artropodların yapıları ve genel Özellikleri
DESCRIPTION
Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri. Dr. Erdal Polat. GENEL ENTOMOLOJİ. Entomoloji. Entomon = böcek Logos = bilim Entomoloji artropodların yapısını, gelişmesini, yaşayışını ve ekolojik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır Entomoloji zoolojinin bir dalıdır. Arthropod lar. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/1.jpg)
Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri
Dr. Erdal Polat
![Page 2: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/2.jpg)
GENEL ENTOMOLOJİ
![Page 3: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/3.jpg)
Entomoloji
• Entomon = böcek
• Logos = bilim
• Entomoloji artropodların yapısını, gelişmesini, yaşayışını ve ekolojik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır
• Entomoloji zoolojinin bir dalıdır
![Page 4: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/4.jpg)
Arthropodlar
• Bugün yeryüzünde yaşayan canlıların % 70-80’ini oluştururlar
• Günümüzden 400 milyon yıl önce yaşayan böcekler, bilinen 1 milyonun üzerinde türe sahiptir
•En azından 10 milyon türünün olduğu tahmin edilmektedir
![Page 5: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/5.jpg)
Arthropodlar
• Böceklerin toplam sayısının 1 trilyon, ağırlığının ise 2.7 milyar ton olduğu olduğu düşünülmektedir
• Yanı yer yüzündeki her insana karşı 170 milyon böcek vardır
• Bir çekirge sürüsü 2 milyar bireyden oluşur
• Arthropodların sadece küçük bir bölümü tıbbi ve veterinerlik açısından önemlidir
![Page 6: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/6.jpg)
Arthropodlar
• İnsan paraziti olan böcekler ve akarlar
• Sokarak
• Kan emerek
• Dokulara yerleşerek, dokuyla beslenerek
• Alerjik reaksiyonlar oluşturarak
• Bazı hastalıkları bulaştırarak
• İnsanların depoladığı ürünleri yiyerek ve bozarak
insanlara zara vermektedirler
![Page 7: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/7.jpg)
Arthropodlar
• İki yandan simetrili• Sölomlu• Çift çift bacakları• Antenli (duyargalı)• Ağız parçaları• Omurgasız hayvanlar olup kendilerine özgü bir
dış iskeletleri vardır • Erkek ve dişileri çoğunlukla dış morfolojileri ile
birbirlerinden ayrılırlar
![Page 8: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/8.jpg)
Arthropodlar
• Dış iskelet kutikula olup hayvanın biçimini oluşturur
• Vücuttu bir zırh gibi sarar• Kutikula bu omurgasız canlıların varlıklarını
milyonlarca yıl sürdürmesinin yardımcı olmuştur
• Canlıyı dış etkilere kaşı korur • Vücut sıvısının buharlaşmasını önler
![Page 9: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/9.jpg)
Arthropodlar
• Kutikula vücut zarının altındaki birtakım bezlerin salgıladıkları kitin ve karbonhidratlardan oluşmuştur
• Kutikula iskelet görevinin görür• İskelet levhalar halinde olup bunlara sklerit
(halka) denir• Skleritin dorsalde kalan kısmına tergum,
ventralde kalan kısmına sternum adı verilir
![Page 10: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/10.jpg)
Arthropodlar
• Tergum ve sternumu bir birine bağlayan kısma pleron adı verilir
• Eklem yerlerinde kitin tabakası incelenerek zar şeklini almıştır, bu özellikleri sayesinde arthropdlar kolaylıkla hareket edebilirler
• Sclerit denen kabuğun iç kısmına arthropdların kasları yapışır
![Page 11: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/13.jpg)
Arthropodlar
• Sert kitin tabakası arthropodların büyümesini önlediğinden arthropodlar gömlek değiştirirler
Arthropodların vücutları• Baş• Göğüs• Karın olarak ayrılır
![Page 14: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/14.jpg)
Arthropodlar
Bazılarında• Baş ve göğüs birleşerek tek bir parça halini
almıştır (prosoma veya cephalothorax)• Karına opisthosoma adı verilirBazılarında ise• Baş ve göğüs ve karın birleşerek tek bir parça
halini almıştır
![Page 15: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/16.jpg)
Arthropodlar
• Arthropodların• Ön (kitin, ağız boşluğu, kaslı yutak, yemek
borusu ve ön mide)• Orta (mide olup kitinsizdir)• Arka (kitinlidir) Olmak üzere üç kısımdan yapılmış tam bir
sindirim borusu vardır
![Page 17: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/17.jpg)
Arthropodlar
Solunum sitemi• Suda yaşayanlarda solungaç• Karada yaşayanlarda trakea• Solunum sisteminin dışarıya açıldığı deliğe
solunum deliği veya stigmat denir• Sinir sistemi oldukça iyi gelişmiştir• Arthropodların bir çoğunda ışığa hassas göz
lekeleri veya sade gözler (Ocellus) veya bileşik gözler (Omatidia) vardır
![Page 18: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/18.jpg)
Arthropodlar
• Kasları birçok türde ve özellikle hareket organlarında çizgilidir
• Erkek ve dişiler çok kez dış morfolojileri ile bir birlerinden ayrılırlar
• Kabuklu arthropodlar suda yaşarlar
![Page 19: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/20.jpg)
Tıbbi Önemi Olan Arthropodlar
Arılar
Bed bugs
Caterpillars
Fleas
Flies - Biting
Flies - Biting Midges(Sand Flies)
![Page 21: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/21.jpg)
Class Insecta (Böcekler)
• Vücuttları• Baş (caput)• Göğüs (thoraks)• Karın (abdomen) olmak üzere üç parçadan oluşmuştur• Üç çift bacakları var• Bazılarında 1 veya 2 çift kanat var• Bazıları kanatsızdır
![Page 22: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/22.jpg)
Class Arachnida
• 4 çift ayaklı eklembacaklılar• Subclass - I Acarina (akarlar) Vücutlarında; baş, göğüs ve karın tamamen
birleşmiş ve Idiosoma adını almıştır Larvalarında üç çift bacak, erişkinlerinde ise dört
çift bacak bulunur
![Page 23: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/23.jpg)
Tıbbi Önemi Olan Arthropodlar
Kuş akarı
Toz akarı
Scabies
Akrep
Örümcekler
Kene
![Page 24: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/24.jpg)
Tıbbi Önemi Olan Arthropodlar
Sinekler
Sirvrisinekler
Miyaz sinekleri
Vücut bitti
Baş bittiLice - Head
Kasık bitti
![Page 25: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/25.jpg)
İnsan Paraziti Arthropodlar
• Sınıf: Insecta (böcekler)
• Erişkinleri 3 çift bacaklı
• Bir çift anten
• Trakealarla solarlar
• Sınıf: Arachnida (araknidler)
• Erişkinleri 4 çift bacaklı
• Antensiz
• Trakealarla solarlar
• Şeliserli
![Page 26: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/27.jpg)
Class Insecta (Böcekler)
• Gelişmelerine (metamorfoz) göre• Holometabola (tam başkalaşım) • Yumurta• Larva• Pupa• Erişkin
![Page 28: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/29.jpg)
Class Insecta (Böcekler)
• Hemimetabola (eksik başkalaşım) • Yumurta• (Larva)• Nimf• Erişkin
![Page 30: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/30.jpg)
Vektörlük
• Sokarak
• Isırarak
• Deri ve besinler üzerine taşıdıkları virüsleri, bakterileri, mantarları ve parazitleri bir omurgalıdan diğerine bulaştıran genellikle arthropodlar veya başka omurgasızlardır
![Page 31: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/31.jpg)
Arthropodların vektörlüğü
• A- Taşıyarak bulaştırma (Mekanik vektörlük)
• 1- Taşıyıp sokarak bulaştırma (kan emen arthropodlar)
• 2- Taşıyıp değerek bulaştırma
• B- Konak olarak bulaştırma (biyolojik vektörlük)
• 1- Sokucu konak bulaştırması
• a- Üretici vektörler; parazitler çoğalır, fakat şekil değiştirmezler (pireler ile bulaşan Yersinia pestis)
![Page 32: Artropodların Yapıları ve Genel Özellikleri](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061409/56813d7d550346895da75b2e/html5/thumbnails/32.jpg)
Arthropodların vektörlüğü
• b- Geliştirici vektörler; parazitin sayısı artmaz ancak şekli değişir (Sivrisinekler, Wuchereria bancrofti)
• c- Geliştirip üretici vektörler; parazit hem çoğalır ve hem de şekli değiştirerek gelişir (anfoller; Plasmodium)
• 2- Yutulan konak bulaştırması; parazitin ara konakla birlikte yutulması (pireler, H. diminuta)