astim tani ve tedavİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •tbc •Ġntratorasik hava...

74
ASTIM TANI ve TEDAVİ Dr Suna Asilsoy Çocuk Allerji Bilimdalı

Upload: dinhdat

Post on 30-Apr-2019

229 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

ASTIM TANI ve TEDAVİ

Dr Suna Asilsoy

Çocuk Allerji Bilimdalı

Page 2: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• GINA– Ġlk yayın 30 yıl önce

– Tüm yaş grublarına uygulanmış

– Altta yatan patojenik ve inflamatuar mekanizma

– Kanıta dayalı tedavi

• Son revizyon 2008– 5 yaş ve altı (preschool

age)

– 5 yaş üstü çocuklar

– Adolesan

– Yetişkin ve yaşlılar

Page 3: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

ÇOCUKLUK ÇAĞINDA ASTIM TANISI

NEDEN ZOR?

1. Pediatrik astımın doğal seyri özellikle risk

faktörlerinin geç çocukluk ve erişkin

astımı ile ilişkisi tam olarak

anlaşılamamıştır.

2. Astım heterojen bir hastalıktır. Bulguları

nonspesifiktir ve çocukluk çağında pek

çok değişik fenotipler gösterir.

Page 4: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

3. Çocuklarda astım tanısı zordur.

a- Solunum fonksiyon testlerinin çocukta uygulaması zordur

b- Standart ve kabul edilmiş biomarkerlaryetersizdir

4. En tipik bulgu olan wheezing erken çocuklukta sık ve birçok tipi vardır.

• % 60’ı 6 yaş civarında kaybolan ”erken geçici wheezing”dir

• Erken geçici wheezingin %15’ i persistanastım gelişir

Page 5: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

5. Doğumdan ölüme izlemlerde tam

remisyon şansı vardır.

6. Çocuklarda daha dar hava yolu ve

daha düşük akım hızı nedeniyle tedavisi

sırasında havayolunda ilaç

depolanabilir. Tedavisi özellik arzeder.

Page 6: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astımın Tanımı

• Havayollarının kronik inflamatuvar bir hastalığıdır.

• Duyarlı çocuklarda ataklar halinde gelen “öksürük, hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi” oluşturan sık görülen hastalıktır.

• Spontan veya ilaçlarla reversibilite gösteren yaygın ve değişken havayolu obstrüksiyonudur.

• Kronik inflamasyonun neden olduğu bronş hiperreaktivitesidir.

Page 7: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astımın mekanizması

Page 8: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Tanı• Klinik olarak

Ataklarla ortaya çıkan nefes darlığı, hışıltı,

öksürük , tıkanıklık olması

Allerjen maruziyetinden sonra tekrarlayan

bulgular, atopik hastalık ve astımlı aile öyküsü

tanıya yardımcıdır.

• Öksürük varyant astım:

Bu hastaların temel problemi kronik öksürüktür.

çocuklarda sık görülen bu durum genellikle

gece artar, gün içerisinde hasta normaldır.

Page 9: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Bu hastalarda akciğer fonksiyonlardaki değişkenlik ve hava yolu aşırı duyarlılığının saptanması, balgamda eozinofil bakılması ayırıcı tanıda önemlidir.

• Ayırıcı tanıda ACE inhibitör kullanımı, GÖR, Postnazal Akıntı, Kronik Sinüzit ve Vokal Kord Disfonksiyonu da düşünülmelidir.

Page 10: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Egzersizin tetiklediği bronkokonstrüksiyon:

– Astımlı hastalarda önemli bir bulgu

– Genelde egzersiz tamamlandıktan sonra 5-10

dakika içinde ortaya çıkar, 30-45 dakika

içerisinde geçer

– Egzersiz öncesi bronkodilatatör verilmesi

düzelme sağlar

• Egzersiz testi tanıda yardımcıdır.

Page 11: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

11

Page 12: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astım tanısını düşündüren sorular

• Hastanın tekrarlayan hışıltı atağı var mı?

• Gece öksürük var mı? Uykudan uyandırıyor mu?

• Egzersiz sonrası öksürük veya wheezing var mı?

• Hastanın daha önce allerjenlerle ya da iritanlarla karşılaşma sonrası hışıltı, tıkanıklık, öksürük yakınması var mı?

• Soğuk algınlığı sonrası hemen akciğere giden bulguları var mı ya da öksürüğün düzelmesi 10 günden fazla zaman alıyor mu?

• Uygun astım tedavisiyle semptomlar düzeldi mi?

Page 13: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Akciğer fonksiyonlarının

ölçümü (spirometre ya da PEF)

• Spirometri astım tanısını

koymada, ağırlığını

değerlendirmede, tedavi

planını saptamada,

düzenli aralıklarda

yapıldığında astımın

izleminde ve tedaviye

uzun dönem yanıtın

değerlendirilmesinde

oldukça faydalıdır

Page 14: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Solunum Fonksiyon Testleri

• Hava akımında azalmanın göstergesi olarak, zorlu ekspiratuar akımın göstergesi olan FEV1 ve FVC değerlendirilir.

FEV1/FVC oranı da hava akımındaki azalmanın değerli bir göstergesi olarak kullanılmaktadır.

• FEV1/FVC oranı çocuklarda %90’dan yüksek olmalıdır.

• Bu değerlerin altındaki sonuçlar hava akımındaki azalmayı düşündürtmektedir

Page 15: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Solunum Fonksiyon Testleri

Reversibilite

FEV1’de spontan olarak veya bronkodilatör

inhalasyonu veya steroid tedavisi sonrasında en

azından %12’lik bir düzelme olması astım tanısını

desteklemektedir

Page 16: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

PEF değişkenliği

• Sabah akşam değişkenliği %20

üzerindeyse astım lehine kabul edilir.

X100PEF Değişkenliği =Maksimum PEF - Minimum PEF

1/2 x (Maksimum PEF + Minimum PEF)

Page 17: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Primer sağlık hizmetlerinin verildiği

yerlerde pefmetreler astımın tanısını

koymada yardımcıdır.

• Bronkodilatör inhalasyonu sonrası PEF’te

en az %15 düzelme olması veya steroid

tedavisine yanıt alınması astım tanısını

destekler

Page 18: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Provokasyon Testleri

• Hafif-orta şiddette yakınmaları olup, fizik muayene bulguları ve solunum fonksiyon testleri normal olan olgularda astım tanısı konulmasında bronşial provokasyon testlerinden yararlanılır.

• Bu amaçla birçok provokasyon yöntemi kullanılır.

• En sık kullanılanlar; metakolin, histamin ve egzersiz provokasyon testleri olup, soğuk hava, allerjen uygulanması ile de provokasyonyapılabilir

Page 19: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Rezistans ve komplians ölçümleri

• Spontan solunum yapan bebeklerde rezistans ve komplians çeşitli yöntemler ile ölçülebilir.

• En sık kullanılan yöntem oklüzyon yöntemi ve vücut pletismografisidir.

• Forse ossilasyon tekniği de son yıllarda sıkça kullanılmaya başlanmıştır.

Page 20: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Epidermal deri testleri; akarlar, ot, ağaç ve tahıl

polenleri, yabani otlar, tüyler, hayvan epitelleri,

mantarlar, kakao, hamam böceği, lateks

antijenleri, pozitif kontrol olarak histamin, negatif

kontrol olarak salin kullanılarak her iki kolun

volar yüzüne veya sırta epikutanöz prik yöntemle

uygulanmaktadırlar.

Allerjik Durumun Değerlendirilmesi

Page 21: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Duyarlılığı

%95’in

üstündedir

• Kolay ve hızlı

uygulanabilir

Page 22: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Yaygın egzema ve dermografizmi olanlarda, aşırı duyarlılık nedeni ile anaflaksi riski taşıyanlarda, serumda allerjen spesifik IgE tayini yapılabilir.

• Bunlar daha az sensitif ve daha pahalı testlerdir.

• Allotop veya Phadiatop testleri ile birden fazla antijene karşı spesifik IgE varlığı test edilebilir

Page 23: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Akciğer grafisi

• Astım tanısı düşünülen bir çocuk hastanın ilk değerlendirmesinde, bir ön-arka ve yan akciğer grafisi genellikle gereklidir.

• Astım olduğu bilinen hastada pnömotoraks, pnömomediastinum gibi komplikasyon şüphesi olmadıkça film çekilmesi gerekli değildir

• Hafif astımı olan hastalarda, akciğer grafisi sıklıkla normaldir.

Page 24: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Hastalığın ciddiyeti arttıkça;

• Havalanma fazlalığı

• Diyafram ve kostalarda düzleşme

• Ön arka çapta artma

• Mukus tıkaçlarına bağlı segmental

atelektaziler

• Ġnflamasyona bağlı peribronşial

kalınlaşmalar ortaya çıkar.

Page 25: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Total eozinofil

• Eozinofiller, IL-5 ve GM-CSF tarafından aktive edilmekte, major bazik protein ve eozinofilik katyonik protein gibi birçok sitotoksik protein salgılamaktadırlar

• Bu proteinler de havayolu epitel hasarında ve havayolu duyarlılığında artmaya neden olmaktadırlar

• Birçok çalışmada eozinofillerin; havayolu epitel hasarına neden olduğu, akciğer fonksiyonlarına, bronş aşırı duyarlılığına olumsuz etkilerinin varlığı ile ilgili bulgular saptanmıştır

Page 26: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

İmmünglobulin E

• Çocukluk çağındaki IgE düzeyleri; yaş, genetik yapı, çevresel etkenler ve paraziter hastalıklar gibi bir çok faktöre bağlıdır.

• Bu nedenle TANI değeri tartışmalıdır.

• Ancak halen astım tanısı ve bronş aşırı duyarlılığının değerlendirilmesinde yardımcı olarak kullanılan testlerden birisidir.

• Bazı çalışmalarda, artmış IgE; astım ciddiyeti, tekrarlayan hışıltı ve bronş hiperreaktivitesi gelişimi için risk faktörü olarak bulunmuştur

Page 27: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Havayolu inflamasyonun noninvaziv

belirleyicileri

• Balgamda eozinofiller ve metokromotik

hücreler

• Ekshale edilen havada ölçülen nitrik oksit

ve karbonmonoksit düzeyleri

(Astımlı hastalarda yüksek)

Page 28: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

ANAMNEZ

Solunum Fonksiyon Testleri

Gerekirse;

- PA akciğer grafisi

- Allerji deri testleri

Obstrüksiyon var Normal

Reverzibilite Testi

(Erken ve Geç)

PEF takibi

Bronş

Provokasyon Testi

PEF takibi

Page 29: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

5 yaş ve altı çocuklarda

tanı

• Genelde klinik bulgular, semptomların değerlendirilmesi ve fizik muayene bulgularına göre yapılır.

• Özellikle 3 yaş altı çocuklarda tekrarlayan hışıltı ve öksürük astımlı olmayanlarda da yaygın bir bulgudur.

• 5 yaş ve altı çocuklarda hışıltıda 3 kategori tanımlanmıştır

Page 30: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

30

Page 31: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Geçici Erken Hışıltı

• Ġlk 3 yılda bulgu var

• Prematürite, annenin sigara içmesi ile

ilişkili

Page 32: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Persistan erken başlangıçlı hışıltı

• Bu çocuklarda akut viral enfeksiyonlarla

ilişkili tekrarlayan hışıltı atakları vardır.

Atopi bulgusu yoktur. Ailede atopi yoktur.

Semptomlar okul çağına kadar hatta 12

yaşına kadar devam eder.

• 2 yaş altı çocuklarda daha sık RSV, daha

büyük çocuklarda diğer virüslerle ortaya

çıkar

Page 33: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Geç başlangıçlı hışıltı/astım

• Bu çocuklarda astım çocukluk çağından

adult yaşama kadar devam eder.

• Sıklıkla egzema gözlenen atopik

geçmişleri vardır.

• Hava yolu patolojisi astım için

karakteristiktir.

Page 34: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

ERS TASK FORCE

Yeni sınıflama

• Wheezingi “Zaman Paternine” göre

tanımlama kavramı:

– Episodik (viral) wheezing: Gn le viral ,epizod

aralarında semptom yok

– Çoklu tetikleyiciyle oluşan wheezing:

Episodlar arasında da semptom var.

Definition, assesment and treatment of wheezing disorders in preschool children: an evidence-based approach 32:4:1096-110 ERJ 2008

Page 35: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Ayda birden fazla hışıltı epizotu varsa

• Aktivite ile tetiklenen öksürük/hışıltı varsa

• Viral enfeksiyon olmaksızın nokturnal

öksürük periyodları varsa

• Hışıltıda mevsimsel değişim yoksa

• Semptomlar 3 yaşından sonra da devam

ederse ASTIMI DESTEKLER.

Page 36: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

KLĠNĠK ĠNDEKS

3 yaşından önce hışıltı olan çocuklarda

• Bir majör risk faktörünün varlığı (anne-

babada astım, çocukta atopinin varlığı,

çocukta AD varlığı)

• Veya 3 minör risk faktörünün 2 sinin

(eozinofili, soğuk algınlığı olmaksızın hışıltı

gıda allerjisi) varlığı geç çocukluk

döneminde astım gelişeceğini gösterir.

Page 37: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Ayırıcı tanı

• Kronik rinosinüzit

• GÖR

• Tekrarlayan viral

ASYE

• Kistik fibrosiz

• BPD

• Tbc

• Ġntratorasik hava

yollarında daralmaya

neden olan konjenital

malformasyonlar

• Yca

• Primer silier diskinezi

• Ġmmun yetmezlik

• Konjenital kalp

hastalığı

Page 38: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Semptomların neonatal dönemde

başlaması, gelişme geriliğinin eşlik etmesi,

• Kusmayla ilişkili semptomlar

• Fokal akciğer ya da kardiyak bulgular

varlığında alternatif tanıya yönel.

Page 39: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Kısa etkili bronkodilatatör ve inhale

kortikosteroidlerle tedaviye yanıtın olması,

tedaviyi kesince bulguların ortaya çıkması

astım tanısını destekler.

Page 40: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Hava yolu inflamasyonuBAL ,NO,Eosinofil,Byopsi

Havayolu hiperreaktivitesi BPT

Hava yolu obstruksiyonu SFT

Semptomlar

Page 41: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

ASTIMIN SINIFLANDIRILMASI

• ETYOLOJĠYE GÖRE• Allerjik

• Nonallerjik

• Mesleksel

• Ağırlığına göre• Semptomlarının düzeyi,hava yolu kısıtlılığı ve

akciğer fonksiyonlarındaki değişikliğe göre 4 grupta sınıflandırılmıştır.

• Kısıtlı yanı hastaya nasıl bir tedavi verileceğinin ve bu tedaviye yanıtının ne olacağı konusunda yeterli bilgi sağlayamamasıdır.

Page 42: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Kliniğe göre ağırlığın belirlenmesi

%80

PEF değişkenliği

< %20

Ayda 2Haftada < 1 Asemptomatik

Ataklar arasında PEF normal

Step 1Hafif intermittant

%80

PEF değişkenliği

%20-30

Ayda > 2Haftada > 2 ancak hergündeğil

Step 2Hafif persistan

% 60-80

PEF değişkenliği

> %30

Haftada > 1Günlük

Aktiviteyi etkilerStep 3Orta persistan

%60

PEF değişkenliği

> %30

SıkSürekli

Aktiviteyi kısıtlarStep 4Ağır persistan

FEV 1 veya PEFGece semptomlarıSemptomlar

AĞIRLIĞIN BELĠRLENMESĠ

Page 43: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astımın sınıflandırılması

• Astımın kontrolüne göre sınıflandırılması

– Hastalığın bulgularının kontrolüne göre

yapılmıştır.

– Astımda tam kontrol sağlandıktan sonra hedef

bunun uzun süre korunmasıdır.

• Amaç en uygun ilaçla, en düşük yan etki ve

maliyetle optimum kontrolü sağlamak

Page 44: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astım kontrol düzeyleri

Özellikler Kontrolde Kısmen

kontrolde

Kontrol altında

değil

Gündüz

bulguları

yok /haftada 2

den az

Hft 2 den

fazla

Herhangi bir

haftada kısmi

kontrol

bulgularının 3

ü veya daha

fazlası varsa

Aktivitede

kısıtlanmayok var

Gece bulg Yok Var

Kurtarıcı ilaç yok /haftada 2

den az

Hft 2 den

fazla

PEF/FEV1 N <%80

Alevlenmele Yok Yılda1 Herhangi bir

haftada bir

Page 45: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astım tedavisi

• 1. basamak: hasta- doktor-aile iletişimini

sağlamak

• 2. basamak: risk faktörlerinin saptanması

ve maruziyetin azaltılması

• 3.basamak: astımın değerlendirilmesi,

tedavisi ve izlemi

• 4.basamak: astım ataklarının tedavisi

Page 46: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

1.basamak

• Sağlık ekibinde görev alan kişiler ile hasta ve

ailesi arasındaki yardımlaşma ,astım tedavisinin

yönetilmesi ve çocuğun yaşantısını aktif şekilde

sürdürebilmesini sağlanır. Böylece;

– Risk faktörlerinden korunabilir

– Ġlaçlar doğru alınır

– Kontrol edici ve rahatlatıcı ilaç anlatılır

– Astımın kötüleştiği tanınır

– Uygun sağlık bakımı sağlanır

Page 47: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

2. basamak: RİSK FAKTÖRLERİ

• Allerjen

• Pasif içicilik

• Ġlaçlar

• Gıda katkı maddeleri

• Hava kirliliği

• Enfeksiyonlar

Page 48: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi
Page 49: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

3. Basamak

1- astım kontrol düzeyini sapta

2- tedavi ile etkin kontrolü sağla

3- sağlanan etkin kontrolü izle

Page 50: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

kontrol düzeyi Tedavi planı

Kontrol altında Sağla,en düşük

basamakta izle

Kısmen kontrolde Basamak arttırmayı düşün

Kontrolsüz Kontrolü sağlayana kadar

yükselt

Atak Atak tedavisi

Page 51: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Tedavi basamakları

Step 1 Step 2 Step 3 Step 4 Step 5

Eğitim, çevresel kontrol

ĠA ß2 agonist Ġhtiyaç anında hızlı etkili ß2 agonist

Birini seç Birini seç Bir ya da

ikisini ekle

Bir ya da

ikisini ekle

LD-ICS LD-ICS+

LAß2A

MD HD-ICS+

LAß2A

Oral ks (en

düşük doz)

LTRA M HD-ICS LTRA Anti-IgE

LD-ICS+

LTRA

SRT

LD-ICS+

SRT

• LD:düşük doz, MD: orta doz, HD:yüksek doz ICS: Ġnhale kortikosteroid LTRA: Lökotrien düzenleyiciler SRT: yavaş salınımlı teofilin

Page 52: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi
Page 53: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Çocuklarda kullanılan inhaler

cihazlarYaş grubu Tercih edilen cihaz Alternatif cihaz

4 yaştan küçük Ölçülü doz

inhalerlerin maskeli

uygun bir ara

kamara ile kullanımı

Yüz maskesi ile

nebulizer tedavi

4-6 yaş Ölçülü doz

inhalerlerin ağız

parçalı uygun bir ara

kamara ile kullanımı

Yüz maskesi ile

nebulizer tedavi

6 yaştan büyük Kuru toz inhaler,

veya ölçülü doz

inhalerlerin bir ara

kamara ile kullanımı

Ağız parçasıyla

nebulizer tedavi

Page 54: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Kontrolü sağlamak ve izlemek

• Kontrolü sağlamak, en düşük basamağı

saptamak, maliyeti düşük, güvenliği

yüksek tedavi dozunu bulmak

• Ġlk vizitten sonra 3 ayda bir izlem

• Ataktan sonra ilk ay 2 hafta içinde tekrar

değerlendirilir.

Page 55: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Tedaviyi değerlendirmede kullanılan sorular

tedavide istenilen hedefe ulaşıldı mı?

• Astımın nedeniyle gece

uyandın mı?

• Rahatlatıcı ilaca her

zamankinden daha fazla

ihtiyacın oldu mu?

• Acile başvuru gerekti mi?

• PEF de düşme oldu mu?

• Fiziksel aktiviten etkilendi

mi?

• Ġhtiyacı olan tedavi planı

ve ilaç düzenlemesi (step

up ya da down)

• Ġlk önce uyumu

değerlendir.

Page 56: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Kullanılan inhaler, spacer ve PEF doğru mu

veriliyor?

• Hastadan kullandığı

ilacı ve tekniği

göstermesini iste

• Doğru tekniği göster

ve hastaya yaptır

Page 57: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Hasta astım tedavi planına göre risk

faktörlerinden kaçınıyor ilaçlarını alıyor mu?

• Ġlaçlarını ne sıklıkta kullanıyor

• Tedavi planını uygularken ne gibi güçlüklerle karşılaşıyor

• Geçen ay kendini iyi hissettiğin için tedaviye ara verdin mi?

• Daha pratik çözüm sağla

• Hasta ile birlikte çözüm üret

Page 58: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Endişelerin var mı?

• Astımın, tedavin veya

tedavi planın

hakkındaki

endişelerin nedir?

• Hastayı rahatlatacak

eğitim sağla, direnci

tartış.

Page 59: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

4. Basamak

akut astım atağının tedavisi

• Tanım:

– Gittikçe artan nefes darlığı, öksürük,

hışıltı,göğüste tıkanma hissi gibi yakınmaların

bir veya birkaçının bir arada olması.

Page 60: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Hafif Orta Ağır Solunum arrestine

gidiş

Nefes

darlığı

Yürürken

Yatabilir

Konuşmada

oturmayı

ister

Dinlenme

de,öne

eğilmiş

Konuşma Cümleler Kısa

cümleler

kelimeler

Bilinç Huzursuz Genelde

huzursuz

Genelde

huzursuz

Çok huzursuz veya

konfüzyon

Solunum

sayısı

Artmış Artmış Sıklıkla

>30/dk

Çocuklarda uyanıkken solunum sayısı

<2ay <60/dk

2-12ay <50/dk

1-5yaş <40/dk

6-8yaş <30/dk

Page 61: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

YSKaslarıK Genelde yok Katılır katılır Paradoks

hareket

Hışıltı Genelde

ekspirasyon

sonunda

Belirgin Belirgin Sessiz akc

Nabız /dk <100 100-120 >120 Bradikardi

Ġnfantlarda 2-12ay <160/dk

Okul öncesi 1-2 yaş <120/dk

Okul yaşı 2-8yaş <110/dk

Pulsus

paradoksus

Yok <10mmhg 10-25mmhg >25mmhg SKYne bağlı

yok

PEF (bd

sonrası)

>%80 %60-80 <%60

Pa02

PaCO2

N

<45mmhg

>60

<45mmhg

<60

>45mmhg

Sa02>95% 91-95% <90%

Page 62: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Atak nedeniyle Ölüm riski taşıyan

hastalar

• Geçen yıl içinde astım nedeniyle acile

başvuru, hospitalizasyon veya entübasyon

gereken hastalar

• Oral steroid kullanmakta olan veya

kullanmayı yeni kesmiş olan hastalar

• Aşırı beta agonist kullanan hastalar

• Psikososyal problemi olanlar

• Astım tedavi planına uymayan hastalar

Page 63: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Atak tedavisiĠlk değerlendirme

Öykü,fizik muayene (oskültasyon,kalp hızı, solunum

sayısı,PEF veya FEV1,kan gazı)

Başlangıç tedavisi

02 >95%

Ġlk 1 saatte sürekli inhale hızlı etkili B2 agonist

Sistemik glukokortikosteroid ; yanıt yoksa,veya hasta son

zamanlarda oral steroid almışsa veya ağır ataksa

Sedasyon kontrendike

1 saat sonra tekrar değerlendir

FM,PEF, O2 satürasyonu gerekli ise diğer testler

Page 64: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Orta atak

– FM: orta semptomlar

– PEF 80-60%

• Tedavi

– Oksijen

– Her 60 dk da inhale B2agonist ve antikolinerjik

– Oral ks

– 1-3saat devam et

• Ağır atak

– Öyküde fatal astım için risk

– PEF<60%

– FM:semptomlar ağır

– Ġlk ts düzelme yok

• Tedavi

– 02

– inhaleB2 agonist ve antikolinerjik

– Sistemik ks

– IV mg

Page 65: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

1-2saat sonra tekrar değerlendir

1-2saat içinde iyi

yanıt

Son tdv den sonra 60

dk yanıtın sürmesi

FM:N

PEF>70%

O2saturasyonu 95%

Orta yanıt

Fatal astım için risk

faktörleri

FM:orta derecede

semptom

PEF<60%

O2 düzelmiyor

Acile yatır

O2

Ġnhale B2 agonist

antikolinerjik

Ks

IV mg

monitorizasyon

Kötü yanıt

Fatal astım için risk faktörleri

FM:ağır derecede

semptomlar, konfüzyon

PEF<30%

PCO2>45mmhg

PO2<60mmhg

Yoğun bakım

O2

Ġnhale B2 agonist ±

antikolinerjik

Ks

IV beta agonist

IV teofilin

Entübasyon MV!!!

Düzelme

PEF>60%

Oral/inhale

ilaçla stabil

Tekrar değerlendir

Gerekirse yoğun bakım

Page 66: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Evde tedavi

• Ġnhale B2 agonist

• Çoğu olguda oral ks

• Kombinasyon tedavi eklemeyi düşün

• Hasta eğitimi

Page 67: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Tedavide kullanılan ilaçlar

• Oksijen

– Çocuklarda saturasyon 95% üzerinde

olmalıdır

• Hızlı etkili inhale B2 agonistler

– Düzenli aralarla verilmeli (kanıt A)

• Epinefrin

– Astım tedavisinde yeri yok ancak anafilaksi ya

da angioödeme bağlıysa SC veya IM

Page 68: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Diğer Bronkodilatatörler

• Ipratropium bromide: nebulize B2 ile

kombinasyonu her iki ilacı kullanımından daha

iyi bd sağlar (kanıt A)

• Teofilin:Iv –inhale B2 agonist inhale Ipratropium

bromide ve sistemik ks e rağmen düzelme yoksa

düşünülebilir.

• Sistemik Ks: Atağın tedavisini hızlandırırlar

– başlangıç tedavisine yanıt yetersizse

– Oral ks alıyorsa

– Önceki atakta oral ks gerekmişse

– çocuklarda 1mg/kg metil prednisolon 3-5 gün

Page 69: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Ġnhale Ks

– Yüksek doz inhale ks ve salbutamol tek

salbutamolden daha etkili

– Relapsları önlemede etkili

– Yüksek doz (2.4mg budesonid) 40 mg

prednisolana benzer etkide saptanmış

Page 70: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

• Mg sülfat: Iv MgSO4 astım ataklarında rutin kullanımda önerilmemektedir.Fakat bazı hastalarda hastaneye yatış oranını etkilemektedir.

– Başlangıçta FEV1 %25-30 olan hastalar

– Ġlk tedaviye yanıt vermeyen erişkin ve çocuklar

– 1 saatlik tedavi sonrası FEV1 düzelmesi beklenenin 60% ından az olan hastalar

– Küçük çocuklarda kullanıma ilişkin veri yetersiz

• Lökotrien düzenleyiciler

– Veri az

Page 71: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Taburcu için kriterler

• Tedavi sonrası akciğer fonksiyon testleri

beklenen değerin 40-60% arasındaysa

tedaviye uyumu iyi ve yeterli iletişim

sağlanıyorsa taburcu edilebilir.

Page 72: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Taburcu olan hastalar için dikkat

edilecekler

• Bd tedavi ile birlikte 3-5 gün oral ks verilmelidir.

• Bd ler ihtiyaç olduğu anda kullanılmalıdır.

• Ipratropium bromid akut fazda etkili,daha sonra

kesilmelidir

• Ġnhale ks lere başlanmalı ya da devam edilmeli

• Ġnhaler teknik uyum, tedavi planı gözden

geçirilmeli ve yeniden hazırlanmalı

• Atağı tetikleyen faktörler saptanmalı ve korunma

sağlanmalı

Page 73: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

İMMUNOTERAPİ

• Astımda immunoterapi, sadece astım semptomlarına primer bir allerjenin yol açtığı anamnez ve deri testi ile kanıtlanmış olgulara uygulanabilmektedir.

• Th1 immun yanıta dönüşüm allerjen immunoterapisinin en önemli amacıdır.

Page 74: ASTIM TANI ve TEDAVİ - baskent-adn.edu.tr tani ve tedavi.pdf · •Tbc •Ġntratorasik hava yollarında daralmaya neden olan konjenital malformasyonlar •Yca ... nebulizer tedavi

Astımlı çocuklarda IT endikasyonları

• Allerjenden korunma ve ilaç tedavisine rağmen semptomlarda düzelme olmaması

• Nazal ve bronşial bulguların birlikte olması

• Ġlaçların yan etkisinin olması

• Hastaların ve ebeveynin uzun süreli ilaç tedavisini istememesi

• Astımın ağır olmaması