aralar - parke naturala
TRANSCRIPT
ATAUNGOODOOOMOAAA
LIZARRRRUSUSUSU TITITITITITITIKOKOKOKOKOOOPAGADIDIDIIIID AAA
ARARARARRIRIRIRITZZZZAAAGAGGGGGAAAAAAA
LALALARERREREOOOO
LIZARRUSTI
IGIGIGIGGGIGIGIGIIGIGIIGIGIGARRRRRAA ATATATATAA ZAAAZAZAZAAZA
LAARRRREAEAKKATAUN
GurutzeagaAitzondo
Ikandieta
Jentilbaratza
Etxebeltz
ImatzeneaErrotatxo
Aitzarterreka
Itaundieta550
Ubidea
Kaparisoro
LoibeUrrestarazu
Leizeta
ArregiMuñoaran
651
Listorriturri
Astigarraga
Arrondoa
Elbarren[San Martin]
Alaiko iturria
Itolatza
Aizkoate
Aizkorriondo
BarandiaranberriArrizabalaga
Etxeberriaundi
Saletxeberri
Mallotxiki
Esnaolaetxeberri
Lasarteko lepoa
Astabizkar
Ardiranburu
459Legarregiko
iturria
Egitxiki LAZKAO
Aranerreka
Txutiturrieta
Lakendizelai
Errazti
Bazterrola
Bazterrolaerreka
Antsusietatelleri
Lazkaoetxe
Antsusieta
LAZKAO
Troskaeta
Aizkorritxiki
811
Intzartzu
828
Arastortz
Aizkorrandi
AginbeltzPelotaleku
LiñasoroLarratxo Pagadierre
Atakabi
Intzekatzeluts
Amilleta
Muntxoeta
IturbeltzBerdalegi
Garraniola
Aralarrerreka
Larditxiki
Sotaskaeta
Arrasateiturri
Bedamako zelaia
Artzateaitza BedamaArizluzeta
Putreapal
Ertzillegiberri
OlataArtzatezar
Azpildi
Gurutzeberri
Matxillueta
Sorandigoena
Borda
Iruzuloeta
Arleuneko irristilleEsatezabal
Asundi
Ezkizuloko irristilleMalkorra
882
Artzateberri
OrlatzaundiMandabidebuztana
Armuseta
Larburuberri
Orlatzatxiki
AtasoroArteta
Mendirukullu
Belaiturri
Artadi
Sirasbazterra
Igartu
Kerreña
Iturritzaberri
Iturritzazar
Ataun[San Gregorio]
Otadimuña
Arriaundieta
Gure txokoa
Eizketa
GaztiñerreArbotoneta
Tellerierdi
Ziñurdi
Aizkoegi
ItsasisoroIntxaurtxuloeta
Antonigartza
Agaramunda
Mallaburu
ArantzabelztiAndraleizeta
Sarriarteazpikoa
Galtzadaburu
Iberondotxulo
Frantziskoenea
Iberondo
Maldatxiki
SaraszelaietaErribaso
Zuloeta Galtzadazar
Muñoaundi
Arregi
Be
ltso
ara
tse
rre
ka Kaxeta
Errotaberri
Erroi
Alkandoran
Maillagain
Arbilgañe
Galtzadazelaieta
Arbillondo
Txuritxurieta
Zaindegi
LonbardabideSustrai
Elorrietako lepoa
Liñasoro
Abiola
Ollanga
Arrizkoiturri
Mallozulo
Errekagaizto
Errazti
800
AmeztiSagastitxo
Elutseta
Praidolata
Ameztibeltz
Izozkoa
Areatza984
Amezti Kobaegi
Atxuri
ArrietaAtxuripe
Arkaka
Osinbeltz
ATAUN
Bikastillo
ZALDIBIA
Elizbaso
Urruztiederra
Aitzarte
Urtxikiain
Osinberde
Andurio
Matxitxane
AzarizuloetaMatxitxane
Martxaneta
ZALDIBIAZALDIBIA
LAZKAO
Intsustiko iturriaIntsusti
Aldapagoieta
ArkaitzaAralegiaundi
PagotxikietaSastegisaletxe
Aralegiberri
IllarregiandietaZelaitxikieta
Siratsandi
Gorostiza
Bizkaisoro
Bedamaburu
753Pagobakarra
Soroburueta
SaraisoroAsegiñolatza
EgiaAltzandi
Bidegurutzeta
KatalinzubiErremedio
Iturrisantu
Tatarsoro
Altzetako zelaia
Txikitxar
Artontorreta
Gesalbe
AizkaiztoBelarbeltza
Aitzeta
IguñetaUrkillaga
Begiristain
FelipeneaMuñoa
Aia
562 Aigoalde txiki
Aigoalde
Pagazar
Erroindozar
Erroindoberri
Pagadizelai
Arizkuneta
Zaldarrañeta
Jasarri
Domingosaroe
TrikuegiMikeleteen etxea
Saratsamendi Igartza
Beotegi
942
Intsusburu
Lapurbide
BerrenoaDantzaleku
Agatsabaleta
Mallabe
Urkidi
932
Argonitz
Ariburrukaleku
Txintsustegi
Beritzeta
Beatzemuño
MalkorgaiztoIdoibeltzeko borda
Markesane
Malkorra
Aitzarri
Trukuzano
Etxaleor
Ezkalusoro
Aiaiturrieta
Ubeiagazulo
Arrondosoro
Arbilleta
Aiagerre
Miñazuri
ArmontaitzPatatasoro
Arrikolatza
BostbidetaAldazbarrena
Aldatse
Pagoederraga
Arratea
Agautz
974Muñoaundi
Elorreta
Martillasoro
Aranbeltz
Txotxeta
Pagoaundieta
Gañalde
MuñobitarteUbegizulo
AitznabardiMarumendi
808
Amiltzu
826Maltxarreta
802
Salbide
Igonitz
Zolobeltz
Osiñagakomalloak
Urzuloa
Egiluze
Alorreta
Errazti
Zelatalepo
IntsusalepoMintegitxoeta
Olano
Arribeltzeta
Erraztiko bordaOsaga
Zotoleta
Iruzubieta Azkoa
Osagaerreka
Agauntza erreka Lizarrusti
Allekoko borda
Mai
tzeg
ierr
eka
Malkorburu
860
Akerreta
Alleko
1016
Sarastarri
996
ArratabeltzaAiznabardi
Arriaundi
Errekabeltz
Nafarriturri
Errekabeltz
Lareokourtegia
LareoBajarrate
Akaitz txiki
942
Aitzaldeiturri
Iturriberri
Enirio
Iruerreketa
Mallagain
Akaitz
1079
Akaitzerreka
Maldako punta
1015Doniturrieta
azpikoa
ArratebeltzaIturbeltz
Maitzegi
Minako iturria
DipuiturriDoniturrieta
garaikoa
Txalbutuiturri
Goikoiturri
Zamiola erreka
Irupagoeta1202
1245Jazburu
AusoegiOlariaga
Olakozelaia
Artzabal
Floreaga
Akapulko
Iparragirre
ZALDIBIA
Bitorietxe
ErrekaldeZuloeta
BidasolaGorriñea
Aiestaranbarrena
Bentaberri
Iturrialde
Zaldibia
Abaltzisketa
AmezketaGaintza
Ordizia
Lazkao
Olaberria
Beasain
Ergoiena
Olegi
IgartzaetaAldazkorta
Ernaritzaga
ZelaiederUrretatelleri
Ausondo erreka
Ema
kum
arane
rreka
Urtsutxiki
UrtsuaundiSaturdi
Sarobeko erreka
Arrondoerreka
Arrupe
Ursuegi
Sarobeberri
Gaztesuiko iturria
Zamao
ZubeldiaLarraitz Iraregi
Urzabal goikoa
Elorrain
Atalegieta
Kareaga
Arrillaga
Garmendi txiki
Lausoroko erreka
HAUNDIKOA
Zuriarraingoena
Eguarrekoerr
eka
Ergoena
San Bartolomeeliza
Mendiko Unanbide
Lizeaga Askata
Sagastumesaletxe
Zazpiturrieta
AMEZKETA
Etxeberri
Larramendi
AltunaberriAlbizu
San Martin ermitaPerutxorena
Dantzarinea
Altunagoena UrritzagaOtaskarreko iturria
Otaskar
Larrondo
Kardeluiturri
TOLOSA
Bedaio
Arrupe Zarateko lepoa
Gurbillaundi
Batzillarko gaina
Urreako haitza
1198Balerdi
1220Artobi
1310Oagain
1209Uni
1195Elizkaitz
1347Beoin
1324
Egurtegi
1312
Urgoiti
1336
Kobagain
1330
Arbelo
Aldaon1391
Egurbide
Beratzeaga Andregoena
Anduitz
Arritza
gako
erreka
Akelo
Bizulsako saltoa
Ondarreko langa
Ondarsoroko iturria
Elorditurri
Ariñate
Astarte
Buruntzunzin
Astarieko iturria
Uniko iturria
Zabalegi
1091
Arangoen
Aitzerlo
Ormatza
ARAITZ
Ormatzako iturria
Bokarteiturri
Zazpimaldaiturri
Latosa
Zaapiko iturria
Zotaleta
Arritzaga
Ugariko iturria
Pardelusko iturria
Gorostiaga
Trikuarri
Pagoeta
Aralarko adiskideak
Igaratzako ermita1288
Igaratza/Errenaga
Igaratza
Perileku
Atxurriturri
Beaskin
Lizarreta
Pagabe
Arraskako iturria
Ezkizubarrena
Mai
tzeg
ierr
eka
Elordimuño
Txulosaroi
Ezkizulo
Leizadi
949
Agiñeta
Ondarra Kotaleku
Jentillarri
Arraztaran Oidui
Supitaitz
Martxabaleta
834
Argabi829
MendibilEsnaurreta
PikuetaAranzadi
Intsentsaro
Elusbeltz
Arrantsaro
Olatxokoiturria
Liztorriturri
Kobaurre
Orabiel
Iturtxo
Goroskintzu
Ataburu
Errekonta
Lokatzabeltzeko iturria
IturbeltzGaintxolako iturria
Almitzeta
Ausokoegi
Ezki
Ausa Gaztelu
849Gongarreta
ABALTZISKETA
Urdantzulo
Aitzolaerreka
Oriaiturri
Zirigarate
Beltzulegi
Bilingaratz
Elutseta
Narruztegiko iturria
Kilixketa
Saltarri
Itzao
Beleku
Urrusti Pontoa
Uelogoena
Zeargoena Txutxueta
Kutisao
Gañeta
1320Malkorri
1331
Uarrain
1346
Olasoro
Alotza
Alotzako iturria
Arrubi
1324
Zumaierdi
Irazustakolepoa
Irazustakoiturria
Ganboa txiki
1377 Ganboa
1402
Pagotxikiko iturria
Auntzizegi
1216
Egurral
Muitze
Txindoki
Etitzegi
Mallokegi Aitzegi
Larraone
1198
Txindoki/Larrunarri
1346
Au
zateko
erre
ka
Amarrelekueta
Betelu
sko e
rreka
Uzkuiti
1332
Lizeotz
Aoki
1317
Lopeiturri
Ordekako iturria
Iturrondo
Menditxiki
1348
Lizasoko lepoa
Pardarri
1393
Putreaitz
Olamuño
Ontzanburu
1281
Muñotxikieta
Amabirjiñarri
Pardeluts
Agirretxiki
Arkaitz
Iztator
Garagartzako begiralekua
IDIAZABAL
Arantzazumendi
612
Irumugarrieta
727
OLABERRIA
Mugaeta
417
Iramendi
480
LAZKAO
Lazkaomendi
Suegi
462
Idiazabal
Iurre
ETXARRI - ARANATZ
ERGOIENA
ARBIZU
ERREGENEA
ALDARRETA
LIZARGARATE
IRIZAR AZPIKOA
Arkaka
Arritzaga
1421
Intzako dorrea[Irumugarrieta]
Lezeta
Lizarrustiko haitzak
MuñaranBalankaleku
Muski
800
Basolo
ENIRIO-ARALARKOMANKOMUNITATEA
Amondarain
BARANDIARANMUSEOA
San Martin
Gi-3560
Gi-3491
Gi-2120
Gi-
3781
Gi-2133
Ataun
Gi-4151
Gi-3151
Gi-3152
Gi-2120
N A F A R R O A
N A F A R R O A
PR -Gi 2002
PR -Gi 2007
PR -Gi 2005
SL -Gi 2005
SL -Gi 2004
SL -Gi 2005
SL -Gi 2004
PR -Gi 2008
PR -Gi 2009
PR -Gi 2010
GR -121
GR -121
GR -121
GR -121
GR -20
GR -121
GR -20
GR -20
GR -20
GR -20
GR -20GR -35
GR -20
GR -35GR20
GR -35
GR -35
GR12
SL -Gi 2008
SL -Gi 2008
SL -Gi 2009
SL -Gi 2009
SL -Gi 2001
SL -Gi 2002
SL -Gi 2002
SL -Gi 2003
PR -Gi 2003
PR -Gi 2003
SL -Gi 2003
PR -Gi 2008
PR -Gi 2008PR -Gi 2009PR -Gi 2010
PR -Gi 2006
PR -Gi 2006
PR -Gi 2009
PR -Gi 2010
PR -Gi 2004
PR -Gi 2004
SL -Gi 2001
PR -Gi 2001
PR -Gi 2001
SL -Gi 2006SL -Gi 2007
SL -Gi 2006
GR -20GR -121
GR -20
GR -12
GR -12
ZERBITZUAK SERVICIOS
Autobidea Autopista
Autobia Autovía
Lehentasuna duen errepidea Carretera de interés preferente
Errepide Nagusia Carretera Básica
Eskualde Errepidea Carretera Comarcal
Errepide Lokala Carretera Local
Auzobidea Carretera Vecinal
Basabidea Pista
Aparkalekua Aparcamiento
Parketxea Parketxe
Aisialekua Area recreativa
Txabola Majada
Aterpetxea Refugio atendido
Landa-turismoa Turismo rural
Begiralekua Mirador
Mendia Cumbre
Sarbidea Acceso al parque
IBILBIDEAK RECORRIDOS
GR (ibilbide luzea) GR (sendero de gran recorrido)
PR (ibilbide laburra) PR (Sendero de pequeño recorrido)
SL (Herri ibilbidea) SL (Sendero local)
Lotura Enlace
Ibilbidearen hasiera Comienzo del sendero
Ibilbidearen bukaera Final del sendero
Ibilbide biribila Sendero circular
NATUR BALIABIDEAK VALORES NATURALES
Pagadia Hayedo
Hariztia Robledal
Ur-jauzia Cascada
Interes handiko eremua Zona de especial interés
Sarbide nagusia Entrada principal
Babes eremuaren muga Límite de la zona protegida
ONDAREA PATRIMONIO
Meatzea Mina
Haitzuloa Cueva
Megalitoa Megalito
Gotorlekua Fortifi cación
Elurzuloa Nevera
Eskala 1:30.000
LLAREOL REOREOLA
IKURRAK LEYENDA
300 m 600 m 1,2 km900 m
AMEZKETA
copyright © SUA edizioak
LARR
AITZ
ABALTZISKETAABALTZISKETA
ENIRIOENIRIO
OIDUIOIDUI
SL - GI 2008
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
55min + 68 m. 3,8 km
PR - GI 2009
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
3h + 90/-523 m. 9,53 km
SL - GI 2002
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
30min +68/-71 m. 2 km
PR - GI 2010
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
1h 30min -351 m. 5,26 km
SL - GI 2003
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
35min +124/-147 m. 2,5 km
SL - GI 2004
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
1h 5min +142/-147 m. 4,5 km
SL - GI 2005
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
35min +148/-38 m. 2 km
SL - GI 2006
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
40min -70 m. 3 km
SL - GI 2007
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
1h 55min +150/-150 m. 7,6 km
SL - GI 2009
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
45min +150/-25 m. 3,1 km
PR - GI 2007
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
2h 45min + 365/-356 m. 7,36 km
PR - GI 2001
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
3h 40min +665/-449 m. 10,39 km
PR - GI 2002
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
4h 30min +491/-493 m. 13,80 km
PR - GI 2003
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
4h 25min +636/-124 m. 13,5 km
PR - GI 2004
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
3h 30min +379/-542 m. 10,70 km
PR - GI 2005
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
5h 50min + 957/-949 m. 15,2 km
PR - GI 2006
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
1h 30min +467 m. 3,08 km
PR - GI 2008
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
3h 50min +438/-910 m. 9,97 km
SL - GI 2001
DENBORA:
DESNIBELA:
DISTANTZIA:
30min +25/-30 m. 1,4 km
IBILBIDE SAREA - RED DE SENDEROS
LazkaoSaturdiLarrunarri
Muñoa
ZALDIBIA
Beleku
Muñobitarte
Iraregi
Aldarreta
Errekabeltz
Herria Núcleo urbano
Auzoa Barrio
Tontorra Cima
Tontor txikia Cima menor
Udalerria Municipio
Ingurua Paraje
Lepoa Collado
Lekua Lugar singular
Aterpea Refugio
Ibaia Río
0
500
1.000
1.500
TXTXTXTXINNDODOKIKOKLALALAARRRRRUNUUU ARRIIIINARRNARRNARR
BARA
ND
IARA
N
AMEZKETA
aaaaaaaaaaaa
A R A L A RGipuzkoako parke naturaletako ibilbideak
ARKAKA
ARALAR P.N.indd 1ARALAR P.N.indd 1 24/11/10 17:1924/11/10 17:19
AralarPAR
KE
NATU
RA
LA
MAPA ETA IBILBIDEAMAPA Y RECORRIDO
Eskala 1:30.000
kutxa
zuten ibar hori, Pardeluts aldeko zirko glaziarrak lau-haizetara zabaltzen
duen bezala.
TXINDOKI, profi l menditsua. Txindoki, edo zehatzago
esanda Larrunarri, kono itxurako kareharrizko haitz lerdena da,
Gipuzkoako mendizaletasunaren ikur, bere 1.346 metroko altuera
harroari esker. Tontor horretan bizi da, tarteka-marteka, Mari, an-
tzinako euskaldunen jainkosa. Mendizaleentzat ezinbesteko hitzordua,
bertaraino igotzen dutenak paisaia ahaztezinekin saritzen ditu Larruna-
rrik. Igoerarik ohikoena Larraitzetik abiatzen da, parke naturalera sar-
tzeko bide nagusietako batetik hain zuzen ere. Mendien beste aldean,
Ataungo Domoko gailurrek ere haien profi l bihurria erakusten dute, men-
deetako higadura-prozesu geldoek, artez edo moldez, pazientziaz eta
irudimenaz zizelkaturik.
MANKOMUNITATEKO LARREAK, Artzain kultu-raren tenpluak eta gordelekuak. Duela 50 milioi urte
sorturiko kareharrizko meseta da Aralar, lur azpian makina bat
leizek, haitzulok eta errekak zulaturik eta zeharkaturik. Koba horietan
euskal mitologiako pertsonaia nagusiak bizi dira -Mari jainkosa, Heren-
suge, antzina jentilak- eta bertan arakatu zuen Jose Migel Barandiara-
nek, euskal etnografi aren aitak, gure sustrai zaharrenen bila. Lur azalean,
ostera, Pardarriko lapiazaz gain, benetako izarrak larreak dira, gutxienez
azken 5.000 urteetan Aralarko ezaugarri diren artzain-kultura eta artal-
deak elikatu dituztelako. Inguru horretan biltzen dira kultura horretako
osagai nagusiak: belartzak, saroiak, ardi latxak, Jentilarri bezalako triku-
harriak eta Idiazabalgo gazta.
Aralarko Parke Naturalera heltzeko bi
errepide erabil daitezke. Alde batetik,
GI-2133, Ordizia eta Alegia lotzen ditu
ZALDIBIA, ABALTZISKETA ETA
AMEZKETATIK. Hiru udalerri horie-
tatik igarotzean aukera bana emango
digu parkera sartzeko.
1 ZALDIBIAn gaudela, GI-3781
bertako errepidetik joko dugu,
Arkakaraino, eta behin bertan bide
batetik Olako Zaiko aisialekura joan
gaitezke.
2 ABALTZISKETAn, aldiz, GI-
2133 errepideak Larraitzen
utziko gaitu. Baserri auzo txiki hori
Txindoki/Larrunarri mendi ikus-
garriaren oinetan dago eta parke
naturaleko sarbide nagusietako bat
izateko egokitu dute. Bertan aurki-
tuko dugu bere baseliza ospetsua eta
aisialeku zabala zuhaizti eder baten
itzalpean.
3 GI-2133 errepideak AMEZKE-
TAra ere eramango gaitu, eta ber-
tatik errepide labur batek San Martin auzoraino hurbilduko gaitu,
Aralarko Parke Naturaleko sarbide
nagusietako bat. Larraitzek bezala,
ermita ondoan egokituriko aisialekua
du San Martinek.
4 Azkenik, GI-2133tik bertako
beste errepide batera igaro (GI-
3711) eta horrek Bedaio auzo
tolosarrean utziko gaitu.
5 Aralarko Parke Naturalera iris-
teko bigarren errepide nagusia GI-
2120 dugu, BEASAINdik Nafarroako
mugaraino doana, Lizarrus-titik. ATAUNen aukera ematen du
parkera iristeko San Martin
eta San Gregorio auzoetatik.
6 ATAUNdik irten gabe, GI-2120k,
esan bezala, Lizarrusti gai-
nean utziko gaitu. Leku aproposa da
hori Parke Naturalera sartzeko, hala
bertan Parketxea dagoelako nola bide
sorta zabal baten loturagunea delako.
Aralarko PARKETXEAK
egoitza bi ditu: alde batetik, LIZA-
RRUSTIKO PARKETXEA, antzinako
mikeletetxean egokitua, bisitarien
harreragunea, interpretazio zentroa,
taberna, jatetxea eta aterpetxea da.
Urte osoan egoten da zabalik, astele-
henetan izan ezik.
ORDUTEGIA: 9:00-23:00. Doako sarrera.
HELBIDEA: Aralarko Parketxea. Liza-
rrusti gaina z/g. Ataun Gipuzkoa.
Bigarrena BARANDIARAN MUSEOA
da, zabaldu berria, euskal etnografi a
eta kulturaren aita handiari eskainia.
HELBIDEA: Larruntza errota. San
Gregorio auzoa. Ataun. ☎ 943 180 335.
Landa-etxeak:
ATAUN: Aldarreta ☎ 943 180 366.
LAZKAO: Lizargarate ☎ 943 881 974.
OLABERRIA: Borda ☎ 943 160 681.
ZALDIBIA: Lazkao Etxe ☎ 943 880 044
eta Irizar Azpikoa ☎ 943 887 718.
Turismo aktiboa:
Hipika: Club Hípico Lazkaomendi.
Zaldibia. ☎ 943 880 576 // 629 487 868
Museoak:
ARKAKA, Uraren interpretazio zen-
troa. CAFen zentral hidroelektrikoa -
Zaldibia (Gipuzkoa).
APIRILETIK ABENDURA:
LARUNBATAK: 10:00-14:00 / 16:00-
19:00.
IGANDE ETA JAIEGUNAK: 10:00-14:00.
Taldeak: aste barruan, aurretik hitz-
ordua eginik. ☎ 943 887 562
IGARTZAKO MULTZO MONUMEN-
TALA (Beasain). Peategi z/g 20200
Beasain. ☎ 943 164 085. Zaharberri-
tze lanak direla medio, multzoa itxita
egongo da urria bitartean.
www.igartza.net
Garraio publikoa:
GOIERRIALDEA AUTOBUSAK (Goierri
herrien arteko linea erregularrak):
www.goierrialdea.com
LURRALDEBUS: www.lurraldebus.com
PESA (Donostia/Bilbo eta Eibar/Iru-
ñea lerroek Goierriko herri batzue-
tan geralekuak dituzte): ☎ 902 101 210
www.pesa.net
ALSA (Donostia/Gasteiz eta Donostia/
Madrid lerroek Beasainen dute gera-
lekua): ☎ 902 422 242. www.alsa.net
LA ESTELLESA (Donostia/Logroño
lerroak Goierriko herri batzuetan
geralekua du): ☎ 902 101 044.
www.laestellesa.com
RENFE: www.renfe.com
Aralarko parke naturala interneten:
www.gipuzkoamendizmendi.net
Los accesos rodados al Parque Na-
tural de Aralar son dos. De una par-
te, la Gi-2133, que enlaza Ordizia
con Alegia por ZALDIBIA, ABAL-
TZISKETA Y AMEZKETA.
1 En ZALDIBIA, tomamos la GI-
3781, que nos lleva a Arkaka,
desde donde podemos llegar al área
recreativa de Olako Zai.
2 En ABALTZISKETA, por con-
tra, la GI-2133 nos dejará en Larraitz, a los pies del Txindoki/
Larrunarri, acondicionado como
puerta de acceso al parque. Cuen-
ta con su famosa ermita y un área
recreativa en un hermoso arbolar.
3 Por la misma GI-2133 se acce-
de a AMEZKETA, desde donde una
breve carretera nos deja en San Martin, otra de las entradas
mayores del Parque. Al igual que La-
rraitz, cuenta con un área recreati-
va sita junto a la ermita.
4 Finalmente, desde la propia GI-
2133, la GI-3711 acerca al barrio
tolosarra de Bedaio.
5 El otro acceso fundamental del
Parque Natural es la GI-2120 que
desde BEASAIN se dirige por Liza-rrusti a Navarra. En ATAUN facilita
la entrada al parque en San Martin y San Gregorio.
6 Sin dejar ATAUN, la GI-2120
llega al alto de Lizarrusti, lugar ideal para acceder al parque.
El PARKETXE de Aralar
cuenta con dos sedes: el PARKETXE
DE LIZARRUSTI, situado en el anti-
guo cuartel de miqueletes, funciona
como centro de recepción de visi-
tantes y de interpretación del Par-
que Natural de Aralar, bar, restau-
rante y refugio. Permanece abierto
todo el año, festivos incluidos.
HORARIO ininterrumpido de 9:00 a
23:00. Acceso gratuito.
DIRECCIÓN: Aralarko Parketxea. Alto
de Lizarrusti s/n
Ataun Gipuzkoa.
La segunda sede es el MUSEO BA-
RANDIARAN, recientemente inau-
gurado en el molino Larruntza,
consagrado al gran patriarca de la
etnografía y cultura vasca.
DIRECCIÓN: Larruntza errota. San
Gregorio auzoa. Ataun. ☎ 943 180 335
Turismo rural: ATAUN: Aldarreta ☎ 943 180 366.
LAZKAO: Lizargarate ☎ 943 881 974.
OLABERRIA: Borda ☎ 943 160 681
ZALDIBIA: Lazkao Etxe ☎ 943 880
044 e Irizar Azpikoa ☎ 943 887 718.
Museos: ARKAKA, centro de interpretación
del agua. Central Hidroeléctrica de
CAF - Zaldibia (Gipuzkoa).
DE ABRIL A DICIEMBRE: todos los
sábados y festivos.
SÁBADOS: 10:00-14:00 / 16:00-19:00.
DOMINGOS Y FESTIVOS: 10:00 - 14:00.
Grupos: entre semana con cita pre-
via. ☎ 943 887 562
CONJUNTO MONUMENTAL DE
IGARTZA (Beasain). Peategi s/n
20200 Beasain. ☎ 943 164 085. De-
bido a las tareas de restauración,
el conjunto permanecerá cerrado
hasta octubre. Más información:
www.igartza.net
Turismo activo: Paseos a caballo: CLUB HÍPICO LAZ-
KAOMENDI. Zaldibia. ☎ 943 880 576
// 629 487 868
GOIERRIALDEA AUTOBUSAK (líneas
regulares entre localidades del
Goierri): www.goierrialdea.com
LURRALDEBUS: Información en
www.lurraldebus.com
PESA (Líneas Donostia/Bilbo y Eibar/
Iruñea con paradas en algunas loca-
lidades del Goierri): 902 101 210
www.pesa.net
ALSA (Líneas Donostia/Gasteiz y Do-
nostia/Madrid con parada en Bea-
sain): ☎ 902 422 242. www.alsa.net
LA ESTELLESA (Línea Donostia/Lo-
groño con parada en varias loca-
lidades del Goierri): ☎ 902 101 044.
www.laestellesa.com
RENFE: www.renfe.com
El Parque Natural de Aralar en internet:
www.gipuzkoamendizmendi.net
El Parketxe del Parque Natural de Aralar se desdobla en dos instalaciones.
De una parte, el PARKETXE DE LIZARRUSTI, situado en el antiguo cuartel de
miqueletes del alto del mismo nombre, en Ataun, es a un tiempo centro de
acogida de visitantes y de interpretación del Parque, bar, restaurante y al-
bergue. De otra, el MUSEO JOSE MIGEL BARANDIARAN, ubicado en el molino
Larruntza del barrio de San Gregorio (Ataun), consagrado a vida y obra de
quien fuera gran investigador de la etnografía y prehistoria de nuestro pueblo.
En LIZARRUSTI, el centro de interpretación cuenta con una sala sensorial,
otra dedicada al senderismo y una tercera de carácter lúdico. El Parketxe
también ofrece un servicio de guías para
conocer el Parque Natural. El refugio
cuenta con 36 literas en una sala grande y
una habitación doble adaptada para per-
sonas con movilidad reducida.
www.gipuzkoamendizmendi.net
Aralarko Parke Naturaleko Parketxeak bi adar ditu. Alde batetik, LIZA-
RRUSTIKO PARKETXEA, gain horretako antzinako mikeletetxean egoki-
turik, Ataunen. Bisitarientzako harrera-gunea, interpretazio zentroa,
taberna, jatetxea eta aterpetxea da.
Beste aldetik, JOSE MIGEL BARANDIA-
RAN MUSEOA, Ataungo San Gregorio
auzoko Larruntza museoan kokaturik,
gure herriaren etnografi a eta aurre-
historiaren ikertzaile handia izan zena-
ren bizitzean eta lanean murgiltzen da.
LIZARRUSTIn, interpretazio zentroak hiru areto nagusi ditu: zentzumenak
lantzen dituen gela, ibilbideei buruzkoa eta gune ludikoa. Aterpetxeak 36
ohe dauzka eta logela bikoitz bat mugikortasun gutxiko pertsonentzat.
www.gipuzkoamendizmendi.net
LIZARRUSTI, el hayedo infi nito. Una cuarta parte de la su-
perfi cie del Parque Natural de Aralar está cubierta por hayas. La ma-
yor parte de ellas se encuentran en la zona situada entre el puerto de
Lizarrusti y Balankaleku, formando el hayedo más extenso de Gipuzkoa,
una joya de nuestro patrimonio natural. Pero no la única. El parque alberga
otras, caso del hayedo de Akaitz, salpicado de tejos. Toda una invitación a
caminar bajo el manto protector del bosque primigenio.
LAREO, un remanso de belleza. Cerca de Lizarrusti y a los
pies de Sarastarri, el embalse de Lareo aúna frondosos bosques, cum-
bres de leyenda, antiguos dólmenes y una lámina de agua capaz de re-
fl ejar tanta belleza. En sus cielos veremos volar al buitre leonado, el águi-
la real e, incluso, al quebrantahuesos. En sus regatas, se esconden huidizos
ejemplares de visón europeo y desmán del Pirineo.
ARRITZAGA, cascadas en el valle minero. Fue coto mi-
nero en diversas épocas y así lo atestiguan los restos de explotaciones
que se esparcen por el valle, la mayoría en busca de cobre. También
hubo minas en Ataun (hierro) y Zaldibia (oro). Sin embargo, antes que
por el ser humano, Arritzaga fue moldeado por los torrentes de agua que,
impetuosos, caen ladera abajo, a veces dando saltos de vértigo, como en
Bizutsa (175 metros) o en el propio Arritzaga. Y también fue esculpido por los
hielos, como muestra el circo de origen glaciar de Pardeluts.
TXINDOKI, el perfi l montañoso. Txindoki, o más propia-
mente Larrunarri, es una mole caliza de forma cónica que con sus ai-
rosos 1.346 m ostenta con orgullo el caracter de emblema montañero de
Gipuzkoa. En su cima habitaba, por temporadas, Mari, la diosa de los antiguos
vascos. Cita ineludible para los amantes de la montaña, premia a los que la
visitan con parajes que difícilmente olvidarán. La subida más habitual parte
de Larraitz, uno de los principales accesos al parque. En el otro extremo del
Aralar guipuzcoano, la crestería del Domo de Ataun también despliega su si-
nuoso perfi l fruto de arduos procesos erosivos.
LOS PASTOS DE LA MANCOMUNIDAD. Aralar es una gran meseta caliza emergida hace 50 millones de años y hora-
dada por multitud de simas, cuevas y ríos subterráneos. En esas ca-
vidades viven los principales personajes de la mitología vasca, desde Mari
o los jentilak hasta Herensuge, y en ellas buscó nuestras raíces Jose Migel
Barandiaran, el patriarca de la etnografía vasca. En superfi cie, además del
lapiaz de Pardarri, el protagonismo es para los pastos que, desde hace al
menos 5.000 años, alimentan la cabaña ganadera y la cultura pastoril santo
y seña de Aralar: pastizales, rebaños, majadas, dólmenes como Jentilarri y
queso de Idiazabal.
Parketxe de Aralar
Aralarko Parketxea
Lizarrusti-Barandiaran Museoa
Lizarrusti-Barandiaran Museoa
PARKEAREN GIDALanda
Turismoa MuseoakSarbideak Sarbideak
GUÍA DEL PARQUEAccesos
TurismoRural Museos
Transportepúblico
AralarUbicado en el fl anco sureste de Gipuzkoa, el Parque Na-tural de Aralar incluye en sus 10.971 hectáreas un macizo montañoso que, en su parte guipuzcoana, alcanza en la
cima de Ganbo (1.412 m) su mayor cota. En su interior da protección a parajes emblemáticos de nuestro territo-
rio histórico como son la esbelta cima de Txindoki, el re-manso de paz de Lareo, el extenso hayedo de Lizarrusti o
el mar de pastos verdes de Enirio. Aralar, que fue decla-rado Parque Natural en 1994, conserva un extraordinario
patrimonio natural y cultural.
parke naturalaGipuzkoako hegoekialdean gotorturik, bere 10.971
hektareatan Aralarko Parke Naturalak izen bereko mendigunea du ardatz nagusi, Ganbo delarik bere
kotarik altuena (1.412 metro). Bere baitan Gipuzkoa osoan ikur diren parajeak babesten ditu, hala nola Txindokiko orratz zorrotza, Lareoko ur lasaiak, Li-
zarrustiko pagadi amaigabea eta Enirioko larre beti berdeak. Natur- eta kultur-ondare oparoaren jabe,
1994an izendatu zuten Parke Natural.
LIZARRUSTI, pagadi amaigabea. Aralarko Parke Natu-
ralaren azalaren laurdena pagadiz estalita dago. Baso horietako ge-
hienak Lizarrusti eta Balankaleku arteko eremuan daude, Gipuzkoako
pagadirik luzeena osatuz, gure natur-ondarearen harribitxia. Haatik,
ez da bakarra. Horra hor, esate baterako, Akaitz aldeko pagadia, han eta
hemen haginez zipriztindurik. Jatorrizko oihanaren babespean oinez ibil-
tzeko gonbite hutsa.
LAREO, itsaso bete edertasun. Lizarrustitik hurbil eta Sa-
rastarri mendiaren oinetan, Lareoko urtegian bat egiten dute baso
trinkoek, legendazko gailurrek, behialako trikuharriek
eta edertasun guzti hori islatuko duen ur-geruzak.
Bertako zeruetan sai arrea, arrano beltza eta,
inoiz, ugatza azalduko zaizkigu. Erreketan, ordea, bisoi europarra eta
desmana ezkutatzen dira.
ARRITZAGA, ur-jauziak meatzetako ibarrean. Sasoi
batzuetan meatze-esparrua izan zen eta hala erakusten dute gaur
egun ere haranean zehar barreiaturik aurkituko ditugun arrastoek,
gehienak kobre bila egindako saiakeren hondakinak. Meatze gehiago
izan ziren inguruotan, Ataunen (burdina) eta Zaldibian (urrea) hain zuzen.
Hala ere, gizakiak baino lehen, Arritzaga ur turrustek ebaki zuten, oldar
hutsean maldan behera amilduz, noizean behin jauzi ikaragarriak eginez,
Bizutsan (175 metro) edo Arritzagan bertan kasu. Eta izotzek ere zizelkatu
El parque en CINCO PASOS
Parkea, BOST URRATSETAN
Los monumentos megalíticos salpican
el Parque Natural de Aralar. Menhires, túmulos y dólmenes
como el de Jentilarri son testimonio de
culturas pastoriles que se remontan a hace 5.000 años
y que, al menos en parte, han llegado
hasta nosotros, gracias a la tradición
oral.
MP ARALAR3.indd 1MP ARALAR3.indd 1 24/11/10 17:1024/11/10 17:10