artykuŁy nowe gatunki ryjkowców (coleoptera apionidae...

147

Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (2): 147–154, 2011

ARTYKUŁY

Wstęp

Fauna Pienin, szczególnie chrząszczy Coleo-ptera z nadrodziny ryjkowców Curculionoidea, należy do najbogatszych i najbardziej wartościo-wych w Europie (Petryszak 1976, 1980, 1982, 1993; Knutelski, Witkowski 1995), m.in. pod względem koncentracji różnorodności biotycz-nej (hotspots) (Zarzycki 1982; Razowski 2000; Witkowski 2003a, b). Niedawno publikowane dane Knutelskiego i Spricka (2007) wskazują, że bogactwo faunistyczne tej koleopterofau-ny jest jeszcze większe, niż dotychczas sądzo-no. Potwierdzają to także rezultaty niniej-szych badań przeprowadzonych na obszarze Pienińskiego Parku Narodowego (PPN) w la-tach 2006 i 2007. Stwierdzono tu m.in. 10 ga-

Nowe gatunki ryjkowców (Coleoptera: Apionidae, Curculionidae) w Pienińskim Parku Narodowym

New weevil species (Coleoptera: Apionidae, Curculionidae) in the Pieniny Na�onal Park (S Poland)

STANISŁAW KNUTELSKI1, ANETA SUROWIAK2

1 Zakład Entomologii, Uniwersytet Jagielloński30–060 Kraków, ul. R. Ingardena 6e-mail: [email protected]

2 34–450 Krościenko nad Dunajcem, ul. św. Kingi 79

Słowa kluczowe: ryjkowce, Curculionoidea, polskie Karpaty, Pieniny, fauna, różnorodność biologiczna, ochrona przyrody.

Przedstawiono stanowiska 10 gatunków ryjkowców (Coleoptera: Curculionoidea) w Pieninach Centralnych oraz ich ekologię, rozmieszczenie w Polsce i zasięg geograficzny. Tychius trivialis (Boheman, 1843) jest po raz pierwszy podawany z polskich Karpat, a 8 innych gatunków (Apionidae: Cyanapion afer, Eutrichapion melancholicum; Curculionidae: Bradybatus fallax, Magdalis barbicor-nis, Smicronyx coecus, Coeliodinus rubicundus, Cleopomiarus graminis, Miarus monticola) nie było dotychczas stwierdzanych w Pieninach. Zaliczenie do fauny Pienin Curculio glandium, po raz pierwszy stwierdzonego na tym obszarze, wydaje się kontrowersyjne.

tunków ryjkowców, niewykazywanych wcze-śniej z tych gór, w tym 9 gatunków nowych dla fauny Pienin. W niniejszym opracowaniu przedstawiono ich nowe stanowiska oraz dane dotyczące rozmieszczenia w Polsce, ekologii i zasięgu geograficznego.

Materiał dowodowy znajduje się w zbiorze S. Knutelskiego.

Gatunki

Apionidae – pędrusiowateCyanapion afer (Gyllenhal, 1833) Polana Stolarzówka (ryc. 1), 49°25´43˝N,

20°25´08˝E, 650–655 m n.p.m.; 2.08.2007 r. – 1 osobnik na łące koszonej należącej do zbio-rowiska Anthyllis-Trifolietum montani.

148

Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 2, 2011

Gatunek znany w Polsce z nielicznych stano-wisk w sześciu krainach faunistycznych, głów-nie w południowej części kraju (Burakowski i in. 1992). Ostatnio wykazany także z Jawornickiej Polany w Masywie Śnieżnika (Blaik i in. 2007). Na obszarze Karpat polskich dotychczas po-dawany z Gorców (Petryszak, Knutelski 1987) i Bieszczad (Witkowski 1970; Petryszak, Mazur 1981; Petryszak 1998b).

Zasięg C. afer obejmuje południową i środ-kową część Europy, na północ dociera do Wysp Brytyjskich i południowych prowincji Fenno-skandii; wykazywany także z Kaukazu i Sybe-rii Zachodniej.

Żyje na groszku łąkowym Lathyrus pratensis.

Eutrichapion melancholicum (Wencker, 1864)

1. Polana Stolarzówka, 3.09.2006 r. – 2 oso-bniki, 21.06. i 6.07.2007 r. – 4 osobniki, wszyst-kie na łące pienińskiej (Anthyllis-Trifolietum montani), zarówno w jej części koszonej, jak i niekoszonej.

2. Trzy Korony – południowo-zachod-nie zbocze, lewy brzeg Potoku Sobczańskiego

(ryc. 2), 49°24´44˝N, 20°24´22˝E, 575–610 m n.p.m.; 15.09.2006 r. – 1 osobnik na gór-skiej murawie kserotermicznej (Origano- -Brachypodietum laserpitietosum).

3. Polana Kosarzyska (ryc. 3), 49°24´25˝N, 20°24´45˝E, 520–530 m n.p.m.; 19.08.2006 r. – – 1 osobnik na suchym pastwisku (Carex cary-ophyllea-Salvia verticillata).

W Polsce znany dotychczas z nielicznych stanowisk w ośmiu krainach faunistycznych (Petryszak 1981, 1982, 1993; Petryszak, Mazur 1981; Cmoluch 1993; Wanat 1993, 1998; Kuśka 2001; Mazur M.A. 2005, 2007; Blaik i in. 2007). Wcześniej E. melancholicum był błędnie poda-ny z Beskidu Sądeckiego i Pienin Centralnych (Burakowski i in. 1992), co zostało później sprostowane (Wanat 1993, Petryszak 1995). Znalezienie tego pędrusia na trzech względnie odległych stanowiskach, różnych pod względem warunków środowiskowych, wskazuje na stałe obecnie występowanie populacji tego gatun-ku w Pieninach Centralnych. Niewykluczone, że E. melancholicum może występować także w Beskidzie Sądeckim, co wymaga jednak po-twierdzenia.

Gatunek ten zasiedla głównie południową i środkową cześć Europy, na północ dociera

Ryc. 1. Pieniny Centralne: Polana Stolarzówka, płat łąki pienińskiej (Anthyllis-Trifolietum montani) (6.07.2006 r., fot. S. Knutelski)Fig. 1. Pieniny Centralne Mountains: Stolarzówka Glad, a patch of the pieninska meadow (Anthyllis-Trifolietum montani) (6 July 2006, photo by S. Knutelski)

Ryc. 2. Pieniny Centralne: Trzy Korony – południowo--zachodnie zbocze, lewy brzeg Potoku Sobczańskiego, fragment murawy kserotermicznej ze zbiorowiskiem Origano-Brachypodietum laserpi�etosum (6.07.2006 r., fot. S. Knutelski)Fig. 2. Pieniny Centralne Mountains: Trzy Korony Peak – SW slope, at le� bank of the Sobczański Stream,a fragment of the xerotermophilous grass with Ori-gano-Brachypodietum laserpi�etosum assemblage (6 July 2006, photo by S. Knutelski)

149

S. Knutelski i A. Surowiak Nowe gatunki ryjkowców w Pienińskim Parku Narodowym

do Danii oraz południowej Szwecji i Finlandii, wykazywany także z Kaukazu, Azji Mniejszej i niektórych rejonów Azji. Występuje na po-lach, suchych łąkach oraz w środowiskach kserotermicznych, ale spotykany jest także na łąkach mezofilnych, w widnych lasach miesza-nych i dąbrowach oraz zaroślach.

Jako rośliny żywicielskie E. melancholicum wymienia się głównie groszek leśny Lathyrus sylvestris, ale także groszek szerokolistny L. la-tifolius, groszek łąkowy (Burakowski i in. 1992; Petryszak 1995; Wanat 1998) czy groszek bul-wiasty L. tuberosusus (Petryszak 1995). Wydaje się, że E. melancholicum należy do tzw. wąskich oligofagów i związany jest z różnymi gatunka-mi groszków rosnących w rozmaitych środowi-skach.

Curculionidae – ryjkowcowateBradybatus fallax (Gerstaecker, 1860) (ryc. 4)Polana Stolarzówka, 9.06.2006 r. – 1 osob-

nik w części nieskoszonej łąki pienińskiej (Anthyllis-Trifolietum montani).

Zebranie B. fallax na polanie wydaje się przy-padkowe, gdyż żyje on na klonie zwyczajnym Acer platanoides i klonie jaworze A. pseudoplata-nus, rosnących w sąsiednich zadrzewieniach.

W Polsce ryjkowiec ten jest słabo poznany, dotychczas notowany z nielicznych stanowisk

w sześciu krainach faunistycznych, w tym dwóch karpackich – Beskidzie Zachodnim (Pogórze Cieszyńskie, Beskid Sądecki) i Beski-dzie Wschodnim (Beskid Niski) (Burakowski i in. 1995).

Zasięg B. fallax obejmuje Francję, Szwaj-carię, Belgię, Holandię, Niemcy, Czechy, Sło-wację, Austrię i Węgry.

Curculio glandium (Marsham, 1802) (ryc. 5)Polana Stolarzówka, 6.07.2007 r. – 1 osob-

nik na koszonej łące pienińskiej (Anthyllis- -Trifolietum montani). Zebranie C. glandium na tej polanie należy uznać za przypadkowe. W Pieninach nie rosną dęby – rośliny żywi-cielskie tego gatunku. Stąd nie powinno się go zaliczać do fauny Pienin Centralnych, a jedy-nie traktować jako tzw. gatunek akcydentalny (Knutelski 2005).

W Polsce C. glandium występuje na ob-szarze niemal całego kraju z wyjątkiem Pienin oraz Tatr polskich. Zasięg tego ryjkowca obej-muje całą Europę, poza Danią i Skandynawią (Burakowski i in. 1995).

Magdalis barbicornis (Latreille, 1804)Trzy Korony – południowo-zachodnie

zbocze, lewy brzeg Potoku Sobczańskiego, 21.06.2007 r. – 1 osobnik na górskiej murawie kserotermicznej (Origano-Brachypodietum la-serpitietosum) porośniętej miejscami tarniną.

Ryc. 3. Pieniny Centralne: Polana Kosarzyska, frag-ment suchego pastwiska (Carex caryophyllea-Salvia ver�cillata) (9.06.2006 r., fot. S. Knutelski)Fig. 3. Pieniny Centralne Mountains: Kosarzyska Glad, fragment of the dry pasture (Carex caryophyllea-Salvia ver�cillata) (9 June 2006, photo by S. Knutelski)

Ryc. 4. Bradybatus fallax (28.5.2010 r., fot. Marek Swadzba; www.koleopterologie.de)Fig. 5. Bradybatus fallax (2 May 2010, photo by Marek Swadzba; www.koleopterologie.de)

150


W Polsce szeroko rozmieszczony, choć względnie rzadko i sporadycznie spotykany. W Karpatach rzadki, dotychczas wykazany z Pogórza Przemyskiego (Trella 1934), Beskidu Śląskiego, Beskidu Sądeckiego (Petryszak 1982), Magury Spiskiej (Knutelski, Skalski 1993) i Tatr Zachodnich (Knutelski, Kuśka 1991; Knutelski 2005). Notowany również przez Wanata w oko-licach Krościenka, bez dokładniejszej lokaliza-cji (prawdopodobnie chodzi o Krościenko nad Dunajcem, a nie Krościenko w Bieszczadach) (Burakowski i in. 1995). Krościenko nad Du-najcem jest położone na obszarze Pienin Cen-tralnych, Gorców i Beskidu Sądeckiego roz-dzielonych przepływającymi przez to miasto rzekami – Dunajcem i Krośnicą. Stąd trudno jednoznacznie przypisać dane katalogowe do jednego z tych rejonów. Wszelkie bieżące infor-macje faunistyczne z miejscowości „Krościenko” powinny być precyzyjnie podawane, a starsze zweryfikowane. Sprostowania wymaga także in-formacja o M. barbicornis w Katalogu fauny Polski (Burakowski i in. 1995): „Pieniny (Knutelski, Skalski 1993)”, gdyż dotyczy ona Magury Spiskiej.

Zasięg M. barbicornis obejmuje południo-wą, zachodnią i środkową część Europy, a także południową Skandynawię, Finlandię i Karelię (Burakowski i in. 1995). Żyje na śliwie tarninie Prunus spinosa oraz różnych gatunkach głogu Crataegus.

Smicronyx coecus (Reich, 1797) Polana Kosarzyska, 2.08.2007 r. – 1 osobnik

na suchym pastwisku (Carex caryophyllea-Sa-lvia verticillata).

W Polsce znany dotychczas z nielicznych stanowisk w dziesięciu krainach faunistycz-nych, w tym z kilku w Beskidzie Wschodnim, Bieszczadach oraz Beskidzie Sądeckim (Petry-szak 1982, 1998a; Mazur 1994b; Burakowski i in. 1995). Podana natomiast w Katalogu fau-ny Polski (Burakowski i in. 1995) lokalizacja: „Pieniny (Petryszak 1982)” dotyczy Beskidu Sądeckiego.

Zasięg S. coecus obejmuje środkową część Europy, ponadto notowany z Wysp Brytyjskich, Danii, północnych Włoch, Bułgarii i Kaukazu (Burakowski i in. 1995). Żyje na kaniance po-

Ryc. 5. Curculio glandium (21.04.2009 r., fot. Frank Köhler; www.koleopterologie.de)Fig. 5. Curculio glandium (21 April 2009, photo by Frank Köhler; www.koleopterologie.de)

151


spolitej Cuscuta europea i kaniance macierzan-kowej C. epithymum.

Tychius trivialis (Boheman, 1843)Polana Kosarzyska, 2.08.2007 r. – 1 osobnik

na suchym pastwisku (Carex caryophyllea-Salvia verticillata). Jest to także pierwsze poznane sta-nowisko T. trivialis na obszarze polskich Karpat.

W Polsce znany z nielicznych stanowisk w sześciu krainach faunistycznych (Burakowski i in. 1995; Mazur 1994a, b; Mazur, Wanat 1994; Wanat 1993).

Występuje we wschodniej części Europy Środkowej i w południowo-wschodniej Euro-pie, znany również z Włoch, Kaukazu i Syberii (Burakowski i in. 1995). Żyje na różnych gatun-kach z rodzaju tragenek Astragalus.

Coeliodinus rubicundus (Herbst, 1795) (ryc. 6)Polana Stolarzówka, 21.05.2007 r. – 1 osob-

nik na łące koszonej. Prawdopodobnie przy-padkowo, gdyż żyje na brzozach rosnących w sąsiednich zaroślach.

W Polsce znany z licznych stanowisk w ośmiu krainach faunistycznych (Burakowski i in. 1997; Petryszak 1998a). Występuje od Bałtyku aż po Tatry, do wysokości 1430 m n.p.m. (Knutelski 2005). Nieznany jeszcze z Gór Świętokrzyskich i Kotliny Nowotarskiej.

Szeroko rozpowszechniony w Europie i na Kaukazie, w Skandynawii sięga daleko poza koło podbiegunowe, dociera aż na wschód Syberii. Zasiedla głównie obszary leśne i zaro-ślowe. Larwy żerują w kwiatostanach żeńskich, a chrząszcze zjadają pąki i młode liście różnych gatunków brzozy, najczęściej brzozy brodaw-kowatej Betula pendula (Burakowski i in. 1997; Knutelski 2005).

Cleopomiarus graminis (Gyllenhal, 1813)Polana Stolarzówka, 15.09.2007 r. – 1 osob-

nik na nieskoszonej łące pienińskiej (Anthyllis- -Trifolietum montani).

W Polsce rzadko spotykany, z wyjątkiem wybrzeża Bałtyku i Pojezierza Mazurskiego (Smreczyński 1976). Znany dotychczas z nie-licznych stanowisk w dwunastu krainach

faunistycznych, w tym z Bieszczad, Beskidu Wschodniego (Pogórze Przemyskie, Beskid Niski) i Tatr (Burakowski i in. 1997; Knutelski 2005; Kania, Wiater 2008).

Zasiedla południową, zachodnią i środko-wą część Europy, notowany także z Danii, po-łudniowej Szwecji i Afryki. Jest monofagiem jasieńca piaskowego Jasione montana.

Miarus monticola (Petri, 1912)Polana Stolarzówka, 20.07, 3.09 i 9.06.2006 r.

– 5 osobników na łące pienińskiej (Anthyllis- -Trifolietum montani), w jej części koszonej i niekoszonej.

W Polsce dotychczas wykazany z dziewię-ciu krain faunistycznych, głównie z Karpat, gdzie występuje do 1000 m n.p.m. (Knutelski 2005). Znany także z nielicznych i rozproszo-nych stanowisk na wyżynach oraz nizinach (Wanat 1993; Burakowski i in. 1997; Gosik, Łętowski 2008).

Zasięg M. monticola obejmuje głównie obszary górskie i podgórskie południowej i wschodniej części Europy Środkowej oraz południowo-wschodnią Europę. Dotychczas niepodawany ze Skandynawii, a najdalej wy-suniętym na północ stanowiskiem w Europie Środkowej jest Puszcza Białowieska (Wanat 1993). Występuje w dolinach rzek i potoków, na suchych i ciepłych zboczach oraz łąkach. Żyje na różnych gatunkach dzwonka Campanula.

Ryc. 6. Coeliodes rubicundus (6.04.2009 r., fot. Frank Köhler; www.koleopterologie.de)Fig. 6. Coeliodes rubicundus (6 April 2009, photo by Frank Köhler; www.koleopterologie.de)

152


Dyskusja

W trakcie badań przeprowadzonych w kil-ku wybranych biotopach Pienińskiego Parku Narodowego (ryc. 2–4) w latach 2006 i 2007 stwierdzono 10 gatunków ryjkowców, wcze-śniej niepodawanych z tego obszaru (Petryszak 1976, 1980, 1982, 1993; Knutelski, Witkowski 1995; Knutelski, Sprick 2007). Siedem ga-tunków stwierdzono na Polanie Stolarzówka, 3 na Polanie Kosarzyska, a 2 na południowo--zachodnich stokach Trzech Koron. Nowymi dla fauny Pienin Centralnych jest 9 gatunków, w tym 2 z rodziny Apionidae: Cyanapion afer, Eutrichapion melancholicum i 7 z Curculionidae: Bradybatus fallax, Magdalis barbicornis, Smi-cronyx coecus, Tychius trivialis, Coeliodinus ru-bicundus, Cleopomiarus graminis i Miarus mon-ticola. Jednocześnie stanowisko Tychius trivialis w tych górach jest także pierwszym poznanym w polskich Karpatach. Gatunki te należą do rzadko spotykanych w kraju (Burakowski i in. 1992, 1995, 1997). Stwierdzony po raz pierwszy na badanym terenie Curculio glandium należy uznać za gatunek akcydentalny dla Pienin, gdyż w tych górach obecnie nie rosną dęby – rośliny żywicielskie tego ryjkowca.

Żaden z wymienionych ryjkowców nie jest prawnie chroniony w Polsce. Jednakże ze wzglę-du na rzadkość występowania na obszarze kraju – Cyanapion afer, Eutrichapion melancholicum, Bradybatus fallax, Tychius trivialis i Miarus mon-ticola powinny zostać objęte specjalną troską.

Prezentowane w niniejszym opracowaniu 9 gatunków nowych dla Pienin Centralnych oraz wcześniejsze dane Knutelskiego i Witko-wskiego (1995), a także Knutelskiego i Spri-

cka (2007), zwiększają obecną listę gatunkową Curculionoidea tych gór do 339 gatunków, co stanowi około 32% ogółu fauny ryjkow-ców Polski (Wanat, Mokrzycki 2005). Biorąc pod uwagę względnie dużą liczbę nowych dla Pienin gatunków, stwierdzonych zaledwie na dwóch polanach wydaje się, że obecny spo-sób ich użytkowania, jako jeden ze sposobów czynnej ochrony rzadko spotykanych w Kar-patach ryjkowców, jest zasadny. Być może jest on odpowiedni także dla innych roślinożer-nych chrząszczy, choć nie gwarantuje stałego utrzymywania się populacji tych gatunków ze względu na pewne zjawiska biologiczne, dotąd nieodkryte, które wpływają na naturalne zmia-ny ich liczebności i zasięgów geograficznych.

Stwierdzenie w pierwszej dekadzie XXI wieku łącznie aż 19 nowych gatunków dla Pienin (Knutelski, Spricka 2007 oraz niniejsze opracowanie) wskazuje na pewne zmiany za-chodzące w tej faunie, a jednocześnie na po-trzebę jej okresowego monitorowania. Trudno jednak na tej podstawie określić, czy zmiany te są wynikiem naturalnych przemian związanych z ocieplaniem się klimatu, czy też konsekwen-cją antropopresji, która nasiliła się po powsta-niu zbiornika zaporowego Czorsztyn–Niedzica i Sromowce Wyżne. Dalsze badania powinny lepiej wyjaśnić ten problem.

Podziękowania

Serdecznie dziękujemy Dyrekcji Instytutu Zoologii Uniwersytetu Jagiellońskiego za częścio-we sfinansowanie naszych badań w ramach grantuBW/IZ/49a/2008 oraz Dyrekcji Pienińskiego Parku Narodowego za umożliwienie prowadzenia prac te-renowych na obszarze chronionym prawem.

PIŚMIENNICTWO

Blaik T., Hebda G., Mazur M.A. 2007. Przyczynek do entomofauny Masywu Śnieżnika (Insecta: Coleoptera, Neuroptera, Lepidoptera) – wyniki studenckich obozów Koła Naukowego Biologów Uniwersytetu Opolskiego w latach 2005–2007. Przyr. Sudetów. 10: 125–132.

Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1992. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionoidea prócz Cur-culionoidea. Katalog fauny Polski, cz. XXIII, tom 18. Dz. Wyd. Muz. Inst. Zool. PAN., War-szawa.

153


Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1995. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curcu-lionidae, cz. 2. Katalog fauny Polski, cz. XXIII, tom 20. Dz. Wyd. Muz. Inst. Zool. PAN, War-szawa.

Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1997. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculio-nidae, cz. 3. Katalog fauny Polski, cz. XXIII, tom 21. Dz. Wyd. Muz. Inst. Zool. PAN, Warszawa.

Cmoluch Z. 1993. Materiały do poznania ryjkowców (Coleoptera: Apionidae, Curculionidae) Polski. V, Wiad. Entomol. 12: 189–192.

Gosik R., Łętowski J. 2008. The revision of weevilsspecimens of genus Miarus Schönherr, 1826 (Coleoptera: Curculionidae) from the collection of the Department of Zoology, Maria Curie- -Skłodowska University. Ann. UMCS LXIII/1/11, sec. C: 133–139.

Kania J., Wiater J. 2008. Nowe stanowiska i uwagi o rzadko spotykanych polskich ryjkowcowa-tych (Coleoptera: Attelabidae, Curculionidae). Wiad. Entomol. 27 (1): 60.

Knutelski S. 2005. Różnorodność, ekologia i cho-rologia ryjkowców rezerwatu biosfery „Tatry”. (Coleoptera: Curculionoidea). Monogr. Faun. 23. Wyd. ISiEZ PAN, Kraków.

Knutelski S., Kuśka A. 1991. Nowe dla fauny Tatr Polskich gatunki ryjkowców (Coleoptera: Atte-labidae, Apionidae, Curculionidae). Wiad. Ento-mol. 10 (1): 29–34.

Knutelski S., Skalski T. 1993. Fauna ryjkowców (Co-leoptera: Curculionoidea) polskiej części Magury Spiskiej. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 38: 181–208.

Knutelski S., Sprick P. 2007. Report on weevil species collected in several regions of the Polish Western Carpathians in August 2004 (Coleoptera: Curcu-lionoidea). Snudebiller 8, Studies on taxonomy, biology and ecology of Curculionoidea.

Knutelski S., Witkowski Z. 1995. Ryjkowce (Co-leoptera: Curculionoidea) obszaru przyszłych zbiorników wodnych Czorsztyn – Niedzica i Sromowce Wyżne oraz przyległych pasm kar-packich. Pieniny i Człowiek 4: 59–76.

Kuśka A. 2001. Ryjkowce (Coleoptera: Rhynchitidae, Apionidae, Nanophytidae, Curculionidae) tere-nów kserotermicznych Górnego Śląska. Nat. Si-les. Sup. 5: 61–77.

Mazur M. 1994a. Ryjkowce (Coleoptera: Rhinoma-ceridae, Attelabidae, Apionidae, Curculionidae) siedlisk kserotermicznych Polski. I: Galów i Sza-niec koło Buska Zdroju (Niecka Nidziańska). Pol. Pismo Ent. 63: 133–155.

Mazur M. 1994b. Rozmieszczenie ryjkowców (Coleo-ptera: Rhinomaceridae, Attelabidae, Apionidae, Curculionidae) na Pogórzu Dynowskim i Prze-myskim. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 40: 35–76.

Mazur M., Wanat M. 1994. Ryjkowce (Coleoptera: Attelabidae, Apionidae, Curculionidae) wybra-nych rezerwatów roślinności kserotermicznej w Niecce Nidziańskiej. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 40: 89–109.

Mazur M.A. 2005. Ryjkowce (Coleoptera: Curculio-noidea) siedlisk kserotermicznych Śląska. Wiad. Entomol. 24 (3): 175–178.

Mazur M.A. 2007. Materiały do znajomości fauny ryjkowców (Coleoptera: Curculionoidea: Anthri-bidae, Apionidae, Curculionidae, Rhynchitidae) Śląska. Acta Ent. Siles. 14–15: 86–87.

Petryszak B. 1976. Materiały do znajomości Nemony-chidae (=Rhinomaceridae) i Attelabidae (Coleop-tera) Pienin. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 22: 87–94.

Petryszak B. 1980. Ryjkowce (Curculionidae, Coleopte-ra) Pienin. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 26: 109–173.

Petryszak B. 1981. Uwagi o ryjkowcach (Coleopte-ra, Curculionidae) Małych Pienin. Zesz. Nauk. UJ, Prace Zool. 27: 159–175.

Petryszak B. 1982. Ryjkowce (Coleoptera, Curculionidae) Beskidu Sądeckiego. Rozpr. hab. UJ 68: 1–204.

Petryszak B. 1993. Ryjkowce (Coleoptera, Curculio-nidae) Małych Pienin. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 38: 7–27.

Petryszak B. 1995. Nowe stanowisko Eutrichapion melancholicum (Wencker, 1864) (Coleoptera, Apionidae) w Karpatach Polskich. Wiad. Ento-mol. 14 (3): 147–148.

Petryszak B. 1998a. Ryjkowce (Coleoptera, Curcu-lionidae) Bieszczad Wysokich. Studia Ośr. Dok. Fizjogr. 25: 89–135.

Petryszak B. 1998b. Pędrusie (Coleoptera, Apionidae) Bieszczad Wysokich. Studia Ośr. Dok. Fizjogr. 25: 149–156.

Petryszak B., Knutelski S. 1987. Ryjkowce (Coleop-tera, Curculionidae) Gorców. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 33: 43–83.

154


Petryszak B., Mazur M. 1981. Wiadomości o roz-mieszczeniu Otiorhynchus rugosostriatus Goeze i innych rzadko spotykanych gatunków ryjkow-ców (Coleoptera, Curculionidae) w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Zool. 27: 143–157.

Razowski J. 2000. Charakterystyka flory i fauny Pie-nin. W: Razowski J. (red.). Flora i fauna Pienin. Monogr. Pienińskie 1: 11–21.

Smreczyński S. 1976. Ryjkowce – Curculionidae. Klucze do oznaczania owadów Polski, XIX, 98f. PWN, Warszawa.

Trella T. 1934. Wykaz chrząszczów okolic Przemy-śla. Ryjkowce – Curculionidae. Pol. Pismo Ent. (Lwów) 12: 6–16.

Wanat M. 1993. Ryjkowce (Coleoptera: Curculio-noidea: Anthribidae, Rhinomaceridae, Rhyn-chitidae, Attelabidae, Apionidae, Curculioni-dae) Puszczy Białowieskiej. Pol. Pismo Ent. 63: 37–112.

Wanat M. 1998. Nowe dane o Apionidae (Coleoptera: Curculionoidea) z północno-wschodniej Polski. Wiad. Entomol. 17(1): 49–53.

Wanat M., Mokrzycki T. 2005. A new checklist of the weevils of Poland (Coleoptera: Curculionoidea). Genus16 (1): 69–117.

Witkowski Z. 1970. O kilku gatunkach ryjkowców (Coleoptera, Curculionidae) zebranych w Biesz-czadach. Prz. Zool. 14: 289–291.

Witkowski Z. 2003a. Dlaczego chronimy Pieniny? Rozważania z okazji 70-lecia utworzenia pierw-szego w Europie i drugiego w świecie międzyna-rodowego parku narodowego. Pieniny – Przyro-da i Człowiek 8: 3–10.

Witkowski Z. 2003b. Fauna Pienińskiego Parku Narodowego, jej zagrożenia i ochrona. Pieniny – Przyroda i Człowiek 8: 63–82.

Zarzycki K. (red.) 1982. Przyroda Pienin w obliczu zmian. Studia Naturae, ser. B, 30: 1–578.

SUMMARY

Knutelski S., Surowiak A. New weevil species (Coleoptera: Apionidae, Curculionidae) in the Pieniny Na�onal Park (S Poland)

Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (2): 147–154, 2011

Tychius trivialis is recorded for the first time from the Polish Carpathians Mts. and other eight weevil species (Apionidae: Cyanapion afer, Eutrichapion melancholicum; Curculionidae: Bradybatus fallax, Magdalis barbicornis, Smicronyx coecus, Coeliodinus rubicundus, Cleopomiarus graminis, Miarus monticola) are recorded for the first time for the weevil fauna of the Pieniny Mts. Curculio glandium is accidental species to that fauna. New localities, ecology and distribution of these species are presented. That discovery suggests some changes in thestudied fauna.

artykuŁy nowe gatunki ryjkowców (coleoptera apionidae...

Documents