atex - wytyczne wdrażania

7/24/2019 Atex - wytyczne wdraania

1/82

ATEX WYTYCZNE WDRAANIA

WYTYCZNE WDRAANIADYREKTYWY RADY 94/9/WE z 23 MARCA 1994 r.

W SPRAWIE UJEDNOLICENIA PRZEPISW PRAWNYCH PASTWCZONKOWSKICH DOTYCZCYCH URZDZEI SYSTEMW OCHRONNYCH

PRZEZNACZONYCH DO UYTKUW PRZESTRZENIACH ZAGROONYCH WYBUCHEM

WYDANIE CZWARTE - WRZESIE2012


2/82

Wytyczne ATEX

Wytyczne wdraania Dyrektywy Rady 94/9/WE z 23 marca 1994 r. w sprawie ujednoliceniaprzepisw prawnych Pastw Czonkowskich dotyczcych urzdzei systemw ochronnych

przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchemwydanie czwarte wrzesie2012

opublikowane przez DyrekcjGeneralnKomisji Europejskiej do spraw Przedsibiorstwi Przemysu na oficjalnej stronie internetowej Unii Europejskiej Europa

Wsplnoty Europejskie, 2012

Tumaczenie polskie: Gwny Instytut Grnictwa, 2012Odpowiedzialnoza tumaczenie ponosi cakowicie Gwny Instytut Grnictwa

na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej Ministerstwo Gospodarki w Warszawie

oraz Gwny Instytut Grnictwa w Katowicach


3/82

3

UWAGI

1.

Niniejsze wytyczne stanowiprzewodnik dla wszystkich zainteresowanych stron, kt-rych porednio lub bezporednio dotyczy dyrektywa 94/9/WE, potocznie zwanaATEX (atmosfery wybuchowe). Czytelnicy powinni zwracauwagna fakt, e wy-tyczne te majna celu jedynie uatwienie wdroenia dyrektywy 94/9/WE, natomiastodpowiednie krajowe wdroenia tekstu dyrektywy pozostajwice prawnie. Doku-

ment ten zawiera jednak informacje, ktrych celem jest zapewnienie spjnego wdra-ania dyrektywy przez zaangaowane strony. Zamierzeniem opracowania wytycz-nych, bdcych wynikiem konsensusu midzy ekspertami rzdw pastw czonkow-skich oraz innych zainteresowanych stron, jest pomoc w zapewnieniu swobodnego

przepywu wyrobw1w Unii Europejskiej2.

2. Niniejsze wytyczne zostay opracowane przez waciwe suby Komisji EuropejskiejDyrektoriatu Generalnego Przedsibiorstwa i Przemys we wsppracyz pastwami czonkowskimi, przedstawicielami przemysu europejskiego, europej-skich jednostek normalizacyjnych i notyfikowanych.

3.

Komisja Europejska podejmie si biecej aktualizacji niniejszych wytycznych. Na-szym celem jest zapewnienie, aby dostarczane informacje byy zarwno aktualne, jaki dokadne. Jeeli zostanie zwrcona nam uwaga dooymy wszelkich stara, abyusunewentualne nieprawidowoci. Jednake Komisja nie ponosi jakiejkolwiek od-

powiedzialnoci osobistej czy prawnej za informacje zawarte w tych wytycznych.

Podane tu informacje:

swycznie natury oglnej i nie jest ich celem podawanie szczeglnych wy-magadotyczcych jednostkowych przypadkw,

nie s do koca pene, niewymagajce uzupenienia, do koca dokadne lubbiece,

czasem odnosz si do zewntrznych informacji nad ktrymi suby Komisjinie majkontroli, i za ktre Komisja nie ponosi odpowiedzialnoci,

nie sani poradami prawnym, ani zawodowymi.

4. Wszystkie odniesienia do oznakowania CE oraz do deklaracji zgodnoci WEw niniejszym przewodniku szwizane tylko z dyrektyw94/9/WE. Aby wprowadzido obrotu wyroby podlegajce dyrektywie 94/9/WE na terytorium Unii Europejskiejmuszbyspenione wszystkie inne odpowiednie przepisy prawne.

5. Dalsze wytyczne, szczeglnie w odniesieniu do poszczeglnych rodzajw wyrobw

mona znalena stronie internetowej Komisji:http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/dokuments/guidance/atex/index_en.htm

1W niniejszych wytycznych okrelenie wyrb obejmuje urzdzenia, systemy ochronne, urzdzenia zabezpie-czajce, sterujce i regulacyjne, czci i podzespoy oraz ich kombinacje, zgodnie z definicjami podanymiw dyrektywie 94/9/WE.

2Zgodnie z porozumieniem dotyczcym Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA European EconomicArea) (Decyzja Rady oraz Komisji 94/1/WE z 13 grudnia 1993 (Dz.U. L 1, 3.1.1994, str. 1) terytoria Lichten-steinu, Islandii i Norwegii powinny by uwaane jako wdraajce dyrektyw94/9/WE na tych samych pra-wach, jakie obowizuj na terytorium Wsplnoty. Termin terytorium Wsplnoty uywany w wytycznychodnosi sirwniedo Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).


4/82

4

UWAGA do czwartego wydania wrzesie2012

Niniejsze czwarte wydanie wrzesie2012 jest ostatnim wydaniem ATEX wytycznewdraania dyrektywy 94/9/WE. Dnia 21 listopada 2011r. Komisja skierowaa propozycjnowej dyrektywy do Parlamentu Europejskiego i Rady harmonizujcej przepisy pastwczonkowskich dotyczce urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytkuw atmosferach potencjalnie wybuchowych3, w pakiecie dostosowania do Nowych Ram

Prawnych (NLF), eby dostosowa europejskie przepisy ATEX do DecyzjiNr 768/2008/WE ustalajcej wsplne ramy dotyczce wprowadzania produktw do obro-tu.4

Propozycja jest obecnie przedmiotem dyskusji w Parlamencie Europejskim i Radzie i

jej kocowe zaaprobowanie jest spodziewane w kocu 2012 lub pocztku 2013 roku. Gdytekst dostosowanej dyrektywy ATEX bdzie dostpny, sporzdzony bdzie projekt no-wych zaadaptowanych i zrestrukturyzowanych Wytycznych ATEX, biorcy pod uwagwejcie w ycie nowych przepisw.

3http://eur-lex europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:20110772:FIN:en:PDF

4Decyzja Nr 768/2008/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wsplnych ramdotyczcych wprowadzania produktw do obrotu, uchylajca decyzj Rady 93/465/EWG (Dz. U. L 218,13.8.2008, str. 82).


5/82

5

SPIS TRECI

1 WPROWADZENIE ............................................................................................................ 7

2 CEL DYREKTYWY ATEX 94/9/WE............................................................................... 8

3 POJCIA OGLNE ........................................................................................................... 93.1 Wprowadzanie wyrobw ATEX do obrotu .................................................................9

3.2 Oddawanie wyrobw ATEX do uytku..................................................................... 103.3 Producent ................................................................................................................... 10

3.3.1 Korzystanie z usug podzlecanych przez producenta........................................ 113.3.2 Procedury oceny zgodnoci, ktrych podstawjest zapewnienie jakoci

(Zacznik IV, Zacznik VII) .......................................................................... 113.4 Wytwarzanie wyrobw ATEX na uytek wasny...................................................... 123.5 Upowaniony przedstawiciel ..................................................................................... 133.6 Inne osoby odpowiedzialne za wprowadzenie wyrobu do obrotu ............................. 13

3.7 Urzdzenia .................................................................................................................133.7.1 Przestrzezagroona wybuchem ...................................................................... 143.7.2 Wasne rda zaponu................................................................................... 143.7.3 Urzdzenia nieelektryczne................................................................................. 153.7.4 Urzdzenia elektryczne ..................................................................................... 163.7.5 Zestawy.............................................................................................................. 16

3.8 Systemy ochronne...................................................................................................... 20

3.9 Czci i podzespoy....................................................................................................213.10 Aparatura zabezpieczajca, sterujca, regulacyjna okrelona w art. 1.2 ................... 22

4 W JAKICH PRZYPADKACH STOSUJE SIDYREKTYW94/9/WE?................. 25

4.1 Analiza ATEX............................................................................................................ 254.1.1 Czym jest przestrzezagroona wybuchem w rozumieniu dyrektywy94/9/WE?.......................................................................................................... 25

4.1.2 Jakie rodzaje wyrobw sobjte dyrektyw94/9/WE?.................................... 264.2 Okrelenie grupy i kategorii urzdze ....................................................................... 33

4.2.1 Grupa I...............................................................................................................34

4.2.2 Grupa II ............................................................................................................. 34

4.2.3 Poziomy zabezpieczenia urzdzernych kategorii ....................................... 354.3 Ocena ryzyka w odniesieniu do wyrobw .................................................................36

5 URZDZENIA WYCZONE Z ZAKRESU DYREKTYWY 94/9/WE................... 38

5.1 Wyczenia na podstawie artykuu 1.4 dyrektywy 94/9/WE..................................... 385.2 Przykady urzdzenie objtych dyrektyw94/9/WE..............................................385.2.1 Wyroby proste................................................................................................ 38

5.2.2 Instalacje............................................................................................................ 39

6 ZASTOSOWANIE DYREKTYWY 94/9/WE WOBEC INNYCH WYROBW,KTRYCH MOE ONA DOTYCZY ......................................................................... 41

6.1 Kompatybilnoelektromagnetyczna 2004/108/WE (EMC) .................................... 416.2 Niskonapiciowa 2006/95/WE (LVD)....................................................................... 416.3 Maszynowa 2006/42/WE (MD)................................................................................. 41

6.4 Transport drogowy towarw niebezpiecznych 94/55/WE oraz 98/91/WE (ADR) ... 41

6.5 rodki ochrony osobistej 89/686/EWG (PPE)...........................................................436.6 Urzdzenia cinieniowe 97/23/WE (PED)................................................................. 446.7 Proste zbiorniki cinieniowe 87/404/EWG................................................................ 446.8 Urzdzenia spalajce paliwa gazowe 90/396/EWG (GAD) ...................................... 44


6/82

6

6.9 Wyroby budowlane 89/106/EWG (CPD) .................................................................. 44

6.10 Dyrektywa wyposaenie statkw 96/98/WE (MED).............................................. 45

7 WYROBY UYWANE, NAPRAWIANE LUB MODYFIKOWANE ORAZ CZCIZAMIENNE....................................................................................................................... 46

7.1 Wymagania oglne .................................................................................................... 46

7.2 Definicje..................................................................................................................... 46

7.3 Wyroby zregenerowane (lub odnowione).................................................................. 467.4 Wyroby o zmienionej konfiguracji ............................................................................ 47

7.5 Znaczco zmodyfikowane wyroby ............................................................................ 477.6 Wyroby po naprawie .................................................................................................. 47

7.7 Czci zamienne......................................................................................................... 47

8 PROCEDURY OCENY ZGODNOCI...........................................................................49

8.1 Wyroby zgodne z dyrektyw94/9/WE...................................................................... 498.2 Wyjtkowe odstpstwa od procedury oceny zgodnoci ............................................ 54

9 JEDNOSTKI NOTYFIKOWANE................................................................................... 55

9.1 Desygnacja .................................................................................................................559.2 Koordynacja i wsppraca.......................................................................................... 569.3 Podzlecanie ................................................................................................................56

9.4 Przechowywanie dokumentacji.................................................................................. 56

9.5 Jednostki notyfikowane majce wiedzo wadliwych wyrobach w obrocie.............. 57

10 DOKUMENTY ZGODNOCI.........................................................................................58

10.1 Dokumenty wydawane przez producenta ..................................................................58

10.1.1 Deklaracja zgodnoci WE .............................................................................. 5810.1.2. Pisemne wiadectwo zgodnoci czci i podzespow .................................. 5910.1.3 Dokumenty towarzyszce wyrobowi ..............................................................59

10.1.4 Przechowywanie dokumentacji zapewnienie jakoci................................... 6010.1.5 Akceptacja wynikw badaproducentw przez jednostknotyfikowan......6110.2 Dokumenty wydawane przez jednostknotyfikowan.............................................. 61

10.2.1 Minimalna zawartoujednoliconych sprawozdaz badai ocen ATEX ..... 6210.3 Certyfikat badania typu WE oraz odpowiedzialnozaangaowanych stron............ 65

11 OZNAKOWANIE ............................................................................................................. 66

11.1 Oznakowanie CE........................................................................................................ 66

11.2 Oznakowania uzupeniajce/szczegowe .................................................................6711. 3 Dodatkowe oznakowania zgodne z normami ............................................................ 70

11. 4 Oznakowania czci i podzespow...........................................................................70

11. 5 Oznakowania maych wyrobw................................................................................. 7111. 6 Oznakowania zestaww............................................................................................. 71

12 KLAUZULA BEZPIECZESTWA I PROCEDURA................................................... 73

13 EUROPEJSKIE NORMY ZHARMONIZOWANE...................................................... 75

13. 1 Normy publikowane w Dzienniku Urzdowym ........................................................ 7513.2 Programy normalizacyjne .......................................................................................... 76

14PRZYDATNE ADRESY STRON INTERNETOWYCH.............................................. 77

ZACZNIK I: ZNAK WYRNIAJCY WSPLNOTY (EX) PRZYWOANY

Z DYREKTYWY 84/47/EWG.......................................................................................... 79

ZACZNIK II: LISTA PRZYPADKW WTPLIWYCH WYROBY ATEX ........ 80


7/82

7

1 WPROWADZENIE

Celem niniejszych wytycznych jest wyjanienie pewnych zagadnie i procedur zwizanychz dyrektyw94/9/WE5, dotyczcurzdzeoraz systemw ochronnych przeznaczonych douytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem. Wytyczne powinny by stosowanew powizaniu z dyrektyworaz z dokumentem Komisji Europejskiej pt. Przewodnik wdra-ania dyrektyw opartych na koncepcji nowego i globalnego podejcia (Niebieski Przewod-nik) 6.

Niniejsze wytyczne skierowane nie tylko do waciwych organw pastw czonkowskich,ale rwnie do zainteresowanych najwaniejszych podmiotw gospodarczych, takich jak:

producenci, ich organizacje branowe, jednostki odpowiedzialne za przygotowywanie normoraz jednostki, ktrym powierzono procedury oceny zgodnoci.

Przede wszystkim dokument ten musi zapewnia, e w przypadku prawidowego zastosowa-nia dyrektywy usuwa ona przeszkody oraz utrudnienia zwizane ze swobodnym obrotem(swobodnym przepywem) towarw na obszarze Unii Europejskiej (patrz przypis 2). Naley

pamita, e stwierdzenia zawarte w wytycznych odnoszsitylko do zastosowania dyrekty-wy 94/9/WE, chyba, e jakizapis stanowi inaczej. Wszyscy zainteresowani powinni rwniebywiadomi innych wymaga, ktre rwniemogmiezastosowanie (patrz rozdzia6).

Dyrektywa 94/9/WE jest dyrektywnowego podejcia, ustanawiajczasadnicze wymaga-nia bezpieczestwa i ochrony zdrowia oraz pozostawiajcnormom, zwaszcza zharmonizo-wanym normom europejskim, nadanie technicznego wyrazu odpowiednim wymaganiom za-

wartym w dyrektywie.

Dyrektywa 94/9/WE jest dyrektyw cakowicie zharmonizowan, tzn. e jej postanowieniaeliminuj istniejce rozbienoci midzy krajowymi i europejskimi przepisami prawnymi,

ktre obejmujtsamtematyk, jakobejmuje ta dyrektywa.

Z dniem 1 lipca 2003 r. wszystkie inne odpowiednie krajowe przepisy prawne straci y swojmoc, a dyrektywa 94/9/WE, wdroona do krajowych przepisw pastw czonkowskich, staasijedynym rdem obowizujcego prawa.

Dyrektywy dotyczce uytkowania

Czytelnik powinien mie wiadomo, e tam, gdzie brane s pod uwag wyroby ATEXw aspekcie ich uycia w miejscu pracy, krajowe i wsplnotowe przepisy prawne odnoszcesi do zapewnienia bezpieczestwa pracownikw bd odpowiednio zastosowane. W tym

przypadku majzastosowanie rne przepisy prawne odnoszce sido zakadw zarwno nadziemi, jak i do podziemnych kopalwgla i innych kopalin lub morskich platform wydo-

bywczych ropy naftowej. 7

5Dyrektywa 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 marca 1994 w sprawie ujednolicenia przepi-

sw prawnych pastw czonkowskich dotyczcych urzdzei systemw ochronnych przeznaczonych do uytkuw przestrzeniach zagroonych wybuchem. Dz.U. L 100, 19.04.1994, str.1. uzupeniona rozporzdzeniem (WE)Nr.1882/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 wrzenia 2003, (Dz.U. L 284, 31.10.2003, str.1).Poprawiona poprawk, . Dz.U. L 21, 26.1.2000, str.42; i poprawk, Dz.U. L 304, 5.12.2000, str.19.6http://ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods/dokuments/blue-guide.7Dyrektywa 1999/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych

wymagadotyczcych bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy,na ktrych moe wystpiatmosfera wybuchowa (15 dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 (1) dyrekty-wy 89/391/EWG), Dz.U. L 023, 28.01.2000, str. 57,Dyrektywa 92/91/EWG z dnia 3 listopada 1992 r. dotyczca minimalnych wymagamajcych na celu poprawwarunkw bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw w zakadach grniczych wydobywajcych kopaliny


8/82

8

2 CEL DYREKTYWY ATEX 94/9/WE

Celem dyrektywy 94/9/WE jest zapewnienie swobodnego przepywu wyrobw, ktre jejpodlegajna terytorium UE. Z uwagi na powysze, w oparciu o artyku95 Traktatu, dy-rektywa wprowadza ujednolicone wymagania i procedury oceny zgodnoci.

Dyrektywa podkrela, e aby zniebariery w handlu poprzez nowe podejcie wprowadzo-

ne UchwaRady z 7 maja 1985 r.8

naley okrelizasadnicze wymagania dotyczce bezpie-czestwa oraz inne odpowiednie waciwoci, ktre powinny byokrelone tak, aby moliwebyo zapewnienie bardzo wysokiego poziomu zabezpieczenia. Zasadnicze wymagania bez-pieczestwa i ochrony zdrowia (EHSRs) zostay podane w zaczniku II do dyrektywy94/9/WE.

Zasadnicze wymagania bezpieczestwa i ochrony zdrowia odnoszsiw szczeglnoci do:

potencjalnych rde zaponu urzdze przeznaczonych do uytku w przestrzeniach za-groonych wybuchem,

samodzielnych systemw ochronnych uruchamiajcych si po wystpieniu wybuchu,

a ktrych gwnym zadaniem jest natychmiastowe powstrzymanie wybuchu lub ograni-czenie skutkw rozprzestrzeniania sipomieni i cinienia,

aparatury zabezpieczajcej, ktra przyczynia si do bezpiecznego funkcjonowania urz-dzewobec rdezaponu i do bezpiecznego funkcjonowania samodzielnych systemwochronnych,

czci i podzespow nie penicych adnych samodzielnych funkcji, lecz istotnych zewzgldu na bezpieczne funkcjonowanie urzdze lub samodzielnych systemw ochron-nych.

Od dnia 1 lipca 2003 r. odpowiednie wyroby tylko wtedy mogbywprowadzane do obrotuna terytorium UE9, mogswobodnie przepywaoraz mogfunkcjonowazgodnie z projek-tem i przeznaczeniem w przewidzianym rodowisku jeeli szgodne z dyrektyw94/9/WE(oraz innymi odpowiednimi przepisami).

Dyrektywa 94/9/WE wprowadza po raz pierwszy zharmonizowane wymagania odnosz-ce sido urzdzenieelektrycznych, urzdzeprzeznaczonych do uytku w rodowisku,ktre jest potencjalnie wybuchowe z uwagi na wystpowanie pyu oraz systemwochronnych. Wymagania te dotycztake aparatury zabezpieczajcej przeznaczonej douytku na zewntrz przestrzeni zagroonych wybuchem, lecz ktra jest wymagana lubprzyczynia si do bezpiecznego funkcjonowania urzdze lub systemw ochronnychwobec zagroe wybuchem. Jest to zatem poszerzenie zakresu objtego dyrektyw

w porwnaniu z istniejcymi przepisami krajowymi dotyczcymi urzdze i systemwprzeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem.

Wymagania dotyczce speniania postanowiedyrektywy 94/9/WE bdkolejno omawianew nastpnych rozdziaach.

otworami wiertniczymi (11 dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 (1) Dyr. 89/391/EWG); Dz.U. WEL 348 z 28.11.1992, str. 9-24,Dyrektywa 92/104/EWG z dnia 3 grudnia 1992 r. w sprawie minimalnych wymagaw zakresie poprawy bez-pieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw odkrywkowego i podziemnego przemysu wydobywczego(12 dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 (1) dyrektywy 89/391/EWG); Dz.U. L 404, 31.12.1992, str.10.

8Dz.U. C 136, 4.06.1985, str.1.

9Dyrektywa 94/9/WE jest rwnieakceptowana w innych pastwach, tam gdzie funkcjonujodpowiednie mi-dzynarodowe umowy. Wicej szczegw patrz strona internetowa DG Przedsibiorstwa i Przemys:http://ec. europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/international-competitiveness.


9/82

9

3 POJCIA OGLNE10

W niniejszych wytycznych okrelenie wyrb obejmuje urzdzenia, systemy ochronne,aparaturzabezpieczajc, czci lub podzespoy oraz ich kombinacje.

Naley podkreli, e dyrektywa 94/9/WE nakada obowizki na osoby, ktre wprowadzajwyroby do obrotu i/lub oddajwyroby do uytku, bdce producentami, ich upowanionymi

przedstawicielami, importerami lub innymi odpowiedzialnymi osobami. Dyrektywa nie ustala

zasad dotyczcych uytkowania urzdzew przestrzeniach zagroonych wybuchem, zasadyte, przykadowo, zawierajdyrektywy 1999/92/WE, 92/91/WE i 92/104/WE11

3.1 Wprowadzanie wyrobw ATEX do obrotu

Oznacza to udostpnienie po raz pierwszy, za odpat lub bezpatnie, wyrobu na rynkuWsplnoty, w celu jego dystrybucji i/lub uytkowania na terytorium Wsplnoty.

Uwagi:

Pojcie wprowadzania do obrotu okrela moment, w ktrym wyroby przechodz po razpierwszy z fazy produkcji do obrotu w UE lub s importowane z pastw spoza UEi dystrybuowane i/lub uytkowane w UE. Poniewapojcie wprowadzania do obrotu dotyczytylko wyrobw po raz pierwszy udostpnionych celem ich dystrybucji i/lub uytkowaniaw UE, dyrektywa ATEX 94/9/WE obejmuje tylko:

a)

nowe wyroby wytwarzane w UE,

b) jako-nowe wyroby zgodnie z art. 3.3,

c)

nowe lub uywane wyroby importowane z pastw spoza UE,

d) nowe lub jako-nowe wyroby oznakowane przez osob, ktra nie jest pierwotnym pro-ducentem.

Postanowienia oraz wymagania dyrektywy dotyczce wprowadzania do obrotu obowizujod30 czerwca 2003 roku i dotyczkadego wyrobu indywidualnie, bez wzgldu na dati miej-sce wytworzenia. Producent jest odpowiedzialny za zapewnienie, e kady oraz wszystkiez produkowanych przez niego wyrobw odpowiadajwymaganiom, jeeli wyroby te wcho-dzw zakres dyrektywy.

Udostpnienie oznacza przekazanie wyrobu, to znaczy zarwno praw wasnoci, jaki fizycznie przez producenta, jego upowanionego przedstawiciela w UE lub importera, oso-

bie odpowiedzialnej za jego dystrybucjna rynku UE lub bezporednio kocowemu odbiorcy,poddostawcy lub uytkownikowi w ramach transakcji handlowej, za odpat lub bezpatnie,bez wzgldu na charakter prawny transakcji, na ktrej opiera siprzekazanie (sprzeda, po-yczka, wynajem, leasing, darowizna, lub inny rodzaj formy prawnej handlu). Wyroby ATEXmuszspeniawymagania dyrektywy w momencie przekazywania.

Jeeli producent, jego upowaniony przedstawiciel w UE lub importer oferuje w kataloguwyroby objte dyrektyw, nie sone uwaane za wprowadzone do obrotu, dopki nie zostan

10Oglne definicje zostay zawarte rwniew Przewodniku wdraania dyrektyw opartych na koncepcji nowe-

go i globalnego podejcia (Niebieski Przewodnik- patrz odnonik 6). Pozostae specyficzne definicje doty-czce dyrektywy 94/9/WE zostay zawarte w rozdziale 4 niniejszych wytycznych.

11Patrz odnonik 7.


10/82

10

udostpnione po raz pierwszy. Z tego wzgldu, wyroby oferowane w katalogu nie muszbyw peni zgodne z postanowieniami dyrektywy 94/9/WE, ale wtedy ta informacja powinna bywyranie podana w katalogu.

Wprowadzenie wyrobw do obrotu nie obejmuje:

przekazania wyrobw przez producenta jego upowanionemu przedstawicielowi usta-nowionemu w UE, jeeli jest on odpowiedzialny w imieniu producenta, za zapewnie-nie zgodnoci z dyrektyw,

wyrobw importowanych do UE celem ich ponownego eksportu (reeksport), tj. w celu

ich przetworzenia,

wytwarzania wyrobw w UE celem ich wyeksportowania do pastw poza UE,

eksponowania wyrobw na targach i wystawach12. Wyroby te nie muszbyw penejzgodnoci z postanowieniami dyrektywy, ale informacja o tym musi by wyranie

podana przy eksponowanym wyrobie.

Osoba wprowadzajca wyrb do obrotu w UE, czy to producent, czy te jego upowaniony

przedstawiciel lub jeeli aden z nich nie jest ustanowiony w UE, wwczas importer lub jaka-kolwiek osoba za to odpowiedzialna, musi przechowywado dyspozycji waciwych organwdeklaracj zgodnoci WE. Dokumentacja techniczna powinna by udostpniona na daniewadz wykonawczych w stosownym czasie (patrz zaczniki III, VI, VIII dyrektywy). Doku-menty te powinny by przechowywane przez t osob do dyspozycji waciwych organw

przez dziesilat od daty wytworzenia ostatniego egzemplarza wyrobu. Dotyczy to wyrobwwytwarzanych w UE, jak i tych pochodzcych z importu z pastw spoza UE.

3.2 Oddawanie wyrobw ATEX do uytku

Oznacza to uycie, po raz pierwszy na terytorium UE, wyrobw objtych dyrektyw

94/9/WE, przez ich kocowego uytkownika.

Uwagi:

Wyroby objte dyrektyw 94/9/WE zostaj oddane do uytku w momencie, gdy s po razpierwszy uyte.

Jednake, jeeli nie mona okreli, kiedy wyrb zostapo raz pierwszy uyty, wyrb, ktryjest gotowy do uytku, jak tylko jest wprowadzony do obrotu, i ktry nie musi byzestawianyani instalowany, oraz gdy jego warunki dystrybucji (przechowywanie, transport itp.) nie

wpywajna dziaanie lub waciwoci zapewniajce bezpieczestwo wyrobu odnoszce sido zasadniczych wymagabezpieczestwa i ochrony zdrowia dyrektywy 94/9/WE, uznaje sigo za oddany do uytku (w momencie) jak tylko zostawprowadzony do obrotu.

3.3 Producent

Jest to kada osoba fizyczna lub prawna, ktra produkuje wyrb lub, ktra zaprojektowaai wyprodukowaa wyrb, odpowiedzialna za zaprojektowanie i wyprodukowanie wyrobwobjtych postanowieniami dyrektywy 94/9/WE z zamiarem wprowadzenia ich ze swojna-zwlub znakiem firmowym do obrotu w UE.

12Patrz art. 2.3 dyrektywy. Chociadozwolony jest pokaz urzdzenia niezgodnego, to zgodnie z postanowie-niami krajowymi, mona zastosowaprawo krajowe, aby taki pokaz nie stwarzasytuacji niebezpiecznych.


11/82

11

Producent moe sam zaprojektowai wyprodukowawyrb, lub ewentualnie moe produku-jc wyrb korzysta z gotowych czci skadowych, oznakowanych lub nieoznakowanychznakiem CE, podzlecawykonanie usug lub czci i podzespow.

Producentem jest rwniekady, kto z zamiarem wprowadzenia do obrotu znacznie modyfi-kuje wyrb, w taki sposb, e jego waciwoci dotyczce bezpieczestwa i ochrony zdrowia(i/lub dziaania) sna tyle zmienione, e powstaje wyrb okrelany jako-nowy13.

3.3.1 Korzystanie z usug podzlecanych przez producenta

Producent, z zamiarem wprowadzenia wyrobu do obrotu ze swojnazw, moe rwniepo-dzleci, nie angaujc siw realne/rzeczywiste procesy produkcji, jego zaprojektowanie, wy-

produkowanie, zestawienie, zapakowanie, przerobienie lub oznakowanie swojnazw, w tensposb prezentujc siebie jako producenta.

Kiedy takie podzlecanie ma miejsce, producent musi zachowacakowitkontrolnad wyro-bem, a take zapewnisobie otrzymywanie wszystkich informacji, jakie sniezbdne w celuwypenienia swego zakresu odpowiedzialnoci jako producenta w znaczeniu podanym w dy-

rektywie.

W takich przypadkach, producent nie moe sam zwolnisize swej odpowiedzialnoci jakoproducenta i faktycznej odpowiedzialnoci za zastosowanie odpowiednich procedur ocenyzgodnoci, wcznie z zaangaowaniem jednostki notyfikowanej, jeeli wymaga tego dyrek-tywa, na przykad zatwierdzania i przeprowadzania okresowych kontroli systemu zarzdzania

jakociu producenta.

3.3.2 Procedury oceny zgodnoci, ktrych podstaw jest zapewnienie jakoci (Zacznik IV,

Zacznik VII)

Podzlecenie moe spowodowa, e producent nie bdzie w stanie wykaza(jednostce notyfi-kowanej), e jego wasny system zapewnienia jakoci gwarantuje, e wyrb spenia wymaga-nia dyrektywy. System zapewnienia jakoci produkcji (Zacznik IV) lub zapewnienia jakociwyrobu (Zacznik VII) musi bypoddany ocenie jednostki notyfikowanej oraz okresowymauditom w rzeczywistych pomieszczeniach obiektw produkcyjnych, samego producenta

i/lub podwykonawcw.

Producent nie moe na podstawie auditw jednostki notyfikowanej u podwykonawcw zwol-nisize swej odpowiedzialnoci wynikajcej z dyrektywy. W tym przypadku jednostka no-tyfikowana nie powinna wydapodwykonawcy powiadomienia o zapewnieniu jakoci, chybae podwykonawca ma wasny certyfikat badania typu WE identycznego wyrobu.

Jeeli producent zleca produkcjlub oznakowanie wyrobu podwykonawcy, ktry wprowadzado obrotu identyczny wyrb oznakowany swojnazw, to wystarczajce w przypadku produ-centa jest wykorzystanie certyfikatu podwykonawcy jako podstawy drugiego certyfikatu. Od

producenta bdzie sioczekiwa, e przedstawi:

- pierwotny certyfikat,

- owiadczenie pierwotnego producenta, e urzdzenie produkowane z nazw przedstawi-ciela handlowego bdzie takie samo jak urzdzenie pierwotnie certyfikowane,

13Patrz rozdzia7 niniejszego przewodnika.


12/82

12

-

owiadczenie przedstawiciela handlowego, e urzdzenie wprowadzane do obrotu bdzietakie samo jak pierwotnie certyfikowane, i

- kopie umowy pomidzy A i B.

Patrz rwniedokumenty rozpatrywane przez Komitet Stay ATEX Certyfikaty i oznakowa-nia CE bez nazwy pierwotnego producenta

(http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/documents/guidance/atex/standing-committee/ce-marking) .

Uwagi:

Producent ponosi odpowiedzialnoza:

przeprowadzenie analiz celem stwierdzenia, czy jego wyrb podlega dyrektywie

94/9/WE, i ktre z jej wymaga maj zastosowanie (zgodnie z objanieniamiw rozdziale 4),

zaprojektowanie oraz wytworzenie wyrobu zgodnie z zasadniczymi wymaganiamibezpieczestwa i ochrony zdrowia ustanowionymi w dyrektywie,

przestrzeganie procedur oceny zgodnoci wyrobu z zasadniczymi wymaganiami bez-pieczestwa i ochrony zdrowia ustanowionymi w dyrektywie (patrz artyku8),

podpisanie deklaracji lub wiadectwa zgodnoci,

zapewnienie oznakowania i doczenie instrukcji bezpiecznego uytkowania, konser-wacji itp., jak to jest opisane w zaczniku II dyrektywy.

Producent bierze na siebie wyczni ostatecznodpowiedzialnoza zgodnoswojego wy-robu z zastosowanymi dyrektywami. Ma on obowizek zrozumie zarwno projekt, jaki budowwyrobu, aby mc zadeklarowa takzgodnow odniesieniu do wszystkich obo-wizujcych postanowiei wymagaodpowiednich dyrektyw.

Artykuy 8 i 10 dyrektywy 94/9/WE oraz zwizane z nimi zaczniki, formuujobowizkiproducenta w odniesieniu do oceny zgodnoci, oznakowania CE, deklaracji zgodnoci WE,pisemnego wiadectwa zgodnoci (jeeli jest wymagane) oraz przechowywania deklaracjizgodnoci WE wraz z dokumentacj techniczn, do dyspozycji waciwych organw przezokres dziesiciu lat od daty wytworzenia ostatniego egzemplarza wyrobu.

3.4 Wytwarzanie wyrobw ATEX na uytek wasny

Kto oddaje do uytku wyroby objte postanowieniami dyrektywy, ktre wyprodukowa nauytek wasny, traktowany jest jako producent. Jest on zobowizany do wykazania zgodnociz dyrektyww zwizku z przepisami dotyczcymi oddawania do uytku.


13/82

13

3.5 Upowaniony przedstawiciel

Jest to osoba lub osoby wyranie wyznaczone przez producenta na podstawie pisemnegoupowanienia, aby dziaay w jego imieniu w odniesieniu do okrelonych obowizkw produ-centa na terenie UE. W ramach tych obowizkw przedstawiciel moe podejmowazobowi-zania cice na producencie, ktre okrelaj odpowiednie artykuy dyrektywy oraz peno-mocnictwo, jakiego udzielimu producent.

Przedstawiciel moe, na przykad, zostaupowaniony do przeprowadzenia badana teryto-rium UE, do podpisywania deklaracji zgodnoci WE, oznakowywania znakiem CEi przechowywania deklaracji zgodnoci oraz dokumentacji technicznej na terenie UE do dys-

pozycji waciwych organw.

Ocenie jednostki notyfikowanej nie podlega system jakoci przedstawiciela/osoby odpowie-dzialnej, ale system jakoci rzeczywistego producenta. Nie sensowna byaby ocena systemu

jakoci osoby, ktra nie jest producentem wyrobu. Jednake, jeeli upowaniony przedstawi-ciel przeprowadza odpowiednie badania i/lub sprawdzenia wymagane dyrektyw, w celu za-

pewnienia zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami bezpieczestwa i ochrony zdrowia, powi-

nien on bypoddany ocenie zapewnienia jakoci.

Uwagi:

Artykuy 8 i 10 wraz z zacznikami 39 dyrektywy 94/9/WE okrelajobowizki naoonena przedstawiciela ustanowionego w UE, w odniesieniu do oceny zgodnoci, oznakowaniaCE, deklaracji zgodnoci WE, postanowiedotyczcych przechowywania deklaracji zgodno-ci WE wraz z dokumentacj techniczndo dyspozycji waciwych organw przez 10 lat oddaty wytworzenia ostatniego egzemplarza wyrobu.

3.6 Inne osoby odpowiedzialne za wprowadzenie wyrobu do obrotu

Jeeli ani producent ani przedstawiciel nie sustanowieni w UE, to kada inna osoba dziaa-jca na terenie UE, ktra wprowadza wyrb do obrotu, posiada obowizki wchodzcew zakres dyrektywy. Jedynym zadaniem teje osoby jest obowizek udostpniania waci-wym organom niezbdnej dokumentacji przez okres dziesiciu lat od daty wytworzenia ostat-niego egzemplarza wyrobu. W swoich uprawnieniach, jako osoby odpowiedzialnej za

wprowadzenie do obrotu, osoby te nie s uprawnione do przejmowania innych odpowie-dzialnoci przypisanych wycznie producentowi lub jego upowanionemu przedstawicielowi(np. podpisywanie deklaracji zgodnoci WE).

3.7 Urzdzenia

14

Przez urzdzenia15, jak to zostao okrelone w dyrektywie 94/9/WE, rozumie si maszyny,sprzt, przyrzdy stae lub ruchome, podzespoy sterujce i oprzyrzdowanie do nich naleceoraz systemy wykrywania i zapobiegania, ktre oddzielnie lub poczone ze sob, sprzezna-czone do wytwarzania, przesyania, magazynowania, pomiaru, regulacji i przetwarzania ener-

14Oczywiste jest, e rne wersje jzykowe dyrektywy ATEX powodujrne interpretacje definicji. Informa-

cje zawarte w niniejszym dokumencie majna celu zapoznanie zainteresowanych stron caego EuropejskiegoObszaru Gospodarczego ze wsplnym podejciem uzgodnionym przez pastwa czonkowskie. Podejcie to niewpywa jednak w aden sposb na rne wersje jzykowe dyrektywy, jakie zostay przyjte w odpowiednichprzepisach krajowych, nie wpywa to rwniena prawo producenta do wybrania wanie tej cieki stosowaniadyrektywy.

15Artyku1.3 (a) dyrektywy.


14/82

14

gii i/lub materiaw, a ktre, przez ich wasne potencjalne rda zaponu, szdolne do spo-wodowania wybuchu16.

3.7.1 Przestrzezagroona wybuchem

Urzdzenie wchodzi w zakres dyrektywy tylko przy zaoeniu, e jest ono przeznaczone (ca-e, lub jego cz) do uytku w przestrzeni zagroonej wybuchem.

Jeeli wyrb, np. zbiornik, wewntrz ktrego moe wystpiatmosfera wybuchowa, zawieraurzdzenie zgodne z definicjdyrektywy, to urzdzenie to praktycznie jest w atmosferze wy-

buchowej i chociaznajduje siw zbiorniku, podlega dyrektywie.

Jeeli urzdzenie, wewntrz ktrego moe wystpiatmosfera wybuchowa, moe z powoduswej konstrukcji, sposobu dziaania itd. stworzyatmosferwybuchow, ktra w caoci lubczci je otacza, to podlega dyrektywie.

Atmosfera wybuchowa moe wystpinie tylko w otoczeniu, ale powstaw procesie, ktrywymaga doprowadzenia mieszanin lub stworzy je z materiaw. Strefy wzajemnego oddzia-

ywania midzy urzdzeniem a wejciem/wyjciem procesu bdrwniewymagarozwae-nia. Moe to, w niektrych przypadkach prowadzi do urzdze zaliczanych do wicej ni

jednej kategorii, jednej (lub kilku) kategorii w odniesieniu do zewntrznej atmosfery i innejkategorii w odniesieniu do atmosfery procesu.

3.7.2 Wasne rda zaponu

Innym elementem przyjtej w dyrektywie definicji urzdzenia jest stwierdzenie, e urzdzeniemusi miewasne potencjalne rdo zaponu.

Potencjalnymi rdami zaponu mogby: iskry elektryczne, uki i ognienia, wyadowaniaelektrostatyczne, fale elektromagnetyczne, promieniowanie jonizujce, gorce powierzchnie,

pomienie i gorce gazy, iskry wytwarzane mechanicznie, promieniowanie optyczne, reakcjechemiczne17, kompresja.

W niektrych przypadkach w wyrobie moe wystpowa atmosfera wybuchowa, ktra jestcelowo zapalana. Jest jasne, e w tym przypadku takie urzdzenie nie wchodzi w zakres dy-rektywy 94/9/WE, chyba, e istniejinne dodatkowe zagroenia. Dotyczy to wikszoci urz-dzewyprodukowanych zgodnie z wymaganiami dyrektywy dotyczcej urzdzespalajcych

paliwa gazowe 90/396/EWG.

Moemy powiedzie, e urzdzenie ma wasne potencjalne rdo zaponu, gdy pracujcw przestrzeni zagroonej wybuchem zgodnie ze swoim przeznaczeniem (wczajc wadliwedziaanie itd. w zakresie zalenym od jego kategorii patrz zacznik I dyrektywy), jest zdol-ne do zaponu, jeeli nie bdzachowane specjalne rodki bezpieczestwa. Dlatego urzdze-nie musi zapewniawymagany poziom zabezpieczenia.

Aby zapewniwymagany poziom zabezpieczenia mona zastosowarne techniczne wyko-nania, np: iskrobezpieczne, gazowe z nadcinieniem, wzmocnione itd.

16W nastpstwie dyskusji prowadzonych w ramach Staego Komitetu i jednostek normalizacyjnych podkrelo-no, e iskrobezpieczne urzdzenia elektryczne swczone w zakres tej dyrektywy.

17Naley brapod uwagwyrane wykluczenie w artykule 1 (4) dyrektywy 94/9/WE urzdze, jeeli zagroe-nie wybuchem wynika wycznie z obecnoci materiaw wybuchowych lub substancji chemicznie niestabil-nych.


15/82

15

Wiele wyrobw powszechnego uytku jest wykonanych z tworzyw sztucznych (polimerw)o bardzo maej konduktywnoci elektrycznej. Mogone naelektryzowasi, np. jeeli spo-cierane, lub gdy pylub ciecz przemieszcza sinad ich powierzchni. W wikszoci przypad-kw, moe to bykontrolowane przez samych uytkownikw, jeeli wyroby suytkowanew przestrzeniach zagroonych wybuchem, to powinny byoceniane i kontrolowane zgodniez krajowymi lub wsplnotowymi przepisami (np. dyrektywa 1999/92/WE18). W kadym

przypadku uytkownik takiego wyrobu musi wzipod uwag te rda zaponu, oceniajc

ryzyko w miejscu pracy.

Przykadami takich wyrobw splastikowe pojemniki do transportu chemikaliw, polietyle-nowe rury, pojemniki i siedzenia.

Jeeli jedyne rdo elektryzowania elektrostatycznego wyrobw pochodzi z procesu, to takiewyroby nie straktowane jako posiadajce wasne rdo zaponu i nie wchodzone w zakresdyrektywy 94/9/WE. W zwizku z tym, nie powinny by oznakowane znakiem Ex lub CEzgodnie z dyrektyw94/9/WE.

Jeeli przewiduje si, e wyroby z polimerw bd wchodziy w skad urzdzenia ATEX,

i mogsielektryzowaw wyniku ruchu urzdzenia (np. opatki wentylatora) lub w wynikuuytkowania urzdzenia, to mog zosta zaklasyfikowane jako zwyke czci urzdzeniao szczeglnych waciwociach (np. elektrostatycznie rozpraszajce) lub jako czcii podzespoy ATEX, jeeli swprowadzone do obrotu specjalnie w celu takiego uycia.

3.7.3 Urzdzenia nieelektryczne

Jeeli nieelektryczne urzdzenie posiada potencjalne rdo zaponu, jest to gwnie spowo-dowane ruchomymi czciami zdolnymi do stworzenia potencjalnego ryzyka zaponu pocho-dzcego z gorcych powierzchni lub iskier powstajcych wskutek tarcia. Przykadami takichurzdzes: przekadnie, wentylatory, pompy, kompresory, mieszalniki, hamulce. Urzdzeniamechaniczne tego rodzaju zwykle muszbypodczone do rda napdu, takiego jak silnikelektryczny. Razem wprowadzone do obrotu straktowane jak zestawy, patrz 3.7.5.

Urzdzenie mechaniczne moe bywyposaone w termoelementy lub podobne elementy po-miarowe, ktre wytwarzaj tylko bardzo niskie napicia lub mae prdy. Jeeli te elementy

pomiarowe mona uznaza urzdzenia proste, jak to opisano w 5.2.1 oraz, jeeli urzdze-nia te nie majadnych dodatkowych czci elektrycznych, to takie urzdzenia powinny by

poddane procedurze oceny zgodnoci dotyczcej urzdzenieelektrycznych. Jeeli urzdze-nie zawiera urzdzenie elektryczne, ktre moe byatwo oddzielone, to wtedy mona zasto-sowa oddzielnie procedur oceny zgodnoci czci nieelektrycznych wwczas, gdy majzastosowanie warunki okrelone w 3.7.4 (np. w przypadku pompy). Jeeli urzdzenie elek-tryczne zamontowane w urzdzeniu nieelektrycznym nie jest urzdzeniem prostym, to takiwyrb traktuje sijak zestaw (patrz 3.7.5 zestawy).

Naley oceniawszystkie potencjalne rda zaponu urzdzewchodzcych w zakres dyrek-tywy. Listpotencjalnych rdezaponu mona znalew odpowiedniej normie zharmoni-zowanej dotyczcej urzdzenia. W wielu przypadkach urzdzenie bdzie take maszynwchodzcw zakres dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, patrz rozdzia6.

W przypadku wielu elementw mechanicznych ich ruch odbywa siz bardzo maprdkocilub dostarczana do nich moc jest bardzo maa. Takie urzdzenia mogbyniezdolne do wy-

tworzenia gorcych powierzchni lub innych rde zaponu, nawet w przypadkach rzadkowystpujcego wadliwego dziaania. Producent takiego urzdzenia powinien oceni, czy jest

18patrz przypis 7.


16/82

16

ono zdolne do zaponu atmosfery wybuchowej, a jeeli nie, to nie powinien go klasyfikowajako urzdzenie ATEX, ani oznakowazgodnie z dyrektyw94/9/WE (patrz rwnie5.2.1).

3.7.4 Urzdzenia elektryczne

Dyrektywa 94/9/WE nie definiuje urzdzenia elektrycznego. Jednake, z uwagi na fakt, eurzdzenia te s poddawane wasnej procedurze oceny zgodnoci, przydatne jest przyjcie

definicji, jakzaakceptowaa wikszopastw czonkowskich, w nastpujcym brzmieniu:

Urzdzenie elektryczne: urzdzenie zawierajce elementy elektryczne, uywanedo wytwarzania, przechowywania, mierzenia, przesyania oraz przetwarzania energii elek-trycznej, celem sterowania dziaaniem innych urzdzeza pomocenergii elektrycznej lub do

przetwarzania materiaw poprzez bezporednie zastosowanie energii elektrycznej. Naleypamita, e wyrb kocowy zoony z mechanicznych i elektrycznych elementw, moe niewymagaoceny jako urzdzenie elektryczne, pod warunkiem, e takie poczenie tworzcezestaw nie stwarza dodatkowych zagroezaponem (dodatkowe informacje patrz 3.7.5).

3.7.5 Zestawy

Z okrelenia poczone podanego w definicji urzdzenia w dyrektywie wynika to, e ze-staw, utworzony z poczenia dwch lub wicej urzdzerazem z innymi niezbdnymi cz-ciami lub podzespoami, musi byuznany za wyrb podlegajcy dyrektywie 94/9/WE (patrz

przypis 1), pod warunkiem, e ten zestaw jest wprowadzany do obrotu i/lub oddawany douytku, przez osob odpowiedzialn (ktra bdzie zatem producentem tego zestawu), jako

jeden zespfunkcjonalny.

Tego rodzaju zestawy mognie bygotowe do uytku, ale wymagajwaciwego zainstalo-wania. Instrukcje (zacznik II 1.0.6.) muszto ujmowaw taki sposb, aby zapewniona byazgodnoz dyrektyw94/9/WE, bez koniecznoci przeprowadzania dalszej oceny zgodnoci,

pod warunkiem, e instalujcy prawidowo przestrzega instrukcji.

W przypadku zestawu utworzonego z rnych urzdze, jak to okrelono w dyrektywie94/9/WE, ktre zostay wczeniej wprowadzone do obrotu przez rnych producentw, teurzdzenia musz pozostawa zgodne z dyrektyw, posiadajc waciw ocen zgodnoci,oznakowanie CE itd. Producent zestawu moe domniemywazgodnotyche urzdzeorazmoe ograniczywasn ocen ryzyka zestawu do dodatkowych zagroe zaponu oraz in-nych odpowiednich zagroe(jak to zostao okrelone w zaczniku II), ktre mogwystpiw nastpstwie kocowego poczenia. Jeeli inne dodatkowe zagroenia zaponem zostaywykryte, to wymagana jest dalsza ocena zgodnoci zestawu w odniesieniu do tyche dodat-kowych zagroe. Ponadto wykonawca zestawu moe domniemywa zgodno czci lub

podzespow, ktre posiadajwiadectwo zgodnoci wydane przez ich producenta, deklaruj-cego ich zgodno(artyku8.3, patrz rwnierozdzia10).

Jednake, jeeli producent zestawu czy w zestaw czci skadowe nieposiadajce oznako-wania CE (poniewasto czci wytwarzane przez niego lub sto czci otrzymane od do-stawcy, wymagajce dalszej przetworzenia) lub czci i podzespoy nieposiadajce wyejwspomnianego wiadectwa, to nie moe on zastosowadomniemania zgodnoci tych czci,a jego ocena zgodnoci zestawu zgodnie z wymaganiami, powinna obejmowate czci.

Zwraca siuwag, e wasna ocena ryzyka przeprowadzona przez producenta nie wyklucza

przeprowadzenia odnonej procedury oceny zgodnoci przez jednostknotyfikowan.

Aby wyjanipojcie zestaw, w rozumieniu dyrektywy 94/9/WE, moe byuyte pocze-nie pompa/silnik elektryczny przeznaczone do uytku w przestrzeni zagroonej wybuchem.


17/82

17

1) Dla celw dyrektywy 94/9/WE przyjto, e pompa z wbudowanym silnikiem tworzy wo-bec zagroenia zaponem pojedyncze urzdzenie, to znaczy, e oceniajc ryzyko wybuchupompa i silnik elektryczny nie mogby rozwaane oddzielnie. W tym przypadku taki cayzespmusi bypoddany procedurze oceny zgodnoci jako urzdzenie elektryczne. To samoodnosi si, np. do wentylatora silnika elektrycznego, jeeli wentylator jest integralnczcisilnika.

2a) W niektrych przypadkach pompa i silnik elektryczny mogby rozwaane oddzielnie,chociatworzjeden zespfunkcjonalny. Jeeli czy siw zesppompi silnik i takie po-czenie nie stwarza dodatkowych zagroe zaponem, to taki zesp funkcjonalny jakocaonie stanowi pojedynczego urzdzenia podlegajcego dyrektywie 94/9/WE. Ze wzglduna zabezpieczenie przeciwwybuchowe jest on rozwaany jako poczenie pojedynczychurzdze. Dlatego, w tym przypadku, producent musi dostarczyoddzielne deklaracje zgod-noci WE pompy i silnika elektrycznego.

2b) Producent moe, pomimo tego co napisano w 2a), postanowi, e dostarczy pompi sil-nik z jedndeklaracjzgodnoci dotyczccaego zestawu. Jednake w tym przypadku, gdy

s uyte wyroby (takie jak urzdzenia i samodzielne systemy ochronne) zgodne z ATEXi oznakowane CE dalszych wyjanie wymagaj obowizki zestawiajcego. Wydaje sioczywiste, e zestawiajcy powinien ocenizagroenie zaponem, aby zapewni, e w wyni-ku poczenia i zestawienia nie zmieniy si waciwoci przeciwwybuchowe wyrobww odniesieniu do zasadniczych wymagabezpieczestwa i ochrony zdrowia. Jeeli zestawia-

jcy nie jest pewny jak dokona takiej oceny, to powinien szuka i wzipod uwagsko-rzystanie z pomocy technicznej! Moe tak by, na przykad, w przypadku, jeeli produ-cent urzdzenia mechanicznego musi poczyrne urzdzenia elektryczne ATEX, ja-ko czci skadowe zestawu. Jak tylko zestawiajcy pomylnie dokona takiej oceny i niezidentyfikowa dodatkowego zagroenia zaponem powinien opracowa dokumentacjtechniczn, oznakowazestaw znakami CE iEx, zgodnie z zacznikiem II, 1.0.5 dyrektywy,okreliuytkowanie zgodne z przeznaczeniem, podpisadeklaracjzgodnoci WE dotycz-c caego zestawu i zawierajc informacje o zastosowanych technicznych specyfika-cjach/normach (na przykad o wzajemnych poczeniach elektrycznych) i wyposay zestaww instrukcje bezpiecznego uytkowania. Taki sposb postpowania nie wymaga angaowania

jednostki notyfikowanej.

2c) W razie dodatkowego zagroenia zaponem wynikajcego z poczenia w zestaw pompyi silnika, lub w razie braku wczeniejszej penej zgodnoci z dyrektyw, jednegoz zestawionych wyrobw taki zestaw musi bypoddany penej procedurze oceny zgodnoci,odpowiedniej w odniesieniu do kategorii.

Zestawy mogbywprowadzane do obrotu w rny sposb:

3.7.5.1 Zestawy, ktre sw peni okrelonkonfiguracjczci skadowych

W tym przypadku producent okreli ju jedn lub kilka niezmiennych konfiguracji czciskadowych oraz wprowadzi je do obrotu jako jeden zesp funkcjonalny/zespoy funkcjo-nalne.

Jako przykad moe tu posuy oprzyrzdowanie, dostarczane przez jednego producenta,skadajce siz czujnika, przetwornika, bariery ochronnej oraz zasilacza.

Podane powyej czci skadowe s zoone przez t sam osob (producenta zestawu)i wprowadzane do obrotu jako jeden zespfunkcjonalny. Osoba ta przejmuje odpowiedzial-noza zgodnoz dyrektywcaego zestawu.


18/82

18

Deklaracja zgodnoci WE, jak rwnieinstrukcje uytkowania muszodnosisido zestawujako caoci. Musi byjednoznaczne okrelone (np. przez zamieszczenie wykazu wszystkichczci skadowych i/lub wykazu danych dotyczcych bezpieczestwa), jak skonfigurowany

jest zestaw lub zestawy. Producent ponosi odpowiedzialnoza zgodnoz dyrektywi musizatem, zgodnie z zacznikiem II 1.0.6, zawrze szczegowe wytyczne dotyczce pocze-nia/instalowania/dziaania/konserwacji itd. zestawu w instrukcjach bezpiecznego uytkowa-

nia.

3.7.5.2 Zestawy o rnych konfiguracjach

W tym przypadku producent okreli peny typoszereg rnych czci skadowych tworz-cych system moduowy. Zarwno on jak i uytkownik/instalator wybiera oraz czy czciskadowe spord tego typoszeregu w celu zbudowania zestawu, ktry suybdzie w cileokrelonym celu.

Jako przykad moe tu posuy system moduowy ognioszczelnej aparatury rozdzielczeji sterowniczej skadajcej siz szeregu rnej wielkoci oson ognioszczelnych, szeregu cz-

nikw, zaciskw, wycznikw itp.

Pomimo, e w tym przypadku te czci skadowe niekoniecznie szoone przez producentazestawu oraz wprowadzane do obrotu jako pojedynczy zesp funkcjonalny, producent

przyjmuje na siebie odpowiedzialnoza zgodnozestawu dopki czci skadowe swybie-rane spord okrelonego przez niego typoszeregu oraz dobierane i czone zgodnie z jegoinstrukcj.

Deklaracja zgodnoci WE, jak rwnieinstrukcje uytkowania powinny odnosisido sys-temu moduowego jako caoci. Naley jednoznacznie okreli, jakie czci skadowe tworzsystem moduowy oraz w jaki sposb powinny bydobierane do stworzenia zgodnego zesta-wu. Z tego wzgldu producent musi, zgodnie z zacznikiem II 1.0.6, zawrze szczegowewytyczne wyboru czci skadowych oraz dotyczce ich poczenia/instalowania/dziaa-nia/konserwacji itd. w instrukcjach bezpiecznego uytkowania.

Ocena zgodnoci tego rodzaju systemw moduowych moe by wykonana (co najmniej)jako ocena przynajmniej tych przewidywanych konfiguracji, ktre snajbardziej niekorzystnebiorc pod uwag odpowiednie zagroenia (najgorsze przypadki). Jeeli te konfiguracje soceniane na zgodno z zasadniczymi wymaganiami bezpieczestwa i ochrony zdrowia dy-rektywy 94/9/WE, producent moe przeprowadziocenzgodnoci take wszystkich innych

przewidywanych konfiguracji. Jeeli pniej okae si, e inne dodatkowe czci skadowemuszbydoczone do systemu moduowego, to moe dojdo koniecznoci ponownegookrelenia oraz przeprowadzenia oceny najgorszych przypadkw.

Ponisza tablica podaje zwizy przegld kilku przypadkw dotyczcych zestaww:


19/82


20/82

20

3.8 Systemy ochronne

Systemy ochronne19 s wyrobami, innymi ni czci i podzespoy urzdze, przeznaczonymi donatychmiastowego powstrzymywania wybuchw w stadium pocztkowym i/lub ograniczania efek-tywnego zasigu wybuchu, wprowadzanymi do obrotu oddzielnie do uytku jako samodzielne sys-temy.

Przykadami samodzielnych systemw ochronnych s:

przerywacze pomienia,

systemy odciajce (wykorzystujce np.: pytki bezpieczestwa, panele odciajce, klapyeksplozyjne itp.),

zapory gaszce,

systemy tumienia wybuchw.

Oczywiste jest, e pewne proste wyroby uywane w zakadach grniczych, dziaajjako systemyochronne, ale nie mogbyprzedmiotem postanowiedyrektywy (np. pki z pyem kamiennym).

W zwizku ze swoim przeznaczeniem systemy ochronne bd, przynajmniej czciowo, instalowa-ne i uytkowane w przestrzeni zagroonej wybuchem.

Poniewa systemy ochronne maj eliminowa lub redukowa niebezpieczne skutki wybuchw(funkcja bezpieczestwa) podlegajdyrektywie niezalenie, czy majwasne rda zaponu, czytenie. Jeeli maj to muszrwniespeniaokrelone zasadnicze wymagania bezpieczestwai ochrony zdrowia odnoszce sido urzdze.

Zgodnie z artykuem 1.3.(b) systemy ochronne swprowadzane do obrotu oddzielnie w celu uyciaich jako samodzielne systemy20. W konsekwencji ich ocena zgodnoci z odpowiednimi zasadni-czymi wymaganiami bezpieczestwa i ochrony zacznika II musi byzgodna z art. 8(2), i musz

byone oznakowane zgodnie z art. 10 (2).

Oczywicie systemy ochronne mogbywprowadzane do obrotu jako integralna czurzdze-nia. Technicznie pozostajone systemami ochronnymi z powodu swoich funkcji, ale nie suwa-ane za samodzielne systemy ochronne w rozumieniu dyrektywy w odniesieniu do oceny zgodnocii oznakowania. W takich przypadkach ich zgodnojest oceniana w trakcie oceny zgodnoci urz-dze, w ktre swbudowane, stosujc procedury przewidziane w art. 8, zgodnie z grupi kategori

urzdzenia. Nie sone oddzielnie oznakowane.

Wany zanotowania jest fakt, e okrelone zasadnicze wymagania bezpieczestwa i ochrony zdro-wia z zacznika II.3 odnoszsirwniedo zintegrowanych systemw ochronnych.

19Artyku1.3 (b) dyrektywy.

20Patrz poprawka angielskiej wersji dyrektywy 94/9/WE (Dz.U. L 21,26.01.2000)


21/82

21

3.9 Czci i podzespoy

Dwa elementy definicji czci i podzespou21stwierdzaj, e sone:

istotne ze wzgldu na bezpieczne funkcjonowanie urzdze i systemw ochronnychw odniesieniu do zabezpieczenia przeciwwybuchowego (w przeciwnym razie nie byyby pod-miotem dyrektywy),

bez funkcji samodzielnych (patrz 3.8) (w przeciwnym razie byyby uwaane, albo za urzdze-nie, system ochronny, albo za aparaturzgodnie z art.1 (2)).

Moemy uwaa, e dany wyrb ma funkcjsamodzieln, jeeli moe bybezpiecznie uytkowa-ny, speniajc lub przyczyniajc sido spenienia, jednej lub kilku funkcji, okrelonych w art. 1.2lub art. 1.3a lub 1.3b, bez potrzeby dodania jakichkolwiek innych czci. Nie wyklucza to jednakstosowania szczegowych instrukcji dotyczcych instalacji i uytkowania.

Moemy uwaa, e niektre wyroby zarwno maji nie majfunkcji samodzielnych, w zalenociod zakresu oceny zgodnoci przedsiwzitych przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu i/lub odda-niem do uytku.

Nie mona uwaaza cz lub podzespwyrobu, ktry spenia swojfunkcjbez koniecznocidodania dalszych, dodatkowych czci.

Czci i podzespoy przeznaczone do zastosowania w urzdzeniu lub systemie ochronnym, ktreposiadaj wiadectwo zgodnoci wraz z opisem ich waciwoci oraz instrukcje zastosowaniaw wyrobie (patrz artyku8 (3)) suznawane za zgodne z majcymi zastosowanie postanowieniamidyrektywy 94/9/WE. Czci i podzespoy Ex, jak to zostao okrelone w zharmonizowanych nor-mach europejskich, s rwnie czciami i podzespoami w rozumieniu dyrektywy ATEX94/9/WE. Czci i podzespoynie mogbyoznakowane CEchyba, e wymagajtego inne dy-rektywy (np. EMC dyrektywa 2004/108/WE).

Przykadami czci lub podzespow wprowadzanych do obrotu, jeeli sone wyranie przezna-czone do wczenia w wyrb ATEX, s:

zaciski,

zestawy przyciskw,

przekaniki,

puste osony ognioszczelne,

zaponniki do wietlwek,

zahermetyzowane przekaniki i styczniki wraz z zaciskami i poczeniami wewntrznymi,

hamulce maszyn, zaprojektowane jako czci skadowe urzdzenia ATEX,

zbiornik cinieniowy wypeniony proszkiem tumicym wybuch stanowicy czsystemu tu-mienia wybuchu,

tamy przenonikowe stosowane w przenonikach pyw palnych,

21Artyku1.3. (c) dyrektywy.


22/82

22

niesamodzielne systemy ochronne,

we ssce odkurzaczy,

widy wzkw widowych.

Zgodnie z art. 8.3 zgodnoczci i podzespow musi byoceniana wedug tych samych procedur,

jak w przypadku urzdze, systemw ochronnych lub aparatury, zgodnie z art. 1.2, w ktrych szastosowane. Niektrym czciom lub podzespoom moe byprzypisana kategoria i wtedy bdone mogy byzastosowane tylko w urzdzeniach tej kategorii. Inne czci i podzespoy mogmieszeroki zakres zastosowania bez okrelonej kategorii. Dodatkowo, czci i podzespoy samodziel-nych systemw ochronnych nie majokrelonej kategorii tak samo, jak i same systemy ochronne.Zastosowanie ich jest uzalenione od szczegw podanych w zaczanej dokumentacji (np. jeelisone istotne, w pisemnym wiadectwie zgodnoci).

Na przykad, pasy napdowe, oyska, uszczelnienia mechaniczne, diody Zenera itd. szazwyczajwprowadzane do obrotu z przeznaczeniem oglnotechnicznym, a nie z wyran intencj zastoso-wania ich w urzdzeniach, systemach ochronnych lub aparaturze zgodnie z art. 1.2. Ich zgodno(np. odpowiednio w konkretnych zastosowaniach, odnoszc si do bezpieczestwa wyrobu,w ktrym szastosowane) musi byoceniona w trakcie oceny zgodnoci caego wyrobu.

Jeeli czci i podzespoy s wprowadzane do obrotu z wyranym zamiarem stosowania ichw urzdzeniach, systemach ochronnych lub aparaturze zgodnie z Art. 1.2 (jak np. listwy zaciskw

budowy wzmocnionej, osony ognioszczelne itd.) to powinny by ocenione oddzielnie zgodnie zart. 8.3. i powinny posiada pisemne wiadectwo zgodnoci, jak okrelono w art. 8.3. W innym

przypadku pastwa czonkowskie mog zakaza, ograniczy lub wstrzyma wprowadzanie tychczci lub podzespow do obrotu (art. 4.2) i nie mogdomniemywaich zgodnoci (art. 5.1).

Jeeli jakaczlub podzesppodlega procedurze oceny zgodnoci, w ktrej jednostka notyfiko-wana wydaje certyfikat badania typu, to w certyfikacie muszbywyszczeglnione te wymagania

podane w zaczniku II, ktre byy ocenione.

3.10 Aparatura zabezpieczajca, sterujca, regulacyjna okrelona w art. 1.2

Aparatura objta zakresem art. 1.2:

1. Aparatura zabezpieczajca, sterujca, regulacyjna, jeeli przyczynia si, lub jest wymagana

do bezpiecznego funkcjonowania urzdzei systemw ochronnych wobec zagroezaponem,albo odpowiednio wobec zagroenia niekontrolowanym wybuchem, podlega dyrektywie.

2. Aparatura ta podlega dyrektywie nawet, jeelijest przeznaczona do uytku poza przestrzenizagroonwybuchem. Taka aparatura nie jest zaliczana do kategorii zgodnie z zacznikiem I.

3. Przyrzdowe systemy bezpieczestwa (np. czujnik, programowalny sterownik logiczny i urz-dzenie wykonawcze) w rozumieniu punktw 1 i 2. Cay taki system jest uwaany za aparaturzabezpieczajcw rozumieniu art. 1.2. Czci tej aparatury zabezpieczajcej mogznajdowasi wewntrz (np. czujnik), lub na zewntrz (np. programowalny sterownik logiczny) prze-strzeni zagroonej wybuchem.

W przypadku takiej aparatury, zasadnicze wymagania stosuje sitylko w zakresie w jakim snie-

zbdne w celu bezpiecznego i niezawodnego funkcjonowania i dziaania tej aparatury wobec za-groezaponami, albo odpowiednio zagroeniekontrolowanymi wybuchami (za. II, uwagiwstpne pkt B).


23/82

23

Przykady:

pompa, regulator cinienia, akumulator itd., zapewniajce wystarczajce cinienie i przepyw dozasilania hydraulicznego systemu zabezpieczajcego (wobec zagroenia zaponem),

zabezpieczenie przecieniowe silnikw elektrycznych o rodzaju zabezpieczenia Ex e budowawzmocniona,

zespoy sterownikw, w przestrzeni niezagroonej wybuchem, systemw kontroli rodowiska,zawierajcych przyrzdy do wykrywania gazu, rozmieszczone w przestrzeni zagroonej wybu-chem, inicjujce dziaania w jednym lub kilku urzdzeniach lub systemach ochronnych, majcena celu uniknicie dalszego zagroenia zaponem w przypadku, jeeli zostanwykryte niebez-

pieczne poziomy stenia gazu,

zespoy sterownikw, w przestrzeni niezagroonej wybuchem, poczone z czujnikami pomiarutemperatury, cinienia, przepywu itd., znajdujce siw przestrzeni niezagroonej wybuchem,a uywane w celu sterowania (majcego na celu uniknicie dalszego zagroenia zaponem)urzdzeniami elektrycznymi, uytkowanymi w produkcji lub czynnociach obsugowychw przestrzeniach zagroonych wybuchem.

Ze wzgldw bezpieczestwa i ekonomicznych w wikszoci przypadkw preferuje siinstalowa-nie takiej aparatury w przestrzeni niezagroonej wybuchem. Jednake, niekiedy moe to bynie-moliwe. W takich przypadkach, chociadyrektywa o tym nie mwi wyranie, taka aparatura moe

bytake okrelona jako urzdzenie.

Mona wyrnidwie sytuacje: jeeli aparatura ma wasne potencjalne rdo zaponu, to dodatkowo do wymagawynikaj-

cych z art. 1.2 bdmiay zastosowanie wymagania dotyczce urzdze,

jeeli aparatura nie ma wasnego potencjalnego rda zaponu to nie mona jej traktowa jakurzdzenie, ale oczywicie bdmiay zastosowanie wymagania wynikajce z art. 1.2.

Aparatura nieobjta zakresem art. 1.2

1. Aparatura inna niaparatura zabezpieczajca, sterujca i regulacyjna.

2. Aparatura, wczajc aparatur zabezpieczajc, sterujc i regulacyjn, ktra ani nie

przyczynia si, ani nie jest wymagana do bezpiecznego funkcjonowania wobeczagroezaponem, albo wobec zagroenia niekontrolowanym wybuchem.

3.

Nawet, jeeli aparatura zabezpieczajca, sterujca i regulacyjnaprzyczynia si lub jestwymagana do bezpiecznego funkcjonowania, lecz wobec zagroe innych anieli wobeczagroezaponem, albo odpowiednio wobec zagroenia niekontrolowanym wybuchem,

4. Aparatura monitorujca zapewniajca jedynie powstanie sygnau alarmowego, w celuochrony osb, ale bez bezporedniego sterowania urzdzeniem w przestrzeni zagroonejwybuchem.


24/82

24

Przykady:

styczniki, sterowniki logiczne itd., niespeniajce jakichkolwiek funkcji zabezpieczajcych(wobec zagroenia zaponem), patrz pkt. 2 powyej);

system zraszania wodprzeznaczony do przeciwpoarowej ochrony instalacji,

drzwi przeciwwybuchowe zaprojektowane tak, aby wytrzymyway okrelone nadcinienie

(z gwnym przeznaczeniem jako drzwi, niemajce za zadanie nic wicej, jak bycianzabez-pieczajcprzed wybuchem),

systemy zawierajcych przyrzdy wykrywajce gaz, ktre alarmuj, ale nie majfunkcji stero-wania urzdzeniami,

systemy wentylacji awaryjnej dziaajce po wykryciu gazu.


25/82

25

4 W JAKICH PRZYPADKACH STOSUJE SIDYREKTYW94/9/WE?

Producent, jego upowaniony przedstawiciel lub osoba, ktra po raz pierwszy wprowadza wyrb doobrotu lub oddaje go do uytku w UE, musi ustali, czy wyrb ten jest objty zakresem dyrektywy94/9/WE, a jeeli tak zastosowa jej postanowienia. Producent (w szerszym znaczeniu dyrekty-wy) musi zatem dokonaanalizy ATEX na podstawie dyrektywy 94/9/WE.

4.1 Analiza ATEX

4.1.1 Czym jest przestrzezagroona wybuchem w rozumieniu dyrektywy 94/9/WE?

Dyrektywa 94/9/WE jest dyrektywnowego podejcia, a zatem ma na celu uatwienie swobodne-go przepywu towarw na terenie Wsplnoty. Cel ten zostaosignity przez ujednolicenie przepi-sw prawnych dotyczcych bezpieczestwa, stosujc podejcie odnoszce sido ryzyka. Jej zada-niem jest rwniewyeliminowanie lub przynajmniej zminimalizowanie ryzyka wystpujcego pod-czas uytkowania niektrych wyrobw wprzestrzeni zagroonej wybuchem lub w kontakciez ni.Producent musi przyjzaoenia dotyczce uytkowania zgodnie z przeznaczeniem jego wyrobuuwzgldniajc kontakt z przestrzenizagroonwybuchem.

Atmosfera wybuchowaw dyrektywie 94/9/WE jest zdefiniowana jako mieszanina:

i) substancji palnychw postaci gazw, par, mgielub pyw,

ii) z powietrzem,

iii)

w warunkach atmosferycznych22,

iv)

w ktrej, po wystpieniu zaponu, nastpuje spalanie rozprzestrzeniajce sina caniespalonmieszanin[naley pamita, e w niektrych przypadkach (gwnie py-

w) nie zawsze caa ilopalnego materiau zostaje spalona].

Przestrze, w ktrej moe wystpiatmosfera wybuchowa pod wpywem warunkw lokalnych i/lubruchowych jest nazywana przestrzenizagroonwybuchem. Tylko w odniesieniu do tego rodza-

ju przestrzeni sprojektowane wyroby objte dyrektyw94/9/WE (patrz rwnierozdzia4.3 Oce-na ryzyka).

Istotny jest rwniefakt, e nie sobjte zakresem dyrektywy 94/9/WE te wyroby, ktre sprze-znaczone do uytku w mieszaninie lub w kontakcie z mieszanin, ktra jest potencjalnie wybucho-wa, a w przypadku ktrej nie wystpuje jeden lub kilka podanych w (punktach) od i) do iv)elementw definicji,Na przykad:

Wyrb w mieszaninie potencjalnie wybuchowej, bez obecnoci powietrza, nie wchodziw zakres dyrektywy23. Specjalne procesy tego rodzaju wymagajurzdzespecjalnie zaprojek-

22Dyrektywa 94/9/WE nie okrela warunkw atmosferycznych. Jednake temperatura otoczenia od 20C do 60C

oraz cinienie midzy 0,8 bar i 1,1 bar, mog byodpowiednie, jako podstawa projektowania i przewidywanegouytkowania wyrobw. Nie wyklucza to jednak, e wyroby mogbyspecjalnie projektowane i oceniane do dziaa-nia sporadycznie poza tymi warunkami atmosferycznymi. Naley zwrciuwag, e wyroby elektryczne szwykleprojektowane i badane, zgodnie z normami zharmonizowanymi, do uytku w temperaturze otoczenia w zakresie od 20C do 40C. Wyroby zaprojektowane do uytku poza zakresem tej temperatury bd wymagay dodatkowychoznakowa, i jeeli to waciwe, dalszych bada. Bdzie to zwykle wymagao porozumienia midzy producentem

a zamierzonym uytkownikiem.23Przykadami tych atmosfer mog by: mieszaniny, ktre swybuchowe bez powietrza (np. H2 zmieszane z CL2),mieszaniny substancji palnych z utleniaczami innymi nipowietrze, cinienie i/lub temperatura inne niw warunkachatmosferycznych itd.


26/82

26

towanych do takich zagroe, poniewa urzdzenia przeznaczone do uytku w przestrzeniachzagroonych wybuchem mogstanowizagroenie wybuchowe w przypadku mieszanin nieb-dcych w warunkach atmosferycznych.

Urzdzenie transportujce, ktrego niektre czci, lecz nie wszystkie, spod cinieniem atmos-ferycznym i wewntrznym cinieniem rnym od cinienia atmosferycznego, mog podlegazakresowi dyrektywy 94/9/WE. Przeprowadzajc ocenzagroestanie sioczywiste, e cho-ciaczci ocenianego urzdzenia podczas normalnego dziaania spoza zakresem dyrektywy

94/9/WE (cinienie waha simidzy wartocizbyt niski zbyt wysokw odniesieniu do wa-runkw atmosferycznych), to niektre czci lub przestrzenie mimo to podlegajjej zakresowii cae urzdzenie co najmniej podczas uruchamiania i zatrzymywania podlega zakresowi dyrek-tywy 94/9/WE.

Tak wic oba ponisze przykadowe urzdzenia podlegajzakresowi dyrektywy 94/9/WE:a)

Pompa odzyskiwania par na stacji paliw jest poczona na wlocie i wylocie z przestrzenizagroonwybuchem w rozumieniu dyrektywy 94/9/WE.

b)

Pompa prniowa zasysajca mieszanin z pojemnika, wytwarzajc w nim podcinienie,odprowadzajca jdo zbiornika lub rurocigu, wytwarzajc w nich nadcinienie. W tym przy-

padku wewntrzne czci pompy nie s poczone z przestrzeni zagroon wybuchemw rozumieniu dyrektywy.

Uwaga: Producent moe chcie sprzeda takie urzdzenie, aby dodatkowo moliwe byo jegouytkowanie z wlotem i wylotem w warunkach atmosferycznych, wwczas jest to przypadek a).

W pozostaych przypadkach naley bra po uwag cay cykl pracy cznie z uruchamianiem

i zatrzymywaniem, ktre mog spowodowa wystpienie warunkw atmosferycznych. Jeeli

urzdzenie nie jest przeznaczone do uytku w warunkach atmosferycznych, dyrektywa nie ma

zastosowania. Ocenryzyka naley wykonazgodnie z dyrektyw1999/92/WE.

Tak dugo, jak uytkownik nie jest pewien, czy atmosfera wybuchowa nie jest obecna, to stany uru-chamiania i zatrzymywania sodpowiednie do okrelenia zastosowania dyrektywy.

4.1.2 Jakie rodzaje wyrobw sobjte dyrektyw94/9/WE?

Aby wyrb znalazsiw zakresie obowizywania dyrektywy musi by:

a) urzdzeniem, jak to zostao okrelone w artykule 1.3. (a), lub

b) systemem ochronnym, jak to zostao okrelone w artykule 1.3 (b), lub

c) czcilub podzespoem, jak to zostao okrelone w artykule 1.3 (c), lub

d) aparaturzabezpieczajc, sterujclub regulacyjn, jak to zostao okrelone w artykule 1.2.

W pewnych specyficznych okolicznociach istnieje potrzeba wyjanienia, czy dany wyrb wchodzi,czy nie wchodzi w zakres dyrektywy 94/9/WE. Bdzie to wyjanione na przykadzie systemwinertyzacji (podrozdzia4.1.2.1) oraz kabin malowania farbami (podrozdzia4.1.2.2). Dodatko-wo, czsto pojawiajsidwa pytania dotyczce:

miejsc instalowania urzdzei systemw ochronnych (podrozdzia4.1.2.3), i

istnienia stref wzajemnego oddziaywania rnych przestrzeni zagroonych wybuchem (pod-rozdzia4.1.2.4).


27/82

27

4.1.2.1 Systemy inertyzacji

Poszukujc zastosowania dyrektywy 94/9/WE w odniesieniu do systemw inertyzacji po pierwszemuszbyrozwaone trzy rne przypadki:

1. Zapobieganie powstaniu atmosfery wybuchowej

Systemy inertyzacji sprzeznaczone do redukowania albo cakowitego eliminowania atmosfer wy-

buchowych w okrelonych przestrzeniach. Przeznaczeniem systemw inertyzacji nie jest jednakzatrzymywanie lub ograniczanie w stadium pocztkowym wybuchu, dlatego nie s systemamiochronnymi w rozumieniu dyrektywy 94/9/WE. Cel systemw inertyzacji jest rny od systemwtumienia wybuchu, ktre chociamajpewne zbiene elementy, sprzeznaczone do ograniczeniawybuchu w jego stadium pocztkowym.

W szerokim ujciu: systemy inertyzacji uywane podczas dziaania instalacji itd. zwykle niewchodzw zakres dyrektywy 94/9/WE.

Przykad:

Ocena zamierzonego efektu zastosowania systemu inertyzacji zbiornika jest moliwa, jeeli znanes wszystkie parametry robocze przestrzeni, ktra ma by zainertyzowana. Taka ocena i aspektyfunkcjonalne tych systemw nie szawarte w dyrektywie 94/9/WE, lecz uytkownik musi je roz-wayi opisa, np. w dokumencie zabezpieczenia przed wybuchem, zgodnie z zakresem dyrektywy1999/92/WE i jej krajowych wdroe.

2. System inertyzacji jako urzdzenie

System inertyzacji moe (czciowo) rwnie zawiera elementy przeznaczone do uytkuw atmosferze wybuchowej, ktre mog mie wasne potencjalne rdo zaponu. Takie elementywchodz pojedynczo lub w moliwych zespoach w zakres dyrektywy 94/9/WE, jako urzdze-nia. Take i w tym przypadku ich funkcja zapobiegania atmosferze wybuchowej przez inertyzacjnie jest oceniana w rozumieniu tej dyrektywy.

3. System inertyzacji jako czzabezpieczenia przed zaponem

W niektrych przypadkach takie systemy mog by czci zabezpieczenia przed zaponem jakozabezpieczenie przeciwwybuchowe urzdzenia, aby speniao ono wymagania zacznika II dy-rektywy 94/9/WE, tj. jeeli dziaaj one jako rodek zabezpieczajcy potencjalne rda zaponuurzdzenia przed kontaktem z potencjalnie istniejcatmosferwybuchow. Takie elementy zabez-

pieczajce, wcznie z systemem inertyzacji, stanowi cz urzdzenia wchodzcego w zakresdyrektywy 94/9/WE. Taki system inertyzacji nie jest systemem ochronnym, zgodnie z art 1(1). Jego

poszczeglne elementy, jeeli zostanoddzielnie wprowadzone do obrotu, mogbyaparaturza-bezpieczajc, sterujci regulacyjn, zgodnie z art. 1(2) dyrektywy 94/9/WE.

W szerokim ujciu: dyrektyw94/9/WE stosuje sido systemu inertyzacji, jeeli ten system jest albo ma by czci zabezpieczenia przed zaponem urzdzenia, a zatem eliminuje rda za-ponu urzdzenia.

Przykad:

Jeeli producent urzdzenia przeznaczonego do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem

chce zabezpieczyrda zaponu swoich urzdzemoe zastosowaosongazow z nadcinie-niem, jako rodzaj zabezpieczenia przeciwwybuchowej, zgodnie z normEN 50016. Ten rodzaj za-bezpieczenia moe wymagauycia inertyzujcych gazw jako gazw ochronnych. W takim przy-


28/82

28

padku system inertyzacji jest czciurzdzenia i wchodzi w zakres dyrektywy 94/9/WE. W prak-tyce moe wystpinastpujca sytuacja: urzdzenie, zgodnie z artykuem 1 dyrektywy 94/9/WE,zawiera obudow lub zbiornik zawierajce rda zaponu. Aby uniemoliwi kontakt atmosferywybuchowej ze rdami zaponu mona w tym urzdzeniu zastosowasystem inertyzacji, ocenio-ny zgodnie z dyrektyw94/9/WE, jako aparatura zabezpieczajca.

4.1.2.2 Kabiny malowania farbami

Takie wyroby stanowiograniczone przestrzenie, w ktrych operator moe pracowawewntrz lubzewntrz, mogbyone opisane jako proste skrzynie. Taka skrzynia niemajca rda zaponui nieprzenaczona do uytku w przestrzeni zagroonej wybuchem nie wchodzi w zakres dyrektywy94/9/WE ATEX.

W warunkach pracy tworzsiprzestrzenie zagroone wybuchem a zamknita przestrze, otworyi systemy odzysku szwykle oceniane w odniesieniu do zagroenia wybuchem. Urzdzenia, sys-temy ochronne i czci lub podzespoy przeznaczone do uytku w tych ocenianych przestrzeniachzagroonych wybuchem wcznie z aparaturzabezpieczajci sterujc, poza tymi przestrzeniami

lecz przyczyniajc si do bezpiecznego funkcjonowania urzdze i systemw ochronnych wchodzw zakres dyrektywy 94/9/WE ATEX.

Podsumowujc, kabiny malowania farbami, jako zintegrowana cao, nie wchodzw zakres dyrek-tywy 94/9/WE ATEX i jako takie nie mogbyoznakowane specjalnym oznakowaniem zabezpie-czenia przeciwwybuchowego; nie mogtebyoznakowane w inny sposb, okrelony w zaczni-ku II, pkt 1.0.5 dyrektywy.

4.1.2.3 Miejsce uytkowania zgodnie z przeznaczeniem

Producenci urzdzezabezpieczonych przeciwwybuchowo (np. w przypadku, gdy mogce powstaatmosfery wybuchowe s przemieszczane) czasem maj wtpliwoci, czy i w jakim zakresie ichwyroby s objte dyrektyw 94/9/WE (patrz 3.7.1). Tak dzieje si zwaszcza w przypadkach,w ktrych tylko czci urzdzenia majkontakt z atmosferwybuchow.

Dyrektywa 94/9/WE ma zwizek ze szczeglnym rodzajem zagroenia, zagroeniem wybuchem,a jej gwnym celem jest zapobieganie uaktywnieniu siwasnych potencjalnych rdezaponu(art. 1 (3)a) urzdzei systemw ochronnych (o ile posiadajone wasne potencjalne rda zapo-nu). Nie zawiera ona adnych innych ograniczeodnoszcych sido warunkw lokalnych lub tech-nicznych poza podanymi w art. 1 (4).

Prawdopodobiestwo wystpienia potencjalnych rde zaponu determinuje kategori.W skrconej formie wymagania techniczne zawiera pkt 1.0.1 zacznika II, szczeglnie w drugimakapicie tego punktu jest podkrelone znaczenie rdezaponu. Z tego tepowodu najwaniejszenie jest miejsce zainstalowania [patrz art. 1.(2) aparatura zabezpieczajca, sterujca i regulacyjna],lecz moliwy skutek oddziaywania potencjalnego rda zaponu na atmosferwybuchow.

W wietle tych rozwaamiejsce instalacji w otoczeniu, w kontakcie z lub poza przestrzenizagroon wybuchem nie jest rozstrzygajce w odniesieniu do stosowania dyrektywy94/9/WE. Rozstrzygajcym faktem jest, czy potencjalne rdo zaponu urzdzenia jestw kontakcie z lub istnieje strefa wzajemnego oddziaywania z przestrzenizagroonwy-buchem, co w konsekwencji moe spowodowa, e spalanie rozprzestrzeni sina caniespa-lonmieszanin (patrz okrelenie atmosfera wybuchowa). W tym przypadku potencjalnerdo zaponu znajduje siw przestrzeni zagroonej wybuchem.

Wewntrz urzdzenia moe bymieszanina wybuchowa (w iloci mogcej stwarza zagroenie),ktra posiada strefwzajemnego oddziaywania, rozumianjako moliwo rozprzestrzeniania si


29/82

29

spalania do przestrzeni zagroonej wybuchem, nawet w przypadku, gdy to urzdzenie nie jest ca-kowicie zainstalowane w tej przestrzeni. Przykadem moe bysystem odcigu, zainstalowany poza

przestrzenizagroonwybuchem, majcy wentylator wasne potencjalne rdo zaponu- ktryusuwa atmosferwybuchow ze zbiornika magazynowego, lub inn atmosfer wybuchow, rurw ktrej wystpuje strefa wzajemnego oddziaywania z przestrzenizagroonwybuchem.

W tym kontekcie wane jest podkrelenie jak powinny byrozpatrywane maszyny, wewntrz kt-rych podczas ich pracy, moe wystpiatmosfera wybuchowa, lecz nieposiadajce stref wzajemne-

go oddziaywania z zewntrznymi przestrzeniami. Takie maszyny, jako zintegrowane caoci, niewchodzw zakres dyrektywy 94/9/WE ATEX (patrz take: 4.1.2.2 i 4.1.2.4).

Jednak zgodnie z wymaganiem dyrektywy maszynowej 2006/42/WE:

Maszyna musi byzaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby uniknryzyka wybuchu spo-

wodowanego przez sammaszyn lub przez gazy, ciecze, pyy, pary lub inne substancje przez ni

wytwarzane lub uywane podczas jej eksploatacji.

O ile wystpuje ryzyko wybuchu spowodowanego przez eksploatacjmaszyny w przestrzeniach za-

groonych potencjalnym wybuchem, maszyna musi spenia przepisy wsplnotowych dyrektyw

szczeglnych. (Zacznik I, 1.5.7)

Patrz take Przewodnik do dyrektywy 2006/42/WE, 91 i 228.

Dlatego jest oczywiste, e takie urzdzenia, systemy ochronne, czci i podzespoy przeznaczonedo uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem oraz przyczyniajca sido ich bezpiecznegofunkcjonowania aparatura zabezpieczajca i sterujca przeznaczona do uytku na zewntrz tych

przestrzeni, wchodzw zakres dyrektywy 94/9/WE ATEX. Powysze ma zastosowanie pod warun-kiem, e w maszynie wystpujwarunki atmosferyczne w rozumieniu dyrektywy 94/9/WE.

Std pojawiy sikolejne pytania:

1. Czy producent ma obowizek przeprowadziklasyfikacjstref wewntrz maszyny?

Naley miena uwadze, e:

producent musi przeprowadziocenryzyka, wczajc w to ryzyko wybuchu,

zacznik I dyrektywy 94/9/WE ATEX zawiera jasne i jednoznaczne definicje dotyczce prze-widywanego miejsca uytkowania kadego urzdzenia odpowiedniej grupy i kategorii,

w przeciwiestwie do w peni zharmonizowanego zakresu dyrektywy maszynowej, pojcie stref

zastosowano jako podstawdyrektywy 1999/92/WE ATEX uytkownika, ktra pozwala pa-stwom czonkowskim na zastosowanie ostrzejszych wymagaod tych, ktre podano w tej dy-rektywie.

Aby uniknpodejcia niezharmonizowanego w ramach w peni zharmonizowanych obszarw, jakw dyrektywie maszynowej, nie ma potrzeby zastosowania pojcia stref tak, jak okrelono tow dyrektywie 1999/92/WE. Zamiast tego, producent powinien:

przeprowadziocenryzyka,

okreliwymagania dotyczce urzdzenia, ktre bdzie uytkowane w przestrzeni zagroonej

wybuchem a take dotyczce aparatury zabezpieczajcej i sterujcej, ktra bdzie uytkowanapoza t przestrzeni, ale ktra przyczynia si do bezpiecznego funkcjonowania urzdzenia w celu zapewnienia penej zgodnoci maszyny z dyrektywmaszynow,


30/82

30

zakupilub wyprodukowaurzdzenie speniajce owe wymagania, tj. przeznaczone do uytkuw warunkach okrelonych w trakcie analizy ryzyka oraz zgodne z dyrektyw94/9/WE.

2.Czy urzdzenie nieelektryczne uyte wewntrz maszyny musi by zgodne z dyrektyw94/9/WE?

Urzdzenie uyte wewntrz musi byzgodne z majcymi zastosowanie przepisami. Kiedy powsta-

waa pierwsza wersja dyrektywy maszynowej (89/392/EWG) dyrektywy europejskie dotyczyytylko urzdzeelektrycznych, dlatego urzdzenia nieelektryczne nie zostay przez niobjte.

Niemniej jednak zrozumiaym dla Staego Komitetu jest, e po dacie obowizywania dyrektywy94/9/WE zarwno urzdzenia elektryczne, jak i nieelektryczne uywane w maszynach majcychwewntrz przestrzenie zagroone wybuchem, muszbyzgodne z dyrektyw94/9/WE. To stano-wisko wzito pod uwagw dyrektywy maszynowej 2006/42/WE.

4.1.2.4 Strefy wzajemnego oddziaywania rnych przestrzeni zagroonych wybuchem

Poniej zostan przedstawione wytyczne dotyczce zastosowania dyrektywy 94/9/WE ATEX

w odniesieniu do urzdze24przeznaczonych do dziaania w warunkach wzajemnego oddziaywa-nia rnych przestrzeni zagroonych wybuchem.

Trzeba podkreli, e nie wchodzi w zakres dyrektywy 94/9/WE urzdzenie, ktre zawiera atmosfe-rwybuchow, ale ktre z zewntrznlub zwizanz procesem atmosferwybuchownie jest ani

poczone, ani nie jest przeznaczone do uytku w takiej atmosferze. Jednake jakiekolwiek urz-dzenie wewntrz takiego pojemnika, jeeli tylko bdzie ono wchodzio w zakres dyrektywy, po-winno speniaodpowiednie jej postanowienia.

Okrelenie kategorii urzdzenia jest uzalenione od oceny, przez producenta lub jego upowanio-nego przedstawiciela, zagroenia zaponem25i od jego relacji ze strefami wzajemnego oddziaywa-nia z atmosferzwizanz procesem i atmosferzewntrzn.

Poniszy rysunek przedstawia tkwesti:

Na przykad, wntrze pompy cieczy palnych lub czci tej pompy zwizanej z procesem, ktranormalnie pracuje, cakowicie wypeniona ciecz, a od czasu do czasu atmosferwybuchow, moe

by, uwzgldniajc te konkretne warunki, zaklasyfikowane jako strefa 1,26jeeli nie zostay zasto-sowane adne inne rodki zapobiegajce pracy pompy na sucho. Jeeli przyj, e otaczajca pom-

24

Urzdzenie tutaj oznacza wszystkie wyroby, ktre wchodzw zakres dyrektywy 94/9/WE.25Kategoriprzypisuje osoba odpowiedzialna za wydanie, zgodnej z dyrektyw94/9/WE, deklaracji zgodnoci WE.26

Zasad podziau na strefy nie mona znalew dyrektywie 94/9/WE, lecz w dyrektywie 1999/92/WE zajmujcej siobowizkami pracodawcy w stosunku do pracownikw zatrudnionych na stanowiskach, na ktrych moe wystpiatmosfera wybuchowa. Wyznaczanie stref nie jest obowizkiem producenta, ale oczywicie pomocne jest podanieprzykadu przestrzeni przewidywanego uytkowania.


31/82

31

p przestrze zewntrzna jest stref 2, to aby spenia zasadnicze wymagania bezpieczestwai ochrony zdrowia pompa musi bykategorii 2 wewntrz i kategorii 3 na zewntrz.Uwaga: Strefa atmosfery zwizanej z procesem (i odpowiednia kategoria) nie musi bykoniecznietaka sama w odniesieniu do dwch poczez atmosferzwizanz procesem.

Ponisze wytyczne mogpomc przy wybraniu waciwej kategorii:

Kategoria (lub kategorie) przypisana urzdzeniu powinna byokrelona w odniesieniu do kadej

czci urzdzenia, ktra wchodzi w kontakt lub jest poczona ze strefprzestrzeni zagroonej wy-buchem (patrz dyrektywa 1999/92/WE).

W przypadku urzdzenia, wewntrz ktrego moe wystpowa atmosfera wybuchowa nieczcasi z zewntrzn atmosfer otaczajcurzdzenie, kategoria przypisana urzdzeniu jest okrelonazagroeniem zaponem powodowanym przez zewntrzne czci urzdzenia, a nie przez atmosferwewntrzn, tj. tylko ta czurzdzenia, ktra moe wejw kontakt ze stref, jest odpowiedniado przypisania odpowiedniej kategorii.

Kategoria (lub kategorie) przypisana miejscom stycznoci z procesem urzdzenia ktre zawieraatmosferwybuchow, nie moe bywysza od tej, ktra jest odpowiednia w odniesieniu do zagro-

enia zaponem.

Na przykad, rozwamy przypadek wentylatora przetaczajcego swymi wirujcymi opatkami ga-zow atmosfer wybuchow lub myna proszku wytwarzajcego pyow atmosfer wybuchoww swoim wntrzu. Kade z tych urzdzema wylot poczony z zewntrznprzestrzenizagroonwybuchem. Ocena zagroenia wybuchem w odniesieniu do obydwu tych urzdze wykazaa, eefektywne rda zaponu (w odniesieniu do atmosfery wybuchowej, z ktrymi majstyczno) niewystpujw trakcie normalnego dziaania, ale mogwystpiw przypadku spodziewanego wadli-wego dziaania. Jeeli takie urzdzenie/zestaw jest wprowadzone do obrotu bez dodatkowego za-

bezpieczenia przed zaponem lub bez systemu ochronnego, to moe byzaklasyfikowane tylko dokategorii 3.27

Takie urzdzenie, gdy jest poczone z atmosferwybuchowobecnstale (tzn. strefa 0/20), moebyuytkowane wycznie wtedy, gdy jest wyposaone w dodatkowe zabezpieczenie przed zapo-nem lub w system ochronny (patrz dyrektywa 1999/92/WE).

Jeeli urzdzenie jest wyposaone w samodzielne systemy ochronne, takie jak przerywacze pomie-nia lub system tumienia wybuchu, zgodne z dyrektyw94/9/WE, to dodatkowe badania i ocenazgodnoci powstaego zestawu tj. urzdzenia i systemu ochronnego, nie swymagane pod warun-kiem, e zaoenia konstrukcyjne systemu ochronnego przewidujmoliwotakiego zastosowania,a system ochronny jest zainstalowany zgodnie z instrukcjproducenta i nie powoduje to powstanianowych rdezaponu. Jeeli stwierdzi si, e wystpujnowe zagroenia, bdzie wymagana oce-na tych zagroejak i podjcie odpowiednich dziaa(patrz: 3.7.5 dotyczcy zestaww).

Podobnie dyrektywa 94/9/WE nie wymaga, eby bya badana odpornona wybuch zbiornikw lubzasobnikw zabezpieczonych przed skutkami wybuchu samodzielnymi systemami ochronnymi,

jeeli wykazano, e samodzielny system ochronny z powodzeniem wykrywa oraz tumi wybuchi jeeli zbiornik moe wytrzymamaksymalnwartozredukowanego cinienia tumionego wybu-chu.

27 Dodatkowe rodki zabezpieczajce, dotyczce spodziewanego wadliwego dziaania mog zapewni kategori 2;gdyby zadotyczyy one dwch uszkodzelub jednego rzadko wystpujcego uszkodzenia, moe byosignita ka-tegoria 1.


32/82

32

Przykad

UWAGA: Poniej przedstawiamy jeden z wielu przykadw, ktry moe posuy za ilustracj.Zaoenia przyjte w tym przykadzie nie powinny bybrane pod uwagjako jedyne z moliwychdo przyjcia. Okrelenie kategorii poszczeglnych czci urzdzenia zaley od szczegowej ocenyniebezpieczestwa zaponu stwarzanego przez urzdzenie z uwzgldnieniem przewidywanegouytkowania oraz wszelkich rodkw zabezpieczenia przed zaponem. W przykadzie rozwaono

jedynie atmosferwybuchowwewntrz urzdzenia i na jego przyczach, tj. atmosferzwizan

z procesem. Jeeli urzdzenie jest przeznaczone do uytku w przestrzeni zagroonej wybuchemnaley oddzielnie ocenizagroenie zaponem i kategoriw odniesieniu do przestrzeni zewntrznej.

Rozwamy myn proszku, przedstawiony na poniszym rysunku:

Ocena zagroenia zaponem przeprowadzona przez producenta musi wykaza, e w tym przypadku:

wewntrz myna nie wystpujadne rda zaponu, ktre mogoby stasiefektywnymipodczas normalnego dziaania28,

wewntrz myna wystpuj rda zaponu, ktre mogyby sta si efektywnymi podczasspodziewanego wadliwego dziaania.

Jeeli wyej przedstawiony myn jest wprowadzany do obrotu, to najwyszkategorimu przypi-sanjest zatem kategoria 3. Z wylotu myna wydostaje siw tym przypadku drobny pyw postaci

potencjalnie wybuchowego oboku pyu, ktry w trakcie normalnego dziaania jest stale obecny, tj.strefa 20. Instrukcje producenta muszzawierajednoznaczninformacjo tym, e taki myn moe

by uytkowany tylko przy jednoczesnym zastosowaniu dodatkowych rodkw zapobiegajcychwybuchowi lub rodkw zabezpieczajcych.

Analiza:

Dyrektywa 94/9/WE okrela urzdzenie, jak poniej:

przeznaczone do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem,

i/lub do przetwarzania materiaw,

zdolne do spowodowania wybuchu przez ich wasne potencjalne rda zaponu.

To okrelenie odnosi sido zespou mielcego myna palnych materiaw w przemysach spoyw-czym i paszowym. Zatem objty jest on zakresem dyrektywy 94/9/WE.

28Jest rzeczjasn, e w przypadku niektrych technologii mielenia, rda zaponu mogbynieuniknione.


33/82

33

Zamierzonym celem zespou mielcego myna jest przemiapalnych materiaw, przez co zawar-todrobnych czstek znaczco sizwikszy.

Zgodnie z ocen ryzyka, instalacja mielca powinna spenia wymagania kategorii 1, leczw najlepszym razie bdzie speniaa wymagania kategorii 3. Pomimo zastosowania wszystkich kon-strukcyjnych rodkw zapobiegajcych powstawaniu rdezaponu, mogcych spowodowawy-

buchy pyu, nie mona ich cakowicie wykluczy. I dlatego myn, kiedy ma by zainstalowany,musi bywyposaony w dodatkowe rodki zabezpieczajce, ktre zmniejszponiej poziomu nie-

bezpiecznego, nastpstwa wybuchu pyu w odniesieniu do osb i mienia.

W przypadku systemw mielcych, te rodki sniezmiernie wane, aby speniwymagania dyrek-tywy 94/9/WE.

Tak wic:

spenienie wszystkich wymagadotyczcych konstrukcji czci mielcych (np. waciwy dobrmateriaw, oysk, minimalnych odlegoci midzy czciami obracajcymi sii nieruchomymi), niektrych czci myna (np. oddzielacz obcych czstek, zabezpieczenie przed

przecieniem, czujnik temperatury oysk)

i

zastosowanie wszystkich konstrukcyjnych rodkw dotyczcych myna (konstrukcja odporna namaksymalne cinienie wybuchu lub konstrukcja odporna na zredukowane cinienie wybuchuw poczeniu z systemami odciajcymi lub tumienia wybuchu i w wikszoci przypadkwdodatkowo odsprzgajcymi od przyczonych instalacji)

skonieczne, aby proces mielenia uczynibezpiecznym.

4.2 Okrelenie grupy i kategorii urzdze

Dyrektywa dzieli urzdzenia na dwie grupy. W celu okrelenia waciwej procedury zgodnoci,producent musi najpierw zdecydowa, majc na uwadze uytkowanie zgodne z przeznaczeniem, dojakiej grupy i kategorii naley wyrb.

Uwaga: Aparatura wymagana lub przyczyniajca si do bezpiecznego funkcjonowania urzdzelub systemw ochronnych musi przejproceduroceny zgodnoci wedug kategorii tych urzdzelub systemw ochronnych. Aparatura i

atex - wytyczne wdrażania

Documents