atos tunâryegaturin-emjesusinduakewâdyby modoaitobyry · atos...

156
1 ATOS Tunâry Egaturin-em Jesus Induakewâdyby Modo Aitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy nhangahu odaji ieni. Awylygue Deus itaumbyrylâ xirâ, Lucas olâ iweninri, Deus eydâ atoam Jesus odopâbygue- duo, Jesus wâgâ egatuimbyry modo wâgâlâ Deus anhekyly modo kiuntuhoem. Jesus tunâry egatudyze awyly myakâwândy xidadâ Jerusalémdâ, Judéia, Samaria warâ eynynâ, âtâ anary iwagueno mododâ lâpylâ warâ. Tytainze kurâ, unâ koen- donro tâdâsemagueho Jerusalémdâ nhegatuhomobyry, Pentecostes etyguedo ume Deus Ispiritury xytâguy- hobyry, Pedro, João, Filipe, Barnabé warâ ewanomopyry warâ. Jesus nheinwândyly iraynâ, Saulo myakâwândy Paulo ezedy; Jesus eynynonro modo enagazeni myakâwândy mâkâ. Damascoram Jesus einwânni modo etadâze idâday myakâwândy Jesus eyam âepanâguely. Ilâpygueduolâ myakâwândy nhangahu oday xunâry âtuguguely. Jesus einwânniem idyly lelâ-ro warâ. Paulo tataen-ho modo agâ iwague âxiguewâmy, Jesus xunâry egatuze. Deus Ispiritury ewanu wâgâ tutuze kurâ xirâ livru wâgâ. Mâkâ mawânkâ turâ modo Jesus xurâem ewanumo ume sagâikeinmo, eon-hondânimo warâ. Xirâ livru wâgâ mawânrâ Deus itaumbyry egatuhobyry kintainly, judeu keba modoram âzeinwân-hon-hombyry warâ. Paulo, Silas warâ Jesus wâgâ agueduomo âze- tadâonwânmomy kadeia odaxi. Judeu domodo, romano domodo warâ iwymârydo enadoram âepanâguewânmy.

Upload: nguyenque

Post on 24-Nov-2018

235 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

1

ATOSTunâry Egaturin-em Jesus InduakewâdybyModo Aitobyry

Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândynhangahu odaji ieni. Awylygue Deus itaumbyrylâ xirâ,Lucas olâ iweninri, Deus eydâ atoam Jesus odopâbygue-duo, Jesuswâgâ egatuimbyrymodowâgâlâ Deus anhekylymodo kiuntuhoem.

Jesus tunâry egatudyze awyly myakâwândy xidadâJerusalémdâ, Judéia, Samaria warâ eynynâ, âtâ anaryiwagueno mododâ lâpylâ warâ. Tytainze kurâ, unâ koen-donro tâdâsemagueho Jerusalémdâ nhegatuhomobyry,Pentecostes etyguedo ume Deus Ispiritury xytâguy-hobyry, Pedro, João, Filipe, Barnabé warâ ewanomopyrywarâ.

Jesus nheinwândyly iraynâ, Saulo myakâwândy Pauloezedy; Jesus eynynonro modo enagazeni myakâwândymâkâ. Damascoram Jesus einwânni modo etadâze idâdaymyakâwândy Jesus eyam âepanâguely. Ilâpygueduolâmyakâwândy nhangahu oday xunâry âtuguguely. Jesuseinwânniem idyly lelâ-ro warâ.

Paulo tataen-ho modo agâ iwague âxiguewâmy, Jesusxunâry egatuze. Deus Ispiritury ewanu wâgâ tutuze kurâxirâ livru wâgâ. Mâkâ mawânkâ turâ modo Jesus xurâemewanumo ume sagâikeinmo, eon-hondânimo warâ.

Xirâ livru wâgâmawânrâ Deus itaumbyry egatuhobyrykintainly, judeu keba modoram âzeinwân-hon-hombyrywarâ. Paulo, Silas warâ Jesus wâgâ agueduomo âze-tadâonwânmomy kadeia odaxi. Judeu domodo, romanodomodo warâ iwymârydo enadoram âepanâguewânmy.

Page 2: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 1:1-2 2 ATOS 1:6Jesus tyeinwândylygue eyanmounâ tâdâsemagueho egat-uly nimopa olâ myakâwândy.

Aguely adaguho1-2 Âyam xirâ pape kâinwenily, Teófilo. Azagâ ieto xirâ

kâinwenily. Waunro kâinweniby wâgâ Jesus tarâ onroanaym tâwanu nhaguday anhetyby, nhenomedâdobyrywarâ, kayam idâhobyryam. Deus eydâ atoram tâtâlyiraynâ, Deus Ispiritury eon-honrugue, tunâry egaturin-em tinduakeyby modo eon-honru xuduwânmy, aito-moem, aguehomoem warâ.

3 Kurâem tâitombygueduo, quarenta emedyly aratâepanâguezezelâ myani tunâry egatuwâni modoram.Toenzepa adyesenry modo Deus eon-honrugue adyesemyani, igueypyemba tawyly tienehon-hoem. Âdara Deuspymâem kuru idyly awyly wâgâ myani eagâmo aguely.4Tunâry egaturin-em tinduakeybymodo agâ Jerusalémdâtatay, warâ myani Jesus eyanmo aguely:

— Tâgasezeba wao itaungâ xirâ âtâ anaymba. Tarâlâwao itaungâ, Deus Ispiritury âyanmo saindyly ara.Saguhoem âyanmo, “Deus Tyispiritury igonose” uguelâ.Saindyly inwânwântaungâ wao. 5 Saguhoem João batizanhedyly ani parugue. Iweâpa nipyralâ olâ ise Deus Ispir-iturygue batiza mâieholymo, ynynonroem mawylymomâenehon-homoem — kewânmy Jesus.

Deus eydâ atoam Jesus âkuhobyry6 Tunâry egaturin-em tinduakeyby modo agâ

âtâdyguybyem myani Jesus. Aituo myani akaemoramadapâigueoly:

— Pymâ, anri ise iweâma kypemugudo israelitadomodo eon-honru mâunduly, âjiguelâ kywymâgoem,Roma donro modo keba kywymâry itoem? — kelymo.

Page 3: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 1:7 3 ATOS 1:137Aituo myani Jesus in-hoguly:— Tâseguâdâzeba itaungâ awârâ wâgâ. Pabai Deus

“Warâ ise aidyly” kehobyry saintuo, idânârâ aguehobyryara aise. Mâuntulymo keba ise anhekyly modo; âdaraaidyly awyly mâuntuwâbyra ise âmaemo. Pabai kulelâxuturim. 8 Deus Ispiritury âyanmo saintuo olâ, on-honrumo xuduze, unârybyry mâengatuhomoem. Waun-roem kuru tarâ Jerusalémdâ ise unârybyry mâengatu-lymo. Ilâpyryem ise Judeiaram, Samariaram warâ mydâ-lymo unârybyry egatuze; ilâpyryem ise idânârâ kurâdoonro anano modo ara-ro warâ — kely myani Jesus.

9 Tunâry egaturin-em induakeyby modo agâ awylyumelâ myani Deus eydâ tatoram nhalokuânehonly. Âkulyumelâ myani eunu duaxi xuzadyly. Aituo myani nepyraidylymo. 10 Târâ Jesus âkuhobyrydâ nhesedylymoume myani azagâ anju, uguondoem tapekeingue tâtyemâepanâguely; Deus emary myani akaemo. Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modoram myani âewylymo.Aituo myani aguelymo:

11 — Nhaum, Galiléia donro modo, âdaituoka kaynâlelâ inurumo? Âydâmopa nitai wâne mâkâ Jesus odopâzeolâ. Iwerâ âkuly mâentomobyry ara lâpylâ ise odopâdyly,âzeholy — kelymo.

Judas etaybyanoem Matias induakehomobyry12 Aituo myani Jesus tunâry egaturin-em induakeyby

modo odopâdaynly Jerusalémram, iwyry Se Oliveira Ekadombyryem. Tokalâ kilômetro myani mârâ âtâ anaymbaawyly. 13 Âtâ anaxi saintybyem myani âtâ tâxidâdo-mobyryanlâ idâlymo. Salá imâsedo kaynonro odaymomyani. Pedro, João, Tiago (Alfeu imery), André, Filipe,Tomé, Bartolomeu, Mateus, Tiago warâ, Simão, (tâty

Page 4: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 1:14 4 ATOS 1:20anary izetonro lelâlâ, tawylygue Roma donro kulâ ty-wymâryem izepaommodo ewy), Judas (Tiago imery)warâmyani akaemo. 14 Aunlolâ myani târâ pekodo modo agââtâdyguylymo Deus agâ adâkehoem. Jesus ise, iukonodowarâ târâmolâ lâpylâ myani. Aunlolâ myani akaemoidânârâ idâly, Deus agâ agueze.

15 Iweâpa nipyralâ myani toenzepa kehoem kurâdoJesus einwânni modo âtâdyguyly, cento e vinte awârâemmyani kurâdo. Âtâdyguybyem awylymo ume myani Pe-dro saudyly, aguely:

16 — Nhaum, ydataungâ, Cristo eynynâ ypemugudo.Davi iweniwânmy iweâpa mâkâ Judas aitobyry wâgâ.Deus Ispiritury, Daviram inwenien-hoymby ara kehoemkeankâ aidyly. Mâkâ Judas keankâ Jesus egamenri.17 Xina duano lâpylâ keankâ mâkâ, xina agâ tâwaneinheiduakeyby mawânkâ keankâ. 18 Âmaemo, Jerusalémdonro modo tutuze âmaemo Judas dinheru nhemake-hobyry, Jesus iduery modoram tiengamehoem. Mârâ din-heruguelâ mykeankâ onro adanâholy. Târâlâ mykeankâkaynâpa tâihugueduo, atuly. Atuduo, idânârâ kehoemekomiry modo egasewâdyly warâ. 19 Idânârâ Jerusalémdonro modo aityby nutumo. “Aceldama” kelygue mârââji nhezetâdylymo. (“Xyâhoem egamehobyry ebyryguesanâtyby” keze aguely) — kely myani Pedro.

20Aituo myani Pedro aguely:— Arâ lâpylâ livru Salmosdâ iwenibyem awyly:

“Ânguy lâpeba ise ety oday.Ânguy lâpeba nidâ ioday”

— warâ kelype.Alâpylâ Salmosdâ iweniby:

“Âkelo ejipyano nidâ, anhekyly kehobyry anhetoem”warâ myakâwândy saguhoem Deus itaumbyry iweniby.

Page 5: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 1:21 5 ATOS 2:221— Arâ atay, uguondo kinduakenre kuduanoem, Judas

Queriote donro ejipyano Jesus xunâry egaturin-em. Jesuskurâem itondybyem awyly xuturim, enipyry. Pymâ Jesuskiampygueday kyampyguenibyry, 22 Jesus ewanu adagu-day, âdypygueânday warâ eagâ idâypy, Jesus Joãorambatiza âieholy enipyry, Deusram adalokuonly enipyry isekinduakely — kely myani Pedro.

23 Aituo myani idânârâ tonlo modo âseinwândylymo.Aguelymo:

— José Barsabás (“Justo” keho) atay, Matias atay warânidâ — kelymo.

24-25 Âdykonlo akaemo azagâ enday iduakeyby awylytiuntuhomoem myani, Deus agâ aguelymo. Warâ myaniaguelymo:

— Pymâ, tutuze âmâ idânârâ kurâ domodo âdaunloawyly. Enehongâ âdykonlo mâinduakeyby awyly.Âdykonloka asaemo azagâ enday xina agâ mâingonokyly,Judas etaybyay âunâry egatuze? Xirâ âwanu mawânkâJudas nimo. Ejidy mâinduakeybyanlâ nâtâ warâ —kelymo.

26 Ânguy akaemo azagâ uguondo enday tuduakezeimawyly tiuntuhoem aiemâmomy. Arâ myani Matias in-duakelymo. Aituo mâkâ Jesus xunâry egaturin-em idu-akeyby modo arâ aguenriem idyly.

2Deus Ispiritury xytâguyhobyry

1 Pentecostes etyguedo ume myani idânârâ Jesus ein-wânni modo tâjidydâ âtâdyguylymo. Trigu ekaunâdylyisraelita domodo nhetyguedo myani mârâ âty. 2 Ilâ umemyani Deus Ispiritury nhonwamo xytâguyly. Sapezenruton-honreim ara kehoemmyani Deus eydâ atodâba ipyru

Page 6: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:3 6 ATOS 2:11xytâguyly indadylymo. Idânârâ kurâdo âtâ oday eka-daymby modo idamâmomy. 3 Aituo myani peto iatyguemyenro nhedylymo. Agui myani mârâ aunlo âzepa-jiwâdyly, mâkâ angawaym, mâkâ angawaym, mâkâ an-gawaym warâ. 4 Deus Ispiritury nhonwamo âewyly,koendâ kehoem enomerymo xuduze. Aituo myani DeusIspiriturybe tâituomo, âkelo anano modo itanwe ague-lymo lâpylâ, tytanwe lelâba.

5 Târâ Jerusalémdâ toenzepa myani judeu domodoDeus einwânni. Mârâ ananobyry lelâba myani myarâsaini. 6 Jesus einwânni modo âkelo anano modo itanweaguely tindatuo myani akaemo eagonro anano modo ewyâtâdyguylymo. Mârâ tâjitanrugue nâsenomedâbyralâmyani aguelymo. Idase âtâdyguywâdyby modo toenzepamyani âsewânilymo. Koendâ kehoem mawânkâ myaniaguehomo indadylymo. 7 Toenzepa myani âsewânilymo,awylygue âjigue aguelymo:

— Galiléia donro asaemo aguewâni modo. 8 Kytanwelâolâ aguelymo kindakyly! Âdara kuruka arâ kehoem ague-lymo? 9 Âzeydonro keba, âjitanweom keba warâma kurâ.Pártia donro, Média donro, Elão donro, Mesopotâmiadonro, Judéia donro, Capadócia donro, Ponto donro,Ásia donro warâ kurâ. 10 Tâlâ kuduay Frígia donro,Panfília donro, Egito donro warâ. Tâlâ tarâ kuduayLíbia eynynonro modo, Cirene iwaguepanro. Tâlâ kurâRomadâpa âetyby. 11 Tâlâ tarâ kuduay judeu domodolelâlâ, Israel iweompyry. Tâlâ lâpylâ tarâ âkelo kurâdo;akaemoma Israel iweom keba; judeu domodo ezewenryiweniby tâinwânsemo olâ. Creta donro, Arábia donrowarâpe tarâ kuduay. Âdaraka tâjitanru tiuntudânrygueaguelymo? Kytanwelâ asaemo, Deus koendâ anhetaymbymodo wâgâ aguely — kelymo.

Page 7: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:12 7 ATOS 2:1712 Âseguâdâdylymo myani. Âdara tâkeho nutuba idy-

lymo. Aituo myani âjigue adapâiguelymo:— Âdaituoka awârâ awyly? — kelymo.13 Kurâdo olâ myani Jesus einwânni modo tyeilezemo

lelâ. Warâ myani aguelymo:— Toku ikay tawylygue kulâ asaemo arâ aguely —

kelymo.Pedro kurâdoram aguehobyry

14 Aituo myani Pedro agueze saudyly. Târâ lâpylâmyani akaemo onze lelâ Jesus tunâry egaturin-em in-duakeyby modo. Ago kehoem myani târâ âtâdyguybymodoram, Jerusalémdâ tâtyuneimmodoram, saintaymbymodoram warâ aguely:

— Nhaum, koendâ auguely idataungâ. 15 Toku ikayinkâba xina, amyguehomo ara inkâba. Emedyly wâgâkulâ awârâ, nove hora kulâ. Emedyly wâgâ xina judeudomodo vinhu nenywâbyra. 16 Warâ âyanmo auguely,xina arâ aguely mâindatomobyry wâgâ. Deus itaumbyryegatuimbyry Joel Deus aguehobyry inwenibylâ xirâ aini.17Warâ myakâwândy Deus aguely:“Xypyry iray ise xirâ agânhedyly.Mârâ ume, Yispiritury idânârâ kurâdoram igonose urâ,

âuturimoem.Judeu domodoram, judeu keba modoram alelâ ise kâin-

gonodyly.Âweompyrymo unâry egatuze, uguondo modo,

pekodo modo alelâ.Salokuzenomo modo, âwynsaundo modo warâ

Yispiritury anhekyly nhetomoem aienehonzeurâ.

Agaityom modoram, aripidoram warâ ywâgâ au-guely ise nhâenkymoem.

Page 8: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:18 8 ATOS 2:2418Ynynonromodoram ise mârâ ume Yispiritury kâingon-

odyly.Pekodo modo agâ, uguondo modo agâ alelâ ise.

Ywâgâ ise mârâ ume aguelymo.19 Kyaneni kau wâgâ iepanâgueze urâ, ton-honre wawyly

kâenehohoem.Onro anaym adyesenry modo aiese lâpylâ urâ,

won-honru kâenehohoem.Toenzepa ise munru apâdyly.

Toenzepa âjiaduâhonzemo petoam.Nâepaiguebamo ise eunu wâgâ.

20Xixi tohoreba ise.Munru ara ise nunâ, sapabilu.

Kywymâry sainto iray ise awârâ aidyly.Toenzepa ton-honre tawyly tânehonze ise âewyly.

21 Idânârâ, ‘Xina emakegâ, Pymâ’ keypy emakeze”kely iweniwânmy Joel, Deus itaumbyry egatuimbyry —kely myani Pedro.

22Aituo myani Pedro agueondyly tonlo modoram:— Nhaum, Israel donro modo, idataungâ xirâ auguely.

Jesus Nazaré donro wâgâ xirâ auguely. Tyiguely iraynâ,agâmo tatay, inanaynmolâ keankâ âdaunlo uguondo kulâanhetânry modo anhedyly. Kyzedâlâ koendonro modo,adyesenry modo warâ kientoem anhedyly. Deuslâ keankâmârâ koendonro modo, adyesenry modo warâ Jesusramaienehonrim, tingonotyby kuru awyly tienehon-hoem.23 Âmaemolâ olâ keankâ Jesus egamenri, tumunreimmodoram kruz onwa adakâjiohoem, iguehoem warâ.Deus aguehobyry aralâ olâ keankâ awârâ modo aidyly.Tutuzelâ myani arâ amidylymo awyly. 24 Jesus igueypyemawyly ume, Deus olâ kurâem nietondâ. Nigueompyraise mâkâ-ro warâ. Nudupa lelâlâ tâise mâkâ iguewâtyby

Page 9: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:25 9 ATOS 2:31modo ejidydâ etadâdyby ara itoem. 25 Kydamu Daviiweniwânmy Jesus wâgâ:“Ywymâry aunlolâ yagâ awyly, tutuze urâ.

Yagâpa nitaymba.Tyanunepa urâ, yagâlâ awylygue.

26Awylygue toenzepa womaru.Auguepa witaymba urâ Deus koendonroem awyly

wâgâ, womazeândylygue.Iguein-em wawyly umelâ, kâinwâmpyra wipyra wawyly.

Iekobyzeguehobewawyly tynwânwânse wawylygue.27 Tutuze urâ, alâ igueypyenlâ yenehomba mawyly.

Wodo mâinwânzeânehomba mawyly warâ, Pymâ.Âynynonroem wawylygue,

imary wawylygue warâ, igueypy modo duay yene-honwâbyra ise âmâ.

28 Âdara aunloenlâ kyiguepa kitoem aguidyly wâgâienomedâdâ.

Toenzepa ise womaru, aunloenlâ agâ wawylygue”kely iweniwânmy Davi — kely Pedro.

29Aituo myani Pedro agueondyly:— Ypemugudo, koendâ mâuntuhomoem awârâ Davi

inweniby wâgâ agueze urâ. Tywâgâ inkâba myakâwândyaguely. Iweâpa mawânkâ myakâwândy kydamu Daviiguely. Eguepybyry sadyly myakâwândy, tâtagueimesagueyby tuhu imâsedo odaji. Târâ myakâwândy in-wânzely. Iwague inkâba mâkâ Davi eguepybyry etadâ-dobyry tâtagueim tarâ awyly. 30Deus itaumbyry egatuimmyakâwândy mâkâ, niguepa tatay. “Tokalâ âwerymoewy ise pymâem kânhekyly. Judeu domodo iwymârywâne maze myara ise pymâem awyly. Agânhekyly modolelâlâ xirâ âyam augueho” kewânmy Deus, Daviram.31Awylygue myakâwândy Davi tutuze lelâ awyly Deus in-gonokylybe awyly. Deus Ingonotyby igueypyem, kurâem

Page 10: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:32 10 ATOS 2:38itondyly Deus eon-honrugue awyly tutuze myakâwândy.Awylygue myakâwândy,“Igueypyem lelâ mânhenehomba,

eguepybyry mâinwânzeânehomba warâ ise âmâ”kely.

32 — Âkealâ olâ Deus eon-honruguelâ keankâ Jesuskurâem itondyly. Tutuze xina âkealâ awyly. Jesusigueypyemba awyly xina nedâ. Âkealâ tâkeze xina:“Kurâem itondybyem mawânkâ!” 33 Eydâ tatoram olâDeus nadâ. Pymâ tynrenseinhe mâkâ iwerâ, Tunwymahoru eynynâ ekadybyem awyly. “Ispíritu igonose urâ”tâkehobyry Jesus nigonotai xinaram iwerâ. Sapezenruton-honreim ara kehoem âjipyruguelymidataimolâ. Petoiatygu ara kehoem xina wâgâmetaimolâ. Âtanwemo xinaaguely midataimolâ warâ. Iwerâ Ispíritu Jesus ingonoty-bylâ awârâ modo aieni. 34 Tywâgâ inkâba myakâwândykydamu Davi aguely. Deus eydâ atoram nâtâwâbyramyakâwândy eguepybyry. Jesus wâgâ myakâwândyawârâ Deus aguehobyry Davi inwenily:“Yahoru eynynâ ikagâ tynrenseim ekadodâ,35 âduery modo eon-honru kainly ara,

âdydo ara kulâ âhuru iaxi kânhedylymo ara”kewândymy Deus.

36 — Nhaum, Israel domodo, koendâ ydataungâ. Ky-wymâryem Deus ingonotyby keankâ mâkâ Messias kruzonwa mankâjien-honlymo, Deus Ingonotyby “Âese” ke-hobyrylâ — kely myani Pedro târâ âtâdyguyby modoram.

37 Arâ Pedro aguely tindatuo myani idânârâ kehoemitywandylymo, Jesus tienagazenehon-hobyry wâgâ.Aituo myani Pedro domodoram aguelymo:

— Âdaraka ise xina aidyly iwerâ? — kelymo.38Aituo Pedro in-hoguly:

Page 11: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:39 11 ATOS 2:44— Âjityendaungâ inakanhe kulâ amitomobyry wâgâ.

Deus izepa ato aiedyly imowâdaungâ. Jesus einwân-taungâwarâ, Deus inakanhe amitomobyry nhygakehoem.Batiza âiehowâdaungâ, Jesus eynynonroem mawylymomâenehon-homoem. Tyispiritury igonose mâkâ, aun-loenlâ agâmo itoem — kely myani.

39 — “Âyanmo, âmeombyrymoam, âweompyrymoam,idânârâ âtâ anary onro anano modoram warâ ise kâin-gonodyly” nygue mawânkâ. Deus tynynonroem tingâse-daymby modoram Tyispiritury igonose — kely myaniPedro.

40 Eyanmo aguezesezelâ myani Pedro; aguely:— Inakanhe amidylymo imowâdaungâ. Jesus ein-

wântaungâ, imakehomoem, Jesus einwântânry modo aramâsenagazebyra mitomoem — kely.

41 Agui tonlo modo ewy Pedro aguely tâinwânsemomyani. Jesus nheinwântuomo myani batiza âieholymo,Jesus eynynonroem tawyly tienehon-homoem. Ilâemtoenzepa kurâdo Jesus tâinwânsemo myani, três milawârâem. 42 Koendâ kehoem myani Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modo aguely indadylymo. Tin-datuo myani toenzepa kehoem nheinwândylymo, Jesuswâgâ nhenomedâdylymo warâ. Âdy pebaonram tâlâ tatonhudulymo. Deus agâ agueze âtâdyguylymo. Âwinduaseâtâdyguylymo lâpylâ warâ, Jesus iguehobyry tienanâgue-homoem.

Jesus einwânni modo aitobyry43Deus eon-honrugue adyesenry modo kehoem myani

Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo anhekyly.Awârâ modo anhedylymo tientuo, idânârâ kurâdo Deustynrensemo tawyly enehonwânmomy. 44 Idânârâ Jesuseinwânni modo âjigue nâtâdyguyba nipyramo myani.

Page 12: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 2:45 12 ATOS 3:4Tâlâ tato nhepâdylymo ipaom modoram. 45 Tonrorumo,âdydo imeom tâlâ tato warâ vende nhedylymo. Ebyrytienmakeybygue, âdy pebanro modo xurâem âdylânhanâdylymowarâmyani aidylymo. 46Kopaelâgâembabamyani Deus ety idaseray âtâdyguylymo. Alâpylâ myanitâtydâ âtâdyguylymo âwinduase, Jesus kruz wâgâiguehobyry tienanâguehomoem. Âjigue iomarunumo.Tâwânrempamomyani, âkelomo agâ tâzepajigâzemo lelâ.47Deus nhomaendylymo.

— Deus koendonro kehoem âmâ xina agâ — kezesedy-lymo.

Jerusalém donro modo myani akaemo ehogueni.Kopaelâgâembaba myani kurâdo Jesus einwânniâtâdyguyly, agui isezedylymo.

3Pedro, João warâ Deus eon-honrugue adakobâdânry kua

nhetobyry1Três horas kogonekâ, judeu domodo Deus agâ agueho

oday myani Pedro, João warâ Deus ety odaji idâlymo.2 Târâ myani uguondo adakobâdânry nhedylymo, ihuru,ipaunru warâ tywyke iazeypy. Kopaelâgâembaba myanieataen-ho modo nhadyly Deus ety iwyantaji, “PortãoIwâkuru” kehoram. Târâ myani ekadybyem tawyly ume,Deus ety odaji egawânni modo nhekaendyly:

— Ytyendaungâ. Ydinheruru wao âunduwâtaungâ —kely.

3 Aituo myani Pedro, João warâ egawândyly. Akaemotientuo myani aguely:

— Ydinheruru wao âunduwâtaungâ — kely.4 Agueduo azakâlâ eyam MYK idylymo. Pedro aguely

eyam:— Xinaram MYK ikâ — kely.

Page 13: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 3:5 13 ATOS 3:125Agueduo myani mâkâ uguondo MYK idyly eyanmo.— Ydinheruru nhudulymo wâne isenra — kely tyan-

gahu oday.6Warâ olâ myani Pedro aguely:— Tydinherugunepa urâ. Dinheru takaze kehoem

koendonro olâ ise âyam kâunduly. Jesus Cristo Nazarédonro eon-honrugue âyam auguely: “Aukâ. Adakobâgâwarâ” — kely.

7 Agueypyem myani Pedro mâkâ uguondo emary ahoeynynonro wâgâ nhawâdyly, sautoem. Ilâ umelâ ke-hoem myani mâkâ uguondo saudyly, adakobâdyly warâ.8Kua itybyem tawylygue, tuomarugue tadameze kehoemmyani Deus ety idaseraji idâly, Pedro, Joãowarâ agâ. Warâmyani aguely:

— Deus, koendonro kehoem âmâ, kua yetai — kely.9 Idânârâ tonlo modo emâmomy mâkâ adakobâdyly,

adamely warâ. Deus koendonroem awyly wâgâ aguely ty-dasemo lâpylâ myani. 10Âseguâdâmâmomymâkâ koendâadakobâdyly tientuomo. Aituo myani âjigue aguelymo:

— Mâkâ pyantano adakobâdânrybyrylâ awâkâ. Aun-lolâ inanry sakadaynrim modo nhekaendyly. Etaungâ!Adakobâdyly, adamely warâ aidyly! Ânguy nheinwânky-lyemba lâgâlâ! — kelymo.

Deus ety idaseray Pedro aguehobyry11Mâkâ uguondo adakobâdânrybyry Pedro, João warâ

agâ tâise lelâ myani; Alpendre de Salomão keho taseranooday myani akaemo azagâ tokalâ warâ. Mâkâ kua itobyrywâgâ tâsewânilymogue myani kurâ domodo tâgaune ke-hoem idâlymo eyanmo, kua ityby ese. 12 Târâ toenzepakurâdo âtâdyguyly tientuo myani Pedro aguely eyanmo:

Page 14: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 3:13 14 ATOS 3:19— Nhaum, koendâ ydataungâ, kydamu Israel iweom.

Tâseguâdâzeba itaungâ. Xina arâ kâzesedaundâ. Ton-honrugue inkâba enra xina merâ adakobâdânrybyry kuanhedyly. Xina koendonroem awylygue inkâba merâadakobâdyly. 13 Kydamudo Abraão, Isaque, Jacó warâiDeusry enra Jesus eon-honrugue kua itoem aieni, koen-donro, ton-honreim waunlo Jesus awyly tienehon-hoem.Tâmaryem myani Deus, Jesus ingonodyly.

— Alâ olâ keankâ pymâ modoram mâengamelymo,kruz wâgâ iguehoem. Pymâ Pilatos wâne keankâ tien-agazenehondyzeba. “Kruz onwa sakâjien-hongâ igue-hoem!” myguewâtaundâmo olâ. 14 Koendonro, âdainikeba keankâmâkâ Jesus. Pilatos nenagazenehomba itoemâkeá myguepa olâ mataunaguynre. “Kyârim Barrabásetaguehongâ. Jesus kruz onwa sakâjien-hongâ” mygue-lymo lelâ keankâ. 15Kyigueânehondânry keankâ iguedysematomo.

— Deus kurâem nietondâ olâ-ro warâ. Jesus kurâemitybyem awyly, tutuze xina, tientobyry wâgâ, aguelytindatobyry wâgâ warâ. 16 Merâ uguondo âdaunlopyryawyly koendâ tutuzelâ âmaemo. Jesus eon-honrugueolâ enra kua idyly. Koendâ adakobâdyly metaimolâ.Inumo angataylâ enra Jesus eon-honrugue kua idyly,Jesus adyese awyly xina nheinwândylygue.

17 — Ypemugudo, âwymârymo agâ Jesus kruz onwamankâjien-hondaymo, Jesus, Messiaslâ awyly mâun-tuwâbyra keankâ akaemo. “Kruz wâgâ sakâjien-hongâ”myguedaymo, Deus Ingonotyby mâkâ awyly mâuntubamawylymo xutu. 18 “Kâinduakeyby âzenagazeoze, iguezewarâ” kewânmy Deus, tytaumbyry egatuwâni modoaguehoem. Arâlâ keankâ anhenehonly, adâkehobyryara aitoem. 19 Âjityendaungâ, inakanhe amitomobyrywâgâ. Deus izepa ato aiedyly imowâdaungâ. Jesus ein-

Page 15: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 3:20 15 ATOS 3:26

wântaungâ, inakanhe amitomobyry Deus nhygakehoem.20 Arâ aitaungâ, Pymâ Deus kua âetomoem lâpylâ, Jesusâyanmo ingonotoem warâ. Deus, “Messias igonose urâeinwânni modoram” kewânmy.

21 — Iwerâ Jesus târâ Deus eydâ atodâ. Tytaumbyryegatuim modo aguehoem aguewânlâmy Deus: “Augue-hobyry saintuo, idânârâ iweloem iese urâ” kewânmy.Adâkehobyry saintuo, Jesus igonotonze mâkâ. 22 IweâpaMoisés inweniby ara ise aidyly: “Tokalâ kypemuguâyanmo igonose Kywymâry Deus. Deus wâgâ ise mâkââyanmo aguely. Tunâry egatuze ugonodâ myara ise mâkâingonodyly lâpylâ. Idânârâ aguehobyry ara aitaungâ.23 Inakanhe kehoem ise Deus idânârâ tâinwândyseban-robyry modo nhenagazenehonly. Deus eynynonro mododuaypa ise akaemo tyguelâ. ‘Ynynonro keba asaemo’ kezemâkâ-ro warâ” kewândymy Moisés. Jesus onro anaxinaimpyra ataylâ myakâwândy inwenily.

24 — Idânârâ myakâwândy akaemo saguhoem Deusitaumbyry egatuwânibyry modo Deus Ingonokyly sain-tuo aitaynrim modo wâgâ aguelymo. Samuel, eagonromodo warâ xirâ wâgâ aguewânmomy. 25 Deus itaum-byry egatuwânibyry modo iweompyrylâ kurâ, âmaemo,xina lâpylâ warâ. “Koendonro âmaemoem xuduzeurâ” kewândymy Deus kydamudoram. Eyanmo lelâbamyakâwândy aguely, kyam lâpylâ warâ. Kydamu Abraão-ram aguehobyry enanâguewâdaungâ: “Tokalâ âwerypyryewy wâgâlâ ise idânârâ onro anano modo agâ koendâwawyly” kehobyry.

26 — Iweâpalâ “Messias igonose urâ” tâkehobyrylâmyakâwândy Deus, ingonokyly kurâ israelitadomodoram. Koendâ kyese, kieinwântoem, inakanhekydawyly kinmohoem warâ myani ingonodyly — kelymyani Pedro târâ âtâdyguyby modoram.

Page 16: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:1 16 ATOS 4:7

4Pedro, João warâ pymâdoram satobyry

1Pedro, Joãowarâ aguelymoumemyani kurâdo eynynâDeus agâ aguewâni modo iwymârydo saindyly. Deus etyiguardary iwymâry, saduceu domodo warâ saindylymo,aguelymo idase. 2 Pedro, João warâ,

“Tyigueduo, Jesus kurâem nitondâ. Awylygue lakurumawânrâ idânârâ iguewâtybymodo kurâem itonze awylykiuntuly” kelymo tindatuo myani toenzepa kehoemiewiâpadylymo. 3 Aituo myani guarda domodoram ague-lymo:

— Awâkâ azagâ uguondo sawâtaungâ. Ekâjiwâdaungâ.Sataungâ kadeia odaxi. Târâlâ wao nemedâmo. Nudupaenra iwerâ, juizram satomoem — kelymo.

4 Toenzepa myani akaemo, azagâ uguondo Jesus wâgâaguehomobyry idataynrimbyrymodo Jesus nheinwândy-lymo. Cinco mil uguondo modo awârâem myani Je-sus einwânni, iwelo einwânni modo agâ, pekodo modo,iamimeom warâ tapâguezeba.

5 Kopaelâgâem myani pymâ Jerusalém donro modoâtâdyguylymo, judeu domodo iwymâry, agaityom modo,Moisés ezewenry wâgâ iweniby enomedâni modo warâ.6 Târâlâ myani Anás. Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewânimodo iwymâry kuru myani mâkâ. Ipemugudo tarâlâlâpylâ myani, Caifás, João, Alexandre, eagonro modowarâ. 7Aituo myani sodadu domodoram aguelymo:

— Pedro, João warâ enetaungâ xarâ — kelymo.Aituo myani ese idâlymo, nhadylymo. Saintuomo

myani pymâdo tânadoram ingâsedylymo.Tânadoram idâduomo myani nhapâiguelymo:

Page 17: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:8 17 ATOS 4:14— Ânguy unâry wâgâka keankâ uguondo adakobâdân-

rybyry kua mânhedylymo? Ânguy eon-honruguekakeankâ koendâ adakobâdoemamânhedylymo? —kelymo.

8 Deus Ispiritury ton-hondâni awylygue tyanepa ke-hoem eyanmo Pedro wakely:

— Idaenkulymo wao, pymâ domodo. 9 Mâuntudyzeâmaemo merâ uguondo adakobâdânrybyry xina kuanhetobyry, âdara xina kua nhetobyry awyly warâ.10 Egatuze urâ, mâuntuhomoem, idânârâ judeu domodonhutuhoem lâpylâ warâ. Uguondo kua idyly keankâ,Jesus Cristo Nazaré donro eon-honrugue, mâkâ kruzwâgâ mâyâympymo, Deus kurâem nhetondyby eon-honruguelâ. 11 Jesus izepa keankâ âmaemo. Tâlââwâgâmo Deus aguehobyry iweniby. Warâ aguely:“Tâlâ myani tuhu imeâgâkeba, âtâ itâdo.Idânârâ itâdaynrim modo mârâ tuhu tâensemo,

mârâgue âtâ tintâdyzebamo olâ.Deus xurâem olâ mârâ tuhu tywyneim kuru!”warâ iwenibyem awyly. Âtâ itâni modo tuhu âtâ saunâtokuru izepa atomobyry ara ise mâkâ imakerinmo izepamawylymo. 12 Jesus kulelâ kâmakerim, eagonro lâpeba.Ânguy eagonronigonotaymbaDeus kâmakerin-em—kelymyani Pedro.

13 Tyanepa kehoem Pedro, João warâ aguelymotindatuo myani pymâ tynruneim modo toenzepakehoem âsewânilymo. Tutuzemo mawânkâ myaniâsenomedâdyby keba, âdy keba warâ awylymo;tonomegueim agueho ara kehoem agueduomo olâ Jesuseynynonrobyry asaemo — kelymo.

14 Eagâmolâ myani mâkâ uguondo adakobâdânrybyryepagu. Awylygue myani Pedro, João warâ wâgâ âdakepa

Page 18: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:15 18 ATOS 4:21awylymo. 15 Aituo myani Pedro, João, uguondo kuanhetybymoram warâ aguelymo:

— Âxiguewâdaungâ wao tarâpa — kelymo.Âxiguebygueduomo myani akaemo pymâ domodo

âjigue aguelymo:16— Âdakiendylyka ise akaemo azagâ uguondo modo?

Idânârâ Jerusalémdâ tâjikeimmodo tutuzemo, adyesenryanhetomobyry, mâkâ uguondo kua nhetomobyry.“Adakobâdânrybyry kua nietaymbamo” kykely-rowatay, kurâdo kyeileze. 17 Kyjigâsedon-nemo wao,“Mâkâ uguondo kua ityby wâgâ, Jesus wâgâ warâânguyram adâkezeba itaungâ” kykehoem. “Jesuswâgâ amyguezesedylymo-ro watay, toenzepa kehoeminagazenehonzemo xina” kykely ise eyanmo — kelymomyani.

18 Aituo myani akaemo azagâ ingâsenehonlymo, ague-lymo:

— Jesus xunârybyry aguely imowâdaungâ. Ânguyramiwâgâ adâkezeba itaungâ. Âdaunloenlâ Jesus xunâry-byrygue ânguy kâzenomedâdondaundâ — kelymo myani.

19Agueduomo Pedro, João warâ aguelymo lâpylâ:— Deuslâ keankâ, “Jesus xunâry egatuwâdaunda”

kerim. Âmaemo pylâ “Kâzegatuwâdaundâ” kerin-ro. Ân-guyka ise xina nheinwânkyly kuru? Âmaemo? Deus?20 Jesus aidyly xina nedâ. Nhenomedâdo xina nidadâwarâ. Awylygue ise iwâgâ adâkely xina nimopa awyly —kelymo.

21 Arâ agueduomo myani pymâ domodo eyanmoaguely:

— Tarâpa itaungâ. Jesus xunâry ânguyramkâzegatuon-daundâ olâ-ro warâ. Iwâgâ amyguezesedylymo-ro watay,

Page 19: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:22 19 ATOS 4:26toenzepa kehoem inagazenehonzemo enra xina — ke-lymo.

Warâ olâ myani kurâ domodo mârâ âtâ anano modoaguelymo:

— Koendonro awâkâ Deus. Ton-honru nudu akaemoazagâram, mâkâ adakobâdânrybyry kua nhetomoem —kelymo.

Agueduomo myani pymâ domodo akaemo azagâtienagazenehon-ho nutuba idylymo.

Aituo myani aguelymo:— Kienagazenehonlymo-ro watay, kurâdo kagâ iewiâ-

padaynzemo — kelymo.22 Quarenta anos takaze myani mâkâ uguondo Deus

eon-honrugue kua ityby.Jesus einwânni modo Deus agâ aguehomobyry

23 Âzetagueoybyem myani Pedro, João warâ idâlymoJesus einwânni modoram. Idânârâ kurâdo eynynâDeus agâ aguewâni modo iwymârydo, judeu domodoiwymârydo warâ aguehomobyry tâgatuzemo myani.24 Nhegatuybymo tindatuo myani idânârâ kehoem Deusagâ aguelymo:

— Pymâlâ âmâ, Deus, idânârâ xugunipyrylâ, kau, onro,parutabâ, paruwarâ. Idânârâ tâlânromodo âmâlâ xuguni.25 Âispirituryguelâ myakâwândy imary Davi xirâ aguelyinwenily:“Judeu keba modo tyewiâpazemo;

judeu domodo inakanhe âedyly wâgâ tyangahu odaytunâgue warâ.

26 Idânârâ pymâdo on-hoam isemo.Kywymâry Deus agâ âseguebyze kezemo.Deus Ingonokyly idueryem isemo warâ”

kely myakâwândy Davi inwenily.

Page 20: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:27 20 ATOS 4:3327 — Davi aguehobyry ara kehoem keankâ aidyly.

Herodes, Pôncio Pilatos warâ, judeu domodo agâ,judeu keba modo agâ warâ nâtâdyguywâdaundâmo,tarâ Jerusalémdâ âmery Jesus tienagazedomoem.Inakanhe aityby keba lelâlâ wâne keankâ; alâ olâ keankâMâingonotyby nhenagazenehonlymo. 28 Tutuzelâmakynre arâ ainiem awylymo, “Warâ ise aidyly”myguehobyrylâ awylygue. Idânârâ awârâ modo aidylyon-honruguelâ, arâ ize mawylyguelâ warâ.

29 — Pabai, tutuzelâ âmâ, pymâ domodoram xinaâjiewiâseolymo. Xina tienagazedyze akaemo. Imarytawylygue xina on-honru nhekadyly, tyanepa xina âwâgâaguezesedoem. 30 On-honru xinaram xudugâ, tâwâ-nuneim modo kua xina nhetoem, adyesenry modo ke-hoemxina anhetoemwarâ, xina agâlâmawyly xutuhoem.Warâ xina imarydo aiekâ, Jesus âdykâ inakanhe ityby kebaeon-honrugue xina aitoem — kelymo myani Deusram.

31 Deus agâ adâkely nhewanikebygueduomo myanimârâ âtâ âtâdyguyhomo âzekânily; Deus Ispirituryeyanmo âewyly, eon-hondâzemo. Aituo myani idânârâkurâdo eon-honru âduduoly, Jesus xunâry egatuzetyanepa itomoem.

Jesus einwânni modo tâlâ tato âdypenry modoram nhepâ-domobyry

32Koendâ kehoemmyani idânârâ Jesus einwânni modoâzetaynlymo. Aguimo wâne, tokaleom aramo lelâ olâmyani. Turâem lelâ waypamo myani, tâlâ tato modoipaom modoram nhepâdylymo.

33— Pymâ Jesus nigue wâne. Iwerâ olâ kurâem itondy-byem. Kurâem itondybyem awyly ume xina nedâ —kezesemolâ myani.

Page 21: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 4:34 21 ATOS 5:3Deus toenzepa eon-honrumo tuduze myani, tunâry

nhegatuhomoem. Koendâ lelâ myani akaemo Jesus ein-wânnipyry modo agâ. 34 Tâty ioday tato vende iemâ-momy. Tonroguneim modo tonroru vende ietaunmâ-momy warâ. Ebyrypyry myani Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modoram nhudulymo. 35 Akaemo myanidinheru xudunri âdy pebaom modoram. Arâ myaniakaemobyry âdy peba nipyra awyly. Idânârâ ipa tato aralâmykâinane nhemakelymo.

36 Tâlâ myani uguondo José keho. (Akaemo Jesusxunâry egatuwâni modo olâ myani “Barnabé” kerimeyam. “Kon-hondâni” keze aguely.) Ilha Chipre anaymiazeypy, Levigue tydamudogueim warâ myani mâkâ.37 Tonroru vende iemâmy. Ebyrypyry Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modoranlâ myani nhuduly, âdypebanro modoram nhuduhomoem.

5Ananias, Safira warâ Deus enokuze kehomobyry

1 Tâlâ myani Jesus einwânni Ananias, iwydylâ Safirawarâ. Tonroru vende iemâmomy. 2 Aituo myani Ananiastywydyram aguely:

— Âdiempa xirâ dinheru ewy kurâem kienkanâne. Je-sus tunâry egaturin-em induakeyby modoram kiundu-day, olâ “Idânârâ xirâ dinheru xina eonronru ebyrypyrytarâ awyly” keze lelâ kurâ — kelymo myani.

Aituo myani Ananias, Jesus tunâry egaturin-em indu-akeyby modoram dinheru nhadyly.

Warâ myani saintybyem aguely:— Anra dinheru. Idânârâ tarâ onro ebyrypyry kâen-

makeyby awyly — kely.3Aituo myani Pedro ton-honre kehoem eyam aguely:

Page 22: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:4 22 ATOS 5:9— Satanás amidyse ato ara kulâ amidyly. Deus Ispir-

itury enokuze myguely. “Idânârâ tarâ onro ebyrypyrykâenmakeyby awyly” myguely wâne. Xirâ dinheru ewymâenkanâdybymo tâlâ olâ âmaemo — kely myani Pedro.

4 — Ânguy “Onroru vende iekâ” kewâpyra keankâ.Vende mânhepygueduo ânguy lâgâlâ keankâ “Idânârâdinheru mâenmakeyby âdy pebanro modoram xudugâ”kepawarâ. Âmâxurâlâ keankâmârâ onro, tâwâlâ izematoara amânhetoem. Vende mânhepygueduo, âmâ xurâlâkeankâ dinheru warâ, tâwâlâ ize mato ara amânhetoem.Inakanhe inkâba dinheru mâempajigâdyly âmaemoem.Iwâgâ tâdâsenogudyly myguely olâ inakai. Xina kulelâmâkeba enokuze mygueho, Deus lâpylâ warâ! — kelymyani Pedro.

5 Pedro aguepygueduolâ kehoem myani Ananias onroonwa ihuguely. Iguely lelâ-ro warâ. Idânârâ Ananiasaitobyry xutuwânibyry modo toenzepa kehoem myaniâseanedylymo. 6 Aituo myani salokuzenomo modo ewyidâly, Ananias eguepybyry ituwynze. Tintuwymbygue-duo myani tâdâzepyâdoam nhadylymo.

7 Três horas sakabygueduo myani Ananias iwydypyrysaindyly Pedro eydâ atoram. Tuso igueypyem awylynutuba myani. 8Aituo myani Pedro eyam aguely:

— Oso dinheru onro ebyrypyry mâenmakeybymo yamnenetai, âdy pebanro modoram kâunduhoem. Idânârâmâenmakeybymo ara nenetai? — kely.

— En-hem, idânârâ xina nhemakeyby aralâ enra mâkââyam nhuduly — kely lelâ myani iwydypyry.

9Aituo myani Pedro aguely:— Âmâ, oso warâ myguewâdylymo kulâ. Deus Ispir-

itury enokuze myguehomobyry wâgâ mâsenagazebyrawarâ keanra keankâ inanajimo. Idakâ ihurumo aguely.

Page 23: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:10 23 ATOS 5:16Salokuzenomo modo oso eguepybyry tâdâzepyâdoam sa-nipyrymodo akaemo odopâni. Âmâ ise iwerâ nhakylymo!— kely.

10 Aguepygueduolâ kehoem myani iguely. Pedroenadoram kehoem myani ihuguely. Salokuzenomomodo saindylymo myani. Egawândylymo. Âwânty-byem, pekodo igueypyem lelâlâ awyly nhedylymo. Aituomyani eguepybyry nhadylymo iso eatadoanlâ. 11 Idânârâmyani Jesus einwânnimodonhutulymo, Ananias, iwydylâwarâ Deus enokuze kehomobyry wâgâ iguehomobyry.Jerusalémdâ tâtyuneim modo egary tydasemo myani.Aituo myani toenzepa kehoem âseanedylymo. Idânârâkehoem Deus eon-honru nhytadylymo.

Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo Deus eon-honru nhenehon-homobyry

12 Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modoJerusalémdâ Deus eon-honru tânehonzemo myani.Âdykâ ânguy anhetânry kehoem myani anhekylymoDeus eon-honrugue. Alâ myani idânârâ Jesus einwânnimodo Deus etydâ âtâdyguylymo Galpão de Salomão oday.

13-14 Agui isezedyly myani pekodo modo, uguondomodo warâ Jesus einwânni modo. Iwelo einwântayn-rim modo akaemo saguhoem einwânnipyry modo agâtâtâdyguyzemo myani. Idânârâ Jerusalém donro modokoendâ myani iwâgâmo aguely. Jesus einwântânrymodo olâ myani tyane eagâmo âtâdyguyze. 15 Deuseon-honrugue tâwânuneim modo kua tyese myani Jesustunâry egaturin-em induakeyby modo. Awylygue mykâi-nane Pedro ânwa oze sakadyly tiuntuduomo, sakadodâtypemugu tâwâneim nheguetunâdylymo. Pedro saka-day, egadopyry iwâgâmo sakaduo, kua tyese mykâinane.16 Jerusalém iwaguepa tâtyuneim modo, toenzepa myani

Page 24: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:17 24 ATOS 5:21tâwânuneimmodo, kadopâgue taseimmodo warâ nhady-lymo Pedro eydâ atoram. Mâkâ modo kua tyetaynze lelâmyani Deus eon-honrugue.

Jesus tunâry egaturin-em induakeybymodo enagazedobyry17 Toenzepa myani akaemo kurâdo eynynâ Deus

agâ aguewâni modo iwymâry kuru, eataen-homolâ sa-duceu domodo warâ iewiâkymo tâsewânilymogue, ânguyadâkely nidapyra awylygue, kurâdo, akaemo Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modo aguely lelâ nheinwânky-lymo awylygue warâ. 18Aituomyani pymâdo aguely Deusety iguardary modoram:

— Sawâtaungâ akaemo Jesus xunâry egatuwâni modo.Kadeia odaxi sataungâ — kelymo.

Aituo myani nhawâdylymo, nhetadâdylymo warâ.19 Mârâ kopaelâ olâ myani anju Deus eydâ atodâbaxytâguyly. Saintybyem myani kadeia iwyantary modonhenahunguewâdyly, tientaguehomoem. Egasebygue-duomo koendâ kehoem pyanta modo tânahuonze olâmyani. Eagâmo kuohoram idâwânmy. Aituo myanieyanmo aguely:

20— Emedyly wâgâ idâwâtaungâne Deus etyam. Jesusunârybyry egatuwâdaungâ akaemo tonlo modoram unâtâdâsemagueho — kely myani Pedro domodoram.

21 Aituo myani Jesus tunâry egaturin-em induakeybymodo mâkâ anju aguehobyry ara emedyly wâgâ Deusetyram idâlymo. Deus ety idaseraji egawândylymo warâ.Kâmakerim Jesus wâgâ kurâdo enomedâdyly nhaguondy-lymo myani.

Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymârykuru, eataen-ho modo lâpylâ warâ idânârâ judeuiwymâry modo ton-honreim tygâsezemo myani; idânârââtâdyguylymo. Pedro domodo tâtaguelâ-ro waunlo ara

Page 25: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:22 25 ATOS 5:26myani enanajimo. Awylygue myani Deus ety iguardarymodoram aguelymo:

—AkaemoDeus itaumbyry egatuwânimodo etaunda—kelymo.

22 Aituo myani guarda domodo kadeiaram idâlymo.Myarâ saintybyem olâ myani, Jesus tunâry egaturin-eminduakeyby modo nepyramo. Tiempyramo tituo myaniodopâdylymo pymâdo âtâdyguyhobyryam. Aituo myaniaguelymo:

23 — Ânguy lâpeba târâ kadeia oday! Idânârâ pyantamodo koendâ kehoem enahunwâdybyenlâ, pyanta enimodopelâ warâ olâ enra. Xina pyanta nenahungueagui.Kadeia oday xina netai warâ. Akaemo etadâdyby modopeba olâ enra târâ. Ânguy xina nepyra enra — kelymo.

24Kurâdo eynynâDeus agâ aguewânimodo iwymârydo,guarda iwymâry warâ kadeiaram idâwâtyby modo aguelyidamâmomy. Tindatuo, âseguâdâmâmomy âdara ito-mobyry awyly nutuba tawylymogue. Aituo myani âjigueaguelymo:

— Âdaraka enra akaemo Jesus xunâry egatuwâni modoaidyly? Âdykâmo wânkâ? — kelymo.

25Aguelymo ume myani egatuim saindyly. Aguely:— Idataungâ! Akaemo uguondomodo kopaelâgâmâen-

tadânehoymbymo anrimo târâ, Deus ety idaseray. Jesuswâgâ kurâdo nhenomedâdondylymo — kely.

26 Mâkâ aguely tindatuo myani akaemo Deus etyiguardary iwymâry, izodadury modo warâ Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modo sawâtonze idâlymo.Sawâtonibyryem, nenagazebyramo olâ myani.

— Asaemo kienagazedyly-ro watay, kurâ domodotuhu kuonwa samezemo. Toenzepa kurâdo asaemonhehoguedyly — kelymo myani tyangahu oday.

Page 26: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:27 26 ATOS 5:34Awylygue myani âdaniepyra kehoem nhadylymo

pymâdo âtâdyguyhobyryam. 27Pymâdo enadorammyaninhadylymo. Aituo myani kurâdo eynynâ Deus agâaguewâni modo iwymâry kuru aguely eyanmo:

28 — “Jesus wâgâ kurâdo kâzenomedâdaundâ” xinanygue wâne-ro. Etaungâ! Idânârâ asaemo taunloJerusalém donro modo iwâgâ unâ indadylymo. Amygue-lymogue kurâ domodo xina ewentâgueze Jesus igue-hobyry wâgâ — kelymo.

29Aituo myani Pedro domodo aguely:— Deus aguehobyry ara lelâ xina aidyly, kurâdo

aguehobyry ara inkâba. 30 Jesus iguehoem kruz wâgâmakâjien-homo. Deus kydamudo nhyrentyby olâ kurâemnietondâ. 31 Deus Ingonotybylâ mâkâ Jesus pymâemitoem. Deus ahoru eynynâ mâkâ iwerâ, pymâ tynren-seim ejidydâ. Kâmakerim mâkâ. Kurâ Israel iweompyrymodo inakanhe kydawyly kinmohoemmyani Deus, awârâmodo anhedyly. Kurâ judeu modo Jesus kieinwândysemâkâ, inakanhe kydawyly tyngakehoem. 32 Jesus aidylyenipyry modolâ, aguely idanipyry modolâ warâ xina,iwâgâ aguenri. Deus olâ Tyispiritury tugonose lâpylâtâinwântaynrim modoram, Jesus wâgâ ton-honre ague-homoem. Awylygue xina adâkeho nhutuly — kely myaniPedro.

33 Arâ kehoem Pedro aguely tindatuo myani akaemopymâ tynrenseim modo toenzepa kehoem iewiâpady-lymo. Akaemo Jesus xunâry egatuwâni modo xyâzekelymo warâ. 34 Aituo myani tokalâ akaemo ewysaudyly. Fariseu domodo ewy myani mâkâ, Gamalielkeho. Moisés inweniby wâgâ enomedâni myani mâkâ,idânârâ nhyrenkylymo warâ. Aituo myani guarda do-modoram aguely:

Page 27: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:35 27 ATOS 5:40— Asaemo uguondo modo wao kuohoram sataungâ —

kely.Egasebygueduomo myani tagonrodoram aguely:35 — Nhaum, idataungâ, kydamudo Israel iweompyry.

Koendâne akaemo uguondo modo âdara kiendyly awylykydutunre. 36 Uguondo Teudas aitobyry enanâguewâ-daungâ. “Uguondo tynrenseim urâ. Auguely idataungâ”tâkeze myani. Toenzepa myani uguondo modo eagâidâwâtyby modo awyly, quatrocentos awârâem. Tâdy-oze olâ myani. Igueduo, idânârâ eagonropyry modotâwenkezemo, tâtyram todopâdaynzemo warâ myani.Mâkâ Teudas aiese kewâtobyry, ton-honremba tâisemyani.

37— Judas aitobyry enanâguewâdaungâ lâpylâ. Galiléiadonro myakâwâm mâkâ. Kurâdo sapâgueho umemyakâwâm âepanâguely. Toenzepa kehoem kurâdoJudas agâ tâtâzemo myakâwâm. Tâdyoze lâpylâ olâmyakâwâm mâkâ. Igueduo, idânârâ eagonropyry modotâwenkezemo lâpylâ myakâwâm. Adiendyse atobyryton-honremba tâise lâpylâ myakâwâm. 38 Awylygueolâ âyanmo auguely. Jesus wâgâ aguewâni modo âdalâkulâ aguiempyra kine, uguely. Kyzetaguehonremolelâ. Alâ nâtâzezedaymbamo ise, ton-honrumoguekulâ, kurâdo nhenomedâdylymo-ro watay. 39 Deuseon-honrubemo-ro watay olâ ise âdakiempyramo kurâ,Deus agâ kydâseguebyly awylygue — kely.

Gamaliel aguely tindatuo myani idânârâ âseinwândy-lymo. 40Aituo myani guarda domodoram aguelymo:

— Xarâ enetondaungâ akaemo Jesus xunâry egatuwânimodo — kelymo.

Aituo myani pymâdo enadoram adahondylymo.Nhapiogüen-honlymo lelâ myani. Tiampiogüen-hombygueduo myani eyanmo aguelymo:

Page 28: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 5:41 28 ATOS 6:3— Ânguyran-ne Jesus wâgâ adâkeonzeba itaungâ —

kelymo.Agueypyem myani inmoen-honlymo. 41 Aituo myani

Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo târâpa âx-iguelymo. Toenzepa kehoem iomazelymo, Jesus Cristowâgâ adâkeduo tâzenagazeolymo awylygue.

42 Jesus wâgâ aguepa nipyramo olâ myani.Kopaelâgâembaba myani iwâgâ aguelymo. Deus etyoday kurâdo nhenomedâdylymo warâ. Âtâ odakâadakobâdylymo lâpylâ, Jesus unâry egatuze, Jesus wâgâagueze.

— Kâmakerim mâkâ, Deus Ingonotyby — kelymomykâinane.

6Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo emawyadâni

induakehomobyry1 Mârâpygueduo toenzepa myani kurâdo Jesus ein-

wânni modo. Judeu gregu itanwe aguewâni modo, judeuhebraiku itanwe aguewâni modo aidyly nehoguebyramomyani. Awylygue pyni âdy pebaom modoram xudulywâgâ aguelymo:

— Aunlolâ inanry typyniguenry modo xuatay, pypâhebraiku itanwe agueim modo lelâ imâem nhuankylymoawyly, pypâ gregu itanwe agueim takaze kehoem — ke-lymo myani.

2 Aituo myani doze lelâ Jesus tunâry egaturin-em ind-uakeyby modo idânârâ Jesus einwânni modo indâtyguy-lymo. Âtâdyguyduomo myani eyanmo aguelymo:

— Deus itaumbyry egatuly xina ewanu. Koendâinkâba, Jesus wâgâ adâkely xina inmoly, pypâ modorampyni tiempâdoem kulâ. 3 Nhaum, sete lelâ uguondoâinduakewâdaungâ, âdy pebaommodorampyni epâniem.

Page 29: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 6:4 29 ATOS 6:9Koendonro modo iduakewâdaungâ, Deus Ispirituryagueho ara aini, tonomegueim warâ. Mâinduakeybymoise kopaelâgâembaba pyni epâni. 4 Jesus xunârybyryegatuly, eagâ adâkely warâ xina nimopa mawânrâ ise.Awârâ kulelâ ise xina ewanu, âdy pebanro modoram pyniepâdyly keba — kelymo.

5 Idânârâ tonlo modo, Jesus tunâry egaturin-em ind-uakeyby modo agueho ara izemo lelâ myani. Saguhoemkuru induakelymo myani Estêvão. Jesus einwânni myanimâkâ, Deus Ispiritury aguehobyry ara lelâ aini warâ.Ilâpyryem myani Filipe, Prócoro, Nicanor, Timom, Pár-menas, Nicolau warâ induakelymo. Antioquia donromyani mâkâ Nicolau, judeu keba, Moisés inwenibytâinwânse olâ myani. 6 Akaemo iduakerimbyryemmyani nhadylymo Jesus tunâry egaturin-em induakeybymodoram. Aituo myani Deus agâ aguelymo:

— Pabai, asaemo uguondo modo agâ ikâ; eon-honrumoxudugâ, âmâem aitomoem — kelymo.

Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modoiduakewâdyby modo nhangahu onwa tâmary nhedylymomyani, ewanumo iwelo xudurimpyryem Deus awylyxutuhoem.

7 Jerusalémdâ agui idyly myani Deus itaumbyryidataynrim modo, toenzepa lâpylâ Jesus einwânnimodo warâ. Agui lâpylâ myani kurâdo eynynâ Deusagâ aguewâni modo ewy Jesus einwânni modo. Jesuseinwânni modo agui isezedyly.

Estêvão ewentâdobyry8 Koendâ myani Deus, Estêvão agâ awyly. Eon-honru

tuduze mykâinane Deus, adyesenry modo anhetoem. An-hekyly tientuo, tutuze myani kurâ domodo Deus eagâlâawyly. 9 Tâlâ olâ myani judeu domodo ewy Estêvão

Page 30: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 6:10 30 ATOS 6:15iewiâseni, Jesus wâgâ aguelygue. Mârâ âtâ EtadâdybyModo Etagueyby Âtâdyguyho kelygue tâzekeim odayâtâdyguywâni modo myani akaemo, Cirene, Alexan-dria, Cilícia Ásia warâ donropyry modo. Aituo myanityewiâse kehoem Estêvão nhapâiguelymo. 10 Koendâlelâ olâ myani in-hoguly, Deus Ispiritury aguehoem xu-runipyryem awylygue. Pymâdo enado tâwentâdoemâdalâ kulâ aguely nitaymba myani mâkâ.

11Aituomyani kurâdo ewy nhepywadylymo, âdalâ kulâEstêvão wâgâ aguehomoem:

— “Mâkâ uguondo, Moisés nhunâguedyly, Deusnhunâguedyly warâ xina nidadâ” myguelymo ise —kelymo myani.

12 Arâ myani akaemo aguely Estêvão wâgâ. Arâ ague-lymo tindatuo myani kurâdo Estêvão agâ iewiâpadaynly,pymâ domodo, Moisés inweniby wâgâ enomedâni modowarâ. Inepa kehoem myani idâlymo myarâ Estêvão eydâatoam. Estêvão sawânipyryem, nhadylymo lelâ myanipymâdo ton-honreim âtâdyguyhobyryam. 13 Akaemokewâdyly kulâ waunlo modo idâwânmomy lâpylâ myarâ.Aituo myani aguelymo:

— Xinalâ keankâ awâkâ uguondo Deus nhunâguedylyidani. Deus ety, Moisés inweniby warâ xunâguedylynimowâbyra awâkâ. 14 “Jesus Nazaré donro Deusety sakalagueze; idânârâ Moisés kurutoem inwenibyxugukeze warâ Jesus” nygue — kelymo myani.

15 Idânârâ târâ pymâdo âtâdyguyho odano modo aramyani aguelymo indadylymo. Agueduomo myani, toen-zepa kehoem Estêvão nhesedylymo. Anju emydy arakehoemmyani emydy nhedylymo, Deus eagâlâ awylygue.

7Estêvão pymâdo enanaym aguehobyry

Page 31: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:1 31 ATOS 7:81Aituo myani kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modo

iwymâry kuru Estêvão nhapâiguely:— Âkealâka âwâgâ aguelymo? — kely.2Aituo myani Estêvão in-hoguly:— Ydataungâ, pymâ domodo, kurâ domodo warâ. Ky-

damu Abraão agâlâ mykâinane Deus ton-honreim. Ky-damu Abraão Mesopotâmia eynynâ atay, Harãram idâlyiraynâ, Deus idâwânmy eyam agueze: 3 “Ity anaymbaâxiguegâ. Âpemugudo nhângâ. Mârâ âtâ anary âyamkâenehonly anaxi idâ” kewândymy Deus.

4 — Aituo myakâwândy kydamu âxiguely “Caldéia”kehodâba. Harã anaxi myakâwândy âxidâze idâlytypemugudo agâ. Harã anaynlâ myakâwândy nhun-wym iguely. Ilâpyryem myakâwândy Deus Abraão in-gonodyly xirâ eydâ kydato anaxi. 5 Canaãdâ lelâlâwâne myakâwândy kydamu ejiku, eonronruempa olâmyakâwândy. Deus olâmy eyam, “Ity anarylâ ise xirâ”kewândymy. “Âigueduo, âweompyry ety anaryenlâise” kewândymy warâ. Deus arâ agueday, kydamuAbraão tymeguneba myakâwândy. 6 “Tarâpa âxiguezeâweompyry modo. Âkelo anaxi idâzemo. Âkelo kurâdoduaxi âxidâze, idâzemo warâ. Iweâpa ise tâty anaymbaawylymo, quatrocentos anos awârâem. Mârâ âtâanary idâhomobyry iwymârymodo âweomenagazezemo.Âweom mârâ âtâ anaym âsewanihobyry tâpywadunebaise. Kaikâem kulâ ise enagazedylymo” kewândymy Deus— kely.

7 — “Âweom enagazedaynrim modo enagazeze lâpylâolâ urâ. Ilâpygueduo ise odopâdylymomârâ âtâ anaymba,tarâ yrentomoem” kewândymyDeus kydamuAbraãoram.8 “Uguondo imeimbyry iazely-ro watay, ilery ety iopirysatâgâ, israelitalâ awyly xutuhoem” kewândy lâpylâmy.

Page 32: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:9 32 ATOS 7:12“Ynynonro modo aito ara aikâ” kewândymy kydamuam.Aituo myakâwândy Isaque iazely, Abraão imery. Seteemedyly itybyem atay myakâwândy nhunwym ilery etyiopiry nhatâly, Deus, “Aiekâne” kehobyry ara. Isaqueuguondoem itybyem, Jacógue tymezeduo ilery ety iopirysatâwâm lâpylâmy. Uguondoem itybyem, doze lelâmyakâwândy Jacó imeom uguondo modo. Sete eme-dyly itybyem myakâwândy tymeombyry iazely agâ ileryety iopiry nhatâwâdyly, israelitalâ awylymo xutuhoem.Akaemo doze uguondo modolâ idânârâ israelita modoemiepani — kely myani Estêvão.

9Aituo myani Estêvão agueondyly:— Tâlâ myakâwândy Jacó imery, José keho. Mâkâ

myakâwândy inwyneguyly kuru, eagonro tymeombyrytakaze. Awylygue myakâwândy ipemugudo iwâgââsewânilymo. Aituo myakâwândy José vende nhedylymoEgitoram idâwâni modoram. José agâlâ olâ myakâwândyDeus. Tâenselâ târâ Egitodâ. 10 José âzenagazeoduo,Deuslâ myakâwândy eon-hondâni. Toenzepa kehoemmyakâwândy enomery nhuduly. Salokuzenomokoendonroem tyenehonze myakâwândy. Awylyguemyakâwândy Egito donro modo iwymâry “Faraó” keho,toenzepa José ize awyly, pymâem nhenehonly warâ.Tâty, tysejiguy warâ eniem nhedyly myakâwândy.

11 — Mârâ ume myakâwândy âpa ezay etâdybyiladaynly, iguewâdyly warâ Egitodâ. Tâlâ myakâwândytoenzepa âsewinzeni modo. Pyni tadainze lâpylâmyakâwândy tarâ Canaãdâ. Kydamudo typynigueba idylymyakâwândy. 12 Egitodâ trigu ekanâdybybe kely tindatuomyakâwândy kydamu Jacó tymeombyry ingonodylysanâse. José iwaigorudo saguhoem myarâ idâlymolâmyakâwândy.

Page 33: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:13 33 ATOS 7:2013 — José esedaunmâmomy, ânguyem awyly nu-

tubamo olâ myakâwândy. Idânârâ idâontomobyrywâgâ myakâwândy, “José urâ, unwânmo imery” kelyeyanmo. “Ypemugudo asaemo” kewândymy Faraóram.14 Canaãram odopâdylymo iraynâ myakâwândy eyanmoJosé aguely: “Pabai agâ, âwydymo agâ, âmeonmo agâwarâ xarâ âetaungâ” kely. Aituo myakâwândy idânârâkydamudo Egitoram idâlymo. Setenta e cinco lelâmyakâwândy kurâdo myarâ idânri.

15 — Târâlâ myakâwândy José nhunwym iguely.Imeom, iweom warâ tâigueze lâpylâ myakâwândytârâ. 16 Iweâpa ipygueduo myakâwândy kydamudoibyrypyry âzenehonly Siquémram, xarâ Canaã anaxi.Iweâpalâ olâmy Abraão onro sanâmâ Hamor imeombyryemaym, typemugudo eguepybyry tuhu esagueybyodaji etadâdoem. Aituo myakâwândy târâ kydamudoibyrypyry etadâdyly — kely.

17 Aituo myani Estêvão agueondyly, tydamudo âdaraitobyry awyly nhenanâguehomoem:

— Iweâpalâ Deus, Abraãoram aguehobyry adahowandoodaxi itybyem myakâwândy, xirâ onro anaxi odopâdomoodaji itybyem. Egitodâ tataymo, toenzepa tyepazeolâ myakâwândy kydamu Jacó iweompyry modo.18 Mârâ ume eagonro myakâwândy pymâem ini Egitodâ.Mâkâ pymâ iwelo toenzepa myakâwândy kydamudonhenagazedyly, târâ xyrentyby José ipemugu awylymoumelâ. Iweâpa mawânkâ myakâwândy kydamu Joséiguely, mâkâ pymâ iwelo ipa ataylâ.

19—Kydamudo enokumâmy, enagazemâmywarâmâkâpymâ iwelo. “Âmerymo iazely uguondo-ro watay,samewâdaungâ paikaji iguehoem” kewândymy eyanmo.Israelita domodo agui idyseba myakâwândy. 20Mârâ umemyakâwândy kydamu Moisés iazely. Iamudo iwâkuru

Page 34: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:21 34 ATOS 7:28kehoem myakâwândy mâkâ. Azagâ tokalâ warâ nunâmyakâwândy nhunwym, ise warâ soenseze awyly âtâoday.

21 — Ago idyly olâ myakâwândy, toensein-emba idyly.Aituomyakâwândy cestu odaji nhedylymo, paikaji ingon-odylymo warâ. Niguepa olâ myakâwândy. Pymâ exirymyakâwândy cestu oday awyly ume eni. Aituo tymeryemnhadyly. Tymery ara lelâ nhenamanâdyly. 22 Pymâiwery ara kehoem myakâwândy. Awylygue myakâwândyidânârâ Egito donro modo ezewenrygue, enomeryguewarâ nhenomedâdyly. Uguondoem itybyem atay, toen-zepa myakâwândy enomegu. Tonlo modoram tâdyren-honze myakâwândy — kely.

23 Aituo myani Estêvão agueondyly, Moisés wâgâ, ty-damudo wâgâ warâ:

— Uguondoem myakâwândy Moisés, quarenta anos,typemugudo israelita domodo tiendyse myakâwândy.24 Aituo myakâwândy eydâ atomoram idâly. Târâtatay, âdaituoba kulâ israelita Egito donroam adapi-oguoly tâense myakâwândy. Awylygue myakâwândytypemugu emakeze idâly, Egito donro xyâwânmy warâ.25 “Ypemugudo keanra tutuze emakerimoem Deus indu-akeyby wawyly” kely myakâwândy Moisés. Akaemo olâmyakâwândy Moisés neinwâmpyramo. 26 Kopaelâgâemmyakâwândy azagâ israelita domodo âseguebyhoramidâly. Âseguebylymo epagunâze kely myakâwândy.Awylygue eyanmo aguely: “Tâseguebyzeba itaungâ.Âjipemugulâ âmaemo” kely.

27 — Mâkâ tagonro enagazeni myakâwândy Moisésagâ iewiâpani, âjitoguylymo epagunâze keduo. Ihohuwâgâ igononibyryem myakâwândy aguely: “Xinaramadâkezeba ikâ. Xina iwymâry mâkeba âmâ! Xina mâun-tuwâbyra âmâ! 28 Tutuze urâ, kopaelâgâ egípcio mâyân-

Page 35: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:29 35 ATOS 7:36hobyry. Iwerâ urâ mâyândyse mato?” kely myakâwândyMoisésram. 29 Agueduo Moisés âseanedyly. Tâzenagaze-oly nhytadyly, egípcio tyân-hombyry wâgâ. Aituo Egit-odâba âwiendyly. Midiã anaxi idâly. Pekodo Midiã ananoagâlâ myakâwândy ohogüinly. Azagâ lelâ imeom iazelytârâ.

30Quarenta anos sakabygueduo, târâ âji aguipa kurâdoatodâlâ myakâwândy Moisés, iwy Sinai iwaguepa.Moisés tuhogueim iatygu emâmy. Mârâ iatygu duaymyakâwândy anju âepanâguely. Âdaunloenlâ iwatarylâ,sary warâ niadupa olâ myakâwândy. 31Mârâ arâ tientuomyakâwândy Moisés âseguâdâdyly. Iwaguepa saindyly,koendâ tientoem. Iwaguepa saintybyem myakâwândyDeus aguely indadyly. 32 “Deus urâ, âdamudo Abraão,Isaque, Jacó warâ iDeusry” kely. Aguely tindatuomyakâwândy Moisés adapânily tyanugue. Tiendysebaidyly.

33 — Aituo myakâwândy Kywymâry Deus aguely:“Tarâlâ urâ. Âhuru etary etygâ. Ienado ihuru tâ-tagueba ikâ, yrentâ mawyly mâenehon-hoem. 34 Tutuzeurâ, ynynonro modo Egitodâ âzenagazeoly. Alâ inanrysaenlumo kâindadyly. Emakezemo kâewyly. Inepa iseEgitoramogonodyly emakezemo” kewândymyDeus eyam— kely myani Estêvão.

35Aituo myani Estêvão agueondyly:— Kydamudo iwymâryem, Egitodâba emakerimoem

warâ myakâwândy Deus Moisés induakely. Deusanju igonomâmy emawyadâze, mâkâ anju tuhogueimtyatygueim duay âepanâgueyby. Kydamudo olâmyakâwândy Moisés izepa, aguely tindadysebamo warâ.“Ânguy xina emakerin-em âduakewâbyra keankâ. Ânguyaguewâpyra keankâ xina iwymâryem mitoem” kelymolelâ myakâwândy Moisésram. 36 Moiséslâ myakâwândy

Page 36: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:37 36 ATOS 7:41

kydamudo sani Egitodâba. Adyesenry modo aiemâmyDeus eon-honrugue, Deus tagâlâ awyly tienehon-hoem.Egitodâ tataylâ myakâwândy nhenehonly Deus eon-honru tagâ awyly. Parutabâ Tapabileim kelygue tâzekeimtakadomoem iotagâ wayam, wayam tienehonday, Deuseon-honru enehonwâm lâpylâmy. Kydamudo quarentaanos âji âdy peba ato einkâ adakobâday myakâwândyDeus ton-honru nhenehonly Moisésram. 37 Moiséslâmyakâwândy kydamudoram agueim: “Kyweompyryramigonose Deus tytaumbyry egatuim. Kypemugulâise mâkâ. Uduake wâne Egitodâpa imakerinmoemmyara lâpylâ ise mâkâ kâmakerim ingonodyly” kerim.38 Kydamudo iwymâry myakâwândy Moisés, mârâ âjiâdy peba ato einkâ adakobâdaymo. Deus ingonotybylâmyakâwândy mâkâ anju târâ iwy Sinaidâ, Moisés agâagueim. Xirâ unâ iozeno agueho tâinwânselâ kurâ atéiwerâ — kely myani Estêvão.

39 Aituo myani Estêvão akaemo âsenanâguehoemMoisés wâgâ agueondyly.

— Kydamudo olâ myakâwândy Moisés aguehobyryara adâidysebamo, tywymârymoem izepamo warâ.Awylygue myakâwândy Egitoram odopâze kelymo.

40 — Aituo myakâwândy Arãoram aguelymo, Moisésiwaigoruram, Moisés târâ iwy Sinaidâ atay: “Xina ideusrymodo xygakâ; xina nhyrenkyly, xina iwaunroruem itoem.Âukono Egitodâba xina nejike. Tarâpa olâ mâkâ iwerâ.Iwy Sinairam nâtâ. Xina nutuba âdara itybyem awyly”kewândymomy. 41Aituo myakâwândy bizeru ekudo nhy-gadylymo. Mâkâ enado kaneru, tapirâ warâ tyâzemomyakâwândy. Enado âzeguhoam tâisemo myakâwândy,tynrentomoem. “Kyzetyguene merâ kydeusry” kelymomyakâwândy. Agueypyem nhetyguedylymo. Deus ara

Page 37: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:42 37 ATOS 7:44kehoem myakâwândy nhyrendylymo, mâkâ tâmaryguetyngatybymo kulâ.

42 — Awylygue myakâwândy Deus, saguhoemtientomobyry ara, nepyramo idyly. “Tâwâlâ inakanheanidâmo, ize tato ara” kely myakâwândy Deus. Awylyguemyakâwândy xixi, nunâ, ximukâ, awârâ modo kulânhyrenkylymo awyly. Saguhoem Deus itaumbyryegatuwâni modo iwâgâmo inwenihomobyry ara kehoemmyakâwândy aidyly.“Israel domodo, urâ mâkeba akâwâm âdamudomo

nhyrenkyly,quarenta anos ara mârâ âji âdy peba ato einkâ

tadakobâdaymo.Yam inkâba akâwâm ânguydo imeom xyâypy,

iaduântyby warâ nhegamelymo.43Yrentaymbamo akâwâm;

tydeusry tyngatybylâ akâwâm nhyrenkylymo.Urâlâ-ro waunlo ara kehoem akâwâm nhyrendylymo.Moloque ekudo xygamâmo.Âtâ imeimbyry odaji iemâmo warâ, tynrentomoem.Mârâ âtâ imeimbyry takobâzelâ akâwâm akaemo,

âji âdy peba ato einkâ tadakobâdaymo.Ximukâ Raifãgue tâzekeim tynrensemo,

ekudo adyesemo warâ lâpylâ akâwâm akaemo.Awylygue ise toenzepa inagazedylymo âdamudomo aralâ

mawylymogue.Itymo anaymba taypa ogonosemo urâ, Babilônia

yan-yam”kewândymy Deus — kely myani Estêvão.

44Aituo myani eyanmo agueondyly:

Page 38: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:45 38 ATOS 7:49— Moisésram Deus tânehonzelâ myakâwândy âtâ tâji-

tubygueto âdara aiedyly awyly, kydamudo Deus nhyren-tomoem. Âdy âtâ odaji tyeseim awyly wâgâ tâdu-ruhozelâ myakâwândy warâ. Deus, Moisésram ague-hobyry ara myakâwândy anhedylymo. Mârâ âtâ odaymyakâwândy azagâ tuhu tukumeleim wâgâ Moisés in-weniby ekanâdyly. Mârâ âtâ Deus xyrento takobâzemomyakâwândy kydamudo, mârâ âji âdy peba ato einkâtadakobâdaymo. 45 Kydamudo Egitodâba âxiguewâdybymodo igueduo myakâwândy imeombyry, iweompyrywarâ mârâ âtâ nhenewylymo xarâ, Canaãram, onroDeus nhuduypy anaxi. Josué myakâwândy iwymârymoiwelo. Canaãram saintybyem myakâwândy âkeloem ty-tanruneimmodo nhedylymo. Deus kydamudo eon-honrunhuduly myakâwândy, akaemo tâty anano modo nhejike-homoem, akaemolâ tarâ tâxidâdoem. Kydamudo Deustynrensemo myakâwândy mârâ âtâ tâjitubygueto oday,iwymârymo Davi igueypyem awyly umelâ.

46 — Toenzepa myakâwândy Deus Davi inwynedyly.Koendâ kehoem myakâwândy eagâ awyly warâ. “Âtâimâsedo, iwâkuru warâ kâintâdyze urâ, ityem. YdamuJacó âinwântâ myakâwândy, urâ lâpylâ warâ. Awylygueise ity kâintâdyly” kely myakâwândy Davi Deusram.47 Deus olâ myakâwândy Davi intâdyzeba. Awylyguemyakâwândy Davi keba Deus ety itâni awyly. SalomãoDavi imery myakâwândy âtâ imâsedo Deus etyem itâni.

48—Kurâdo âtâ intâdyby odano kulâ keba olâ Deus Ton-honreim. Deus aguehobyrylâ enanâguewâdaungâ, Deusitaumbyry egatuim inweniby:49 “Tâinkâ lelâba tâlâ wawyly.

Mure iekado awârâ kau, onro pylâ uhurukâenkobyzegueândo-ro warâ.

Page 39: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:50 39 ATOS 7:56Âtâ mâintâdybymo oday witoem nuduwâpyra.

50Âdy iwelo urâem amânhekylymo lâpeba,urâlâ idânârâ xuguni wawylygue”

kewândymy Deus — kely myani Estêvão.51Aituo myani Estêvão eyanmo agueondyly:— Eganumi lelâlâ mataunaze! Deus xurâem ânguydo

kulâ âmaemo! Jesus wâgâ mâindadyse inkâba âmaemo.Nhenomedâdobyry mâuntudyze inkâba âmaemo, mâin-wândyse inkâba warâ. Deus Ispiritury aguely mâinwan-taguedyze inkâba âmaemo, âdamudomo aralâ. 52 Deusitaumbyry egatuwâni modo enagazemâmo, xyâwânmowarâ. “Koendonro Deus Ingonokyly sainse” tâkezemyakâwândy akaemo unâ egatuwâni modo. MâkâKoendonro âduaximo naindâ, Jesus. Izepaom modoemaxi muduwâtaundâmo olâ. Âmaemolâ keankâ kruzonwa sakâjien-honri. 53 Deuslâ myakâwândy kâzewenryxudunri. Emary kaynonro myakâwândy Moisésramagueim. Agueho ara amidyseba olâ âmaemo—kelymyaniEstêvão eyanmo.

Estêvão xyâhobyry54 Estêvão aguely tydase myani akaemo pymâ domodo.

Tindatuo, toenzepa kehoem myani iewiâpadaynlymo,tyewiâkygue, tyery nhagulymo warâ. 55 Estêvão olâmyani nâseguâdâbyra; Deus Ispiritury idânârâ myanienomery nhuduly, aitaynrim modo nhemaen-hoem.Kayam MYK idyly myani. Deus Ton-honreim eydâ atonhedyly. Jesus nhedyly lâpylâ XYDYK warâ, Deus eahorueynynâ.

56 — Kau âzenahungueyby kâenkyly. Jesus kâenkyly,Uguondo Kaynâpa Âetyby XYDYK warâ Deus eahorueynynâ! — kely myani Estêvão.

Page 40: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 7:57 40 ATOS 8:3

57 Agueduo myani pymâ domodo toenzepa kehoemiewiâpadaynlymo. Âjiwantahulymo, aguely nidapyratâitomoem. Toenzepa kehoem adaenkelymo; idânârâkehoem Estêvão onwa idâlymo myani. 58 Sawânipyryemmyani âtâ anaymba nhegaseândylymo, tyân-hoem. Târâmyani tuhugue tamytâze nhâlymo. Tuhu tiamehomoemtâty BOH waunlo nhetylymo; salokuzenomo Saulo myaniakaemo ety iwogonro eni. 59 Tuhu nhamelymo umemyani Estêvão, Jesusram aguely:

— Pymâ Jesus, wonkâne yigueduo, âyam yaintuo— kelymyani.

60 Ilâpyryem myani âzeguhoam idyly. Toenzepa ke-hoem adaenkely:

— Pymâ Jesus, xirâ inakanhe aitomobyry xygakegâ —kely myani.

Agueypyem myani iguely.8

1-2 Estêvão eguepybyry tuhu imâsedo esagueyby odajinhetadâdylymomyani akaemo Jesus einwânnimodo ewy.Toenzepa myani igueduo eogunrumo. Saulo olâ myani,Estêvão igueypyem awyly tientuo, toenzepa iomaru.

Saulo Jesus einwânni modo nhenagazedobyryEstêvão xyâpygueduolâ myani akaemo Jesus

einwântânry modo, Jesus einwânni modo toenzepaenagazedylymo nhaguly. Aituo myani âwientaynlymoJerusalémdâpa. Judéia yan-yam idâimpe myani. Samariayan-yam idâimpe lâpylâmyani. Jesus tunâry egaturin-eminduakeyby modo olâ myani nâwiempyramo, târâmolâ.

3 Saulo, Jesus einwânni modo nhenagazedyly adagulymyani. Idânârâ myani tyândysemo awyly. Sawâsemo âtâodakâ adakobâdyly myani. Uguondomodo, pekodomodoalelâ myani tuxize kehoem kadeia odaxi nhakyly.

Page 41: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 8:4 41 ATOS 8:12Samariadâ unâ iwâkuru Jesus wâgâ egatuhobyry

4 Akaemo Jesus einwânni âwientaymby modo tâinkâlelâba myani unâ iwâkuru Jesus wâgâ nhegatulymo,Judéia eynynâ, Samaria eynynâ warâ. 5 Jesus einwânnimodo enagazedyly ume myani Filipe Jerusalémdâpaâwiendyly. Âtâ anary imâsedo Samaria kehoram idâly.Tonlo modoram,

— Messias mâkâ Jesus, Deus Ingonotyby — kewânmy.6 Koendâ kehoem myani kurâdo Filipe aguely in-

wantaguedylymo, Deus eon-honrugue adyesenry modoanhedyly tientuo. 7 Deus eon-honrugue toenzepakadopâbeom modo kua iemâmy. Tadaenkeze kehoemmyani kadopâmodo kurâdo odaypa egasewâdyly. Alâpylâadakobâdânry modo, ixigalamadaymby modo warâ kuanhetaynly. 8 Warâ myani mârâ âtâ anano modoiomazewâdyly.

9 Târâ tâtyeimbe myani uguondo Simão keho. Âmeodomyani mâkâ. Mâkâ anhekyly tientuo, toenzepa myanisamaritano domodo mâkâ nhehoguedylymo. Toenzepamyani adawily tâwâlâ kulâ, “Ton-honreimurâ” tâkewâdy-lygue. 10 Tonlo modo myani aguely inwantaguedylymolelâ.

— Deus eon-honrube merâ uguondo! Mâkâ ToenzepaLelâlâ Ton-honreim kelygue tâzekeim eon-honrube! —kelymo.

11 Iweâpa myani arâ aieseze awyly. Koendâ ke-hoem myani kurâdo mâkâ anhekyly nhenuagaendylymo;iweâpalâ mawânkâ myani anhekyly wâgâ âsewânilymo.12 Mârâ ume myani Filipe Samariadâ Jesus wâgâ unânhegatuly. Deus kywymâryem itybyem awyly wâgâmyani eyanmo aguely. Unâ iwâkuru myani eyanmonhegatuly. Tindatuo, toenzepa myani kurâdo Jesusnheinwândyly, uguondo modo, pekodo modo warâ.

Page 42: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 8:13 42 ATOS 8:20Einwânnipyryem myani batiza âieholymo, Jesus Cristoeynynonroem tawylymo tienehon-homoem. 13 Simãolâpylâ Jesus tâinwânse, batiza tâiehoze warâ myani. Deuseon-honrugue Filipe adyesenry modo anhedyly tâensemyani. Toenzepa tâsewânize myani, mârâ tientuo. Aituomyani aguely:

— Âdara kuruka Filipe awârâ modo anhedyly? — kelymyani Simão.

14 Jerusalémdâlâ myani Jesus tunâry egaturin-em ind-uakeyby modo, “Samaria donro modo Jesus nheinwândy-lymo” kely indadylymo. Ilâ tindatuo myani Pedro, Joãowarâ myarâ ingonodylymo. 15-16 Saintybyem myani idâ-lymo Jesus einwânni modo eydâ atoram. Pymâ Jesuseynynonroem tawyly tienehon-homoem batiza âiehoy-byem myani akaemo iwelo einwânni modo. Deus Ispiri-tury nâepyra wao olâ myani akaemo onwa. Aituo myaniPedro, João warâ Deus agâ aguelymo:

— Pabai, Âispiritury igonokâ asaemo Samaria donroJesus einwânni modo onwa — kelymo.

17 Agueypyem myani tâmary nhangahumo onwanhedylymo, Deus Ispiritury tonlo modo onwa âetoem.

18 Tâense myani Simão, Deus Ispiritury âewyly, Je-sus tunâry egaturin-em induakeyby modo mâkâ kurâdonhangahu onwa tâmary nhetuomo. Ton-honru ize myanimyara tâitoem. Aituo myani eyanmo dinheru xuduzekely.

19 — On-honrumo ara kehoem ize wawyly. Ânguylânhangahu onwa imarymo mânhetuomo, Deus Ispiriturytâese mâkâ kurâ onwa. Anra dinheru, ipywadomo, DeusIspiritury igâseze ton-honre witoem — kely myani.

20Aituo myani ton-honre kehoem Pedro eyam aguely:— Âmâ, âdinheruru alelâ adainwâtaungâ! Ioze inkâba

kulâ amidyly. Deus Ispiritury eon-honru dinherugue

Page 43: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 8:21 43 ATOS 8:29

tanâseinka, inanaji? 21 Xina ara Deus emaryem mi-toem nuduwâpyra. Konokuni kulâ âmâ, Deus xurâem.22 Âjityengâ, inakanhe amitobyry wâgâ. Inakanheamito imogâ warâ. “Pymâ Deus, inakanhe kulâ enrayangahu oday unâgu; inakanhe awito xygakegâ” kekâDeusram. 23 Âdara mawyly, tutuze urâ. Xina DeusIspiritury ingâsedyly metailâ. Aituo enra toenzepa xinawâgâ mâsewânily. Deus xurâem olâ, inakanhe kulâmâsewânily. Etadâdyby wâne nâsemagueba myara in-akanhe amidyly mâinmopa mawyly — kely.

24 — Urâem wao Pymâ Jesusram ekadaungâ, amygue-homo ara ienagazebyra itoem — kely myani Simão.

25 Jesus xunâry wâgâ agueypyem, Pedro, João warâodopâdylymo myani Jerusalémram. Âtâ anary Samariaanano modo einkâ takaday, Jesus wâgâ unâ iwâkurutâgatuzemo myani.

Filipe uguondo Etiópia donro agâ Jesus wâgâ aguehobyry26 Mârâpygueduo myani anju âepanâguely. Aguely

Filiperam:— On-hongâ, Filipe. Sul einkâ idâ, ânwa Jerusalém,

Gaza warâ ontano oze — kely.(Kurâdo aekuru sakado keba myani mârâ ânwa.)27 Aituo myani tâtâhoem ohondyly. Ânwa oze myani

uguondo Etiópia donro agâ oxiodyly. Ety anaym tynren-seim myani mâkâ uguondo. Pekodo pymâ Candace idin-heruru, isejiguy warâ xutuimmyani mâkâ. Jerusalémramidâypyem, tâty anaxi todopâdyly ume myani Filipe agâoxiodyly. 28 Tygarosary oday ekadybyem myani agokehoem Deus itaumbyry intainly. Deus itaumbyry ega-tuimbyry Isaías inweniby myani intainly. 29 Aituo myaniDeus Ispiritury aguely Filiperam:

Page 44: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 8:30 44 ATOS 8:35

— Ainkâ mârâ karosaram iwaguepa. Mâkâ uguondoiota — kely.

30 Deus Ispiritury agueduo myani Filipe egatudylymârâ karosa iose. Iopaji saintybyem myani mâkâuguondo Isaías inweniby intainly indadyly. Aituo myaninhapâiguely:

— Tutuze âmâ awârâ mâintainly? Ânguy wâgâ aguelytutuze âmâ? — kely.

31—Kâuntuwâbyra urâ — kely. — Ânguy negatuba kulâkâuntuwâbyra ise urâ. Ygarosary odaxi âkugâ. Yatadoikagâ — kely myani uguondo Etiópia donro.

32Warâmyani Deus itaumbyry ewymâkâ Etiópia donrointainly aguely:“Kaneru wâne tyâday, tuhudu satâday warâ âdanipyra,

myara myani mâkâ âdanipyra awyly tâsemague-hoem.

Tâwâlâ wâne âzenagazeoly,âdakepa olâ myani tyizepaom modoram.

33 ‘Inakanhe kulâ merâ aidyly’ nyguemo, inakanheanipyra awyly ume kulâ.

Ânguy eynynâ aguewâpyra myani, tienmakehoem.Toenzepa âsenagazemâmy.

Tyâen-honzemo myani.Tarâ onro anaym ato tadainze myani”— kely myani mâkâ Etiópia donro intainly.

34Aituo myani Filiperam aguely:— Xirâ Isaías inweniby wao koendâ yam egatugâ. Ân-

guy wâgâka xirâ aguely? Tywâgâlâ myakâwândy inwe-nily? Eagonro uguondo wâgâ? — kely.

35 Aituo myani Filipe nhegatuly koendâ kehoem Isaíasinweniby.

— Jesus wâgâ myakâwândy inwenily — kely eyam.

Page 45: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 8:36 45 ATOS 8:40Aituo myani ago Deus itaumbyry wâgâ aguely. Koendâ

kehoem unâ iwâkuru Jesus wâgâ aguenri nhegatuly warâ.36 Tâtâdaymo myani paruam saindylymo. Aituo myani

mâkâ Etiópia donro aguely:— Egâ. Paru iwatarybe tarâ. Tâwâlâpaka wânrâ batiza

yedyly, Jesus eynynonroem wawyly kâenehohoem? —kely.

37 [— Jesus tâinwânse lelâlâ âmâ-ro watay, batiza âeselelâ urâ, Jesus eynynonroem mawyly xutuhoem — kelymyani Filipe.

— Tâinwânse urâ, Deus imery Jesus Cristo awyly. Iweâlelâlâ ise kâinwândyly — kely myani uguondo.]*

38Aituo myani mâkâ Etiópia donro aguely karosa sani-ram:

— Tarâ kawaru epagunâgâ — kely.Agueduo myani kawaru nhepagunâdyly; azakâlâ

xytâguylymo karosa odayba, paru iwataryam tâtâhoem.Târâ myani Filipe, Etiópia donro batiza nhedyly.

39 Paikayba âjikaguedaymo myani Deus Ispiritury, Fil-ipe nhadyly. Netombyra lelâ myani mâkâ uguondoEtiópia donro. Idâwâm lelâ olâmy. Toenzepa myaniiomaru, Jesus tyeinwântuo. 40 Ilâpyryem myani Filipeâepanâguely âtâ anary Azoto kehodâ. Târâpa âxiguey-byem Jesus wâgâ unâ iwâkuru tâgatuze myani âtâ anarytakado modo anakâ, Cesareianra taindyly iraynâ.

9Saulo Jesus nheinwântobyry(At 22.6-16; 26.12-18)

* 8:37 Idânârâ livru saguho modo wâgâ iwenibyemba xirâ.

Page 46: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:1 46 ATOS 9:91 Toenzepa myani Saulo iewiâky Pymâ Jesus einwân-

nipyry modo agâ. Tyânwâdysemo myani idânârâ ke-hoem. Aituo myani kurâdo eynynâ Deus agâ aguewânimodo iwymâry kururam agueze idâly.

2 — Damascoram udâdyse urâ, Jesus einwânni modoxuize. Pape iwenigâ, izedy iwenigâ warâ, âmâlâugononi awyly nhutuhomoem. Myarâ saintybyem, âtâtâdâtâdyguyho modoram idâze urâ. Iwymârymorampape xuduze urâ, mâkâ utuhoem. Sawânehonzemo urâidânârâ Jesus einwânni modo, uguondo modo, pekodomodo alelâ. Xarâ Jerusalémram enesemo urâ — kelymyani Saulo.

3 Aituo myani pymâ pape nhuduly, Saulo idâhoem.Damascoram sainseaji awyly ume myani toenzepa ke-hoem kau wâgâ iatygudyly; Saulo eydâ atodâ toenzepakehoem iajimadyly. 4 Mârâ iatygugue toenzepa kehoemmyani Saulo âseanedyly. Tâseaneduo myani Saulo onroonwa ihuguely. Tâjitanru idamâmy.

— Saulo! Saulo! Âdaituoka ienagazedyly? — kely.5— Ânguyka âmâ, aguenri? — kely myani Saulo.— Jesus urâ, toenzepa mâenagazeguyly. 6 Aukâ. Idâ

âtâ anaxi. Târâ ise mâduruholy amânhekyly wâgâ — kelymyani Pymâ Jesus.

7Saulo agâ idâwâni modo lâpylâ toenzepa âseanedaun-mâmomy. Âdakepamo lâgâlâ myani. Ânguy nepyramomyani. Aguely lelâ indakylymo. 8 Onwâgâpa sautybyem,âdy nepyra lelâ myani Saulo, epyem itybyem tawylygue.Aituo myani eagonro modo emary wâgâ nhawâdylymo,âtâ anaxi tiantoem. 9 Azagâ tokalâ warâ iguandyly aranepyra myani. Arâ tawylygue myani nâwinduapyra,nadakuiba warâ awyly.

Page 47: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:10 47 ATOS 9:1710 Uguondo Ananias kehobe myani Damascodâ. Jesus

einwânni myani mâkâ. Deus agâ adâkeday, tânu odayJesus âepanâguely nhedyly myani.

— Ananias! — kely myani Jesus.— Talâ urâ. Âdaselâ, Pymâ — kely myani Ananias.11Aituo myani Jesus eyam aguely:— Aukâ. On-hongâ. Judas etyram idâ. Tutuzelâ âmâ,

ânwa LÂ Itânry kelygue tâzekeim. Uguondo Saulo târâxuigâ. Âtâ anary Tarso kehodâ iazeypy mâkâ. Deus agâmâkâ aguely iwerâ. 12 Eyam aindyly, âtâ eydâ ato odajimâwândyly warâ netai. Âmâlâ enra nhekyly. Nheton-doem imary nhonwa mânhedyly netai. Idâ myarâ — kely.

13 Jesus aguely tindatuo myani Ananias aguely:— Pymâ, toenzepa kurâdo aguely tydase urâ mâkâ

uguondo Saulo wâgâ. Toenzepa âinwânni modoJerusalémdâ tânagazeze, tâkezemo. 14 “Iwerâ ise xarâDamascoram âewyly, âynynonro modo sawânehonze”nyguemo. “Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modoiwymâry kuru iwaperybe mâkâ emaym, Jerusalémramkâtadâze katoem” nyguemo — kely.

15Aituo myani Pymâ Jesus aguely eyam:— Idâ eydâ atoram. Ynynonroem mâkâ iwerâ,

iemaryem kâinduakeyby wâgâ aguehoem. Judeu kebamodoram, iwymârymoram, judeu modoram lâpylâ warâagueze mâkâ ywâgâ. 16 Urâlâ ise Sauloram, “Yeinwân-tânry modoram toenzepa âzenagazeoze maze” kerim —kely.

17 Aituo myani Ananias, Saulo âxidâdobyryamidâly. Âtâ odaji egawândyly. Tâmary nhangahu onwaienipyryem eyam aguely:

— Saulo, Cristo eynynâ ypemugu, Pymâ Jesus âyamugononi. Mâkâ ânwa oze mâentybylâ xarâ ugononi.

Page 48: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:18 48 ATOS 9:23Mâentondoem agânhedyse olâ. Deus Ispiritury nheseâetoem kâenkadyze — kely.

18 Aguely umelâ kehoem myani kanra satuby emyenromodo Saulo enu wâgâpa ihuguewâdyly. Mârâ ihugueduomyani epyemba idyly, koendâ kehoem nhetondyly idylywarâ. Ilâpygueduolâ kehoem myani eydâ tatodâbasaudyly; batiza âieholy, Jesus einwânniem tawylynhenehon-hoem. 19 Ilâpyryem myani âwinduadyly.Tâwinduatuo eon-honwandondyly. Jesus einwânni modoagâlâ myani Damascodâ.

Damascodâ Saulo Jesus wâgâ aguehobyry20 Saulo, Damascodâ tatay, Jesus wâgâ aguepa nipyra

myani. Âtâ tâdâtâdyguyho modoram tâtâze myani. Warâmyani,

— Deus imery mâkâ Jesus — kely.21 Idânârâ Saulo aguely idataynrim modo toenzepa

myani âseguâdâdylymo.— Etaungâ. Jesus einwânni modo Jerusalémdâ

enagazenibyry, akaemo ewy xyâen-horimbyry warâawâkâ. Taunlo Jesus einwânni modo sawânehonzeâetybylâ awâkâ. Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewânimodo iwymârydoram etadânehonzemo tiandysemokeankâ Jerusalémram — kelymo.

22 Tyanepa kehoem olâ myani Jesus wâgâ Saulo aguely.Alâ myani judeu Damasco donro modoram aguely:

— Messias kinwânwântybylâ mâkâ Jesus, Deus Ingono-tyby — kely.

Koendâ kehoem myani Jesus wâgâ aguely,nhangahumo odaji tientoem. Tutuze kehoem myaniaguely, Jesus einwântânry modo aypa kehoemba lâgâlâ.

23 Iweâpa ipygueduo myani judeu domodo iwymârydoâtâdyguyly.

Page 49: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:24 49 ATOS 9:29— Kydyânre mâkâ Saulo. Toenzepa kuru aguelygue

kurâdo Jesus nheinwândyly — kelymo.24 Kopaelâgâembaba myani âtâ anary odaypa tâze-

gaseho modo ara enipe nhedylymo, Saulo tianwâto-moem. Peto oday, kopae alelâ myani nhenuagaendy-lymo. Xutuwâm olâmy Saulo. 25 Jesus einwânni modoolâ myani âsemaguehoem emawyadâni. Kopae myanicestu imâsedo odaji nhedylymo. Nhytâguyândylymomârâ âtâ anary ahodâdobyry etago TURUK waunlo oze.Warâ myani Saulo âwiendyly judeu domodo iwymârydoamaymba.

Saulo Jerusalémram odopâdobyry26 Aituo myani Damascodâba, Jerusalémram Saulo

odopâdyly. Saintybyem, Jesus einwânni modo du-axi tâidyse myani. Neinwâmpyramo olâ myani Jesuseynynonroem awyly. Awylygue myani nhytadylymo.27 Barnabé kulelâ myani Saulo Jesus eynynonroem awylyeinwânni. Aituo myani Saulo nhadyly Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modoram.

— Jesus einwânnipyryem merâ. Damascoram idâ-day mykeankâ Pymâ Jesus eyam âepanâguely. Aituomykeankâ Jesus eyam aguely. Agueduo mykeankâSaulo nheinwândyly. Damascodâ tatay tyanepa kehoemmykeankâ unâ Jesus wâgâ nhegatuly — kely.

28 Barnabé aguely tindatuo myani Jesus tunâryegaturin-em induakeyby modo Saulo, Pymâ Jesuseinwânnipyryem awyly nhutulymo. Eagâmo Deus wâgâaguenriem idyly lelâ myani-ro warâ. Âtâ anakâ myaniadakobâdyly, Jesus wâgâ agueze. Tyanepa myani Jesusanhetyby, aguehobyry warâ wâgâ agueze.

29 Judeu âkelo âtâ anaym enamadyby modoram Jesuswâgâ adâkeze lâpylâ myani. Tyam agueho neinwâmpyra

Page 50: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:30 50 ATOS 9:36olâmyani akaemo. Awylyguemyani eagâ iewiâpadylymo,xyâze kelymo warâ. 30 Jesus einwânni modo Saulo xyâzekelymo kely egary indadylymo myani. Aituo myaniidâlymo eagâ myarâ âtâ anary Cesareianra. Târâ myaniâtâ anary Tarsoram ingonodylymo, enamadobyryanlâ.

31 Mârâ ume âdapa myani Jesus einwânni modo.Saguhoem enagazedomobyry ara tânagazezebamomyaniJudeiadâ, Galileiadâ, Samariadâwarâ. Imâemkurunhutu-lymo myani Jesus wâgâ, âdara ize ato ara adâjidyly wâgâwarâ. Toenzepa myani kurâdo Jesus nheinwândyly. DeusIspiriturylâmyani, Deus ize ato ara aitomoem enomedân-imo. Eagâmolâ myani, iomazeânzemolâ.

Enéias kua ietobyry32 Tâinkâ lelâba myani Pedro adakobâdyly, Jesus ein-

wânni modo eon-honwanâze. Âtâ anary Lida kehoramidâwânmy. 33 Uguondo Enéias kehobe myani târâ. Ixi-galamadyby myani mâkâ. Oito anos myani mâkâ egueky.34 Eyam IU ise idâypyem myani Pedro aguely:

— Iweâ lelâlâ ise Jesus Cristo kua âedyly, Enéias. Aukâ.XYDYK ikâ. Iguetudo nhonkâ mâxiguehoem — kely.

Pedro aguely umelâ kehoem myani Enéias ixinary kuaidyly. Inepa myani saudyly, koendâ adakobâdyly warâ.35 Toenzepa Lida donro modo, Sarom donro modo warâEnéias ese idâwânmomy. XYDYK warâ sautybyem awylyese, adakobâdyly ese warâ myani idâlymo. Idâypyemmyani Pymâ Jesus nheinwândylymo. Inakanhe adâidylyinmolymo, Jesus tyeinwântomoem.

Pedro Jesus eon-honrugue Dorcas igueypyem awyly umekurâem nhetondobyry

36 Pekodo Tabita kehobe myani mârâ âtâ anary Jopeanaym. (“Dorcas” keze gregu itanwe aguely.) Jesuseinwânni myani mâkâ pekodo. Âdy pebaom modo eni,

Page 51: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 9:37 51 ATOS 9:43emawyadâni warâ myani mâkâ. Aunlolâ myani koen-donro modo anhedyly. 37 Pedro, Lidadâ ataylâ myaniDorcas ewâmadyly, iguely warâ. Igueduo myani pekodomodo mâkâ eguepybyry ingokelymo. Ilâpyryem mesaonwa nhedylymo âtâ sahomery kaynonro oday. 38 Jopedâiwaguepa myani Lida. Lidadâlâ Pedro awyly tiuntuduomyani, azagâ uguondo ingonodylymo Dorcas iguehobyryegatuze. Saintybyem myani akaemo igonotaymby modoPedroram aguelymo:

— Dorcas nigueaki. Inepa âekâ xina agâ Joperam —kelymo.

39 Aituo myani Pedro inepa kehoem ohondyly, eagâmotâtâhoem. Saintuo myani tonlo modo nhadyly Dorcaseguepybyry mesa wâgâ atoram. Toenzepa myani târâpypâbyry modo awyly. Eogunrumo myani. Âguedykoendonropyry awyly Pedroram nhegatulymo, tâty ty-wogonro nhakâjiby nhenehonlymo warâ. 40 Aituo myaniPedro aguely:

— Idânârâ âmaemo tarâpa âxiguewâdaungâwao—kely.Idânârâ egasebygueduomo myani Pedro âzeguhoam

idyly, Deus agâ adâkehoem. Aguenripyryem myaniâguedyram MYK idyly, eyam aguely:

— Tabita, aukâ! — kely.Agueduo myani MOK âzenutaiguely idyly. 41 Emary

wâgâ Pedro nhawâdyly XYDYK itoem. Ilâpyryem aguely:— Tâwâlâ idânârâ igawântaungâ — kely pypâbyry

modoram, idânârâ Jesus einwânni modoram warâ.— Anra igueypy. Kurâem nitondai — kely.42 Idânârâ Jope donro modo ewy Dorcas Jesus eon-

honrugue kurâem itondybyem awyly egary tydasemomyani. Awârâ modo tiuntuduo, toenzepa kurâdo Jesustâinwânse myani. 43 Iweâpa myani Pedro târâ Simão

Page 52: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:1 52 ATOS 10:8etydâ awyly. Ânguydo imeom itubygue âdydo imeomxygahudâni myani mâkâ Simão.

10Pedro, Cornélio warâ

1 Uguondo Cornélio kehobe myani âtâ anary Ce-sareiadâ. Sodadu domodo “Itália donro modo” iwymârymyani mâkâ, judeu keba. 2Koendonro myani mâkâ. Deuseinwânni warâ, judeu keba tatodâ. Ety odano modoDeus tâinwânsemo lâpylâ myani. Aunlolâ myani judeuâdy pebanro modo nhedyly, nhemawyadâdyly warâ.Kopaelâgâembaba myani Deus agâ aguely.

3Aituomyani três horas awârâem kogoneyamDeus agâaguely. Tânu oday âtygaduo myani koendâ kehoem anjunhedyly. Eyam saintybyem myani aguely:

— Âdara, Cornélio? — kely.4 Anju tientuo, aguely tindatuo warâ âseanemâmy

Cornélio.— Âdaiseka mâewyly? — kely myani.Aituo anju in-hoguly:—Deus itaumbyry âyam enese kâewyly. Aunlolâ inanry

Deus eagâ amyguely indadyly. Tutuze mâkâ, âdy pe-baom modoem koendâ adyese mawyly. 5Uguondo modoewy âtâ anary Jope kehoram igonokâ, uguondo SimãoPedro igâseze. 6 Ânguydo imeom itubygue âdydo imeomxygahudâni Simão ety oday mâkâ âxidâdybyem awyly.Parutabâ iwaguepa mâkâ ety — kely.

7 Agueypyem myani anju odopâdyly. Aituo myaniCornélio azagâ tokalâ warâ uguondo modo ingâsedyly.Azagâ myani emarylâ, tokalâ myani sodadu, Jesus ein-wânni. 8Anju tyam aguehobyry eyanmo egatuimbyryemmyani Cornélio aguely:

— Iweâ lelâlâ idâwâtaungâ Joperam — kely.

Page 53: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:9 53 ATOS 10:169Aguepygueduolâmyani târâpa âxiguelymo. Ânwa oze

tuguantobyrydâlâ myani xykylymo. Kopaelâgâem myaniidâondylymo. Kuotatay myani saindylymo. Saintaymo,Pedro âkuly myani âtâ kaynonro idaseraji, Deus agâagueze. 10 Târâ Deus agâ adâkeday, Pedro ewindupadylymyani. Pekodo modo pyni anhetay, tânu oday âdydoimeom nhedyly myani.

11Kau âzenahunguely nhedyly lençol imâsedo nhedyly,quatro iopirydâ ekâjibyem warâ. Onro onwa myani mârâlençol xytâguyly. 12 Toenzepa myani ânguydo imeommârâ oday awyly. Idu odano, âtâ inatano, ânguydo imeomârahujini modo, tawâguneim modo warâ myani nhekyly.Idânârâ myani mârâ oday judeu domodo ezewenryemtâsenry modo awyly. 13 Ânguydo imeom tiendyly umemyani Pedro, Deus tyam aguely indadyly.

— Aukâ, Pedro! Awâkâ mâenkyly ewy xyâgâ, sâkâ warâ— kely.

14 — Awipyra ise aze, Pymâ! Xina ezewenry eynynâtâseim keba kulâ kântaymba ise urâ — kely myani Pedro.

15Aituo myani Deus agueondyly:— “Sâkâ” uguely-ro watay, “Kâmpyra ise urâ” tâkezeba

ikâ — kely.16Aituo myani Deus eyam agueondyly:— Xyâgâ, sâkâ warâ awâkâ lençol duano modo —

keondyly.— Kâmpyra ise aze, Pymâ! Xina ezewenry eynynâ

tâseim keba awylygue ise kâmpyra wawyly — keondylymyani Pedro.

Ilâpygueduo myani,— Xyâgâ, sâkâ warâ awâkâ — keondyly Deus.— Xina ezewenry eynynâ tâseim keba awylygue ise

kâmpyra wawyly — keondyly Pedro.Ilâpygueduo myani mârâ lençol kau odaxi odopâdyly.

Page 54: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:17 54 ATOS 10:22

17 Aituo myani Pedro âseguâdâdyly. Âdara tâidylynutuba idyly tientyby wâgâ.

— Âdyka Deus kâuntudyze ato awârâ tienehoymbywâgâ? — kely myani.

Mârâ wâgâ âpaunzedaylâ myani azagâ tokalâ warâuguondo Cornélio ingonotaymby modo saindyly myarââtâ anaxi.

— Âdykâka ânguydo imeom itubygue âdydo imeomxygahudâni Simão ety? — kelymo myani Jope donromodoram.

Âtânra saintybyem aguelymo:18 — Ânguydo imeom itubygue âdydo imeom xy-

gahudâni Simão etylâ xirâ? — kelymo. — Tarâlâ lâpylâuguondo Simão Pedro âxidâdybyem awyly? — kelymo.

— Tarâlâ — kehonlymo.19 Mârâ tientyby wâgâ kulâ myani Pedro âpaun-

zezedyly. Aituo myani Deus Ispiritury eyam aguely:— Azagâ tokalâ warâ uguondo âwinri nâetai.

20 Âytâguygâ. Idâ eagâmo. Judeu kebamo lelâlâ wâne,âdamyguepalâ eagâmo idâ. Urâlâ keankâ âgâsenehonrim— kely myani Deus Ispiritury.

21 Aituo myani Pedro xytâguyly Cornélio ingono-taymby modoram.

—Pedrolâ urâ, mâwinlymolâ— kely. —Âdaitoenka uizemâewylymo? — kely myani Pedro.

22Aituo myani aguelymo:— Xina iwymâry Cornélio xina igononi. Uguondo

tynrenseim mâkâ, cem lelâ sodadu domodo iwymâry.Koendonro mâkâ. Âmaemo judeu domodo mâinwânky-lymo, Deuslâ mâkâ nheinwânkyly. Koendâ lelâ mâkâaidyly, idânârâ judeu xina ijidadâry anano modo enanaji.Iweâ kulâ mykeankâ anju eyam âewyly. “Cornélio, Pedro

Page 55: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:23 55 ATOS 10:30igâsegâ. Itynramâkânâedâ, âdamidyly awyly aguehoem”kely mykeankâ — kelymo Pedroram.

23 — Kopaelâgâ ise kytâly. Tarâlâ wao itaungâ — kelymyani Pedro.

Mârâ kopae târâlâ myani xykylymo. Kopaelâgâemmyani Pedro on-hondyly, eagâmo tâtâhoem. Jopedâ Jesuseinwânnipyry modo ewy eagâmo tâtâzemo lâpylâ myani.24 Iguandyly ara kehoemmyani idâzesedylymo. Ânwa ozetuguantobyrydâlâ myani xykylymo. Kopaelâgâem myaniCesareianra saindylymo. Cornélio tynwânwândyly umelâmyani etyram saindylymo. Typemugudo, tataen-hodo,tiuntuly modo warâ tygâsenehonze myani, Cornélio, Pe-dro saindyly tienuendomoem. 25 Pedro saintay, Cornélioiose tâtâze, enado âzeguhoam tâise warâ myani. Warâ olâmyani Pedro eyam aguely:

26 — Aukâ. Ienado âzeguhoam tâiseba ikâ. Uguondoimyenro kulâ urâ. Deus mâkeba urâ — kely.

27 Eagâ tunâgu umelâ myani Pedro âtâ odaji âwândyly.Toenzepa kurâdo âtâdyguyby modo tâense myani.28Aituo myani eyanmo aguely:

— Urâ, asaemo yagonrodo warâ, judeu xina, tutuzelââmaemo. Âmaemoma judeu keba. Xina judeu domodoezewenry eynynâ, agâmo adataen-hoem xina nipyra, et-ymo odaji xina nâwâmpyra warâ. Xirâ tutuze âmaemo.Deus olâ, xina anhekyly iozepa awyly wâgâ anygue.Idamudo wâgâ kulâ ânguy izepa wipyra witoem nutuen-ho warâ. 29Awylygue âdauguepalâ kâewyly — kely myaniPedro.

Aituo myani Cornelioram aguely:— Âdaitoenka keankâ ygâsenehonly? — kely.30Aituo myani Cornélio in-hoguly:— Três iguandyly sakadyby kâtunâguedyly keankâ tarâ

ietydâ, três horas kogoneyam, awito ara. Eagâ unâgu

Page 56: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:31 56 ATOS 10:38ume keankâ anju ydâ âepanâguely. Uguondo keankâ,tapekeingue âzetydâdybyem. 31Aituo keankâ yamaguely:“Deus tydase inanry eagâ amyguely. Tutuze mâkâ, judeuâdy pebaom modo tâmawyadâze mawyly. 32 Uguondomodo ewy âtâ anary Jope kehoram igonokâ, uguondoSimão Pedro igâseze. Ânguydo imeom itubygue âdydoimeom xygahudâni Simão ety oday mâkâ âxidâdybyemawyly. Parutabâ iwaguepa mâkâ ety” kely keankâ yam.33 Awylygue keankâ inepa kehoem âgâseni modo kâin-gonodyly. Tuomare urâ, inepa mâetobyry wâgâ. PymâDeus xinaram amyguehoem aguehobyry idase xina tarââtâdyguybyem awyly — kely myani.

Pedro Cornélio etydâ âtâdyguyby modoram Jesus wâgâaguehobyry

34 Judeu keba modoram myani Pedro aguely:— Iweâma tutuze urâ, Deus xurâem âzekiba kydawyly,

judeu, judeu keba alelâ. 35 Koendâ lelâ awâkâ Deus,idânârâ ize ato ara aitaynrim modo nhedyly, âdykonloanano modolâ. Einwânni modo tâwâlâ eynynonroemawyly, judeu, judeu keba alelâ. 36 Xina Israel iweommodoram saguhoem Deus aguehobyry, tutuzelââmaemo. Inakanhe aguitobyry tygakeze Deus, PymâJesus kieinwândyly-ro watay. Inakanhe aguitobyrynhygakeybyem watay, âdy mâkâ kâwentâdo lâpeba ise.Warâ unâ iwâkuru xina indatyby.

37— Jesus wâgâ unâ tydaselâ âmaemo, idânârâ israelitadomodo ety anarydâ aguehoymby. Jesus nhenomedâdylyiraynâ, João Batista aguely myani: “Inakanhe amidy-lymo imowâdaungâ. Batiza âiehowâdaungâ, Deus ein-wânnipyryem mawylymo mâenehon-homoem. Inepa iseânguy Messias awyly mâuntulymo” kely. Galiléia eynynâani Jesus wâgâ egatuly adaguly. 38 Deus Ingonotybylâ

Page 57: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:39 57 ATOS 10:45ani mâkâ Jesus Nazaré donro. Tyispiriturylâ eyam in-gonokyly, Jesus eon-honru nhuduhoem. Koendâ ani Jesusaidyly, tadakobâdo modo einkâ. Kadopâgue taseim modokua tyese ani. Idânârâ awârâ modo tutuze âmaemo.39Urâ, yagonropyrymodowarâ, xina Jesus nedâ âtâ anaryJerusalém anaym, Israel eynynâ warâ anhekyly. Aituo aniiduery modo kruz onwa nhakâjien-honlymo. Kruz wâgâani iguely.

40 — Azagâ* emedyly idyly wâgâ olâ ani Deuskurâem nhetondyly. Kurâem itondybyem ani xinaramâepanâguely. 41 Idânârâ kurâdorampa ani âepanâguely,xinaram kulelâ. Jesus wâgâ aguenriem Deus induakeybyxina. Jesus agâ xina nâwinduadâ, nadakui warâma, Deuskurâem nhetombygueduo. Awylygue iwerâ kurâemawyly, xina nhutuly. 42 Mâkâlâ ani xina igononi.“Idâwâtaungâ unâ koendonro ywâgâ egatuze, tâinkonromodoram. Xypyry etay, urâlâ ise igueypy modo,iguedânry modo warâ âdara âieholy wâgâ aguenri.Auguehobyry ara ise idânârâ aidyly. Deuslâ, mawânkâ‘Aikâ’ kerim awitoem” nygue Jesus. 43 Deus itaumbyryegatuwâni modo Jesus wâgâ aguewânmomy. “DeusIngonotyby âese. Mâkâlâ ise tâinwânni modo inakanheaitobyry xygakerim” tâkezemo myani — kely Pedro.

Deus Ispiritury judeu keba modo onwa âetobyry44 Pedro aguely ume, idânârâ akaemo unâ idataynrim

modo onwa xytâguywânmy Deus Ispiritury. 45 Jesus ein-wânni Pedro agâ âetaymby modo tâsewânizemo myani.Warâ myani aguelymo:

— Etaungâ! Deus Ispiritury judeu keba modo onwanâetai! — kelymo.* 10:40 Nota de pé Mateus 12.40dâ egâ.

Page 58: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 10:46 58 ATOS 11:2

46 Judeu keba modo Cornélio etydâ âtâdyguywâdybytâjitanru âkelo Deus Ispiriturydâba âenigue âjitainlymomyani.

— Ton-honreim, koendonro warâ âmâ, Deus — kelymomyani.

Warâ myani judeu domodo, akaemo judeu keba modoonwa Deus Ispiritury âetybyem awyly nhutulymo. Aituomyani Pedro agueondyly judeu domodoram:

47— Jesus tâinwânse asaemo iwerâ. Etaungâ. Kuonwatâetobyry ara, Deus Ispiritury nhonwamo nâetai. Tâwâlâbatiza âieholymo, Jesus tâinwânsemo awyly xutuhoem—kely.

48Aituo myani judeu keba modoram aguely:— Batiza âiehowâdaungâ, Jesus Cristo tâinwânse

mawylymo mâenehon-homoem — kely.Batiza tâiehobygueduo, Pedroram aguelymo myani:— Tarâ xina agâlâ waone ikâ — kelymo.Târâ eagâmolâ wao myani Pedro, iweâpa nipyra olâ

myani târâ.

11Pedro Cesareiadâ aityby modo Jerusalémdâ nhegatuhobyry

1 Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo, Judéiaeynynâ Jesus einwânni modo warâ indadylymo myaniCesareiadâ aityby modo egary. “Judeu keba modo Deusitaumbyry tindatuo, Jesus neinwândâmo” kely myaniindakylymo. 2Pedro Jerusalémramodopâduomyani Jesuseinwânni modo ewyram âdunâgueoly.

— Idânârâ Jesus einwânni modo, judeu domodoezewenry lelâ neinwândâmo, judeu, judeu keba alelâ.Judeu keba modo tâsemaguedyzemo-ro watay, karalâpylâ tylery ety iopiry natâen-homo — kelymo.

Page 59: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 11:3 59 ATOS 11:11Pedro, Cesaréia donro modo ilery ety iopiry natâen-

homba awylygue myani, eagâ iewiâpadylymo.3 — Koendâ inkâba mykeankâ Cesareiadâ mawyly.

Judeu keba ety odaji igawândâ. Eagâmo mâtâdyguy,mâwinduadâ warâmy. Koendâpa awârâ arâ — kelymomyani.

4 Aituo myani Pedro koendâ kehoem idânârâ aitybymodo nhegatuly, târâ Jopedâ tatay aitaymby modo aramyani nhegatuly.

5—Târâ Jopedâ Deus agâ augueday kogonekâ ienu odayâtygaduo sedâ, lençol imâsedo keankâ, quatro iopirywâgâekâjibyem. Wopaylâ keankâ mârâ. 6 Koendâ mârâ iodaysenuagaendâ. Toenzepa ânguydo imeom sedâ, idu odano,poji anano, âtâ inatano, onro wâgâ ârahujini, kaynâtawâguneim modo warâ. Idânârâ mâkâ modo kâzewenryeynynâ tâsenry lelâ keankâ. 7 Ilâpygueduo keankâ Deusyam aguely kâindadyly. “Aukâ, Pedro! Xyâgâ, sâkâ warâawâkâ mâenkyly ewy” kely keankâ Deus. 8 “Kâmpyraise aze, Pymâ! Xina ezewenry eynynâ tâseim keba kulâkântaymba ise urâ” uguely keankâ.

9 — Aituo keankâ Deus agueondyly: “ ‘Sâkâ’ uguely-ro watay, ‘Kâmpyra ise urâ’ tâkezeba ikâ” kely. 10 Aituokeankâ Deus agueondyly yam: “Xyâgâ, sâkâ warâ awâkâewy” kely. “Kâmpyra ise aze, Pymâ! Xina ezewenryeynynâ tâseim keba awylygue ise kâmpyra wawyly”ugueondyly keankâ. Azagâ tokalâ ieto wâgâ keankâDeus yam agueondyly: “Xyâgâ, sâkâ warâ awâkâ ewy”kely. “Xina ezewenry eynynâ tâseim keba awylygueise kâmpyra wawyly” uguely lelâ keankâ azagâ tokalâieto wâgâ. Ilâpygueduolâ keankâ mârâ lençol imâsedoodopâdyly kau odaxi.

11 — Ilâpygueduo keankâ azagâ tokalâ warâ uguondosaindyly âtâ eydâ watoram. Judeu keba keankâ akaemo.

Page 60: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 11:12 60 ATOS 11:18Cornélio Cesaréia donro mykeankâ ygâseze igononimo.12 Eagâmo Cornelioram udâhoem nhekaduomo keankâDeus Ispiritury yam aguely: “Âdamyguepalâ eagâmo idâ”kely. Seis uguondo modo Jope donro Jesus einwânnimodo xina agâ nâtâmo lâpylâ Cesareianra. Cornélio etyodaji keankâ xina egawândyly. 13 Aituo keankâ yamaguely: “Deus agâ auguely ume, anju yam nâepanâgue.‘Uguondo modo ewy âtâ anary Jope kehoram igonokâ,uguondo Simão Pedro igâseze. 14Mâsemaguehomo wâgâise âyanmo, âpemugudomoam warâ aguely’ kely keankâanju” nygue Cornélio yam.

15 — Târâ unâ iwâkuru Jesus wâgâ kâengatuly umelâkeankâ Deus Ispiritury nhonwamo xytâguyly. Saguhoemkurâ judeu modo kuonwa tâetobyry aralâ keankâ judeukeba modo onwa xytâguyly. 16 Aituo keankâ Pymâ Jesusaguehobyry kâenanâguely: “João kurâdo batiza nhedylyparugue. Iweâpa nipyra olâ ise Deus Ispiriturygue ba-tiza mâieholymo, ynynonroem mawylymo mâenehon-homoem” Jesus kehobyry. 17Kurâ judeu domodo pymâ Je-sus Cristo kieinwântuo, Deus Tyispiritury kuonwa nigon-odâ. Cesareiadâ wawyly umelâ keankâ Tyispiritury in-gonodyly judeu keba modo nhonwa, kuonwa tingonoto-byry ara. Deus anhetyby izepa widyse inkâba urâ — kelymyani Pedro.

18 Jesus einwânni Jerusalém donro modo awârâ tin-datuo Pedro agâ tyewiâseba idylymo myani.

— Koendonro Deus! Judeu keba modo kara tynynon-roem itoem anygue lâpylâ. Inakanhe tawylymo in-molymo Jesus tyeinwântoen-ro watay, eydâ atoramidâzemo tyigueduomo. Kudutuagui awârâ — kelymo.

Antioquia donro modo Jesus nheinwântobyry

Page 61: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 11:19 61 ATOS 11:2619 Estêvão xyâpygueduo myani toenzepa Jesus ein-

wânni modo Jerusalémdâpa âwientaynlymo. Jesuseynynâbaom modo myani enagazenimo. Taypa ân-wienipe myani. Fenícia anaxi idânripe, ilha Chipre anaxiidânripe warâmo myani. Tâlâ pylâ myani Antioquiaanaxi idânri modo. Tâtâhobyrydâ myani unâ Jesus wâgâagueim nhegatulymo. Judeu domodoram kulelâ olâmyani aguelymo, judeu keba modoampa. 20 Tâlâ pylâChipre donro, Cirene donro warâ Jesus einwânni modoAntioquiaram tâtâzemo lâpylâ myani, Jesus wâgâ agueze.Unâ iwâkuru Pymâ Jesus xunâry myani nhegatulymojudeu kebamodoram. 21Antioquiaram idâypymodo agâlâmyani Jesus eon-honrumo xuduzelâ. Jesus egary tin-datuomo, toenzepa kurâdo inakanhe adâidyly tumozemomyani, Pymâ Jesus tyeinwântomoem.

22 Jerusalémdâ Jesus einwânni modo, Antioquiadâaityby modo egary indadylymo myani. Judeu keba modoJesus tâinwânsemo kely myani indakylymo. Aituo myaniBarnabé ingonodylymo myarâ.

23 Saintybyemmyani akaemo agâ koendâ kehoem Deusawyly nhedyly. Awylygue myani toenzepa iomaru. Aituomyani mâkâ Jesus einwânni modoram aguely:

— Koendâ kehoem Pymâ Jesus wâgâ xutuwâdaungâ.Mâinwâmpyra tâiseba itaungâ — kely.

24 Koendonro myani mâkâ Barnabé. Jesus tâinwânselelâlâ myani mâkâ; Deus Ispiritury aguehobyry adyeselelâlâ warâ. Toenzepa kurâdo Pymâ Jesus nheinwânto-moem adyenehonze myani.

25Târâpa âxigueybyemmyani Barnabé Tarsoram idâly,Saulo ese. 26 Tiontuo myani eagâlâ odopâdyly Antio-quiaram. Tokalâ anumyani târâ awylymo, Jesus einwânnimodo agâ. Toenzepa kurâ domodo tonomedâzemomyaniJesuswâgâ. TârâAntioquiadâmyani Jesus einwânnimodo

Page 62: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 11:27 62 ATOS 12:2

“cristão” kelygue âzezetâolymo. “Cristo eynynonro” kezeawârâ âze aguely. Waunroem kuru Jesus einwânni modoarâ âzezetâolylâ myani mârâ.

27 Barnabé, Saulo warâ târâ ataylâ myani Deus wâgâaguewâni modo myarâ Antioquiaram saindylymo.Jerusalémdâpa myani idâlymo. 28 Tonlo modo Jesuseinwânni modo agâ myani âtâdyguylymo. Deus wâgâaguewâni modo ewy tokalâ uguondo Ágabo kehobemyani. Deus Ispiritury aguehobyrybe tawylygue myanisaudyly adâkehoem:

— Toenzepa ise ânwim; Judéia donro modo toenzepaâsenagazezemo — kely myani.

(Cláudio pymâem awyly ume ani aguehobyry araaidyly.)

29 Ágabo aguely tindatuo myani tonlo Jesus einwânnimodo Judéia donro modo nhemawyadâdylymo.

— Judéia donro modo Cristo eynynâ kypemugunradinheru kyjigonone, typyniry nhanâtomoem — kelymomyani.

Imâem tydinherugueim modo imâem myani nhudu-lymo, imâemba tydinherugueim modo myani imâembalâwarâ. Tâlâ tato aralâ myani nhudulymo. 30 Idânârâ din-heru idâtyguyimbyryem myani Judeiadâ Jesus einwânnimodo iwymâryram ingonodylymo. Barnabé, Saulo warâmyani sani.

12Tiago xyâhobyry, Pedro kadeia odaxi etadâdobyry warâ

1Barnabé Antioquiadâ atay myani pymâ Herodes Jesuseinwânni modo ewy nhenagazenehonly. 2 Tyzodadurymodoram myani aguely:

— Tiago, João iwaigoru, xyâwâtaunda — kely.

Page 63: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 12:3 63 ATOS 12:7Aguehoymbyem tawylygue myani espadague Tiago

nhangasagâdylymo.3 Toenzepa myani judeu domodo Jesus einwântânry,

Tiago xyâduo, iomarumo. Kurâ domodo Tiagoxyâhobyry wâgâ iomarumo tientuo myani Herodes,Pedro nhawânehonly. Âty, judeu domodo tydamudoEgitodâba âsemaguehomobyry nhenanâguehomo etyryume myani mârâ aidyly. Pão ioliho pebaom myani mârââty ume nhedawynlymo. 4 Nhawâpygueduomo myaniHerodes eyanmo aguely:

— Kadeia odaxi etadâdaungâ. Quatro lelâ ise eni izewawyly. Ilâpyryem ise quatro lâpylâ, ilâpyryem quatro,ilâpyryem quatro warâ — kely.

Warâ myani Pedro nhetomoem eyanmo aguely.— Egitodâba âsemaguehomobyry etyguebygueduo ise,

Pedro kâenenehonly kurâdo enanaymkâenwentâdoem—kely myani Herodes tyangahu oday.

5Warâ myani Pedro etagu, sodadu domodo enanaynlâ.Târâ atay, Jesus einwânni modo, xurâem Deus agâadâkezemo myani. Kadeia odaypa nhetaguehohoemmyani nhekadylymo. Ton-honre kehoem myani iwâgâDeusram aguezesedylymo.

Deus Pedro kadeia odaypa nhetaguehon-hombyry6 Kopae tâwentâguedo iray, azagâ sodadu ontay myani

Pedro xykyly, ekâjibyem. Azagâ korenty metalgue-togue myani tâynâ, taynâ warâ ekâjibyem awyly. Azagâsodadupe lâpylâ myani kuoho kadeia iwyantary eni.Kopaelâgâem kurâdo enanaym wâne myani Herodestyândyse awyly. 7 MOK alelâ kehoem myani anju Pedroiopaji âepanâguely. Toenzepa kehoem myani nhesagonlytârâ Pedro eydâ atodâ. Pedro nhewanday myani mâkâ

Page 64: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 12:8 64 ATOS 12:14anju MÂʼ nhedyly, xuaguehoem. Xuagueduo myani eyamaguely:

— Iokobagâ aukâ, Pedro! — kely.Agueduo myani korenty modo ewâry wâgâpa

ihuguewâdyly, saudyly warâ.8 — Iokobagâ âzetydâgâ. Âwanxiery sagamigâ,

âwenkadary iekâ warâ — kely myani anju.Aguehobyry ara myani Pedro ohondyly.— Ity BOH waunlo iekâ, kuohoram igasehoem. Âekâ

yagâ — kely myani anju.9Koendâ tohombygueduo myani Pedro egasely tâtadâ-

dobyrydâba. Anju nhapyguelâ myani egasely. Tâzetague-oly awyly nutuba olâ myani; tyâenky kulâ-ro waunlo aramyani, enanaji. 10 Saguho sodadu nhakadylymo myani,nhatanolâ nhakadylymowarâ. Pyanta imâsedometalgue-toram tainsemo myani, aruanra tâzegasehoram. Myarâsaintuomo myani kuohoram egasehomoem Deus pyantaimâsedo tâwâlâ âzenahunguehoem anhedyly. Târâlâmyani anju idâly. Mâkâ kulelâ myani Pedro târâ kuohoâxiânly. 11 Târâ kehoem myani Pedro tâsemaguehobyryâkealâ kuru awyly nhutuly.

— Iweâma yâenkyum keba awyly xutuagui. Kuoholelâlâ urâ. Deus anju nigonotai, kadeia odaypa ietagueze,Herodes âdayepyra itoem. Judeu, Jesus eynynonro kebamodo yâze nygue wâne, Deus olâ iemakeagui — kelymyani.

12 Koendâ tiuntuduo myani Pedro idâly Maria, JoãoMarcos ise etyram. Toenzepa myani Jesus einwânnimodo târâ awyly, Pedro nhetaguehoem Deusram ekaze.13Mârâ âtânra saintybyemmyani Pedro pyanta TON TONnhedyly, nhenahunguehomoem, ingâsedyly warâ. Târâtâwaneim Rode myani ânguy pyanta aieni awyly eseidâim. 14 Itanru tindatuo myani Pedroem awyly nhutuly.

Page 65: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 12:15 65 ATOS 12:19

Toenzepa kehoem myani iomazely. Tuomarugue, pyantanenahunguebalâ myani odopâdyly tâgase kehoem, târââtâdyguyby modoram egatuze:

— Pedro awâkâ kuohonro! — kely myani.15Aguely neinwâmpyramo olâ myani.— Myguewâdyly kulâ — kelymo lelâ.— Uguely mâkeba! Pedrolâ! — kely lelâ mâkâ pekodo.— Egadopyry kulâ keanra — kelymo.16 Aguelymo ume, kuoholâ myani Pedro pyanta TON

TON nhesezedyly, nhenahunguehomoem. Pyanta tien-ahungueduomo myani, mâkâlâ awyly nhedylymo. Toen-zepa myani adapâendylymo, âseguâdâdylymo warâ.

17 Tâmarygue myani MYK alelâ itomoem aidyly. Aity-byem myani âdara Deus kadeia odaypa tâtaguehobyrynhegatuly:

— Awitobyry Tiagoram, Jesus einwânni modoramwarâegatuwâdaunda — kely.

Adâkebygueduo inepa kehoem myani târâpa âxiguely.Âkelo âjiram idâly.

18 Emetybyem myani sodadu domodo Pedro ese idâ-lymo. Nepyramo olâ myani, Âdaitobyry awyly nutubamowarâ.

— Âdykâka wânkâ? — kelymo myani.Tâseguâdâzemo myani toenzepa kehoem.19— Xuiwâtaungâ — kewânmy Herodes.Âdykâlâ nepyramo olâ myani. Aituo guarda domodo

ingâsedyly.— Âdara kuruka Pedro kadeia odaypa egasely? — kely.Tin-hoguho nutubamo myani. Aituo myani akaemo

nhâen-honly, mâkâ kadeia odanopyry nhemakehon-homobyry wâgâ. Ilâpygueduo myani Herodes âxiguelyJudéia eynynâba. Cesareianra idâly wao.

Page 66: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 12:20 66 ATOS 12:25Herodes iguehobyry

20 Toenzepa myani Herodes iewiâky, âtâ anary Tirodonro modo agâ, Sidom donro modo agâ warâ. Awylyguemyani ipynirymo nigonopyra idyly. Aituo myani mârââtâ anary donro uguondo modo ewy Herodesram ingon-odylymo, awârâ modo wâgâ agueze. Idâypyem saguhoemkuru aguelymo myani Blasto agâ. Pymâ agâ tâwaneimmyani mâkâ.

— Xina agâlâ waone ikâ, Herodes xina agâ tyewiâsebaidyly ara — kelymo myani.

21 Eagâmo adâkeho saintuo myani idânârâtadanebygueduo, Herodes tâty iwâkuru kehoem nhedyly,pymâ modo lelâ ety. Mure pymâ tynreim ejidy wâgâmyani ekadyly egawântybyem. Ekadybyemmyani aguelyadaguly. 22Aguely tindatuo myani kurâdo adaenkely:

— Deus awâkâ aguenri, uguondo keba! — kelymomyani.

23 Deus xyrento ara tynrentuo myani âzehoguedylylelâ. Awylygue myani Deus anju ingonodyly, toenzepakehoem Herodes nhewâmanâdoem. Ioday myani nhâne-honly iwondoruam. Inepa myani iguely.

24Toenzepamyani kurâdoDeus itaumbyry tindadysedomodo. Tâinkâ lelâba myani Jesus einwânni modo Jesuswâgâ aguely.

25 Barnabé, Saulo warâ, Jerusalémdâ Jesus einwânnimodo iwymâryam dinheru tuduzemo myani, tonlo modoâdy pebanro modo xurâem nhuduhoem. Dinheruxuduimpyryem myani Antioquiaram odopâdylymo. JoãoMarcos tagâ tasemo myani.

13Barnabé, Saulo warâ Jesus xunâry egatuze ingonotomobyry

Page 67: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:1 67 ATOS 13:71 Antioquiadâ, Jesus einwânni modo ewy Jesus wâgâ

kurâdo enomedânibe myani. Barnabé, Simeão, Lúcio,Manaém, Saulo warâmo myani. Tâmyguyneim kelyguetâzekeim lâpylâ myani mâkâ Simeão. Cirene donromyanimâkâ Lúcio. Galiléia donro modo iwymâry Herodes agâenamadyby myani mâkâ Manaém. 2 Tâtâdyguyzemomyani Jesus einwânni modo, Pymâ Jesus xyrense,iomaenze warâ. Nâwinduapyra tâisemo myani, Deusagâ adâkehomoem. Târâ âtâdyguybyem awylymo umemyani, Deus Ispiritury eyanmo aguely:

— Barnabé, Saulo warâ xiduake, Jesus xunâry egaturin-em. Igonotaungâ akaemo, Jesus wâgâ aguehomoem —kely.

3Aituomyani tonlomodo nâwinduapyra idylymo, Deusagâ adâkehomoem. Deus agâ adâkebygueduomo myaniJesus einwânni modo, mâkâ, mâkâ warâ, Barnabé, Saulowarâ nhangahu onwa tâmary nhedylymo, Deus indu-akeyby awylymo xutuhoem.

Barnabé, Saulo warâ Chipredâ Jesus wâgâ aguehomobyry4 Deus Ispiritury tuduakebygueduo myani Barnabé,

Saulo warâ idâlymo âtâ anary Selêusia kehoram. Târâpaidâlymo myani Chipreram.

5-6 Salamina iduantaji saintybyem myani Jesus wâgâaguelymo. Âtâ judeu domodo âtâdyguyho odakâ Jesusxunâry tâgatuzemo myani. Pafosram saindylymo. Deusewanugue akaemo emawyadâzelâ mykâinane João Mar-cos.

Târâ myani judeu BarJesus nhodylymo. Konokuniaieni mykâinane mâkâ. “Deus eynynonro urâ” tâkelygue,kurâdo enokuni mykâinane. 7 Chipre donro pymâ Sér-gio Paulo eataen-ho myani mâkâ. Tonomegueim, Jesuswâgâ aguely tindadysedo warâ mykâinane mâkâ pymâ.

Page 68: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:8 68 ATOS 13:14Awylyguemyani Barnabé, Saulo warâ ingâsedyly, eagâmoadâkehoem.

Aituo myani eagâ agueze idâlymo. 8BarJesus (gregüemElimas keho olâ myani) tataen-ho Sérgio Paulo, Jesusnheinwândyseba. Aituo myani toenzepa kehoem iewiâ-padyly akaemo Jesus unâry egatuwâni modo agâ. 9 DeusIspiritury olâ myani koendâ kehoem Saulo nhurudylyaguehoem. (Itanwemo “Saulo” myani ezedy. “Paulo”myani romano domodo itanwe.) Aituo myani Paulo,Elimas nhesedyly, eyam aguely warâ:

10—Diabu ara konokuni kulâ âmâ! Tumunreimkehoemâmâ! Koendonro izetonro mâkeba âmâ! Pyrâu tâkâineimwâne kianmehoram naimpyra myara, ataen-hodo amân-hedyly, Jesus neinwâmpyra itomoem, Deus eydâ atoramnaimpyra itomoem warâ. 11 Arâ mawylygue, Pymâ Jesusinagazeze. Epyem âese. Iweâpa nekâ ise âdy mâempyramawyly. Xixi ehorulâ mâentaymba ise âmâ — kely.

Ilâ umelâ kehoem myani Elimas nepyra idyly. Tyamelelâ myani xurâem. Ânguy emarylâ myani nhawâkylytakobâdoem. 12 Paulo adyesenry anhedyly tientuo myanimâkâ mârâ ilha iwymâry toenzepa kehoem âsewânily.Aituo Jesus wâgâ Paulo aguehobyry nheinwândyly.

Paulo, Barnabé warâ Antioquiaram idâhomobyry, Pisídiayan-yam

13 Sérgio Paulo agâ adâkebygueduo myani Paulo do-modo Pafosdâba âxiguelymo. Pepi imeâgâkeba odayPanfília yan-yam myani idâlymo. Perge iduantaji myanisaindylymo. Târâ myani João Marcos eagâpamo idyly.Jerusalémram odopâdyly. 14 Perge donropyryem myaniPaulo, Barnabé warâ Antioquiaram idâlymo, Pisídiaeynynonroam.

Page 69: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:15 69 ATOS 13:20

Tâzekobyzegueho oday myani mârâ âtâ judeu domodoDeus agâ agueze âtâdyguyhoam idâlymo. Egawânty-byem myani ekadylymo. 15 Adâitomo ara myani târââtâdyguyby modo Deus itaumbyry intainlymo ago ke-hoem. Moisés inwenibydâ myani intainlymo. Deusitaumbyry egatuwâni modo inweniby tytainzemo lâpylâmyani. Pape itaimbygueduo myani tonlo pymâ modo,Pauloram, Barnabéram warâ aguelymo:

— Nhaum, xinaram amyguehomobe mataymo,aguewâtaungâ. Xina eon-honwanâze amyguelymo atay,xinaram aguewâtaungâ lelâ — kelymo.

16Aituomyani Paulo saudyly, tâmarygueMYK alelâ ito-moem aidyly. Tytamuneba ituomomyani aguely adaguly:

— Judeu domodo, âmaemo judeu keba modotaunlo Deus xyreni modo warâ ydataungâ. 17 Iweâpamyakâwândy Deus israelita domodo induakely. Deustâinwânsemo myakâwândy. Egitodâ tataymo, aguitâisemo myakâwândy. Koendâ mykâinane Deus eagâmoawyly. Ton-honruguelâ myakâwândy akaemo nhetylytârâ âsenagazedomodâpa.

18 Quarenta anos ara, inakai modo Deus izepa atokulâ mykâinane anhekylymo. Nepyramo nipyraolâ myakâwândy Deus. 19 Sete lelâ tygueto modo,Canaã eynynâ tâjikeimbe myakâwândy. Deus olâmyakâwândy tainhehonzemo, kydamudo mârâ âjisodoem itomoem. “Kydamudo” uguely, judeu domodoidamudo. 20 Quatrocentos e cinquenta anos lelâtakaze myakâwândy kydamudo Egitodâ. Ilâpygueduomyakâwândy Canaãram odopâdylymo. Mârâpygueduojuizes myakâwândy Deus iwymârymoem nhekyly.Kurâdo tâense, âdydo imeom taunâkeze warâ mykâinaneakaemo juiz domodo. Pymâ ton-honreim kuru “rei”

Page 70: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:21 70 ATOS 13:25kelygue tâzekeingue tywymâguepamo myakâwândy —kely.

21Aituo myani Paulo agueondyly:— Samuel juizem awyly ume myakâwândy kurâdo

aguely: “Pymâ tynrenseim, ton-honreim kuru warâxina tywymâryem ize ato, ‘rei’ keho, âkelo anary modoiwymâry ara” kewândymomy. Awylygue myakâwândyDeus saguhoem kuru Saul induakely, kydamudoiwymâryem. Uguondo Quis imery myakâwândy mâkâ,kydamu Benjamim iepadyby ewy. Quarenta anosmyakâwândy Saul kydamudo iwymâryem awyly. 22 Deusitanru nhakaduo myakâwândy Saul pymâemba âieholyDeusram. Davi myakâwândy Deus induakely ejipyanoem.Warâ myakâwândy Deus aguely Davi wâgâ: “Koendâtutuze urâ awâkâ Davi, Jessé imery kâinwyneguyly.Auguehobyry ara lelâ ise aidyly” kewândymy Deus.

23 — Iweâpalâ myakâwândy Deus, Jesus wâgâ aguely:“Davi iweom ewy igonose urâ, judeu domodo emakeze”kely. Jesuslâ myani Deus “Igonose urâ” keho. 24 Jesuskurâdo Deus itaumbyrygue nhenomedâdylymo iraynâ,João Batista judeu domodoram adâkezelâ myani:“Âjityendaungâ inakanhe amitomobyry wâgâ. Deusizepa ato aiedyly imowâdaungâ. Batiza âiehowâdaungâ,inakanhe amitomobyry imoimbyryem mawylymomâenehon-homoem” kewânmy. 25 “Imakerinmo igonoseurâ” Deus kehobyry keba olâ myani mâkâ João Batista.Deus, “Aiekâ” kehobyry tienwanikely ume myani Joãoaguely: “Deus Ingonotybyka urâ, inanajimo? Mâkâmâinwânwânkylymo mâkeba urâ. Urâ pygueduo isemâkâ âewyly. Ton-honreim mâkâ, iemyenro keba. Mâkâise yakadâ kuru ton-honreim. Âdy mâkeba urâ. Ihuruetary ekâjiguerin-enlâ witoem nudupa lâgâlâ, ihurukâingokehoem” kewânmy João — kely myani Paulo.

Page 71: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:26 71 ATOS 13:3326Aituo myani Paulo agueondyly:— Ypemugudo, Abraão iweom, âmaemo, judeu keba

modo Deus xyrentaynrim modo warâ ydataungâ.Âdara kydâsemaguely awyly wâgâ kiuntudyze Deus.27 Nutuba lelâlâ myani akaemo Jerusalém donro modo,iwymârymo warâ, Jesus kâmakerin-em igonotyby awyly.Tâzekobyzegueho oday tydasemomyani, Deus itaumbyrywâgâ aguewâni modo Deus Ingonokyly Messias wâgâinwenibymo. Nutubamo olâ myani, Jesuslâ Messiasawyly. Jesus xyâhoem tâkazemo myani. “Warâ iseamidylymo” Deus kehobyry ara kehoem myani akaemoaidyly. 28 Xyâhoem Pilatosram nhekadylymo, âdy wâgâxyâho pebalâ. 29 Awârâ aidyly iraynâ, Deus itaumbyryegatuwânimodo adâkezelâmyakâwâm Jesuswâgâ. “Warâise Messias aidyly” kely iweniwânmomy. Saguhoeminwenihomobyry ara kehoem myani aidyly. Kruz wâgâigueduo eguepybyry tuhu imâsedo tâtagueim odajinhetadâdylymo.

30 — Deus olâ kurâem tyetonze. 31 Kurâemtâitombygueduo Jesus tâepanâgueze tyampyguenibyrymodoram. Iguely iraynâ tâtâzemo myani eagâ, Galiléiadonropyryem Jerusalémram nhenomedâdyly ume.Kurâem tâitombygueduo iweâpa myani Jesus akaemomodo agâ awyly. Enipyry modo, judeu domodoramkurâem itondybyem awyly wâgâ adâkezemo myani —kely myani Paulo.

32 Paulo myani eyanmo agueondyly:— Unâ iwâkuru Jesus wâgâ agueim âyanmo egatuze

lâpylâ tarâ xina awyly. 33 Iweâpa Deus kydamudo-ram “Warâ ise aidyly” kehobyrylâ xirâ iwerâ aini. Je-sus kurâem tyetonze myani. Saguhoenlâ myakâwândyiwenibyem awyly Messias wâgâ Salmosdâ:“Ymery âmâ; unwâm urâ warâ;

Page 72: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:34 72 ATOS 13:40kurâdoram ymery mawyly kâenehonly warâ”

kewândymy Deus, Jesus wâgâ.34 — “Kâingonotyby igueduo, kurâem ietonze urâ,

eguepybyry niwânzepa itoem” kewândymy Deus.“ ‘Koendâ ise urâ agâ’ uguely akâwândy Daviram.

Davi agâ koendâ watobyry ara ise agâmo koendâwawyly.

Xirâ auguehobyry ara aiese urâ”kewândymy Deus.

35 — Warâ lâpylâ myakâwândy Davi iwenibyem awyly,Deus aguehobyry Messias eguepybyry wâgâ:“Imarybyry, toenzepa âinwânnipyry eguepybyry

mâinwânzeânehomba ise âmâ”kewândymy Davi Deusram — kely myani Paulo.

36Aituo myani agueondyly:— Tywâgâpa Davi aguely awyly, tutuze kurâ, arâ

aguehobyry wâgâ. Deus tâinwânse, koendâ kydamudoiwymâryem awyly warâ mykâinane. Iguewâm olâmy.Idamudo eguepybyry etadâdobyry odajilâ myakâwândyeguepybyry âzetadâoly. Târâlâ myakâwândy eguepybyryiwânzely. 37 Jesus eguepybyry olâmyani niwânzepa. Deusmyani kurâem tyetonze — kely.

38Warâ tâkeze myani Paulo:— Ypemugudo, mâuntudyzemo urâ, Jesus kieinwântuo

lelâ inakanhe aguitobyry Deus nhygakely awyly. Jesuswâgâlâ iwerâ xina âyanmo aguely. 39 Jesus mâinwân-tuomo lelâ inakanhe amitomobyry âdygakeoly. Inana-jimo olâ inakanhe amitomobyry âdygakeoybyem, Moisésinweniby ara amidylymogue kulâ. Arâpa olâ. Jesusmâinwântuomo lelâ âdygakeoly. 40 Saguhoem Deus wâgâaguewâni modo, “Deus Ingonokyly eynynâbaom modoâsenagazeze” tâkezemo myakâwândy. Eynynâ itaungâ,

Page 73: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:41 73 ATOS 13:45

mâsenagazebyra mitomoem. Warâ myakâwândy Deusaguehobyry Habacuque inwenily:41 “ ‘Auguely mâinwântaymba âmaemo.

Âwankuem yedâmo lelâ.Âpaunzedaungâ, âseanedaungâ warâ!

Âdyoze âmaemo, ytaumbyry mâindadysebamawylymogue.

Iwerâ agânhekyly ise mâuntulymoemba kuru,tâwâlâ wâne koendâ âyanmo egatuly’ kewândymy

Deus”— kely myani Paulo.

42Adâkebygueduolâ myani Paulo, Barnabé warâ egase-lymo mârâ âtâ tâdâtâdyguyho odayba. Idâdaymo myanitonlo modo eyanmo aguely:

— Imâem tindadyse xina Jesus wâgâ. Tâzekobyzeguehooday âetondaungâne, xinaram agueonse — kelymomyani.

43 Idâdaymo toenzepa judeu domodo, Paulo, Barnabéwarâ tyampyguezemo myani. Judeu keba, judeu nhein-wânkyly einwânni modo eagâmo tâtâzemo lâpylâ myani.Paulo, Barnabé warâ eyanmo aguely myani:

— Kagâ koendâ tawyly Deus nimowâbyra. Ein-wânsezedaungâ lakuru awylygue anhekyly modo âmae-moenlâ awyly — kelymo.

44 Tâzekobyzegueho saintuo myani toenzepa tonlomodo âtâdyguyondylymo, Paulo, Barnabé warâ PymâJesus wâgâ aguely idase.

45 Toenzepa aguelymo idataynrim modo tientuomomyani judeu domodo iwymârydo iewiâpadylymo Paulo,Barnabé warâ agâ. Tâsewânilygue kulâ myani akaemopymâ domodo, Paulo, Barnabé warâ aguely nhakaladâdy-lymo:

Page 74: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:46 74 ATOS 13:50— Inokudylymo kulâ asaemo azagâ uguondo modo —

kelymo.46Akaemo pymâmodo nytabyra olâmyani Paulo, Barn-

abé warâ. Tâegane kehoem aguelymo lelâ:— Judeu âmaemo. Awylygue âyanmo xina

saguhoem kuru unâ Jesus wâgâ aguely. Xina aguehomâinwândyseba olâ âmaemo. Jesus mâinwântuomolelâ mâsemaguelymo kely mâinwântaymba âmaemo.Awylygue xina omolymo. Judeu keba modoram isexina Jesus xunâry nhegatuly iwerâ. 47 Iweâpa Deusaguewânmy:“Judeu keba modoram ytaumbyry egaturin-em âduake-

lymo.Esagon-ho kytâho nhesagon-ho ara ise ywâgâ

mâuntuen-honlymo,yam idâhomoem.

Tâinkâ lelâba ise âdara tâdâsemaguely awyly wâgâamyguelymo”

kewândymy Deus.— Awylygue ise judeu keba modoram xina Jesus wâgâ

aguely — kely myani Paulo judeu domodoram.48 Judeu keba modo awârâ tindatuo, toenzepa kehoem

myani iomazelymo.— Koendonro mâkâ Pymâ Jesus xunâry — kelymo

myani.Idânârâ Deus induakeyby modo myani Jesus tâin-

wânsemo, aunloenlâ eagâ tâitomoem.49Aituomyani akaemo Jesus einwânnimodo Jesuswâgâ

adâkely nimopamo. Tâinkâ lelâba myani xunârybyrynhegatulymo. 50 Agui olâ myani judeu domodo Paulo,Barnabé warâ tyewiâpanâzemo. Tonlo pymâ modo,pekodo modo âdypeom modo warâ eagâmo iewiâpady-lymo myani. Jesus neinwâmpyra myani akaemo pekodo

Page 75: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 13:51 75 ATOS 14:3modo; Moisés inweniby ara lelâ aidylymo. Idânârâ pymâdomodo agâ myani judeu domodo, Paulo, Barnabé warânhunâguedylymo, akaemo târâpa ejikehomoem.

51 Târâpa tâtâdaymo myani Paulo, Barnabé warâtuhuru etary nhutoleguguelymo, tonlo modo Deusramtânagazezeim awyly xutuho myani mârâ, aguehobyrytindadyseba atomobyry wâgâ. Ilâpyryem myani Paulo,Barnabé warâ Iconioram idâlymo. 52 Antioquiadâ Jesuseinwânni modo, toenzepa myani iomarumo, eynynon-roem tawylymogue. Deus Ispiritury aguehobyry ara lelâmyani aidylymo; eagâmolâ myani-ro warâ.

14Paulo, Barnabé warâ Iconioram idâhomobyry

1Antioquiadâ adâitomobyry ara lâpylâ myani Iconiodâaidylymo. Paulo, Barnabé warâ myarâ saintybyem âtâjudeu domodo âtâdyguyhoam tâtâzemo myani. Jesuswâgâ unâ nhegatulymo myani. Aguelymo tindatuo,toenzepa judeu domodo, judeu keba modo alelâ Jesustâinwânsemo myani. 2 Awylygue myani judeu Jesuseinwântânry Icônio donro modo Jesus einwânni modoidueryem nhenehonlymo. 3 Alâ olâ myani Paulo, Barn-abé warâ târâpa nâxigueba awylymo. Toenzepa myanikurâ domodo Jesus einwânni. Awylygue myani iweâpaidylymo târâ. Tyanepa kehoem myani Pymâ Jesus wâgâaguelymo:

— Agâmo koendâ kehoem Deus — kelymo myani tonlomodoram.

Deus Paulo, Barnabé warâ eon-honru tuduze myani,koendonro modo, adyesenry modo warâ anhetomoem.Deus arâ anhedyly myani, tonlo modo tunârybyry âkealâ

Page 76: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 14:4 76 ATOS 14:12awyly nheinwântomoem. 4 Âikâ âikâ warâ myani âpaun-zedylymo Deus itaumbyry wâgâ. Tâlâ myani Paulo, Barn-abé warâ eynynonro. Tâlâ lâpylâ myani judeu domodoewy Jesus einwântânry. 5 Aituo myani tonlo modo ewyPaulo, Barnabé warâ iduery pymâ modo agâ adâkehoemâturudylymo tienagazenehon-homoem.

— Tuhugue kydamytânemo — kelymo myani.6 Awârâ tiuntuduomo myani Paulo, Barnabé warâ Lis-

traram, Derberam, âtâ anary iwaguepaommodoramwarâânwiendylymo, Licaônia yan-yam. 7Âdyam tâtâhobyrydâJesus wâgâ adâkezemo lelâ myani.

Listradâ Paulo onwa tuhu nhamehomobyry8 Uguondo adakobâdânrybe myani târâ Listradâ.

Ihurudâ tywyke myani iazely. Awylygue myaninadakobâbyra awyly, ekadybyem lelâ awyly warâ. 9Mâkâuguondo myani Paulo, Jesus wâgâ aguely indadyly. Mâkâuguondo adakobâdânry koendâ kehoem enipyryemmyani Paulo tuoday aguely:

— Deus kua tyedyly tâinwânse merâ uguondo — kely.10Aituo myani eyam aguely:— Aukâ! XYDYK ikâ! — kely.Inepa kehoem myani mâkâ uguondo saudyly. XYDYK

idyly, adakobâdyly warâ. Kua imâmy ihuru. 11 Toenzepamyani kurâdoram âzeseoly, Paulo, Deus eon-honruguekua nhetybyem awylygue. Tientuomo myani adaenke-lymo tytanwe. Paulo nutuba myani âdakeze aguelymoawyly.

— Etaungâ. Aunlo kulâ uguondo mâkeba asaemo; deusasaemo azagâ — kelymo.

12 — Ton-honruneim modo asaemo azagâ, ize kydatomodo — kelymo myani.

Page 77: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 14:13 77 ATOS 14:18“Júpiter” kelygue myani Barnabé nhezetâdylymo,

Paulo pylâ “Mercúrio” kelygue-ro warâ, mâkâ tagonrotakaze kuru agueim awylygue.

13 Âtâ anaxi tâzegawântodâlâ myani tydeusry Júpiternhyrentomo âtâ. Mârâ âtâ oday tâwaneim myanitadawanku koroaem xygatyby, tapirâ warâ âtâ anaxi tâze-gawântoam tase. Tonlo modoram aguely myani:

— Tapirâ modo kyjiwâkudâne xirâ sawanku koroaemxygatybygue. Iweâma ise kyânly-ro warâ, asaemoazagâram nhunru kiengamehoem, kydeusry modoramkiengamezezedo ara — kelymo myani.

14 Akaemo Deus ara tyese tâkehonly tiuntuduo myaniPaulo, Barnabé warâ adahulilymo. Tâty tauguezemomyani, tytynru tienehon-homoem. Kurâdo duaxiegatudybyem myani adaenkelymo:

15 — Adâiseba itaungâ, Nhaum! Deus mâkeba xina.Imyenromo kulâ xina! Âyanmo Jesus wâgâ agueze xinaxarâ âewyly, onro xygatyby modo kulâ mâinwâmpyramitomoem, iwâgâ amyguelymo mâinmohomoem warâ.Âdyem nitaymba akaemo. Âdy âmaemoem anientaymbaise. Deus iguedânry einwântaungâ, kau, onro, parutabâ,idânârâ xugunipyry. Awâkâlâ idânârâ âdydo imeomxuguni.

16 — Saguhoem, ize tato aietaynrim modo tâwâlâ ait-omoem adyenehonze mykâinane Deus. 17 Koendâ lelâolâ mykâinane eagâmo awyly. Warâ mykâinane Deus-emlelâlâ tawyly nhenehonly, kopâ igononilâ, âpa ezaymâen-tâdybymo iazeânehoinlâ. Mâkâlâ âpynirymo xudunri,idânârâ ize matomogue tuomare lelâ mitomoem xuduimwarâ. Warâmâkâ koendâ awyly agâmo,mâinwântomoem— kelymo.

18 “Deus mâkeba xina” kelymo umelâ kehoem myanitonlo modo akaemo tien-hoguedoem, âty adiendyse

Page 78: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 14:19 78 ATOS 14:23awylymo, deuslâ akaemo-ro waunlo ara. Paulo, Barnabéwarâ tadahulizemo myani, kurâdo arâ anipyra itomoem,âdara tidyly nutuba tawylymogue.

19 Ilâpygueduo myani judeu Antioquia donro modoewy, Icônio donro modo ewy warâ Listraram saindylymo.Jesus eynynonro keba myani akaemo. Paulo, Barnabéwarâ agâ kurâdo tyewiâpanânehonzemo, izepamo tyene-honzemo warâ myani akaemo Listraram saintyby modo.Aituo myani kurâ domodo tuhugue Paulo nhamytâdy-lymo. Tyamytâbygueduomo myani âtâ anaymba nhux-idylymo, igueypyen-ro waunlo ara myani, enanajimo.Târâlâ myani inmolymo. 20 Jesus einwânni modoramtâjidâtyguyoze myani inmohomobyrydâ. Tâensedylymoumelâ myani Paulo saudyly, âtâ anaxi idâondyly. Emetuomyani Barnabé agâ idâlymo âtâ anary Derbe kehoram.

Paulo, Barnabé warâ Síria yan-yam odopâdomobyry21 Târâ Derbedâ myani Paulo, Barnabé warâ unâ

iwâkuru Jesus wâgâ aguelymo. Toenzepa myani kurâdomârâ âtâ anano modo ewy Jesus nheinwândylymo,mârâ unâ tindatuo. Tonlopyryem myani akaemo azagâodopâdylymo Listraram, Iconioram, Antioquia Pisídiaeynynonroam warâ. 22 Âtâ anary modo anakâ takaday,Jesus einwânni modo tuomazeânzemo, turusemo warâmyani, Jesus neinwâmpyra nipyra itomoem.

— Jesus mâinwâmpyra tâiseba itaungâ. Deusgue ty-wymâgueim âmaemo. Awylygue ise toenzepa kurâdo Je-sus izepaommodo, âewiâsedylymo, inagazedylymo warâ.Arâ ise Deus agonro modo aieholy — tâkezemo mykâi-nane.

23 Âtâ anary modo odakâ takadaymo, Paulo, Barn-abé warâ uguondo modo tuduakezemo myani, mârâ âtâ

Page 79: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 14:24 79 ATOS 14:28anaym Jesus einwânni modo iwymâryem. Tinduake-bygueduomomyani nâwinduapyra idylymo wao, akaemopymâ iwelo modo eynynâ Jesusram tienkadomoem.

— Asaemo koendâ âinwânni modo iwymâryem xinainduakewâdyby modo koendâ egâ. Âinwântâ asaemo —kelymo myani Jesusram.

24 Aituo myani Paulo, Barnabé warâ âtâ anary Pisí-dia eynynonro modo odakâ sakadylymo. Panfíliayan-yam myani saindylymo. 25 Tâinkâ takadaymoPergedâ unâ iwâkuru Jesus wâgâ negatuba nipyramomyani. Ilâpyryem myani âtâ anary Atália iduantaji idâ-lymo. 26 Târâ myani pepi odaji âxiedylymo, AntioquiaSíria eynynonroam todopâdondomoem. Iweâpa myanimârâ âtâ anaymba âxigueybyem awylymo, Jesus xunâryegatuze. Deus ewanu aiese idâlymo iraynâ myani Jesuseinwânni modo, Deus agâ xurâmoem aguelymo:

— Koendâ asaemo imary modo egâ, âunâry egatuzeidâdaymo — kelymo myani tonlo modo.

Deus itaumbyry egatuimbyryem myani Paulo, Barn-abé warâ myarâ odopâdylymo. 27 Saintybyem myaniJesus einwânni modo agâ âtâdyguylymo, idânârâ Deusanhetyby tiengatuhomoem.

— Deus xina neon-honwanâdâ, xunârybyry xinanhegatuhoem. Judeu keba modo Jesus nheinwântomoemanieneho — kelymo myani.

28 Iweâpa myani Paulo, Barnabé warâ târâ Jesus ein-wânni modo agâ awylymo.

15Jerusalémdâ Jesus einwânni modo iwymâry modo

âtâdyguyhomobyry

Page 80: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:1 80 ATOS 15:31 Paulo, Barnabé warâ Antioquiadâ awyly ume myani

uguondo modo ewy Judeiadâpa, Antioquiaram idâlymo.Saintybyem myani aguelymo Jesus einwânni modoram:

—Moisés inweniby ara, iamudo iazeypy ilery ety iopirytadatâoze lelâ, iamudo judeu awyly xutuhoem, Deusxurâem awyly xutuhoemwarâ. Awylygue, âmaemo judeukebamodomâsemaguedyzemataymo, xina ezewenry araaitaungâ. Xina ezewenry ara amipyra âmaemo-ro watay,Deus imakewâbyramo ise — kelymo.

2 Arâ aguelymo tindatuo, Paulo, Barnabé warâ ague-lymo nehoguebyramo myani. Aituo myani aguelymo:

— Ioze inkâba kulâ amyguelymo. Judeu keba modoemadyeseim mâkeba awârâ tâjilery ety iopiry satâly — ke-lymo.

Toenzepa myani âjihogulymo Judéia donro saintybymodo agâ aguehomobyry wâgâ. Aituo myani Antio-quia donro modo judeu satâhogue tatâze, tatâzeba warâtawyly nutuba idylymo.

— Uguondo modo ewy Jerusalémram igonose kurâ,awârâmodo koendâ xutuze, myarâ Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo agâ, Jesus einwânni modo iwymâryagâ warâ agueze idâhomoem — kelymo.

Agueypyem myani Paulo, Barnabé, eagonro modolâpylâ warâ Jerusalémram idâwâni modo induakelymo.3 Ilâpygueduo myani Paulo, Barnabé, Jesus einwânnimodo ewy iduakewâdyby modo warâ Antioquiadâpa idâ-lymo Jerusalémram. Fenícia einkâ, Samaria einkâ warâmyani sakadylymo. Âtâ anakâ takadaymo alâ mykâinaneJesus einwânni modo agâ âtâdyguylymo.

— Agui judeu keba modo âdy tyeinwânkyly tumozemo,Jesus tyeinwântomoem — kelymo mykâinane.

Aguelymo tindatuo myani âtâ anary sakadomodâ Jesuseinwânni modo iomazewâdylymo.

Page 81: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:4 81 ATOS 15:94 Paulo domodo Jerusalémram tainsemo myani.

Koendâ lelâ myani âzedaenkuolymo Jesus einwânnimodoram, Jesus tunâry egaturin-em induakeybymodoram, pymâ domodoram warâ. Idânârâ Deuseon-honrugue adientybymo ara myani Paulo eyanmonhegatuly. 5 Fariseu domodo ewype myani târâ. Jesuseinwânnipyrymoem myani, Fariseu-em tatomodâ. Pauloaguely tindatuo, neinwâmpyramo myani. Awylyguesautybyem aguelymo:

— Judeu keba modo Jesus nheinwândylymo-ro watay,kâzewenry ara nidâmo, Moisés inweniby ara. Tylery etyiopiry natâmo, Deus xurâem tawyly tienehon-homoem.Warâ tâise Jesus einwânni modo iwelo kienomedâdyly,judeu, judeu keba modo alelâ — kelymo.

Aguehomo arâ izepa myani Paulo.6 Aituo myani idânârâ Jesus tunâry egaturin-em in-

duakeyby modo, Jesus einwânni iwymâry modo warâtâtunâguedomoem âtâdyguylymo.

— Tâwâlâ, tâwâlâpa judeu keba modo kara satâly? —kelymo myani âjigue.

7Toenzepamyani adâjidyly wâgâ aguelymo. Aguelymoidanipyryem myani Pedro agueze saudyly:

— Nhaum, iweâpalâ ani Deus uduakely, judeu kebamodoram Jesus wâgâ aguenriem, tunâry indatomoem,nheinwântomoem warâ. Xirâ tutuzelâ âmaemo. 8 Kurâdomodo nhangahu oday âdara xunâgumo awyly tu-tuze Deus. Judeu keba modoram Tyispiritury nigonodâlâpylâ, kyam tingonotobyry ara, judeu keba modo tin-wynedyly tienehon-hoem. 9 Idânârâ âzekiba lelâ kurâ,Deus xurâem, judeu, judeu keba alelâ. Judeu keba modoJesus nheinwândylymo-ro watay, inakanhe aitomobyryxygakezemâkâ, inakanhe aguitobyry nhygakehobyry ara.

Page 82: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:10 82 ATOS 15:1710 — “Judeu domodo ara tatâduneba judeu keba modo

nidâ” tâkeze Deus. Awylygue “Kara nadatâomo” mygue-duomo, Deus aguehobyry sakaze myguelymo kulâ awârâ.Idânârâ kâzewenry ara kuru anitaymba myakâwâm ky-damudo. Kâzewenry ara kehoem aguitoem nuduwâpyralâpylâ iwerâ. Âdaituo pylâka judeu kebamodo kâzewenkeaidyse mawylymo? Tâmânreingue mânhetâdylymo-rowaunlo ara awârâ. Koendâpa arâ adâjidyly. 11 Inakanheaini lelâlâ wâne kurâ, Jesus koendonro awylygue olâkydâzemakeoly. Arâ lâpylâ judeu keba modo nhemakely,“Warâ itaungâ” kepalâ — kely myani Pedro eyanmo.

12 Pedro aguely tindatuo myani tonlo modo âdakepaidylymo. Barnabé, Paulo warâ adâitobyry nhegatulymoindadylymo myani.

— Deuslâ ani judeu keba modoram Jesus wâgâ aguezexina igononi. Eon-honrugue adyesenrymodo, koendonromodo warâ xina aniendâ — kelymo.

13 Paulo, Barnabé warâ nhegatuybymo einwânmâmyTiago. Aguepygueduomo myani aguely:

— Nhaum, ydataungâ. 14 Simão Pedro aguehobyrymidataimolâ. “Inepa kehoem Deus koendonro tawylynhenehonly judeu keba modoram” keanry. “TienkylyemDeus tuduakeze myani akaemo judeu keba modo ewy”keanry. 15 “Aiese urâ” tâkehobyry aralâ Deus aidyly.Iwenibyenlâ myakâwândy Deus itaumbyry awo wâgâ:16 “Deus urâ.

Odopâze urâ âyanmo.Davi iweom ynynonroemba isemo lelâlâ wâne,

yeinwântondomoem, yrentomoem warâ aietonzeolâ urâ.

Âtâ ihugueyby saunâtondyly wâne,myara ise iweloemkânhetondyly nhangahumo oday.

17Warâ ise agânhedyly, judeu keba modo urâem itoem.

Page 83: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:18 83 ATOS 15:22

Kâingâsedyby watay, yeinwânsemo lelâ,urâem tawylymogue.

18Warâ auguely urâ âwymâry.Xirâ âyanmo xutuen-honze urâ.

Saguhoem auguehobyrylâ xirâ unâ”kewândymy Deus, tunâry aguewâni modoram — kelymyani Tiago.

19Aituo myani Tiago agueondyly:— Ienanaji, kienkuâdâbyramo tâise kurâ akaemo judeu

keba modo, Jesus tyeinwântoem, tydamudo ezewenryimoimbyryem awylygue. 20Kiunrutomoem pape eyanmokyjiweninre. Warâ ise kinwenily: “Onro xygatyby, sexygatyby warâam ânguylâ nhunru xuduypy kâdâtaundâ.Uguondo tywydy lelâ nynanâdâ; pekodo tusoram lelânâdynanâo warâ. Ânguydo imeom idu odano modo, âtâinatanomodowarâmântomoem tâwâlâwao iununapâdâ;iunu kâzenywâdaundâ warâ.” Warâ ise kiunrudylymo.21 Iweâpalâ myakâwândy judeu domodo Moisés inwenibyindadyly. Até iwerâ âtâ anakâ tâzekobyzegueho odaytâtâdyguyzemolâ lâpylâ. Judeu domodo newiâpabyraitoem, xirâ pape aguehobyry ara ise judeu keba modoaidylymo — kely myani Tiago.

Judeu keba modoram pape igonotobyry22 Jesus tunâry egaturin-em induakeyby modo, idânârâ

Jesus einwânni modo, iwymârymo modo warâ Tiagoaguely tohoguezemo myani. Aituo myani iwymârymopape inwenily, ingonodyly warâ Antioquiadâ Jesus ein-wânni modoram. Pape iwenily tienwanikebygueduomyani azagâ uguondo modo induakelymo pape saniem,Silas, Judas warâ. (Barsabás kelygue tâzekeim lâpylâ

Page 84: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:23 84 ATOS 15:29myani mâkâ Judas.) Jesus einwânni modo xurâem, koen-donro myani akaemo azagâ. Paulo, Barnabé warâ myanieagâmo idâim.

23Warâ kely myani pape inwenilymo:“Âmaemo judeu keba modoram xirâ pape xina inwe-

nily. Âdapa lâwâne âmaemo idânârâ? Xinaem, xinaipemugu âmaemo, xina ara Jesus einwânni mawyly-mogue. Antioquiadâ, Síria eynynâ, Cilícia eynynâ warâmâintain-homoem keankâ xirâ xina inwenily.

24 “Tutuze xina, taunlo uguondo modo ewy aw-yarâ idâhomobyry. Xina ingonotybyemba olâ keankâidâlymo-ro warâ. ‘Mâsemaguedyze mataymo, judeu do-modo satâhogue adatâowâdaungâ. Moisés inweniby aralelâ aitaungâ warâ’ nyguemomy âyanmo. Âda midy-lymo awyly mâuntuba mitaundâmomy, aguelymo mâin-datuomo. Ânguy ‘Aguewâtaungâ’ keduo inkâba keankâakaemo arâ aguely. 25 Âyanmo aguehomobyry tindatuoxina nâtâdyguy, awârâ unâ wâgâ adâkehoem, koendâ tâ-seinwândoem warâ. Xina nâtunâguedâ âdara amidylymowâgâ. Azagâ uguondo xina niduake awyarâ idârin-em xi-naem agueze. Paulo, Barnabé warâ agâ ise idâlymo. Xinaipemugu lâpylâ asaemo Paulo, Barnabé warâ, xina araJesus einwânni lâpylâ awylymogue. 26 Âdyoze tâkeze aniasaemo, Pymâ Jesus Cristo xunârybyry egatuze idâdaymo.27 Awylygue Judas, Silas warâ xina ingonodyly, xinaâtunâguedobyry wâgâ âyanmo aguehomoem. Koendâkehoem âyanmo egatuzemo xirâ pape wâgâ inwenibymodo.

28 “Deus Ispiritury aguehobyry, xina aguehobyry warâamânhedysemo xina ato. Ton-honre kehoem inkâbaise xirâ modo amânhetomoem; âdylâ tuonugueim âen-wyenmo manâdylymo ara kulâ ise. 29 ‘Onrogue, segue

Page 85: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:30 85 ATOS 15:36warâ xygatyby modoram ânguylâ nhunru xuduypy kâdâ-taundâ. Ânguydo imeom idu odano modo, âtâ inatanomodo warâ mântomoem tâwâlâ wao iunu napâdâ; munrukâzenywâdaundâ warâ. Uguondo tywydy lelâ nynanâdâ;pekodo tusoram lelâ nâdynanâo warâ.’ Xirâ kulâ xinaâyanmo agueho. Tuomare ise âmaemo, xina aguehoara amituomo. Koendâ lelâ itaungâ. Xirâ xina âyanmoinwenily. Alâ kulâ.”

Warâ myani Jesus einwânni modo inwenily judeu kebamodoram.

30 Silas, Judas warâ pape Antioquiaram sasetâjigonohonzemo myani. Myarâ saintybyem myani Jesuseinwânni modo indâtyguylymo, pape tiunduhomoem.31 Pymâ tonlo modo ago kehoem myani pape intainlymoindatomoem. Tindatuo myani iomazelymo mârâ papeiweniby wâgâ. 32 Jesus wâgâ agueim myani akaemo,Judas, Silas warâ. Jesus wâgâ agueduomo, tohonwanzemyani tonlo modo. Tuomaremo lelâ myani Jesustyeinwânsezedylymogue. 33 Iweâpa myani akaemo azagâtârâ awyly. Todopâdomoem, ohondaymo myani tonlomodo eyanmo aguely:

— Mydâdaymo nhesemo Deus — kelymo.Aituo myani Judas, Silas warâ odopâdylymo tugonon-

ibyry modoram. 34 [Silas tâxiândyze wâne myani târâ.]*35Antioquiadâ myani Paulo, Barnabé warâ iweâpa idy-

lymo. Pymâ Jesus wâgâ myani, Jesus wâgâ enomedânimodo agâ lâpylâ, unâ nhegatulymo.

Paulo, Barnabé agâ âseagonguehomobyry36 Târâ iweâpa itybyem myani Paulo, Barnabéram

aguely:* 15:34 Idânârâ livru saguho modo wâgâ iwenibyemba xirâ.

Page 86: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 15:37 86 ATOS 16:2— Âtâ anary kytâhobyry modoram kydodopâne, Pymâ

Jesus einwânni modo iomazeânze. Tâinwânselâ awylymokâuntudyze urâ, ize ato ara aidylymo awyly warâ — kelymyani.

37— Inoro. João Marcos kagâ idâze lâpylâ — kely myaniBarnabé.

38 Paulo olâ myani João Marcos tagâmo idâdyseba.— Kagâ nâtâbane awâkâ nidâ — kewânmy Paulo.Waunroem kuru unâ Jesus wâgâ egatuze idâdaymo,

João Marcos eagâmo tâtâze myani. Idâhomo xypyryamkehoem nipyra olâ myani. Panfília eynynâ ataymomyani JoãoMarcosram âjionlymo. Awylyguemyani Paulotagâmo idâdyseba awyly. 39 Barnabé myani mâkâ sa-lokuzenomo tagâmo idâdyse. ToenzepamyanimâkâwâgâPaulo agâ aguely. Ton-honre kehoem myani âseudy-lymo; nâseinwâmbyramo olâ myani. Awylygue myaniâseagonguelymo. Barnabé, João Marcos tagâ tase myani.Ilha Chipream myani idâlymo. 40 Silas myani Paulo indu-akely tagonroem. Âxiguelymo iraynâ, Antioquiadâ Jesuseinwânni modo adâkezemo myani Deus agâ xurâmoem:

— Âunâry egatuze asaemo idâly, Pymâ. Eagâmolâ ikâ,xuahuzemo — kelymo myani.

41 Aguepygueduomo myani Paulo, Silas warâ idâly.Síria einkâ, Cilícia einkâ warâ myani sakadylymo. Tâinkâlelâba myani Jesus einwânni modo nhomazeândylymo.

16Paulo, Silas warâ agâ Timóteo idâhobyry

1 Paulo, Silas warâ idâondylymo myani Derberam, Lis-traram warâ. Tâlâ myani salokuzenomo Timóteo kehoListradâ. Jesus einwânni myani mâkâ. Judeu myani mâkâise, Jesus einwânni lâpylâ. Gregu olâ myani nhunwym.2 Listradâ, Iconiodâ warâ Jesus einwânni, koendonroem

Page 87: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:3 87 ATOS 16:9Timóteo awyly wâgâ adâkezemo myani. 3 Paulo myaniTimóteo tagâ tiandyse. Tutuze olâ myani, tâtâhodâtoenzepa judeu domodope awyly judeu keba modo duay.Tutuze myani akaemo, Timóteo iamudoem atay, judeudomodo satâho ara tatâzeba awyly, nhunwym greguawylygue. Aituo myani tiandyly iraynâ, Paulo judeusatâho ara nhatâen-honly, judeu domodo newiâpabyraitoem. 4 Ilâpygueduo myani Paulo, Silas warâ Listradâbaâxiguelymo. Timóteo tasemo myani tagâ. Tâinkâ lelâbaâtâ anakâ takadaylâ myani, Jesus einwânni modo indâ-tyguylymo tiunrutomoem:

— Jerusalémdâ, Jesus tunâry egaturin-em induakeybymodo, pymâ domodo warâ pape inwenibymo agueho aralelâ aitaungâ — kelymo myani.

5 Paulo aguely tindatuo myani Jesus einwânni modoeon-honwanzezedylymo. Toenzepa myani kurâdo Jesusnheinwândylymo. Kopaelâgâembaba myani kurâdo Jesusnheinwânsezedyly; toenzepa isezedylymo lakuru myani.

Troadedâ Paulo enu oday uguondo Macedônia donro âty-gadobyry

6 Deus Ispiritury Pauloram, eagonro modoram warâaguely myani:

— Ásia yan-yam inkâba wao idâwâtaungâ Jesus xunâryegatuze — kely.

Awylygue myani Frígia einkâ, Galácia einkâ alelâ Jesuswâgâ agueze idâlymo. 7 Mísia yan-yam iwaguepa tain-semomyani. Âtâ anary Bitínia kehoam idâze kelymo umemyani Deus Ispiritury eyanmo aguely:

— Myarâ mydâdysebamo aze — kely.8 Aituo myani Mísia einkâ lelâ sakadylymo, Trôade

iduantaji taintomoem. 9 Mârâ kopae myani Paulo enu

Page 88: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:10 88 ATOS 16:15

âtygadyly. Uguondo Macedônia donro myani nhekylyXYDYK warâ.

— Âekâ Macedoniaram, Jesus xunâry xinaram egatuze— kehonly myani Paulo.

10 Tânu âtygadobyry Paulo nhegatuduo ani inepa ke-hoem Macedoniaram tâtâhoem xina ohondyly. Deuslâtonlo modoram Jesus wâgâ unâ iwâkuru agueze tugononiawyly, tutuze tawylygue.

Pekodo Lídia keho, Jesus nheinwântobyry11Troadedâpa xina egasely ani pepi imâsedo oday. Ilha

Samotrácia kehoam ani xina idâly. Kopaelâgâem anixina saindyly Neápolis iduantaji. 12 Târâpa xina idâly anituhuru wâgâ Filiposram. Toenzepa kurâdope ani mârâanaym, Romadâpa saintyby modo. Macedônia eynynâ,tâgareim ani mârâ âtâ anary Filipos keho. Iweâpa anixina târâ awyly. 13 Tâzekobyzegueho oday ani xidadâodaypa xina âxiguely. Paru emelaji ani xina idâly, judeudomodo Deus agâ agueze idâhoram. Pekodo modopeani târâ âtâdyguyhomodâ. Ekadybyem, pekodo modoagâ ani xina âtunâguedyly Jesus wâgâ. 14 Pekodo Lídiakehobe myani iduaymo. Âtâ anary Tiatira anano myanimâkâ, âtâ tâwâenseim, nawy emyenro modo vende ieni,Deus eynynonro lâpylâ olâ-ro warâ. Alâ mykâinaneaguezesedyly eagâ. Paulo agueho koendâ nhutuhoemaiemâ Pymâ Jesus. Paulo aguely idanipyryem, Jesustâinwânse ani mâkâ.

15 Awylygue ani ety odano modo agâlâ kehoem ba-tiza âieholy, Jesus eynynonroem tawylymo tienehon-homoem. Ilâpyryem ani Lídia xinaram aguely:

— Pymâ Jesus einwânnipyryem wawyly tutuzeâmaemo. Awylygue iety odaji âxidâdaungârâ — kely.

Tygâseduo ani etyram âxidâze xina idâly, târâ Filiposdâtatay.

Page 89: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:16 89 ATOS 16:22Paulo, Silas warâ Filiposdâ etadâdomobyry

16 Filiposdâ tatay, Deus agâ agueze tâdâtâho idâwaym,âwynsaundo kadopâgue taseim tâense ani xina. Diabueon-honrugue myani waunroem aini modo nhutuly.Âdy aini tutuze awylygue, toenzepa myani dinherunhemakely. Uguondo modoram adanâhoybyemolâ myani mâkâ. Awylygue myani idânârâ dinherunhemakeyby xurâempa awyly. 17 Xina niampyguebyranipyra olâ ani mâkâ âwynsaundo. Taenle kehoem animâkâ xina nhapyguedyly:

— Deus emary asaemo uguondo modo! Kaynonro Deusemary asaemo. Âdara Deus kâmakely awyly egatuimasaemo! — kely ani.

18 Iweâpa ani arâ aguezeseze awyly. Aituo ani Pauloiewiâpadyly, âwynsaundoam MYK idyly, mâkâ iodanokadopâram aguely warâ:

— Jesus Cristo eon-honrugue xirâ âyam auguely.“Awâkâ âwynsaundo odaypa ikâ. Idâ” uguely — kely.

Agueduo inepa kehoem mâkâ odaypa egasely. 19Mâkââwynsaundo âdy wayam waunroem aini modo nutuom-byra awyly tiuntuduomo ani sodomodo, Paulo, Silas warâagâ iewiâpadylymo. Aituo Paulo, Silas warâ nhawâne-honlymo. Nhuxinehonlymo praçaram, pymâ domodoâtâdyguyhoam. 20 Ilâpyryem ani pymâ Roma donromodoram nhaleholymo. Warâ ani eyanmo aguelymo:

— Judeu asaemo azagâ. Kâty anary inakanhe ienehonzekely asaemo. 21 Kâzewenry arapa kulâ konomedâdy-lymo. Roma donro kurâ. Alâ kulâ inkâba âkelo modonheinwânkyly kyzeinwâne. Kâzewenrylâ kyzeinwâne —kelymo ani.

22 Aguelymo tindatuo ani kurâdo âtâdyguyby modoPaulo, Silas warâ agâ iewiâpadylymo. Aituo ani pymâdomodo, tonlo modoram aguelymo:

Page 90: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:23 90 ATOS 16:30

—Asaemo azagâ etyguewâdaungâ, mampioguhomoem— kelymo.

23 Toenzepa kehoem ani adapioguolymo. Sapioguy-byem ani kadeia odaxi âzetadâolymo.

—Koendâne asaemoenahungâ, nâsemagueba itomoem— kewânmy pymâ domodo etadâdyby modo eniram.

24 Aguehoymbyem kadeia xypyryam kehoem nhady-lymo. Târâ myani ihurumo nhakubyândylymo, seihoguywâdyby modo odaji, nâsemagueba itomoem.

25-26 Paulo, Silas warâ Deus agâ aguelymo, igâkymowarâ myani. Kadeia odaxi etadâdyby modo myani ty-dase. Kuetâji, akaemo azagâ Deus agâ agueday, igâ-tuday warâ myani toenzepa kehoem onro âzekânily.Onro âzekâniduo, kadeia itâdobyry tuhu tatuwâze myani;kadeia tâzekânize lâpylâ myani warâ. Mârâ umelâ myaniidânârâ pyanta modo âzenahunguewâdyly. Korentymetalgueto ekâjihomobyry adatâwâdyly warâ. 27 Aituomyani etadâdyby modo eni xuaguely, saudyly. Kadeiaiwyantary idânârâ kehoem tânahungueba awyly nhedylymyani. Idânârâ kadeia odanomodo âwientybyemwaunloara myani enanaji. Awylygue myani tydahoru nhetylytâdyâhoem. 28Âdyâze kely ume olâmyani Paulo toenzepakehoem adaenkely:

— Tâdyâzepa ikâ! Tarâlâ xina idânârâ! Ânguy nâwien-taymba! — kely.

29 Paulo aguely tindatuo myani mâkâ etadâdyby modoeni esagon-ho nhenetomoem nhekadyly. Esagon-hosawânipyryem myani tâgase kehoem âwândyly. Paulo,Silas warâ eydâ atoram idâly. Tyanugue tapâne kehoemmyani enadomo âzeguhoam idyly. 30 Ilâpyryem myanikadeia odayba nhetaguelymo. Eyanmo aguely myani:

Page 91: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:31 91 ATOS 16:37

—Âdaka ise awidyly, kâsemaguehoem, inakanhe awito-byry xygakehoem warâ? — kely.

31Aituo myani in-hogulymo:— Pymâ Jesus lelâ einwânkâ, mâsemaguehoem.

Âpemugudo Jesus nheinwândylymo-ro watay,âsemaguezemo lâpylâ — kelymo.

32 Etadâdyby modo eniram, idânârâ ety odanomodoram warâ Jesus xunâry tâgatuzemo myani.33Kuetâjilâ myani, mâkâ etadâdybymodo eni, Paulo, Silaswarâ sapioguhomobyry âunkehobyry ingokely. Inepakehoemmyani, mâkâ, ipemugudo alelâ batiza âieholymo,Jesus einwânniem awylymo xutuhoem. 34 Ilâpyryemmyani mâkâ uguondo Paulo, Silas warâ nhadylytâtyam, tuantomoem. Toenzepa myani iomarumo,Deus tâinwânse tawylymogue, Jesus eynynonroemtawylymogue warâ.

35 Emetybyem myani pymâ Roma donro modo, políciaingonodylymo etadâdyby modo eni agâ agueze.

— Etaguegâ akaemo azagâ uguondo modo — keze in-gonodylymo.

36 Pymâdo itaumbyry tienmakeduo myani etadâdybymodo eni idâly Paulo, Silas warâ agâ agueze.

— Pymâdo itaguehoanguimo. “Tutuzebalâ idâwâ-taungâ” keanrymomy — kely myani.

37 Tutuzeba kulâ tâtaguedyzeba olâ myani Paulo.Awylygue myani policiaram aguely:

— Roma donro modo mâentomo ara xina etaungâ.Judeu wâne xina, Romadâ tâzeke lâpylâ olâ xina. Pymâkuru Roma donro aguehobyry xina âdykâ nakadaymba.Alâ olâ keankâ tâzenanaym xina adapioguoly. Xinainakanhe aitobyry wâgâ aguepa kulâ keankâ pymâdoxina kadeia odaxi nhetadânehonly. Iwerâ pylâ xina

Page 92: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 16:38 92 ATOS 17:3etaguehonze kelymo, tutuzebalâ-ro. Arâ aguipyra kine!Akaemolâ nâedâ xarâ, tâzenanaym xina etagueze — kely.

38 Inepa kehoem myani polícia domodo odopâdylyRoma donro pymâ modoram Paulo aguehobyry egatuze.Paulo, Silas warâ Romadâ tâzeke awyly tiuntuduomyani toenzepa âseanedylymo. 39 Inepa kehoem myanikadeiaram idâlymo, Paulo, Silas warâram agueze:

— Toenzepa xina âjityendyly inagazenehon-homobyrywâgâ. Âynynâmo xina inakanhe aitobyry enanânehon-wâdaungâ — kelymo myani.

Adâkebygueduomo myani idânârâ tâzenanaym kadeiaodaypa Paulo, Silas warâ nhadylymo kuohoram. Warâmyani tientaguebygueduomo, aguelymo:

— Xina ety anaymba itaungâne — kelymo.40 Kadeia odaypa egaseybyem myani Paulo, Silas warâ

Lídia etyram idâlymo. Târâ myani Jesus einwânni modonhodylymo. Aituo myani eyanmo aguelymo:

— Jesus tâinwânselâ itaungâ. Ize ato ara lelâ aitaungâwarâ — kelymo.

Iomazeânimobyryem, eon-hondânimobyryem warâmyani Filiposdâba idâlymo.

17Paulo, Silas warâ Tessalonicaram idâhomobyry

1 Filiposdâba egaseybyem myani Paulo, Silas warâ An-fípolis einkâ, Apolônia einkâwarâ sakadylymo. Ilâpyryemmyani âtâ anary Tessalônica kehoam saindylymo. Judeudomodo Deus agâ agueze âtâdyguyhobe myani mârâ âtâanaym. 2 Adâito ara, tâzekobyzegueho oday myani Paulomyarâ idâly. Azagâ tokalâ warâ tâzekobyzegueho aramyani Deus itaumbyry iweniby wâgâ tonlo modo agâxunâgu. 3Messias wâgâ saguhoem kuru Deus itaumbyryegatuim modo inweniby wâgâ myani aguelymo.

Page 93: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:4 93 ATOS 17:7

— “Messias âsenagazeze, igueze warâ, ilâpyryemkurâem itonze olâ” kely myani inwenilymo. Merâ Jesusâyanmo augueho, Messiaslâ merâ, Deus Ingonotybylâ —kely myani Paulo.

4 Arâ Paulo aguely tindatuo myani judeu domodo ewyJesus nheinwândylymo. Paulo, Silas warâ eagâ idylymolelâ. Gregu domodo ewy Deus einwânnipe myani mârââtâ anaym, judeu domodo nheinwânto ara. Toenzepaakaemo ewy Jesus tâinwânsemo myani Paulo, Silas warâaguehobyrywâgâ. Pekodo tynrenseim toenzepa tutuzeimmodo Jesus tâinwânsemo lâpylâ myani. Jesus einwân-niem itaymby modo, Paulo, Silas warâ agâ on-hoamitaunmâmomy.

5 Toenzepa typemugudo modo ewy Jesus tyeinwân-toem, tâzewenrymo imolymo tientuo myani judeu do-modo Jesus einwântânry, Paulo, Silaswarâ agâ iewiâpady-lymo. Aituo inakanhe aitaynrimmodo ewy agâ âtâdyguy-lymo. Paulo, Silas warâ wâgâ inakanhe kulâ aguelymomyani. Aituo myani akaemo inakai modo tâwanunenrymodo iewiâpadylymo, adaenkelymo adaguly. Inepa ke-hoem Jasão etyram idâlymo Paulo, eagonro modo warââxidâdobyryam. Tianwâdysemo myani, pymâ domodoenadoram tiantomoem, tienagazedomoem warâ. 6 Paulodomodo niompyramo olâ myani târâ. Tyewiâpaduomomyani Jesus einwânni modo, Jasão warâ tâtâdyzebalâpymâ domodo enadoram nhadylymo. Adaenkelymomyani:

— Koendâpa akaemo Jesus wâgâ aguewâni modo.Idâhomobyrydâ, kurâ domodo tyewiâpanânehonze lelâpymâ agâ. Iwerâem kulâ keankâ kâty anaxi saindylymo.7 Jasão ety odaymo keankâ. Kywymâry Roma donroezewenry neinwântaymbamo keankâ. “Jesus kywymâry

Page 94: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:8 94 ATOS 17:14kuru, mâkâ Roma donro pymâ mâkeba” nyguemo —kelymo.

8 Awârâ aguelymo myani Tessalônica donro modo,pymâ domodo warâ nehoguebyramo. Toenzepa kehoemmyani iewiâpadylymo. 9 Aituo myani pymâ domodoJasãoram, Jesus einwânni modoram warâ aguelymo:

— Xinaram dinheru âunduwâtaungâ. Akaemo Jesuswâgâ aguewâni modo âdy tarâ inakanhe nienehombamo-ro watay, âyanmo xuduonse lelâ xina — kelymo.

Agueduomo myani Jasão, eataen-ho modo warâ din-heru eyanmo nhudulymo, tumohomoem.

Paulo, Silas, eagonro modo warâ Bereiaram idâhomobyry10 Iguantuo myani Tessalonicadâ Jesus einwânni modo,

Paulo, Silas, eataen-ho modo warâ Bereiaram ingon-odylymo. Myarâ saintybyem myani, judeu domodoâtâdyguyho âtâ odaji idâlymo. 11 Târâ myani tonlo modoPauloram âzenomedâolymo Jesus wâgâ. Tessalônicadonro modo emyenro keba myani tonlo modo. Toen-zepa myani Paulo tiengatudyze ato tindadyse awylymo.Kopaelâgâembaba myani Deus itaumbyry iweniby wâgââsenomedâdylymo, âkealâ kuru Paulo aguely awyly tiun-tuhomoem.

12 Agui judeu domodo ewy, gregu uguondo modo ewy,pekodo tynrenseim toenzepa tutuzeim modo ewy warâJesus tâinwânsemo myani târâ. 13 Judeu Tessalônicadonro modo, “Bereiadâ Paulo, Jesus wâgâ aguely” kelytindatuomo myani idâlymo myarâ, Jesus wâgâ aguelyizepa tawylymogue. Awylygue myani nhunâguedylymo,tonlomodo Jesus xunâry egatuwânimodo agâ iewiâpado-moem.

14 Jesus einwântânry modo iewiâpaduo myani, tonloJesus einwânni modo Paulo paru emelaji nhadylymo,âwientoem. Silas, Timóteo warâ Paulo agâ nâtâbamo

Page 95: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:15 95 ATOS 17:18myani. Târâ Bereiadâlâmyani âxiânlymo. 15Paulo âwien-toem sanipyry modo eagâlâ myani Atenasram idâlymo.Bereiaram odopâdylymo iraynâ myani, Paulo eyanmoaguely:

— Silas, Timóteo warâ xarâ inepa âetomoen-neaguewâtaungâ, inepa xarâ Atenasram yagâ oxiozeâetomoem — kely.

Ilâpygueduo myani Beréia donro modo odopâdyly lelâtâty anaxi.

Atenasdâ Paulo Jesus wâgâ aguehobyry16 Silas, Timóteo warâ inwânwânse Atenasdâ

tatay, Paulo toenzepa xygatyby modo nhyrenkylymo,nhetygueguylymo tâense myani. Deus ara kehoemnhyrenkylymo. Toenzepa myani xygatyby modo,toenzepa lelâlâ âji sahuimbelâ kehoem myani. Tientuo,toenzepa myani Paulo âjityendyly. 17 Kopaelâgâembabamyani Jesus xunâry nhegatuzezedyly. Âtâ tâdâtâdyguyhooday myani Jesus wâgâ judeu domodoram, judeu kebamodoram alelâ aguezesedyly. Judeu domodo iDeusrylâmyani akaemo judeu keba modo nhyrenkylymo lâpylâ.Kopaelâgâembaba lâpylâ myani praçaram idâly, Jesuswâgâ aguezeseze myarâ adakobâze idâwâni modoram.

18 Agui myani kurâdo tonomeguneim modo mârâ âtâanaym, imâem âsenomedâdaymby modo warâ. Akaemotonomeguneim modo ewylâ myani “epicureus” kehomodo, “estóicos” keho modo warâ. Aunlolâ myaniakaemo ewy Paulo agâ Jesus wâgâ xunâgumo.

— Jesus tâigueze lelâlâmyani, iwerâ olâ kurâem itondy-byem — tâkeze myani Paulo eyanmo.

Arâ Paulo aguely tindatuo myani akaemo ewy aguely:— Ânguydo kulâ awâkâ Jesus wâgâ aguenri. Iozepa

kulâ, nutuba kulâ warâ awâkâ aguely — kelymo.

Page 96: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:19 96 ATOS 17:25Tâlâ pylâ olâ,— Kewâdyly kulâ mâkeba. Âkelo âtâ anano modo

iDeusry wâgâ awâkâ aguely, kiuntudânry modo wâgâ —keim modo.

19 Aituo myani akaemo tonomeguneim modo Paulonhadylymo myarâ iwelo modogue tâdâsenomedâdoam,Areópago kehoram. Târâ myani nhapâiguelymo:

— Iwelo mâengatuly tiuntudyze xina. 20 Âdykâ awârâamygueho xina nidataymba. Tiuntudyze olâ xina âdyawyly. Koendâ wao xinaram egatugâ — kelymo myani.

21 Idânârâ myani kurâdo Atenas donro modo unâiwelo idadyly izetonroem awyly. Târâ enamadyby modo,âkelo âtâ ananobyry modo alelâ myani unâ izetonroemawylymo.

22 Aituo myani enanaynmolâ Paulo saudyly, Are-opagodâ adâkehoem:

— Nhaum, Atenas donro modo, ydataungâ. Toen-zepa kuru tâzekudo tuhu xygatyby, se xygatyby warâmâynrendylymo tarâ Atenasdâ. Awâkâ Deus myguewâ-tomo mâinwânkylymo awyly, tutuze urâ. 23 Âtâ anakâkadakobâday, toenzepa kurâ ekudo xygatyby modo, âtâekudo modo, ânguydo imeom ekudo warâ sedâ. Awâkâmodo mâen-hoguedomo ejidydâ sedâ lâpylâ olâ “Deustutuzenry xyrento xirâ” kely iwenibybeom âji. Deusmâuntudânrymolâ iwâgâ augueho.

24— Tytanrugue kulâ myani Deus onro, kau, paru warânhugudyly, idânârâ onwogonro, kau wogonro, paikano,âdydo imeom, ânguydo imeom, kurâ domodo warâ.Idânârâ tiungutyby sodo, xuturim warâ mâkâ. Kintâdybyoday kulâ tâjikeim mâkeba mâkâ. 25 Tâmawyadâzeimmâkebamâkâ,mâkâlâ aieni awylygue. Mâkâlâ kyigueâne-hondânry. Mâkâ peba-ro watay, kydâepaiguewâbyratâise kurâ. Awâkâlâ olâ tâlâ kydato modo xudunri.

Page 97: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:26 97 ATOS 17:3226 Saguho uguondo xygamâ. Mâkâ uguondo iepadybylâawâkâ kurâ domodo onro anakonro. Deuslâ myakâwândytâinkâ lelâba ejitânimo. Waunro kuru uguondo tyngadylyiraynâlâ myakâwândy Deus aguely âdykâ ejidymo awylywâgâ. Aguewândymy âdara onro anaym awylymo wâgâ,âdara agui idylymo, âdara aguipa idylymo wâgâ, âdaralelâ tynrenseimmodowâgâ, âdara lelâ tynrensenrymodowâgâ warâ.

27 — Koendâ iwâgâ kiuntuhoem, kieinwântoem warâmyani idânârâ kugudyly. Iwaguepalâ awâkâ Deus, kagâawyly. Kurâdo tuiotodâlâ awâkâ. 28 Saguhoem aguehon-wânmy: “Awâkâ Deus kâendylygue olâ tâlâ kydawyly.Mâkâlâ kydadakobâdoem kon-honru xuduim” kewânmyuguondo gregu. “Deus imeom kurâ idânârâ” kewânmysaguhoem uguondo modo tonomeguneimbyry modoewy. Aguehobyry tutuzelâ âmaemo. 29 Kurâma Deusimeombyry. Kurâma ourugue xygatyby keba, prataguexygatyby keba, tuhugue xygatyby keba warâ. Awylyguetâzekudo xygatybyam “Deus merâ” kykeba kydawyly.

30 — Kaudyly ume myakâwândy saguhobyry modokoendâ Deus wâgâ nutubamo. Awylygue myakâwândyDeusram toenzepa nâzenagazeoba awylymo. Iwerâ olâidânârâam Deus aguenripyryem: “Âjityendaungâ in-akanhe amitomobyry wâgâ, amitombyra mitomoem”keimpyryem. 31 Xutuimbyryenlâ Deus âdara tynynonromodo, tynynâbaom modo warâ âikâam, âikâam tien-toem. Uguondo Deus induakeyby koendâ tutuze ânguyâji tâdâsenagazedoam idâim, ânguy eagâ ini lelâlâ warâ.Tâigueze lelâlâ myani, Deus olâ kurâem tyetonze. Awârâadientuo, Deus tânehonze myani Jesuslâ kâmakerin-emtinduakeyby awyly — kely myani Paulo.

32 “Jesus kurâem tyetonze myani, igueypyem lelâlâawyly ume” Paulo kely tindatuo, tâlâ myani âwankuem

Page 98: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 17:33 98 ATOS 18:5ieni modo. Tâlâ pylâ olâ myani,

— Âdaralâne awârâ xinaram egatuongâ. Jesus wâgâimâem tiuntudyze xina — keim modo.

33Adâkebygueduo myani Paulo egasely Areópagodâba.34 Tonlo modo ewy Jesus tâinwânsemo myani, Pauloaguely tindatuo. Uguondo Dionísio myani Jesus einwânnimodo ewy; tonomegueim kehoem myani mâkâ; târâAreopagodâ xuturim ewy myani mâkâ. Pekodo DamárisJesus tâinwânse lâpylâ myani.

18Corintodâ Paulo Jesus wâgâ aguehobyry

1 Ilâpygueduo myani Paulo, Atenasdâba idâly Corin-toram. 2 Târâ myani uguondo judeu Áquila nhodyly,Ponto eynynâ enamadyby. Priscila myani iwydy ezedy.Iweâpa kuba myani Itáliadâba saindylymo, âtâ anaryRoma dompyryem. Pymâ kuru Cláudio, “Idânârâ judeutaunlo modo nâxiguemo” keduo myani Romadâpa âx-iguelymo. 3 Tâjitubygue âtâ xygani myani mâkâ, Pauloemyenro lâpylâ. Târâ tatay, Áquila etydâlâ myaniPaulo âxidâdyly, eagâ tâsewanihoem. 4 Aunlolâ myanitâzekobyzegueho oday Paulo idâly judeu domodo Deusagâ agueze âtâdyguyho odaji. Jesus wâgâ myani târâaguely, judeu domodo agâ, gregu judeu domodo ezewenrymodo agâ warâ. Jesus nheinwântomoem wâne myaniaguely.

5 Silas, Timóteo warâ Macedoniadâpa saindyly inwân-wânselâ myani Paulo Corintodâ awyly. Saintuomomyani,Paulo tâjitubygue âtâ xygadyly inmoly, Jesus wâgâ unâtiengatuhoem. Jesuslâ Messias, Deus Ingonotyby awylynheinwântomoem judeu domodoram adâkezemo lâwânemyani.

Page 99: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 18:6 99 ATOS 18:116 Paulo aguely tindatuo, eagâ tyewiâpazemo myani.

Eagâ tâseuzemo, tywykezemo warâ myani. Aituo myaniPauloramododokeolymo. Tiondokedaymo, enanaynmolâmyani tâty tywogonro nhurounukely, Deus izepa ato arakulâ aitomobyry tienehon-hoem. Aituo eyanmo aguely:

— Jesus mâinwâmpyra âmaemo watay, âigueduomo,Deus eydâ atoram mydâwâpyra ise âmaemo. Mâse-nagazedylymogue tâwentâzeba ise urâ-ro warâ. Âyanmounâ Jesus wâgâ segatuaguilâma. Iwâgâ mâuntudyzebamawylymogue, iwerâ judeu kebamodo ise kâenkyly kuru.Jesus wâgâ unâ iwâkuru ise eyanmo kâengatuly — kelymyani.

7 Agueypyem myani mârâ âtâ odayba egasely. TícioJusto etyram myani idâly. Tâdâtâdyguyho eynynâlâmyani mâkâ ety. Judeu keba myani mâkâ, Deus tâin-wânse olâ myani. Etydâlâ myani âtâdyguyby modoramPaulo Jesus wâgâ aguely. 8 Târâ Paulo aguely tin-datuomyani tâdâtâdyguyho iwymâry Crispo Jesus nhein-wândyly, idânârâ ety odano modo lâpylâ warâ. Toenzepamârâ âtâ anary Corinto donro modo Jesus tâinwânsemomyani, Paulo Jesus wâgâ aguely tindatuomo. Awylyguemyani batiza âieholymo, Jesus einwânnipyryem tawylytienehon-homoem.

9 Paulo eâenkyem Jesus âepanâguewânmy eyam.— Tyanepa ikâ, Paulo. Unâry mâengatuba tâiseba ikâ.

Aguekâ lelâ. MYK tâiseba ikâ. 10Agâlâ urâ, nhetâlâ, ânguyâda âepyra itoem. Xirâ âtâ anaymagui kurâdo yeinwânse,amyguely tindatuo — kely myani.

11 Iweâpa nekâ myani Paulo târâ Corintodâ awyly,tokalâ anu, tuotagueze awârâem Jesus wâgâ unâ egatuzetonlo modoram. Koendâ kehoem myani Jesus wâgâ tonlomodo nhenomedâdyly.

Page 100: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 18:12 100 ATOS 18:1812 Tokalâ anu, tuotagueze sakabygueduo toenzepa

judeu domodo eagâ tyewiâpazemo myani. Tawâsemomyani, Gálio enadoram tasemo warâ, tienwentâguedo-moem. Acaia eynynonro modo iwymâry iwelo Romadâpaigonotyby myani mâkâ Gálio. 13 Warâ myani judeu do-modo eyam aguely:

— Kâzewenke inkâba merâ uguondo kurâdo Deus yan-yam iese kely — kelymo.

14 Paulo agueze kely umelâ myani Gálio, judeu do-modoram aguely:

— Ydataungâ, Nhaum. Kâenagazedaymba ise urâ merâuguondo. Roma donro pymâ xunâry nhakaduoma tâiseurâ tânagazeze. Inakanhe aitybyemwarâwatay tâise kâe-nagazedyly, amyguehomo ara. 15Mâindadyseba matomoaguelygue kulâ olâ mâenwentâdylymo, inakanhe aito-byry wâgâba. “Messiaslâ awâkâ Jesus” kelygue kulâ olâmâenwentâdylymo, inakanhe aitobyry wâgâba. Izewen-rymolâ awârâ âdaituoba kulâ tâzewentâdyly, Roma donropymâ agueho mâkeba. Izewenkemoba kulâ aguely,inanajimo-ro watay, âmaemolâ enagazedaungâ. Awârâkâindatondyzeba aze! — kely myani Gálio.

16—Tarâ tâdâsewendâdodâpa itaungâ inepa kehoem—kely myani.

17 Târâpa tâgaselymo ume, âtâ judeu domodoâtâdyguyho iwymâry Sóstenes tawâsemo myani. PymâGálio enanaynlâ myani nhapiogulymo. Awârâgue kulânâtynanâbyra olâ myani Gálio.

Paulo Antioquiaram odopâdobyry18 Iweâpamyani Paulo Corintodâ awyly, Jesus einwânni

modo agâ. Târâ tatay, Deusram “Âdylâ âmâem aiese urâ”kewânmy. Ilâpygueduomyani âsedaenguly tâxiguehoem.Tuhuru wâgâ myani Cencreiaram idâly. Áquila, iwydylâ

Page 101: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 18:19 101 ATOS 18:25Priscila warâ myani eagâ idâim. Cencréia iduantaji tain-semo myani. Mârâ tuantayba tâtâly iraynâ, Paulo tyan-gahudu tatâen-honze myani, judeu domodo ezewenryaralâ, Deusram adâkehobyry aralâ adâituo. Paru ozemyani idâlymo, Cencréiadâpa. 19 Efesoram saintybyemmyani Áquila, iwydylâ warâ âxiânlymo. Târâpa tâxiguelyiraynâ, Paulo idâwânmy judeu domodo âtâdyguyhoam.Myarâ egawântybyem myani tonlo modo agâ Jesus wâgâxunâgu.

20Aituo myani akaemo Pauloram aguely:— Xina agâlâ wao ikâ — kelymo.—Nudupa gâlâ enra udâly awylygue— kewânmy Paulo.21 Tâtâly ume myani aguely:— Odopâze urâ, Deus ize atay — kely.Aituo myani Paulo pepi imâsedo odaji âxiedyly. Efe-

sodâpa idâly. 22 Cesareianra saintybyem, inepa kehoemJerusalémram idâly. Târâ âdiempa kulâ myani Jesuseinwânni modo agâ awyly. Inepa kehoem myani Antio-quiaram idâly, Síria yan-yam.

Apolo Jesus xunâry nhegatuhobyry Efesodâ, Corintodâwarâ

23 Iweâpa nipyralâ myani târâpa âxiguely lâpylâ.Tuhuru wâgâ myani idâondyly Jesus einwânni modoram,Galácia yan-yam, Frígia yan-yam warâ, Jesus xunâryguetonlo modo enomedâze, iomazeânzemowarâ, Pymâ Jesusago kuru nheinwântomoem.

24 Paulo Galácia yan-yam, Frígia yan-yam warâidâpygueduo myani judeu Apolo keho idâly Efesoram.Âtâ anary Alexandria donro myani mâkâ. Kurâdoagâ tâdâtunâguedyly koendâ kehoem myani nhutuly.Koendâ kehoem lâpylâ myani nhutuly, Deus itaumbyryegatuwânibyry modo inweniby. 25 Tuomare kehoem

Page 102: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 18:26 102 ATOS 18:28myani aguely kurâdoram Jesus wâgâ. Ioze lelâ myaninhenomedâdylymo. Mâkâ lelâlâ koendâ kuru Jesuswâgâ nutubalâ myani. João Batista aguehobyry lelâmyani nhutuly: “Âjityendaungâ inakanhe amitomobyrywâgâ. Deus izepa ato aiedyly imowâdaungâ. Batizaâiehowâdaungâ, inakanhe amitomobyry imoimbyryemmawylymo mâenehon-homoem” kehobyry lelâ nhutuly.

26 Alâ olâ myani Efesoram saintybyem, judeu domodoâtâdyguyho oday tyanepa kehoem nhenomedâdylymo.Áquila, Priscilawarâ Apolo aguely tydasemomyani. Aituomyani tâtyam nhadylymo, koendâ kuru Pymâ Jesus wâgâtienomedâdomoem. Koendâ kehoem myani nhegatu-lymo, Jesus kieinwântuo lelâ Deus eydâ atoram kaindylyawyly wâgâ.

27 Aituo myani Apolo, Acaia yan-yam tâtâdyzeidyly, Jesus wâgâ agueze. Tiuntuduo myani Jesuseinwânni modo Éfeso donro ingüizeândylymo, eon-honwanâdylymo warâ. Acaiadâ Jesus einwânni modoraminwenilymo:

— Apolo xirâ kata sani. Jesus einwânni merâ, xunâryegatuimwarâ. KoendâneApolo edaenkuwâdaungâ—kelyigatarymo.

Myarâ saintybyem Apolo, mâkâ Jesus einwânni modotonomedâze myani Deus eagâmo koendâ atobyry wâgâ.28 Tâzenanaynlâ myani Jesus wâgâ aguely judeu do-modoram.

— Messias mâkeba Jesus, Deus Ingonotyby mâkeba —tâkezemo myani judeu domodo.

Apolo olâ myani saguhoem Deus itaumbyryegatuwânibyry modo Messias wâgâ inweniby tytainze.Awylygue myani aguely:

— Idataungâ. “Warâ ise Messias aieholy” kewânmyDeus. Jesus agâ aityby modo, Deus aguehobyry ara

Page 103: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:1 103 ATOS 19:6kehoem aidyly. Awylygue Jesuslâ Messias awyly, DeusIngonotyby — kely.

Koendâ lelâlâ myani aguely. Aituo pylâ myani judeudomodo âdakepa awyly-ro warâ.

19Efesodâ Paulo unâ Jesus wâgâ nhegatuhobyry

1 Apolo, Corintodâ awyly ume myani Paulo Efesoramidâly; vale de Cayster einkâ myani idâly. Efesoramsaintybyem myani Jesus eynynonro modo agâ oxiodyly.2Aituo myani nhapâiguelymo:

— JesusmâinwântuomoDeus Ispiritury âyanmonâedâ?— kely.

— Ânguyka awâkâ Deus Ispiritury amygueho? Awâkâwâgâ ânguy aguely xina nidataymba — kelymo.

3Aituo myani Paulo aguely:— Âdaituo pylâka keankâ batiza mâieholymo? — kely.Aituo myani in-hogulymo:— Xina batiza âieholy, inakanhe adâitobyry wâgâ tâji-

tyenze tawyly tienehon-hoem, João Batista aguehobyryara — kelymo.

4Aituo myani Paulo aguely:— En-hem, inakanhe adâitobyry wâgâ âjityeni modo,

Deus izepa ato aiedyly imoimbyry modo warâ myani Joãobatiza nhekyly. Adâkeze lâpylâ myani judeu domodoram:“Urâ pygueduo âeni einwântaungâ kuru” tâkeze myani.Jesus einwândyly wâgâlâ myani mâkâ aguely — kelyPaulo.

5Paulo aguely tindapygueduo, batiza âieholymomyaniPymâ Jesus tâinwânse tawylymo tienehon-homoem.6 Paulo nhangahumo onwa tâmary nhedyly myani. AituoDeus Ispiritury nhonwamo âewyly. Tâjitanru âkelo DeusIspiriturydâba âenigue âjitainlymo. Deus itaumbyry

Page 104: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:7 104 ATOS 19:13nhegatulymo. 7Doze uguondomodo lelâmyanimârâ umetonlo modo.

8Azagâ tokalâwarâ nunâ ara lelâmyani Paulo idâzesezeawyly judeu domodo âtâdyguyho odaji. Tyanepa myaniJesus wâgâ âtunâguedylymo. Pauloram adapâigueolymo,in-hogulymo warâ myani.

— Deus kywymâryem idyse kydatay, Jesus lelâ kyzein-wâne — kely Paulo.

9 Tâlâ myani Paulo aguely idani modo ewy tâe-ganeim modo aguely tyeinwândysebaom modo warâ.“Jesus kieinwântuo lelâ Deus eydâ atoam kytâly” Paulokelygue myani idânârâ kurâ domodo enanaym Paulonhunâguedylymo.

Aituo myani Paulo, eagonro modo Jesus eynynonromodo warâ târâpa idylymo. Târâ Jesus wâgâ Paulonenomedâbyramo idyly. Idâly myani uguondo Tiranokurâdo nhenomedâdoram. Kopaelâgâembaba myaniPaulo kurâdo âtâdyguyby modo agâ Jesus wâgâ aguely.10 Azagâ anos myani Paulo târâ Ásia eynynâ Pymâ Jesuswâgâ unâ egatuzeze awyly. Toenzepa myani judeu do-modo, judeu keba modo warâ idaseze awylymo.

Uguondo Ceva imeombyry kadopâ nhânkyze kewâto-mobyry

11 Deus eon-honrugue myani Paulo ânguy anhetânrymodo kehoem anhedyly. 12 Tâwânuneim modo,kadopâbeommodowarâ Paulo tukobizehobyrynhyguyhoatay, ety iwogonro ewano atay warâ MÂʼ nhedylymowatay, kua tâiehozemo myani Deus eon-honrugue.13 Judeu domodo ewy kadopâ nhânkyrim modope lâpylâmyani. Myarâ, myarâ warâ myani kadopâ nhânkyzeadakobâdylymo. Pymâ Jesus neinwâmpyra tawylymo

Page 105: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:14 105 ATOS 19:19umelâ, Jesus eon-honrugue aise kelymo, Paulo aito ara.Warâ myani kadopâ modoram aguelymo:

— Jesus eon-honrugue igasehomoem auguely, mâkâPaulo agueho eon-honrugue — kelymo.

14 Ceva imeom myani akaemo sete uguondo modo arâaini. Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymârymyani akaemo nhunwym. Alâ myani kadopâram ague-lymo:

— Jesus eon-honrugue xina ogonodyly, Paulo aguehoeon-honrugue — kelymo.

15Warâ olâ myani kadopâ aguely eyanmo:— Jesus tutuze urâ. Ânguy Paulo awyly tutuze urâ.

Âmaemo olâ âutubamo urâ — kely.16 Aituo mâkâ uguondo kadopâbeom nhonwamo

adamely. Ton-honre kehoem nhapiogulymo. Etymonhaunguewâdyly. Toenzepa kehoem âdyolymo.Awylygue tâunkeze, etymo sauguewâtybyem warâkehoem mârâ âtâ odayba âwiendylymo. 17 Idânârâkehoem tonlo Éfeso donro modo nhutulymo Ceva imeomaietobyry. Judeu domodo, judeu keba modo warâ awârâegary indadylymo. Aituo âseanedylymo. Pymâ Jesustoenzepa ton-honreim awyly wâgâ lelâ aguelymo.

18 Toenzepa Jesus einwânni modo tâtâzemo myanitâdâtâdyguyhoam. Jesus eynynonroem tâidyly iraynâinakanhe adâitobyry noempyramo myani. Tâzenanaynlâmyani âkadulymo. 19 Toenzepa kuenwenwâni modo,âmeodo modo warâ Jesus eynynonroem tâisemo myani.Jesus tyeinwântuo myani tywapery modo nhenewylymo,kurâ domodo kua tientomoem, tiengamehomoem warâtâsenomedâdobyry. Tâzenanaynlâ myani mârâ papenhaduândylymo, kuenwenriempa, âmeodoempa warâitybyem tawyly tienehon-homoem. Tâwâenseim mârâ

Page 106: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:20 106 ATOS 19:26pape; nhapâgueduomo, cinquenta mil moeda prataguetotâise tyaduânseba watay ebyry nhuduly. 20Arâmyani unâJesus wâgâ toenzepa âji mododâ âzegatuoly. Deus eon-honrugue, toenzepa myani kurâ domodo Jesus nhein-wândyly.

Éfeso donro modo iewiâpadobyry21 Ilâpygueduo myani Paulo tyangahu oday xunâzely:— Macedônia einkâ, Acaia einkâ warâ ise yakadyly,

Jesus einwânnimodo tâense. Tonlopyryem ise Jerusalém-ram udâly. Ilema ise Romaram udâly-ro warâ — kely.

22 Tâtâly iraynâ olâ Timóteo, Erasto warâ saguhoemkuru Macedoniaram ingonokyly. Jesus wâgâ enomedânilâpylâ myani akaemo. Mâkâ kuru olâ myani iweâpa Ásiaeynynâ awyly.

23 “Jesus kieinwântuo lelâ, Deus eydâ atoram kytâly”Paulo keduo myani Éfeso donro modo iewiâpadylymoJesus einwânni modo agâ. Tyewiâkygue, toenzepa myaniâtâ anaym koendâpa nhenehonlymo. “Deus eydâ atoramkalehoim einwânni modo” kelygue myani Jesus einwânnimodo nhezetâdylymo.

24 Uguondo Demétrio kehobe myani târâ. TydeusaryDiana ety ekudo imeimbyry metalgueto xygani myanimâkâ. Mârâ vende tientuo, toenzepa myani dinherunhemakely, emawyadâni modo lâpylâ warâ. 25 Aituomyani idânârâ tagâ tâwanuneim modo ingâsedyly, Di-ana ety ekudo imeimbyry metalgueto xygataynrimmodolâpylâ warâ ingâsedyly. Eyanmo aguely:

— Ydataungâ, Nhaum. Toenzepa dinheru kienmakelydeusa Diana ety ekudo imeimbyrygue. 26 Âdaidyly awylytutuze âmaemo, Paulo Jesus wâgâ agueduo. Aguelytydaselâ âmaemo. “Deus kuru mâkeba awâkâ uguondomodo kulâ nhygatyby; tohoguezeim mâkeba tâise awârâ

Page 107: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:27 107 ATOS 19:31

metalgueto, segueto warâ” tâkeze inanry Paulo. Taunlomodo ewy aguidope aguely neinwândâ. Aituo deusaDiana einwândyly inmolymo. Xirâ âtâ anano modolelâba keankâ kurâdo, Ásia eynynonro modo warâ, Pauloaguely idataynrim modo. Kiyngatyby modo einwândylyinmolymo keankâ. 27 Koendâpa ise enra awârâ kurâem.Alâ awârâ aisezedyly-ro watay, tâwanepa ise kydaze.Dinheru kienmakeba ise. Tynrenseba ise awârâ âtâ, Dianaety. “Ekudyby modo xina nanâpyra ise” keze kurâdo.Taunlo modo aguely-ro watay, idânârâ Ásia eynynonromodo agueze lâpylâ. Awârâ lelâba-ro warâ, Deusa Dianakieinwânkyly ânguy ize inkâba ise, neinwântaymba isewarâ — kely myani Demétrio.

28 Demétrio aguely tindatuo myani kurâdo iewiâpa-daynly. Adaenkewâdylymo:

— Tynreim awâkâ deusa Diana kieinwânkyly! Idânârâkurâ taunlo Éfeso donromodo tâinwânse kurâ! — kelymo.

29 Idânârâ kehoem myani adaenkelymo ton-honre ke-hoem. Saenlumo tindatuo myani toenzepa kurâdoâtâdyguylymo mârâ âtâ anano modo ara. Âdakulâmomyani, saenlumo, okonodylymo warâ, inakanhemo lelâlâmyani. Gaio, Aristarco warâ nhawâdylymo, Macedôniadonro, Paulo agâ Efesoram âetyby modo. Mârâ âtâimeâgâkeba kurâdo âtâdyguyhobyryam tuxize nhady-lymo. 30 Tagonrodo sawâtobyry tiuntuduo myani Paulomâkâ lelâlâ tâgawândyse idyly, kurâdo agâ agueze. Jesuseinwânni modo olâ myani warâ eyam aguelymo:

— Awyarâ tâtâzeba ikâ — kelymo.31 Pymâ Ásia eynynonro modo ewy Efesoam âetaymby

modo, tataen-homoPauloram tytaumbyry ingonodylymomyani:

Page 108: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:32 108 ATOS 19:38— Awyarâ kurâdo tyewiâtuneim modo âtâdyguy-

hobyryam tâtâzeba ikâ — kelymo myani.32 Toenzepa myani kurâdo saenlunu, okonodylymo

warâ. Âikâ, âikâ warâ taenluem aguelymo. Aguimyani akaemo ewy âdaituo târâ âtâdyguybyem tawylyxutudânry. 33 Judeu tonlo modo ewy tyangahu odayaguelymo:

— Kânagazeze asaemo kurâdo, judeu kydawylygue,Paulo ara — kelymo.

Aituo myani uguondo Alexandre kehoram aguelymo:— Kurâdo agâ aguekâ. “Inakanhe xina anitaymba

âmaemoem” kekâ eyanmo — kelymo.Aituo myani Alexandre kurâdo âdakepa itoem tâ-

marygue aidyly, “Xina judeu domodo âda nitaymbaâmaemoem” tâkehoem. 34 Judeu mâkâ awyly tiuntuduomyani on-hoam lelâ adaenkelymo ton-honre kehoem:

— Tynreim awâkâ deusa Diana kieinwânkyly! Idânârâkurâ taunlo Éfeso donromodo tâinwânse kurâ! — kelymo.

Azagâ horas myani arâ adaenkezeze awylymo.35Aituo myani mârâ âtâ anary iwymâry emary, koendâ

kehoemkurâdoMYKalelâ itomoemaguely. Aituo eyanmoaguely:

— Nhaum, ydataungâ! Idânârâ tutuze kurâ, tarâkyjidadârydâ âtâ imâsedo, iwâkuru warâpe awyly, kiyn-renkyly kydeusary Diana kientyguedo. Anra lâpylâ mârâtuhu kau odaypa ihugueyby, Diana ekudo emyenro. Âtâ,tuhuwarâ eni kurâ. 36 Idânârâ tâdutuoze kykewâdyly kulâkeba awyly. Awylygue MYK alelâ itaungâ. Tadahulizebaitaungâ. Âdy koendâ kiuntuba kulâ aguientaymbakine. 37 Asaemo azagâ uguondo modo xarâ mene-taimo. Âdy nemagazedaymba asaemo deusa ety oday.Eyam inakanhe kulâ aguepamo gâlâ warâ. 38 Demétrio,

Page 109: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 19:39 109 ATOS 20:4emawyadâni modo warâ iwâgâ adâkehobe-ro watay,pymâ modoram agueze nâtâmo. Aitoem mawânkâ pymâawârâgue tâwaneimpe awyly. Tâtâdyguyho saintuo lelââtâdyguylymo awyly tutuzelâ olâ âmaemo.

39 — Eagonro unâ amyguedyse âmaemo-ro watayolâ, tâwâlâ kurâ domodo âtâdyguyhoam aguewâtaunda,pymâ kuru Roma donro aguehobyry aralâ. 40 Tarâ aitybymodo, Pymâ Roma donro nhutuly-ro watay, toenzepatâise kagâ iewiâky. “Âdaituoka madahulilymo, aenlumowarâ? Âdaituoba kulâ tâzewentâdyly myguelymo! Au-guehobyry keankâ mankaguylymo” keze. Âdara kin-hoguba ise kurâ — kely myani pymâ emary.

41 Adâkebygueduo, âtâdyguywâdyby modo etyram in-gonotaynly.

20Macedoniadâ, Acaiadâ warâ Jesus wâgâ Paulo

nhegatuhobyry1 Tyewiâtuneim modo tâtyram odopâbygueduo myani

Paulo akaemo Jesus einwânni modo ingâsenehonly. Nhu-rudylymo myani Jesus lelâ nheinwântomoem, ize ato aralelâ aitomoem warâ. Ilâpyryem, âsedaenguly, Macedôniayan-yam tâtâhoem. 2 Jesus einwânni modope ato âtâanakâ takazemo myani. Jesus tâinwânselâ itomoem, izeato ara lelâ aitomoemwarâ myani akaemo nhurudylymo.Aituo Acaiaram saindyly. 3Azagâ tokalâ warâ nunâmyanitârâ awyly. Paru oze Siriaram idâze kely umemyani judeutonlo modo aguelymo:

— Tainkâ sakaday ise kyânly — kelymo.Arâ xunârymo awyly tiuntuduo myani Paulo

odopâdyly tuhuru wâgâlâ Macedônia einkâ. 4 Jesuseinwânni modo ewy eagâ tâtâze myani: Sópatro,

Page 110: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 20:5 110 ATOS 20:11Pirro imery (Beréia donro), Aristarco, Segundos warâ(Tessalônica donro), Gaio (Derbe donro), Timóteo (Listradonro), Tíquico, Trófimo warâ (Ásia eynynonro). Warâmyani Paulo nhapygueno Filiposram idâday. 5Urâ, Paulowarâ Filiposdâlâ ani xina, akaemo sete lelâ waunroemTroaderam xina inwânwânse idâday. 6Pão Ioliho Pebanroetyguenibyryem ani xina Filiposdâba âxiguely. Cincoemedyly itybyem ani xina eagâmo oxiodyly Troadedâ.Tokalâ semana ani târâ xina awyly.

Jesus unâry Paulo nhegatuhobyry Troadedâ7-8 Kopae, tâzekobyzegueho oday ani xina âtâdyguyly

tonlo Jesus einwânni modo agâ. Pão edawynze anixina âtâdyguyly, Jesus iguehobyry tienanâguehoem.Paulo ani Jesus wâgâ xina enomedâni. Târâlâ nipyraani mâkâ, kopaelâgâem idânri tawylygue. Awylygueani kuetâjilâ aguely. Agui ani lamparina emanâdybytârâ xina âtâdyguyhodâ, âtâ sahomery kaynonro oday.9 Salokuzenomo Êutico janela wâgâ ani ekadybyemawyly. Paulo aguezesedyly idaselâ myani xuedunuâewyly, MYN alelâ myani xykyly, janela wâgâpa ihuguelylelâ onro onwa. Ihuguehobyryram xina xytâguywâm.Xina saunâmâ wâne; ipa olâ ani mâkâ igueypyem.10 Aituo ani Paulo xytâguyly. Âguedy angataji egue-tudyly, inwymogoynly, Deus eon-honrugue kurâemnhenehondyly. Warâ ani aguely:

— Tâseguâdâzeba itaungâ. Deus kurâem ietonze lelâ —kely xinaram.

11 Ilâpyryem ani xina âkuondyly sala tâtâdyguyhobyryodaji. Aituo Paulo pão nhepajiwâdyly tonlo modo arakehoem. Xina eagâ nhedawynly, Jesus turâem igue-hobyry tienanâguehoem. Mârâpygueduo emedyly arakehoem Paulo aguezeseze awyly. Emetybyem ani idâly

Page 111: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 20:12 111 ATOS 20:20ânwa oze tuhuru wâgâ. 12 Mâkâ salokuzenomo janelawâgâpa ihugueybyem igueypy, kurâem itondybyem anietyram nhadylymo. Idânârâ ani iomamunumo, kurâemitondybyem awyly tientuo.

Trôade donropyryem Paulo Miletoram idâhobyry13 Paulo tuhuru wâgâ idâday, paru oze ani xina Assos-

ram idâly inwânwânse. Tâxiguely iraynâ “Assosdâ isekydoxiodyly” keypyem ani tuhuru wâgâ Assosram idâly.14Aguehobyry ara ani xina aidyly. Târâ ani xina nhodyly.Xina agâ idâly paru oze âtâ anary Mitilene kehoram.15 Târâpa xina âxiguebygueduo, kopaelâgâem ani xinasakadyly ilha Quios iwaguepa. Kopaelâgâem emedylywâgâ ani Samosram xina saindyly. Tokalâ iguandylysakabygueduo ani Mileto iduantaji xina saindyly. 16 Xinanâtâombyra ani Efesoram, iweâpa tâidyseba ani PauloÁsia eynynâ. Toenzepa ani sahulu Jerusalémram tain-toem. Pentecostes etyry iraynâlâ ani târâ tawyly izeawyly.

Éfeso donro Jesus einwânni modo iwymâry agâ Paulo ague-hobyry

17 Miletodâ tataylâ ani Paulo âjitaumbyguely Éfesodonro Jesus einwânni modo iwymâry modoram:

— Âetaungâ xarâ Miletoram. Inepa yagâ oxiodaungârâ— kely.

18 Saintuomo ani Paulo aguely eyanmo:— Nhaum, tutuzelâ âmaemo idânârâ awitobyry. Ásia

eynynâ yaintobyryenlâ ani, 19 kopaelâgâembaba PymâJesus wâgâ auguely. Agâmo watay, sawoem witaymba aniurâ; ywâgâ inkâba auguely. Âjidadârymo anano modoinakanhe aitobyry kâentuo, kohogüendâ. Judeu domodoienagazedâmo toenzepa kehoem. 20 Jesus wâgâ âyanmo

Page 112: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 20:21 112 ATOS 20:28auguepa wipyra olâ wakynre. Kurâdo âtâdyguyho âtâoday inomedâdâmo idânârâ kurâdo enanaym. Itydâmolâinomedâdâmo lâpylâ warâ. 21 “Âjityendaungâ inakanheamitomobyry wâgâ. Jesus izepa ato aiedyly imowâ-daungâ. Deus aguely idatondaungâ. Pymâ Jesus einwân-taungâ warâ” tâkezeze ani urâ judeu domodoram, judeukeba modoram alelâ.

22 — Iweâma udâly Jerusalémram, Deus Ispiriturymyarâ ugonotuo. Kâuntuba urâ, âdy târâ aini awyly.23 Âsenagazeniem wawyly lelâ kâuntuly. Ietadâzemoawyly, tutuze urâ. Mârâ anaxi, mârâ anaxi warâ udâlyumelâ ani Deus awârâ kâuntuhoem aguely. 24 Tyanepaolâ urâ-ro warâ. Yâze keduomo kadahuliwâbyra ise urâ.Pymâ Jesus ugononi, tywâgâ unâ koendonro egatuze.Wakeho xirâ unâ kâengatuly: “Deus koendonro lelâlâ.Tâwâlâ lelâlâ wâne aguehobyry sakanibyryem kydawyly,Deus olâ kâmakeze, Jesus kieinwândylygue” keze ugon-odâ. Iewanuem nhuduypylâ xirâ kâenwanikely — kely.

25Aituo ani Paulo eyanmo agueondyly:— Agâmo wawyly ume, segatu Deus kywymâryem

awyly wâgâ. Xirâ kâengatuly âyanmo, Jesus mâinwân-tomoem. Idâze urâ. Tutuzelâ urâ, tarâ onro anaymietombyra mawylymo. 26-27 Itymo anakâ udâday, koendâkehoem âurudâmo, âdara Deus itaumbyry awyly, Jesuseinwânni modo tienmakehoem. Idânârâ Jesus wâgââyanmo augue. Koendâ kehoem segatu. Jesus einwân-tânry modo Satanás eydâ atodâ âzenagazeoly-ro watay,urâ mâkeba ise enagazenehorim. Jesus wâgâ eyanmo au-guelâma tindadysebamo keankâ. Xirâ tutuzelâ âmaemo.28 Âurudylymolâ xirâ-ro warâ, âmaemo Jesus einwânniiwymâry modo. Deus ize ato ara lelâ aitaungâ. Je-sus eynynonro modo tâenselâ itaungâ. Akaemo eniemDeus Ispiritury induakeyby âmaemo. Pastor tâguy

Page 113: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 20:29 113 ATOS 20:35kaneru koendânhedylywânemyara Jesus einwânnimodoetaungâ. Deus xurâ modo akaemo, inakanhe aitomobyryepywaze myani Jesus iguely.

29 — Tutuze urâ, agâpamo widyly-ro watay, tu-munruneim modo âduaximo âese awyly. Auwa tyewiâ-seim kaneru xyâze kely myara ise inokuzemo kelymo,Jesus mâinwâmpyra mitomoem. 30 Iozepa kulâ ise Jesuswâgâ mâzenomedâolymo. Iozepa inomedâdomo kulâise mâinwândyse atomo warâ. 31 Inanaynmolâ itaungâ,mâzenokuoba mitomoem akaemoram. Enanâguewâ-daungâ; tâsenagazeze kehoem ani azagâ tokalâ warâ anosJesus wâgâ inomedâzemo wawyly — kely.

32Aituo ani Paulo eyanmo agueondyly:— Koendâ Deus nhedylymo ize wato. Xunârybyry

angahumo odaji ietaungâ. Deus aguehobyry angahumoodaji mânhedylymo-ro watay, imâem xutuze âmaemo izeato ara adâjidyly. “Idânârâ auguehobyry modo aienibyrymodo agâ koendâ lelâ ise urâ” tâkeze Deus. Itaum-byry angahumo odaji mânhedylymo-ro watay, koendâ iseagâmo awyly, adâkehobyry ara. 33“Ydinheruru âunduwâ-taungâ. Iety ywogonro âunduwâtaungâ. Tâlâ matomoyam âunduwâtaungâ” uguepa wakynre ânguyram, târâagâmo watay. 34 Iemaryguelâ keankâ kâsewanily. Âtâ tâji-tubygueto kâyngadyly. Vende kânhedyly, ebyrypyryguepyni kanâtoem, âdy xina ize ato modo kanâtoemlâpylâ warâ, tutuzelâ âmaemo. 35 “Âsewaniwâdaungâ,âpynirymo, itymo owogonromo, âdy ize matomo warâmâentomoem. Âdy pebaom modo ipa ato âunduwâ-taungâ” tâkezelâ ani urâ âyanmo. Pymâ Jesus unâry-byry enanâguewâdaungâ: “Tuomare kurâ, âdylâ kyamxududuo. Kuomaru kuru olâ, âdylâ kiunduduo” kewânmy— kely Paulo.

Page 114: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 20:36 114 ATOS 21:536 Agueypyem ani Paulo âzeguhoam idyly, Jesus

einwânni modo iwymârydo agâ, Deus agâ adâkeho-moem. 37-38 Idânârâ ani itynrumo, “Ietondaymba iseâmaemo” Paulo kehobyry wâgâ. Toenzepa ani eogun-rumo. Inwymogoynlymo, nhonugudylymo idylymo ani.Ilâpyryem ani xina agâ idâlymo tuantaji pepi imâsedo-ram.

21Paulo Jerusalémram idâhobyry

1 Éfeso donro Jesus einwânni modo iwymârydo agââsedaengüybyem ani pepi imâsedo odaji xina âxiedyly.Ilha Côs einkâ ani xina sakadyly. Kopaelâgâem Rodesramxina idâly-ro warâ. Âdiempa kulâ ani xina târâ Rodesiduantay epagudyly. Tonlopyryem, xina idâly lelâ aniâtâ anary Pátara kehoram. 2Mârâ iduantaji saintybyem,pepi imâsedo Feniciaram idânri xina nhodyly. Aituo animârâ oday xina idâly. 3 Ilâpyryem ani sul eynynâ xinailha Chipre nhakadyly. Ilha sakanibyryem Siriaram anixina idâly. Âtâ anary Tiro keho Síria eynynonroramxina saindyly ani. Târâlâ ani mârâ pepi imâsedo âdydoimeom nhapaguely. Awylygue ani xina âzetaguely lâpylâ,pepi imâsedo sapaguely, sapadondyly warâ inwânwânse.4 Pepi odayba âxiegueybyem, tonlo modo Jesus einwânnixina nhuinly. Akaemo ewy xina tuiose ani. Tokalâsemana ani xina eagâmo awyly. Saguhoenlâ Deus Ispir-itury eyanmo adâkeze myani Paulo âsenagazedyly wâgâJerusalémdâ. Aituo ani eyam aguelymo:

— Jerusalémram tâtâzeba ikâ — kelymo.5Myarâ idârin-em tawyly tutuzelâ olâ ani Paulo. Aituo

xina idâly. Jesus einwânnimodo tâtâze ani xina idâhoram.Uguondo modo, tywydy agâ, tymeom agâ warâ tuantajitâtâzemo ani xina agâ. Târâ sagunuwâgâ idânârâ ani xina

Page 115: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:6 115 ATOS 21:13

âzeguhoam idyly, Deus agâ adâkehoem. 6 Ilâpygueduo ani,xina âsedaenguly eyanmo. Aituo ani xina pepi imâsedoodaxi âxiedondyly, akaemo odopâdyly tâtyram warâ.

7 Xina idâly Tirodâpa, Ptolemaidanra. Myarâ sain-tybyem xina âxieguely. Tonlo Jesus einwânni modoedaenkuze xina idâly. Tokalâ iguandyly ara ani eagâmoxina awyly. 8 Kopaelâgâem xina pepi imâsedo odaxiâxiedondyly, Cesareianra tâtâhoem. Xina Cesareiaramsaindyly ani. Saintybyem Filipe etyram ani xina idâly.Mârâ anaxi, mârâ anaxi warâ Jesus wâgâ aguely myanimâkâ ewanu. Sete uguondomodo Jerusalémdâ iduakeybyewylâ myani mâkâ, Filipe, âdypebaom modoram pyniepâni. 9 Quatro lelâ ani exiry âwynsaundo modo. UnâJesus wâgâ tâgatuze lâpylâ ani akaemo. 10 Iweâpadobeani xina târâ awyly. Târâ xina ataylâ ani uguondoÁgabo âewyly Judeiadâpa. Deus aguehobyry agueimlâpylâ myani mâkâ. 11Xinaram saindyly; Paulo iwanxierynhawâdyly. Tuhuru, tâwâry warâ nhekâjily mârâgue.Aguely:

— Paulo, xirâ arâ âyam auguely ise, Deus Ispiriturykâuntuhoem aguehobyry aralâ. Judeu Jerusalém donromodo awâse, âhugâjize, iwâkâjize warâ. Kâzekâjiaguiwâne myara ise mâzekâjioly âmâ xirâ panxi-em sodo.Ilâpyryem ise judeu keba modo emaxi âudulymo. Warâise amâieholy — kely ani.

12Awârâ agueduo ani xina, tonlo Jesus einwânni modowarâ, Paulo Jerusalémram nâtâba itoem xina aguely.13 Tohogüenze lâpylâ ani xina, arâ aieholy awyly tiun-tuduo.

— Âdaituoka arâ ogunrumo? Jerusalémram udâpawitoem unâry xugukehonze myguelymo? Pymâ Jesus“Aiekâ” kehobyry lelâ agânhedyse wato. Jerusalémram

Page 116: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:14 116 ATOS 21:21idâze lelâ urâ, iekâjihomoem kulâ inkâba, yiguehoemlâpylâ, Jesuslâ arâ izetonro atay — kely ani xinaram.

14Xina aguely tindadyseba ani. Aituo ani xina âdakepaidyly.

— Jesus ize ato aralâ nidâ — xina kely lelâ.15 Iweâpa târâ itybyem ani tysejiguy tiankyly xina

nhodyly, Jerusalémram tâtâhoem. 16 Cesareiadâ Jesuseinwânnimodo ewyxina agâ tâtâzemo ani. Jerusalémramsaintybyem Menasom etyram ani xina adaholy, târâ xinaitoem. Chipredâ iazeypy myani mâkâ; iweâpalâ myaniJesus nheinwândyly.

Paulo, Tiago agâ âtunâguedobyry17 Jerusalémram xina saintuo, Jesus einwânni modo

xina tientuo tuomazezemo ani. Koendâ kehoem anixina nhedaenkulymo. 18 Kopaelâgâem ani Paulo agâxina idâly, Tiago agâ agueze; Jesus einwânni modoiwymâry myani mâkâ. Idânârâ Jesus einwânni modoiwymârydo âtâdyguybyem ani târâ. 19Aituo ani Pauloramâzedaenkuolymo. Ilâpygueduo, idânârâ adâitayn-hobyrynhegatuly ani eyanmo.

— Toenzepa judeu keba modo Jesus neinwândâ, iwâgâeyanmo augueduo — kely.

20 Tindatuo, idânârâ iomazewânmo. Aituo ani ague-lymo:

— Koendonro, ton-honreim warâ Deus — kelymo.Aituo ani Pauloram aguelymo:— Idakâ, xina ipemugu âmâ Cristo eynynâ. Tutuzelâ

âmâ, agui judeu modo Jesus tâinwânse awyly. Enanajimo,koendonro kuru Moisés inweniby einwândyly, tâwâlâlelâlâ wâne Jesus eynynonroem awylymo. 21 Moisésinweniby izepa âmâ, waunlo ara olâ enanajimo. “Paulo,judeu domodo âkelo âtâ anakonro modoram aguely:

Page 117: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:22 117 ATOS 21:25‘Moisés inweniby imowâdaungâ. Âmerymo ilery etyiopiry kadatâwâdaundâ. Kydamudo ezewenrypyryimowâdaungâ’ nygue Paulo” warâ kely keankâindakylymo. Kewâdyly kulâ olâ mârâ aguehomobyry.22 Saintybyem mawylymo xutuzemo lelâlâ enra.Tâpaunzeze xina, âdy xurâmoem amânhekyly wâgâ,kewâdyly kulâ mawânrâ âwâgâ indatybymo.

23-24 — Tarâ xina ijidadâry oday tâlâ quatro uguondomodo, “Âdylâ ise xina anhekyly Deus xurâem” keimpyrymodo. Judeu akaemo, Jesus einwânni modo. Tutuzelââmâ, adâkehomobyry nhewanikelymo awyly, kâzewenryara, okoguelymo ise, âjiangaxilugueolymo ise warâ.Awârâ iraynâ, Deusram tiunduly enesemo wao olâkâzewenry ara. Âdypeom keba olâ akaemo, tydin-heruguepamo warâ, Deusram tiunduly nhanâtomo peba.Warâ xina âurudyly. Eyanmo dinheru âundugâ, Deusramtiunduly nhanâtomoem. Adâkehomobyry ara aituomo,okogueduomo warâ eagâmo okoguegâ lâpylâ. Kâzewenryara amituo, judeu taunlo modo igary tindatomobyrykewâdyly kulâ awyly xutuzemo. Moisés inweniby mâin-mopa mawyly xutuzemo warâ.

25— Judeu kebamodo Jesus einwânni olâ tâwâlâMoisésinweniby ara anipyra awylymo. Anhekylymo wâgâ tiun-rutomo pape xina nigonodâ lâwâne. “Onrogue, seguewarâ xygatyby modoram ânguylâ nhunru xuduypy kâdâ-taundâ. Ânguydo imeom idu odano modo, âtâ inatanomodo warâ mântomoem tâwâlâ wao iunu napâdâ; munrukâzenywâdaundâ warâ. Uguondo tywydy lelâ nynanâdâ;pekodo tusoram lelâ nâdynanâo warâ” kely keankâ ty-gatary wâgâ xina nhurutomo — kelymo ani Pauloram.

— Âdainkâba. Amyguehomobyry ara aise lelâ urâ —kewâm Paulo.

Page 118: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:26 118 ATOS 21:3026 Kopaelâgâem ani Paulo akaemo quatro uguondo

modo agâ Deus ety odaji idâly. Moisés inwenibyara, Deusram “Aiese xina” tâkehobyry adientuomo,akaemo okogueday, eagâmo tokogueze lâpylâ myaniPaulo. Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modoramaguely myani:

— Sete emedyly sakaduo lelâlâ ise koendâ kurutywykeba xina idyly, Moisés inweniby agueho ara.Awârâpygueduo ise mâkâ tokalâ, mâkâ tokalâ warâDeusram tiunduhoem tianâtyby xina nhuduly-ro warâ,kâzewenry ara — kely Paulo.

Deus etydâ judeu domodo Paulo nhawâtobyry27 Sete emedyly ituo myani, Paulo idâly Deus etyram.

Judeu domodo Ásia eynynâba âetaymby modo Paulonhedylymo myani, mârâ tasera, “Judeu domodo idaser-ary” kelygue tâzekeindâ. Târâ Paulo tientuo, toenzepakehoem myani iewiâpadylymo, Paulo tagâ judeu kebamodo nhenetybybe-ro waunlo ara tienehonduomo, judeukeba âwânto keba mârâ tasera awylygue. 28 Aituo myaniadaenkelymo judeu tonlo modoram:

— Nhaum, etaungâ! Awâkâ uguondo, tâinkâ lelâba in-akanhe enomedâni kulâ awâkâ! Judeu domodo eynynâbakulâ aguely. Moisés inweniby eynynâba kulâ aguely. XirâDeus ety eynynâba kulâ aguely waunlo. Iwerâ judeukeba modo nhenewyly xarâ kydaseraji. Âji tywykeim aranhedyly kulâ awâkâ xirâ Deus ety! — kelymo myani.

29 Arâ aguelymo myani Paulo, Trófimo, judeu keba,Deus ety idaseraji sanipyryen-ro waunlo ara tienehon-duomo. Éfeso donro myani mâkâ uguondo. Paulo eagâJerusalémdâ adakobâdyly tâensemo olâ myani. 30 Tâinkâlelâba ani awârâ modo egary âtâ anakâ. Aituo ani tonlomodo tâgaune kehoem idâlymo. Paulo nhawâdylymo;

Page 119: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:31 119 ATOS 21:37nhuxidylymo Deus etydâba; judeu domodo idaseraybanhejikelymo. Ilâpyryem idânârâ pyanta nhenahunlymo.31 Roma donro sodadu iwymâry, “komandanty” keho,awârâ egary tydase myani.

— Idânârâ tonlo Jerusalém donro modo iewiâmunu.Paulo tyândyse atomo — kely indadyly.

32 Awârâ unâ tindatuo myani sodadu domodo in-gâsedyly, iwymârymo warâ. Inepa kehoem myanieagâmo idâly kurâdo eydâ atoram. Saindylymo myanikurâdo Paulo nhapioguly ume. Sodadu domodo ty-wymâry agâ tientuomo, inepa kehoem napioguba idy-lymo myani. 33 Aituo myani komandanty Paulo opajisaindyly. Sodadu domodoram aguely warâ:

— Sawâtaungâmerâ uguondo. Ewâkâjiwâdaungâ azagâkorentygue — kely.

Nhewâkâjiwâbygueduomo myani kurâdoram aguely:— Ânguyka merâ uguondo? Âdaidylyka merâ? — kely.34Tadaenkeze lelâ myani in-hogulymo. Âikâ, âikâ warâ

myani taenluem aguelymo. Aguimawânkâmyani âdaituotâtâdyguylymo awyly xutudânry modo. Âikâ, âikâ warâtadaenlu tindatuomyani, sodadu domodo iwymâry âdaratâjidyly nutuba idyly. Aituo myani sodadu domodoejidyanlâ nhaleholy. Toenzepa myani kurâdo nhapygueidâly. 35Tâdâkuhoram taintuomyani sodadu domodoramadanâholy, tyewiâtuneim modoram âda nâiehoba itoem.36 Tadaenkeze kehoem myani kurâdo nhapygue idâly.

— Xyâgâ! Xyâgâ! — kelymo.“Inakanhe awitaymba urâ” Paulo kehobyry

37 Sodadu domodo ety odaji tâkaunâze kelymo umekehoem myani Paulo aguely komandantyram, gregüem:

— Tâwâlâ agâ auguely? — kely.Aituo myani sodadu iwymâry aguely:

Page 120: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 21:38 120 ATOS 22:5— Âdaraka gregüem aguely mâuntuly? — kely. 38 —

Mâkâ egípcio saguhoem xina agâ iewiâpadyby kebakaâmâ? “Pymâ domodo Roma donro xina neinwântaymbaise” nygue tagonro modoram. Quatro mil kyâwâni modoiwymâry animâkâ. Tagâ poji anaxi tasemoani. Mâkâ kebaâmâ? — kely.

39Aituo myani Paulo in-hoguly:—Mâkâmâkeba urâ. Judeu urâ. Tarsodâ iazeypy, Cilícia

eynynonro âtâ anary imâsedo anaym. Tâwâlâwao kurâdoagâ augueji — kely myani.

40— Tâwâlâ aguekâ — kewâm lelâmy komandanty.Aituo myani Paulo XYDYK idyly tâdâkuho wâgâ. Tâ-

marygue myani kurâ domodo MYK itoem aguely. Tyta-muneba ituomo myani Paulo aguely hebraiku-em, judeudomodo itanwe.

221—Nhaum, idataungâ. Ypemugudo, idataungâ âyanmo

auguely, âdy inakai aieni keba wawylymâuntuhomoem—kely myani Paulo.

2Hebraiku-em aguely tindatuomomyani âdakepa kuruidylymo, koendâ tindatoem.

3Aituo myani Paulo agueondyly:— Judeu urâ. Tarsodâ yazely, Cilícia eynynâ. Tarâ

Jerusalémdâ olâ ienamadyly. Gamaliel ani ienomedâni.Koendâ kehoem ani ienomedâdyly Moisés inwenibywâgâ. Koendâ kehoem ani ienomedâdyly kydamudoezewenrygue warâ. Deus ize ato ara awidyse ani urâ,amidysematomo ara. 4 Izepa ani urâ, asaemo “Jesus kiein-wântuo lelâ Deus eydâ atoram kytâly” kewâni modo. Je-sus einwânni modo senagazedâ. Sawânehomo. Uguondomodo, pekodo modo warâ kadeia odaxi setadâneho,xyâen-homo warâ. 5 Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni

Page 121: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 22:6 121 ATOS 22:13modo iwymâry kuru, idânârâ pymâ tonlo modo warâ,Jesus einwânni modo enagazenibyry wawyly, tutuzemo.Kata modo tâmakeze ani urâ, judeu Damasco donromodoram kantoem. Jesus einwânni modo kanwâdyly,kâenagazedylywitoem aguenri animârâ kata. Sawâsemo,ekâjibyem xarâ Jerusalémram kâenewylymo witoem aniudâdyse wawyly myarâ. Toenzepa ani kâenagazedyzemowawyly, Jesus nheinwândylymogue — kely myani Paulo.

Paulo Jesus tyeinwântobyry wâgâ aguehobyry(At 9.1-19; 26.12-18)

6Aituo myani Paulo agueondyly:— Damasco iwaguepa udâly ume kuotatay awârâem ani

toenzepa kehoem iatygudyly kauwâgâ ienâmidâ kehoem.MAHwarâ kehoem ani ydâ iajimadyly. 7Aituo ani ianugueonro onwa yihuguely. Tâjitanru kâindadyly. “Saulo!Saulo! Âdaituoka ienagazedyly?” kely.

8— “Ânguyka âmâ, aguenri?” uguely ani.— “Jesus Nazaré donro urâ, toenzepa mâenagazeguy-

lylâ” kely ani.9— Emâ akaemo yagâ idâwâtyby modo mârâ tohoreim.

Aguely lelâ ani indakylymo, âdakeze aguely nutubamo olâani. 10 Aituo ani kampâiguely: “Âdyka agânhedyse mato,Pymâ?” uguely.

— “Aukâ. Idâ âtâ anary Damascoram. Târâ ise mâdu-ruholy amânhekyly wâgâ, Deus amânhedyse ato wâgâ”kely ani yam.

11 — Epyem yemâ mârâ tohoreim. Awylygue aniyagonrodo iemary wâgâ yawâtâ Damascoram yadylymo.12 Uguondo Ananias Deus xyrenipe myani târâ. Moisésinweniby ara lelâ aini myani mâkâ. Idânârâ judeu Dam-asco donro modo ize ato myani mâkâ. 13 Uize tâtâze

Page 122: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 22:14 122 ATOS 22:21ani. Wopaji saintybyem ani aguely: “Iweâ lelâlâ Deusmâentoem aiese” kely.

— Aguely umelâ kehoem kâentondyly. Mâkâ wopaykâendyly warâ. 14 Aituo ani yam aguely: “Saulo, ky-damudo iDeusry âduakely tâmaryem. Adienkylylâ âyamtiuntuen-hondyze ato. Jesusmâendysemâkâ, Jesus âdykâinakanhe aitânry. Jesus lelâlâ âyam aguely mâindadysemâkâ. 15 Jesus wâgâ aguenri ise âmâ. Idânârâ my-dâhobyry einkâ ise mâentyby, mâindatyby modo warâmâengatuly. 16 Aukâ. Inepa Pymâ Jesus inakanhe amito-byrynhygakehoemekagâ, xygakeze lelâ” kely ani Ananiasyam — kely myani Paulo.

Paulo igonotobyry judeu keba modoram Jesus unâryegatuze

17 Paulo aguely:— Aituo ani xarâ Jerusalémram kodopâdyly. Deus

etyram udâly, eagâ agueze. Eagâ augueday ani ienu odayJesus kâynganehonly. 18 Warâ ani yam aguely: “InepaJerusalémdâpa âxiguegâ. Taunlo modo ywâgâ amyguelyneinwântaymba ise” kely ani.

19— “Utunri, saguhoem âdaunlopyry wawyly, tutuzelâakaemo. Âtâ tâdâtâdyguyho odakâ âinwânnipyry modoxuize, sawâse, sapioguze warâ kadakobâdobyry, tutuzelâakaemo. 20 Estêvão nhândaymo, womaru lelâ ani. Eon-honrumo kâunduly lelâ ani nhân-homoem. Nhonwa tuhusamewânimodo ety iwogonro nhoniem tâise lelâ ani urâ”uguely ani Jesusram.

21 — “Tarâpa âxiguegâ, Paulo. Taypa ise ogonodyly,judeu keba modoram unâry egatuze” kely ani Jesus yam— kely myani Paulo.

Page 123: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 22:22 123 ATOS 22:2822 “Jesuslâ ugononi, judeu keba modoram tunâry

egatuze” keduo myani iewiâpadylymo. Ago kehoemadaenkelymo:

— Xyâwâtaungâ awâkâ! Nigue awâkâ! — kelymo.23 Ago kehoem adaenkelymo; tâty BOH waunlo nhety-

lymo; kayam PUGU PUGU nhedylymo; sagunu kayamnhamelymo idylymo myani. Arâ aidylymo myani,Paulo aguely nehoguebyra tawyly tienehon-homoem.24 Kurâdo arâ aidyly tientuo myani komandanty tyzo-dadury modoram aguely:

— Eydâ kydatoram merâ uguondo sataungâ. Târâise mampiogulymo, inakanhe adâitobyry nhegatuhoem.Egatuze lelâ keanra, toenzepa mawânkâ judeu domodoeagâ iewiâky — kely.

25 Tiampioguhoem nhekâjilymo ume olâ myani Pauloaguely cem lelâ sodadu Roma donro iwymâryam, eydâiwaguepalâ tawylygue:

— Kurâ Romadâ tâzekeim tapioguwâduneba, kelypemawânrâ. Romadâ tâzeke lâpylâ urâ. Awylygue yapi-oguba tâise âmaemo, âdawitobyry wâgâba kulâ — kelymyani Paulo.

26 Mâkâ sodadu modo iwymâry arâ Paulo aguely tin-datuo, idâly myani tywymâry komandanty agâ agueze:

— Awâkâ uguondo âdakâieneho! Romadâ tâzeke lâpylâmynra awâkâ! — kely myani.

27Aituo myani komandanty Paulo sapâigueze idâly.— Romanoka âmâ? Âkealâka “Romadâ tâkeze lâpylâ

urâ” myguely? — kely.Aituo myani Paulo in-hoguly:— En-hem, Romadâ tâzekelâ urâ — kely.28Komandanty aguely:— Romadâ tâzeke lâpylâ urâ. Imâem sepywadâ, târâ

iezedy iwenihoem — kely.

Page 124: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 22:29 124 ATOS 23:3— Urâma âdy kâempywadaymba. Yazepygueduolâma

Romadâ iezeku. Romadâlâ mawânkâ pabai ezeku,awylygue târâlâ iezeku lâpylâ — kely myani Paulo.

29 Awârâ tindatuomo, inepa kehoem myani Paulosapâiguewâni modo iopayba idylymo. Paulo Romadâtâzeke awyly tiuntuduo myani, komandanty âseanedyly,sapioguhoem ekâjien-hoimbyryem tawylygue.

Judeu domodo iwymâry modo enadoram Paulo satobyry30 Roma donro komandanty tiuntudyze myani âdaituo

judeu domodo Paulo nhewentâguedylymo awyly. Aituomyani kopaelâgâem aguely:

— Idânârâ judeu domodo xutuwâni kuru, kurâdoeynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymârydo warââtâdyguylymo ize wato — kely.

Idânârâ pymâ domodo âtâdyguyduo myani koman-danty tyzodadury modoram aguely:

— Paulo etaguewâdaungâ. Xarâ pymâ domodoâtâdyguyhobyryam enetaungâ — kely.

Aguehobyry ara myani aidylymo. Judeu domodo xu-tuwâni kuru enadoram Paulo nhadylymo.

231Aituomyani Paulo pymâ domodo âtâdyguywâdybyam

MYK idyly, aguely warâ:— Nhaum, âdalâ kulâ awitaymba wakynre. Izepa ato

agânhepyra wawyly, tutuze Deus — kely.2 Agueduo myani Ananias, kurâdo eynynâ Deus agâ

aguewâni modo iwymâry kuru, toenzepa kehoem iewiâ-padyly. Paulo iopano modoram aguely:

— Itagainwâdaungâ — kely.3Aituo myani Paulo aguely Ananiasram:— Deus inagazenehonze arâ kehoem ayetobyry wâgâ.

Koendonro emyenro wâne âmâ, koendonro keba olâ âmâ!

Page 125: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 23:4 125 ATOS 23:8Parede wâne pinta tâiehoze atuhobyry xuahuhoem mârâemyenro kulâ âmâ. Moisés inweniby araba awitobyrywâgâ agueze tarâ mawyly. Âmâlâ olâ kâzewenry araaitânry. Âdawitobyrywâgâba kulâ ytagainhehonly— kelyPaulo.

4 Paulo agueduo myani iopano modo aguely:— Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymâry

kuru mâunâguedyly awârâ — kelymo.5 — Nhaum, auguehobyry modo wao enanânehonwâ-

daungâ. Kâuntuwâbyra enra urâ awâkâ, kurâdo eynynâDeus agâ aguewâni modo iwymâry kuru awyly. Tutuzelâurâ-ro watay, arâ auguewâpyra tâise enra urâ. Moisésiweniby wâgâma “Inakanhe adâkezeba itaungâ âwymâry-moram” tâkeze — kely myani Paulo.

6 Saduceu domodo ewy, fariseu domodo ewy warâmyani pymâ domodo. Arâ awyly tiuntuduo myani agokehoem Paulo aguely:

— Ypemugudo, fariseu urâ. Fariseu lâpylâ anipabai. Tarâ urâ kâzewentâoly, iguewâtyby modo kurâemitondyly kâinwândylygue kulâ — kely.

7Arâ agueduomyani fariseu domodo, saduceu domodowarâ âjihogulymo adaguly. Pymâ domodo nâseinwâm-byra idylymo myani. Fariseu domodo myani, Pauloeynynonro; saduceu domodo myani Paulo iduery warââjipagadylymo myani-ro warâ.

8 Saduceu domodo nheinwânkyly myani tâentuneimmodo lelâ. Enanajimomyani, igueypymodo kurâemnito-mbyra; kaynâ Deus emary modo “anju” keho ipa, ispíritukoendonro tarâ onro anaym ipa warâ xurâmoem. Kadopâmodo peba enanajimo. Fariseu domodo olâ myani tâin-wânsemo tâensenry modope awyly. Awylygue igueypymodo kurâem itondyly nheinwândylymo lâpylâ. Anjudomodope awyly, ispíritu koendonro tarâ onro ananope

Page 126: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 23:9 126 ATOS 23:14awyly warâ xurâmoem. Kadopâbe awyly tâinwânsemolâpylâ myani. 9 Arâ myani ago kehoem fariseu domodo,saduceu domodo warâ adaenkelymo. Fariseu domodoewy Moisés inweniby enomedânibe lâpylâ myani târâ.Akaemo ewy ago kehoem aguely idyly myani:

— Xina enanaji, awâkâ uguondo âdy inakai aguepa, âdyinakai aniempyra warâ. Ânguylâ kientânry keanra awâkâaguehoem xunâry xuduim, anju atay, ispíritu koendonroatay warâ — kelymo.

10Warâ myani fariseu domodo, saduceu domodo alelâago kehoem adaenkelymo. Fariseu domodo tyewiâ-pazemo myani saduceu domodo agâ. Saduceu domodotoenzepa lâpylâ myani iewiâkymo. Aituo myani koman-danty aguely:

— Iweâma wânkâ ise Paulo âdyoly-ro — kely.Aituo myani tyzodadury modoram aguely:— Paulo etywâdaungâ awâkâ kurâdo duaypa. Sopâ-

daungâ eydâ kydatoram, myarâ kienmakehoranlâ — kely.11 Kopae myani Pymâ Jesus, Paulo agâ agueze

âepanâguely.— Tyanepa ikâ. Tarâ Jerusalémdâ ywâgâ amygue-

hobyry ara lâpylâ ise Romadâ ywâgâ amyguely — kelymyani Jesus.

Judeu domodo Paulo xyâze kehobyry12 Kopaelâgâem myani judeu domodo ewy âtâdyguyly,

tâtunâguedomoem. Aguelymo myani:— Paulo kydyânre. Âdy kieimpa, kienypawarâ ise kurâ,

kyânly iraynâ. Tâwâlâ ise Deus kânagazedyly, aguyke-hobyry ara aguipyra kurâ-ro watay — kelymo myani.

13 Agui myani xyâze kewâni modo, quarenta takazekehoem. 14 Idânârâ âjihogüybyem myani idâlymo aguezekurâdo eynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymâry modo

Page 127: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 23:15 127 ATOS 23:20agâ, eagonro pymâ modo agâ warâ. Eyanmo aguelymomyani:

— Âseinwândybyem xina Paulo tyân-hoem. Âdy xinaneimpa ise Paulo tyânly iraynâ. Tâwâlâ ise Deus xinanhenagazedyly, adâkehobyry ara xina anipyra-ro watay!15 Warâ xina xunâry. Âmaemo, eagonro pymâ domodowarâ komandantyram âjitaumbyguewâdaungâ. “Judeudomodo iwymârydo Paulo agâ adâkedyze. Iwâgâ imâemtiuntudyze asaemo. Enetaungâ, eagâmo aguehoem”kewâtaungâ komandantyram. Ânwa odaylâ ise xina in-wânwândyly, tyân-hoem. Xarâ naimpyralâ — kelymo.

16 Paulo idykauru olâmy idamâ, toru xyâly kelymo.Aituo myani inepa kehoem idâly sodadu domodo etyram,toru xuruse. Saintybyem myani Pauloram aguely:

— Judeu domodo ewy âdyse. Ânwa oday ise âwân-wândylymo, âhoem — kely.

Idânârâ aguehomobyry ara myani toruram nhegatuly.17 Aituo myani Paulo sodadu tonlo modo ewy in-

gâsedyly.— Merâ salokuzenomo sakâ komandantyram. Eyam

nhegatulybe merâ — kely.18Aituo myani sodadu mâkâ nhadyly komandantyram.—Mâkâ etadâdyby Paulo ygâsedai, merâ salokuzenomo

âyam kâenetoem. Unâ nhegatulybe mynra merâ — kelymyani.

19 Aituo myani komandanty salokuzenomo âdiempaiwague nhejikely, ânguy adâkely nidapyra itoem. Târâmyani nhapâiguely:

— Âdyka yam mâengatudyze mato? — kely.20Aituo myani Paulo idykauru in-hoguly:— Judeu domodo ewy kugu Paulo tyândyse. Kopaelâgâ

ise mâingonotoem nhekadylymo. “Paulo xinaramigonokâ, tonomedâdo wâgâ xina nhapâiguehoem”

Page 128: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 23:21 128 ATOS 23:27kelymo ise. 21 Awârâ kâzeinwândâ olâ. Kewâdylymokulâ ise. Quarenta uguondo awârâem ise sakadodââtuahuybyem awyly. Paulo sakadyly nhenuendylymoise tyân-hoem, myarâ saindyly iraynâlâ. “Âdy xinaneimpa, nenypa warâ ise, Paulo tyânly iraynâ. Tâwâlâ iseDeus xina nhenagazedyly, tyâmpalâ xina âwinduadyly,adakuily warâ-ro watay” keanrymo. On-hondybyemakaemo adâitomoem. Paulo mâingonodyly kulâinwânwânkylymo — kely myani Paulo idykauru.

22Aituo myani komandanty aguely:— Tâwâlâ idâ lelâ. Xirâ yam mâengatuyby olâ ân-

guyram kâzegatu — kely.Salokuzenomo idâly.Paulo tywâgâ aguehobyry pymâ Felixram

23 Aituo myani komandanty, azagâ sodadu domodoiwymâry ingâsedyly; mâkâ cem, mâkâ cem warâ so-dadu domodo xutuim myani akaemo. Saintuomo myanieyanmo aguely:

— On-hondaungâ ozodadurymo agâ Cesareiaram my-dâhomoem. Kopae, nove horas, ise tarâpa igaselymo.Duzentos sodadu tuhuru wogonro modo, setenta kawaruwogonromodo, duzentos sodadu koendâ pyrâu samewânimodo warâ lâpylâ sataungâ. 24 Paulo sawo lâpylâ kawarunhontaungâ, isejiguy sani lâpylâ warâ. Koendâne mâkâuguondo sataungâ pymâ Felixram — kely.

25 Ilâpyryem myani komandanty kata inwenily Fe-lixram. Eagâmo tingonokyly.

26 “Âyam xirâ kata kâingonodyly, pymâ tynrenseim.Cláudio Lísias urâ, komandanty taunlo Jerusalém donro.Idaenkuho kâingonodyly.

27 “Âyam merâ uguondo tâwentâguezeim kâingon-odyly, Paulo keho. Tarâ judeu domodoram nadawâho.

Page 129: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 23:28 129 ATOS 23:35Nhâlymo agâ keankâ. Romadâ tâzeke awyly kâun-tuduo keankâ yzodaduryam kâenmakehonly. 28 Âdywâgâ nhewentâdylymo awyly kâuntudyze keankâ urâ.Awylygue keankâ judeu domodo iwymâry âtâdyguy-horanlâ kanleholy. 29 ‘Xina ezewenry araba aidyly’nyguemo. Urâem olâ, pymâ Roma donro aguehobyrynakabyra merâ. Etadâdoem xyâhoem warâ âdy anien-taymba merâ. 30 Taunlo judeu domodo ewy merâtyândysemo kehonly tarâ Jerusalémdâ. Kâuntuduo, inepakehoem keankâ âyam kâingonodyse widyly. ‘ÂmaemoemPaulo inakanhe aitybyen-ro watay, pymâ Felixram aito-byry egatuwâdaunda’ ugue lâpylâ izepaom modoram.

“Xirâ kulâ âyam kâengatuly”kely myani komandanty Cláudio Lísias inwenily.

Kata tinwenipygueduo myani sodadu domodoramnhuduly, pymâ Felixram nhatomoem.

31 Aituo myani sodadu domodo tywymâry aguehobyryara aidylymo. Paulo nhadylymo kopae âtâ anaryAntipátride kehoram. 32 Kopaelâgâem myani sodadutuhuru wâgâ idâwâtyby modo odopâdylymo Jerusalém-ram. Paulo, sodadu kawaru wogonro modo agâ idâwâmlelâmy. 33 Cesareiaram saintybyem myani idâlymo pymâFélix etyram. Eyam aguelymo:

—Anra Paulo Jerusalémdâ ewentâguedyby. Anra lâpylâkata xina iwymâry inweniby âyam — kelymo.

34 Aituo myani pymâ kata intainly. Itainrimbyryemmyani Paulo nhapâiguely:

— Âdykâ ynynonroka âmâ? — kely.— Cilícia eynynonro urâ — kely myani Paulo.35Aituo myani mâkâ pymâ aguely:

Page 130: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 24:1 130 ATOS 24:6— Inwentâguedaynrimmodo saintuo, âwâgâ aguelymo

idase urâ. Âdamyguely awyly idase lâpylâ urâ-ro warâ —kely.

Aituo myani tyzodadury modoram aguely:— Kadeia odaxi ietaungâ, pymâ Herodes etydâ.

Etaungâne, nâsemagueba itoem — kely.

24Judeu domodo Paulo nhewentâdobyry pymâ Félix enanaym

1Cinco emedyly ipygueduomyani kurâdo eynynâ Deusagâ aguewâni modo iwymâry kuru, Ananias, Cesareiaramsaindyly, judeu iwymâry modo ewy agâ. Uguondo “Tér-tulo” keho, romano modo ezewenry xuturim, eagâ tâtâzelâpylâ myani. Saintybyem myani pymâ Felixram, Pauloaitobyry egatuze idâlymo. Mâkâ pymâ Paulo ingâsedyly.2 Paulo myarâ âepanâgueduo myani Tértulo mârâ lelâbaaguely, tienwentâguedoem pymâ Félix enanaym:

— Idaenkuly saguhoem kuru, Pymâ. Koendâ xinaiwerâ, xina nâseguebyba, pymâ koendonro mawylygue.Tonomegueim âmâ. Toenzepa âdydo imeom xina judeudomodoem adyese âmâ. 3 Pymâ, toenzepa xina agâiomaru, idânârâ mâunduwâtyby modo wâgâ. Koendâminase xina agâ, âdykâlâ, âdaralâ, âdykâingâ xina atodâlâwarâ. 4 Aekuru kuru iwanu tienkuâdâdyzeba gâlâ xinawarâ. Xina adâkedyze ato mâindadyse wao olâ xina.

5 — Ânguydoem kulâ merâ Paulo xina duay awyly.Âdykâ tadakobâdobyry einkâ Jesus wâgâ nhenomedâdyly.Awylygue xina judeu domodo nhewiâpanâdyly. Je-sus Nazaré donropyry einwânni modo iwymâry lâpylâmawânkâ awâkâ. 6 Deus ety âwankuem niedâ awâkâ.Judeu keba kulâ myarâ nadâ. Awylygue keankâ xinanhetadânehonly. Xina ezewenry xuturim modo enado

Page 131: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 24:7 131 ATOS 24:13

lâwâne keankâ tienwentâdyze xina awyly, romano do-modo nynanâbyralâ. 7 Tonlo sodadu iwymâry Lísias olâxina emaymba Paulo nemake. 8 Aituo keankâ mâkâsodadu iwymâry xarâ xina ingonodyly. “Inanajimo, Pauloinakanhe aitybyen-ro watay, pymâ Felixram egatuwâ-daunda, tâwentâgue, tâwentâgueba warâ Paulo awylyaguehoem” nygue xinaram. Awylygue xina âyam âewyly,Pymâ. Paulo agâ aguekâ. Aguely mâindatuo ise, uguondoinakai awyly mâuntuly, xina agueho ara — kely myaniTértulo pymânra.

9 Judeu domodo Tértulo aguehobyry tohoguezemomyani. Awylygue myani aguelymo:

— Âkealâ awârâ Tértulo aguehobyry modo — kelymoidânârâ.

Adientyby, adâkehobyry warâ Paulo Félix enanaymnhegatuhobyry

10 Aituo myani mâkâ pymâ tâmarygue Pauloram“Aguekâ” kely. Aituo myani Paulo aguely adaguly:

— Idaenkuly, Pymâ. Tutuze urâ, iweâpa xina judeudomodo iwymâryem mawyly. Awylygue ise koendâ ke-hoem agânhetyby modo, kâenomedâdobyry modo warâkâengatuly âyam. 11 Idânârâ xirâ aguehomo, doze eme-dyly ara târâ Jerusalémdâwawyly ume kulâ keankâ aidyly.Deus agâ agueze, ehogueze warâ keankâ Jerusalémramudâly. Tâwâlâ mapâiguely Deus ety odanopyry modo,âkealâ auguely awyly mâuntuhoem. 12 Deus etydâ watayânguy agâ kâseudaymba wakynre, kurâ domodo kây-nanâdaymba wakynre warâ, Deus etydâ, tâdâtâdyguyhomododâ, âdykâingâlâ kadakobâday warâ. Kurâdo kây-nanâdyly netaymba keankâ asaemo yizepaom modo.13 Ienwentâguedylymo wâne inakanhe awitobyry wâgâba

Page 132: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 24:14 132 ATOS 24:21olâ. Kewâdylymo kulâ olâ. Toenzepa wâne ise asaemoienwentâdyly, kewâdylymo kulâ olâ ise.

14 — Kâinwânkyly ise âyam kâengatuly. Deus kâin-wânkyly, xina idamudo nheinwântyby. Idânârâ Moisésinweniby tâinwânse urâ, earamo. Idânârâ saguhoemDeuseynynâ aguewâni modo inweniby tâinwânse urâ, nhein-wântomo ara. Jesus kieinwântuo lelâ Deus eydâ atoramkytâly awyly tâinwânse olâ urâ. Judeu domodo ewy olâneinwâmpyramo Jesus kâmakerim awyly. 15 Tâinwânseurâ, Deus xypyry etay idânârâ iguewâtyby modo kurâemnhenehonly, einwânni modo, einwântânrybyry modoalelâ. Agui judeu domodo kâinwânwânto ara lâpylâinwânwândylymo. 16 Deus enado âepanâgueze wawylytutuze wawylygue, idânârâ agânhedyse urâ, Deusram,kurâdoram warâ kâzewentâgueoba witoem — kely myaniPaulo.

17 Paulo agueondyly myani:— Iweâpa âtâ anakâ Jesus wâgâ unâ egatuze idâypyem,

Jerusalémram kodopâdâ. Judeu âdy pebaom modoemdinheru kâindâtyguyby enese, Deusram auguehobyryxuduze warâ keankâ udâly. 18 Deusram “Aiese urâ”uguehobyry olâ keankâ agânhekyly. Awylygue keankâDeus etyram udâly, okogueze, xina ezewenry ara. Aguipakulâ keankâ kurâ domodo târâ awyly. Ânguy âdalâ kulâbagâlâ keankâ warâ.

19 — Deus etydâ wawyly ume ienipyry modo lâpebatarâ, akaemo judeu Ásia eynynonro modo. Enana-jimo inakanhe awidâ-ro watay, nâedâ akaemo, awito-byry egatuze. 20 Judeu domodo iwymâryam keankâkadaholy, pymâ domodo âtâdyguyhoam. Pymâdo enadowatay, âdylâ inakanhe awitobyry wâgâ ienwentâgue-byramo keankâ. Tutuzelâ asaemo tarâ ienwentâni modo.Kâinwânkyly wâgâ kulâ keankâ kâzewentâoly. 21 Xina

Page 133: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 24:22 133 ATOS 24:25iwymârydo enado wawyly ume, ago kehoem augue: “Iw-erâ ienwentâguedylymo, iguewâtyby modo xypyry etaykurâem itonze kely kâinwândylygue kulâ” ugue — kelymyani Paulo pymâ Felixram.

22Koendâ kehoemmyani Félix xurutybyem awyly Jesuseynynonro modo nheinwânkyly wâgâ. “Jesus kieinwân-tuo lelâ Deusram kytâly” kely tydase myani. Âkealâ,âkealâba warâ Paulo ewentâguedyly awyly adâkehoemtynwânwânse wao myani. Aituo myani Pauloram aguely:

— Sodadu iwymâry Lísias saintuo, aguely idase waourâ. Mâkâ aguely kâindapygueduo ise, âdara âedyly awylykâuntuly — kely myani.

23Arâ adâkebygueduo myani cem sodadu iwymâryramaguely:

— Ozodadury modoram aguekâ, Paulo nhetadâdo-moem. Ihugâjiho, ewâkâjiho warâ olâ etyen-hongâ,kadeia oday tawyly ume tâwâlâ adakobâdoem. Tâwâlâeataen-ho modo âdy ize ato nenedâmo — kely myanipymâ Félix.

Félix, Drusila warâram Paulo adâitobyry nhegatuhobyry24 Iweâpa ipygueduo myani pymâ Félix Cesareiaram

idâondyly tywydyDrusila agâ. Judeumyanimâkâ pekodo.Pymâ Félix, Paulo ingâsenehonly myani, mâkâ nhein-wânkyly wâgâ tindatondyze tawylygue. Aituo myani,Jesus Cristo wâgâ aguely.

25— Koendâ kine, Deus aguiendyse ato lelâ aguyjiene.Deus izepa ato aiese kykeduo, “Agânhepyra ise aze”tâkezelâ kine. Xypyry etay idânârâ ise Deus enado-ram kytâly. Jesus eynynonro modo typygueba kehoemiomazeânehonze. Jesus eynynâbaommodo ise typyguebakehoem nhenagazenehonly — kely myani Paulo.

Page 134: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 24:26 134 ATOS 25:6Agueduo myani pymâ adahulily, Jesus eynynonro keba

tawylygue. Aituo myani Pauloram aguely:— Idâ. Âdalâ ise âgâsedondyly — kely.26 Félix tynwânwânse myani, Paulo tyam dinheru

nhuduly tâtaguehobyry ebyryem. Awylygue myani in-gâsezedyly, eagâ tâtunâguedoem. Paulo dinheru nudupaolâ myani.

27 Azagâ anos sakabygueduo myani Félix pymâembaidyly Cesareiadâ. Paulo kadeia odaypa netaguehombamyani, judeu domodo tienwiâpanâdyzeba tawylygue.Pórcio Festo myani pymâ iwelo, Félix ejipyano.

25Festoram Paulo adâitobyry nhegatuhobyry

1Aituo myani Festo idâly Cesareiaram pymâem. Azagâtokalâ warâ iguampygueduo myani târâpa egasely.Jerusalémram idâly. 2 Saimpygueduo myani kurâdoeynynâ Deus agâ aguewâni modo iwymârydo, judeudomodo iwymârydo warâ idâlymo eagâ agueze. Paulotienwentâdo nhegatulymo myani eyam.

3—Xarâ Jerusalémram Paulo igonokâ— kelymomyani.Ânwa ozelâ tyân-hoem kulâ olâ myani aguelymo.4Aituo myani Festo aguely:— Cesareiadâlâ Paulo etagu nidâ. Inepa ise myarâ

kodopâdyly. 5 Kodopâduo, âwymârymo yagâ igono-taungâ. Târâ ise nhewentâdylymo, enanajimo inakanheaitobyrybe-ro watay — kely.

6 Dez emedyly awârâem Jerusalémdâ itybyem myaniFesto odopâdyly Cesareianra. Judeu domodo iwymârydoeagâ idâwânmomy. Kopaelâgâem myani Festo idâly tri-bunalram. Myarâ saintybyem myani ekadyly, aguely.

— Xarâ Paulo enetaungâ — kely.

Page 135: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 25:7 135 ATOS 25:117 Paulo myarâ âepanâgueduo myani judeu, Jerusalém

donropyry modo tânâmize âtâdyguylymo lelâ. Inakaimodogue kehoem myani nhewentâdylymo. Warâ olâmyani Festo aguely:

— Amyguelymo tydase urâ. Âdara pylâka ise amygue-lymo âkealâ awyly kâuntuly — kely.

Agueduo myani âdara tâkely nutuba idylymo Paulotienwentâdobyry modo wâgâ.

8Aituo myani Paulo tywâgâ aguely:— Âdy inakai agânhetaymba urâ. Xina ezewenry

iweniby arapa kulâ awitaymba urâ. Deus ety âwankuemkânhetaymba urâ. Âdykâ kywymâry Roma donrokâunâguedaymba urâ warâ — kely myani.

9 Judeu domodo tienwiâpanâdyzeba olâ myani Festo.Aituo myani Pauloram aguely:

— Jerusalémram mydâdyse âmâ? Xirâ unâ wâgâamyguedyse âmâ târâ, âkealâ, âkeaba warâ iwentâguedy-lymo awyly auguehoem? — kely.

10Aituo myani Paulo in-hoguly:— Udâdyse inkâba urâ myarâ. Tarâ inado urâ iwerâ.

Roma donro pymâ kuru César aguehobyrylâ âmâ. Tarâlâaguekâ, koendâ, koendâpa warâ awitobyry awyly wâgâ.Judeu domodo xurâem inakanhe awitaymba urâ, tutuzelââmâ. Awylygue ise kodopâbyra wawyly Jerusalémram.11 Âdalâ inakanhe awitobyrybe yiguehoem kehoen-rowatay, yâen-hongâ. Judeu domodo kewâdyly kulâ watayolâ, ienagazenehomba nidâmo, kywymâry Roma donroagueho ara. Awylygue ise kywymâry Roma donro César-ram kâenkadyly. Ugonokâ pylâ mâkânra. Tâzekelâ urâtârâ. Mâkâ lelâlâ ise aguenri, inakanhe, inakanhembawarâ awitobyry wâgâ — kely myani Paulo.

Page 136: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 25:12 136 ATOS 25:2012Arâ agueduo myani Festo âtunâguedyly turuni modo

agâ. Eagâmo adâkebygueduo myani Pauloram aguely:— “Kywymâry César-ram ugonotaungâ, Roma don-

roram. Mâkâ ise inakanhe awitobyry wâgâ aguenri”mygueaki. Arâ ise aedyly. Romaram ise ogonodyly — kelymyani Festo.

Paulo wâgâ Festo aguehobyry13 Iweâpa ipygueduo myani pymâ Agripa âewyly

tyaundu Berenice agâ Cesareianra, Festoram adakobâze.14 Iweâpa myani târâ awylymo. Aituo myani Festo aguelyeyam Paulo wâgâ:

— Tâlâ tarâ uguondo, Félix kadeia odaxi nhetadâne-hoymby, pymâem tawyly ume. Paulo mâkâ ezedy.

15 — Jerusalémram udâduo, kurâdo eynynâ Deus agâaguewâni modo iwymârydo, judeu domodo iwymârydowarâ yagâ agueze nâtâmo. Inakanhe aitobyry wâgâkeankâ Paulo nhewentâguedylymo. Nekadâmo kâyâen-hohoem. 16 Aituo keankâ Paulo agâ tyewiâtuneimmodoram auguely: “Ânguy tyâwâtuneba saguhoem,aguely tydaseba kulâ” uguely.

17 — Aituo keankâ xarâ Paulo eydâ atoamâewylymo. Saintuomo inepa keankâ aguelymokâindadyly. Kopaelâgâem keankâ udâly tribunalram.Myarâ saintybyem iekabygueduo keankâ Paulokâingâsenehonly. 18 “Inakai modogue kehoem isenranhewentâguedylymo” uguely keankâ yangahu oday.Arapa olâ keankâ aguelymo. 19 Tâzewenrymo araanipyra atobyry wâgâ kulâ keankâ nhewentâdylymo.Mâkâ uguondo Jesus keho iwerâ igueypyemba awylynheinwândylygue kulâ nhewentâdylymo.

20 — Xirâ wâgâ koendâ kâuntuhoem âdara awidylyawyly kâuntuba olâ wakynre. Aituo keankâ Paulo

Page 137: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 25:21 137 ATOS 25:26kampâiguely: “Jerusalémram mydâdyse âmâ? Xirâunâ wâgâ amyguedyse âmâ târâ, âkealâ, âkealâba warâinwentâguedylymo awyly auguehoem?” ugue eyam.21Tâtâdyzeba olâ keankâ. “Kywymâry Roma donro César-ram ise kâenkadyly. Ugonokâ pylâ mâkânra. Mâkâ lelâlâise aguenri, inakanhe, inakanhemba warâ awitobyry”nygue yam. Aituo yzodadury modoram auguely keankâ:“Koendâ merâ etaungâ. Pymâ Roma donroram ise kâin-gonodyly” ugue eyanmo — kely myani Festo, Agriparam.

22Aituo myani pymâ Agripa aguely Festoram:— Mâkâ uguondo aguely kâindadyse urâ — kely.— Kopaelâgâ ise mâindadyly — kely myani Festo.23 Kopaelâgâem myani Agripa, Berenice warâ idâ-

lymo pymâ modo âtunâguedoram. Egawântuomo myanituomare kehoem âzedaenkuolymo, pymâ ize tadatoedaenkuho ara kehoem. Festo agâ, sodadu iwymârydoagâ, uguondo tynruneim modo agâ warâ myani âwândy-lymo. Âwâmpygueduomo myani Festo, Paulo ingâsene-honly. 24 Paulo âetuo myani Festo aguely:

— Idaenkuly, pymâ Agripa. Idaenkulymo, pymâdo,uguondo modo xirâ âtâ anakonro modo warâ. AnraPaulo. Aguidope judeu domodo izepa ato merâ.Jerusalémdâ watay, judeu domodo yagâ anyguemo,tienwentâguedomo wâgâ. Nâedâmo lâpylâ akaemoewy xarâ, iwâgâ yagâ agueze. Aunlolâ inanry kâyâen-hohoem aguezesedylymo. 25 Urâem olâ âdaitobyrywâgâba kulâ tyâzepa. “Kywymâry Roma donro César-ram ise kâenkadyly. Ugonokâ pylâ mâkânra. Mâkâ lelâlâise aguenri, inakanhe, inakanhemba warâ awitobyrywâgâ” nygue. Awylygue ise myarâ kâingonodyly.

26 — Kywymâryram kata igonose urâ, âdaituo eyamkâingonodyly awyly nhutuhoem. Âdy kâinwenilyawyly kâuntuba olâ urâ, âdaitybyem awyly kâuntuba

Page 138: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 25:27 138 ATOS 26:6wawylygue. Awylygue xarâ kâenenehonly, aguelymâindatomoem. Pymâ Agripa, amyguely kâindadyse urâ.Sapâiguegâ, in-hoguly idakâ warâ. Arâ keanra ise katawâgâ kâinwenilype awyly. 27 Koendâ inkâba uguondotâwentâzeim igonodyly kywymâry Roma donroram,ewentâdo wâgâ aguehomba kulâ — kely myani Festo târââtâdyguyby modoram.

26Adientyby, adâkehobyry warâ Paulo, Agripa enanaym

nhegatuhobyry1Aituo myani pymâ Agripa aguely Pauloram:— Amânhetaymby modo xinaram egatugâ — kely.Aituo myani Paulo tâmary nhaunâdyly, pymâ Agripa

tiendaenkuhoem. Aitybyem adâitobyry egatuly nhaguly.2 — Pymâ Agripa, idaenkuly wao. Tynreim âmâ. Tuo-

mare urâ, inanaym auguely awylygue. Âyam kâkadulyise xirâ, judeu domodo agueho araba awidyly awylymâuntuhoem. 3 Judeu domodo ezewenry tutuzelâ âmâ,idânârâ kehoem. Tutuze lâpylâ âmâ, xina izepa ato,xina nâseinwâmbyra ato warâ. Awylygue olâ ydakâ wao.Auguely ara uguely — kely.

4Aituo myani Paulo agueondyly:— Idânârâ judeu domodo tutuze, salokuzenomoenlâ

Moisés inweniby ara aiseze wawyly. Cilícia eynynâyazehobyrydâ, Jerusalémdâlâ alelâ âdykâ xina ezewenryaiedyly kâinmowâbyra urâ. 5 Judeu taunlo modo âkealâaguely kezemo. Tutuzelâ akaemo, salokuzenomoenlâfariseu-em wawyly. Xina judeu domodo ezewenryeinwânni kuru mawânkâ fariseu domodo. 6 Iweâpalâmyani Deus aguely xina idamudoram: “Iguewâtybymodo kurâem ietonze urâ” kely. Tâinwânse urâ, Deusadâkehobyry ara aidyly. Awârâ tâinwânse wawylygue,

Page 139: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 26:7 139 ATOS 26:13yizepaom modo xarâ ienewylymo, ienwentâze. 7 Judeudomodo tâinwânse, Deus xypyry etay igueypy kurâemnhetondyly. Awylygue xina judeu modo, Deus xyrendylyxina nimopa awyly. Peto oday, kopae alelâ xina “Aiekâ”kehobyry anhedyly. Deus iguewâtyby modo kurâemietonze kely kâinwândylygue kulâ judeu domodo ienwen-tâdyly, Pymâ — kely myani Paulo.

8 Idânârâ tonlo modoram myani Paulo aguely:—Kieinwâmpyra kitoemnuduwâpyraDeus iguewâtyby

modo kurâem tyetonze awyly. Einwântaungâ — kely.9 Idânârâ tonlo modo indatoem myani Paulo aguely

Agriparam:— Saguhoem, urâlâ kâinane Jesus Nazaré donro ein-

wânni modo enagazeni. Idânârâ adyese winane, kâe-nagazedomoem. 10 Jerusalémdâ Jesus einwânni modotoenzepa senagazenehonwâm. Kurâdo eynynâ Deusagâ aguewâni modo iwymârydo kadeia odaxi kâen-tadânehohoem aguewânmo. Tawânehonzemo, kadeiaodaxi tâtadânehonzemo warâ winane urâ. Iguehoemaguehonlymo watay, en-hem tâkeze kâinane urâ warâ.11 Jesus einwândyly inmodyzemo wâne winane. Âtâtâdâtâdyguyho modoram aunlolâ kâinane sawâsemoudâly. Tyewiâsezemo winane. Taypa kâinane udâlysawâsemo. Konhontuomo, toenzepa kehoem kâinanekâenagazedylymo — kely myani Paulo.

Jesus tyeinwândyly wâgâ Paulo aguehobyry(At 9.1-19; 22.6-16)

12 Paulo tywâgâ agueondyly myani:— Aituo ani Damascoram udâdyse widyly, Jesus ein-

wânni modo etadâze. Kurâdo eynynâ Deus agâ aguewânimodo iwymâry modo ani udâhoem agueim. 13 PymâAgripa, ânwa oze udâday awitobyry ise kâengatuly.

Page 140: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 26:14 140 ATOS 26:20Udâday, kuotatay, kau wâgâ toenzepa kehoem ani ydâiatygudyly. Xixi takaze kehoem ani iatygu. Ienâmidâani iatygu; yagonro modo tânâmize lâpylâ warâ. 14 Aituoani idânârâ xina onro onwa ihuguewâdyly, toenzepatâseaneduo. Ytanwelâ ani Jesus yam aguely kâindadyly,hebraiku-em. “Saulo! Saulo! Âdaituoka ienagazedyly?Tâwâlâ kulâ mâsenagazedyly, tapirâ wâne tani emano setuosebileim onwa âjihugameduo tâdyâze myara midylykulâ” kely ani. 15 Aituo ani kampâiguely: “Ânguyka âmâ,aguenri?” uguely. “Jesus urâ, toenzepa mâenagazeguy-lylâ. 16 Aukâ. XYDYK ikâ. Iemaryem mitoem âduakely.Ywâgâ egaturin-em âduakely. Iwerâ mâentyby wâgâegatugâ, waunroem aini wâgâ âyam kâengatuly wâgâwarâ. 17Ywâgâ amyguedyse urâ judeu domodoram, judeukeba modoram alelâ. Kâmaynoemmidyly watay, imakezeurâ, urâlâ eyanmo ogononi awylygue. 18 Ywâgâ aguenriise âmâ. Ywâgâ eyanmo amygueduo, yeinwânsemo.Satanás einwândyly imozemo. Deus ise nheinwânky-lymo. Iwerâma iamu oday âzepâimbyem adakobâni arakulâ akaemo. Yeinwântuomo, Deus inakanhe aitomoxygakeze. Peto oday adakobâni ara ise akaemo nhedyly.Xirâ nhutuhomoem ywâgâ amyguedyse wawyly” kely aniJesus yam. Warâ ani aidyly, Damascoram udâday — kelyPaulo.

Jesus ewanuem adâidyly wâgâ Paulo aguehobyry19Aituo myani Paulo agueondyly:— PymâAgripa, warâ ani Jesus aguehobyry ara awidyly,

kaynâpa yam âetuo. 20Warâ ani unâ iwâkuru Jesus wâgâaguely kanguly. Saguhoem kuru iwâgâ auguely Dam-ascodâ. Ilâpyryem Jerusalémdâ, idânârâ Judéia eynynâwarâ ani xunârybyry kâengatuly. Judeu domodoram,

Page 141: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 26:21 141 ATOS 26:26judeu keba modoram alelâ inanry iwâgâ auguely. “Âji-tyendaungâ, inakanhe amitomo wâgâ. Deus izepa atoaiedyly imowâdaungâ. Jesus einwântaungâ. Koen-donro lelâ aietaungâ, Jesus eynynonroem mawylymo,inakanhe amidyly imoimbyryem warâ mawylymo xu-tuhoem” uguezesedyly inanry. 21 Xirâ unâ kâengatuduokeankâ, judeu domodo yagâ iewiâpadaynly. Deus etydâwawyly ume keankâ yawâdylymo. Toenzepa keankâyâdyse awylymo, Jesus wâgâ auguelygue.

22 — Iepyra nipyra olâ keankâ Deus, iemakedâlâ.Awylygue olâ tarâ wawyly, Jesus unârybyry idânârââyanmo egatuze, kurâdo âdaunlo modoanlâ, tâgareimmodoram warâ. Jesus aguehobyry, anhetyby warâlâ xirâunâry. Moisés xunârybyrylâ, saguhoem Deus itaumbyryegatuwânibyry modo xunârybyrylâ warâ xirâ kâengat-uly. Deus onro anaxi ingonokyly wâgâ myani ague-lymo. Iwerâ auguely âetobyry wâgâ. 23 “Deus Ingonotybyâzenagazeoze, âdyoze warâ; tyigueduo, kurâem itonze”kewânmomy. Awylygue, kyigueduo, kurâem itonze ky-dawyly, kiuntuly. Kytâho kientoem esagonrim, arâ lâpylâise Messias, Deusram kytâhoem, nhutuen-honly judeudomodo, judeu keba modo alelâ — kely myani Paulo.

24 Paulo adâitobyry, adâkehobyry warâ nhegatuly umemyani Festo adaenkely:

— Toenzepamâsenomedâdâ. Aituo âindâammidyly! —kely.

25Aituo myani Paulo, Festoram aguely:— Âindâam witaymba urâ, pymâ ton-honreim. Koendâ

kâpaunzedyly. Âkealâ auguely-ro warâ — kely myaniFestoram.

26Aituo myani Paulo agueondyly:— Pymâ Agripa, âkealâ auguely awyly, tutuze âmâ.

Koendâ kehoem Jesus wâgâ tutuze âmâ. Âdy totoenze

Page 142: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 26:27 142 ATOS 27:1kulâ anientaymba myani mâkâ; tâzenanaym lelâ myanianhedyly. 27 Pymâ Agripa, saguhoem Deus eynynâaguewâtyby modo tâinwânse âmâ. Arâ atayma Messiasâewyly tynwânwânse âmâ-ro — kely Paulo.

28Aituo myani Agripa aguely:— Ine wao. Inepa kehoem Jesus kâinwândyse mawyly

— kely.29 — Koendâ tâise Jesus mâinwândyly, iweâlâ atay,

iweâpa atay warâ. Koendâ tâise âmâ lelâba mâinwândyly,asaemo idânârâ ydataynrim modo warâ. “Idânârâ taunlomodo yara nidâmo, Jesus neinwândâmo” tâkeze winaseDeusram. Yara korentygue mâzekâjiodyzebamo olâ urâ-ro warâ — kely myani.

30Awârâ aguely tindatuomo, pymâ Agripa, pymâ Festo,Agripa eaundu Berenice, idânârâ târâ ekadaymby modowarâ saudylymo myani tâgasehomoem. 31 Tâgaselymoume, tindatyby wâgâ aguelymo.

— Âda nitaymba awâkâ Paulo etadâdoem, xyâhoemwarâ — kelymo myani.

32Aituo myani Agripa, Festoram aguely:— “Kywymâry César Roma donroram ise kâenkadyly.

Ugonokâ pylâ mâkânra. Mâkâ lelâlâ ise aguenri, in-akanhe, inakanhemba warâ awitobyry wâgâ” kepa-rowatay, tâtaguneba tâise mâkâ, inakanhe anitaymbamâkâ,ienanaji — kely myani.

27Festo Romaram Paulo ingonotobyry

1 Aituo ani Festo, Paulo ingonodyly Romaram, Itáliaanaxi xidadâ imâsedoram. Júlio cem sodadu iwymâryamaguely:

— Âmâ ise etadâdyby modo, Paulo warâ sani Romaram— kely.

Page 143: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:2 143 ATOS 27:9(“César izodadury” kelygue myani izodadury modo

ezeku; mâkâ ewy myani Júlio.)2 Pepi imâsedo Adramítiodâpa âetyby, Ásia yan-yam

idâim odaxi ani xina âxiedyly. Aituo ani xina idâlyadaguly. Aristarco idâwâm lâpylâ xina agâ. Macedô-nia eynynonro âtâ anary Tessalônica donro ani mâkâ.3Kopaelâgâem ani xina saindyly Sidom iduantaji. Koendâani Júlio, Paulo nhedyly. Pauloram aguely:

— Tâwâlâ ise myarâ ataen-ho modoram adakobâzemydâly. Pyni, âdydo imeom warâ nhududuomo, tâwâlâemakegâ lelâ — kely ani eyam.

4 Ilâpyryem ani xina idâly Sidomdâpa. Târâpaidâypyem ani Chipre inortyry einkâ xina idâly, sapezenruxina yan-yam âewyly awylygue.

5 Cilícia, Panfília warâ edazekâ ani xina idâly. Xi-dadâMirra kehoam xina saindyly ani Lícia eynynonroam.6 Târâ ani xina pepi imâsedo odayba âzetyly. Sodadudomodo iwymâry myani pepi imâsedo eagonro tâenseAlexandria donropyryem Italiaram idâim. Aituo ani xinamârâ iodaxi âxiedyly.

7 Toenzepa ani sapezenru eon-honru xina yan-yam.Awylygue ani kura kehoem xina idâly. Tâpyneânze ke-hoem ani âtâ anary Cnido iduenrâ xina saindyly. Ton-honre kehoem sapezenru xina iduenrâ âewyly awylygueani xixi egawânto yan-yam xina nâtâba awyly. Aituoani sul yan-yam xina MYRYK idyly. Ilha Salmona einkâani xina sakadyly. Xina idâly lelâ ani sul einkâ. Ilhaimâsedo Creta einkâ ani xina sakadyly, sapezenru ton-honre kuba ato einkâ. 8 Creta edazekâ ani xina idâly.Tâpyneânze kehoem ani xina idâly. “Tuanta koendonro”kelygue tâzekeinram xina saindyly ani. Xidadâ Laséiakehodâ iwaguepa ani mârâ. 9 Cesareiadâpa xina egase-hobyry iweâpa itybyem, âty Deus Inakanhe Aguitobyry

Page 144: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:10 144 ATOS 27:14Nhygakehon-ho keho sakadybyem awyly ume ani. Paruoze tâdâtâhoem kâmaynoem idyly. Aituo ani Pauloaguely:

10 — Nhaum, kâmaynoem enra xirâ ume paru ozekytâly. Pepi imâsedo xytyze. Iodano modo myenranxiidâze. Kurâ nhese lâpylâ warâ enra — kely.

11 Pepi odo, pepi iogâikeim warâ olâ ani aguelymo:— Kâmaynoem inkâba awârâ tâdâtâhoem. Tarâ tuan-

tayba kydâxiguenre — kelymo.Aituo ani sodadu domodo iwymâry akaemo azagâ

aguely indakyly kuru, Paulo aguehobyry keba.12Koendâpa animârâ tuantay tadawyly kopâ tapezenreimume. Agui pepi oday âsewaniwâni modo ani târâ xinaeydâ atodâ inepa tâxiguedyze awylymo. Awylygue aniaguelymo:

— Tâlâ tarâ Cretadâ eagonro tuanta Fenice keho. Mârâtuantadâ ise sapezenru kopâ agonro kiankadyly — ke-lymo.

Sapezenru ton-honreim tuanta Fenice einkâ nakabyraawyly, nordeste, sudeste warâ eynynâ awylygue.

Kopâ tapezenreim saintobyry13 Tuanta Koendonrodâ xina awyly umelâ ani, sul

eynynâ adapezeinly ton-honre kubalâ. Mârâ sapezenruwâgâ pepi oday tâwanuneim modo aguelymo ani:

— Inoro. Kytâdyze kydatoram ise xirâ sapezenrukadyly — kelymo.

Aituo ani pepi epagunâdo, âncora keho, nhaunâdy-lymo. Ilâ aienibyryem ani xina âxiguely Tuanta Koen-donrodâpa. Creta edazekâlâ ani xina sakadyly. 14 Inepakehoem ani sapezenru âtuguguely. Xina yan-yamadapezeinly idyly. Nordeste eynynâba ani sapezenru

Page 145: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:15 145 ATOS 27:20âewyly, xina enâmize. 15 Toenzepa kehoem ani xina yan-yam adapezeinly. Pepi oday tâwanuneim modo nhatoemnudupa lâgâlâ. Aituo napyra idylymo. Sapezenrulâ pepisani tâtâho yan-yanlâ.

16 Ilha imeimbyry Cauda isulry eynynâ ani xinasakadyly. Tâinkâ ani sapezenru ton-honre kuba awyly.Pepi imâsedo ihu wâgâ, pepi imeimbyry ekâjibybe ani.Paru tâsaniguenry oze tâdâtâho ani mârâ pepi imeim-byry. Tahuleba kehoem ani pepi imâsedo oday tâwa-nuneimmodo pepi imeimbyry sasery nhawâdylymo, pepiimâsedo odaji tiempâguehomoem. 17 Pepi imeimbyrysawânipyryem ani pepi imâsedo odaji nhedylymo. Líbiaiwaguepa, paru tâsaniguenrybe myani toenzepa myen-raym sagunupe atodâ. Aituo ani aguelymo:

— Sapezenru pepi nhadyly paru tâsanigueba atoamwatay, pepi epaguze sagunu myenrano wâgâ. Kientybaise kurâ-ro warâ — kelymo.

Aituo ani panu imâsedo modo, vela keho,nhenâtâguylymo. Sapezenruanlâ pepi adaholy.18 Sapezenru ton-honreim nakabyra lelâ. Paikaylâ pepiâzekânioly ton-honre kehoem. Kopaelâgâem ani pepiodano modo tâmânreim modo paikaji nhamelymo,tâmânrugue pepi nytyba itoem. 19 Aisezedyly lelâani sapezenru. Kopaelâgâem ani tâwanuneim modopepi oday tâwanezeim modo nhamuilymo paikaji,korenty modo, sapezenru sawâto modo, awârâ modo.Kâmaynoenlâ olâ ani xina.

20 Kopaelâgâembaba ani iamu. Peto oday xina xixinepyra. Kopae xina ximukâ nepyra warâ, ton-honrelâkopâ tapezenreim ihuguely awylygue.

— Kydâsemaguewâbyra ise kurâ. Idânârâ ise kytyly —xina kely ani.

Page 146: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:21 146 ATOS 27:2921 Iweâpa ani pepi imâsedo oday tâwanuneim modo

toenzepa âseguâdâdylymo. Âwinduatomoenlâ nudupalâgâlâ ani. Aituo Paulo XYDYK idyly akaemo enado.Eyanmo aguely:

— Nhaum, Cretadâ kydatay auguehobyry enanâguewâ-daungâ: “Toenzepa âsenagazeze kurâ, kâpagubyra kurâ-ro watay” ugue. Tuanta Koendonro keho Cretadâlâkâpagudyly-ro watay, xirâ pepi isejiguy modo, âdydoimeom pepi odanopyry modo warâ kianmewâbyra tâisekurâ; arâ kehoem kydâsenagazedaymba tâise kurâ warâ.22 Tâegane itaungâ! Ânguy niguewâpyra ise. Pepi lelâ iseadakalagueim — kely.

23—Deus eynynâwato ainimodo yamnutuen-hoangui.Kopae anju kaynonro nâepanâgueagui yam. 24Warâ enraaguely: “Paulo, tyanepa ikâ. Iwerâ kehoem âiguewâpyraise âmâ. Pymâ kuru Roma donro enadoram idâze waoâmâ. Koendonro awâkâ Deus. Awylygue ise nhetâlâawyly. Âmâ, agâ idâwâni modo warâ nhesemo lelâ”keanry yam. 25 Awylygue olâ ton-honre itaungâ, uguely.Deus einwânni urâ. Anju aguehobyry ara aiese mâkâ.26 Âsemagueze lelâ kurâ idânârâ. Xirâ pepi âdykâlâmyenraym sagunu wâgâ epaguze — kely ani Paulo.

27 Azagâ semana ani mârâ sapezenru ton-honreimxina saseze awyly parutabâ Mediterrâneo oze. Kuetâjiawârâem ani pepi oday tâwanuneimmodo onro iwaguepataindyly awyly nhutulymo. 28Aituo ani târâ paru esanigunhekudylymo. Tâdyreim paikaji nhamelymo, iopirydâemâihobeom, tâsanigue awyly eto; trinta e seis met-ros myani esanigu. Ilâpygueduo ani nhekudondylymo.Tâsanigue kuruba myani, vinte e seis metros kulâ.

29 Onro onwa tâidyly awyly nhutulymo kuru ani. Paruemelay pepi tuhu imâsedo onwa âsemyly waunlo ara

Page 147: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:30 147 ATOS 27:35tienehonduomo ani toenzepa kehoem âseanedylymo.Awylygue quatro lelâ pepi epagunâdo nhekâjilymo; pepiihu wâgâ paru ikaji nhamelymo, âdanipyra itoem.

— Inepa imekâ, xirâ korenty pepi epagunâdo ekâjihoadatâly iraynâlâ — kelymo myani.

30 Pepi oday tâwanuneim modo pepi odaybatâsemaguedyzemo ani. Aituo ani pepi imeimbyry paikajinhamelymo, ioday tâwientoem. Tywymâry enokuzekelymo myani. Warâ myani eyam aguelymo:

— Pepi ioruram xina idâly, xirâ tâmânreim epagudoxytâguyândonze, nâxigueba itoem — kelymo; kewâdy-lymo kulâ olâ myani.

31 Pepi imâsedo odayba âwiense kelymo awyly tutuzeolâ myani Paulo. Aituo ani Roma donro sodadu domodoiwymâryram aguely:

— Xirâ pepi oday tâwanuneim modo âwiense kelymo.Ânguy nâwiempyra nidâ. Âwiendylymo-ro watay, âdaramâsemaguewâbyra ise âmaemo — kely.

32Agueduo ani sodadu domodopepi imeimbyry ekâjihonhatâlymo, tâwâlâ idâhoem.

33 Emedylylâ ani Paulo idânârâ tonlo modoram aguely:— Âwinduataungâ wao. Iweâpa keankâ xirâ

koendâpa kydawyly azagâ semanabe. Xirâ ara koendâmâwinduapyra mawylymo. 34 Âwinduataungâ wao, on-honwandomoem. Tyanepa itaungâ. Ânguy niguewâpyraise. Âda kydâiehowâbyra ise kurâ. Tokalâ kyangahudulâkianmehonwâbyra ise kurâ — kely ani Paulo eyanmo.

35Agueypyem ani Paulo pão nhanâdyly.— Tuomare urâ, xirâ pyni mâunduhobyry wâgâ, Pabai

— kely ani Deusram, idânârâ kurâdo enanaym.

Page 148: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 27:36 148 ATOS 27:44Adâkebygueduo ani pão nhepâdyly, nhedawynly lâpylâ

warâ. 36 Nhedawynly tientuo ani ago kuru egamady-lymo. Nhedawynlymo lâpylâ. 37 Agui ani xina mârâ pepiimâsedo oday awyly, duzentos setenta e seis kurâdo lelâ.38 Xina nhedawympygueduo ani, trigu saku odano modoidânârâ kehoem nhamelymo paikaji, pepi ionupadoem.

Pepi imâsedo atuhobyry39Emetybyem ani pepi oday tâwanuneimmodo iwague

kuruba onrodâ tawyly nhedylymo, âdykâ tawyly nu-tubamo olâ ani. Paru epagudyby emyenro sagunupeomani nhekylymo.

Aituo ani aguelymo:— Kaintuo, pepi târâ kyzepagunâne — kelymo.40 Pepi epagunâdo ekâjiho tatâzemo ani. Pepi imâsedo

ihugâiguerim “leme” keho ekâjiguewânmo lâpylâ, pepisase tâkewâdomoem. Ilâpygueduo ani panu imâsedonhalokuândylymo lâpylâ, sagunu onwa sapezenru pepiimâsedo nhatoem. 41Pepi olâ ani sagunu onwa naimpyra.Paru tâsaniguenrydâ epagudyly lelâ. Sagunu myenranoonwalâ sakubyly. Ioru ton-honre kehoemmyani sakubylyâzetyrin-emba kehoem. Paru sahugânu olâ ani ton-honrekehoem pepi onwa idâly. Awylygue ani ihudâ nhatuly.

42Sodadudomodo ani akaemoetadâdybymodo idânârâxyâwâse kelymo, tywâre sagunu onwa nâsemagueba ito-moem. 43 Iwymârymo Júlio olâ ani Paulo iguedyseba-rowarâ. Awylygue ani tyzodadury modoram aguely:

— Kâdyâwâtaundâmo — kely.Warâ ani tâtaguneim modoram aguely:— Adamewâdaungâ paikaji, sagunu onwa mydâho-

moem — kely tywâruneim modoram.44 Ilâpyryem ani aguely tywârenry modoram:

Page 149: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:1 149 ATOS 28:6— Paikaji adamewâdaungâ. Tábua wâgâ, pepi epiry

adakalagueyby wâgâ warâ adawâtaungâ, sagunu onwamydâhomoem — kely ani eyanmo.

Warâ ani xina idânârâ saindyly sagunu onwa; ânguyniguepa ani pepi atuduo.

28Ilha Malta kehodâ Paulo atobyry

1Onroram xina saintuo, tonlomodo xina iose tâtâzemoani.

— Âdy kehoka xirâ ilha? — xina keduo,— “Malta” xirâ ezedy — kewânmo.2 Koendâ kehoem ani xina nhedaenkulymo. Kopâ

ihuguely, toenzepa igâwynu warâ ani. Awylygue ani petonhatyguylymo sagunu wâgâlâ.

— Âetaungâ. Âuntaungârâ — kelymo xinaram.3Se iladyby tindâtyguyby Paulo nhamely peto onwanji.

Âgâupe myani mârâ peto duay. Peto âdâpigu tiuntuduokeanra ani mâkâ âgâu se iladyby modo duaypa egasely.Paulo se peto onwanji nhamely ume ani emarydâ âdâholy.4 Tonlo modo Paulo emary wâgâ âgâu adasedâdyby tien-tuo ani aguelymo:

— Kyârimpyry keanra awâkâ uguondo. Parutâsanigueindâ tâiguely ume nâsemagueagui wâne, âgâunhântybyem olâ ise nâsemagueba — kelymo.

5Aituo ani Paulomâkâ âgâunhahogudyly peto onwanji.Tâtobyry newânebyra ani. 6 Emary sakyzely, iguely warâmyani nhenuenguylymo. Âdalâ idyly enuenzezemolâmyani. Paulo olâ ani âdanipyra. Âdapa awyly tientuomyani, tunâry nhugukelymo.

— Uguondo mâkeba awâkâ! Kiynrenkyly deus awâkâ!— kelymo.

— Aramo, uguondolâ urâ — kewâm olâ Paulo.

Page 150: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:7 150 ATOS 28:137Aituo animârâ ilha donro pymâ, Públio keho, xinaram

aguely:— Inoro ietyram — kely.Uguondo tynrenseim myani mâkâ pymâ. Eonronrudâ

iwaguepalâ myani xina âundyly sagunu wâgâ. Aituoetyram xina idâly. Koendâ kehoem ani xina nhedaenkuly.Azagâ tokalâ warâ iguandyly ara ani târâ xina awyly.8Nhunwym tâwânemyani. Tykyhowâgâlâmyani egueky,iaturu, ixigu warâ. Tâwâneim eguetonra Paulo tâwânseani, Deus agâ agueze:

— Deus, tutuzelâ âmâ merâ uguondo ewânu. Kua iekâwao — kely.

Deus agâ agueypyem, nhangahu onwa tâmary MÂʼnhedyly. Warâ Deus eon-honrugue kua nhedyly.

9 Toenzepa ani târâ Maltadâ tâwânuneim modo. PymâPúblio nhunwym kua ienipyryem awyly tiuntuduomoani Pauloram âewylymo idânârâ kehoem. Aituo kuaâieholymo Deus eon-honrugue. 10 Tonlo modo ani koen-donro kuru xina agâ. Toenzepa âdydo imeom xinaramxuduwânmo. Târâpa xina idâly ume, idânârâ xina ize atomodo xuduwânmo.

Malta donropyryem Paulo Romaram idâhobyry11 Azagâ tokalâ warâ nunâ ani xina Maltadâ awyly.

Pepi imâsedobe ani târâ tuantay. Xidadâ Alexandria don-ropyryem saintyby myani mârâ sapezenru ton-honreimadaguly iraynâlâ. Akaemo ideusry gêmios ekudobe animârâ pepi iorudâ, Zeus imeom azagonropyry ekudo, Cas-tor, Pólux warâ. 12 Aituo ani xina mârâ pepi imâsedoodaji âxiedyly. Xina saindyly ani Siracusaram. Azagâtokalâ warâ emedyly ara ani xina târâ awyly. 13 Siracusadompyryem ani xina Regioram idâly. Myarâ sainty-byem, kopaelâgâem ani sapezenru âewyly xina ikaynâ.

Page 151: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:14 151 ATOS 28:18Régiodâpa egaseybyem, azagâ iguandyly wâgâ ani xinasaindyly Pozuoliram*. Pepi odayba xina âzetyly. Tuhuruwâgâ xina idâly.

14 Jesus einwânni modo ewy xina iomâ târâ. Ekamâmoeagâmolâ xina itoem. Aituo ani tokalâ semana târâeagâmo xina nhakadyly. Tonlopyryem ani tuhuru wâgâxina idâly Romaram. 15 Romadâ Jesus einwânni modoxina saindyly egary tydasemo myani. Tâlâ xina inwân-wânse idâwâtyby modo praça Ápio keho idâwaym. Tâlâlâpylâ “Azagâ tokalâ warâ âdydo imeom vende ieto”kehodâ xina inwânwâni modo warâ. Akaemo tientuo,Paulo iomazely. Aituo Deusram aguely:

— Koendonro âmâ xina agâ, Pabai — kely.Romaram Paulo saintobyry

16 Romaram xina saindyly ani. Aituo ani Pauloramaguelymo:

— Xina kadeia odaxi itadâdaymba ise. Tâwâlâ âtâmâxidâdoem mâempywaguyly ânwingâ. Sodadulâ iseinuagaeni, mâsemagueba mitoem — kehonly.

17 Azagâ tokalâ warâ emepygueduo myani Paulo judeudomodo iwymâry modo Romadâ tâtyuneim modo in-gâsedaynly, eagâmo adâkehoem. Tyam idâduomo, warâmyani eyanmo aguely:

— Nhaum, tydaselâ keanra âmaemo judeu domodoJerusalémdâ ienwentâdo. Kypemugudo judeu tonlomodoidueryem âdawipyra olâ urâ. Kydamudo aitobyry aralâawidyly. Arâ awidyly umelâ olâ keankâ tonlo judeudomodo yagâ iewiâkymo. Ietadâdâmo târâ Jerusalémdâ.Pymâ domodo Romadâpa igonotaymby modoram ie-gamemo warâ. 18 Idânârâ agânhetyby wâgâ yapâiguemo,idânârâ yapâiguehomobyry xihogu-ro warâ. Auguely* 28:13 Poteoli lâpylâ myakâwândy mârâ âji ezedy.

Page 152: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:19 152 ATOS 28:23tindatuomo, “Âdy inwentâdo lâpeba âmâ” nyguemo.Umoze nyguemo. “Âdamitobyry lâpeba âmâ âiguehoem”nyguemo warâ.

19— Judeu domodo olâ keankâ ietaguedyzebamo. Aituokeankâ tonlo pymâmodoram auguely: “Romaramugono-taungâ Kywymâry César-ram. Mâkâ lelâlâ ise aguenri,inakanhe, inakanhemba warâ awitobyry wâgâ” uguelykeankâ eyanmo. Awylygue tarâ Romadâ wawyly, ywâgâlâagueze, ihoguze warâ, ypemugudo judeu domodo ewen-tâgueze inkâba. 20 Awylygue âgâsedylymo, agâmo kâ-tunâguedoem. Tutuzelâ âmaemo, iweâpalâ kydamudoDeus Ingonokyly saindyly inwânwânseze awylymo. DeusIngonotyby eynynonro urâ. Kydamudo inwânwân-tyby kâinwândylygue olâ, iwerâ korentygue kehoemekâjibyem wawyly — kely myani Paulo.

21Aituo myani aguelymo:— Xina olâ awârâ âdykâ nidapyra. Âdylâ katalâ nigono-

taymba inanry xina ipemugudo Judéia eynynonro âwâgâaguenri. Judeu tonlopyry modo xarâ âetyby âunâgue-daymbamo inanry. 22 Xina nhutuly, tâinkâ lelâba, mâin-wânto ara einwânni modo eynynâ inakanhe aguelymolelâ. Awylygue mâinwânkyly wâgâ âmâlâ amyguely xinatindadyse ato — kelymo myani.

23 Aituo Paulo agâ âseinwândylymo, Paulo aguehotindatomoem. Adâkehomobyry saintuo, Paulo eydâatoram idâondylymo. Iweâpa Paulo eagâmo aguezeawyly. Emedyly wogonropyrylâ, até kopae kehoemJesus wâgâ unâ egatuzeze awyly, enomedâzemo. Ky-wymâryem Deus idyly wâgâ myani aguely eyanmo. Deus,“Igonose urâ” kehobyry wâgâ Moisés inweniby, Deuseynynâ aguewâni modo inweniby warâ tânanâguen-honze myani.

— Deus Ingonotyby awâkâ Jesus — kely myani eyanmo.

Page 153: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:24 153 ATOS 28:2924 Tâlâ myani Paulo, Jesus wâgâ aguehobyry einwânni

modo; tâlâ pylâ olâ myani Jesus, Deus Ingonotyby awylyeinwântânry modo. 25 Aituo idânârâ idâlymo, âjiguetâtunâgueze. Egasedaymo myani Paulo eyanmo aguely:

— Kydamudoam Deus Ispiritury aguehobyry Isaías in-weniby enanâguewâdaungâ:26 “Âpemugudoram aguera:‘Deus aguely idadylyem tydase âmaemo,

mâuntuba olâ âmaemo.Edylyem Deus anhekyly tâense âmaemo,

âdaidyly mâuntuba olâ âmaemo’ kekâ eyanmo.27 ‘Unâry mâinwâmpyra âmaemo,

mâinwândyseba mawylymoguelâ.Âyanmo auguedyse wato mâindapyra âmaemo,

mâindadyseba mawylymogue.Agânhekyly mâuntuba âmaemo,

mâuntudyzeba mawylymoguelâ.Mâjiwantahulymo, mâzepâinlymo waunlo ara lelâ.Arâpa watay, augueho tydase tâise âmaemo.

Agânhekyly tutuze tâise âmaemo.Ynynonroem tâitonze tâise âmaemo.

Imakedâmo tâise urâ-ro warâ’ ”kewândymy Deus, Isaíasram — kely myani Paulo.

28 Paulo eyanmo agueondyly myani:— Judeu keba modo Deus itaumbyry tydase awyly

xutuwâdaungâ. “Kâmakerin-em Jesus iguely” kelyindadylymo-ro watay, einwânsemo. Deus inakanhe ait-omobyry xygakeze warâ — kely myani Paulo.

29 [Paulo aguepygueduo myani judeu domodo idâly.Ton-honre kehoem âjihogulymo Paulo eynynonro modo,Paulo eynynonro keba modo warâ.]†† 28:29 Idânârâ livru saguho modo wâgâ iwenibyemba xirâ.

Page 154: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

ATOS 28:30 154 ATOS 28:3130Azagâ anos ani Paulo Romadâ awyly, âtâ tâpywazeim

oday. Koendâ lelâ myani tyam idâwâni modonhedaenkuly. 31 Idâduomo myani Deus pymâemidyly wâgâ aguely eyanmo. Pymâ Jesus Cristo wâgâtonomedâzemo lâpylâ myani. Tyanepa myani aguelyeyanmo. Unâ koendonro Jesus wâgâ aguenri negatuen-homba nipyra myani akaemo pymâ domodo.

Alâ kulâ kâinwenily.Lucas

Page 155: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

155Deus Itaumbyry

New Testament in Bakairícopyright © 2011 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: BakairíTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Copyright Information© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Bakairí

© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-04-22Updates

Page 156: ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry · ATOS TunâryEgaturin-emJesusInduakewâdyby ModoAitobyry Xirâ livru wâgâ Lucas inweniby Deuslâ myakâwândy ... Pymâ

156eBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Nov 2018 from source files dated 29Nov 2017521fc4dc-fae1-547b-b3c6-9853e24bf2ed