1

CARF FINANSAL VERI TABANI

DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI

Attila Odabasi

Arastirma Raporu: Sosyal Bilimler Enstitusu, Bogazici Universitesi, 96-03

2

CARF FINANSAL VERI TABANI

DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI

1. GIRIS

CARF finansal veri tabani Türkiye sermaye piyasalarina ait finansal verileri

barindirmayi amaçlayan PC bazli bir veri tabani uygulamasidir. Bogaziçi Üniversitesi Finansal

Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM) 1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara

ürünüdür. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma

yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca

ulasmalarini saglamaktir.

Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse

senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmistir. Dünyanin dikkati çeken “gelismekte olan”

menkul kiymetler borsalarindan biri haline gelen Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi (bundan

böyle IMKB) faaliyete basladigi 1986 yilindan bugüne sürekli bir gelisim içinde olmustur.

Sözkonusu gelisme, IMKB nda islem gören hisse senedi sayisinin ve bu senetlerin günlük

islem miktarlarinin hizla artmasi seklinde kendini göstermektedir. Dolayisiyla IMKB verileri

diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin günlük alim-satimina, gerekse hisse

senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin verilerin hacmi hizla büyümektedir.

Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu piyasaya yönelik arastirma yapmak

isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen “veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su

anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma yapmak isteyenleri en fazla zorlayan

arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz toplayabilmektir.

Yukarida ifade edilen ana amaç dogrultusunda bu proje, ilk asamada, IMKB

verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek, düzenlemek, saklamak ve gerektiginde

raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans dünyasina büyük bir yarar saglamistir.

Buna en güzel örnek Bogaziçi Üniversitesi Isletme Bölümü ögretim üyelerinin ve lisans üstü

ögrencilerinin CARF verileriyle yapmis olduklari veya halen devam eden uygulamali

3

arastirmalardir (Odabasi, 1996a; Cebeci, 1996a,b; Okay, 1996). Bu gelisme hizlanarak

devam edecektir.

CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani

teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü

sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF

finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir.

Finansal veri tabaninin analiz ve tasariminda yapilandirilmis sistem analiz ve tasarim

yöntemleri uygulanmistir (Odabasi, 1996b). Veri tabaninin tasarimi yapilirken kavramsal,

islevsel ve fiziksel veri modelleri gelistirilmis, daha sonra da yazilim gelistirme safhasina

geçilmistir. Windows ortaminda Delphi yazilimi kullanilarak gelistirilen veri tabaninin Beta

testleri halen devam etmektedir. CARF veri tabani uygulamasini kullanabilmek için minimum

donanim ve yazilim gereksinimleri sunlardir: 486 mikro islemci, 8 MB RAM, 300 MB sabit

disk kapasitesi, ve Windows 3.1 programi.

2. VERI MODELI

Finansal veri tabani projesinin temel taslarindan bir tanesi veri modelidir. Kullanicinin

çesitli menü ekranlari yardimiyla okuyabildigi, sorgulayabildigi ve raporlayabildigi finansal

verilerin, veri tabani içindeki organizasyonunu bu veri modeli belirlemektedir. Iliskisel bir veri

tabani yönetim platformunda, birbirleriyle iliskili veriler tablolar (dosyalar) halinde

guruplandirilir. Sözkonusu veri modeli varlik-iliski diyagrami yardimiyla sekil X1 de

tanitilmistir. Bu sekilde yer alan dikdörtgenler dosyalari gösterir. Herhangi iki dosya

arasindaki iliski ise bu dosyalari birlestiren çizgiyle temsil edilir. Sekil X1 de yer alan

dosyalarin içerikleri (veri elemanlari) ise asagida verilmistir.

Sekil X1 Iliskisel veri modeli

Her dosya adinin altinda üç türlü bilgi verilmektedir. Ilk sütunda veri elemanin adi

bulunmaktadir. Ikinci sütunda ise veri elemanin tipi açiklanmaktadir. Örnegin “Menkul kodu”

4

veri elemaninin karsisindaki “Alpha” kelimesi bu veri elemaninin alfanümerik karakterle ifade

edilebilen “degerler” alabilecegini ifade etmektedir. Üçüncü sütunda ise, bazi veri

elemanlarinin hizasinda “key” kelimesi yer almaktadir ki, bu dosya kayitlarinin ilgili veri

elemani üzerinden endekslenebilecegini gösterir. Veri elemanlari tip açiklamalari için Ek 1 e

bakiniz.

5

2.1. Finansal veri modeli dosyalari ve veri elemanlari Sirket Menkul kodu Alpha 5 (key) Firma adi Alpha 50 Pazar kodu Short Sektor kodu Short Kurulus tarihi Date Borsaya giris tarihi Date Araci kurum Alpha 75 Borsadaki orani Number Adresi Memo Telefonu Alpha 50 Faksi Alpha 50 Personel sayisi Long Subeler Memo Istirakler Memo Ortaklar Menkul Kodu Alpha 5 (key) Tarih Date (key) Açiklama Memo Anasözlesme Menkul Kodu Alpha 5 (key) Tarih Date (key) Anasözlesme Memo Temettü Menkul kodu Alpha 5 (key) Temettü tarihi Date (key) Eski yüzde Number Yeni yüzde Number Sermaye Menkul kodu Alpha 5 (key) RHK tarihi Date (key) HSD tarihi Date (key) RHK fiyati Number (key) Bedelli yüzdesi Number (key)

6

Bedelsiz yüzdesi Number (key) Sektör Sektor kodu Short (key) Sektor adi Alpha 55 Pazar Pazar kodu Short (key) Pazar adi Alpha 15 Fiyat Menkul kodu Alpha 5 (key) Tarih Date (key) Pazar Kodu Short (key) Sektor Kodu Short Kapanis fiyati Number En düsük fiyat Number En yüksek fiyat Number Islem miktari Number Islem hacmi Number Sözlesme sayisi Short Mod fiyat Number Mod sözlesme Short Mod miktar Number Ag_ort_fiyat Number Düz_ag_ort_fiyat Number Düz_kapanis_fiyati Number Ser_düz_ag_ort_fiyat Number Ser_düz_kapanis_fiyati Number Ag_ort_getiri Number Kapanis_getiri Number Ser_ag_ort_getiri Number Ser_kapanis_getiri Number H_Fiyat Menkul kodu Alpha 5 (key) Pazar Kodu Short (key) Yil Short (key) Ay Short (key) Hafta Short (key) Ilk_gün Date (key)

7

Son_gün Date (key) Sektor Kodu Short H_kapanis_fiyati Number H_en_düsük_fiyat Number H_en_yüksek_fiyat Number H_islem_miktari Number H_islem_hacmi Number H_sözlesme_sayisi Short Mod fiyat Number Mod sozlesme Short Mod miktar Number H_ag_ort_fiyat Number H_düz_ag_ort_fiyat Number H_düz_kanis_fiyati Number H_ser_düz_ag_ort_fiyat Number H_ser_düz_kapanis_fiyati Number H_ag_ort_getiri Number H_kapanis_getiri Number A_Fiyat Menkul kodu Alpha 5 (key) Pazar kodu Short (key) Yil Short (key) Ay Short (key) Ilk_gün Date (key) Son_gün Date (key) Sektör_kodu Short A_kapanis_fiyati Number A_en_düsük_fiyat Number A_en_yüksek_fiyat Number A_islem_miktari Number A_islem_hacmi Number A_sözlesme_sayisi Short Mod fiyat Number Mod sözlesme Short Mod miktar Number A_ag_ort_fiyat Number A_düz_ag_ort_fiyat Number A_düz_kapanis_fiyati Number A_ser_düz_ag_ort_fiyat Number A_ser_düz_kapanis_fiyati Number A_ag_ort_getiri Number A_kapanis_getiri Number

8

Sekrpr Sektör kodu Short (key) Tarih Date (key) Sek_ag_ort_getiri Number Sek_kapanis_getiri Number H_Sekrpr Sektör kodu Short (key) Yil Short (key) Ay Short (key) Hafta Short (key) Ilk_gun Date (key) Son_gün Date (key) H_sek_ag_ort_getiri Number H_sek_kapanis_getiri Number A_Sekrpr Sektör kodu Short (key) Yil Short (key) Ay Short (key) Ilk_gün Date (key) Son_gün Date (key) A_sek_ag_ort_getiri Number A_sek_kapanis_getiri Number Endeks Tarih Date (key) IMKB_bilesik Number IMKB_mali Number IMKB_sinai Number CARF_EAGT Number CARF_EAG Number CARF_IHAGT Number CARF_IHAG Number IMKB_bilesik_getiri Number IMKB_mali_getiri Number IMKB_sinai_getiri Number CARF_EAGT_getiri Number CARF_EAG_getiri Number CARF_IHAGT_getiri Number CARF_IHAG_getiri Number

9

H_Endeks Yil Short (key) Ay Short (key) Hafta Short (key) Ilk_gün Date (key) Son_gün Date (key) H_IMKB_bilesik Number H_IMKB_mali Number H_IMKB_sinai Number H_CARF_EAGT Number H_CARF_EAG Number H_CARF_IHAGT Number H_CARF_IHAG Number H_IMKB_bilesik_getiri Number H_IMKB_mali_getiri Number H_IMKB_sinai_getiri Number H_CARF_EAGT_getiri Number H_CARF_EAG_getiri Number H_CARF_IHAGT_getiri Number H_CARF_IHAG_getiri Number A_Endeks Yil Short (key) Ay Short (key) Ilk_gün Date (key) Son_gün Date (key) A_IMKB_bilesik Number A_IMKB_mali Number A_IMKB_sinai Number A_CARF_EAGT Number A_CARF_EAG Number A_CARF_IHAGT Number A_CARF_IHAG Number A_IMKB_bilesik_getiri Number A_IMKB_mali_getiri Number A_IMKB_sinai_getiri Number A_CARF_EAGT_getiri Number A_CARF_EAG_getiri Number A_CARF_IHAGT_getiri Number A_CARF_IHAG_getiri Number

10

Haberler Ilgili kodu Short (key) Tarih Date (key) Haber kaynagi Alpha 50 (key) Haber metni Text Fir_Haber Menkul kodu Alpha 5 (key) Tarih Date (key) Haber kaynagi Alpha 50 (key) Haber metni Text Haber_Kay Haber kaynagi Alpha 50 (key) Haber kaynagi açiklama Alpha 50 Takvim Tarih Date (key) Tür Short Karsilik Date Hafta Yil Short (key) Ay Short (key) Hafta Short (key) Ilk_gün Date Son_gün Date Tür Short Ay Yil Short (key) Ay Short (key) Ilk_gün Date Son_gün Date Gün_Türü Tür Short (key) Açiklama Alpha 50

11

T_Katsayi Menkul kodu Alpha 5 (key) Pazar kodu Alpha 1 (key) Tarih Date (key) No Autoinc (key) Ilk_tarih Date Ag_ort_katsayi Number Kapanis_katsayi Number S_Katsayi Menkul kodu Alpha 5 (key) Pazar kodu Alpha 1 (key) Tarih Date (key) No Autoinc (key) Ilk_tarih Date Ag_ort_katsayi Number Kapanis_katsayi Number Fiyat_Kayit_Araligi Menkul Kodu Alpha 5 (key) Baslangiç Date Bitis Date Sirket_Bilançosu Menkul kodu 1 Bilanço_satir_no 1 Hesap_adi 1 Bilanço_satir_tipi 1 Dönem_no_1 1 Dönem_no_2 1 .... ... .... ... Dönem_no_N 1 Sektör kodu 1 Sirket_Özet_Bilançosu Menkul kodu * 1 Öz_bilanço satir no * 1 Öz_hesap adi 1 Öz_bilanço satir tipi 1

12

Dönem_no_1 1 Dönem_no_2 1 ... ... ... ... Dönem_no_N 1 Sektör kodu 1 Sektör_Bilançosu Sektör kodu 1 Sek_bilanço_satir_no 1 Sek_hesap_adi 1 Sek_bilanço_satir_tipi 1 Dönem_no_1 1 Dönem_no_2 1 ... ... Dönem_no_N 1 Borsa_Bilançosu Bor_bilanço_satir_no 1 Bor_hesap_adi 1 Bor_bilanço_satir_tipi 1 Dönem_no_1 1 Dönem_no_2 1 ... ... Dönem_no_N 1 Sirket_Kâr_Zarar_Tablosu Menkul kodu 1 KZ_satir_no 1 KZ_hesap_no 1 KZ_satir_tipi 1 KZ_dönem_no_1 1 KZ_dönem_no_2 1 ... ... ... ... KZ_dönem_no_N 1 Sektör_Kâr_Zarar_Tablosu Sektör kodu 1 Sek_KZ_satir_no 1 Sek_KZ_hesap_no 1

13

Sek_KZ_satir_tipi 1 KZ_dönem_no_1 1 KZ_dönem_no_2 1 ... ... ... ... KZ_dönem_no_N 1 Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu Bor_KZ_satir_no 1 Bor_KZ_hesap_no 1 Bor_KZ_satir_tipi 1 KZ_dönem_no_1 1 KZ_dönem_no_2 1 ... ... ... ... KZ_dönem_no_N 1 Sirket_Mali_Göstergeleri Menkul kodu 1 Gösterge_satir_no 1 Gösterge_adi 1 Gös_satir_tipi 1 Gös_dönem_no_1 1 Gös_dönem_no_2 1 ... ... ... ... Gös_dönem_no_N 1 Sektör kodu 1 Sektör_mali_göstergeleri Sektör kodu 1 Sek_gösterge_satir_no 1 Sek_gösterge_adi 1 Bor_gös_satir_tipi 1 Gös_dönem_no_1 1 Gös_dönem_no_2 1 ... ... ... ... Gös_dönem_no_N 1

Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu Bor_gösterge_satir_no 1

14

Bor_gösterge_adi 1 Bor_gös_satir_tipi 1 Gös_dönem_no_1 1 Gös_dönem_no_2 1 ... ... ... ... Gös_dönem_no_N 1

15

2.2. Finansal veri elemanlarinin tanitimi

Menkul kodu

Hisseleri IMKB nda islem gören firmalari tanitici kod. Halen bes haneli kodlar

kullanilmaktadir. Her firmanin tek bir menkul kodu vardir ve hisse senedinin islem gördügü

pazardan veya sektörden bagimsizdir. Bir firmanin menkul kodu degistiginde geçmise dönük

olarak o firmanin veri tabanindaki menkul kodu degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber”

dosyasina kaydedilir.

Firma adi

Firmanin ticari ve resmi adidir. Bir firmanin adi degistiginde sirket dosyasindaki eski

adi yenisiyle degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir.

Pazar kodu

Hisse senedinin islem gördügü pazari belirtir. Bir hisse senedi ayni günde tek bir

pazarda islem görebilir. Ancak zaman içinde bir pazardan diger bir pazara IMKB tarafindan

geçirilebilir. Her gün için her hissenin pazar kodu kaydi tutulur. Bir firmanin pazar kodu hafta

veya ay içinde degismisse, haftalik ve aylik fiyat dosyalarinda degisikligin meydana geldigi

dönemde yeni pazar kodu yer alir. IMKB nda var olan pazarlar ve kodlari için Ek 2 ye

bakiniz.

Kurulus tarihi

Firmanin (günümüzdeki tüzel kisiligiyle) kuruldugu tarihtir.

Borsaya giris tarihi

Firma hisse senetlerinin borsada islem görmeye basladigi tarihtir. Firmanin halka

açildigi tarih olarakta tanimlanabilir.

Araci kurum

16

Firmanin ilk kez halka açilisinda aracilik eden araci kurum veya bankadir. Eger bir

firmayi bir konsorsiyum halka açmissa, ana araci kurum veya bankayi gösterir.

Halka açiklik orani

Firmanin borsada islem gören hisselerinin toplam nominal degerinin sermayesine

oranidir. Resmi kaynaklara dayanilarak belirlenen günümüzde geçerli orandir. Bu oranda

meydana gelen degisiklikler “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir.

Ortaklik yapisi

Firmanin ortaklik yapisini, yani ortaklari ve ortaklarin sermayedeki paylarini yüzde

olarak belirtir. Ortaklik yapisindaki degisiklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda

tutulur.

Ana sözlesme

Firmanin ana sözlesmesindeki önemli maddeleri gösterir. Ana sözlesmede yapilan

degisikliklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda tutulur.

Temettü tarihi

Firmanin, eski ve/veya yeni hisse senedi sahiplerine nakden temettü dagittigi dönemin

ilk günüdür.

Eski yüzde

Firmanin eski hisse senedi (eger o dönemde yeni hisse senedi yoksa hisse senedi

diye okunmalidir) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit temettünün hisse nominal degerine

(1000 TL) orani.

Yeni yüzde

Firmanin yeni hisse senedi (eger varsa) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit

temettünün hisse nominal degerine (1000 TL) orani.

17

RHK tarihi

Rüçhan hakki, ortakliklarin bedelli sermaye artirimlarina mevcut ortaklarin öncelikle

katilma hakkidir. Rüçhan hakki kullanma tarihi, bir firma bedelli sermaye artirimi yaptiginda,

mevcut ortaklarin bedelli sermaye artirimina istirak süresinin ilk günüdür. RHK tarihi alanina

bir tarih girilmisse, o tarihte “bedelli yüzdesi” alanina da bir kayit girilmis olmasi gerekir. Ayni

anda bedelsiz sermaye artirimi da yapiliyorsa, o tarihte “bedelsiz yüzdesi” alaninda da bir

kayit olmasi gerekir.

RHK fiyati

Bedelli sermaye artirimina katilacak mevcut ortaklarin satin alacaklari bir yeni hisseye

ödeyecekleri fiyattir. Genellikle bu fiyat nominal degere esit olup 1000 TL dir. Ancak primli

satislara da rastlanmaktadir.

HSD tarihi

Bir firma bedelsiz sermaye artirimi yaptiginda, ve/veya hisse senedi olarak temettü

dagittiginda sözkonusu artirim ve/veya dagitim döneminin ilk gününü gösterir.

Bedelli yüzdesi

Bedelli sermaye artirimi, anonim ortakliklarin artirdiklari sermaye karsiligi çikardiklari

hisse senetlerini ortaklarina belirli bir bedeli nakden alarak dagitmaliridir. Bedelli yüzdesi,

bedelli sermaye artiriminin yüzde olarak ifade edilmis oranidir. Diger bir deyimle, toplam

bedelli sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye miktarina oranidir.

Negatif deger alamaz.

Bedelli yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden rüçhan

hakki kullanma tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir. Bulunmadigi hallerde,

bedelli sermaye artiriminin ortaklara kisitli bir sermaye artirimi oldugu anlasilmalidir. Halka ilk

açilislar genellikle bu özelligi tasirlar.

Bedelsiz yüzdesi

18

Bedelsiz sermaye artirimlari, anonim ortakliklarin iç kaynaklardan yaptiklari sermaye

artirim karsiligi çikardiklari hisse senetlerini bir bedel almaksizin ortaklarina dagitarak

gerçeklestirdikleri sermaye artirimlaridir. Bedelsiz yüzdesi, bedelsiz sermaye artirim yüzdesini

gösterir. Toplam bedelsiz sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye

miktarina oranidir. Negatif deger alamaz.

Hisse senedi dagitimi seklinde gerçeklestirilen temettü dagitimlarida bedelsiz sermaye

artirimi gibi islem gördügünden, bu alan ayni zamanda bu tür temettü dagitimlarinin oraninin

da gösterir. Bedelsiz yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden

hisse senedi dagitim tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir.

Sektör kodu

Bir firmanin mesguliyet konusu itibariyle ait oldugu sektörü gösterir. Veri tabaninda kullanilan

sektör kodlari CARF tarafindan belirlenmistir.

Sektör adi

Sektör kodunun belirttigi sektörü gösterir. Kullanilan sektör kodlari ve sektör adlari Ek 3 de

verilmistir.

Kapanis fiyati

Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün sonu kapanis fiyatini gösterir.

Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, ikinci seansin kapanis fiyatini

gösterir.

Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün kapanis

fiyati olarak bir önceki günün kapanis fiyati girilir. Ancak bu durumda, hissenin o günkü

kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi,

mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir.

Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, kapanis fiyati

degeri alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en

yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, mod

miktar, ve agirlikli ortalama fiyat” alanlari bos kalacaktir. Böylece herhangi bir günde, bir

19

hissenin islem görüp görmedigini veya isleme kapatilmis olup olmadigini ayirt edebiliriz.

Kapanis fiyati sifir veya negatif olamaz.

Agirlikli ortalama fiyat ???

Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün içindeki alim-satimlarinin

agirlikli ortalama fiyatini gösterir. Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi

günlerde, iki seansin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. ???

Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün agirlikli

ortalama fiyati olarak bir önceki günün agirlikli ortalama fiyati girilir. ??? Ancak bu durumda,

hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi,

sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir.

Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, agirlikli ortalama

fiyat alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en

yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, ve mod

miktar” alanlari bos kalacaktir.

En düsük fiyat

Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en düsük fiyattir. Düzeltilmemis

fiyattir. Çift seansli günlerde, her iki seansin endüsük islem fiyatini gösterir.

En yüksek fiyat

Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en yüksek fiyattir. Düzeltilmemis

fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, her iki seansin en yüksek islem fiyatini

gösterir.

Islem Miktari

Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.

Islem hacmi

20

Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim fiyatlariyla

hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir. Islem hacmi hesaplanirken sermaye artirimlari ve

temettü dagitimlarindan dogan hisse senedi sayisi ve fiyattaki degisiklikler göz önüne

alinmistir.

Sözlesme sayisi

Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç sözlesmeyle alinip

satildigini gösterir.

Mod fiyat

Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin en çok islem gördügü fiyati

gösterir.

Mod sözlesme ???

Gün içinde bir firmanin hisse senedine ait sözlesmeler içinde en çok yazilan

sözlesmenin büyüklügünü hisse senedi adedi cinsinden gösterir.

Mod miktar ???

(?)

Düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari

disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis

kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye

artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki

kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel

formülden yola çikilarak düzeltilir,

Düz Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1)

21

burada,

Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati,

BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,

BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,

Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,

Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari,

olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan

temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.

Kapanis fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis kapanis fiyati alani hissenin isleme

kapatildigi günlerde bos kalacaktir.

Düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari

disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis

agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz

sermaye artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis

günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyatindan baslayarak

geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,

Düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1)

burada,

AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati,

BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,

BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,

Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,

Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari,

olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan

temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.

22

Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati alani isleme

kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.

Sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat

degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t

gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i hisse

senedinin geçmis günlerdeki kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak

geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,

Ser_düz_Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1)

burada,

Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati,

BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,

BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,

Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,

olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan

temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.

Kapanis fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati alani isleme

kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.

Sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati

Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat

degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i

firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i

hisse senedinin geçmis günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama

fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir,

Ser_düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1)

23

burada,

AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati,

BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi,

BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi,

Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati,

olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan

temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz.

Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama

fiyati alani isleme kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir.

Kapanis getiri

Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis

fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,

Kap_get i,t = (Düz_F i,t - Düz_F i,t-1) / Düz_F i,t-1

Agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis

agirlikli ortalama fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle

hesaplanir,

Ag_ort_get i,t = (Düz_AOFi,t - Düz_AOFi,t-1) / Düz_AOFi,t-1

Sermaye kapanis getiri

Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatlariyla hesaplanmis

günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,

Ser_düz_get i,t = (Ser_düz_Fi,t - Ser_düz_Fi,t-1) / Ser_düz_Fi,t-1

24

Sermaye agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatlariyla

hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir,

Ser_düz_ag_ort_get i,t = (Ser_düz_AOFi,t - Ser_düz_AOFi,t-1) / Ser_düz_AOFi,t-1

Haftalik kapanis fiyati

CARF finansal veri tabaninda bir hafta, ilk günü Pazartesi, son günü ise Cuma

olan bes çalisma günü olarak tanimlanmistir. Eger IMKB bir haftanin yukarida

belirtilen bes çalisma gününün belli bir bölümünde tatil edilmisse, o haftanin geri

kalan çalisma günleri söz konusu haftayi olusturur. Söz konusu haftanin ilk ve son gün

tarihlerine bakilarak IMKB nin o hafta içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün

çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir hafta boyunca tatil edilmisse, veri

tabaninda o haftaya ait bir kayit bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm haftalik

veri degiskenleri bu bilgiler çerçevesinde degerlendirilmelidir.

Haftalik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son günündeki

kapanis fiyatini gösterir. Eger hisse senedi Cuma günü isleme kapatilmissa, haftalik kapanis

fiyati alani o hafta için bos birakilir. Hisse senedinin Cuma günü islem görmemesi halinde ise

Persembe gününün kapanis fiyati haftalik kapanis fiyati olarak tanimlanir.

Ancak, bir hisse senedi tüm bir hafta boyunca islem görmemisse veya isleme

kapatilmissa, o hafta için bu alan bos kalacaktir. Bu durum asagidaki “haftalik” veriler için de

geçerlidir.

Haftalik agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir hafta içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama

fiyatini gösterir.

Haftalik en düsük fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en düsük islem fiyatini gösterir.

25

Haftalik en yüksek fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en yüksek islem fiyatini gösterir.

Haftalik islem miktari

Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.

Haftalik islem hacmi

Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim

fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir.

Haftalik sözlesme sayisi

Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç

sözlesmeyle alinip satildigini gösterir.

Haftalik mod fiyat

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Haftalik mod sözlesme

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Haftalik mod miktar

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Haftalik düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis kapanis

fiyatidir.

Haftalik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis agirlikli

ortalama fiyattir.

26

Haftalik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre

düzeltilmis kapanis fiyatidir.

Haftalik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre

düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir.

Haftalik kapanis getiri

Bir hisse senedinin herhangi bir haftadaki haftalik kapanis getirisi, o haftanin

düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir

önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle

hesaplanir,

H_kap_get i,h = (Düz_F i,h,t - Düz_F i,h-1,t) / Düz_F i,h-1,t

burada,

Düz_F i,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük

kapanis fiyati,

Düz_F i,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis günlük

kapanis fiyati,

olarak ifade edilir.

Haftalik agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik agirlikli ortalama getirisi, o haftanin

düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati

arasindaki farkin bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde

edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

27

Haf_ag_ort_get i,h = (Düz_AOF i,h,t - Düz_AOF i,h-1,t) / Düz_AOF i,h-1,t

burada,

Düz_AOF i,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis

dünlük agirlikli ortalama fiyati,

Düz_AOF i,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis

günlük agirlikli ortalama fiyati,

olarak ifade edilir.

Haftalik sermaye kapanis getiri

Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye kapanis getirisi, o haftanin sermayeye göre

düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati

arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle

elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

H_ser_kap_get i,h = (Ser_düz_F i,h,t - Ser_düz_F i,h-1,t) / Ser_düz_F i,h-1,t

burada,

Ser_düz_Fi,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait sermayeye

göre düzeltilmis dünlük kapanis fiyati,

Ser_düz_Fi,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait sermayeye

göre düzeltilmis günlük kapanis fiyati,

olarak ifade edilir.

Haftalik sermaye agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o haftanin

sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre

düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre

düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

28

H_ser_ag_ort_get i,h = (Ser_düz_AOF i,h,t - Ser_düz_AOF i,h-1,t)/Ser_düz_AOF i,h-1,t

burada,

Ser_düz_AOFi,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis

dünlük agirlikli ortalama fiyati,

Ser_düz_AOFi,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis

günlük agirlikli ortalama fiyati,

olarak ifade edilir.

Aylik kapanis fiyati

CARF finansal veri tabaninda takvim aylarina sadik kalinarak, bir yil için

oniki “ay” tanimlanmistir. Dolayisiyla, her ay bir takvim ayina tekabül etmektedir. Bir

ayin ilk ve son günleri, söz konusu ayin sirasiyla ilk ve son çalisma günlerini gösterir.

Eger IMKB bir ayin belli bir bölümünde tatil edilmisse, o ayin geri kalan çalisma

günleri söz konusu ayi olusturur. Ilk ve son gün tarihlerine bakilarak IMKB nin o ay

içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir

ay boyunca tatil edilmisse (çok ufak bir olasilik), veri tabaninda o aya ait bir kayit

bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm aylik veri degiskenleri bu bilgiler

çerçevesinde degerlendirilmelidir.

Aylik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden

kapanis fiyatini gösterir.

Aylik en düsük fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en düsük islem fiyatini gösterir.

Aylik en yüksek fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en yüksek islem fiyatini

gösterir.

29

Aylik islem miktari

Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir.

Aylik islem hacmi

Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim

fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir.

Aylik sözlesme sayisi

Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç

sözlesmeyle alinip satildigini gösterir.

Aylik mod fiyat

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Aylik mod sözlesme

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Aylik mod miktar

Bu alan her zaman bos kalacaktir.

Aylik agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir ay içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama fiyatini

gösterir.

Aylik düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük

kapanis fiyatidir.

Aylik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat

30

Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük

agirlikli ortalama fiyatidir.

Aylik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati

Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre

düzeltilmis günlük kapanis fiyatidir.

Aylik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat

Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre

düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir.

Aylik kapanis getiri

Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik kapanis getirisi, o ayin düzeltilmis

kapanis fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin

düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

Ay_kap_get i,a = (Düz_Fi,a,t - Düz_Fi,a-1,t) / Düz_Fi,a-1,t

burada,

Düz_Fi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük

kapanis fiyati,

Düz_Fi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis günlük

kapanis fiyati,

olarak ifade edilir.

Aylik agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik agirlikli ortalama getirisi, o ayin düzeltilmis

agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin

bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki

formülle hesaplanir,

31

Ay_ag_ort_geti,a = (Düz_AOFi,a,t - Düz_AOFi,a-1,t) / Düz_AOFi,a-1,t

burada,

Düz_AOFi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük

agirlikli ortalama fiyati,

Düz_AOFi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis

günlük agirlikli ortalama fiyati,

olarak ifade edilir.

Aylik sermaye kapanis getiri

Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye kapanis getirisi, o ayin sermayeye göre

düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati

arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle

elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

Ay_ser_kap_geti,a = (Ser_düz_Fi,a,t - Ser_düz_Fi,a-1,t) / Ser_düz_Fi,a-1,t

burada,

Ser_düz_Fi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait sermayeye göre

düzeltilmis dünlük kapanis fiyati,

Ser_düz_Fi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait sermayeye göre

düzeltilmis günlük kapanis fiyati,

olarak ifade edilir.

Aylik sermaye agirlikli ortalama getiri

Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o ayin sermayeye göre

düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli

ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama

fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

32

Ay_ser_ag_ort_geti,a = (Ser_düz_AOFi,a,t - Ser_düz_AOFi,a-1,t) / Ser_düz_AOFi,a-1,t

burada,

Ser_düz_AOFi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük

agirlikli ortalama fiyati,

Ser_düz_AOFi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis

günlük agirlikli ortalama fiyati,

olarak ifade edilir.

IMKB bilesik endeksi

IMKB tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil

sirketlerin halka açik kisimlarinin piyasa degerleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. IMKB

bilesik endeksi “endeks kapsamindaki sirketlerin halka açik bölümlerinin toplam cari piyasa

degerinin”, “sirketlerin halka açik kisimlarinin baz dönemindeki toplam piyasa degeri”ne

bölünüp, “baz degeri” ile çarpilmasiyla hesaplanmaktadir. Su an yüz sirket endekse dahil

edildiginden IMKB 100 endeksi diye de adlandirilmaktadir. Asagida gösterilen formülle

hesaplanmaktadir,

IMKB_bilt = ((N

i =∑ 1 Fi,t * HSi,t * HAOi,t)/(

N

i =∑ 1 Fi,0 * HSi,0 * HAOi,0)) * 100

burada,

Fi,t = i’nci sirkete ait hisse senedinin t zamanindaki “kapanis” fiyati,

HSi,t = i’nci sirketin t zamanindaki toplam hisse sayisi

(ödenmis sermaye / 1000),

HAOi,t = i’nci sirketin t zamanindaki halka açiklik orani,

Fi,0 = i’nci sirkete ait hisse senedinin baz dönemindeki “kapanis” fiyati,

HSi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki toplam hisse senedi sayisi,

HAOi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki halka açiklik orani,

33

N = endeks kapsamindaki sirket sayisi,

t = endeksin hesap edildigi gün,

0 = baz (endeksin temel alindigi gün),

olarak ifade edilir.

Hisse senetlerinin “yeni” olarak adlandirilan tertipleri de islem görüyorsa, endeks

hesabinda hem “eski”, hem de “yeni” tertipli hisse senetleri dikkate alinir.

IMKB bilesik endeksi, 100 baslangiç degeri ile birinci pazarda islem gören 40

sirketin 1986 yili Ocak ayi ortalama piyasa degerleri baz alinarak olusturulmustur. 26 Ekim

1987 tarihine kadar haftalik hesaplanan endeks bu tarihten itibaren günlük olarak

hesaplanmaya baslanmistir. Endeks 1989 yili sonuna kadar sirketlerin piyasa degerlerinin baz

döneme göre olan degisimlerinin aritmetik ortalamasi alinarak hesaplanmistir. IMKB bilesik

endeksi, 1990 yilinda sirketlerin toplam piyasa degerleri üzerinden piyasa degeri agirlikli

olarak hesaplanmaya, Ocak 1991 den itibaren de yukarida tarif edildigi gibi

hesaplanmaktadir. Ayni yil mali ve sinai sektörleri temsil etmek üzere IMKB mali sektör

endeksi ve IMKB sinai sektör endeksi olusturulmustur.

Endeks sürekliliginin saglanmasi

IMKB bilesik endeksi süreklidir. Bu nedenle,

- endeks kapsamindaki sirketlerin bedelli sermaye artirimi yapmasi,

- endeks kapsamindaki bir sirketin çikarilmasi,

- endekse yeni sirket eklenmesi,

- endeks kapsamindaki ssirketlerin halka açiklik oraninin degismesi,

durumlarinda endekste fiyat artislarindan bagimsiz bir degisme olacagindan, bu degisime göre

baz dönemi piyasa degerinde gerekli düzeltmeler yapilarak endeks sürekliligi saglanmaktadir.

Bedelsiz sermaye artirimlarinda ve temettü kuponu kesimi durumlarinda ise herhangi bir

düzeltme yapilmamaktadir. IMKB endeksleri, temettülere göre düzeltilmediginden, verim

hesabi yapmak için iki farkli tarihteki endeksin karsilastirilmasi durumunda, kâr payindan

dogan kazanç yani temettü verimi dikkate alinmamaktadir. Bu durumda, sadece, hisse

senetlerinin deger kazanmasindan dogan kazanç endekse yansimaktadir.

34

Yukarida belirtilen durumlarda, endekste yapilan düzeltme asagidaki formülle

yapilmaktadir:

YBPD = EBPD * ( YPD / EPD )

burada,

YBPD = yeni baz piyasa degeri,

EBPD = eski baz piyasa degeri,

YPD = yeni piyasa degeri,

EPD = eski piyasa degeri,

olarak ifade edilir.

IMKB mali endeksi

IMKB nda islem gören mali sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir.

Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa

degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül

bu endeks için de geçerlidir.

IMKB sanayi endeksi

IMKB nda islem gören sinai sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir.

Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa

degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül

bu endeks için de geçerlidir.

CARF_EAGT endeksi (Esit agirlikli ve tüm dagitimlari içeren)

CARF tarafindan günlük kapanis getirileriyle hesaplanan bir endekstir. IMKB nda

islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan

portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir.

35

CARF_EAGT endeksi sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre

düzeltilmis günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi

getirilerinin aritmetik ortalamasi alinarak, asagida açiklandigi sekilde hesap edilir:

i) CARF_EAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988 dir. Baslangiç tarihindeki baz degeri

100 dür.

ii) CARF_EAGT endeksinin t = 1 zamanindaki degeri asagidaki formülle bulunur,

CARF_EAGT1 = CARF_EAGT0 (1 + 1/N ( Kap getiN _=∑ 1 i,1))

burada,

Kap_geti,1 = i hisse senedinin t = 1 günündeki kapanis getirisi,

N = endeksin hesap edildigi gün için (burada t = 1) getirisi hesap

edilebilmis hisse senedi sayisi,

olarak ifade edilir. Yukaridaki formülün herhangi bir gün için genellestirilmis hali asagida

verilmistir,

CARF_EAGTt = CARF_EAGTt-1 (1 + 1/N ( Kap getiN _=∑ 1 i,t))

burada,

Kap_geti,t = i hisse senedinin t günündeki kapanis getirisi,

N = endeksin hesap edildigi t gününde getirisi hesap

edilebilmis hisse senedi sayisi,

olarak ifade edilir.

CARF_EAG endeksi (Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen)

36

CARF_EAG endeksi de yukarida açiklanan CARF_EAGT endeksi gibi IMKB nda

islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan

portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir.

Ancak, CARF_EAG endeksi sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis

günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi getirilerinin aritmetik

ortalamasi alinarak hesap edilir. Bu amaç için, CARF_EAGT endeksini hesap etmek için

kullanilan formüllerde kapanis getiri (Kap_geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri

(Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir.

CARF_IHAGT endeksi (Islem hacmi agirlikli ve tüm dagitimlari içeren)

CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse

senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksi

sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari

kullanilarak asagidaki formülle hesaplanir,

CARF_IHAGTt = CARF_IHAGTt-1 (1+i

N

=∑ 1(

Ýþlem hacmi

Ýþlem hacmi

i t

i ti

N

_

_

,

,=∑ 1

) Kap_geti,t )

burada,

Islem_hacmii,t = i hisse senedinin t zamanindaki günlük islem hacmi,

Kap_geti,t = i hisse senedinin t zamanindaki kapanis getirisi,

N = t zamaninda kapanis getirisi hesap edilebilmis hisse senedi sayisi,

olarak ifade edilir.

CARF_IHAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988, baslangiç tarihindeki degeri

100 dür.

CARF_IHAG endeksi (Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen)

CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse

senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksinden

farkli olarak sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari

kullanilarak hesap edilmesidir. Bu amaç için, CARF_IHAGT endeksini hesap etmek için

37

kullanilan formülde kapanis getiri (Kap-geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri

(Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir.

IMKB bilesik getiri

IMKB bilesik endeksinin günlük getirisini gösterir. Bu getiriyi hesaplamak için bilesik

endeksin t ve t-1 zamanindaki degerleri arasindaki fark, endeksin t-1 zamanindaki degerine

bölünür. Asagidaki formülle hesaplanir,

IMKB_bil_get t = ( IMKB_bil t - IMKB_bil t-1 ) / IMKB_bil t-1

burada,

IMKB_bil t = IMKB bilesik endeksinin “t” günündeki degeri,

olarak ifade edilir.

Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait getiriler de benzer sekilde, yukaridaki

formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:

IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin günlük getirisi

IMKB sanayi getiri

CARF_EAGT getiri

CARF_EAG getiri

CARF_IHAGT getiri

CARF_IHAG getiri

H_IMKB bilesik getiri

IMKB bilesik endeksinin h haftasindaki getirisi, o haftanin son gününün endeks

degeriyle bir önceki haftanin son gününün endeks degeri arasindaki farkin bir önceki haftanin

son gününün endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

H_IMKB_bil_get h = ( IMKB_bil h,t - IMKB_bil h-1,t ) / IMKB_bil h-1,t

burada,

38

IMKB_bil h,t = IMKB bilesik endeksinin “h” haftasinin “t” son günündeki degeri,

olarak ifade edilir.

Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde,

yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:

H_IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin haftalik getirisi.

H_IMKB sanayi getiri

H_CARF_EAGT getiri

H_CARF_EAG getiri

H_CARF_IHAGT getiri

H_CARF_IHAG getiri

A_IMKB bilesik getiri

IMKB bilesik endeksinin a ayindaki aylik getirisi, o ayin son günündeki endeks

degeriyle bir önceki ayin son günündeki endeks degeri arasindaki farkin bir önceki ayin son

günündeki endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir,

Ay_IMKB_get i,a = (IMKB_bil i,a,t - IMKB_bil i,a-1,t) / IMKB_bil i,a-1,t

burada,

IMKB_bil i,a,t = IMKB bilesik endeksinin a ayinin t son günündeki degeri,

olarak ifade edilir.

Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde,

yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir:

Ay_IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin aylik getirisi.

Ay_IMKB sanayi getiri

Ay_CARF_EAGT getiri

Ay_CARF_EAG getiri

Ay_CARF_IHAGT getiri

39

Ay_CARF_IHAG getiri

Sektör agirlikli ortalama getiri

Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini

gösterir. Bir sektörün “t” günündeki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t”

gününde getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak

bulunur.

Sektör kapanis getirisi

Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir.

Bir sektörün “t” günündeki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t” gününde getirisi

hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.

Haftalik sektör agirlikli ortalama getirisi

Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini

gösterir. Bir sektörün “h” haftasindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h”

haftasinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak

bulunur.

Haftalik sektör kapanis getirisi

Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir.

Bir sektörün “h” haftasindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h” haftasinda getirisi

hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.

Aylik sektör agirlikli ortalama getirisi

Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini

gösterir. Bir sektörün “a” ayindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a”

ayinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak

bulunur.

40

Aylik sektör kapanis getirisi

Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir

sektörün “a” ayindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a” ayinda getirisi hesap

edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur.

Sektör agirlikli ortalama getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik

ortalamasidir.

Sektör haftalik agirlikli ortalama getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik

ortalamasidir.

Sektör aylik agirlikli ortalama getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik

ortalamasidir.

Sektör kapanis getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir.

Sektör haftalik kapanis getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki kapanis getirilerinin aritmetik

ortalamasidir.

Sektör aylik kapanis getiri

Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir.

Mali Göstergeler (Likidite göstergeleri)

Cari Oran

41

Dönen Varliklar / Kisa Vadeli Borçlar

Likidite orani

(Hazir Degerler+Menkul Kiymetler+Kisa Vadeli Alacaklar) / Kisa Vadeli Borçlar

Gider karsilama günü

(Hazir Degerler+Menkul Kiymetler) / (Faaliyet Giderleri/365)

Faaliyet göstergeleri - Devir Hizlari

Alacak devir hizi

Net Satislar / (Ortalama Kisa Vadeli Alacaklar Tutari)

Alacak devir hizi hangisi ???????????

Kredili Satislar Tutari / Ticari alacaklar Tutari

Alacaklarin ortalama tahsil süresi

(Ticari Alacaklar * 360) / Yillik Net Kredili Satislar Tutari

Isletme sermayesi devir hizi

Net Satislar / Ortalama Dönen Varliklar Tutari

Öz sermaye devir hizi

Net Satislar / Ortalama Öz Sermaye

Stok devir hizi

Satislarin Maliyeti / ((D.Basi Stok+D.Sonu Stok) / 2)

Aktif devir hizi

Net satislar / Toplam Aktif

42

Mali Bünye - Finansal Yapi Göstergeleri

Kaldiraç orani

Toplam Borçlar / Toplam Aktif

Öz sermayenin borçlar toplamina orani

Öz Sermaye / Toplam Borçlar

Borç yapisi 1

(Kisa Vadeli Finansal Borçlar) / (Toplam Borçlar)

Borç yapisi 2

Finansal borçlar / Toplam borçlar

Kisa vadeli borçlarin sermayeye orani

Kisa Vadeli Borçlar / Ödenmis Sermaye

Düzeltilmis borçlar / Düzeltilmis sermaye

(Toplam Borçlar- U.V.Borç ve Gider Karsiliklari) / (ÖzSermaye+U.V.Borç ve Gider

Karsiliklari)

Borç maliyeti

(Finansman Giderleri) / (Ortalama Toplam Borç)

Kârlilik göstergeleri

Özsermaye karlilik orani

Vergi Öncesi Kâr / ((Dönem Basi Özsermaye + Dönem Sonu Özsermaye)/2)

43

Sermaye kârlilik orani

Vergi Öncesi Kâr / Ödenmis Sermaye

Aktif karlilik orani

(Faaliyet Kâri - Finansman Gideri) / Aktif Toplami

Brüt kâr marji

Brüt Satis Kâri / Net Satislar

Kâr marji orani

Vergi Öncesi Kâr / Net Satislar

Faaliyet kârinin net satis tutarina orani

Faaliyet kâri / Net satislar

Faiz ödeme gücü

(Faaliyet Kâri + Finansman Giderleri) / (Finansman Giderleri)

Borç servis orani

(Vergiden Önce Kâr + Nakit Çikisi Gerektirmeyen Giderler + Finansman Giderleri) /

(Finansman Giderleri + Ana Para Taksitleri)

Faaliyet kârinin dönem kârina orani

Faaliyet kâri / Dönem kâri

Borsa Performansi Göstergeleri

Fiyat kazanç orani

(Sirketin Dönem Sonu Piyasa Degeri) / (Sirketin Net Dönem Kâri)

44

Piyasa degerinin defter degerine orani

(Sirketin Dönem Sonu Piyasa degeri) / (Sirketin Dönem Sonu Özsermayesi)

Pay basina defter degeri

(Öz Sermaye Toplami) / (Ödenmis Sermaye / 1000)

Kar dagitim orani

(Toplam Temettü) / (Net Dönem Kari)

Temettü verimi

(Dönem içinde Ödenen Toplam Temettü) / (Sirketin Dönem Basi Piyasa Degeri)

Pay Basina Verim (Sirketin Getirisi)

(Dönem Sonu Piyasa Degeri + Temettü-Bedelli Arttirim Tutari - Dönem Basi Piyasa Degeri)

/ (Dönem Basi Piyasa Degeri)

Risk - Getiri Göstergeleri

Ortalama getiri

Toplam varyans

Beta

Alfa

Düzeltilmis Beta

Getirinin riske orani 1

45

Getirinin riske orani 2

Sektör Bazinda Mali Göstergeler

Yukarida açiklanan mali göstergeler sektör bazinda hesap edildiginde su yol takip

edilmektedir. Ilk olarak yukarida ifade edilen mali göstergelerin banka ve sigorta sektörleri

disinda kalan sektörlere uygulanabilecegine dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için,

o sektör sirketlerinin ayri ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi

alinmaktadir.

Borsa Bazinda Mali Göstergeler

Yukarida açiklanan mali göstergeler borsa bazinda hesap edildiginde su yol takip

edilmektedir. Ilk olarak “borsa” teriminin banka ve sigorta sektörleri disinda kalan tüm

sirketleri kapsadigina dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için, borsa sirketlerinin ayri

ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi alinmaktadir.

3. SISTEM TASARIMI

Finansal veri tabani uygulamasi sekil X2 de görüldügü gibi üç modülden

olusmaktadir: finansal veri sunum modülü, hesap modülü, ve güncelleme modülü. Sunum

modülü kullaniciyla veri tabani uygulamasi arasindaki arayüzdür. Uygulamanin diger

modülleri kullanici açisindan saydamdir. Hesap modülü, uygulamanin bel kemigidir. IMKB

ndan ve diger kaynaklardan saglanan ham veriler bu modüldeki programlar yardimiyla

islenerek ilgili dosyalara kopyalanir ve kullanima hazir hale getirilir. Son modül olan veri

güncelleme modülü ise birtakim dosyalarin içeriklerinin güncelestirilmesinde kullanilir.

Sekil X2 CARF fin veri tabani genel yapisi

46

3.1. Finansal veri sunum modülü

Finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan ve sorgulanabilen finansal veriler sunum

modelinde bulunmaktadir. Modülde, finansal verilere ulasim menü ekranlari vasitasiyla

saglanmaktadir. Ana menüden alt menülere geçilerek sorgulanmak istenen bilgi kümelerine

ulasilmaktadir. Modülün ana menüden baslayarak asagiya açilimi sekil X3 de gösterilmistir.

Sekil X3 de görülen her kare bir menü ekranina tekabül etmekte. Bu ekranlardan sorgulama

amaciyla bilgi (parametre) girilenler “input” ekrani, sorgulamalarin neticelerinin alindigi

ekranlar “output” ekrani olarak adlandirilmistir. Bir “output” ekraninda sergilenen veriler

“sakla” komutuyla istenilen sürücüye “text” veya “dbf” dosyasi formatinda

yazdirilabilmektedir.

sekil X3 finansal veriler sunum modülü

CARF sunum modülünün ana menü ekrani sekil X4 de gösterilmektedir. Sekil X4 de

görüldügü gibi, ana menü ekranindan finansal veri tabaninda saklanan ve kullaniciya açik

dört gurup veriye ulasmak mümkündür: 1) Sirket verileri, 2) Sektör verileri, 3) Borsa

verileri, ve 4) Genel. Kullanici, bu guruplar içinde sunulan çesitli alt veri basliklarina ilgili

pencere (?) üzerinde kürsoru iki kere tiklatarak ulasabilir. Böylece ulasilan bir alt menüde

gerekli bilgiler girilerek istenilen sorgulamalar yapilir. Bir baska alt veri gurubuna ulasilmak

istendiginde, alt menülerden çikarak ana menüye geri dönmek, ve ana menüden istenilen alt

veri gurubunu seçmek gerekmektedir. CARFPRJ programindan çikmak içinse “Çikis”

penceresi kullanilmalidir.

sekil X4 ana menü

3.1.1. Sirket verileri

Sirket bilgisi ekrani

47

Ana menüden “Sirket Bilgisi” ekrani seçildiginde, sekil X5.a de gösterilen “input”

ekrani açilir. Bu ekrana hangi sirket hakkinda ne tür bilgi istenildigi girilmelidir. Yapilan

seçime göre o sirketin i) genel bilgilerine, ii) ortaklik yapisina, veya iii) ana sözlesme bilgilerine

ulasilir. Eger bu seçim sirket adi verilmeden yapilrsa, program otomatik olarak alfabetik isim

siralamasinda ilk sirayi alan sirkete ait bilgileri ekrana getirir.

sekil X5.a sirket genel bilgisi ekrani ve alt ekranlar (a,b,c,d)

Sirket genel bilgisi ekrani

Sekil X5b de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirkete ait genel bilgiler yer

almaktadir. Bu bilgiler sirkete ait en son degerleri içermektedir. Genel bilgilerin yanisira

ekranin en altinda “fiyatlarin bulundugu aralik” adina üç alan yer almaktadir. Bu alanlarin ilk

ikisinde, seçilen sirketin fiyat verilerinin CARF veri tabanina kayitli oldugu ilk ve son günler

yer almaktadir. Ilk kayit günü o sirket hisselerinin IMKB nda islem görmeye basladigi ilk

tarihten (bakinz “halka açilma tarihi”) farkli olabilir. Son kayit günü ise o sirketin fiyat

verilerinin veri tabaninda en son güncellestirildigi tarihi gösterir. Eger sirketin hisseleri IMKB

nda artik islem görmüyorsa, üçüncü alanda sirket hisselerinin IMKB nda en son islem

gördügü tarih açiklanmaktadir. (??? bu alan halen yok, ilavesi ???; bunun yanisira sirketin

hangi nedenle borsada islem görmedigini açiklayaci bilgi ???)

Ekranin tepesindeki “toolbar” da yer alan “ikonlar” yaardimiyla baska sirketlerin “sirket

genel bilgisi”ne ulasilabilir veya ekrandan çikilarak bir üst ekrana dönülebilir.

Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.

Ortaklik yapisi ekrani

Sekil X5.c de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ortaklari ve ortaklarin

sirketteki hisseleri görülmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ortaklik yapisini

gösterir. Ancak, ortaklik yapisi zaman içinde degisime ugramissa, geçmis ortaklik yapilari

toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir.

Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.

48

Ana sözlesme ekrani

Sekil X5.d de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ana sözlesmesinin önemli

bazi maddeleri sergilenmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ana sözlesmesinin

önemli maddelerini gösterir. Ancak, ana sözlesme zaman içinde degisime ugramissa, geçmis

ana sözlesmeye ait maddeler toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir.

Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur.

Fiyat bilgisi ekrani

CARF sunum modülünün ana menüsünden “fiyat bilgisi” penceresi seçildiginde “Fiyat” alt

menüsüne ulasilir. Fiyat ekrani ve bagli alt ekranlarin örnekleri sekil X6 da gösterilmektedir.

Fiyat ekrani (sekil X.6.a) aslinda bir “input” ekranidir ve kullaniciya i) hangi sirketlere ait, ii)

ne tür fiyat verilerini, iii) hangi zaman dilimi için ve iv) ne siklikta istedigini sormaktadir.

Istenilen sirketler “menkul kodlari” highlight edilerek ve oklar yardimiyla “seçili sirketler”

penceresine aktarilarak seçilirler. Istenilen fiyat veri türleri “Fiyatlar ve Getiriler”, “Düzeltilmis

Fiyatlar” ve “Diger Bilgiler” bloklarindaki seçeneklerin yanlarindaki bos kareler fare

yardimiyla isaretlenerek seçilir. Sorgulamasi istege bagli bu fiyat verilerine “Menkul kodu”,

“Sektör kodu”, “Pazar kodu”, “Gurup kodu” ve “Tarih” verileri program tarafindan

otomatik olarak eklenecektir. Incelenmek istenen zaman diliminin “Baslangiç” ve “Bitis”

tarihleri GG/AA/YY formatiyla ilgili alanlara girilmelidir. Kullanici bu alanlarin yanlarindaki

“ikonlar”i açtiginda ortaya çikan takvimlerden bu amaçla yararlanabilir. Yapilmasi gereken

son seçim ise fiyat verilerinin ne siklikta yani i) günlük, ii) haftalik veya iii) aylik olarak

istendigini belirleyecektir.

Program girilen “baslangiç” ve “bitis” tarihlerini bir kontroldan geçirir ve gerekirse

ufak düzeltmeler yapar. Girilmis olan “Baslangiç” tarihi eger bir borsa çalisma gününe denk

gelmiyorsa takibeden ilk çalisma günü baslangiç tarihi olarak alinir. Yine girilmis olan “Bitis”

tarihi egre bir borsa çalisma gününe denk gelmiyorsa o tarihten önceki en son çalisma günü

bitis tarihi olarak alinir. Haftalik fiyat verileri istendiginde girilen “Baslangiç” ve “Bitis”

tarihlerinin ele alinisi biraz farklidir. Girilmis olan baslangiç tarihi eger seçilen haftanin ilk

gününe denk gelmiyorsa, sorgulama takibeden haftadan baslar. Yine girilmis olan bitis tarihi

seçilen haftanin son gününe denk gelmiyorsa, sorgulama bir önceki haftada sona erer. Aylik

49

fiyat verileri istendiginde ise “Baslangiç” ve “Bitis” tarihlerinin ele alinisida farklilik gösterir.

Girilmis olan baslangiç tarihi seçilen ayin ilk çalisma gününü göstermiyorsa bile sorgulama o

ayda baslar. Girilmis olan bitis tarihi seçilen ayin son gününe denk gelmiyorsa sorgulama bir

önceki ayda sona erer.

Fiyat verilerinin hangi siklikta istendigine bagli olarak sorgulama sonuçlari, i) Günlük

fiyat verileri, ii) Haftalik fiyat verileri, veya iii) Aylik fiyat verileri ekraniyla tablo halinde

sergilenir (sekil X6.b,c,d). Bu ekranlarin içerikleri gerek arastirma gerekse yazili rapor

üretmek amaciyla saklanabilir. Kullanici bu amaçla “sakla” komutunu çalistirmali ve sekil

X6.e de örnegi görülen ekranda istenen bilgileri girmelidir. Fiyat verileri kullanicinin istegine

bagli olarak “txt” veya “dbf” dosyasi olarak istenilen sürücü üzerine kaydedilecektir. Bu

dosyalar elektronik tablolama programlari (örnegin Excel) tarafindan kolaylikla

okunabilmektedir.

Günlük fiyat bilgileri

Sekil X6.b de örnegi görülen bu ekran günlük fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”,

“Tarih”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi

ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi

“Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda saklanabilir.

Haftalik fiyat verileri

Sekil X6.c de örnegi görülen bu ekran haftalik fiyat verilerini sergiler. “Menkul

kodu”, “Yil”, “Ay”, “Hafta”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine

ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde

bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda

saklanabilir.

Aylik fiyat verileri

Sekil X6.d de örnegi görülen bu ekran aylik fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”,

“Yil”, “Ay”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak

kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda

50

sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda

saklanabilir.

sekil X6.a,b,c,d,e Fiyat bilgisi ekranlari

Sermaye ve temettü bilgisi ekraný

Ana menü ekranýndan “Sermaye ve temettü bilgisi” penceresi açýldýðýnda yine

ayný adlý input ekranýna ulaþýlýr. Þekil X7.a da örneði görülen bu ekrana kullanýcý bir

þirket adý girmelidir. Seçilen þirkete ait geçmiþ tüm sermaye artýrýmlarý ve temettü daðýtým

verileri þekil X7.b görülen ekranda sergilenir. Baþlýðý seçilen þirketin adýný taþýyan bu

ekranda sergilenen sermaye arttýrýmý ve temettü daðýtýmý verilerinin her biri veri modeli

bölümünde açýklanmýþtýr. Bu verilerden yararlanýlarak hisse senetlerinin fiyatlarýnda

sermaye artýrýmý ve temettü daðýtýmý gibi arz ve talep hareketlerinin dýþýnda oluþan

deðiþiklikler gerekli düzeltmeler yapýlarak fiyatlara yansýtýlýr. Diðer bir deyimle hisse

senedi fiyatlarý “düzeltilir”. Bu ekranýn içeriðini saklama seçeneði yoktur.

sekil X7.a.b sermaye ve temettü ekranlari

3.1.2. Sektör verileri

Bu baslik altinda kastedilen sektör verileri daha çok “getiri” agirliklidir. Her sirketin

ait oldugu sektörün tanimlandigi daha önceden belirtilmisti. Bu tanimlamalar çerçevesinde, bu

sektörlere ait getiri degerlerini veya herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerini

sorgulamak mümkündür.

Sektör bilgisi ekrani

Ana menüden “Sektör bilgisi” penceresi seçildiginde “Sektör getirisi” alt ekranina

ulasilmaktadir, sekil X8.a. Bu input ekranina kullanici istedigi sektörü, bu sektör hakkinda

hangi döneme ait veri istedigini, ve bu verileri hangi siklikta (yani günlük, haftalik, veya aylik)

istedigini girmek durumundadir. Tercih edilen veri sikligina göre günlük, haftalik ve aylik

sektör verileri sirasiyla sekil X8.b,c,d de örnekleri görülen ekranlarda sergilenecektir. Bu

51

ekranlarda seçilen sektöre ait “Agirlikli ortalama getiri” ve “Kapanis getiri” degerleri istenen

dönem için sergilenmektedir. Her üç ekranin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.8.e.

sekil X8.a,b,c,d,e sektör verileri

Sektör firmalari ekrani

Sektör firmalari ekrani herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerine belli

dönemde günlük, haftalik veya aylik bazda ulasmayi saglayacak bir input ekranidir, sekil

X9.a. Kullanici bu ekrana tercihlerini girer ve sorgulama sonucunda seçilen sektöre ait

firmalarin fiyat verileri günlük, haftalik veya aylik olarak bir tablo halinde ekranda sergilenir,

sekil X9b,c,d. Ekran seçilmis olan sektörün adini tasir. Günlük, haftalik veya aylik veri

tablolarinin formatlari aynidir ve bu konuda kullaniciya fiyat verileri arasindan seçme yapma

sansi verilmemistir. Buna karsilik, her üç tür tablonun içerigini saklama seçenegi vardir, sekil

X.9.e.

sekil 9.a,b,c,d ,e sektör firmalari ekranlari

3.1.3. Borsa verileri

Bu bölümde toplanan veriler iki baslik altinda toplanabilir: haberler ve borsa

endeksleri.

Haber seçimi ekrani

Borsa verileri bölümünden “Haberler” penceresi seçildiginde, örnegi sekil X10.a da

görülen “Haber seçimi” ekrani açilmaktadir. Bu ekrandan i) sirket haberlerine, ii) sektör

haberlerine, ve iii) borsa haberlerine yönelmek mümkündür. Sirket ve sektör haberlerine

ulasmak için istenen sirket veya sektörün adini sekil X10.b ve.c de görülen “Sirket

haberleri” veya “Sektör haberleri” ekranina girmek gerekmektedir. Sirket, sektör ve borsa

haberleri sirasiyla örnekleri sekil X10.d,e,f de görülen ekranlarda sergilenir. Her ekran

üzerinde haber kaynagi, haber tarihi ve açiklama alanalri yer almaktadir. Gerçeklestirilen bir

sorgulama sounucunda ekrana seçilen sirket, sektör veya borsaya ait kayda alinmis en son

52

haber gelecektir. Herhangi bir sirkete, sektöre veya IMKB na ait haberler kronolojik olarak

veri tabaninda tutuldugundan, toolbars daki ikonlar yardimiyla geçmis haberlere ulasmak çok

kolaydir. Haber ekranalrinin içerigini saklama seçenegi yoktur.

sekil X10a,b,c,d,e,f haberler ekranlari

Borsa endeksleri ekrani

Ana menüden “Borsa endeksleri” penceresi seçildiginde yine ayni adli bir input

ekrani açilir, sekil X11.a. Kullanici bu ekranda ki bos alanlari doldurarak çesitli endekslerin

(IMKB ve CARF endeksleri) ve bu endekslere ait getirilerin, günlük, haftalik veya aylik

bazda, ve istedigi bir dönem için sergilenmesini isteyebilir. Yapilan seçime göre sorgulama

neticeleri “Günlük borsa endeksleri”, “Haftalik borsa endeksleri”, veya “Aylik borsa

endeksleri” ekranlarindan birinde sergilenir, sekil X11.b,c,d. Söz konusu endekslerin

tanimlari ve nasil hesap edildikleri önceki bölümde açiklanmistir. Endeks ekranlarinin

içeriklerini saklamak mümkündür.

sekil X11.a,b,c,d borsa endeksleri ekranlari

3.1.4. Mali tablolar

Mali tablolar bölümünde sirket, sektör ve borsa bazinda bilanço, kar ve zarar

tablolari, ve çesitli mali göstergelerin sorgulanmasi mümkündür.

Mali göstergeler ekrani

Ana menü üzerinde “Mali göstergeler “penceresi seçildiginde “Mali göstergeler

ekrani” açilir, sekil X12.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket mali

tablolarini, ii) sektör mali tablolarini, veya iii) borsa mali tablolarini seçebilir. Sirket veya

sektör bazinda mali göstergeler sorgulanmak istendiginde, istenilen sirket veya sektör

sirasiyla sekil X12.b ve c de örnekleri görülen ekranlar yardimiyla seçilir. Istenilen sirket,

sektör beya IMKB na ait mali göstergeler yillik dönem bazinda ve bütün dönemler için sekil

X12.d,e,f de örnekleri görülen ekranlarin birinde sergilenir. Seçilen sirketin, sektörün veya

53

borsanin yillar itibariyle mali performansini izlemeyi sagliyan mali göstergelerin tanimlari

önceki bölümde verilmistir. Söz konusu ekranlarin içeriklerini saklamak mümkündür.

sekil X12.a,b,c,d,e,f mali göstergeler ekranlari

Bilanço seçimi ekrani

Ana menü üzerinde “Bilanço” penceresi seçildiginde “Bilanço seçimi” ekrani açilir,

sekil X13.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket bilançosunu, ii) sektör

bilançosunu, veya iii) borsa bilançosunu seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek

faydali olacaktir. Sektörlerin nasil tanimlandigi daha önce açiklanmisti. Sektör bilançosu, bir

sektörde yer alan sirketlerin konsolide bilançosudur. Bu sektörlerden Bankacilik ve

Sigortacilik sektörlerindeki sirketlerin bilanço hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap

planlari hem iki sektör arasinda hemde geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak

zorunda olduklari hesap planindan farklidir. Borsa bilançosuyla kastedilen bilanço, bankacilik

ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan, ayni hesap planina göre bilanço hazirlayan

sirketlerin konsolide bilançosudur.

Sirket bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.b de örnegi görülen ekran

yardimiyla; sektör bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.c de örnegi görülen ekran

yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve bilanço dönemi seçilir. Arzu edilirse tek bir bilanço

dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa bilançosuyla ilgileniliyorsa, sekil X13.d

de örnegi görülen ekrandan bilanço dönemi veya tüm dönemler istenebilir. Istenen sirkete ait

tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla sekil X13.e ve f de örnekleri görülen

ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla

sekil X13.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Borsa bilançosunun tek dönem

veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X13.i ve j de görülen ekranlarda sergilenir. Bilanço

ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.13.k.

sekil X13.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k bilanço seçimi ekranalri

Kâr/zarar tablosu seçimi ekrani

54

Ana menü üzerinde “Kâr/zarar” penceresi seçildiginde “Kâr/zarar seçimi” ekrani

açilir, sekil X14.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket K/Z, ii) sektör

K/Z, veya iii) borsa K/Z ini seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek faydali olacaktir.

Sektör K/Z i, bir sektörde yer alan sirketlerin kâr/zarar tablolarinin konsolide tablosudur.

IMKB nda yer alan sektörlerden Bankacilik ve Sigortacilik sektörlerindeki sirketler kâr/zarar

tablosu hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap planlari hem iki sektör arasinda hemde

geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak zorunda olduklari hesap planindan farklidir.

Borsa kâr/zarar tablosuyla kastedilen, bankacilik ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan,

ayni hesap planina göre kâr/zarar tablosu hazirlayan sirketlerin konsolide kâr/zarar

tablosudur.

Sirket bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.b de örnegi görülen

ekran yardimiyla; sektör bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.c de örnegi

görülen ekran yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve kâr/zarar dönemi seçilir. Arzu edilirse

tek bir kâr/zarar dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa kâr/zarar tablosuyla

ilgileniliyorsa, sekil X14.d de örnegi görülen ekrandan kâr/zarar dönemi veya tüm dönemler

istenebilir. Istenen sirkete ait tek dönem veya tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil

X14.e ve f de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya

tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil X14.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda

sergilenir. Borsa kâr/zarar tablosunun dönem veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X14.i ve

j de görülen ekranlarda sergilenir. Kâr/zarar ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür,

sekil X.14.k.

sekil X14.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k kâr/zarar ekranlari

3.2. CARF finansal veri tabani hesap modülü

CARF finansal veri tabani hesap modülünün temeli CARF hesap programidir. Bu

programda, veri tabanina girilen düzeltilmemis fiyatlar, sermaye artirimlari ve temettü

dagitimlari bilgileri kullanilarak önce düzeltilmis fiyatlar, arkasinda sirket getirileri, bu proje

55

çerisinde tanimlanmis CARF borsa endeksleri ve IMKB dahil tüm endekslerin getirileri

günlük bazda hesaplanmaktadir. En son asamada haftalik ve aylik fiyat ve getiri verileri,

günlük veriler islenerek elde edilmektedir. Sekil X.15 de gösterilen program asamalari

asagida açiklanmistir.

a) Ilk asamada Sermaye artirimi ve temettü dagitimi dosyalarinin bilgileri biraraya getirilir ve

Sertem dosyasi olusturulur. Bu dosya olusturulurken, sermaye artirimi ve temettü dagitimi

aktiviteleri sirket bazinda ve ait olduklari dönemler itibariyle kronolojik olarak siraya

konurlar.

b) Ikinci asamada sermaye artirimlari ve temettü dagitimlari nedeniyle olusan fiyat hareketleri

hisse senedi fiyatlarina yansitmak (düzeltmek) için gerekli katsayilar hesaplanir. Iki tip

düzeltme katsayisi hesap edilmektedir: i) sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre

düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Toplam düzeltme katsayisi”, ve ii) sermaye artirimlarina

göre düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Sermaye düzeltme katsayisi”. Sertem ve Fiyat

dosyalarindaki bilgiler kullanilarak hesaplanan katsayilar Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarina

kaydedilir. Skatsayi dosyasindaki bilgilerin bir kopyasi CSKatsay dosyasinda, Tkatsayi

dosyasindaki ler ise CTKatsay dosyasinda saklanmaktadir. Skatsayi ve Tkatsayi

dosyasindaki katsayilar kümüle edileceginden, katsayilarin orijinal halleri bu iki dosyada

saklanmaktadir.

IMKB ndan elde edilen sermaye artirimi ve temettü dagitimi verilerindeki eksiklik ve

tutarsizliklardan dolayi bazi hisse ve tarihler için Toplam ve Sermaye düzeltme katsayilari elle

hesaplanmistir. Ekkatsayi dosyasinda saklanan bu katsayilar, program tarafindan hesaplanan

katsayilara ilave edilir. Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki kayitlar her sirket için,

katsayilarin hesaplandigi tarihler en yakin tarihten en en uzak tarihe dogru kronolojik olarak

siralanir.

c) Tüm katsayilar eksiksiz olarak hesaplandiktan sonra fiyatlarin düzeltilmesine geçilir.

Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki tüm katsayilar dosya bazinda, her hisse senedi için ayri

ayri en son tarihten baslayarak geriye dogru birbirleriyle çarpilarak kümüle katsayilar bulunur

56

ve kaydedilir. Önceki kaydin tarihi sonrakine baslangiç tarihi olarak aktarilir. Böylece bir

kümüle katsayinin hangi tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlara uygulanacagi bulunur. Hesap

edilen kümüle katsayilar geçerli olduklari tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlarla çarpilarak

düzeltilmis fiyatlar hesaplanir ve Fiyat dosyasindaki ilgili alanlara yazilir. Sermayeye göre

düzeltilmis fiyatlar Skatsayi dosyasindaki katsayilarla, sermaye artirimina ve temettü

dagitimina göre düzeltimis fiyatlar Tkatsayi dosyasindaki katsayilarla cari fiyatlarin çarpilmasi

sonucu elde edilir: Düzeltilmis Kapanis Fiyati; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat; Ser. Düz. Kapanis

Fiyati; ve Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat.

d) Düzeltilmis fiyatlar kullanilarak, hisse senetlerinin günlük getirileri hesaplanir. Düzeltilmis

Kapanis Fiyati üzerinden Kapanis Getirisi; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat üzerinden Ag. Ort.

Fiyat Getiri; Ser. Düz. Kapanis Fiyati üzerinden Ser. Düz. Kapanis Getiri; ve Ser. Düz. Ag.

Ort. Fiyat üzerinden Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat Getiri hesaplanmaktadir. Hesaplanan günlük

getiriler Fiyat dosyasinda ilgili alanlara kaydedilir.

e) Bu asamada endeks degerleri hesaplanmaktadir. Mevcut IMKB endekslerinin yaninda bu

proje içinde dört yeni endeks tanimlanmistir. Bunlar,

CARF_EAGT: Esit agirlikli ve temettüleri içeren,

(Equally weighted total index)

CARF_EAG: Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen,

(Equally weighted capital index)

CARF_IHAGT: Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içeren,

(Value weighted total index)

CARF_IHAG: Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen,

(Value weighted capital index)

CARF endekleridir. Baslangiç endeks tarihi 2/1/1988 ve hepsinin baslangiç degeri 100

alinmistir. Önceki bölümlerde bu endekslerin tanimlari verilirken açiklanan formüller

yardimiyla, CARF endekslerinin günlük degerleri hesaplanarak Endeks dosyasindaki ilgili

alanlara kaydedilir.

57

f) Fiyat dosyasinda her kayitla beraber o kayitin hangi sektöre ait oldugu bilgiside

saklanmaktadir. Bundan yararlanarak yapilan sorgulama ile her sektör için günlük sektör

getirisi, sektöre ait sirketlerin günlük getirilerinin ortalamasi alinarak hesaplanir. Sektör

günlük getirileri Sekrpr dosyasinda saklanir.

g) Günlük sirket fiyat ve getiri, sektör getiri, endeks degerleri ile hafta ve ay tanimlarindan

yola çikilarak fiyat, getiri ve endeks bilgileri haftalik ve aylik bazda elde edilir. Hafta ve Ay

dosyalarinda 5/1/1988 den itibaren hafta ve aylarin baslangiç ve bitis tarihleri, ait olduklari ay

ve yil saklanmistir.

Öncelikle sirketlerin günlük kapanis ve agirlikli ortalama getirileri _Return dosyasinda

toplanip ve en eski kayitdan günümüze dogru kümüle edilir. Kümüle edilen bu getiriler

üzerinden, ilgili hafta veya ayin son gününün getirisi bulunarak, o hafta veya ayin benzer

sekilde bulunan ilk gün getirisine bölünür. Böylece o hafta veya ayin getirisi elde edilir.

Haftalik getiriler Hfiyat, aylik getiriler ise Afiyat dosyalarinda saklanir.

Yine Hfiyat ve Afiyat dosyalarinda, Fiyat dosyasindan yararlanarak bulunan haftalik

ve aylik kapanis fiyatlari, en düsük ve en yüksek fiyatlar, sözlesme sayisi, islem hacmi ve

islem miktari bilgileri saklanir. Ayrica ilgili dönemin islem hacmi, islem miktarina bölünerek o

hafta veya ayin agirlikli ortalama fiyati hesap edilir.

3.3. CARF finansal veri tabani veri güncelleme modülü

CARF finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan verilerden bir kismi IMKB ndan ve

diger kaynaklardan tedarik edilerek veri tabanina kaydedilir ve bu verilere dayanilarak

düzeltilmis fiyatlar, getiriler ve CARF endeksleri günlük, haftalik ve aylik bazda hesap edilir.

Ham verilerin veri tabanina kaydedilmesini kolaylastirmak amaciyla birtakim veri giris

ekranlari hazirlanmistir. Bu ekranlarin tümü Güncelleme Modülünde biraraya toplanmistir.

Bu modülün ana menüsü sekil X.17 de gösterilmistir. Ana menü yardimiyla düzeltilmemis

günlük fiyatlar, bilançolar, kâr-zarar tablolari ve diger verilerin girisinde kullanilacak

ekranlara ulasilir. Veri giris ekranlarinin örnekleri sekil 18 den baslayarak sekil 35 de sona

58

eren bir dizinde gösterilmistir. Sekiller yeterince açiklayici olduklarindan burada tekrar

açiklanmalarina gerek görülmemistir.

4. SONUÇ

Bogaziçi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM)

1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara ürünü olan bu program PC bazli bir veri tabani

uygulamasidir. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma

yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca

ulasmalarini saglamaktir.

IMKB nda islem gören hisse senedi sayisi ve bu senetlerin günlük islem miktarlari

hizla artmaktadir. Dolayisiyla IMKB verileri diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin

günlük alim-satimina, gerekse hisse senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin

verilerin hacmi hizla büyümektedir. Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu

piyasaya yönelik arastirma yapmak isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen

“veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma

yapmak isteyenleri en fazla zorlayan arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz

toplayabilmektir. Bu proje, IMKB verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek,

düzenlemek, saklamak ve gerektiginde raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans

dünyasina büyük bir yarar saglayacaktir.

Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse

senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmis ve CARF finansal veri tabani olarak

adlandirdigimiz bir veri tabani uygulamasi gelistirilmistir. Bu raporda, IMKB na ait finansal

verileri içeren veri tabani tanitilmistir. Tanitim, veri tabaninda yer alan finansal veri

elemanlarini, sorgulama ve veri güncelleme ekranlarini ve hesap programi yapisini

kapsamaktadir.

CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani

teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü

59

sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF

finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir.

60

Sekiller:

Sekiller bilgisayar ekran gorunteleri olup ozellikle dosyaya konulmamistir.

Ek 1: Veri modelinde yer alan veri elemanlarinin tip açiklamalari

Veri Elemani Tipi Açiklama

Alpha

Date

Long

Number

Memo

Short

61

Ek 2 : Pazar kodlari Pazar Kodu Pazar Adi 1010 1. Pazar Hisse 1020 2. Pazar Hisse 1030 Kamu Menkul Kiymetleri 1050 Blok Satis 1060 Rüçhan Hakki Pazari 1070 Birincil Piyasa 1080 Kot Disi Pazar 1090 Resmi Müzayede 2010 Özel Sektör Tahvilleri 2020 Özel Sektöe THV ??? 2030 Finans Bonosu 2040 Banka Bonosu 2070 Varliga Dayali Menkul Kiymetler 3010 Devlet Tahvili 3020 Hazine Bonosu 3030 Gelir Ortakligi

62

Ek 3: Sektor kodlari Sektör Kodu Sektör Adi 1 Agaç Mobilya ve Döseme Sanayii 2 Ayakkabi Disinda Giyim Esyasi Sanayii 3 Büyük Magazalar 4 Baska Yerde Siniflandirilmis Plastik Ürün Sanayii 5 Bankalar 6 Basin ve Yayin ve Bunlara Bagli Sanayii 7 Cam ve Cam Ürünleri Sanayii 8 Çanak, Çömlek, Çini, Porselen vb. Sanayii 9 Çesitli Petrol ve Kömür Türevleri Sanayii 10 Demir Çelik Disinda Metal Ana Sanayii 11 Demir Çelik Metal ana Sanayii 12 Deri Sanayii 13 Diger Kimyasal Ürünler Sanayii 14 Dokuma Sanayii 15 Elektrik Makinalari ve Aygitlari Sanayii 16 Elektrik, Gaz ve Buhar Sanayii 17 Finansal Kiralama ve Factoring Sirketleri 18 Gida Maddeleri Sanayii 19 Hava Tasimaciligi Sanayii 20 Holdingler ve Yatirim Sirketleri 21 Içki Sanayii 22 Kagit ve Kagit Ürünleri Sanayii 23 Kereste ve Yapi Malzemeleri Toptan Ticareti 24 Kimya Sanayii 25 Lastik Ürünleri Sanayii 26 Makina ve Donatim Motorlu Araç Yedek Parça Sanayii 27 Metal Esya Sanayii 28 Otel, Motel vb. Konaklama Yerleri 29 Petrol Rafineleri 30 Sigorta Kurumlari 31 Tas ve Topraga Dayali Diger Sanayii 32 Tasima ile Ilgili Diger Hizmetler 33 Tasit Araçlari Sanayii 34 Tasi, Tarim Makinalari ve aletleri ile Diger Motor Perakande Pazarlama Sirketleri 35 Tarimsal Maddeler Toptan Ticareti

63

Kaynakca

Cebeci, Y., (1996.a), Stattistical learning in an emerging market, Bildiri, XVI th Annual

International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996.

Cebeci, Y., (1996.b), Stock market anomalies, Bildiri, XVI th Annual International

Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996.

Odabasi, A., (1996.a), The behavior of stock returns in the presence of predictable

events: Case of earnings announcements in Istanbul Stock Exchange, Bildiri,

XVI th Annual International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran

1996.

Odabasi, A., (1996.b), Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi icin finansal veri tabani

calismasi: Veri modelleme asamasi, Arastirma Raporu 96-1, Bogazici Universitesi,

Sosyal Bilimler Enstitusu, 1996.