‹SLÂMAHLÂKI

Alî bin Emrullah Muhammed Hâdimî

SERHEND Verlagshaus GmbH

Tel.: 0231-58 44 58 98, Fax: 0231-58 44 58 97Güntherstr. 42, 44143 Dortmund-Almanya

http://www.serhendkitabevi.com e-mail: bilgi@serhendkitabevi.com

2008

Serhend Kitâbevi Yay›nlar›: 4

Birinci Bask›

KEL‹ME-‹ TENZÎH

(Sübhânallahi ve bi-hamdihi sübhânallahil-azîm). Bu ke-lime-i tenzîh, (Mektûbât Tercemesi) kitâb›n›n 307 ve 308.cimektûblar›nda yaz›l›d›r. Bunu, sabâh ve akflam yüz kerreokuyan›n günâhlar› afv olur. Derdlerden kurtulur. Bir dahâgünâh ifllemekden muhâfaza olunur.

_________________

‹mâm-› Rabbânî hazretleri (Mektûbât) kitâb›n›n 1.ci cild,275.ci mektûbunda buyuruyor ki:

Sizin bu ni’mete kavuflman›z, islâmiyyet bilgilerini ö¤ret-mekle ve f›kh hükmlerini yaymakla olmufldur. Oralara cehâ-let yerleflmifldi ve bid’atler yay›lm›fld›. Allahü teâlâ, sevdikle-rinin sevgisini size ihsân etdi. ‹slâmiyyeti yayma¤a sizi vesîleeyledi. Öyle ise, din bilgilerini ö¤retme¤e ve f›kh ahkâm›n›yayma¤a elinizden geldi¤i kadar çal›fl›n›z. Bu ikisi bütünse’âdetlerin bafl›, yükselmenin vâs›tas› ve kurtuluflun sebebi-dir. [Çok flükr Türkiyede do¤ru din kitâb› yazmak ve neflr et-mek serbestdir. Müslimânlara bu hürriyeti veren devlete yar-d›m etmek, her müslimâna lâz›md›r.]

_________________

TENBÎH: Misyonerler, h›ristiyanl›¤› yayma¤a, yehûdîler,Talmûtu yayma¤a, ‹stanbuldaki Hakîkat Kitâbevi, islâmiy-yeti yayma¤a, masonlar ise, dinleri yok etme¤e çal›fl›yorlar.Akl›, ilmi ve insâf› olan, bunlardan do¤rusunu iz’ân, idrâkeder, anlar. Bunun yay›lmas›na yard›m ederek, bütün insan-lar›n dünyâda ve âh›retde se’âdete kavuflmalar›na sebebolur. ‹nsanlara bundan dahâ k›ymetli ve dahâ fâideli bir hiz-met olamaz. Bugün h›ristiyanlar›n ve yehûdîlerin ellerindekiTevrât ve ‹ncîl denilen din kitâblar›n›n, insanlar taraf›ndanyaz›lm›fl olduklar›n› kendi adamlar› da söyliyor. Kur’ân-› ke-rîm ise, Allahü teâlâ taraf›ndan gönderildi¤i gibi tertemizdir.Bütün papazlar›n ve hahamlar›n, Hakîkat Kitâbevinin neflretdi¤i kitâblar› dikkat ile ve insâf ile okuyup anlama¤a çal›fl-malar› lâz›md›r.

‹Ç‹NDEK‹LERSahîfe No:

I. ‹slâm Ahlâk› [Alî bin Emrullah-Muhammed Hâdimî]...........................7

Birinci k›sm: Kötü ahlâk ve bunlardan kurtulmak çâreleri................11Kötü ahlâk ve ilâclar› ...............................................................................13Küfr.............................................................................................................18Cehâlet .......................................................................................................26Mal, mevk›’ h›rs› .......................................................................................26Ayblanmak korkusu.................................................................................28Övülmeyi sevmek .....................................................................................29Bid’at i’tikâd›.............................................................................................29Hevây-› nefs.............................................................................................. 30Taklîd ile îmân ..................................................................................34, 553Riyâ.............................................................................................................36Tûl-i emel...................................................................................................41Tama’..........................................................................................................42Kibr.............................................................................................................48‹lmin ve âlimlerin k›ymeti .......................................................................64Tezellül.......................................................................................................67Ucb .............................................................................................................70Hased..........................................................................................................71H›kd............................................................................................................78fiemâtet.......................................................................................................82Hicr .............................................................................................................82Cübn ...........................................................................................................84Tehevvür ....................................................................................................84Gadr............................................................................................................89H›yânet.......................................................................................................90Va’dini bozmak.........................................................................................90Sû-i zan.......................................................................................................92Mâla muhabbet .........................................................................................94Tesvîf ..........................................................................................................97Fâs›klar› sevmek .......................................................................................97Âlimlere düflmanl›k..................................................................................99Fitne..........................................................................................................100Müdâhene ve müdârâ ............................................................................103‹nâd ve mükâbere...................................................................................104Nifâk .........................................................................................................105Tefekkür etmemek.................................................................................105Müslimâna beddüâ .................................................................................107Müslimâna kötü ism takmak.................................................................107Özrü red etmek.......................................................................................108Kur’ân-› kerîmi yanl›fl tefsîr etmek ......................................................109Harâm ifllemekde ›srâr...........................................................................111Gîbet etmek.............................................................................................112

– 3 –

Tevbe etmemek ......................................................................................115

‹kinci k›sm [Mukaddeme] .....................................................................123‹slâm ahlâk› üçe ayr›l›r...........................................................................123Ahlâk ilminin fâideleri ve neye yarad›¤› .............................................124Kalb ve Rûh nedir? ................................................................................129‹nsan ölünce rûh ne olur?......................................................................130Kalb ve Rûhun kuvvetleri .....................................................................133Mukaddemenin birinci ilâvesi...............................................................136Mukaddemenin ikinci ilâvesi ................................................................142‹lm-i ahlâk ve islâmiyyetde ahlâk terbiyesi.........................................146Hikmetden meydâna gelen iyi huylar..................................................148fiecâ’atden hâs›l olan iyi huylar ............................................................149‹ffetden meydâna gelen iyi huylar........................................................150Adâletden do¤an iyi huylar...................................................................152Kötü huylar›n bafl› dörtdür....................................................................155Hikmete benziyen kötü ahlâk...............................................................158‹ffete benziyen kötü huy........................................................................158Sehâya benziyen kötü huy.....................................................................159fiecâ’ate benziyen kötü huy...................................................................159

II. Cennet Yolu ‹lmihâli [Muhammed bin Kudbüddîn ‹znikî] .............169‹slâmiyyet, Allah vard›r ve birdir .........................................................171Îmân›n s›fatlar›................................................................................177, 553S›fât-› zâtiyye...........................................................................................178S›fât-› sübûtiyye ......................................................................................179Îmân›n gitmesine sebeb olan fleyler .....................................................184Resûlullah›n zevceleri ve gazveleri ......................................................195Îmân›n tafsîline dâir ...............................................................................196Küfre sebeb olan fleyler .........................................................................199Ahkâm-› islâmiyye..................................................................................205‹slâm›n binâs› ..........................................................................................209Nemâz bâb›..............................................................................................210Gusl bâb›..................................................................................................212Hayz ve nifâs bahsi.................................................................................220Abdest bahsi, sulara dâir .......................................................................230Abdestin sünnetleri ................................................................................231Misvâk kullanma bahsi ..........................................................................232Abdestin müstehablar›...........................................................................232Abdestin mekrûhlar›, abdesti bozan fleyler ........................................233Abdest düâlar›.........................................................................................235Teyemmüm bâb› .....................................................................................236‹stincâ, istibrâ, istinkâ ............................................................................240Nemâz nas›l k›l›n›r? Mâlikîyi taklîd.....................................................241Ezân-› Muhammedî................................................................................244Nemâz›n vâcibleri ...................................................................................249Nemâz›n sünnetleri.................................................................................249Nemâz›n müstehablar› ...........................................................................250Nemâz›n âdâb› ........................................................................................250

– 4 –

Nemâz›n mekrûhlar›...............................................................................252Nemâz› bozan fleyler ..............................................................................254Cemâ’at ile nemâz›n fazîleti..................................................................258Nemâzda imâmet, ..................................................................................258Nemâzda ta’dîl-i erkân...........................................................................259Yolculukda nemâz..................................................................................260‹ftitâh tekbîrinin fezâili ..........................................................................262Cennât-i âliyyât hakk›nda .....................................................................264Kazâ nemâzlar›........................................................................................266Meyyit için nemâz iskât› ........................................................................271Cum’aya dâir ...........................................................................................274Nemâz k›lmak, Özr sâhibi olmak.........................................................279Hastal›kda nemâz ...................................................................................281Nemâz›n ehemmiyyeti ...........................................................................284Zekât vermek..........................................................................................292Oruc bâb› .................................................................................................300Kurban›n flart› üçdür ..............................................................................306Hacc›n rüknü üçdür................................................................................307Ellidört farz .............................................................................................308Günâh-› kebâir hakk›nda ......................................................................311Avret mahalli ve kad›nlar›n örtünmesi ...............................................315Mü’minin evsâf› ......................................................................................321Ahlâk-› hamîdenin beyân›.....................................................................323Fezâil-i eshâb bahsi ................................................................................325Ta’âm bahsi .............................................................................................327Evlenme¤e dâir .......................................................................................331Cenâzenin techiz, tekfîn ve defnine dâir .............................................337Ölüm hâllerine dâir ................................................................................339Ma’sûmlar›n ölümüne dâir ....................................................................343Müslimân kad›nlar›n ölümüne dâir......................................................344Mazlûm, sabrl› ve garîb olanlar›n ölümüne dâir, flehîdler ................347Kâfirlerin ölümüne dâir .........................................................................348Kabr ziyâreti ve Kur’ân-› kerîm okumak............................................352Üçüncü cild, 9. cu mektûb.....................................................................355Üçüncü cild, 84. cü mektûb...................................................................356Abdüllah-› Dehlevînin (Mekâtib-i flerîfe) kitâb›n›n 114. cü mektûbu ...................................................................................................357Cennet Yolu ‹lmihâli kitâb›n›n son sözü.............................................360

III. Ey O¤ul ‹lmihâli [Süleymân bin Cezâ’] .............................................363Birinci bâb: Nemâz.................................................................................364Abdest bahsi............................................................................................365Abdestin farzlar›, sünnetleri,.................................................................366Abdestin müstehablar›, âdâb›, nâfileleri .............................................367Abdestin mekrûhlar›, abdesti bozan fleyler ........................................368Gusl bahsi, ...............................................................................................368Guslün farzlar›, sünnetleri, sebebleri...................................................369Sünnet olan gusller .................................................................................369Mest üzerine mesh bahsi .......................................................................370

– 5 –

Teyemmüm bahsi ...................................................................................370Nemâz›n flartlar›......................................................................................380Nemâz vaktleri ........................................................................................381Nemâz›n edâs› .........................................................................................400Sabâh nemâz› ..........................................................................................400Câmi’ âdâb› bahsi ...................................................................................403Âyetel-kürsînin fazîleti ..........................................................................405Müsâfeha (el s›kmak).............................................................................406Cemâ’atin fazîleti....................................................................................407Kur’ân-› kerîm okurken edebler ..........................................................416Ezân bahsi................................................................................................423Yolculukda nemâz..................................................................................429Receb-i flerîfin fazîleti. fia’bân-› flerîfin fazîleti...................................430Ramezân-› flerîfin fazîleti.......................................................................431Terâvîhin fazîleti .....................................................................................433Îmân bahsi ...............................................................................................438Tevhîd fasl› ..............................................................................................441Allah r›zâs›...............................................................................................443Hamd etmek fazîleti...............................................................................444Îmân düâs› ...............................................................................................445Tecdîd-i îmân düâs› ................................................................................447‹hlâs sûresini okuman›n fazîleti ............................................................448Salevât fasl›..............................................................................................449Al›fl-veriflde yalan söylemek fasl› .........................................................454Vücûd emânetinin fasl› ..........................................................................455Ni’metlere flükr fasl› ...............................................................................459Bayram fazîleti ........................................................................................460Zühd ve takvâ fasl› .................................................................................466Ana-babaya itâ’at fasl› ...........................................................................470S›la-› rahm bahsi .....................................................................................476Nikâh fasl›................................................................................................477Süt kardefllik............................................................................................484Komflu fasl›. ............................................................................................486Mahalle âdâb› hakk›nda fasl .................................................................487Cum’an›n âdâb› hakk›ndad›r ................................................................487Âlimler ile sohbet âdâb› ........................................................................491Hâkim ve da’vâc›lar fasl› .......................................................................492Arkadafll›k ve dostluk ............................................................................492Yemek yime fasl› ....................................................................................493Su içmek âdâb› ........................................................................................496Kad›nlar›n hayz ve nifâs hâlleri ............................................................501Sabr fasl›...................................................................................................529Kabr ziyâreti fasl›....................................................................................529Zekât vermek..........................................................................................534Yard›m dernekleri, kumar, sigorta.......................................................538Hakîkî müslimân nas›l olur ...................................................................551Muhammed Ma’sûm Fârûkînin onbir mektûbu.................................557

– 6 –

‹SLÂM AHLÂKIÖNSÖZ

Besmeleyle bafll›yal›m kitâba!Allah ad›, en iyi bir s›¤nakd›r.Ni’metleri s›¤maz ölçü, hisâba,Çok ac›yan, afv› seven bir Rabd›r!

Allahü teâlâ, dünyâda bütün insanlara ac›yor. Muhtâc olduklar›ni’metleri yarat›p, herkese gönderiyor. Dünyâda ve âh›retde se’âdetekavuflmak için, bu ni’metlerin nas›l kullan›laca¤›n› da bildiriyor. ‹slâ-miyyeti hiç iflitmemifl olan kâfirlerin Cehenneme sokulm›yacaklar›n›,bunlar›n hesâbdan sonra, hayvânlar gibi yok olacaklar›n›, ‹mâm-›Rabbânî, 259.cu mektûbunda bildirmekdedir. ‹flitdikden sonra, düflü-nüp îmân edenleri Cennete sokacakd›r. Düflünmek için ömür boyu ze-mân vermifldir. Nefslerine, kötü arkadafllara, zararl› kitâblara ve ya-banc› radyolara aldanarak küfr ve dalâlet yoluna sapanlardan îmânagelenleri afv ediyor. Bunlar› ebedî felâketden kurtar›yor. Azg›n, zâlimolanlara hidâyetini ihsân etmiyor. Onlar›, be¤endikleri, istedikleri, içi-ne düfldükleri inkâr batakl›¤›nda b›rak›yor. Âh›retde, Cehenneme git-mesi gereken mü’minlerden, dilediklerini, Cehennemde, günâhlar› bi-tinciye kadar yakd›kdan sonra Cennete kavuflduracakd›r. Her canl›y›yaratan, her vâr›, her ân varl›kda durduran, hepsini korku ve dehflet-den koruyan yaln›z Odur.

Herhangi bir kimse, herhangi bir zemânda, herhangi bir yerde, her-hangi bir kimseye, herhangi bir fleyden dolay›, herhangi bir sûretlehamd ve flükr ederse, bu medh-ü senâlar›n ve teflekkürlerin hepsi, Al-lahü teâlâya mahsûsdur. Çünki, her ni’meti [iyili¤i] yaratan, gönderen,hep Odur. O hât›rlatmazsa ve kuvvet ve kolayl›k vermezse, kimse kim-seye iyilik ve kötülük yapamaz. Hep Onun diledi¤i olur. Onun dileme-di¤ini kimse yapamaz. [Hadîs-i kudsîde, (‹nsanlar›, beni tan›makla fle-reflenmeleri için yaratd›m) buyuruldu. Bunu iflitince, (kâfirler, dünyâ-da Allahü teâlâya inanm›yorlar. Bu hadîs-i flerîf hâs›l olmuyor) demekdo¤ru de¤ildir. Çünki, âlimler, velîler, belli bir dereceye yükselince,belli bir yafla gelince, Allahü teâlây› tan›ma¤a bafll›yorlar. Kâfirler de,âh›rete gidince tan›yacaklard›r. Tan›m›yan kalm›yacakd›r.]

Hamd, bütün ni’metleri Allahü teâlân›n yaratd›¤›na ve gönderdi-¤ine inanmak ve söylemek demekdir. fiükr, bütün ni’metleri ahkâm-›islâmiyyeye uygun kullanmak demekdir. Ni’met, fâideli fley demek-dir. Ni’metler, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâblar›nda yaz›l›d›r. Ehl-isünnet âlimleri, meflhûr dört mezhebin âlimleridir.

– 7 –

Onun sevgili Peygamberi, insanlar›n her bak›mdan en güzeli, enüstünü olan Muhammed aleyhisselâma ve Onun iyi ahlâk ve ilm sa-çan, Âline, ya’nî akrabâs›na ve Eshâb›n›n hepsine “r›dvânullahi teâlâaleyhim ecma’în” bizden düâlar ve selâmlar olsun!

Müslimânlar›n ö¤renmeleri lâz›m olan bilgilere (‹slâm ilmleri) de-nir. ‹slâm ilmleri ikiye ayr›l›r: (Din bilgileri) ve (Fen bilgileri). Fen bil-gilerine (Hikmet) denir. Dinde reformcular, fen bilgilerine (Rasyonelbilgiler), din bilgilerine (Skolastik bilgiler) diyor. Peygamberimiz “sal-lallahü aleyhi ve sellem” (Hikmet, müslimân›n gayb olmufl mal› gibi-dir. Onu nerede bulursa als›n!) buyurdu. Bu hadîs-i flerîf, fen bilgileri-ni ö¤renme¤i emr etmekdedir. Din bilgilerinin esâs› yirmi ilmdir. Bun-lardan sekizi, yüksek ilmler, onikisi de, yard›mc› ilmlerdir. Yüksekilmlerden birisi, (Ahlâk ilmleri)dir.

[Güzel ahlâk sâhibi olan ve zemân›n›n fen bilgilerinde yükselmiflolan müslimâna (Medenî), ya’nî ilerici denir. Fende ilerlemifl a¤›r sa-nây›’ kurmufl, fekat ahlâk› bozuk olan kimseye (Zâlim), ya’nî (gerici),eflkiyâ ve diktatör denir. Fen ve san’atda geri ve ahlâk› bozuk olanlara(Vahflî), ya’nî âdî denir. (Medeniyyet), ta’mîr-i bilâd ve terfîh-i ibâdd›r.Ya’nî, flehrler yapmak ve insanlara hizmetdir. Bu da, fen ve san’at vegüzel ahlâk ile olur. K›sacas›, fen ve san’atin güzel ahlâk ile birlikde ol-mas›na (Medeniyyet) denir. Medenî insan, fen ve san’ati, insanlar›nhizmetinde kullan›r. Zâlimler ise, insanlara iflkence yapmakda kulla-n›r. Görülüyor ki, hakîkî müslimân, ilerici bir insand›r. H›ristiyan, ye-hûdî ve komünist [ya’nî dinsiz], gerici, flakî ve zevall› bir kimsedir. Gö-rülüyor ki, medeniyyet, flehrler, binâlar yapmakd›r. Bu da, fen vesan’at ile olur. Tekmîl-i s›nâ’at, telâhuk-› efkâr iledir. ‹nsanlar›n refâhiçinde yaflamalar› da, islâm ahlâk› ile olur.]

Her müslimân›n islâm bilgilerini lüzûmu kadar ö¤renmesi farzd›r.Bunun için, islâm âlimleri, birçok kitâb yazm›fllard›r. Ahlâk kitâblar›n-dan Nasîrüddîn-i Muhammed Tûsînin yazd›¤› (Ahlâk-› nâs›rî) ve Celâ-lüddîn-i Muhammed Devânînin yazd›¤› (Ahlâk-› Celâlî) ve Hiratl› Hü-seyn Vâ›z-› Kâflifînin yazd›¤› (Ahlâk-› muhsinî) kitâblar› meflhûrdur.Kitâb›m›z›n birinci k›sm›, Muhammed Hâdimînin “rahimehullahü teâ-lâ” (Berîka) kitâb›ndan terceme edilmifldir. Bu k›smda, islâmiyyetin be-¤enmedi¤i ahlâk› ve bunlardan korunma ve kurtulma çârelerini bildire-ce¤iz. Bu kötü ahlâk, kalbin hastal›klar›d›r. Kalbi ve rûhu ebedî ölümesürüklerler. Baflka kitâblardan alarak yap›lan ilâveler, köfleli parantez [] içine yaz›lm›fld›r. Kitâb›m›z›n ikinci k›sm›nda, 979 [m. 1572] senesindeEdirnede vefât etmifl olan, Alî bin Emrullah›n “rahime-hullahü teâlâ”yazm›fl oldu¤u, türkçe (Ahlâk-› alâî) kitâb›n›n bafl k›sm›n› yazarak, ah-lâk›n ta’rîfini ve çeflidlerini aç›kl›yaca¤›z.

Bu kitâb›m›z› okuyan temiz gençler, dedelerinin, sa¤lam bedenli, iyiahlâkl›, çal›flkan, medenî, ilerici olduklar›n› anl›yacak, islâm düflmanlar›-n›n yalanlar›na, iftirâlar›na aldanmakdan kurtulacakd›r.

Nasîrüddîn-i Tûsînin ismi Muhammed bin Fahreddîndir. Hicrî 597

– 8 –

senesinde Tûsda ya’nî Meflhed flehrinde tevellüd, 672 [m. 1273] deBa¤dâdda vefât etdi. fiî’î idi. Hülâgünün Ba¤dâd› yak›p y›kmas›na,yüzbinlerle müslimân› öldürmesine sebeb olanlardan biridir. Hülâgü-nün vezîri oldu. Dörtyüzbin kitâb bulunan bir kütübhâne ve Rasadhâ-ne, bir akademi yapd›. Çok kitâb yazd›. (Fâideli Bilgiler) kitâb›n›n95.ci sahîfesine bak›n›z!

Muhammed Celâlüddîn-i Devânî “rahime-hullahü teâlâ” 829 se-nesinde tevellüd, 908 [m. 1503] de, fiîrâzda vefât etdi. ‹slâm âlimleri-nin en büyüklerindendir. Çok kitâb yazd›. (Ahlâk-› Celâlî) kitâb› fâri-sî olup, 1304 [m. 1882] senesinde Hindistânda sekizinci bask›s› yap›l-m›fld›r. ‹ngilizceye de terceme edilmifldir.

Hüseyn bin Alî Vâ›z-i Kâflifî “rahime-hullahü teâlâ”, Hiratda vâ›zidi. Hicrî 910 [m. 1505] senesinde orada vefât etdi.

Ey temiz gençler! Ey, ömrlerini islâm dîninin güzel ahlâk›n› ö¤ren-mekde ve yaymakda tüketen ve canlar›n› Allah›n dînini insanlara yay-makda fedâ eden flehîdlerin asîl ve k›ymetli çocuklar›! fierefli ecdâd›-m›z›n sizlere tam ve do¤ru olarak getirdi¤i ve emânet b›rakd›¤›, mubâ-rek islâm dînini ve bunun bildirdi¤i güzel ahlâk› iyi ö¤reniniz! Güzelyurdumuza göz diken, can, mal, din ve ahlâk düflmanlar›n›n sald›r›la-r›na karfl›, bu mukaddes emâneti bütün gücünüzle savununuz! Her ye-re yayarak, insanlar› se’âdete kavufldurma¤a çal›fl›n›z! Biliniz ki, dîni-miz, güzel huylu olmam›z›, seviflmemizi, büyüklere hurmet, küçüklereflefkat etme¤i, dinli dinsiz, herkese iyilik etme¤i emr etmekdedir. Her-kesin hakk›n›, ücretini veriniz! Kanûnlara, hükûmetin emrlerine karfl›gelmeyiniz! Vergilerinizi vaktinde ödeyiniz! Allah›n, do¤rular›n yar-d›mc›s› oldu¤unu hiç unutmay›n›z! Seviflelim, yard›mlaflal›m ki, Alla-hü teâlâ yard›mc›m›z olsun!

‹slâm âlimleri buyuruyorlar ki, (Allahü teâlâ insanda üç fley yarat-d›: Akl, kalb ve nefs. Bunlar›n hiçbiri görülmez. Varl›klar›n› eserleriile, yapd›klar› ifllerle ve dînimizin bildirmesi ile anl›yoruz. Akl ve nefsdimâg›m›zda, kalb gö¤sümüzün sol taraf›ndaki yüre¤imizdedir. Bun-lar, madde de¤ildir. Yer kaplamazlar. Buralarda bulunmalar›, elek-tri¤in ampulde, miknâtisin endüksiyon bobininde bulunmas› gibidir.Akl, fen bilgilerini anlama¤a çal›fl›r. Bunlar› anlar. ‹slâmiyyete uygunolanlar›n›, fenâlar›ndan, zararl› olanlar›ndan ay›r›r. ‹yileri, fenâlar›,islâmiyyet ay›rmakdad›r. ‹slâmiyyeti bilen ve uymak istiyen akla(Akl-› selîm) denir. Akl› az olan, hep flafl›ran kimseye (Ahmak), akl›hiç olm›yana (Mecnûn) denir. Selîm olan akl, islâmiyyetin bildirdi¤iiyi fleyleri kalbe bildirir. Kalb de, bunlar› yapma¤› irâde ederek, di-mâgdan ç›kan hareket sinirleri vâs›tas› ile, a’zâlara, organlara yapd›-r›r. ‹yi veyâ fenâ fleyleri yapmak arzûsunun kalbe yerleflmesine (Ah-lâk), (Huy) denir. Nefs, bedene tatl› gelen fleylere düflkündür. Bunla-r›n iyi, fenâ, fâideli, zararl› olduklar›n› düflünmez. Arzûlar›, islâmiy-yetin emrlerine uygun olmaz. ‹slâmiyyetin yasak etdi¤i fleyleri yapmak,nefsi kuvvetlendirir. Dahâ beterini yapd›rmak ister. Fenâ, zararl›

– 9 –

fleyleri, iyi gösterip, kalbi aldat›r. Kalbe bunlar› yapd›rarak, zevklerinekavuflmak için çal›fl›r. Kalbin nefse aldanarak, fenâ huylu olmamas›için, ahkâm-› islâmiyyeye uyarak kalbi kuvvetlendirmek ve nefsi za’îf-letmek lâz›md›r. Akl› kuvvetlendirmek, islâm bilgilerini okuyup, ö¤-renmekle oldu¤u gibi, kalbin kuvvetlenmesi, ya’nî temizlenmesi de, ah-kâm-› islâmiyyeye uymakla olur. ‹slâmiyyete uymak için, ihlâs lâz›md›r.(‹hlâs), iflleri, ibâdetleri, Allahü teâlâ emr etdi¤i için yapmak, baflkahiçbir menfe’at düflünmemekdir. Kalbde ihlâs hâs›l olmas›, kalbin zikretmesi ile, ya’nî Allah ismini çok söylemesi ile olur. Zikrin ehemmiyye-ti, (K›yâmet ve Âh›ret) kitâb› 284.cü sahîfesinden bafll›yarak, uzun bil-dirilmekdedir. Zikrin nas›l yap›laca¤›n›, Mürflid-i kâmilden ö¤renmekve aklda bulunan ve his organlar›ndan gelen dünyâ düflüncelerini kalb-den ç›karmak flartd›r. Dünyâ düflüncesi hiç kalmazsa, kalb kendili¤in-den zikr etme¤e bafllar. Zikrin nas›l yap›laca¤› (Tam ‹lmihâl)in 921.cisahîfesinde yaz›l›d›r. fiifledeki su boflal›nca, havân›n flifleye kendili¤in-den, hemen girmesi gibidir. Kalbi dünyâ düflüncelerinden korumak,kalbin Mürflid-i kâmilin kalbinden feyz [Nûr] almas› ile olur. Kalbdenkalbe (feyz), muhabbet yolu ile akar. Mürflidin baflka memleketde bu-lunmas› veyâ vefât etmifl olmas›, feyz gelmesine mâni’ olmaz. (Mürflid),islâm bilgilerini iyi bilen ve islâmiyyete tâm uyan, ihlâs sâhibi, Ehl-isünnet âlimidir. ‹slâmiyyete uymak, kalbi kuvvetlendirdi¤i gibi, nefsiza’îfletir. Bu sebeb ile (nefs), kalbin islâmiyyete uymas›n›, Mürflid-i kâ-milin sohbetinde bulunma¤›, kitâblar›n› okuma¤› istemez. Dinsiz,îmâns›z olmas›n› ister. Akllar›na uymay›p, nefslerine uyan kimseler,bunun için, dinsiz olmakdad›r. Nefs ölmez. Fekat, gücü kuvveti kalma-y›nca, kalbi aldatamaz.)

Bugün, yer yüzünde bulunan müslimânlar üç f›rkaya ayr›lm›fld›r.Birinci f›rka, Eshâb-› kirâm›n yolunda olan, hakîkî müslimânlard›r.Bunlara (Ehl-i sünnet) ve (Sünnî) ve (F›rka-i nâciyye), Cehennem-den kurtulan f›rka denir. ‹kinci f›rka, Eshâb-› kirâma düflman olanlar-d›r. Bunlara (fiî’î) veyâ (F›rka-i dâlle) sap›k f›rka denir. Üçüncüsü,sünnîlere ve flî’îlere düflman olanlard›r. Bunlara (Vehhâbî) ve (Nec-dî) denir. Çünki bunlar, ilk olarak Arabistân›n Necd flehrinde meydâ-na ç›km›fld›r. Bunlara (F›rka-i mel’ûne) de denir. Çünki, bunlar›nmüslimânlara müflrik dedikleri (K›yâmet ve Âh›ret) ve (Se’âdet-iEbediyye) kitâblar›m›zda yaz›l›d›r. Müslimânlara kâfir diyene Pey-gamberimiz la’net etmifldir. fiî’î f›rkas›n› yehûdîler, vehhâbî f›rkas›n›ingilizler kurdu. Ehl-i sünnet f›rkas›n› türkler korudu.

Hangi f›rkadan olursa olsun, nefsine uyan ve kalbi bozuk olan, Ce-henneme gidecekdir. Her mü’min, nefsini tezkiye için, her zemân çok(Lâ ilâhe illallah) ve kalbini tasfiye için (Estagfirullah) okumal›d›r.Ahkâm-› islâmiyyeye uyan›n düâs› muhakkak kabûl olur. Nemâz k›l-m›yan›n, aç›k kad›nlara bakan›n ve harâm yiyip içenin, ahkâm-› islâ-miyyeye uymad›¤› anlafl›l›r. Bunlar›n düâlar› kabûl olmaz.

Mîlâdî sene Hicrî flemsî Hicrî kamerî2001 1380 1422

– 10 –

‹SLÂM AHLÂKIBirinci K›sm

Kitâb›m›z›n birinci k›sm›nda, kötü ahlâkdan mühim olan k›rkadedi ve bunlar›n ilâclar› aç›klanacakd›r. Afla¤›daki yaz›lar›n hep-si, Ebû Sa’îd Muhammed Hâdimînin “rahime-hullahü teâlâ” (Be-rîka) kitâb›n›n birinci cildinden terceme edilmifldir. Bu kitâb› ikicild olup arabîdir. 1284 [m. 1868] senesinde ‹stanbulda basd›r›lm›fl,1411 [m. 1991] de, (Hakîkat Kitâbevi) taraf›ndan, tekrâr tab’ edil-mifldir. Hâdimî hazretleri, 1176 hicrî kamerî [m. 1762] senesindeKonyan›n Hâdim kasabas›nda vefât etmifldir.

KÖTÜ AHLÂK VE BUNLARDANKURTULMAK ÇÂRELER‹

‹nsana dünyâda ve âh›retde zarar veren herfley, kötü ahlâkdanmeydâna gelmekdedir. Ya’nî, zararlar›n, kötülüklerin bafl›, kötühuylu olmakd›r. Harâmlardan [kötülüklerden] sak›nma¤a (Takvâ)denir. Takvâ, ibâdetlerin en k›ymetlisidir. Çünki, birfleyi tezyîn et-mek, süslemek için, önce pislikleri, kötülükleri yok etmek lâz›md›r.Bunun için, günâhlardan temizlenmedikçe, tâ’atlar›n, ibâdetlerinfâidesi olmaz. Hiçbirine sevâb verilmez. Kötülüklerin en kötüsü,(küfr)dür. Kâfirin [Allaha düflman olan›n] hiçbir iyili¤i, hayrât›, ha-senât›, âh›retde fâideli olmaz. [Zulm ile öldürülen kâfir,flehîd ol-maz. Cennete girmez.] Îmân› olm›yan›n hiçbir iyili¤ine sevâb veril-mez. Bütün iyiliklerin temeli takvâd›r. Herfleyden önce, takvâ sâhi-bi olma¤a çal›flmak lâz›md›r. Herkese, takvâ sâhibi olmalar›n› emrve nasîhat etmelidir. Dünyâda râhata, huzûra kavuflmak, seviflmek,kardeflçe yaflayabilmek, âh›retde de, sonsuz azâbdan halâs olarak,ebedî ni’metlere, se’âdetlere kavuflmak, ancak takvâ ile nasîb olur.

Kötü huylar, kalbi hasta eder. Bu hastal›¤›n artmas›, kalbin ölü-müne [ya’nî küfre] sebeb olur. Kötü huylar›n en kötüsü olan flirk,ya’nî küfr ise, kalbin en büyük zehridir. Îmân› olm›yan›n, (Kalbimtemizdir. Sen kalbe bak) gibi sözleri, bofl lâflard›r. Ölmüfl olan kalbtemiz olmaz.

Küfrün envâ’› vard›r. Hepsinin de en kötüsü, en büyü¤ü (flirk)dir.Bir kötülü¤ün her çeflidini bildirmek için, çok kerre, bunlar›n en kö-

– 11 –

tüsü söylenir. Bunun için, âyet-i kerîmelerde ve hadîs-i flerîflerde bu-lunan flirk kelimesinden, her nev’ küfr ma’nâs› anlafl›l›r. Nisâ sûresi-nin k›rksekiz ve yüzonalt›nc› âyet-i kerîmelerinde, müflrikin hiç afvedilmiyece¤i bildirildi. Bu âyet-i kerîmeler, kâfirlerin Cehennem ate-flinde sonsuz yanacaklar›n› bildirmekdedir.

[(fiirk), Allahü teâlâya ortak yapmak, benzetmek demekdir.Benzeten kimseye (Müflrik), benzetilen fleye (fierîk) denir. Bir kim-sede, birfleyde, ülûhiyyet s›fatlar›ndan birisinin bulundu¤una inan-mak, onu flerîk yapmak olur. Allahü teâlâya mahsûs olan s›fatlara,ya’nî (S›fât-› zâtiyye) ve (S›fât-› sübûtiyye)lere (ülûhiyyet s›fatlar›)denir. Sonsuz var olmak, yaratmak, herfleyi bilmek, hastalara flifâvermek, ülûhiyyet s›fatlar›ndand›r. Bir insanda, güneflde, inekde,herhangi bir mahlûkda, ülûhiyyet s›fat› bulundu¤una inanarak, onata’zîm, hurmet etme¤e, ona yalvarma¤a, ona (ibâdet etmek), tap›n-mak denir. O fleyler (Sanem=put) olur. Böyle zan olunan insan›n vekâfirlerin heykelleri, resmleri ve mezârlar› önünde de, ta’zîm edicifleyler söylemek, yapmak da, ibâdet etmek, flirk olur. Bir insandaülûhiyyet s›fatlar›ndan birinin bulundu¤una inanmay›p, Allah›n sev-gili kulu oldu¤una veyâ vatana, millete hizmetleri oldu¤una inana-rak, bunun resmine, heykeline, ta’zîm etmek flirk olmaz, küfr olmaz.Fekat, herhangi bir insan›n resmine hurmet etmek harâm oldu¤uiçin, ta’zîm, hurmet eden bir müslimân fâs›k olur. Harâm oldu¤unaehemmiyyet vermezse, di¤er bir harâm›, ehemmiyyet vermiyerekyapanlar gibi (Mürted) olur. Müflrik olm›yan yehûdî ve h›ristiyanlarda, Muhammed aleyhisselâma inanmad›klar› için kâfirdirler. [Alla-ha düflmand›rlar.] Bunlara (Kitâbl› kâfir) denir. fiimdi, h›ristiyanla-r›n ço¤u, Îsâ aleyhisselâma ülûhiyyet s›fat› isnâd etdikleri için, müfl-rikdir. Barnabas ve Aryus mezhebinde olanlar›, kitâbl› kâfir iselerde, bunlar bugün yokdur.]

Kalb hastal›klar›n›n flirkden sonra en kötüsü, (Bid’at)larainanmak ve bid’at ifllemekdir. Bid’atlardan sonra, günâhlardansak›nmamak gelir. Küçük olsun, büyük olsun, flirkden ya’nî küfr-den baflka günâh iflleyip, tevbe etmeden ölen bir mü’min, flefâ’atolunmakla, yâhud hiçbir sebeb olmadan, yaln›z Allahü teâlân›nmerhamet etmesi ile, afv olunabilir. Küçük günâh, afv edilmezse,Cehennemde azâb çekilecekdir. Kul hakk› da bulunan günâhla-r›n afv› güçdür ve azâblar› dahâ fliddetli olacakd›r. Zevcesininmehrini vermemek ve insanlar›n hak dîni ö¤renmelerine mâni’ ol-mak, kul haklar›n›n en büyü¤üdür. Hadîs-i flerîflerde buyurulduki, (Bir zemân gelir ki, insan kazanc›n›n halâldan m›, harâmdan m›oldu¤unu düflünmez) ve (Bir zemân gelir ki, islâmiyyete yap›fl-mak, elinde atefl tutmak gibi güç olur.) Bunun için, harâmlar›n

– 12 –

hepsinden ve tahrîmî mekrûhlardan sak›nmak takvâ olur. Farzlar›ve vâcibleri terk etmek harâmd›r. Müekked sünnetleri özrsüz terketmek tahrîmen mekrûh olur denildi. ‹’tikâdda ve ahlâkda veamelde emr olunanlar› terk edene, k›yâmetde azâb yap›lacakd›r.Azâba sebeb olan fleyleri terk etmek lâz›md›r. Meselâ nemâz k›l-mamak ve kad›nlar›n, k›zlar›n aç›k gezmeleri büyük günâhlardan-d›r. Bir günâh› terk etmek, meselâ befl vakt nemâz› hergün k›lmakçok lâz›md›r. Fekat, bu kitâb›m›zda, terk edilmemesi lâz›m olanla-r› de¤il, terk edilmesi lâz›m olanlar› bildirece¤iz.

Yap›lmamas› lâz›m olan fleyler, yâ belli bir uzv ile yap›l›r, yâhudbütün beden ile yap›l›r. Günâh ifllenen uzvlardan sekiz uzv meflhûr-dur. Bu uzvlar, kalb, kulak, göz, dil, el, mi’de, ferc ve ayaklard›r.Kalb, insan›n gö¤sünde, sol taraf›nda bulunan yürek denilen et par-ças›na nefh olunmufl [üfürülmüfl] rûhânî bir latîfedir. Rûh gibi,madde olm›yan [mücerred olan] bir varl›kd›r. Günâh iflliyen, buuzvlar›n kendileri de¤ildir. Bunlarda bulunan his kuvvetleridir.Dünyâda ve âh›retde se’âdete kavuflmak, râhat etmek istiyen kim-se, bu uzvlar›n günâh ifllemelerine mâni’ olmal›d›r. Günâh iflleme-mek, kalbinde meleke, tabî’at, hâlini almal›d›r. Nemâz k›lan, harâmifllemiyen sünnî bir kimseye (Müttekî) ve (Sâlih) [iyi insan] denir.Allahü teâlân›n r›zâs›na, sevmesine kavuflarak, (Velî)si olur. Kalb-de tabî’at hâlini almadan, kendini zorl›yarak günâhlardan sak›n-mak da, takvâ olur ise de, velî olmak için, günâh ifllememek tabî’at,huy hâlini almal›d›r. Bunun için de, kalbin temizlenmesi lâz›md›r.(Kalbin temizlenmesi, islâmiyyete uymakla olur.) (‹slâmiyyet) üçk›smd›r: ‹lm, amel, ihlâs. Ya’nî, emrleri ve yasaklar› ö¤renmek, ö¤-rendiklerine tâbi’ olmak, bunlar› yaln›z Allah r›zâs› için yapmak lâ-z›md›r. Kur’ân-› kerîm, bu üçünü emr ve medh etmekdedir. 449. cusahîfeye bak›n›z! Bu (‹slâm ahlâk›) kitâb›nda, kalbin temizlenmesiiçin, yaln›z, terk edilmesi lâz›m olan günâhlar bildirilecekdir. Bun-lara (Kötü ahlâk) denir.

KÖTÜ AHLÂK VE ‹LÂÇLARIMüslimân›n herfleyden evvel kalbini temizlemesi lâz›md›r. Çün-

ki, kalb, bütün bedenin reîsidir. Bütün uzvlar kalbin emrindedir.Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, (‹nsan›n bedenindebir et parças› vard›r. Bu iyi olursa, bütün uzvlar iyi olur. Bu kötüolursa, bütün organlar bozuk olur. Bu, kalbdir) buyurdu. Ya’nî bu,yürek denilen et parças›ndaki gönüldür. Bunun iyi olmas›, kötü ah-lâkdan temizlenmesi ve iyi ahlâk ile tezyîn edilmesidir. ‹nsan›nsûretine, flekline (Beden), (Halk) denir. ‹nsan›n kalbindeki kuvve-te, hâle, huya (Hulk) denir. (Ahlâk-› zemîme), kalbin hastal›klar›-

– 13 –

d›r. Bunlar›n tedâvîleri güçdür. ‹lâclar›n› iyi bilmek ve iyi kullanmaklâz›md›r. Hulk, ya’nî huy, kalbdeki meleke ve kalbdeki arzû, hâl de-mekdir. ‹nsan›n i’tikâd›, sözleri, hareketleri, hep bu kuvvetden hâs›lolmakdad›r. ‹htiyârî hareketleri, huyunun eserleridir.

Ahlâk› tebdîl etmek, kötüsünü yok edip, yerine iyisini getirmekmümkindir. Hadîs-i flerîfde, (ahlâk›n›z› iyilefldiriniz!) buyuruldu.‹slâmiyyet mümkin olm›yan fleyi emr etmez. Tecribeler de, böyleoldu¤unu göstermekdedir. [Tecribe, kat’î bilgi elde etme¤e yar›yanüç vâs›tadan biridir. Bu vâs›talardan ikincisi, Muhbir-i Sâd›k›n ha-ber vermesidir. Üçüncüsü, hesâb ile anlamakd›r.] ‹nsanlar›n, ah-lâklar›n› tebdîl etmek isti’dadlar› ayn› de¤ildir.

Ahlâk›n menflei, sebebi, insânî rûhun üç kuvvetidir. Bunlardanbirincisi, rûhun (‹drâk) kuvvetidir. Buna (Nutk) ve (Akl) denir.Nutkun nazarî kuvvetinin mu’tedil, orta mikdâr›na (Hikmet) de-nir. Hikmet, iyiyi kötüden, hakk› bât›ldan ay›ran kuvvetdir. Bukuvvetin lüzûmundan fazla olmas›na (Cerbeze), ya’nî ukalâl›k de-nir. Cerbeze insan, mümkin olmayan fleyleri anlama¤a kalk›fl›r.Müteflâbih âyetlere ma’nâ verir. Kazâ kader üzerinde konuflur.Mekr, hiyle, sihr gibi zararl› fleyler yapar. Bu kuvvetin lüzûmun-dan az olmas›na (Belâdet), ya’nî ahmakl›k denir. Böyle kimse,hayr›, flerri birbirinden ay›ramaz. Nutkun amelî kuvvetinin ortaolmas›na (Adâlet) denir. Adâletin az› ço¤u olmaz.

Ahlâk›n kayna¤› olan kuvvetlerden ikincisi (Gadab)d›r. Hay-vânî rûhun kuvvetidir. Be¤enmedi¤i, istemedi¤i birfley karfl›s›nda,kan› harekete gelir. Bu kuvvetin insânî rûh taraf›ndan te’mîn edi-len orta mikdâr›na (fiecâ’at), cesâret denir. Lüzûmlu, fâideli ifllereat›lmakd›r. Müslimânlar›n, iki mislinden fazla olm›yan kâfirlerleharb etmeleri, mazlûmu zâlimden kurtarmalar› böyledir. Bu kuv-vetin fazla olmas› (Tehevvür), at›lgan, sald›rgan olmakd›r. Çabukhiddetlenir. Bu kuvvetin az olmas› (Cübn), korkakl›kd›r. Lüzûmluolan fleyi yapmakdan çekinir.

Rûhun kuvvetlerinden üçüncüsü (fiehvet)dir. Hayvânî rûhun,kendine tatl› gelen fleyleri istemesidir. Bunun insânî rûh taraf›ndante’mîn edilen orta mikdâr›na (‹ffet), nâmûs denir. ‹nsan, tabî’ati-nin muhtâc oldu¤u fleyleri, islâmiyyete ve insanl›¤a uygun olarakyapar. Lüzûmundan fazla olmas›na (fiereh), h›rs ve fücûr denir.Halâldan olsun, harâmdan olsun, her istedi¤ini elde etme¤e çal›fl›r.Baflkalar›n›n zarar›na da olsa, be¤endi¤i fleyleri toplar. fiehvetin lü-zûmundan az olmas›na (Humûd), uyuflukluk denir ki, hasta oldu-¤undan veyâ hayâs›ndan, yâhud korkusundan, kibrinden, muhtâcoldu¤u fleylere kavuflmakda gevflek davran›r.

Yukar›da bildirilen dört orta derece, ya’nî hikmet, adâlet ve if-

– 14 –

fet ve flecâ’at, iyi huylar›n esâs›d›r. ‹nsan, rûhun üç kuvvetinden hik-mete tâbi’ olunca, di¤er ikisine, ya’nî gadaba ve flehvete hâkim olur.Bu ikisini, orta dereceli olan iffete ve flecâ’ate kavufldurarak se’âde-te erer. E¤er, akl›n nazarî kuvveti; orta derecesi olan hikmeti bula-may›p, iki kötü uca meyl ederse, kötü huylar hâs›l olur. Afl›r› olan al-t› huy, her zemân kötüdür. Orta derecede olan dört huy da, kötü niy-yet ile yap›l›nca, kötü olur. Mala, mevk›’e kavuflmak için, din adam›olmak, riyâ ile, gösterifl olarak nemâz k›lmak ve cihâd yapmak, hik-meti kötüye kullanmak olur. Bir zevke veyâ mevk›’e kavuflmak için,ba’z› zevklerini terk etmek, iffeti kötüye kullanmakd›r.

Esâs olan dört iyi huydan herbirinin, eserleri, alâmetleri vard›r.Hikmetin yedi eseri vard›r. fiecâ’atin ve iffetin onbirer eserleri var-d›r.

Kötü huylar›n ilâc› - Kötü huylar›n hepsi için müflterek ilâc,hastal›¤› ve zarar›n› ve sebebini ve z›dd›n› ve ilâc›n fâidesini bil-mekdir. Sonra, bu hastal›¤› kendinde teflhîs etmek, aramak, bul-mak gelir. Bu teflhîsi kendi yapar. Yâhud bir âlimin, rehberin bil-dirmesi ile anlar. Mü’min, mü’minin aynas›d›r. ‹nsan kendi kusûr-lar›n› zor anlar. Güvendi¤i arkadafl›na sorarak da, kusûrunu ö¤re-nir. Sâd›k olan dost, onu tehlükelerden, korkulardan muhâfazaeden kimsedir. Böyle bir arkadafl bulmak çok müflkildir. Bununiçindir ki, ‹mâm-› fiâfi’î:

Sâd›k dost ve hâlis Kimyâaz bulunur, hiç arama! buyurdu.

Hazret-i Ömer “rad›yallahü anh” de,Arkadafl›m ayb›ma uyard› beni,kardefllik sünnetinin budur temeli! buyurdu.

Düflmanlar›n›n kendisine karfl› kulland›klar› kelimeler de, in-sana ayblar›n› tan›tma¤a yarar. Çünki düflman, insan›n ayblar›n›aray›p, yüzüne çarpar. ‹yi arkadafllar ise, insan›n ayblar›n› pekgörmezler. Birisi ‹brâhîm Edhem hazretlerine, ayb›n›, kusûrunubildirmesi için yalvar›nca, seni dost edindim. Her hâlin, hareketle-rin, bana güzel görünüyor. Ayb›n› baflkalar›na sor dedi. Baflkas›n-da bir ayb görünce, bunu kendinde aramak, kendinde bulursa,bundan kurtulma¤a çal›flmak da, kötü huylar›n ilâclar›ndand›r.(Mü’min mü’minin aynas›d›r) hadîs-i flerîfinin ma’nâs› budur.Ya’nî, baflkas›n›n ayblar›nda, kendi ayblar›n› görür. Îsâ aleyhisse-lâma, bu güzel ahlâk›n› kimden ö¤rendin dediklerinde, (Bir kim-seden ö¤renmedim. ‹nsanlara bakd›m. Hofluma gitmiyen huyla-r›ndan ictinâb etdim. Be¤endiklerimi ben de yapd›m) buyurdu.Lokman hakîme, (Edebi kimden ö¤rendin) dediklerinde, (Edeb-

– 15 –

sizden!) dedi. Selef-i sâlihînin, Eshâb-› kirâm›n, Velîlerin “rahme-tullahi teâlâ aleyhim ecma’în” hayât hikâyelerini okumak da, iyihuylu olma¤a sebeb olur.

Kendinde kötü huy bulunan kimse, buna yakalanman›n sebebi-ni arafld›rmal›, bu sebebi yok etme¤e, bunun z›dd›n› yapma¤a ça-l›flmal›d›r. Kötü huydan kurtulmak, bunun z›dd›n› yapmak için çoku¤raflmak lâz›md›r. Çünki, insan›n al›fld›¤› fleyden kurtulmas› müfl-kildir. Kötü fleyler nefse tatl› gelir.

‹nsan›n, kötü fley yap›nca, arkas›ndan riyâzet çekme¤i, nefse güçgelen fley yapma¤› âdet edinmesi de, fâideli ilâcd›r. Meselâ, bir kö-tülük yaparsam, flu kadar sadaka verece¤im veyâ oruc tutaca¤›m,gece nemâzlar› k›laca¤›m diye yemîn etmelidir. Nefs, bu güç fleyleriyapmamak için, onlara sebeb olan kötü âdetini yapmaz. Kötü ahlâ-k›n zararlar›n› okumak, iflitmek de, fâideli ilâcd›r. Bu zararlar› bildi-ren hadîs-i flerîfler çokdur. Bunlardan birkaç› flunlard›r:

1 - (Allah kat›nda kötü huydan büyük günâh yokdur.) Çünki,bunun günâh oldu¤unu bilmez. Tevbe etmez. ‹flledikçe, günâh›katkat artar.

2 - (‹nsanlar›n hiç çekinmeden, s›k›lmadan yapd›klar› günâh,kötü huylu olmakd›r.)

3 - (Her günâh›n tevbesi vard›r. Kötü ahlâk›n tevbesi olmaz. ‹n-san, kötü huyunun tevbesini yapmay›p, dahâ kötüsünü yapar.)

4 - (S›cak su buzu eritdi¤i gibi, iyi ahlâk da, hatâlar› eritir. Sir-ke bal› bozdu¤u gibi, kötü ahlâk, hayrât›, hasenât› mahv eder.)

Kötü niyyet ile olm›yan hikmet, adâlet, iffet ve flecâ’at, iyi ahlâ-k›n kayna¤›d›r. ‹yi huylu olmak için ve iyi ahlâk›n› muhâfaza ede-bilmek için, sâlih kimselerle, iyi huylularla arkadafll›k etmelidir. ‹n-san›n ahlâk›, arkadafl›n›n huyu gibi olur. Ahlâk, hastal›k gibi sârî-dir. Kötü huylu ile arkadafll›k etmemelidir. Hadîs-i flerîfde, (‹nsa-n›n dîni, arkadafl›n›n dîni gibi olur) buyuruldu. Fâidesiz fleylerden,oyunlardan, zararl› flakalaflmakdan ve münâkafla etmekden ictinâbetmelidir. ‹lm ö¤renmeli ve fâideli ifller yapmal›d›r. Ahlâk› bozan,flehveti harekete getiren seks, fuhfl kitâblar› okumamal›, böyleradyo ve televizyondan sak›nmal›d›r. ‹yi huylar›n fâideleri ve ha-râmlar›n zararlar› ve Cehennemdeki azâblar›, hep hât›rlanmal›d›r.Mâl, mevk›’ arkas›nda koflanlardan hiçbiri murâd›na kavuflamam›fl-d›r. Mâl›, mevk›’i hayr için ar›yan ve hayr ifllerde kullanan, râha-ta, huzûra kavuflmufldur. Mal, mevk›’ gâye olmamal›, hayra vâs›-ta olmal›d›r. Mal, mevk›’ ,bir deryâya benzer. Çok kimse, bu deniz-de bo¤ulmufldur. Allahü teâlâdan korkmak, bu deryân›n gemisidir.Hadîs-i flerîfde, (Dünyâda, kal›c› de¤il, yolcu gibi yaflamal›! Öle-

– 16 –

ce¤ini hiç unutmamal›!) buyuruldu. ‹nsan, dünyâda bâkî de¤ildir.Dünyâ zevklerine dald›kça, derdler, üzüntüler, güçlükler artar. Afla-¤›daki hadîs-i flerîfleri hiç unutmamal›d›r:

1 - (‹bâdetleri az olan bir kul, iyi huyu ile, k›yâmetde yüksekderecelere kavuflur.)

2 - (‹bâdetlerin en kolay› ve çok fâidelisi, az konuflmak ve iyihuylu olmakd›r.)

3 - (Bir kulun ibâdetleri çok olsa da, kötü huyu, onu Cehenne-min dibine götürür. Ba’zan küfre götürür.)

4 - Birinin gündüzleri oruc tutdu¤u, geceleri nemâz k›ld›¤›, fe-kat kötü huylu oldu¤u, dili ile komflular›na, arkadafllar›na eziyyetetdi¤i söylendikde, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” cevâ-b›nda, (Böyle olmak iyi de¤ildir. Gidece¤i yer, Cehennem ateflidir)buyurdu.

5 - (Güzel ahlâk› temâmlamak, yerlefldirmek için gönderildim).Semâvî dinlerin hepsinde iyi huylar vard›. Bu din, bunlar› temâm-lamak için gönderildi. Bu din varken, iyi huy bildirecek baflka kay-na¤a, baflka kimseye lüzûm yokdur. Bunun için, Muhammed aley-hisselâmdan sonra, Peygamber gelmiyecekdir.

6 - (‹yi huylu olan, dünyâ ve âh›ret se’âdetlerine kavuflur.) Çün-ki iyi huylu kimse, Allahü teâlâya ve kullara karfl› olan haklar›, va-zîfeleri îfâ eder.

7 - (Sûreti ve huyu güzel olan› Cehennem atefli yakmaz.)8 - (Kendinden uzaklaflanlara yaklaflmak, zulm edenleri afv et-

mek, kendini mahrûm edenlere ihsân etmek, güzel huylu olmak-d›r). ‹yi huylu kimse, kendisine dar›lana iyilik yapar. ‹hsânda bulu-nur. Mal›na, haysiyyetine, bedenine zarar vereni afv eder.

9 - (K›zd›¤› zemân, yumuflak davranan›n kalbini Allahü teâlâemniyyet ve îmân ile doldurur.) Korkusuz ve emîn olur. Kötülükedene iyilik yapmak, iyi huylar›n en üstünüdür. Kâmil insan olma-n›n alâmetidir. Düflmanlar› dost yapar. ‹mâm-› Gazâlî “rahime-hullahü teâlâ” diyor ki, (‹ncîl)de gördüm: Îsâ aleyhisselâm, (Kötü-lük yapana kötülükle cevâb vermeyiniz! Sa¤ yana¤›n›za vurana, solyana¤›n›z› çeviriniz! Paltonuzu alana, flalvar›n›z› da veriniz!) bu-yurdu. H›ristiyanlar›n flimdi ellerinde mevcûd uydurma (‹ncîl) ki-tâblar›nda da böyle yaz›l› oldu¤unu (Cevâb veremedi) kitâb›m›zbildirmekdedir. H›ristiyanlar›n, ‹spanyada, Kudüsde, Hindistândave (Bosna Hersek)de müslimânlara ve yehûdîlere yapd›klar› kor-kunc zulmler ve engizisyon mahkemelerinde, birbirlerine yapd›k-lar› iflkenceler, kitâblarda mevcûddur. Bu vahflî hareketleri, hakîkî‹ncîle tâbi’ olmad›klar›n› göstermekdedir.

– 17 – ‹slâm Ahlâk› - F:2

Her müslimân, kalbinden bütün kötü huylar› ç›kar›p, iyi ahlâk›yerlefldirmelidir. Birkaç›n› ç›kar›p, birkaç›n› yerlefldirmekle, insangüzel huylu olmaz. Tesavvuf, insan› bu kemâle kavuflduran yoldur.[Böyle olm›yan yola, tesavvuf denmez. Her ilmin, her san’at›n sah-teleri, bozuklar› oldu¤u gibi, dinden, islâmiyyetden, islâmiyyetingüzel ahlâk›ndan haberleri olm›yan sahtekârlar, yalanc›lar, kendi-lerine tarîkatc›, fleyh diyorlar. Bunlara aldanmamal›, câhillerin, ah-lâks›zlar›n kitâblar›n› okumamal›, radyolar›n› dinlememeli, tuzak-lar›na düflmemelidir.]

Kötü ahlâk›n meflhûrlar› altm›fl adeddir. Bunlardan k›rk adediterceme edilerek, k›rk madde hâlinde afla¤›da bildirilmifldir. Bun-lardan sak›nan ve z›dlar›n› yapan kimse, güzel ahlâkl› olur.

K Ü F R1 - Kötülüklerin en kötüsü, Allahü teâlâya inanmamak, ateist

olmakd›r. Muhammed aleyhisselâma inanmamak (küfr) [Allahadüflmanl›k] olur. Meleklerin, insanlar›n ve cinnin îmân etmeleri,inanmalar› emr olundu. Muhammed aleyhisselâm›n, Allahü te-âlâdan getirip bildirdi¤i fleylerin hepsine kalb ile inan›p, dil ile deikrâr etme¤e, söyleme¤e (Îmân) denir. Îmân›n yeri (Kalb)dir.Kalb, yürek dedi¤imiz et parças›nda bulunan bir kuvvetdir. Bukuvvete (gönül) de denir. Îmân› söyleme¤e mâni’ bulundu¤u ze-mân, söylememek afv olur. Meselâ korkutuldu¤u, hasta, dilsizoldu¤u, söyleyecek vakt bulamadan öldü¤ü zemân, söylemekîcâb etmez. Anlamadan, taklîd ederek inanmak da, îmân olur.Allahü teâlân›n var oldu¤unu anlamamak, düflünmemek günâholur. Bildirilenlerden birine inanmamak, hepsine inanmamakolur. Herbirini bilmeden, hepsine inand›m demek de, îmân olur.Îmân hâs›l olmak için, islâmiyyetin küfr alâmeti dedi¤i fleylerdensak›nmak da lâz›md›r. ‹slâmiyyetin ahkâm›ndan ya’nî emr ve ya-saklar›ndan birini hafîf görmek, Kur’ân-› kerîm ile, melek ile,Peygamberlerden biri ile “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” alayetmek, küfr alâmetlerindendir. ‹nkâr etmek, ya’nî iflitdikdensonra inanmamak, tasdîk etmemek demekdir. fiübhe etmek de,inkâr olur.

Küfr üç nev’dir: Cehlî, cühûdî [inâdî] ve hükmî.1-) Küfr oldu¤unu herkesin bildi¤i bir fleyi, iflitmedi¤i, düflün-

medi¤i için kâfir olanlar›n küfrü (Küfr-i cehlî)dir. Cehl de iki dür-lüdür: Birincisi basîtdir. Böyle kimse, câhil oldu¤unu bilir. Bunlar-da, yanl›fl i’tikâd olmaz. Hayvân gibidirler. Çünki, insan› hayvân-dan ay›ran, ilm ve idrâkdir. Bunlar, hayvândan da afla¤›d›rlar.

– 18 –

Çünki hayvânlar, yarat›ld›klar› fleyde ileridedirler. Kendilerine fâ-ideli fleyleri anlar ve onlara yaklafl›rlar. Zararl› olanlar› da anlay›p,onlardan uzaklafl›rlar. Hâlbuki bunlar, bilmez olduklar›n› bildikle-ri hâlde, bu çirkin hâlden uzaklaflmaz, ilme yaklaflmazlar.

[‹mâm-› Rabbânî “rahime-hullahü teâlâ”, (Mektûbât) kitâb›-n›n birinci cildinin ikiyüzellidokuzuncu mektûbunda buyuruyor ki,(Bu fakîre göre, da¤da yetiflip, hiçbir din duymay›p, puta tapanmüflrikler, ne Cennete, ne de Cehenneme girmiyeceklerdir. Âh›-retde dirildikden sonra, hesâba çekilip, zulmleri, kabâhatleri ka-dar, mahfler yerinde azâb çekeceklerdir. Herkesin hakk› verildik-den sonra, bütün hayvânlar gibi, bunlar da, yok edileceklerdir. Biryerde sonsuz kalm›yacaklard›r. Herkesin akl›, dünyâ ifllerinde bile,flafl›r›p yan›l›rken, Allahü teâlân›n, akllar› ile bulamad›klar› için,kullar›n› ateflde sonsuz olarak yakaca¤›n› söylemek, bu fakîre çoka¤›r gelmekdedir. Küçük iken ölen kâfir çocuklar› da, böyle yokolacaklard›r.

Bir Peygamberin “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” vefât›ndansonra, çok vakt geçip, zâlimler taraf›ndan din bozularak, unutuldu-¤u yerlerde yaflay›p, Peygamberlerden ve islâmiyyetden haberi ol-m›yan insanlar da, Cennete ve Cehenneme sokulm›yacak, böyletekrâr yok edileceklerdir). Kâfir memleketlerinde yaflay›p, islâ-miyyeti iflitmeyenler de böyledir.]

Îmân edilecek fleyleri ve farzlardan, harâmlardan meflhûr olan-lar›, lüzûmu kadar ö¤renmek farzd›r. Bunlar› ö¤renmemek harâm-d›r. ‹flitip de, ö¤renme¤e ehemmiyyet vermemek küfr olur. Cehlinilâc›, çal›fl›p ö¤renmekdir. Cehlin ikincisi, (Cehl-i mürekkeb)dir.Yanl›fl, sap›k i’tikâd etmekdir. Yunan felsefecilerinden ve müsli-mânlardan yetmifliki bid’at f›rkas›ndan îmân› gidenler böyledir. Bucehâlet, birincisinden dahâ fenâd›r. ‹lâc› bilinemiyen bir hastal›k-d›r. Îsâ aleyhisselâm, (Sa¤›r›, dilsizi tedâvî etdim. Ölüyü diriltdim.Fekat, cehl-i mürekkebin ilâc›n› bulamad›m) demifldir. Çünki,böyle kimse, cehlini ilm ve kemâl sanmakdad›r. Câhil ve rûh has-tas› oldu¤unu bilmez ki, ilâc›n› aras›n! Ancak, Allahü teâlân›n hi-dâyeti ile hastal›¤›n› anl›yan, bu derdden kurtulabilir.

2-) (Küfr-i cühûdî)ye, küfr-i inâdî de denir. Küfr oldu¤unu bi-lerek, inâd ederek, kâfir olmakd›r. Kibr sebebi ile ve mâla, zevkeve mevk›’ sâhibi olmay› sevmekden veyâ ayblanmakdan kork-mak sebebi ile hâs›l olur. Fir’avn›n ve yoldafllar›n›n küfrleri böy-le idi. Mûsâ aleyhisselâm›n mu’cizelerini gördükleri hâlde, îmânetmediler. Bizim gibi bir insana inanmay›z dediler. Kendileri gi-bi bir insan›n Peygamber olaca¤›n› kabûl etmediler. Peygamber

– 19 –

melekden olur sand›lar. Hâlbuki, kendileri gibi insan olan Fir’av-na ilâh dediler. Ona tap›nd›lar. Rum ‹mperatörü Herakliyüs da,taht›ndan, saltanat›ndan ayr›lmak korkusu ile îmân etmedi. Rumpâdiflâhlar›na Kayser denir. Acem pâdiflâhlar›na Kisrâ, Habeflkrallar›na Necâflî ve Türk sultânlar›na Hâkan, K›btî pâdiflâhlar›naFir’avn, M›sr sultânlar›na Azîz, Himyer sultânlar›na Tübba’ denir-di. Eshâb-› kirâmdan D›hye “rad›yallahü teâlâ anh”, Resûlullah›n“sallallahü aleyhi ve sellem” islâma da’vet eden mektûbunu Medî-neden fiâma, Herakliyüsa getirdi. Herakliyüs, bir gün evvel, Mek-keden fiâma gelmifl olan Kureyfl kâfirlerinin ticâret kervan›n›n reî-si, Ebû Süfyân› serây›na ça¤›r›p:

Medînede birisinin peygamberlik iddi’â etdi¤ini iflitdim. Kendi-si, tan›nm›fl kimselerden midir? Yoksa, afla¤› tabakadan m›d›r? On-dan evvel, baflkas› da böyle iddi’âda bulundu mu? Dedeleri aras›n-da, melik ve emîr olanlar var m›d›r. Kendisine tâbi’ olanlar zenginmidir, fakîr ve âciz kimseler midir? Çal›flmalar› ilerliyor mu, gerili-yor mu? Dînine girip de, sonra ayr›lanlar oluyor mu? Sözünde dur-mad›¤›, yalan söyledi¤i görüldü mü? Harblerinde gâlib midir, ma¤-lûb mudur? Ebû Süfyân bunlar›n cevâblar›n› bildirince, bu sözleri-nin hepsi, Onun peygamber oldu¤unu gösteriyor dedi. Ebû Süfyân[o zemân henüz îmân etmedi¤i için], küfründen ve hasedinden do-lay›, yalan söyledi¤i de oldu. Bir gece içinde, Mekkeden, Kudüsde-ki Mescid-i aksâya götürüldü¤ünü söyledi, dedi. Herakliyüsün ya-n›nda olup, bunu iflitenlerden biri lâfa kar›fl›p:

Ben, o gece Mescid-i aksâda idim dedi. O gece gördüklerini an-latd›. Ertesi gün, Herakliyüs, mektûbu okutdu. Mektûba inand›-¤›n›, Muhammed aleyhisselâma îmân etdi¤ini D›hyeye bildirdi.Fekat, îmân etdi¤imi millete bildirmekden korkuyorum. Bu mek-tûbu falanca râhibe götür. O, çok fley bilir. Onun da îmân edece-¤ini san›yorum dedi. Râhib, Resûlullahdan gelen mektûbu oku-yunca, hemen îmân etdi. Oradakilere de îmân etmelerini söyle-di. Kendisini öldürdüler. D›hye, Herakliyüsa gelip, olanlar› bil-dirdi. Böyle yap›laca¤›n› bildi¤im için, îmân etdi¤imi kimseyesöylemedim dedi. Resûlullaha mektûb gönderip îmân etdi¤ini bil-dirdi. Baflflehri olan Humsa gitdi. Orada kendisine, bir adam›n-dan gelen mektûbda, Muhammed aleyhisselâm›n peygamberli¤ive muvaffakiyyetleri bildirildi. ‹leri gelenleri toplay›p, mektûbuokutarak, kendisinin îmân etdi¤ini aç›klad›. Hepsi karfl› ç›kd›lar.Îmân etmiyeceklerini ve red etdiklerini anlay›nca, onlardan özrdiledi. Maksad›m, dînimize olan ba¤l›l›¤›n›z›n kuvvetini anla-mak idi dedi. Bu sözü iflitince, hepsi kendisine secde etdiler, râ-z› olduklar›n› bildirdiler. Saltanat›n› kaç›rmamak için, küfrü îmâ-

– 20 –

na tercîh etdi. Müslimânlarla harb etmek için, Mûte denilen yereordu gönderdi. Burada çok müslimân flehîd edildi. Resûlullaha“sallallahü aleyhi ve sellem” Herakliyüsün mektûbu gelince, (Ya-lan söyliyor. Nasrânî dîninden ayr›lmad›!) buyurdu. Herakliyüsagönderilen mektûb-i nebevînin sûreti, (Buhârî)de ve (Mevâhib) ve(Berîka)da yaz›l›d›r.

3-) Küfrün üçüncü nev’i, (Küfr-i hükmî)dir. ‹slâmiyyetin îmâns›z-l›k alâmeti dedi¤i sözleri söyliyen ve iflleri yapan, kalbinde tasdîk ol-sa ve inand›¤›n› söylese de, kâfir olur. ‹slâmiyyetin ta’zîmini emr et-di¤i fleyi tahkîr etmek, kötülemek böyledir. Bunun için, Allahü teâlâ-ya lây›k olm›yan fley söyliyen kâfir olur. Meselâ, Allah, Arfldan veyâgökden bize bak›yor demek, sen bana zulm etdi¤in gibi, Allah da sa-na zulm ediyor demek, filân müslimân benim gözümde yehûdî gibi-dir demek, yalan bir söze, Allah biliyor ki, do¤rudur demek ve me-lekleri küçültücü fleyler söylemek ve Kur’ân-› kerîmi, hattâ bir harfi-ni küçültücü söz söylemek, bir harfine bile inanmamak, çalg› çalarakKur’ân okumak, hakîkî olan Tevrâta ve ‹ncîle inanmamak, bunlar›kötülemek, Kur’ân-› kerîmi flâz olan harflerle okuyup Kur’ân budurdemek, küfr olur. Peygamberleri küçültücü fleyler söylemek, Kur’ân-› kerîmde ismleri bildirilen yirmibefl Peygamberden “aleyhimüssale-vâtü vetteslîmât” birine inanmamak, meflhûr sünnetlerden birini be-¤enmemek, çok iyilik yapan birisi için, Peygamberden dahâ iyidir de-mek küfrdür. Peygamberler “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” muhtâcidi demek küfr olur. Çünki, onlar›n fakîrlikleri kendi istekleri ile idi.Birisi, peygamber oldu¤unu söylese, buna inananlar da kâfir olur.(Kabrim ile minberim aras›, Cennet ba¤çelerinden bir ba¤çedir) ha-dîs-i flerîfini iflitince, ben minber, has›r ve kabrden baflka birfley gör-miyorum demek küfr olur. Âh›retde olacak fleylerle alay etmek küfr-dür. Kabrdeki ve k›yâmetdeki azâblara [akla, fenne uygun de¤ildirdiyerek] inanmamak, Cennetde Allahü teâlây› görme¤e inanma-mak, ben Cenneti istemem, Allah› görme¤i isterim demek küfrolur. ‹slâmiyyete inanmamak alâmeti olan sözler, fen bilgileri, dinbilgilerinden dahâ hayrl›d›r demek, nemâz k›lsam da, k›lmasam da,berâberdir demek, zekât vermem demek, fâiz halâl olsayd›, zulmetmek halâl olsayd› demek, harâmdan olan mâl› fakîre verip sevâbbeklemek, fakîr, verilen paran›n harâm oldu¤unu bilerek, verenehayr düâ etmek, imâm-› a’zam Ebû Hanîfenin “rahime-hullahü teâ-lâ” k›yâs› hak de¤ildir demek küfrdür. (A’râf) sûresinin ellialt›nc›âyet-i kerîmesinde meâlen, (Allahü teâlâ, rüzgâr›, rahmeti olanya¤murdan önce, müjdeci gönderir. Rüzgârlar, a¤›r olan bulutlar›sürükler. Bulutlardan ölü olan topra¤a su ya¤d›r›r›z. O ya¤murla

– 21 –

yerden meyvalar ç›kar›r›z. Ölüleri de mezârlar›ndan böyle ç›karaca-¤›z) buyuruldu. Bu âyet-i kerîme, k›yâs›n hak oldu¤unu isbât etmek-dedir. Bu âyet-i kerîmede, ihtilâfl› olan bir fleyi, sözbirli¤i ile anlafl›l-m›fl olana benzetmek bildirilmekdedir. Çünki, Allahü teâlân›n ya¤-mur ya¤d›rd›¤›n› ve yerden ot ç›kard›¤›n›, hepsi biliyordu. Öldükdensonra dirilmenin hak oldu¤unu, yer yüzünün kurudukdan sonra tek-râr yeflillenmesine benzeterek isbât etmekdedir.

‹slâm bilgilerine inanmamak, bunlar› ve din âlimlerini afla¤›la-mak da, küfr-i cühûdî olur.

Kâfir olma¤› isteyen kimse, buna niyyet etdi¤i anda kâfir olur.Baflkas›n›n kâfir olmas›n› istiyen kimse, küfrü be¤endi¤i için isti-yorsa, kâfir olur. Kötü, zâlim oldu¤undan, zulmünün cezâs›n› Ce-hennem ateflinde çekmesi için istiyorsa, kâfir olmaz. Küfre sebebolduklar›n› bilerek ve arzûsu ile küfr kelimelerini söyliyen kâfirolur. Bilmiyerek söyliyorsa, âlimlerin ço¤una göre yine kâfir olur.Küfre sebeb olm›yan kelime söylemek isterken, flafl›rarak, küfresebeb olan› söylerse kâfir olmaz.

Küfre sebeb olan bir ifli, bilerek yapmak küfr olur. Bilmiyerekyap›nca da küfr olur diyen âlimler çokdur. Beline, zünnar denilenpapas kufla¤›n› ba¤lamak ve küfre mahsûs fley giymek de böyledir.[100.cü sahîfeye bak›n›z! (Nuhbe) 100.cü sahîfesinde diyor ki, (Küfralâmeti bir fley yapan, meselâ puta secde eden kâfir olur)]. Bunlar›harbde düflmana karfl›, sulhda zâlime karfl›, hîle olarak kullanmakküfr olmaz. Tüccâr›n dâr-ül-harbde de kullanmas› küfr olur. Bunla-r› mizâh için, baflkalar›n› güldürmek için, flaka için kullanmak daküfre sebeb olur. ‹’tikâd›n›n do¤ru olmas› fâide vermez.[1] Kâfirle-rin bayram günlerinde, o güne mahsûs fleylerini, onlar gibi kullan-mak, bunlar› kâfire hediyye etmek küfr olur. Müslimân olmak için,nefsin de îmân etmesi lâz›m de¤ildir. Nefsinden kalbine küfre se-beb olan fleyler gelen kimse, bunlar› söylemese, îmân›n›n kuvvetinealâmet olur. Küfre sebeb olan fleyi kullanan kimseye kâfir dememe-lidir. Bir müslimân›n bir iflinde veyâ sözünde doksandokuz küfr ih-timâli olsa, bir îmân ihtimâli olsa, bu kimseye kâfir denilmez. Müs-limâna hüsn-i zan etmek lâz›md›r.

Akll›, bilgili, edebiyyâtc› oldu¤unu göstermek için veyâ ya-n›ndakileri hayrete düflürmek, güldürmek, sevindirmek veyâ alayetmek için söylenen sözlerde (küfr-i hükmî)den korkulur. Ga-dab, k›zg›nl›k ve h›rs ile söylenen sözler de böyledir. Bunun içininsan, sözünün ve ifllerinin neye varaca¤›n› düflünmelidir. Herfley-

– 22 –

[1] ‹bni Hacerin (El-i’lâm bi-kavâti’il-islâm) kitâb› 363.cü sahîfeye bak›-n›z!

de dînini kay›rmal›d›r. Hiçbir günâh›, küçük görmemelidir. Birkimse, küçük günâh ifllese, buna tevbe et denildikde, tevbe edecekbir fley yapmad›m ki dese, yâhud niçin tevbe edeyim dese, küfrolur. Çocuk iken nikâh edilmifl olan k›z, âk›l ve bâlig oldu¤u ze-mân, îmân›, islâm› bilmese ve sorulunca anlatamasa, zevcindenbofl olur. Çünki, nikâh›n sahîh olmas› için ve devâm etmesi içinîmânl› olmak lâz›md›r. Küçük iken, anas›na babas›na tâbi’ olarakîmân› var idi. Bâlig olunca, onlara tâbi’ olmas› devâm etmez. Er-kek çocuk da, böyledir. Bir mü’mini öldüren veyâ öldürülmesiniemr eden kimseye, iyi yapd›n diyen kâfir olur. Katli vâcib olm›yankimse için, öldürülmesi lâz›md›r demek küfr olur. Bir kimseyi hak-s›z olarak döven veyâ öldüren zâlime, iyi yapd›n, bunu hak etmifl-di demek küfr olur. Yalan olarak, Allah biliyor ki, seni çocu¤um-dan çok seviyorum demek küfr olur. Mevk›’ sâhibi bir müslimânaks›r›nca, buna (yerhamükallah) diyen kimseye, büyüklere karfl›böyle söylenmez demek küfr olur. Vazîfe oldu¤una inanm›yarak,ehemmiyyet vermiyerek, hafîf görerek nemâz k›lmamak, oruc tut-mamak, zekât vermemek, küfr olur. Allah›n rahmetinden ümmî-dini kesmek küfrdür. Kendisi harâm olmay›p, sonradan hâs›l olanbir sebebden dolay› harâm olan mâla, paraya, (harâm-› ligayrihi)denir. Çal›nan ve harâm yollardan gelen mâl böyledir. Bunlara ha-lâl demek küfr olmaz. Lefl, domuz, flerâb gibi, kendileri harâmolan fleylere (harâm-› li-aynihi) denir. Bunlara halâl demek küfrolur. Kat’î olarak bilinen harâmlardan birine halâl demek de, küfrolur. Ezân, câmi’, f›kh kitâblar› gibi islâmiyyetin k›ymet verdi¤ifleyleri afla¤›lamak, küfr olur. Radyodan, ho-parlörden iflitilenezân, hakîkî ezân de¤ildir. Ezân›n benzeridir. Bir fleyin benzerikendisi de¤ildir. Abdestsiz oldu¤unu veyâ nemâz vaktinin gelmedi-¤ini bildi¤i hâlde, nemâz k›lmak, bildi¤i hâlde k›bleden baflka tara-fa dönerek k›lmak küfr olur. Bir müslimân› kötülemek için, kâfirdemek küfr olmaz. Kâfir olmas›n› isteyerek söylemenin küfr olaca-¤› yukar›da bildirilmifldi. Allahü teâlân›n emrlerine (Farz) denir.Yasak etdi¤i fleylere (Harâm) denir. Farzlara ve harâmlara (‹slâ-miyyet) ve (Ahkâm-› islâmiyye) denir. ‹slâmiyyete uym›yan fleyiyapma¤a (Günâh ifllemek) denir. Günâh ifllemek küfr olmaz. Gü-nâh oldu¤una ehemmiyyet verilmezse, küfr olur. ‹bâdet yapman›nlâz›m oldu¤una ve günâhdan sak›nmak lâz›m oldu¤una inanmamakküfr olur. Toplanan vergiler sultân›n mülkü oldu¤una inanmakküfr olur. Bir Velînin, ayn› gün ve ayn› sâatde, çeflidli memleketler-de görüldü¤ünü söylemenin câiz oldu¤unu Sadr-ül-islâm bildirmifl-dir. fiarkda bulunan bir kad›nla garbda bulunan bir erke¤in çocuk-lar› olabilece¤i f›kh kitâblar›nda yaz›l›d›r. Büyük âlim Ömer Nese-

– 23 –

fî “rahime-hullahü teâlâ”, (Allahü teâlân›n, Evliyâs›na, âdetini, ka-nûnlar›n› bozarak (kerâmet) vermesi câizdir) demifldir. Bu söz do¤-rudur. Câhile (Îmân nedir, ‹slâm nedir?) gibi sorulmamal›. Bunla-r›n cevâblar› söylenip, böyle midir, demelidir. Nikâh yap›lacak er-ke¤e ve k›za önceden böyle sorarak, müslimân olduklar›n› anlamaklâz›md›r. Küfre sebeb olan sözler ve hareketler görülünce, kâfir de-memeli, küfrü irâde etdi¤i, ahkâm-› islâmiyyeye ehemmiyyet ver-medi¤i anlafl›lmad›kca, sû-i zan etmemelidir.

Müslimân, îmân›n yok olmas›na sebeb olaca¤› sözbirli¤i ile bil-dirilmifl olan fleyleri amden [istekle] söyler veyâ yaparsa, kâfir olur.Buna (Mürted) denir. Mürtedin, mürted olmadan önceki ibâdetle-ri ve sevâblar› yok olur. Tekrâr îmâna gelirse, zengin ise, yenidenhac etmesi lâz›m olur. Nemâzlar›n›, oruclar›n›, zekâtlar›n› kazâ et-mesi lâz›m olmaz. Mürted olmadan önce, kazâya b›rakm›fl olduk-lar›n› kazâ etmesi lâz›md›r. Çünki, mürted olunca, önceki günâhlaryok olmaz. Mürted olan›n nikâh› fesh olur, gider. Îmâna gelerek,tecdîd-i nikâh etmeden önceki çocuklar› veled-i zinâ [piç] olur.Kesdi¤i, lefl olur, yinmez. Îmân›n›n gitmesine sebeb olan fleydentevbe etmedikçe, yaln›z (Kelime-i flehâdet) söylemekle veyâ ne-mâz k›lmakla, müslimân olmaz. Mürted olacak fleyi yapd›¤›n› inkâretmesi de tevbe olur. Tevbe etmeden ölürse, Cehennem ateflindeebedî olarak azâb görür. Bunun için, küfrden çok korkmal›, az ko-nuflmal›d›r. Hadîs-i flerîfde, (Hep hayrl›, fâideli konuflunuz. Yâhudsusunuz!) buyuruldu. Ciddî olmal›, latîfeci, oyuncu olmamal›d›r.Dîne, kanûnlara, akla, insanl›¤a uygun olm›yan fleyler yapmamal›-d›r. Kendisini küfrden muhâfaza etmesi için, Allahü teâlâya çokdüâ etmelidir. Hadîs-i flerîfde, (fiirkden sak›n›n›z. fiirk, kar›ncan›nayak sesinden dahâ gizlidir) buyuruldu. Bu hadîs-i flerîfdeki flirk,küfr demekdir. Bu kadar gizli olan fleyden korunmak nas›l olur de-nildikde, (Allahümme innâ ne’ûzü bike en-nüflrike-bike fley’enna’lemühu ve nes-tagfirüke limâ lâ-na’lemühu düâs›n› okuyunuz!)buyuruldu. Bu düây› sabâh ve akflam çok okumal›d›r. Kâfirlerin,Cehennem ateflinde sonsuz azâb görecekleri, Cennete hiç girmiye-cekleri söz birli¤i ile bildirilmifldir. Kâfir, dünyâda sonsuz yaflasay-d›, sonsuz kâfir kalmak niyyetinde oldu¤u için, cezâs› da sonsuzazâbd›r. Allahü teâlâ, herfleyin hâlik›, sâhibidir. Mülkünde diledi-¤ini yapmas› hakk›d›r. Ona, niçin böyle yapd›n deme¤e kimseninhakk› yokdur. Bir fleyin sâhibinin, o fleyi diledi¤i gibi kullanmas›nazulm denmez. Allahü teâlâ, Kur’ân-› kerîmde, zâlim olmad›¤›n›,hiçbir mahlûkuna zulm yapmad›¤›n› bildirmekdedir.

[Allahü teâlân›n (Esmâ-i hüsnâ)s› vard›r. Bu ismleri de, kendivarl›¤› gibi ezelîdir. Herfleyin yokdan var oldu¤unu, bütün varl›k-

– 24 –

lar›n yok oldu¤unu görüyoruz. Bu hâl sonsuzdan böyle gelmiflolamaz. Herfleyi yokdan var eden ve hiç yok olm›yan bir yarat›c›yaratm›fld›r. Bu yarat›c›, varl›¤›n› bildirmek için, Peygamberler vekitâblar göndermifldir. Peygamberler ve kitâblar, meflhûrdur.‹smleri, dünyân›n her yerindeki kütübhânelerde yaz›l›d›r. Mey-dânda olan fley, inkâr olunamaz. Allahü teâlân›n, varl›¤›na inan-mamak, meydânda olan fleyi inkâr etmek olur. Allahü teâlân›nvarl›¤›na ve birli¤ine inanmamak, günlük hâdiseleri, kitâbda oku-yup, inanmamak gibidir. Bu da, akll› bir kimsenin yapaca¤› birfleyde¤ildir. Bu doksandokuz isminin aras›nda bulunan (Müntekim)ve (fiedîd-ül-ikâb) gibi ismlerinden dolay› yedi Cehennemi yarat-d›. (Rahman) ve (Rahîm) ve (Gaffâr) ve (Latîf) ve (Raûf) gibiismlerinden dolay›, sekiz Cenneti yaratd›. Cehenneme ve Cenne-te gitme¤e sebeb olacak fleyleri ezelde ay›rd etdi. Çok merhamet-li oldu¤u için, bunlar› kullar›na bildirdi. (Cehenneme girme¤e se-beb olan fleyleri yapmay›n›z! Onun atefli çok fliddetlidir. Dayana-mazs›n›z!) diyerek, kullar›na tekrâr tekrâr haber verdi. Sonsuzolan Cennet ni’metlerine kavuflduracak fleyleri yaparak, [ahkâm-›islâmiyyeye uyarak] dünyâda ve âh›retde râhat ve mes’ûd yaflama-¤a da’vet etdi. Bu da’veti be¤enip seçmeleri için, insanlara akl veirâde, ihtiyâr ni’metlerini de verdi. Allahü teâlâ, hiçbir kimseninCehenneme girmesini, Cehenneme götürecek fleyleri yapmas›n›ezelde emr etmedi, dilemedi. Fekat dünyâda, kimlerin Cennet yo-lunu, kimlerin de Cehennem yolunu tutacaklar›n› ezelde biliyor-du. (Kazâ) ve (kader)i, ya’nî, ilmi de ezelîdir. Ebû Lehebin Ce-henneme gidece¤ini haber vermesi, onun Cehenneme gitmesiniezelde, istedi¤i için de¤ildir. Cehennem yolunu dileyece¤ini, bildi-¤i içindir.

Îmâna gelmek çok kolayd›r. Mahlûklardaki hesâbl› nizâma,düzene bakmak ve bunlardaki incelikleri düflünmek, herkese vâ-cibdir. Atomdan günefle kadar bütün varl›klardaki düzen, birbirle-rine ba¤l›l›klar›, bunlar›n kendiliklerinden tesâdüfen var olmad›k-lar›n›, bilgili, hikmetli ve sonsuz kuvvetli bir varl›k taraf›ndan ya-rat›ld›klar›n› aç›kça göstermekdedir. Akl› bafl›nda olan bir kimse,liselerde ve üniversitede, astronomi, fen, biyoloji ve t›b bilgileriniö¤renince, bu varl›klar›n bir yarat›c›s› oldu¤unu ve her dürlü ayb-dan uzak oldu¤unu ve Muhammed aleyhisselâm›n Onun Peygam-beri oldu¤unu ve bildirdiklerinin hepsinin Ondan gelmifl oldu¤unuhemen anlar. Bu yaratana hemen inan›r. Kâfirlerin, ya’nî kâfir ola-rak ölenlerin sonsuz Cehennemde kalacaklar›n›, mü’minlerin desonsuz olarak Cennet ni’metleri içinde yafl›yacaklar›n› ö¤renince,seve seve müslimân olur. Erzurûmlu ‹brâhîm Hakk› hazretleri,1195 [m. 1781] de Si’ridde vefât etmifldir. (Ma’rifetnâme) kitâb›n›n

– 25 –

9.cu fasl›nda, türkçe buyuruyor ki, (Fen ve astronomi bilgileri ve ma-kineler, fabrikalar, akl ile, tecribe ile hâs›l olduklar› için, zemânla ye-nileri bulunmufl, birçok eski bilgilerin yanl›fl oldu¤u anlafl›lm›fld›r.Eski ve yeni, yanl›fl ve do¤ru bütün fen bilgileri, bu âlemin yokdanvar edildi¤ini, sonsuz ilm ve kudret sâhibi bir yarat›c›n›n varl›¤›nainanmak lâz›m oldu¤unu göstermekdedir.) Muhammed aleyhisselâ-m›n güzel ahlâk›n› ve mu’cizelerini okuyan da, Onun peygamber ol-du¤unu anlar. Birinci cild, 46.c› mektûbu okuyunuz!]

Hergün bir kerre nemâz k›lmak kolayd›r. Hergün befl kerre ne-mâz k›lmak güçdür ve çok kimselere usanc verir. Merhameti son-suz bol olan Allah›n kolay fleyi emr etmeyip, zor fleyi emr etmesiakla uygun mudur? [Müslimân olmufl bir ingiliz kad›n›n bu süâleverdi¤i çok güzel cevâb, (Herkese Lâz›m Olan Îmân) kitâb›m›z›n210.cu sahîfesinin son sat›r›nda yaz›l›d›r.]

C E H Â L E T2 - Kalb hastal›klar›n›n, ikincisi, (Cehâlet)dir. Câhilli¤in çeflid-

leri ve zararlar› birinci maddenin bafl taraf›nda bildirilmifldir.

MAL, MEVKI’ HIRSI3 - Kalb hastal›klar›n›n, ya’nî kötü huylar›n üçüncüsü, mal ve

mevk›’ h›rs›d›r. Afla¤›daki hadîs-i flerîfler (Hubbürriyâset) denilen,bu hastal›¤›n teflhîs ve tedâvîsine ›fl›k tutmakdad›r:

1) (‹ki aç kurd, bir koyun sürüsüne girdi¤i zemân, yapd›klar› za-rardan, mal ve flöhret h›rs›n›n yapaca¤› zarar dahâ çokdur.)

2) (‹nsana zarar olarak, din ve dünyâ ifllerinde parmakla göste-rilmesi yetiflir.) Ya’nî, insan›n din veyâ dünyâ ifllerinde flöhret sâhi-bi olmas›, dînine de, dünyâs›na da çok zarar verir.

3) (Medh olunma¤› sevmek, insan› kör eder ve sa¤›r eder. Ka-bâhatlerini, kusûrlar›n› görmez olur. Do¤ru sözleri, kendisine ya-p›lan nasîhatlar› iflitmez olur.)

Mevk›’ ve flöhret sâhibi olmak arzûsu, insanlarda üç fleyden hâ-s›l olur: Birinci sebeb, nefsin arzûlar›na kavuflmakd›r. Nefs, arzûla-r›n›n, harâm yollardan elde edilmesini ister. ‹kincisi, kendinin vebaflkalar›n›n haklar›n› zâlimlerden kurtarmak ve müstehab olanmeselâ, sadaka vermek için ve hayrât, hasenât yapmak için yâhudmubâh olan ifller yapmak için, meselâ, iyi yimek, iyi giyinmek,iyi evlerde oturmak ve çoluk çocuk sâhibi olup, râhat ve mes’ûdyaflamak için veyâ ibâdetlerine mâni’ olacak fleylerden kurtul-mak için ve islâm dînine ve müslimânlara hizmet için mevk›’ sâ-hibi olmak istenir. Bu niyyet ile mevk›’a kavuflurken, riyâ gibi vehakk› bât›l ile kar›fld›rmak gibi, islâmiyyetin yasak etdi¤i fleyleri

– 26 –

yapmazsa ve vâcibleri, sünnetleri terk etmezse, bunun mevk›’ sâhi-bi olmas› câizdir, hattâ müstehabd›r. Çünki, câiz ve lâz›m olan fley-lere kavufldurucu sebebleri, vâs›talar› yapmak da, câiz ve lâz›molur. Allahü teâlâ, Kur’ân-› kerîmde, iyi insanlar›n nas›l olaca¤›n›bildirirken, bunlar›n (Müslimânlara imâm olmak istediklerini) debildirmekdedir. Süleymân aleyhisselâm, (Yâ Rabbî! Benden sonrakimseye nasîb etmiyece¤in bir mülkü bana ihsân eyle!) diyerekmelik ve emîr olmak istemifldir. Önceki dinlerden bildirilen ve rededilmiyen haberler bizim dînimizde de mu’teberdir. Hadîs-i flerîf-de, (Hak ve adâlet üzere bir gün hâkimlik yapma¤›, bir sene de-vâml› gâzâ etmekden dahâ çok severim) buyuruldu. Bir hadîs-i fle-rîfde, (Bir sâat adâlet ile idârecilik yapmak, altm›fl sene nâfile ibâ-det yapmakdan dahâ iyidir) buyuruldu. Riyâ ile ve hakk› bât›l ilekar›fld›rarak mevk›’ sâhibi olmak câiz de¤ildir. ‹yi niyyet ile olsada, câiz de¤ildir. Çünki, harâmlar› ve mekrûhlar›, iyi niyyet ile deyapmak câiz de¤ildir. Hattâ, ba’z› harâmlar›n iyi niyyet ile yap›l-mas›, dahâ büyük günâh olur. Niyyetin iyi olmas›, tâ’atlarda, ibâ-detlerde fâideli olur. Mubâh, hattâ farz olan bir amel, niyyete göregünâh olabilir. Günâh iflliyenin, (Sen kalbime bak! Kalbim temiz-dir. Allah kalbe bakar) sözünün yanl›fl, hattâ zararl› oldu¤u bura-dan da anlafl›lmakdad›r.

Mevk›’ sâhibi olma¤› istemenin sebeblerinden üçüncüsü, nefsi-ni e¤lendirmekdir. Nefsi, maldan oldu¤u gibi, mevk›’den de lezzetalmakdad›r. Arada islâmiyyete uymayan ifller bulunmazsa, nefsilezzet ald›¤› fleye kavufldurmak harâm olmaz ise de, takvân›n, him-metin az oldu¤unu gösterir. Mevk›’ elde etdikden sonra, insanlar›ngönüllerini kazanmak için, riyâ ve müdâhane ve gösterifl yapma-s›ndan korkulur. Hattâ, münâf›kl›k ve hakk› bât›l ile kar›fld›rmakve hattâ hiyle ve yalan gibi tehlükeli hâller de olabilir. Halâl ile ha-râm kar›fl›k olan fleyi yapmamak lâz›md›r. Mevk›’ sâhibi olman›nbu üçüncü sebebi, harâm de¤il ise de, iyi olmad›¤› için, ilâc›n› bil-mek ve yapmak lâz›md›r. Önce mevk›’in geçici oldu¤unu ve zarar-lar›n›, tehlükelerini düflünmelidir. fiöhretden ve hurmet topl›yarakkibrli olmakdan kurtulmak için, islâmiyyetde mubâh olup, câizolup, halk›n be¤enmedi¤i iflleri yapmal›d›r. Bir zemân, bir emîr, birzâhidi ziyârete gitmifl. Zâhid, emîrin ve etrâf›ndakilerin kendisineyaklaflmak istediklerini anlay›nca, ziyâfet vermifl. Kendisi, iri lok-malar› h›rs ile çabuk çabuk, yime¤e bafllam›fl. Emîr, bu hâli görün-ce, zâhidi be¤enmiyerek, oradan ayr›lm›fl. Zâhid, arkas›ndan, El-hamdü lillah! Rabbim beni kurtard› demifl. Mevk›’ sâhibi olmakarzûsunu gideren en kuvvetli ilâc, insanlardan uzlet etmekdir. Dinve dünyâ için zarûrî vazîfelerden baflka, insanlar aras›na kar›flma-mal›d›r. Hadîs-i flerîfde, bu ilâc tavsiye edilmekdedir.

– 27 –

AYBLANMAK KORKUSU4 - Kalb hastal›klar›n›n dördüncüsü, insanlar›n kötülemelerine,

çekifldirmelerine, ayblamalar›na üzülmekdir. Küfr-i cühûdîye se-beb olan fleylerin üçüncüsü, insanlardan utanmak ve baflkalar›n›nkötülemelerinden, ayblamalar›ndan korkmakd›r. Ebû Tâlibin kâ-fir olmas›n›n sebebi budur. Ebû Tâlib, hazret-i Alînin “rad›yallahüteâlâ anh” babas›d›r. Resûlullah›n “sallallahü aleyhi ve sellem”amcas›d›r. Resûlullah›n Peygamber oldu¤unu biliyordu. ‹nsanlar›nkötüliyeceklerinden korkarak ve aybl›yacaklar›n› düflünerek, îmânetmedi. Ebû Tâlib ölüm döfle¤inde iken, Resûlullah “sallallahüteâlâ aleyhi ve sellem” onun yan›na gelerek, (Ey amcam! Sana fle-fâ’at edebilmekli¤im için, lâ ilâhe illallah söyle!) buyurdu. Cevâ-b›nda, (Ey kardeflimin o¤lu, do¤ru söyledi¤ini biliyorum. Lâkinölüm korkusu ile îmâna geldi denilmesini istemem) dedi. Beydâvîtefsîrinde, Kasas sûresinin (Sevdiklerini hidâyete getirmek seninelinde de¤ildir) meâlindeki, ellialt›nc› âyet-i kerîmesinin bu zemânindi¤i bildirilmifldir. Bir rivâyete göre, Kureyfl kâfirlerinin ileri ge-lenleri, Ebû Tâlibin yan›na geldiler. Sen, bizim emîrimizsin, sözle-rin bafl›m›z›n üzerindedir. Fekat, senden sonra, Muhammed ile“aleyhissalâtü vesselâm” aram›zda düflmanl›¤›n devâm edece¤in-den korkuyoruz. Ona söyle! Dînimizi kötülemesin, dediler. EbûTâlib, Resûlullah› “sallallahü aleyhi ve sellem” yan›na ça¤›rd›. ‹flit-diklerini söyledi. Resûlullah›n, onlar ile sulh yapm›yaca¤›n› anla-y›nca, müslimân olaca¤› anlafl›lacak ba’z› fleyler söyledi. Bunlar›iflitince, amcas›n›n îmân etmesini istedi. (‹flitenler bana dil uzata-caklar›ndan korkmasayd›m, îmân ederdim. Seni sevindirirdim) de-di. Ölece¤i zemân, bir fleyler söyledi. Bunlar› iflitebilmek için, Ab-düllah ibni Abbâs “rad›yallahü teâlâ anhümâ” yan›na yaklafld›.Îmân etdi¤ini bildiriyor dedi. Ebû Tâlibin îmân etdi¤i flübhelidir.Ehl-i sünnet âlimlerine göre, îmân etmedi. ‹mâm-› a’zam Ebû Ha-nîfe “rahime-hullahü teâlâ”, Ebû Tâlib kâfir olarak öldü demifldir.Hazret-i Alî “rad›yallahü anh”, Resûlullaha gelerek “sallallahüaleyhi ve sellem”, dalâletde olan amcan öldü dedikde, (Y›ka, ke-fen içine sar ve defn et! Men’ olununcaya kadar onun için düâ ede-riz) buyurdu. Birkaç gün evinden ç›km›yarak, onun için çok düâetdi. Eshâb-› kirâmdan ba’z›lar› bunu iflitince, onlar da, kâfir ola-rak ölmüfl olan akrabâlar› için düâ etme¤e bafllad›lar. Bunun üze-rine, Tevbe sûresinin, (Peygamber ve îmân edenler, akrabâlar› ol-salar da, müflrikler için istigfâr etmemelidirler) meâlindeki yüzon-dördüncü âyet-i kerîmesi nâzil oldu. Bir hadîs-i flerîfde, (K›yâmetgünü, kâfirlerden azâb› en hafif olan›, Ebû Tâlibdir. Ayaklar›nda

– 28 –

ateflden na’l›n olacak, bunlar›n s›cakl›¤›ndan dim⤛ kaynayacak-d›r) buyuruldu.

‹nsanlar›n kötülemelerinden ve ayblamalar›ndan korkma¤akarfl› ilâc olarak flöyle düflünmelidir: Kötülemeleri do¤ru ise, ayb-lar›m› bana bildirmifl oluyorlar. Bunlar› yapmama¤a karâr verdimdemeli, böyle kötülemelerden ferahl›k duymal›d›r. Onlara teflek-kür etmelidir. Hasen-i Basrîye “rahime-hullahü teâlâ”, birisininkendisini gîbet etdi¤ini haber verdiler. Ona bir tabak helva gönde-rip, (Sevâblar›n› bana hediyye etdi¤ini iflitdim. Karfl›l›k olarak butatl›y› gönderiyorum) dedi. ‹mâm-› a’zam Ebû Hanîfeye “rahime-hullahü teâlâ”, birisinin kendisini gîbet etdi¤ini söylediler. Ona birkese alt›n gönderip, (Bize verdi¤i sevâblar› artd›r›rsa, biz de karfl›-l›¤›n› artd›r›r›z) dedi. Yap›lan kötüleme yalan ise, iftirâ ise, zarar›söyliyene olur. Onun sevâblar› bana verilir. Benim günâhlar›m,ona yüklenir demelidir. ‹ftirâ etmek, nemmâml›k yapmak, gîbetetmekden dahâ fenâd›rlar. Nemîme, müslimânlar aras›nda söz ta-fl›makd›r. [(Mektûbât-› Ma’sûmiyye) ikinci cil