98 ATLASY. MAPY

ATLASY. MAPY

WIEK XVI - XVIII

– Sławna „Geografi a” Ptolemeusza –

215. [Atlas] – Claudius Ptolemaeus. Geographicae ennarrationis libri octo. Ex Bilibaldi Pirckeymhri translatione sed ad Graeca et Prisca exemplaria a Michaele Villa-novano secundo recogniti [...] Lugduni (Lyon) i Vienne 1541. Melchior i Gaspar Trechsel, folio, s. 149, tabl. ryc. 40 (w miejsce 50, mapy rozkł., drzeworyty), w tekście ryc. 6 (w tym 2 całostronicowe, drzeworyty), opr. perg. 30 000,-Sławna „Geografi a” Klaudiusza Ptolemeusza (100-168 r. n.e.), astronoma i geografa egipskiego, ilu-strowana 50 mapami. Rękopis jego dzieła pokazywał obraz świata jedynie przy pomocy danych matematycznych (bez map!) W okresie renesansu na podstawie odnalezionej rękopiśmiennej kopii z XIII w., zawierającej obok ptolemejskiego tekstu 27 rysowanych map, rozpoczęto wydawanie dzieła drukowanego. Po raz pierwszy „Geografi a” wydana została w 1477 r. w Bolonii i od tego czasu pu-blikowana była wiele razy przez ponad 250 lat, w różnych wersjach i na podstawie różnych rękopi-śmiennych opracowań. W wydaniach późniejszych pojawiły się, oprócz starych map, także 23 mapy nowe („Tabulae modernae”), wykonane według współczesnych obliczeń. Umieszczono je po raz pierw-szy w wydaniu strasburskim z 1513 r. Wydania lyońskie, pierwsze z 1535 r. i oferowane tu drugie z 1541 r. zawierają 50 map odbitych z tych samych klocków oraz tekst tłumaczony z greckiego rękopisu przez Bilibalda Pirckemera z komentarzem Michaela Villanovanusa (Servetusa). Ze względu na to, że Servetus wszedł w spory z reformatorami, poddając ich ostrej krytyce, Kalwin nakazał spalić cały (pierwszy) nakład dzieła. Dlatego też wydano je po raz drugi, drukując w Vienne, małej miejscowości nad Rodanem, wykorzystując cały materiał typografi czny i drzeworytniczy, a także po-wtarzając komentarze Servetusa. Oferowany tom zawiera 40 map – brak 2 map starych (Germanii) i 8 z „Tabulae Modernae”. W części nowożytnej zamieszczone są m.in. mapy terenów Polski, ob-szaru Morza Bałtyckiego, Hiszpanii, Francji, Włoch i Grecji, Turcji, Krety, a także Ziemi Świętej, Indii (kilka) i Afryki Północnej. Egzemplarz po konserwacji: brzegi k. uzupełnione masą papierową, podklejone naddarcia. Łodyński w „Centralnym katalogu zbiorów kartografi cznych w Polsce” nie no-tuje tego wydania w polskich zbiorach. Bardzo rzadkie.(Patrz tablica XVII oraz ilustracja)

216. [Atlas kieszonkowy świata T. C. Lottera] – Atlas geographicus portatilis XXIX map-pis orbis habitabilis regna exibens [...] Augsburg b.r. (ok. 1760). Tobias Conrad Lot-ter. Tobias Lobeck, frontispis (miedzioryt), k. tyt. (miedzioryt), map 37 (miedziorytyręcznie kolorowane), k. [2], 11 cm, opr. z epoki, skórzana. 5000,-Karta tytułowa i spis zostały powtórzone za pierwszym wydaniem, które zawierało tylko 29 map. W oferowanym egzemplarzu, opublikowanym około 1760 r., znalazło się 37 map, w tym mapa świa-ta, mapa nieba z zaznaczonymi najważniejszymi gwiazdozbiorami, 4 mapy kontynentów (Europa, Azja, Afryka, obie Ameryki) oraz mapy poszczególnych państw europejskich m.in. mapa Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego, 2 mapy Śląska, mapa Prus, Mapa Wielkiej Brytanii i Irlandii.

99ATLASY. MAPY

Atlas jest dziełem wydawców augsburskich Tobiasa Conrada Lottera i Tobiasa Lobecka. T.C. Lot-ter (1717-1777) był jednym z najwybitniejszych XVIII-wiecznych kartografów niemieckich, sztycha-rzem i wydawcą. Działalność rozpoczął w warsztacie swojego teścia Georga Matthäusa Seuttera, po którym przejął ofi cynę kartografi czną wraz ze szwagrem. Po śmierci Tobiasa rodzinne przed-siębiorstwo prowadził do 1810 r. jego syn Matthäus Albrecht Lotter. Mapy miedziorytowe ręcznie pokolorowane w epoce. Miedziorytowe frontispis i k. tyt. sygnowane „G. Eichler jun. inv. et de-lin. T. Lobeck sculp.) Piękna opr.: skóra, na licach bogate tłoczenia ze śladami złoceń: bordiura z ornamentu lambrekinowego z motywami roślinnymi, w centrum lustra ozdobnik z motywami ro-ślinnymi. Dodatkowy współczesny futerał obciągnięty czerwonym materiałem. Stan bardzo dobry. Ładny egzemplarz.(Patrz ilustracje na stronie następnej)

MAPY

217. [Polska] – „Polonia Regnum, et Silesia Ducatus”. J. Blaeu. 1662 r. 2400,-Miedzioryt, kolorowany w epoce; 41,5 x 51,5 (pl. 55,5 x 65,5)W prawym górnym rogu na czerwonej tarczy podtrzymywanej przez putta polski Orzeł pod koroną królewską, u dołu nad kartuszem skalowym herb Śląska. Mapa opracowana przez Willema Janszoona Blaeu’a, jednego z najwybitniejszych kartografów niderlandzkich. Zamieszczona w monumentalnym dziele „Atlas Major”, wydawanym przez syna Willema, Joana Blaeu’a w latach 1662-1672. Wydanie trzecie (pierwsze ukazało się w 1634 r.). Szerokie marginesy. Stan bardzo dobry.Lit.: K. Kozica, Imago Poloniae, t. II, s. 175, poz. K 80/3.(Patrz ilustracja na stronie następnej)

218. [Polska] – ,,Regni Poloniae et Ducatus Lithuaniae, Voliniae, Podoliae, Ucraniae, Prussiae, Livoniae et Curlandiae”. F. De Wit. 1670 r. 2800,-Miedzioryt kolorowany w epoce; 48,0x55,0 (pl. 57,0x65,0)

215. K. Ptolemeusz. Atlas geografi czny. 1541.

100 ATLASY. MAPY

Tytuł mapy na draperii podtrzymywanej przez putta. Pierwsze wydanie mapy (na Bałtyku sylwety 4 żaglowców, w późniejszych wydaniach już tylko trzy) opracowanej i opublikowanej przez Fredericka de Wita (1630- 1706), jednego z najbardziej znanych niderlandzkich kartografów i rytowników. Cha-rakterystyczną cechą jego wydawnictw było ciągłe uzupełnianie treści map, stąd istniejąca duża licz-ba wariantów tej samej mapy. Mapa wydana jako luźna publikacja. Odbita na grubym, mocnym pa-pierze. Stan bardzo dobry. Rzadkie, pierwsze wydanie.Lit.: Imago Poloniae, t. 2, poz. k35/1(Patrz ilustracja)

216. Kieszonkowy atlas świata T.C. Lottera. Ok. 1760.

217. J. Blaeu. Mapa Polski. 1662.

101ATLASY. MAPY

219. [Polska] – ,,La Pologne comprenant le Royaume de Prusse les Duchés de Lithuanie et de Curlande”. M.A. Moithey. 1770 r. 4500,-Miedzioryt kolorowany 46,7 x 66,0 (pl. 50,0 x 70,0)Mapa przedstawia obraz Rzeczypospolitej od Bałtyku po Morze Czarne. W ramce kartusza tytułowego wkomponowano herb Korony i ,,Pogoń” litewską oraz cyfrę króla Stanisława Augusta. Mapa opraco-wana przez francuskiego kartografa Maurille’a Antoine’a Moithey’a ( 1732- 1810), po raz pierwszy wydana w 1769 r. Rok później powiększono zasięg terytorialny dodając nowy arkusz obejmujący basen Morza Czarnego, ilustrujący teatr wojny między Rosją i Imperium Osmańskim. Sklejając oba arkusze zachodzące ,,terytorialnie” na siebie, należało z mapy Polski odciąć wzdłuż 47° równoleżnika pas mapy wysokości 7 cm ( Patrz aukcja XXXIII po. 196 oraz katalog Imago Poloniae t.2 poz. k57/2). Nasz egzemplarz nie posiada dodatkowego południowego arkusza za to arkusz z mapą Rzeczypospolitej nie został obcięty. Mapa wklejona w większy arkusz starego papieru uzyskała w ten sposób marginesy. Przetarcia powierzchni, ślady zalania zwłaszcza na odwrocie, poza tym stan dobry. Bardzo rzadkie. (Patrz tablica XVII)

220. [Polska] – ,,La corona del Regno di Polonia”; tyt. w górnej ramce: ,,Carta seconda geografi ca del teatro della guerra presente Tra la Russia, la Porta Ottomana, et la Polonia, secondo le ultime Osservazioni et Annotazioni fatte in Francia, che comprende il Regno di Polonia diviso nei suoi Palatinati, publicata a Parigi”.1770 r. 1800,-Miedzioryt kolorowany liniowo 29,5 x 33,0; arkusz z tekstem, 41,0 x 52,0 (pl. 47,0 x x63,0)

218. F. De Wit. Mapa Polski. 1670.

102 ATLASY. MAPY

220. Mapa Polski. 1770.

221. D.F. Sotzmann. Mapa Królestwa Polskiego. 1817.

103ATLASY. MAPY

Mapa miedziorytnicza przedstawiająca Rzeczpospolitą od Bałtyku po Morze Czarne, otoczona ramką z drukowanym tekstem objaśniającym podział administracyjny na województwa z podaniem ważniej-szych miast regionu. Mapa dołączana do broszury anonimowego autora „Descrizione storico-politico--geografi ca del Regno di Polonia”, wyd. w Wenecji w Stampa Fenzo. Stan bardzo dobry. Rzadkie. (Patrz ilustracja)

221. [Królestwo Polskie] – „Charte von den Königreichen Preussen und Polen dem Gros-herzogthum Posen nebst dem Gebiete der freien Stadt Krakau”. D. F. Sotzmann.1817 r. 1200,-Miedzioryt kolorowany liniowo; 47,7 x 52,5 (pl. 55,0 x 67,0)Mapa przedstawia nowe granice ziem polskich ustalone na Kongresie Wiedeńskim w 1815r. po osta-tecznym zwycięstwie koalicji nad Napoleonem. W wyniku podpisanego traktatu przez przedstawicieli państw zaborczych utworzono Królestwo Polskie zw. Kongresowym z carem Rosji jako królem Polski, Wielkie Księstwo Poznańskie przypadło Prusom, Wolne Miasto Kraków z obszarem 1150 km² otrzy-mało status obszaru neutralnego (w 1846 r. włączone do Austrii). Mapę opracował Daniel Friedrich Sotzmann (1754-1840) – jeden z najważniejszych kartografów pruskich. Stan bardzo dobry. Rzadkie.(Patrz ilustracja)

222. [Dniepr] – „Lectori S. Hunc Borysthenis tractum ut ad nostram Geographiae tabulam...”. T. Makowski, W. Blaeu. 1631-1647 r. 2200,-Miedzioryt kolorowany w epoce; 75,7 x 32,5 (pl. 80,5 x 49,0)Mapa dolnego biegu Dniepru aż do ujścia do Morza Czarnego, ze szczegółowym oznaczeniem siedzib kozackich, osad tatarskich i chrześcijańskich z czasów bliskich opisywanym przez Sienkiewicza w „Ogniem i mieczem”. Na rzece oznaczono dziewięć porohów, w tym cieszący się złą sławą groź-ny „Nienasytny”, a w ozdobnych ramkach umieszczono krótkie wiadomości o Siczy Zaporoskiej. Mapa

223. W.J. Blaeu. Mapa Prus. 1640-1645.

104 ATLASY. MAPY

została wydana po raz pierwszy, jako samodzielna mapa Dniepru, w 1631 roku (wcześniej stanowiła część znanej mapy Litwy Tomasza Makowskiego). Ślady składania, poza tym stan dobry. Ładne stare kolorowanie.Lit.: Imago Poloniae, t. 2, s. 190-191

223. [Prusy] – „Prussiae nova tabula auctore Gasparo Henneberg Erlichensi”.W. J. Blaeu. 1640-45 r. 2200,-Miedzioryt kolorowany w epoce; 37,5 x 48,0 (pl. 46,0 x 53,0)Mapa obejmuje obszar Pomorza Wschodniego i Gdańskiego. Opracowana została na podstawie mapy G. Henneberga przez Willema Janszona Blaeua (1571-1638) i opublikowana w atlasie „Theatrum orbis terrarum” słynnej amsterdamskiej ofi cyny Blaeu’ów. Pięknie kolorowany w epoce kartusz oraz róża wiatrów, a także żaglowiec i stwór morski. Stan bardzo dobry. Ładny egzemplarz.(Patrz ilustracja na stronie poprzedniej)

224. [Żuławy Wiślane] - ,,Tractuum Borusiae circa Gedanum et Elbingam”. J. Janssonius.1641 r. 1800,-Miedzioryt kolorowany 41,0 x 48,5 (pl. 47,0 x 56,0)Stan pierwszy mapy Żuław opracowany dla wojska szwedzkiego przez Olofa Hanssona Swarta (1600-1644) wydanej w Amsterdamie przez Joannesa Janssoniusa (1588- 1664). Orientacja mapy wschodnia (wschód na górze). Obejmuje obszar delty Wisły z Gdańskiem, Elblągiem, Tczewem i Malborkiem, ze szczegółową siatką kanałów odwadniających. Równomierne przebarwienia papieru. Stan dobry.Lit.: Imago Poloniae, t.II, s. 216, poz. k102/1(Patrz ilustracja)

225. [Bałtyk- Zatoka Gdańska] – „De Caerte oste zee custen van Pruijssen, met zijne haffen oste groote Rivieren, vander Memel off tot Hel…” L. J. Waghenaer.1585 r. 8000,-Miedzioryt kolorowany; 33,0 x 51,5 (pl. 38,0 x 54,5)Wydanie pierwsze najstarszej mapy Zatoki Gdańskiej zamieszczanej w atlasach Lucasa Janszoona Waghenaera (1534-1606) wydawanych od 1585 r. w Lejdzie. Mapa obejmuje południowe wybrzeże Bałtyku od Helu poprzez Gdańsk, Mierzeję Wiślaną po Kłajpedę na wschodzie. W centrum ozdobna róża wiatrów, na morzu żaglowce i stwory morskie. Poniżej kartusza tytułowego nazwisko rytownika: Joannes à Doetecum. L. J. Waghenaer, kapitan żaglowca, jako pierwszy kartograf ukazywał na mapach zarys kształtu wybrzeża, jaki był widziany przez żeglarzy z morza, ze statków szukających drogi do portu (na mapie zaznaczono ważne dla bezpiecznej nawigacji głębokości wody). Na odwrocie tekst w języku niderlandzkim. Stan bardzo dobry. Bardzo rzadka i piękna mapa.Lit.: C. Koeman, Atlantes Neerlandici, t. IV, s. 490, Wag 8A(Patrz tablica XVI)

226. [Bałtyk- wybrzeże Pomorza Zachodniego] – „Pass- Kaart over een gedeeltre van des Oost- Zee beginnende des sond...”. P. Gedda. 1695 r. 6000,-Miedzioryt kolorowany 52,5 x 58,5 (pl. 53,5 x 59,5)Mapa morska części zachodniej Bałtyku z wybrzeżem Szwecji i cieśninami bałtyckimi oraz z wybrze-żem Pomorza Zachodniego ukazanym od wyspy Rugii aż po rejon Łeby (z portami m. in. Kamieńcem Pomorskim, Kołobrzegiem, Koszalinem, Łebą.). Mapa opublikowana w „Atlasie Bałtyku” przez Pette-ra Geddę (1661- 1697), szwedzkiego kapitana statku, kartografa marynarki wojennej. Po konserwacji. Stan dobry. Bardzo rzadkie. (Patrz ilustracja)

227. [Śląsk] – „Accuratissima Ducatus Silesiae…”. T. Danckerts. Po 1680 r. 1500,-Miedzioryt kolorowany w epoce; 50,0 x 57,0 (pl. 52,0 x 61,0)Mapa całego Śląska opracowana na podstawie dzieł J. Scultetusa przez Theodorusa Danckertsa (1663-1722), przedstawiciela zasłużonej dla kartografi i Śląska rodziny holenderskich rytownikówi wydawców. Zasięgiem swym obejmuje obszar od Frankfurtu i Poznania na północy, terenów Czech

105ATLASY. MAPY

224. J. Janssonius. Żuławy Wiślane. 1641.

226. P. Gedda. Mapa Bałtyku. 1695.

106 ATLASY. MAPY

na południu, na wschodzie sięga aż do linii rzeki Warty i miast: Częstochowy, Będzina i Czeladzi. Pięknie kolorowany kartusz z herbem Śląska. Niewielkie naddarcie w miejscu złożenia, poza tym stan bardzo dobry.Lit.: B. Czechowicz. Historia kartografi i Śląska XIII – XIX w., Wrocław 2004.(Patrz ilustracja)

228. [Węgry] – „The mape of Hungari”. J. Speed. 1626 r. 5000,-Miedzioryt; 39,3 x 50,5 (pl. 42,0 x 54,5)Mapa przedstawia ziemie węgierskie opanowane w owym czasie przez Imperium Osmańskie (część środkowa Węgier wraz z Budapesztem); część zachodnia znalazła się pod władzą Habsburgów. Mapa okolona ozdobną ramką z widokami miast (m.in. Budapeszt i Bratysława) i postaciami przedstawicie-li różnych klas narodu węgierskiego (senatorów, szlachty, chłopów), opracowana została przez wybit-nego kartografa angielskiego Johna Speeda (1551-1629) i opublikowana po raz pierwszy w jego atlasie „Prospect of World” w 1626 r. Stan bardzo dobry. Rzadkie.(Patrz ilustracja)

229. [Europa] – „Nova et accurata totius Europae…” J. Sandrart. 1656–1667 r. 6000,-Miedzioryt kolorowany; 50,0 x 58,2 (pl. 53,5 x 61,0)Mapa opracowana przez Jacoba Sandrarta (1633-1703), malarza i rytownika, który przez pewien czas uczył się zawodu w Gdańsku u Wilhelma Hondiusa. W 1656 r. osiadł w Norymberdze, specjalizując się w wydawaniu map i ilustrowaniu dzieł historycznych. W centralnej części mapy ukazana Rzeczpospolita w swych imponujących granicach jeszcze sprzed rozejmu w Andruszowie z 1667 r.,

227. T. Danckerts. Mapa Śląska. Po 1680.

107ATLASY. MAPY

228. J. Speed. Mapa Węgier. 1626.

229. J. Sandrart. Mapa Europy. 1656-1667.

108 ATLASY. MAPY

z Ziemią Smoleńską i lewobrzeżną Ukrainą. Ślad składania pośrodku, drobne zabrudzenia, poza tym stan dobry. (Patrz ilustracja na stronie poprzedniej)

230. [Astronomia] – ,,Planisphaerium coeleste…”. P. Schenk. 1708 r. 4000,-Miedzioryt kolorowany w epoce; 48,0x55,0 (pl. 50,5x59,5)Mapa pochodzi z atlasu „Harmonia Macrocosmica seu Atlas Universalis et novus … Studio et labore Andreae Cellari ...”, wydanego w Amsterdamie. Przedstawia dwie planisfery z ważniejszymi gwiazdo-zbiorami widzianymi z ziemi, ze znakami zodiaku, z postaciami mitologicznymi i zwierząt, od których gwiazdozbiory wzięły nazwy. Ukazana tarcza rycerska z krzyżem, opisana jako: „Scutum Sobie-scianum” czyli gwiazdozbiór zwany „Tarczą Sobieskiego”. Dodatkowo na tle nieba sześć okręgów z rysunkami objaśniającymi teorię ptolemejską i kopernikańską oraz ilustrującymi położenie gwiazd w układzie słonecznym. Niewielkie przebarwienia, poza tym stan dobry. Po konserwacji. Wyjątkowo dekoracyjna i efektowna mapa nieba. Rzadkie.Lit.: M. Łodyński, Centralny katalog, poz. 405(Patrz tablica XVI)

WIEK XIX-XX

ATLAS

231. [Polska] – Atlas ethnographique des provinces habité es en totalité ou en partie par des Polonais. Par R. D’Erkert. St. Petersbourg 1863. Hinrichs. Imp. Lith. de Winckelman & fi ls à Berlin, k. tyt., tabl. VI (litografi e kolorowe), 40x49 cm, oryg. okł. brosz. zachowane. 400,-Pierwsza edycja „Atlasu prowincji zasiedlonych całkowicie lub częściowo przez Polaków” (dru-gie wydanie w języku rosyjskim pod nieco innym tytułem). Obejmuje ziemie polskie w granicach przed-rozbiorowych z 1772 r. (ze Śląskiem oraz Prusami Książęcym). Tablica I przedstawia stosunki etno-grafi czne w ogólności na ziemiach polskich, m.in. z podziałem na Białorusinów i Małorusinów (Ukraińców – pojęcie wówczas było zakazane) oraz Litwinów i Żmudzinów wraz z tabelą etnografi cz-no-statystyczną. Pozostałe 5 tablic odnoszą się do poszczególnych narodowości na ziemiach polskich (Polaków; Rosjan i Rusinów; Niemców; Litwinów oraz Łotyszy i Żydów) z przedstawieniem nasilenia poszczególnych narodowości w skali od 1 do 80%. Dzieło niemieckiego etnografa Rodericha von Erckerta (1821-1900), kapitana rosyjskiej gwardii, członka Cesarskiego Towarzystwa Geografi cznego, autora atlasu o stosunkach etnografi cznych na Kaukazie oraz współautora monumentalnego dzieła o etnografi i narodów Rosji. Ślady po zalaniu w dolnej części marginesu tablic i w okolicach ramek. Same mapy czyste. Zbrązowienia na okł. i k. tyt. oraz niewielkie zagniecenia. Okładki tymczasowe brosz. nieco uszkodzone. Poza tym stan dobry. (Patrz ilustracja)

-----------------------------------------------

232. [Lubelskie] – ,,Mappa jeneralna województwa lubelskiego ułożona według naj-lepszych źródeł”. J. Kolberg. 1826 r. Litografi a 42,0 x 55,0 (opr. w ramkę o wym. 69x82 cm). 1200,-Szczegółowa mapa województwa z obszerną tabelą statystyczną z informacjami dotyczącymi podzia-łu administracyjnego, podziału gruntów i liczby ludności. W treści mapy zaznaczono miejscowości i wsie liczące 20 i więcej domów, szkoły, kościoły, karczmy, papiernię, hutę żelaza i szkła oraz drogi z podziałem na trakty pocztowe i konne, a także drogi poczty wózkowej i pieszej. Mapa opracowana przez Juliusza Kolberga wchodziła w skład Atlasu Królestwa Polskiego liczącego 8 map wojewódzkich, dającego pierwszy tak dokładny i aktualny obraz kartografi czny Królestwa. Mapy z atlasu sprzedawa-ne były pojedynczo lub oprawione w komplecie. Krzysztof Juliusz Kolberg (1776-1832) – kartograf, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca w szkole Wyższej Leśnej i w Instytucie Agrono-micznym na Marymoncie. Wydawca obok ,,Atlasu Królestwa Polskiego”, także ,,Mapy pocztowej i podróżnej Królestwa Polski oraz cennej ,,Mapy Królestwa Polskiego”; ojciec Oskara Kolberga, sław-

109ATLASY. MAPY

nego etnografa. Mapa oprawiona w ozdobne passe-partout i drewnianą ramę. Mała plamka poza treścią mapy, poza tym stan bardzo dobry. (Patrz ilustracja na stronie następnej)

233. [Polska] – Mappa Królestwa Polskiego wraz z częścią pogranicznych państw. Juliusz Kolberg. Warszawa 1857. Nakładem J.G. Arnhold. Litografi a 171x137 cm (kolorowana liniowo, rozkładana), 43x23 cm. 2200,-Skala ok. 1: 355.000 (podziałki liniowe w milach polskich i wiorstach rosyjskich). Mapa administracyj-na Królestwa Polskiego, ręcznie kolorowana, z podziałem na gubernie i powiaty. Dzieło Juliusza Kol-berga (1776-1831), profesora Uniwersytetu Warszawskiego i kartografa (ojca słynnego etnografa Oskara), wydawane w latach 1832-1862. administracyjny Królestwa Polskiego z podziałem na guber-nie i powiaty. Wokół mapy ozdobna bordiura z herbami 5 ówczesnych guberni Królestwa Polskiego i herbem m. Warszawy. Przy lewej ramce objaśnienia skrótów i znaków. Podklejona na płótnie w 24 sekcjach. W kilku miejscach drobne zaplamienia bez wpływu na obraz i tekst. Na odwrocie miejsca-mi zażółcenia pł. Poza tym stan bardzo dobry. (Patrz ilustracja na stronie następnej)

234. [Polska] – Karta Polski i krajów ościennych ze szczegółowem oznaczeniem kolei żelaznych, dróg bitych, rzek spławnych i zdrojowisk. Według najnowszych podań statystycznych, skreślona przez Józefa Osieckiego Wiedeń 1862. B.w. Litografi a 66x72 cm (kolorowana liniowo, rozkładana), 18,5x11,5 cm, oryg. tylna okł. pł.-karton. zachowana. 400,-Skala ok. 1:2.400.000. Mapa ziem polskich z zaznaczoną granicą przedrozbiorową z 1772 r. oraz ze szlakami komunikacyjnymi. Ręcznie kolorowana liniowo. W prawym rogu mapa poboczna: Kolej

231. Atlas ziem polskich. 1863.

110 ATLASY. MAPY

żelazna z Petersburga do Ostrowa i do Moskwy, 11x9,5 cm (skala 1:3.600.000). Podklejona na płót-nie, w 24 sekcjach. Oryg. fragment okł. przyklejony do mapy. Po konserwacji. Drobne przetarcia, przybrudzenia na obrzeżach i na odwrocie. Poza tym stan dobry.

235. [Polska] – Mapa Polski z podziałem na województwa z 1770 r. oraz kilku ważniej-szych okresów. J.M. Bazewicz. Wyd. 4. Warszawa [ok. 1918]. J.M. Bazewicz. Lit. Tow. B. A. Bukaty. Mapa 51x85 cm, arkusz 57,5x89,5 cm (kolorowa, rozkładana), 29x22,5 cm. 240,-Skala 1:2.500.000. Mapa historyczna dawnej Rzeczypospolitej wydana u progu jej niepodległości. W lewym górnym rogu arkusza herby Polski - Orzeł i Pogoń zwieńczone koroną królewską. Pod nimi przy krawędzi informacje: obszar i ludność Polski w różnych okresach (1460-1794) oraz podział te-rytorialny Polski na prowincje, województwa, ziemie i powiaty. Przy ramce mapy poboczne: Polska za Mieczysława I; Polska za Bolesława Chr.; Polska w czasach podziałowych; Polska za Kazimierza W.; Polska za Jagiellonów; Ks. Warszawskie; Królestwo Polskie Kongresowe; Polska w czasie 3 rozbiorów; Plan m. Warszawy z 1770 r. Drobne naddarcia przy krawędziach w kilku miejscach na obrzeżach arkusza i niewielkie zbrązowienia oraz podklejenia na odwrocie w miejscach złożenia, poza tym stan dobry. Efektowna, barwna mapa.

236. [Polska] – Wojenno-polityczna mapa Polski (Z powodu Manifestu z 5 listopada 1916). Eugeniusz Romer. Lwów 1916. Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, s. 7, [1] + mapa 30x33 cm (kolorowa, rozkładana), 16 cm, oryg. okł. brosz. 60,-Skala 1:5.000.000. Mapa z przedrozbiorowymi granicami Polski, Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego oraz Austrii, Niemiec, Rosji i Rumunii przed 1914 r. Ponadto wyróżniono prowincje w Austrii, rejencje w Prusach i gubernie w Rosji. Zaznaczono 334 powiaty na polskim obszarze etnografi cznym (obszar z przewagą ludności polskiej) oraz w sferze polskich interesów (tam gdzie Polacy stanowili mniejszość). Obejmuje granice zachodniego zasięgu armii rosyjskiej oraz frontów wojennych 1915-1916. Drobne zagniecenia części opisowej i naturalne plamki na mapie, poza tym stan bardzo dobry.

237. [Polska] – Mapa samochodowa Polski z planami dróg wyjazdowych Warszawy, Krakowa, Poznania, Lwowa i Łodzi. Warszawa [1930]. Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski. Zakł. Graf. W. Cukrzyński i S-ka. (Bibljoteka Automo-bilisty, No 8). Arkusz 96x85,5 cm, mapa 93,5x83 cm (kolorowa), zach. okł. brosz., 25x12 cm. 180,-

232. J. Kolberg. Województwo lubelskie. 1826. 233. J. Kolberg. Królestwo Polskie. 1857.

111ATLASY. MAPY

Skala 1:1.000.000. Mapa popularnej fi rmy wydawniczej w Polsce. W części dolnej mapy poboczne z 5 planami miast (Warszawa, Łódź, Kraków, Poznań i Lwów). Projekt okł. brosz. Tadeusz Gronowski. Podklejenia w miejscu złożenia. Niewielkie ślady używania. Stan dobry. (Patrz ilustracja)

238. [Polska] – Mapa samochodowa i stanu dróg w Polsce na r. 1937/38. Z marszruta-mi. Oprac. Dawid Wacznadze. [Warszawa 1937]. Polski Touring Klub. Zakł. Graf. W. Cukrzyński i S-ka, s. [2], 47, [1), mapki + arkusz 97x83 cm, mapa 93x80 cm (kolorowa, rozkładana), 24,5 cm, oryg. okł. brosz. (mapa w kieszonce). 180,-Pieczęć: „Księgozbiór L.(udwika) Sempolińskiego. Skala1:1.000.000. Dokładna i solidna mapa, uży-wana jeszcze w pierwszych latach powojennych, wydana przez instytucję zasłużoną dla rozwoju motoryzacji. Zawiera klasyfi kację stanu technicznego dróg w Polsce. Mapki dodatkowe: Warszawa i okolice oraz Zagłębie Węglowe (skala 1:300.000). W broszurze spis miejscowości oznaczonych na mapie samochodowej oraz kilkanaście marszrut (tras) z planami głównych ulic przejazdowych w po-szczególnych miastach Polski oraz tabela odległości po drogach bitych pomiędzy ważniejszymi miej-scowościami. Mapa podklejona papierem w miejscach złożenia. Niewielkie ślady używania. Stan dobry.

239. [Litwa] – Republika Litewska. Oprac. i wyk. Marian Kacprzak. (Biblj. Służby Geogr. T. XVII Litwa). Warszawa 1938. Wyd. staraniem Sekcji Geografi cznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej; nakł. Centrali Sprzedaży Map „Koziej, Olszewski i Filipowicz”. Druk Zakł. Kart. W. Cukrzyński, S. Goliński i S-ka Warszawa. Mapa (kolorowa) 50x61 cm, arkusz 56,5x65,5 cm. 180,-Skala 1:600.000. Mapa przeglądowa tzw. Litwy Kowieńskiej z uwzględnieniem rzeźby terenu i podzia-łu administracyjnego państwa. W narożnikach plany głównych miast litewskich: Kłajpeda (Klaipeda)

237. Samochodowa mapa Polski. 1930. 240. J.M. Bazewicz. Kresy Wschodnie. 1919.

112 ATLASY. MAPY

z Zalewem Kurońskim, 12x17 cm. Skala 1:25.000 oraz Kowno (Kaunas), 13,5x13,6 cm. Skala 1:60.000. Nazwy miejscowości (poza większymi miastami) podano w brzmieniu litewskim z ujęciem litewskich kartografi cznych materiałów źródłowych. Ślady składania. Poza tym stan dobry.

240. [Litwa – Białoruś – Ukraina] – Mapa Litwy i Rusi (Litwa, Białoruś, Podole, Wołyń i Ukraina). Na podstawie najnowszych źródeł oprac. przez Józefa Michała Baze-wicza. Wyd. 2. Warszawa 1919. B.w. Lit. Tow. B. A. Bukaty. Litografi a 143x105 cm (kolorowana liniowo), arkusz 153x114 cm. 1200,-Skala 1:840.000. Mapa wschodnich ziem przedrozbiorowych Rzeczypospolitej obejmująca Litwę, Bia-łoruś, Podole, Wołyń i Ukrainy. Wydana w okresie kształtowania się granic państwowych po 124 letnich zaborach.. Mapa ścienna, okolona ozdobną ramką, dająca wyobrażenie o rozległym ob-szarze Polski w granicach sprzed 1772 r. Ślady składania i po zawieszkach (w narożnikach), zbrą-zowienia (głównie na odwrocie), podklejenia oraz niewielki ślad po przetarciu przez środek w części górnej. Poza tym stan dobry.(Patrz ilustracja na stronie poprzedniej)

241. [Litwa, Kurlandia i Infl anty] – Flemmings Kriegskarte von Litauen, Kurland und Livland. Herausgegeben von J.(ulius) I. Kettler. (Kriegskarte Nr. 39). Berlin und Glogau [Głogów] 1917. Carl Flemming AG. Mapa 87,5x70,5 cm (kolorowa, rozkładana), 24x15 cm, oryg. okł. brosz. 240,-Skala 1:725.000. Mapa obejmująca dzisiejszy obszar Litwy, Łotwy i Estonii w granicach ówczesnej Rosji. Wydana w cyklu map wojennych, z zaznaczeniem linii frontów z 1914 i IX 1917 r., twierdzy i fortów; granic politycznych Rosji i Niemiec; dawnych terenów niemieckich zakonów rycerskich oraz zasięgu języków litewskiego i łotewskiego. Stan bardzo dobry.

242. Pomorze Wschodnie. Mapa fi zyczno-administracyjna. Oprac. Józef Szafl arski. Bydgoszcz 1945. Wyd. Instytutu Bałtyckiego, 1945. Druk. „Sztuka”, Kraków. Wyd. kartografi czne Nr 2. Arkusz 56x68,5 cm, mapa 50x63 cm (kolorowa). 120,-Skala 1:500.000. Zawiera nazewnictwo niemiecko-polskie. Nazwy polskie w Prusach Wschodnich oprac. i ustalili: B.(olesław) Olszewicz i S.(tanisław) Rospond. Podział administracyjny wg stanu z r. 1939. Drobne uszczerbki przy krawędziach, poza tym stan dobry.

243. [Chojnice] – Kreis Konitz. Lissa i.P. [Leszno] 1909. Verlag Oskar Euitz. Lith. u. Druck. Paul Baron, Liegnitz [Legnica]. Litografi a 61x56,5 cm (kolorowa, rozkładana),17,5x11,5 cm. 120,-Skala 1:100.000. Barwna mapa w litografi i z ozdobną bordiurą powiatu chojnickiego z Borami Tuchol-skimi. Zaznaczono m.in. kościoły, młyny, wiatraki, leśnictwa, fabryki, cegielnie i majątki ziemskie. Podklejona na płótnie w 20 sekcjach. Drobne przybrudzenia na odwrocie, poza tym stan dobry.

244. [Katowice] – Plan der Stadt Kattowitz. [Katowice ok. 1940]. B.w. Mapa 68x68 cm (kolorowa, rozkładana), 18x12 cm. 100,-Skala 1:12.500. Barwny plan miasta Katowic z pierwszych lat okupacji niemieckiej. Język niemiecki. W ozdobnej bordiurze z herbami miasta i Górnego Śląska, symbolami górniczo-przemysłowymi oraz 18 charakterystycznymi obiektami miejsko-przemysłowymi, w tym powstałymi w okresie II Rzeczypo-spolitej. Na planie objaśnienia oraz spis ulic przy prawym narożniku. Podklejenia w kilku miejscach na złożenia, poza tym stan bardzo dobry. Efektowny kolorystycznie plan miasta. (Patrz ilustracja)

245. [Kętrzyn, Giżycko, Orzysz] – Rastenburg, Lötzen, Arys. Berlin 1941. Verlag des Reichsamts für Landesaufnahme (Karte des Deutschen Reiches, Großblatt 32). Mapa 64x82,5 cm (kolorowa, rozkładana), 2x14 cm. 60,-

113ATLASY. MAPY

Skala 1:100.000. Mapa obecnych Mazur w ówczesnych Prusach Wschodnich obejmująca tereny pół-nocne z Węgorzewem, jeziora Mamry, Niegocin, Dobskie i Dargajny oraz częściowo Śniardwy z Mi-kołajkami. Wydana w serii map Rzeszy Niemieckiej. Ślady użytkowania (m.in. powojenne podpisy i pieczątki własnościowe), poza tym stan dobry.

246. [Sosnowiec] – Plan miasta Sosnowca, ok. 1935. Plan 95,5x83,5 cm (czarno--biały), 25x22 cm. 180,-Skala 1:10.000. Plan roboczy (próbny) do wydanego ostatecznie w 1935 r. przez Wydawnictwo Księ-garni „Wiedza” w Sosnowcu (Drukarnia Planów E. Bryłka w Chorzowie) kolorowego planu miasta Sosnowca w skali 1:15.000. Na planie wyrysowano siatkę kwadratów z oznaczeniem cyfrowo- litero-wym, do wyszukiwania ulic i ważniejszych obiektów umieszczonych w indeksie (został on umiejsco-wiony w lewej dolnej części, pozostającej pustą na niniejszym planie). Z zaznaczeniem komunikacji kolejowej i tramwajowej. Objaśnienia tu użyte różnią się nieco od tych na późniejszym kolorowym planie (zrezygnowano z nich wobec wprowadzenia barw). Ślady składania, naddarcia na krawędziach i przybrudzenia, zwłaszcza na odwrocie oraz drobne przetarcia w miejscach złożenia, poza tym stan dobry. Mało znany wariant planu miejskiego Sosnowca.

247. [Tczew] – Übersichtskarte des Kreises Dirschau. Hergestellt und herausgegeben ... durch das Katasteramt ... Dirschau (Tczew) 1940 (właśc. 1941). Verlag Fritz Raschke (Druck. J. Sauer, Danzig). Mapa 64,5x42,5 cm (kolorowa, rozkładana), 22x16 cm. 100,-Skala 1:100.000. Mapa przeglądowa powiatu tczewskiego sporządzona przez tamtejszy urząd kata-stralny, z zaznaczeniem granic regencji, powiatów, okręgów i gmin. Na klejona na płótnie, w 6 sekcjach. Podkreślenia miejscowości czerwoną i niebieską kredką. Drobne zbrązowienia, poza tym stan dobry.

244. Plan Katowic. Ok. 1940.

114 ATLASY. MAPY

248. [Podlasie] – Tykotzin (...) Mazowieck (...). B.n. 1915. Bearb. in der Kartogr. Ab-teilung des Stellvertretenden Generalstabes der Armee. Arkusz 94,5x122,5 cm, mapa 83,5x100,5 cm (dwubarwna), 25x16 cm. 160,-Skala 1:100.000. Niemiecka mapa wojskowa z okresu I wojny światowej obejmująca Podlasie (Tyko-cin, Białystok, Zabłudowo, Wysokie Mazowieckie, Bielsk, Narew, Ciechanowiec, Boćki, Orla), wydana w ramach „Karte des Westlichen Russlands”. Nazewnictwo polskie. Kilka śladów ołówkiem z epoki. Ślady składania i zagniecenia oraz drobne przybrudzenia na odwrocie. Poza tym stan dobry.

249. [Rosja – mapa dróg] – Karta żeleznych dorog i wodnych soobszczenij rossijskoj imperii, oraz:

Karta żeleznych dorog, wodnych i szossejnych putiej soobszczenia Jewropiejskoj Rossii. B.m. 1900. Izdanie Riedakci ofi cialnago Ukazatiela żelaznodorożnych, parochodnych i drugich Passażirskich Soobszczenij. Mapy (kolorowe, rozkładane), 18,5x12,5 cm. 160,-Dwie mapy odbite po obu stronach jednego arkusza. Pieczątka: „Ludwik Kowalczewski”, ówczesny nauczyciel w majątku Podhorskich na Ukrainie. Mapa komunikacji kolejowej i wodnej rosyjskiego im-perium (skala 1:12.600.000). Na mapie widoczna słynna kolej transsyberyjska budowana od 1891, doprowadzona wówczas do Jez. Bajkał i trasa Władywostok-Krasnojarsk. Mapa komunikacji kolejowej, wodnej i drogowej europejskiej części Rosji. Mapy poboczne dróg wodnych w Moskwie i okolicach, St. Petersburga i Rygi oraz ujścia Donu do Morza Azowskiego. Liczne inseraty towarzystw komunikacyjnych. Ślady składania, drobne przybrudzenia na obrzeżach i przetarcia w miejscach skła-dania, poza tym stan dobry.

250. [Europa] – Lotnicza mapa nawigacyjna. [Niemcy 1916-1917. B.w.]. Mapa 69x74 cm (trójbarwna), 36x24 cm. 150,-Mapa konturowa bez podziałki. Nazewnictwo geografi czne niemieckie. Obejmuje zasięgiem całą Eu-ropę z Turcją. Z oznaczeniem stopni długości i szerokości geografi cznej oraz czerwoną, niebieską i zieloną siatką nawigacyjną z odniesieniem do trzech lotnisk lub kwater dowodzenia: w Kownie, Warszawie i Mézières. W tej ostatniej miejscowości francuskiej w Ardenach mieściła się w czasie I wojny światowej główna kwatera dowódcy 5. Armii Niemieckiej, Wilhelma ks. Prus (1882-1951), następcy tronu cesarstwa niemieckiego. Ślady składania, zagięcia na krawędziach, naddarcia i użyt-kowania w epoce (ślady po szpilkach w narożnikach i w miejscach zaznaczonych lotnisk) oraz wy-blaknięcia. W górnej części napis ołówkiem z epoki: „Kowno – Mézières”.