-,-,A......U",,··:...-.T....iı....·r..,.ki....ya"'t.....A...r....ascİl:.:..rm=al....ar...I""E""n""st....itU..,s'-"U-"D""e...rg."is'-'-i-"S""a....,yl"""1.....4.....E""r""zu""r..::u....m"""2""OO""0<C-- -.333-

VII. MİLLETLER ARASI TÜRKOLOJİKONGRESİ'NİNARDıNDAN

Dr. Cengiz ALYILMAZ''--------------------~---

stafa Kemal ATATÜRK, tarihte yaşanan talihsiz hadiselerleirbirinden ayrı düşen, farklı cogratyalarda yaşamak zorunda kalan

Türk Milleti'nin birliğinin, bütünıüğünün, dayanışmasının yeniden sağlanmasında

dilin, tarihin ve kültürün birinci derecede roloynadığının her zaman bilincindeolmuş bir devlet adamıdır. Bu bilinçle hareket eden Büyük Önder, dahaCumhuriyetin ilk yıllarında, Türk dili, Türk tarihi, Türk sanatı, Türk musikisi,kısacası Türk kültür ve medeniyeti... ile ilgili gerekli ilmi araştırma ve incelemeleriyapma ve Türk dünyasının dilde, işte, ülküde birliğini tesis etme gayesiyle faaliyetgösteren akademilerin oluşturulması amacıyla, Türkiyat Enstitüsü'nü, Türk TarihKurumu'nu, Türk Dil Kummu'nu, Dil ve Tarih-Coğratya Fakültesi'ni kurdurur.

Bugün adı geçen kurumlardan Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu,Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesinde; Dil ve Tarih-Coğratya

Fakültesi, Ankara Üniversitesi bünyesinde; Türkiyat Enstitüsü ise, İstanbul

Üniversitesi bünyesinde, Atatürk'ün göstermiş olduğu hedefler doğrultusunda,

çalışmalar yaptırmakta, bilim adamları yetiştirmekte, eserler yayımlamakta, kongre,konferans, panel ve sempozyumlar düzenlemektedirler.

12 Kasım 1924 tarihinde ATATÜRK'ün Başkanlığında toplanan BakanlarKurulu'nun i numaralı kararnamesiyle kurulan ve amblemi bizzat ATATÜRKtarafından "elinde meşale tutan bozkurt" olarak belirlenen Türkiyat Enstitüsü,sırasıyla Ord. Prof Dr. Mehmed Fuad KÖPRÜLO, Ord. Prof Dr. Reşid RahmetiARAT, Prof. Dr. İsmail Hikmet ERTAYLAN, Prof Dr. Cavit BAYSUN, ProfFahir İZ, Prof. Dr. Ahmet CAFEROGLU, Prof. Dr. Mehmet KAPLAN, Prof Dr.Siidettin BULUÇ, Prof Dr. Mehmet KAPLAN (ikinci kez), Prof. Dr. AliALPARSLAN, Prof Dr. Mertol TULUM, Prof Dr. Kemal ERASLAN, Prof. Dr.Mertol TULUM (ikinci kez), Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYA başkanlıklarında,

yetmiş beş yılı aşan süre içinde, yalnız illkemizde değil; bütün dünyada Türkoloji'ninen önemli merkezlerinden biri durumuna gelıniştir.

İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü, i 973'teni 999 yılına kadar 9'u milli, 6'sı milletler arası seviyede i 5 Türkoloji Kongresidüzenlemiş; bu kongrelerde Türkoloji'yle ilgili binlerce bildiri sunulmuş; sunulanbildirilerin büyük bir kısmı da yayımlanmıştır.

• Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak. Öğrt. Üyesi.

-334- CO Alyılmaz: VII, Milletler Arası Türkoloji Konıresi'nin Ardından

İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştmnaları Enstitüsü Müdilrlüğü, 08 - 12Kasım i 999 tarihleri arasında, büyük bir organizasyonu daha gerçekleştirdi.

"Atatürk'ün Samsun'a çıkışının 80., Türkiyat Araştmnaları Enstitüsü'nün BüyükAtatürk tarafından kuruluşunun 75., Osmanlı Devleti'nin kuruluşunun 700. yıl

dönümü" münasebetiyle "VIL. Milletler Arası Türkoloji Kongresi", KongreBaşkanlığını Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYNnın, Kongre Genel Sekreterligi'niProf. Dr. İlhan ŞAHİN'in, Kongre Genel Sekreter Yardımcılıkları'nı Yard. Doç. Dr.Özcan TABAKLAR ve Yard. Doç. Dr. Yıldız KOCASAVAŞ'ın, KongreÜyelikleri'ni Prof. Dr. Necat BİRİNCi, Prof. Dr. Abdülkadir DONUK ile Prof. Dr.Baha TANMAN'ın yaptıkları "kurul" tarafından düzenlendi.

Mekan olarak Askeri Müze Kültür Sitesi Konferans Salonu'nun seçildiği

Kongre'nin ilk günü (08 Kasım 1999)nde, 9.00- i 1.00 saatleri arasında katılımcılar,

"kongre kayıt işlemleri"ni yaptırıp, birbirleriyle görüşme, tanışma ve hasret gidermefırsatı buldular. 11.00- i 3.00 saatleri arasında gerçekleştirilen "Açılış Töreni"ndeKongre Genel Sekreteri Prof. Dr. İlhan ŞAHİN, İstanbul Üniversitesi TürkiyatAraştırmaları Enstitüsü Müdürü, Kongre Başkanı Prof. Dr. Osman FikriSERTKAYA ve İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemal ALEMDAROGLUbirer konuşma yaptılar. Daha sonra, bugüne kadar yapmış oldukları çalışmalarla

Türkoloji'ye büyük katkıda bulunmuş olan yerli ve yabancı Türkologlar'a "üstünhizmet plaketleri"nin verildiği "plaket töreni"ne geçildi. Törende, başarılı

çalışmalarından ötürü Prof. Dr. Ethem Rahimoviç TENİŞEV, Dr. BaymirzaHAYlT, Prof. Dr. Klaus M. RÖHRBORN, Prof. Dr. Hasan EREN, Prof. Dr. KemalKARPAT ve Prof. Dr. Kemal ERASLAN'a "Türkoloji'ye üstün hizmet plaketieri"takdim edildi. Rahatsızlığı sebebiyle törene katılamayan Prof. Dr. KemalKARPAT'ın plaketini (onun adına) öğrencisi, Kongre Genel Sekreteri Prof. Dr.İlhan ŞAHİN aldı.

Öğleden sonra 15.00-18.00 saatleri arasında yapılan "Genel Oturum"da önce,Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYA'nın panel yöneticisi, Prof. Dr. Ahmet BicanERCİLASUN, Prof. Dr. Reşat GENÇ ve Prof. Dr. Fikret TüRKMEN'in panelistolarak katıldıkları "21. Yüzyıla Girerken Türkoloji'nin Problemleri" konulu panelgerçekleştirildi. Türkoloji'yle ilgili problemlerin dile getirilip tartışıldığı, çözümyoııarmın arandığı panelde, ayrıca Atatürk Kültür, Dil ve Tarih YüksekKurumu'nda, Türk Dil Kuruınu'nd2 ve Türk Tarih Kurumu'nda yürütülen projelerhakkında da bilgi verildi. "Genel Oturunı"dan sonra da Prof. Dr. Taner TARHAN,"Heredotos'ta Oğuz Kağan Destanı" başlıklı ilgi çekici "Kongre Açılış Bildirisi"nisundu.

"VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi"ne katılan yüzlerce yerli ve yabancı

bilim adamı (Türkolog), bildirilerini, 09 Kasım-12 1999 tarihleri arasında, AskeriMüze Kültür Sitesi'nin üç ayrı salonu("Konferans Salonu", "Kırmızı Salon" ve"Yeşil Salon")nda sundu. Salonlar'ın "Düzenleme Kurulu" tarafından, en küçükayrmtmm bile düşünülüp hazırlanmış olması, salon sorumluları'nın "görev"bilinciyle hareket etmesi, bildirilerin huzur içinde sunulmasını sagladı.

---....ıA.....1..."1:.....T...,iı...•r""'kiu.y""llt'-"A""r....llş...t...ır""'rn""al....a"'-'rl~E'-"n""şti....•t""Us...U....D..,c""'rg""is"'i--'S"'a"'yl'-'1""4'-'E""r....z""ur....u""m"""2...0""00"-- ----=-335-

"Kongre Düzenleme Kurulu"nun kadirşinaslık örneği gösterip, (öğleden önce9.30-13.30; öğleden soma 14.30-18.30 saatleri arasında gerçekleştirilen) bütünotururnlara, (çalışmaları sayesinde adları adeta Türkoloji'yle aynileşmiş) merhumhocalardan / bilim adamlarından Orhan Şaik GÖKYAY'ın, Muharrem ERGİN'in,

Necmettirı HACIEMİNOGLU'nun, Faruk Kadri TİMURTAŞ'ın, Ahmet HamdiTANPINAR'ın, Ali Fehmi KARAMANUOGLU'nun, Ahmet CAFEROGLU'nun,Tahsirı BANGUOGLU'nun, Cengiz ORHUNLU'nun, Osman TURAN'ın, İbrahim

KAFESOGLU'nun, Zeki Velidi TOGAN'ın, Ali Nihat TARLAN'ın, Mehmet AltayKÖYMEN'in, Mehmet ÇAVUŞOGLU'nun, İsmail Hikmet ERTAYLAN'ın, Şerare

YETKİN'in, Harun TOLASA'nın, Ekrem Hakkı AYVERDİ'nin, Hamid NutkJ'nin,Mehmet KAPLAN'ın, Siidettin BULUÇ'un, AmU ÇELEBlOGLU'nun, MehmetAKALIN'ın adlarını vermesi de, her türlü övgünün üzerindedir. İkişer başkan

tarafından yönetilen oturumlarda, bilim adamlarından "bildirileri"ni 20 dakikaiçinde sunmaları istendi. Her bildirinin sonunda da tartışmalara yer verildi. Bildiribaşlıkları "program"da bulunmasına rağmen, birçoğu ülkemizde yaşanan depremdolayısıyla kongreye katılamayan bilim adamlarımız oldu. Onlara ayrılan süre, birönceki konuşmacının bildirisi ile ilgili soruların daha ayrıntılı bir şekilde

cevaplandırılması için kullanıldı.

1i Kasım i 999 tarihinde, ı 4.55- 16.05 saatlari arasında, Askerı Müze KültürSitesi Konser Salonu'nda Askerl Müze Mehter Takımı tarafından, katılımcıların

onuruna uzun yıllar hafızalardan silinmeyecek bir "Mehter Konseri" verildi. Konseröncesirıde "Mehter"in tarihçesinin belgeselolarak anlatıldığı multivizyongösterisinin, ülkemizin, tarihimizin ve kültürümüzün tanıtımına büyük katkıda

bulunduğu tartışılmaz bir gerçektir. Bu sebeple hem Askerl Müze yetkililerine,Mehter Takımı'nda görev yapanlara, (Mehter'in tarihçesiyle ilgili) "MultivizyonGösterisi"ni hazırlayanlara hem de kongreye katılan yüzlerce yerli ve yabancı bilimadamına (Türkolog'a) bu imkanı sunan "Kongre Düzenleme Kurulu"na teşekkür

ediyorum.

Kongre süresince, yurt içinden (istanbul dışından) ve yurt dışından gelenbilim adamları, kongrenirı yapıldığı Harbiye Askerı Müze Kültür Sitesi'ninyakınındaki "Madison" ve "Feronya" otellerinde konakladılar. Kendilerine, kongreyitakip ettikleri günlerde 13.30-14.30 saatleri arasında, Askeri Müze KültUr SitesiYemekhanesi'nde (son derece nezih bir ortamda) öğle yemeği verildi.

SONUÇ VE TEKLİFLER:

1- İlki 15-20 Ekim 1973 tarihinde, altıncısı 19-23 Eylül 1988 tarihinde yapılan

ve ne yazık ki, i 988 tarihinden beri çeşitli sebeplerden dolayı düzenlenemeyen"Milletler Arası Türkoloji Kongresi"nin, İstanbul Üniversitesi TürkiyatAraştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü tarafından, "Atatürk'Un Samsun'a çıkışının 80.,Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü'nün Büyük Atatürk tarafından kuruluşunun 75.,Osmanlı Devleti'nin kuruluşunun 700. yıl dönümü" münasebetiyle gerçekleştirilmiş

-336- c. Alyılmaz: Vii. Milletler Arası Türkoloji Kongresi'nin Ardından

olması, hem "Milletler Arası Türkoloji Kongreleri"nin devamı ve sUrekliligi hem deTürk dünyasındaki de~işme ve gelişmeler ışı~ında Türkoloji'nin problemlerininbelirlenip ÇÖZÜI11 yollarının aranması açısından son derece faydalı olmuştur. Busebeple Türkoloji Kongrelerilinin milli seviyede iki yılda bir; milletler arası seviyedeise, üç yılda bir aksatılmadan yapılması hususunda gereken hassasiyet mutlakagösterilmelidir.

2- "Milli ve Milletler Arası Türkoloji Kongreleri" bugüne kadar hep İstanbul

Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürlü~ü tarafından düzenlenmiştir.

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü'nün kuruluş gayesinin bilincinde olan kıymetli

yöneticileri, ö~etim üyeleri, araştırma görevlileri ve di~er personelleriyle birlikte bukongrelerin gerçekleşebilmesi için olaganüstü gayret sarf etmişlerdir.

Özellikle ı 991 yılında Sovyetler Birli~i'nin da~ılıp, Türk Cumhuriyetleri'ninba~ımsızlıklarını ilan etmelerinden sonra, hem ülkemizde hem de dünyadaTürkoloji'ye olan ilgi artarak devam etmekte ve "TÜfkoioji Ailesi"ne her geçen günbirçok bilim adamı katılmaktadır. Bugün gelinen noktada İstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü'nün mevcut bütçesiyle, söz konusubilim adamlarının tamamına ulaşabilmesi, onları kongrelere davet etmesi, davetedilenlerin masraflarını karşılaması mümkün değildir. Bu sebeple resmi ve özelkurum / kuruluşlar, Türkoloji Kongreleri'nin düzenlenmesinde aktif roloynamalı;

İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürlü~ü'ne maddi vemanevi destek sa~lamalıdırlar. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları EnstitüsüMüdürlüğü'nün de "Milli ve Milletler Arası Türkoloji Kongreleri iini düzenlerken,başta diger üniversitelerimizin Türkiyat Araştırmaları Enstitüleri olmak üzere ilgilikurum / kuruluşlarla irtibat halinde olması, organizasyonu birlikte gerçekleştirmesi

artık kaçınılmazdır.

3- 1973'ten 1988 yılına kadar yapılan "Milli ve Milletler Arası TürkolojiKongrelerilinde sunulan bildirilerin bir kısmı yayınlanmış; büyük bir kısmı dayayınlanmayı beklemektedir. Hem bunların hem de "VII. Milletler Arası TürkolojiKongresi"nde sunulan bildirilerin bir an önce yayınlanması, Türkolojiyle ilgilibundan sonra yapılacak çalışmalara birçok bakımdan yön verecektir.

4- "Erdemli insanlar, zor olanı tercih edip başarabilenlerdir". Her türlü zorluğa,

imkansızlı~a ra~en, VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi"nin gerçekleşmesine

vesile olan başta İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemal ALEMDAROOLUolmak üzere Kongre Başkanı Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYA'ya, Kongre GenelSekreteri Prof. Dr. İlhan ŞAHİN'e, Kongre Genel Sekreter Yardımcıları Yard. Doç.Dr. Özcan TABAKLAR ve Yard. Doç. Dr. Yıldız KOCASAVAŞ'a, Kongre ÜyeleriProf. Dr. Necat BİRİNCİ, Prof. Dr. Abdülkadir DONUK ile Prof. Dr. BahaTANMAN'a ve bütün eme~i geçenlere, katılımcılara, dinleyicilere teşekkürü zevklibir borç addediyorum.

......,A"",."-'Ü.:....T~U.....r-"'ki'-'-y~at'-"A..,r....a"-'şt.....ır""m"'-al"'a ....rl...E""'n""'st.,..it""'i1s""n,-"D",e"",rg...is~i......S""a","yl,-,1",4,--,E"",r...z","ur...u""m"-,2",O,,,O,,-O .....;;;-337-

"Milli ve Milletler Arası Türkoloji Kongreleri "nin 2000'li yıllarda ülkemiz,

Türk dünyası ve Türk Milleti'ni seven herkes için başarılı ve verimli sonuçlar

getirmesi dileğiyle...

BİBLİVOGRAFVA

BİRİNCi, Necat, Atatürk'ün Emri ile Kurulmuş Bir ilim Yuvası: Türkiyat

Enstitüsü, Türk Dili, Cilt XLIX, Sayı: 403, Ankara, 1985, s. 577-585.

ERCİLASUN, Ahmet 8., Türkolojinin Doğuşu, Gelişimi ve Türkloloji

Kongreleri, Töre, Sayı: 150, Kasım 1983.

İLGÜREL, Sevim, Türkiyat Enstitüsü, Türk Kültürü, Sayı: 158, Ankara,

Aralık 1975, s. 103-105.

KÖPRÜLÜ, Orhan, 1924'te ilk Milletlerarası Türkoloji Kongresi Teşebbüsü,

Türk Kültürü, Sayı: 164, Ankara, 1976, s. 43-50.

ÖZKAN, Mustafa, Kuruluşunun 70. Yılında Türkiyat Enstitüsü, Türkiyat

Mecmuası, XX, İstanbul, 1997, s. 1-1ı.

SERTKAYA, Osman Fikri, Zum Emblem das Turkologenkongress,

Materialia Turcica, Band 3,1977, Bochum, 1978, s. 109.

Türkiye Üniversitelerinin Türkiyat Araştırmaları Enstitüleri, Türkiyat

Araştırmalan Merkezleri, Türkiye Üniversitelerinin Türk Dili, Türk Edebiyatı ve

Türk Folkloru İle İlgili Bölümleri, İstanbul, 1997.

-338- C. Alyılmaz: VII. Milletler Aras, Türkoloji Kongresi'nin Ardından

EK: TÜRKOLOJi KONGRESİ'NDEN GÖRÜNTÜLER

İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemaı ALEMDAROOLU,Prof. Dr. Ethem Rahimoviç TENİşEV'e Türklolojilye ÜstünHizmet Plaketi'ni verirken.

--!:lA,,-,Ü",,',,-"T,-!U~r.2'ki!.Lya~t,-,,A,,,,-r.!:'8s,,,tl~rm,,,,",81,,,,8,-,-rı-,,E ...n....st,,,,it,..üs<.!lU""D""e"-,rg~is,,,,-i --'S<!!8..l..'ylC-'1""4.....!E""rz""'u"'r'-"u""m...,2""O""OO"-- ---::.-,339-

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr.Reşat GENÇ. Prof. Dr. Hasan ERENle, Türldoloji'ye Üstün HizmetPlaketi'ni verirken.

-340- c. Alyılmaz: VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi'nin Ardından

Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Ahmet B. ERCİLASUN, Prof.Dr. Kemal ERASLAN'a, Türkloloji'ye Üstün Hizmet Plaketi 'niverirken.

--"Al'-.'...Ü.....T.LU!!Jr'-!lki.o.ı·y~a.!.,;t A=.!ra!9.S!.!ctır,-!m!!.Jo2Ia!!..!r,,-1 ~E~ns~ti~tU!!!ls~U-"D~e!Jrg;.!;is~i-"So!!a~YLI 1~4~E~rz,!!u~ru!!.!m!uc20!!.!O!.!!O --=-341-

İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof.Dr. Osman F. SERTKAYA, Prof. Dr. Klaus M. RÖHRBORN'aTürkloloji'ye Üstün Hi?met Plilketi'ni verirken.

-342- c. Ahılmaz: VII. Milletler Arası Türkoloji KongresPnin Ardından

Prof. Dr. Heirlun Agasıogıu CELtLOV, bildirisini sunarken.

--""A.....~Ü"-. ..:.T.ı:.U,-,rki!!:!.·Yı!Il~t""A!.'r..!!ll2.!şt,,-,ır~m~Iı~la~r.ı.1",E.ı:.nş2.!t,,-,it.ı:.üs2.!lIwD~çı..ır..g~is~i-"S~aı!yı~ı!..::4~E....rz~u~r",-um~2::<O~OOı<-- ~-343-

Prof. Dr. Alibek RÜSTEMOV, bildirisini sunarken.

-344- C. Alyılmaz: VII. Milletler Arası Türkoloji KongresPnin Ardından

t

Prof. Dr. İgor V. KORMUşİN, bildirisini sunarken.

--"A",.•."Ü........T,->ü....T."k""iy..=ILı ",-,A~r,.,lş"-,I","lr..:.:m""a""la""r..:.I ...E",n",st",.il,..i1",s.::.ll...D,""e,,,-rg..,i""si~S.::.ly.:.:I ....ı:.;.:4,-",E",-rz",u""T-"u""m.:...2",O""O",O,-- ---,-.,34S-

Prof. Dr. Kasımcan SADIKOV, bildirisini sunarken.

-346- CO AJyllmaz: Vii. Milletler Arası Türkoloji Kongresi'nin Ardından

Dr. Baymırza HAYIT, Prof. Dr. Kemal ERASLAN, Prof. Dr.Gönül AYAN, Prof. Dr. Hüseyin AYAN, Prof. Dr. KazakbayMAIi~UDOV,Sadettin BULUÇ Oturumu'nda bildirileri dinlerken.

-348- C. Alyılmaz: VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi'nin Ardından

Türkoloji Kongresi'nden diğer görüntüler