19Standby nr 5 2013 1

Assistente in het Antoni van LeeuwenhoekNadat ik een bezoek had gebracht aan onze ernstig zieke buurman, bleef ik met talloze vragen zitten. De buurman had een tumor in zijn hoofd en later een in zijn hals en had na en tijdens de bestraling veel problemen met zijn mondgezondheid. Schimmels, blaren, kiespijn en een open verbinding naar zijn neus, het hield niet op. Dat waren slechts de bijverschijnselen van bestraling. Niks dan lof spraken hij en zijn vrouw over de het tandheelkundige team van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Zij zorgden ervoor dat de pijn in zijn mond dragelijk bleef. Maar hoe zit het precies als je bestraald bent in het hoofd-halsgebied? Waarmee moet je als patiënt rekening houden en waarmee als assistent?Door Lienke Neef

Zeer hartelijk word ik ontvan-gen door assistente Jacqueline Edixhoven in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, het kankerinstituut van Neder-land. Jacqueline werkt als

assistente bij twee tandartsen (Menno Krap en Michiel Lies hout) op de hoofd-hals-oncologie en -chirurgie. Dat kanker een zeer ingrijpende ziekte is, weet ie-dereen, maar wat de gevolgen zijn van bestraling voor de mondge-zondheid is vaak

onbekend. In Nederland beoefenen dertig tandartsen dit vak.

Niet alleen oog voor de patiëntWat meteen opvalt, is de vriende-lijkheid waarmee de vrouw van een patiënt te woord wordt gestaan. Ze loopt even langs en vertelt dat haar man voor de behandeling al last heeft van blaren in zijn mond. Tandarts Krap biedt meteen aan dat hij na de

bestraling van de man even langs kan komen. Niks geen moeilijk gedoe, maar wel veel begrip en hartelijkheid.Jacqueline werkt sinds februari als assistente in het AVL. Daarvoor werkte zij 26 jaar als tandartsassistente in twee reguliere tandartspraktijken en vijf jaar bij de Stichting Bijzondere Tandheelkunde, waar zij werkte met patiënten met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking en patiënten met extreme tandartsangst. Toen in februari voor het eerst budget voor een assistente beschikbaar was en er een vacature kwam, aarzelde ze niet en solliciteerde ze naar deze baan. Bij het AVL werkt ze vier dagen per week.

Interview

Er is veel tijd per patiënt

beschikbaar en dat is ook

nodig

Jaqueline in de behandelkamer

20 Standby nr 5 2013S

Klosprothese

FocusonderzoekJacqueline: ‘Als patiënten hier binnenkomen, krijgen ze eerst een focusonderzoek. Tijdens het focusonderzoek geven we voorlichting over wat de patiënt te wachten staat en maken we afdrukken van het gebit. De afdrukken hebben we nodig voor het maken van fluoridekapjes en beschermingskapjes die de patiënt draagt tijdens de eventuele bestralingen. De beschermingskapjes zijn nodig omdat tijdens de bestralingen, door het metaal van de kronen en de amalgaamvullingen, brandwonden kunnen ontstaan. De fluoridekapjes dient de patiënt te gebruiken zodra begonnen wordt met de bestralingen.Het fluoridekapje wordt gevuld met fluoride en dat dient de patiënt eenmaal per dag (ten minste 1 jaar) te gebruiken. De patiënt maakt namelijk

2 weken, nadat is gestart met de bestralingen, geen speeksel meer aan.’

Preventief extraherenOok bespreken wij de OPG die al eerder is gemaakt door de afdeling Radiologie en dan gaat het met name over de slechte elementen die in het bestralingsveld liggen en mogelijkerwijs in de toekomst voor problemen kunnen zorgen. ‘Deze slechte elementen worden dan preventief geëxtraheerd. Dit is nodig omdat voor de rest van zijn/haar leven. De kans dat er een blijvende open wond in de mond ontstaat, is erg groot, deze ontsteking kan gaan woekeren waardoor de kaak uiteindelijk kan breken (osteoradionecrose). Als er slechte elementen zijn die niet in

het bestralingsgebied zitten, wordt soms toch voor extractie gekozen aangezien het risico van een trismus (dat betekent dat ze de mond niet meer ver open kunnen doen) groot is.’

Begeleiding door mondhygiëniste‘Overigens worden de patiënten tijdens de bestralingsperiode wekelijks door de mondhygiëniste gezien die hen door de periode begeleidt (zij beoordeelt schimmelvorming en geeft tips over het toepassen van bevochtigingsgel). Tegen de schimmels wordt antibiotica voorgeschreven en omdat het gebruik van normale tandpasta vaak erg pijnlijk is, wordt het gebruik van Weleda-tandpasta geadviseerd.’

Noodklosprothese‘De mond verandert nogal door de bestralingen, waardoor de oude prothese niet meer past. De tandarts past de oude prothese aan met tissue-conditioner en wanneer de kaak tot rust is gekomen, wordt een nieuwe prothese gemaakt. Driemaandelijks vindt controle plaats door de tandarts.Beide tandartsen gaan (afzonderlijk van elkaar) indien nodig mee naar de OK. Sommige patiënten verliezen door de kanker hun verhemelte en hebben dan een klosprothese nodig. Dat is een prothese om het verhemelte op te vullen. Tijdens de operatie krijgt de patiënt een noodklosprothese. Met behulp van siliconen afdrukpasta brengt de tandarts deze noodprothese aan en zet deze met draden in de kaak vast. Drie weken na de operatie komt de patiënt bij ons en wordt de noodklosprothese losgemaakt om te kijken hoe het met de genezing gaat. Van deze noodklosprothese wordt, nadat deze al enige malen is aangepast aangezien het weefsel aan veranderingen onderhevig is, een duplicaat gemaakt. Dit duplicaat wordt omgezet in een blijvende prothese (het duurt maanden voordat deze stap wordt genomen!). Wij zien deze patiënten wekelijks terug, want wij leren de patiënten ook hoe zij deze klosprothese dienen te onderhouden en uit en in te doen. Voor het maken van (klos)protheses maken we gebruik van een speciale tandtechnieker in Groningen.’

Veel tijd en aandacht‘Er is veel tijd per patiënt beschikbaar en dat is ook nodig. Ik maak de planning een week van tevoren. Op dat moment is de planning van de OK beschikbaar en weet ik wanneer de tandarts daar nodig is. Veel patiënten hebben voor of tijdens de behandeling alsnog vragen. Daar maken

Interview

Bij sommige patiënten die

bestraald zijn, kunnen geen

extracties meer

uitgevoerd worden in het

bestraalde gebied

21Standby nr 5 2013 2

Tandarts Menno Krap en Jaqueline in de behandelkamer

www.bsl.nl/standby

we tussendoor tijd voor vrij. Op de afdeling Hoofd-halsoncologie en -chirurgie werken de tandartsen nauw samen met de kaakchirurg, hoofd-halschirurg, mondhygiëniste, logopediste en de gelaatsprothetist. Sommige patiënten verliezen bijvoorbeeld hun neus. Dan wordt hier een neusprothese gemaakt. De logopedist helpt dan onder andere bij het oefenen van het slikken en het opnieuw leren praten met een stembandprothese.’

Tot slot‘Als de patiënt klaar is met de behandeling in het AVL, is het de bedoeling dat hij/zij te zijner tijd teruggaat naar de huistandarts.’

Sneldiagnostiek‘Nieuw is het verrichten van de sneldiagnostiek. Dat houdt in dat de patiënten alle onderzoeken (CT-scan, MRI enz.) in drie dagen ondergaan en ook de uitslag krijgen. Wij zijn bezig met het opstarten hiervan. De eerste dag is als proef al gestart.Wanneer je als assistent te horen krijgt dat een patiënt kanker heeft gehad in het hoofd-halsgebied en er is een extractie nodig, wees dan alert en geef dat door aan je tandarts. Die zal dan, indien nodig, contact opnemen met de ziekenhuistandarts.’

Diep onder de indruk en met veel ontzag voor Jacqueline fiets ik naar huis. En vooral met de hoop dat iedereen deze nare ziekte bespaard blijft.

Efficiënt, duurzaam & gebruiksvriendelijkTePe Interdentale ragers

Made in Sweden, used worldwide.

AD

1300

03N

L

Voor meer informatieen/of samples, neemcontact met ons op:info.nl@tepe.com

www.tepe.com

Advertentie