auditoria social ba implementasaun programa …
TRANSCRIPT
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
1
AUDITORIA SOCIAL
BA
IMPLEMENTASAUN PROGRAMA POLITIKA GESTAUN
MERENDA ESCOLAR IHA MUNICIPIU ERMERA
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
HAMETIN DEMOKRASIA NO IGUALIDADE ( HDI )
AUDITORIA SOCIAL BA SEITOR EDUKASAUN
MUNICIPIU ERMERA
20
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
2
Publika husi : ONG Hametin Demokrasia no Igualidade
Responsavel Geral : HDI, TAF no FONGTIL
Konsultan no Analizador HDI : Leopoldino V. Martins
Editor : Thes Asia Foundation-TAF
Dirasaun : Bairo II Lahane Gleno Municipiu Ermera Timor Leste
Telf & E-mail : +67077389150 – [email protected]
Fotografer : HDI
Publikasaun 2018 husi The Asia Foundation
Copyright@HDI 2018
Versaun Tetum HDI maka Responsabiliza ba konteudu sira husi Publikasaun ida ne’e
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
3
LIAN MAKLOKE
HDI hanesan ONG Lokal ida-ne’ebe Independente eh Imparsialidade ho nia
Objetivu fundamental mak atu halo Advokasia ba Guvernasaun, iha kna’ar atu
prevene Mal-Administrasaun, Proteje no Promove Direitus humanus no Liberdade
fundamental sidadaun ida-idak nian iha teritorio Nasional tomak. HDI servisu ho
komitmento no espirito ne’ebe bo’ot hodi kontribui ba apoiu Guvernu liu-husi
Monitorizasaun iha Seitor Edukasaun ba Programa Implementasaun Merenda Escolar
tuir politika ne’ebe Guvernu lansa bazeia-ba Konstituisaun Repúblika ne’ebe
haktenik Kona-ba “ Direitu ba Edukasaun Primaria ’’ no inisiativa zero fome hodi
halakon eh hatun númeru malnutrisaun no hamalaha iha Timor-Leste halao duni tuir
programa no regulamentu ne’ebe estabelese ona tuir konstituisaun haruka. Politika
Guvernu ( Ministeriu Edukasaun ) atu fornese ai-han ba programa Merenda Escolar
ba anu letivu ida-idak ho total benefisariu ka estudante husi Escola Públiku, Katolika
no Komunidade sira iha teritoriu laran ho ni-nia impaktu pozetivu ba alunu sira
ne’ebe frekuenta aulas iha ensinu bazicu.
Objetivu Merenda Escolar ne’e atu hadia’ak Nutrisaun labarik sira ho idade
Escola no hatun Númeru Alunus ne’ebe abandonu Escola, Motiva labarik sira tuir
prosesu Aprendizajen no aumenta sira-nia interese atu aprende no partisipativa iha
aulas hodi aumenta sira-nia matenek no bele hasa’e kualidade iha rezultadu izame
trimester kada escola ida-idak tuir kalendariu Edukasaun nian. Ministeriu Edukasaun
dezenvolve ona manual Merenda Escolar núdar Matadalan ba Impelementasaun iha
Escola sira maibe presija halo revizaun tinan-tinan no atualiza fila fali tuir
nessesidade númeru alunus atu nune’e bele benefisia eh koresponde ba parte hotu iha
futuru. HDI eperansa katak ho Relatoriu Monitorizasaun ne’e bele ajuda eh fo
solusaun iha parte balun husi programa Merenda Escolar atau Dirasaun Nasional
Ministeriu Edukasaun ne’ebe responsabiliza diretamente ba programa ne’e bele kria
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
4
prosedimentu legais hanesan Matadalan atu fortifika servisu no kontrolu ba
Implementasaun Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.
Gleno………/………….2018
Hakerek husi :
Leopoldino V. Martins
Konsultan HDI
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
5
AGRADESEMENTU
Ho Rezultadu Relatoriu ida ne’e Ekipa HDI hakarak hasa’e ba :
1. Aman Maromak núdar Aman ba ema hotu.
2. The Asia Foundation ( TAF ) iha Timor-Leste ne’ebe apoiu tekniku no suporta
Treinamento eh Formasaun ba ekipa Enumerador no Analizador HDI I
akompanha nafatin elaborasaun dadus sai relatoriu ida ne’ebe kualidade,
Sistematiku, Faktual hodi kontribui dadus no informasaun ba Boa Guvernasaun
ida ne’e.
3. Agradese wain ba UNIAUN EUROPEA ne’ebe finansia aktividade Auditoria
Social ida ne’e to’o nia finalidade ho Sucesu
4. Agradese ba FONGTIL no Rede Nasional Auditoria Social ( RENAS ) ne’ebe fo
konfiansa no apoiu ba ONG Hametin Demokrasia no Igualidade halao Programa
Auditoria Social iha parte Implementasaun Programa ba Gestaun Politika
Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.
5. Ikus Liu Agradese ba Konsultan i Analizador HDI nian ne’ebe fo kontribuisaun
no lakon tempo hodi elabora dadus sira to’o nia finalidade ho sucesu.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
6
LISTA KONTEUDU
PÁJINA TÓPIKU .................................................................................................... 1
PUBLIKASAUN ....................................................................................................... 2
LIAN MAKLOKE ................................................................................................... 4
AGRADESEMENTU ............................................................................................... 5
INDICE ..................................................................................................................... 6
CAPITULU I: INTRODUSAUN ............................................................................ 7
1.1 Fokus Konsentrasun no Diskusaun ...................................................... 10
1.2 Objetivu Auditoria Social .................................................................... 10
1.3 kriteria Halo Selesaun ba Escola .......................................................... 11
1.4 Naran Escola Ne’ebe sai Targeitu ........................................................ 11
1.5 Estandarizasaun Targeitu Escola.......................................................... 12
CAPITULU II: METODOLOJIA AUDITORIA SOCIAL ................................. 13
2.1 Escola sira ............................................................................................ 13
2.2.1 Respondente Sira .................................................................................. 13
2.3.2 Prosesu Kolesaun Dadus ...................................................................... 14
2.4.3 Metodu Kolesaun Dadus ...................................................................... 14
2.5.4 Intervista no FGD ................................................................................. 15
2.6.5 Kontrolu Kualidade .............................................................................. 15
2.7.6 Periodu ba Auditoria Social ................................................................. 16
2.8.7 Planu Implementasaun ......................................................................... 16
CAPITULU III: REZULTADU AUDITORIA SOCIAL ..................................... 17
3.1 Persentajen Grafika Respondente ba Alunus Sira ......................... 18
3.2.1 Subsidiu orsamentu husi Guvernu ba Merenda Escolar ...................... 18
3.3.2 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 19
3.4.3 Total Estudante kada Escola ................................................................ 19
3.5.4 Orsamentu Merenda Escolar ba Alunus sira ........................................ 20
3.6.5 Merenda Escolar kada loron................................................................. 20
3.7.6 Merenda tuir oras ................................................................................. 21
3.8.7 Kompra tuir Menu Merenda Escolar.................................................... 21
3.9.8 Kontrolu Orsamentu Merenda Escolar................................................. 22
3.10 Orsamentu Merenda Kada tinan........................................................... 22
3.11 Prepara Merenda ba Alunus sira .......................................................... 23
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
7
3.2 Persentajen Grafika Respondente ba Mestri Sira .......................... 25
3.1.1 Subsidiu Merenda Escolar ................................................................... 25
3.2.2 Total Orsamentu ne’ebe Guvernu Apoiu ba Merenda Escolar ............ 25
3.3.3 Guvernu Aprova Orsamentu ba Merenda Escolar ............................... 26
3.4.4 Kolokasaun Orsamentu husi Edukasaun .............................................. 26
3.5.5 Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar ........................................ 27
3.6.6 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 27
3.7.7 Total Estudante kada Escola ................................................................ 28
3.8.8 Montante Orsamentu kada Alunus ....................................................... 28
3.9.9 Merenda Kada Loron ........................................................................... 29
3.10 Estudante sira Merenda tuir oras .......................................................... 29
3.11 Kompra tuir Menu Edukasaun ............................................................. 30
3.12 Kontrolu ba Merenda Escolar .............................................................. 30
3.13 Merenda Escolar kada loron................................................................. 31
3.14 Responsavel Merenda ba Alunus sira ................................................. 31
3.15 Financiamentu ba Kujineira sira .......................................................... 32
3.3 Persentajen Grafika Respondente Inan-Aman Sira Nian .............. 33
3.1.1 Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar ........................................ 33
3.2.2 Responsavel Orsamentu ba Merenda Escolar ...................................... 33
3.3.3 Total Estudante kada Escola ................................................................ 34
3.4.4 Orsamentu kada Alunus ....................................................................... 34
3.5.5 Estudante sira Asesu ba Merenda Escolar ........................................... 35
3.6.6 Estudante sira Merenda tuir oras .......................................................... 35
3.7.7 Kompra tuir Menu Merenda Escolar.................................................... 36
3.8.8 Kontrolu ba Merenda Escolar .............................................................. 36
3.9.9 Orsamentu Merenda Escolar kada tinan .............................................. 37
3.10 Preparasaun Merenda Escolar ba Alunus sira ...................................... 37
3.11 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 38
CAPITULU IV: KONKLUZAUN NO REKOMENDASAUN ............................ 42
REFERENSIA ..................................................................................... 45
ANEXU SIRA ..................................................................................... 46
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
8
CAPITULU I
INTRODUSAUN
Programa Merenda Escolar Núdar Programa ida-ne’ebe Guvernu kria hodi
Prepara Ai-Han ba Estudante nivel Baziku iha tempu Escola tuir Menu ne’ebe
Planeadu ona husi Edukasaun. Politika Guvernu nian hodi hamosu Programa
Merenda Escolar bazeia ba Survey husi Organizasaun Internsional, Nasional No
Lokal Hatudu katak Alunus Sira Konsentra barak mak hela do’ok husi Escola, Valor
Izame laiha Mudansa. Implementasaun Programa Merenda Escolar Nasional Iha
Kada Municipiu Hotu Iha Teritoriu Timor-Leste Desde Tinan 2012. Programa Ida-
Ne’e Kontinua Implementa Hosi Programa Ai-Han Mundial ( WFP ) Husi Tinan
2005 To’o 2012.
Programa Merenda Escolar nu’udar Programa ida-ne’ebe ho eskala
Relativamente tuir Padraun Timor-Leste nian, ho total Orsamentu Annual
Maizumenus USD.$ 13 Milliaun iha tinan 2015 no tinan 2016. Programa Merenda
Escokar nia Objetivu Principal mak atu Asesu ba Edukasaun liu husi Insentiva
Prezensa Iha Escola no Hamenus Proporsaun ba Abandonu Escolar I hadiak no
hasa’e Rezultadu Nutritive ba Estudante sira, Fornese Enerjia ba Estudante sira hodi
Konsentra ih Iha Vontade ka Badinas ba Sira-nia Estudu Iha Escola, Inklui
Dezenvolve Partisipasaun Ekonomia Local Sira, no Envolve mo’os Komunidade,
Konselhos Dos Pais Sirahodi Jere Hamutuk Programa Edukasional Iha Escola Local
Sira.
Enjeralmente Escola Ida-idak Hetan ni-nia Alokasaun Orsamentu rasik ne’ebe
Igual ka Hanesan ho Montante USD $. 0,25 kada Estudante no kada loron Escolar
Efetivu. Escola Ida-idak Sai Responsavel Hodi Engaja Grupu Fornesedor lokal ( GFL
) Ka Assosiasaun Grupo Apoiu Merenda Escolar ( AGAME ) ida no Aloka
Orsamentu Ba Grupu ne’e hodi Sosa Ai-Han no Modo tahan-Sira tuir Menu Merenda
Escolar nian ( MME ).
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
9
Desentralizasaun ba Responsabilidade, no Liu-Liu Delegasaun Kontrolu ba
Orsamentu Estadu nian, hasa’e Importánsia husi Boa-Governasaun no Aumenta
Poténsial ba Violasaun sira hasoru Boa-Governasaun. Tanba PME Ne’e Nia
Intensaun Maka Atu Realiza Estadu nia Obrigasaun sira hodi Respeita, Proteje no
Realiza Labarik sira nia Direitu Umanus, Maka Administrasaun no Implementasaun
PME Mós iha Implikasaun Sira Direitus Umanus Nian. Tanba Ne’e, Maka HDI
Deside hodi Monitoriza PME ne’e nia Administrasaun no Gestaun Implementasaun
Tuir ninia Mandatu Jurídiku Hodi Monitoriza Padraun sira Governasaun no Direitus
Umanus nian Iha Timor – Leste. Relatório ida ne’e Aprezenta Rezultadu husi
Monitorizasaun Escola Sanolu-Resin Lima Iha Municipiu Ermera.
PME buka atu Realiza Governu nia Obrigasaun ho Progresivu hodi hala’o
Buat balun Relasiona ho Direitu Ekonómiku, Sosiál no Kulturál iha Area Nutrisaun,
Edukasaun no Saúde. nia Objetivu Prinsipál maka atu hasa’e Asesibilidade
Ekonómika ba Edukasaun Eskola Bázika hodi nune’e hasa’e Inskrisaun no Prezensa
no Hamenus Proporsaun Relasiona ho Abandonu Eskolár, nune’e nia
Implementasaun Efetiva maka kestaun tantu Boa – Governasaun mós Direitus
Umanus.
PME ne’e Estrutura Jerensiamentu ida ne’ebe Desentralizadu, no Multi Nivel.
Programa ne’e ikus Liu hetan Jere husi Diresaun Nasionál ba Asaun Sosiál Eskolar
( DNASE) . Maske nune’e Programa ne’e nia Implementasaun hetan Jere iha Nível
Local, hodi Kobre mos Kustu ba Despeza Jerál sira seluk hanesan Ekipamentu te’in,
Material sira atu hamos ou Fase no ba sira Remunerasaun rasik. Ministériu
Edukasaun mos Fornese fós ne’ebe hetan husi Ministériu komérsiu Indústria no
Ambiente (MKIA) ne’ebe jere Kona-ba Programa Importasaun no Distribuisaun Fós
ba Eskola sira ne’ebe halao PME. HDI Identifika katak Estrutura Jerensiamentu
Multi-Nivel ida ne’e Impoin Dezafio barak hasoru Programa ne’e nia Administrasaun
ho Potensial atu hamosu Violasaun sira hasoru Boa–Governasaun iha Nivel Bara–
barak. Ein-Partikular, PME Desentraliza Kontrolu ba Orsamentu Governu nian ba Iha
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
10
Nivel kraik, no Dependente ba Prosesu Aprovizionamentu sira ho Eskala ki’ik,
ne’ebe iha Posibilidade atu hamosu Abuzu, karik laiha sistema Kontrolu Efikás Sira
ne’ebe Disponível.
HDI Deside ona atu Monitoriza PME nia Administrasaun ho Objetivu atu
Fornese Deskoberta sira ne’ebe Relevante no Rekomenda ba Governo Hodi hasa’e no
hadi’ak Programa ne’e ho nune’e, Aumenta Realizasaun ba Labarik Timoroan sira-
nia Direitus Umanus ne’ebe Relevante.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
11
1.1 Fokus Konsentrasun no Diskusaun ba Implementasaun Programa Gestaun
Merenda Escolar iha Municipiu Ermera
Programa Auditoria Social nia fokus diskusaun foka liu ba Implementasaun
Programa Gestaun Merenda Escolar iha Postu Administrativu Lima Municipiu
Ermera ne’ebe Involve partisipasaun husi Mestri/a, Alunus, Konselhos dos Pais,
Inan-Aman no Fornesedor sira iha kada Escola Central ka Filial. Fokus husi
Auditoria ida ne’e principal liu ba;
a. Subsidiu eh Orsamentu ne’ebe mai husi Ministeriu da Edukasaun
b. Utilizasaun ba Orsamentu Merenda Escolar no Konsessoins
c. Involvimento iha Parte Merenda Escolar Nian
d. Efetividade ba Implementasaun Merenda Escolar
1.2 Objetivu Auditoria Social ba Implementasaun Gestaun Merenda Escolar
Objetivo Principal ne’ebe preve iha Auditoria Social mak hanesan tuir mai
ne’e;
a. Hakbi’it Partisipasaun Ativo Sidadaun nian iha Prosesu Dezenvolvimento
Nasional
b. Ajuda eh Apoiu Guvernu hodi Identifika Obstaklus no Dezafiu ne’ebe
Edukasaun enfrenta atu Guvernu bele halo Avaliasaun ba servisu
Edukasaun ne’ebe Guvernu rasik oferese ba povu.
c. Dadus Auditoria Social fo garantia ba Guvernu atu Implementa Politika
ida-ne’ebe diak ba Dezenvolve Kualidade Edukasaun
d. Aprezenta Rezultadu Auditoria Social ba Guvernu hodi hamosu Planu
ne’ebe Adekuadu no justu hodi responde ba prekupasaun povu nian iha
seitor Edukasaun
e. Estabelesemento sistema kontrolu no Monitorizasaun Regulamentu ba
Programa tomak iha Seitor Edukasaun nian
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
12
1.3 kriteria Halo Selesaun ba Escola iha Municipiu Ermera
Kriteria halo selesaun ba Escola sira iha Municipiu Ermera hodi implemnta
Auditoria ba Programa Politika Gestaun Merenda Escolar uza sistema Simple
Random ou Aleatório Simples ba Escola Ensino Central no Ensino Basico Filial
ne’ebe sai targeitu ba pilotu Programa Politika Gestaun Merenda Escolar nian.
Sampel ne’ebe foti hamutuk Escola Sanolu-resin hitu ne’ebe kompostu husi Postu
Administrativu Lima mak hanesan mense iha tabela karaik ne’e:
No Postu Administrativu Ensino Basicu Total Escola
EBC EBF
1 Atsabe 1 2 3
2 Ermera 1 2 3
3 Hatolia 2 1 3
4 Letefoho 2 1 3
5 Railako 2 1 3
Grand Total: 8 9 17
Figura 1. Tabela Escola EBC no EBF iha Municipiu Ermera ( Doc Hdi 2018 )
1.4 Naran Escola Ne’ebe sai Targeitu Tuir Postu Administrativu
No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF
1 Atsabe EBC Baboe Leten
2 Atsabe EBF Darlau Limeia Leten
3 Atsabe EBF Atara
Figura 2. Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Atsabe ( Doc Hdi 2018 )
No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF
1 Ermera Escola EBF Estado
2 Ermera EBF Lequeci
3 Ermera EBC 10 de Abril 1999 Gleno
Figura 3. Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Ermera ( Doc Hdi 2018 )
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
13
No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF
1 Hatolia EFB Samara 2 Hatolia EBF Samara
3 Hatolia EBC Tata
Figura 4 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Hatolia ( Doc Hdi 2018 )
No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF
1 Letefoho EBC Tata Mailau Catrai Leten
2 Letefoho EBC 30 DEagustis 99 Letefoho-
Vila
3 Letefoho EBF Lebululi
Figura 5 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Letefoho ( Doc Hdi 2018 )
No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF
1 Railako E.B.C Tokoluli
2 Railako EBC Railaco Leten
3 Railako EBF 244 Matata
Figura 5 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Railako ( Doc Hdi 2018 )
1.5 Estandarizasaun Targeitu Escola ba Programa Politika Gestaun Merenda
Escolar.
Tuir Politika VI Guvernu Konstitusional Atu Hari’i Eh Fo Edukasaun No
Formasaun Ho Kualidade, Presiza Tebe-Tebes Hadia Oportunidade Moris Ba Ita-Nia
Povo Atu Permite Labarik Bele Konkretiza Sira-Nia Potensial, Vital Mós Ba
Dezenvolvimento Sosial No Ba Kresimentu Ekonomiku Timor-Leste Nian Tanba
Ne’e Programa Merenda Escolar Hanesan Sasukat Ida Hodi Motiva, Enkoraja Eh
Hakbi’it Espiritu Labaraik Sira Nian Hodi Partisipativa Iha Prosesu Edukasaun Nian
Hodi Kontribui Ba Reduz Partisipasaun Labarik Sira Ne’ebe Hetan Abandonadu Husi
Familia.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
14
CAPITULU II
METODOLOJIA AUDITORIA SOCIAL
2.1 Escola sira
Tarjeitu ba Projeitu Pilotu Auditoria Sosial ne’e maka Projeitu Merenda
Escolar no Prestasaun servisu atendementu merenda ba Labarik sira ho dignu eh
imparsial no Responsabilidade iha seitor Edukasaun, iha amostrasaun ka sample rua
ba seitor ida ne’e. Total Numeru Escola hili ho metodu Simple Random Sample (
SRS ) husi total Escola sira husi Postu Administrativu Lima iha Municipiu Ermera.
Bazeia ba SRS, Total Escola ne’ebe hili nu’udar amostra mak Escola Sanolu-resin
lima ( 15 ).
2.2.1 Respondente Sira
Enumerator sira sei halo Intervista ba Respondente hamutuk sanolu-resin lima
( 15 ),kompostu husi Forum Diskusaun Grupu ( FDG ) ba Estudante Nain 10,
Interviwner Inan Aman nai-rua ( 2 ), Intervista Mestri Nain-rua ( 2 ), Konselho dos
Pais Nain-ida( 1 ) no Fornesedor Nain-ida ( 1) . Respondente hirak ne’e sei intervista
kada ema no ba Estudante sira sei halao Diskusaun Foku.
Naran no Respondente sira hanesan descreve iha tabela karaik ne’e:
No Respondente Tarjeitu Kada Escola
1 Mestri/a Ema 2
2 Alunos Ema 10
3 Inan- Aman Ema 2
4 Konselhos dos Pais Ema 1
5 Fornesedor Ema 1
Total Respondente : Ema 16
Figura 6 Tabela Respondente Escola EBC/EBF iha Municipiu Ermera( Doc Hdi 2018 )
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
15
Husi Total Escola ne’ebe mak tama ba Amostra, Total Respondente tuir Postu
Administrativu idak-idak nian hanesan Mense iha Tebela karaik ne’e:
Figura 7. Tabela Elaborasaun dadus Escola EBC/EBF Municipiu Ermera( Doc Hdi 2018 )
2.3.2 Prosesu Kolesaun Dadus
Kuesinariu no Perguntas ba Respondente.
Ekipa rua husi TAF no HDI Servisu hamutuk hodi dezena kuesinariu sira ba kada
Respondente. Kuesinariu no Pergunta sira ne’e sei hatama ba tablet hodi uza ba
kolesaun dadus iha tereinu no mo’os oinsa halo intervista ba Respondente sira iha
kada Escola.
2.4.3 Metodu Kolesaun Dadus
Antes atu halo kolesaun dadus iha tereinu, Funsinariu HDI hetan treinamentu
kona-ba prosesu kolesaun dadus husi Ofisial Survey Fundasaun Azia ka The Asia
Foundation-TAF nian. Treinamentu ne’e fo hodi kapasita ba Funsinario HDI nian
hodi utilija Teknolojia Tablet ba halo kolesaun dadus no mo’os oinsa mak halo
Intervista ba Respondente sira iha Tereinu hodi apoiu no halais eh hakman
Enumerator sira-nia servisu iha prosesu kolesaun dadus iha kada Escola.
No Postu
Administrativu
Total Mestri/a Alunos Konselhos
dos Pais
Inan-
Aman
Fornesedor Total
Respondente
1 Atsabe 3 Escola 6 30 3 6 3 48
2 Ermera 3 Escola 6 30 3 6 3 48
3 Hatolia 3 Escola 6 30 3 6 3 48
4 Letefoho 3 Escola 6 30 3 6 3 48
5 Railako 3 Escola 6 30 3 6 3 48
Grand Total : 30 150 15 30 15 240
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
16
2.5.4 Intervista no FGD
Funsinariu ka Enumerador HDI sei halo intervista diretamente ba
Respondente sira hanesan Mestri/a, Conselhos dos Pais, Alunus, Inan-Aman no
Fornesedor sira. Iha faze ida ne’e pergunta nakloke ne’ebe sei husu face to face ka
oin ba oin ba Respondente sira ne’ebe haktenik iha leten I ba Alunus sira sei halo
pergunta liu husi Focus Discution Group ka Grupo Diskusaun Fokus-FDG ne’ebe sei
halao iha kada Escola tuir dezenu pergunta ne’ebe planeadu ona husi ekipa HDI no
TAF. Total Estudante ne’ebe involve iha Diskusaun Grupu ne’e hamutuk Estudante
Sanou ( 10 ) I hetan akompanhamento husi Mestri/a sira.
2.6.5 Kontrolu Kualidade
Atu Garantia no Asegura Kualidade Intervista ba Respondente sira iha tereinu
Presija tebes formasaun ba Enumerador sira oinsa atu utiliza Matrial no Ekipamento
Modernu sira hanesan Tablet ne’ebe nakonu ho ni-nia programa haktuduk GPS,
Mapamentu, Pontu Kordinat inklui Baliza entre Sucu hodi labele hamosu konfujaun
ba Enumerador sira iha tereinu. Dadus ne’ebe formadu ona iha Tablet kada
Enumerador sei lao ba halo intervista kada Escola tuir tarjeitu ne’ebe iha I dadus
ne’ebe foti iha tereinu sei hetan akompnhamento husi ekipa sourvey TAF nian liu-
husi Mapamento Aplikasaun Global Positioning System ka GPS hodi labele hamosu
manipulasaun dadus iha tereinu. Wainhira intervista ona ba Respondente signifika
dadus ne’ebe foti otomatikamente rai ka tama kedas iha sistema teknolojia Tablet I
envia emediatamente ba Ekipa sourvy Nasional TAF nian hodi halo Elavorasaun ba
dadus. Karik dadus ne’ebe tama ona ba iha ekipa Nasional sourvey TAF nian mak
ladauk klaru sei halo konfirmasaun ba dadus refere hodi hadia diak liu-tan tuir format
ne’ebe termina ona.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
17
2.7.6 Periodu ba Auditoria Social Programa Implementasaun Gestaun Merenda
Escolar
Auditoria Social ba Seitor Edukasaun iha Municipiu Ermera durasaun fulan
lima Maiu 2018 to’o Setembru 2018. Fulan Abril to’o Setembru 2018 Ekipa Survey
Partisipa iha Treinamento Auditoria Social, Realiza Encontru Preliminaria ba postu
Administrativo lima iha Municipiu Ermera, Halo kolesaun dadus liu husi Intervista
direita ba Escola sira. Hahu loron Ruanolu-resin sia Fulan Juli 2018 to’o fulan Julli
2018 Ekipa HDI hamutuk ho The Asia Foundation-TAF halo Analiza dadus, Clearing
Data ka Hamo’os dadus, Cross Tab Dadus, Hakerek Relatorio Final no Publikasaun
ou fo fila rezultadu ba komunidade no Stakehoders sira kada Escola iha Municipiu
Ermera.
2.8.7 Planu Implementasaun Programa Gestaun Merenda Escolar
Planu Auditoria Social ba Programa Implentasaun Politika Gestaun Merenda
Escolar Hanesan Descreve iha Tabela Karaik:
No
Planu Actividade
Maiu 2018 Juni 2018 Juli 2018 Agustus 2018 Setembro
2018
I II II I I II II I I II II I I II II I I II II I
I V V I V I V I V
1 Treinamento
Numerador
x
2 Enkontru
Preliminario
x
3 Kolesaun Dadus
iha Terenu
X x X x
4 Analiza Dadus x
5 Clearing Data ka
Hamo'os Dadus
X
6 Cros Tabs Data x
7 Hakerek Relatorio
Final
x X x X x x x X
8 Validasaun
Relatorio Final
x x
Figura 8. Tabela Planu Implementasaun Aktividade HDI ( Doc Hdi 2018 )
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
18
CAPITULU III
REZULTADU AUDITORIA SOCIAL
Auditoria ne’e halao husi Ekipa HDI ba Escola Sanolu-Resin Lima ne’ebe sai
hanesan pilotu eh Tarjeiu ka Sampel ba Implementasaun Programa Gestaun Merenda
Escolar iha parte Edukasaun ne’ebe hola parte husi Postu Administrattivu Lima iha
Municipiu Ermera. Durante Survey ba Escola Sanolu-Resin Lima (15), Ekipa Survey
HDI hetan dadus liu husi Intervista ba Mestri/a, Konselhos dos Pais, Inan-Aman,
Alunus no Fornesedor sira ne’ebe mak sai hanesan benifisariu ka involvimentu iha
sistema Merenda Escolar nian. Kada Escola iha Kuisinariu 5 no total husi kuisinariu
kada Escola 15 hamutuk 75 kuisinariu. Perguntas iha kuisinariu ba Mestri/a sira
hamutuk 30, Alunus 150, Konselhos dos pais 15, Fornesedor 15 no Inan-Aman 30
perguntas.
Dadus ne’ebe Ekipa Enumerador Survey HDI hetan sai hanesan dadus
kolektivo no Akumulativu tan-ba informsaun sira diferente mai husi Mestri/a,
Alunus, Konselhos dos Pais, Fornesedor no Inan-Aman ne’ebe responde ka hatan tuir
situasaun no kondisaun real ne’ebe sira enfrenta iha kada Escola.
Rezultadu Auditoria Social ba Implementasaun Gestaun Merenda Escolar tuir
dadus ne’ebe hetan mai husi respondente sira no parte Analizador halo sumariu ka
rezumu katak Alokasaun Orsamento ba Merenda Escolar iha Municipiu Ermera
Maioria Escola Bazika sira hetan hotu kada fulan ne’en tuir planu ne’ebe terminadu
ona husi Ministeriu da Edukasaun. Apoiu eh Subsidiu ne’ebe hetan husi Ministeriu
Edukasaun hanesan, Fos, Orsamento Merenda Eskolar no Konsenssoin ba Didaktiku
nian. Utilizasaun Orsamentu refere aloka ba sosa sasan sira ne’ebe tuir planu ka menu
ne’ebe estabelese ona iha Eskola sira mak hanesan, Mostarda-Mutin, Mostarda-
Metan, Kangkung, Koll, Cenora, Fehuk-Ropa, Ayam-Potong, Tahu,Tempe, Tomate,
Dosi, Cha, Masin-Midar, Masin-Moruk,Naan-Karau, Naan-Fahi, Manu-Tolun,Ai-
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
19
Sunu, Makaraun, Susu-Ben, Paun, Koto Nurak, Sosis no Ikan. Involve deretamente
husi Professor/a, Assosiasaun Grupo Merenda Escolar, Fornesedor inkuli Inan sira.
Efetividades ba servisu konjunto ne’ebe halao iha Escola sira mesmo dala-
barak hetan obstaklu ka dezafiu maibe nafatin iha vontade ne’ebe bo’ot lori Esudante
sira ba hetan Ai-han Merenda Eskolar tuir planu adekuadu ne’ebe konsagra ona iha
Menu Escola nian.
Direitor ho Gat mak responsabiliza ka foti Orsamento Merenda Escolar nian
tuir totalidade Numeru Estudante kada Escola nian hanesan descreve iha tabela karaik
ne’e:
No Naran EBC/EBF Total
Estudante
Feto Mane Sucu Postu
Administrativu
Municipiu
1 EBC Tokoluli 528 65 463 Tokoluli Railako Ermera
2 EBC Baboe-Leten 24 12 12 Baboe-Leten Atsabe Ermera
3 EBC Tata-Mailau
Catrai-Leten
176 88 88 Catrai-Leten Letefoho Ermera
4 EBF Darlau Limea
Leten
280 160 120 Limea Atsabe Ermera
5 EBF Atara 261 88 173 Atara Atsabe Ermera
6 EBC 30 de Agustus
99 Letefoho-Vila
88 88 88 Hau-pu Letefoho Ermera
7 EBF Lebululi 88 88 88 Ducurai Letefoho Ermera
8 EFB Samara 88 88 88 Samara Hatolia Ermera
9 EBF Samara 88 88 88 Samara Hatolia Ermera
10 EBC Tata 88 88 88 Ai-Lelo Hatolia Ermera
11 Escola EBF Estado 88 88 88 Estado Ermera Ermera
12 EBF Liquici 208 107 101 Poetete Ermera Ermera
13 EBC Railaco Leten 88 88 88 Railaco-
Leten
Railaco Ermera
14 EBF 244 Matata 88 88 88 Matata Railaco Ermera
15 EBC 10 de Abril
1999 Gleno
88 88 88 Talimoro Ermera Ermera
Figura 9. Tabela Estudante kada Escola ( Doc Hdi 2018 )
Esplikasaun:
88 : Katak La Hatene Numeru Estudante.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
20
Alokasaun orsamentu Merenda Escolar Bazeia ba Totalidade Numeru
Estudante iha tabela leten I tuir lei ne’ebe preve iha Planu Merenda Escolar kada
pesoa ka Estudante ida hetan $.0,25 Centavos ba loron ida no lao tuir oras ne’ebe
determina ona I Alunus sira han kada loron tuir Menu Merenda Eskolar ne’ebe
Ministeriu Edukasaun planeadu ona hodi Garantia Sustentavilidade Nutriente diak ba
Labarik sira-nia Saude. Orsamento ne’ebe divide ona ba iha Grupo ka Assosiasaun
Merenda Escolar eh Fornesedor sira hetan kontrolu masimu husi Direitor da Escola,
GAT, Profesor/a, Conselhos dos Pais, Koordenador no Chefe Kojinheira sira.
Implementasaun programa Merenda Escolar kada tinan dala ida no orsamento ne’ebe
oferese husi Edukasaun kada fulan 6 foti dala rua tuir planu Ministeriu nian.
Kojineira sira mak Responvel Merenda Escolar ba Alunus sira iha kada Escola.
PERSENTAJEN BA PURSENTU KALARIFIKA NO ESKALRESE
IHA GRAFIKA NE’EBE DESCREVE IHA PAJINA KARAIK TUIR
KUISIONARIU NE’EBE KOMPROVATIVU EH HUSU ABERTA KA FACE
TO FACE BA ALUNUS, MESTRI NO INAN-AMAN SIRA.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
21
3.1 Persentajen Grafika Respondente Alunus nian kona-ba Subsidiu
Orsamentu husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu
Ermera.
3.2.1 Iha ka Lae Subsidiu Orsamentu husi Guvernu ba Merenda Escolar
Husi persentajen Grafika iha leten hatudu katak seim pursentu 100 % iha
Escola refere hetan apoiu orsamentu husi Guverno ba Implementasaun Programa
Politika Merenda Escolar tuir planu ne’ebe estabelese ona iha Ministeriu Edukasaun I
Pursentu Mamuk 0 % hatudu katak Estudante sira partisipa tebes iha Merenda
Escolar no pursentu mamuk 0% signifika katak Estudante sira la hatene kona-ba
prosesu Implementasaun Programa Merenda Escolar.
100
0 0 0
20
40
60
80
100
120
Sim Lae La Hatene
1. Iha ka laeSubsidiu ouorsamento husiGuverno baMerenda Eskolar ihaEskola ne'e?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
22
3.3.2 Orsamentu ba Merenda Escolar Se-Mak ba Responsavel.
Husi grafika ida ne’e respondente pursentu 66.66% hateten katak GAT mak
iha responsabilidade foti osan Merenda Escolar nian no pursentu 33.33% haktuir
katak Direitor mak responsavel I pursentu 6.66% hatene Mestri sira mak Gere
orsamentu Merenda Escolar ikus liu pursentu 6.66% hatene katak Fornesedor sira
mak organiza.
3.4.3 Iha Escola ne’e Numero Estudant ho Total Hira
Total Estudante iha Escola tarjeitu sanolu-resin lima hamutuk 7946.66 pesoa.
Hsusi total ne’ebe mak iha Mane 223.33, I Feto 5713.33 pesoa ne’ebe asesu ba
Programa Implementasaun Politika Merenda Escolar ( PIPME ) iha Municipiu
Ermera.
33.33
6.66
66.66
6.66
0
20
40
60
80
1. Orsamento
Ba Merenda
Eskolar Se Mak
Ba Foti ?
2233.33
5713.33
3. Iha Eskola Ne’e Numeru Estudante Ho
Total Hira ?
Mane
Feto
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
23
3.5.4 Orsamentu Merenda Escolar ba Alunus sira ho Montante Hira
Estudante pursentu 93.33% fo esplikasaun katak loron ida sira Merenda kada
pesoa 0,25cen no pursentu 6.66% hatene kada loron sira Merenda 0,50cen I pursentu
Mamuk 0% la fo intervensaun ba iha prosesu ida ne’e no pursentu 20% La hatene
sistema Implementasaun ba Politika Gestaun Merenda Escolar iha Escola refere.
3.6.5 Iha Escola ne’e kada Loron Merenda dala Hira
Pursentu 100% ida haktuir katak kada loron Estudante sira Merenda dala ida
tuir Programa no Menu ne’ebe Estabelese ona iha Escola I lao tuir koridor Ministeriu
Edukasaun. Laiha Estudante ida mak fo intervensaun kona-ba Merenda dala-rua no
La-Merenda signifika katak Estudante sira seim pursentu asesu ba programa Merenda
Escolar iha Municipiu Ermera.
93.33
6.66 0
20
0
20
40
60
80
100
0.25 0.50 0.75 Lahatene
1. OsamentoMerenda Eskolarkada Alunus homontante hira?
100
0 0 0
20
40
60
80
100
120
1. Iha Eskola Ne’e Loron Ida Merenda Dala Hira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
24
3.7.6 Iha Escola ne’e Mernda tuir Oras ka Lae
Implementasaun Progrma Politika Merenda Escolar dadus hatudu katak
pursenu 100% mak asesu ba Merenda Escolar kada loron no laiha Implementasaun
Merenda Escolar ne’ebe ses husi planu ne’ebe orienta ona husi Ministeriu Edukasaun
tamba realidade hatudu 0% pursentu laiha Intervensaun.
3.8.7 Iha Escola ne’e kompra tuir Menu Edukasaun ka Lae
Sim iha pursentu 80% mak hateten katak durante prosesu implementasaun
Merenda Escolar sira Han tuir Menu ne’ebe estabelese ona iha kada Escola tuir planu
ne’ebe organijadu ona no pursentu 26.66 haktuir katak implementasaun ladun lao tuir
Menu ne’ebe iha.
100
0
6. Iha Eskola Ne’e Merenda Tuir Oras
Ne’ebe Determina Ona Husi Edukasaun
Ka Lae?
Sim
Lae
80
26.66
1. Iha Eskola Ne’e Kompra Tuir
Menu Edukasaun Ka Lae?
Sim
Lae
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
25
3.9.8 Iha Escola ne’e Se-mak kontrola Orsamentu Merenda Escolar
Husi pursentu 53% hatene Direitor da Escola mak halo kontrolu ba
Implementasaun Merenda Escolar. Pursentu 26.66% haktuir katak Mestri sira mo’os
halo kontrolu ba Merenda Escolar I pursentu 20% klarifika Coordenador halo mo’os
kontrolu no tuir pursentu 13.33%. no 13.33% ba Fornesedor no Konselho dos Pais
sira halao kontrolu mo’os kontrolu signifika katak iha Prosesu Implementasaun
Programa Politika Merenda Escolar iha Escoala refere hetan kontrolu masimu husi
parte ha’at ne’ebe mensiona iha Grafika leten.
3.10 Tinan ida Orsamentu Merenda dala-hira
Tuir dadus hateten katak pursentu 86.66% Implementasaun Programa
Merenda Escolar Dala-ida kada loron. Pursentu 6.66 klarifika dala-ruma Merenda
dala-rua I 0% laiha Escola ida mak la hetan orsamentu maibe hotu-hotu hetan
orsamentu Merenda Escolar kada tinan dala ida.
53.33
20 13.33 13.33
26.66
0102030405060
1. Iha Eskola Ne’e Se Mak Kontrola Osamento Merenda Nian?
86.66
6.66 0
0
20
40
60
80
100
Dala-ida Dala-rua Nuncahetan
Merenda
1. Tinan Ida
Osamento
Merenda Dala
Hira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
26
3.11 Se-Mak Prepara Merenda Ba Alunus Sira
Husi dadus Escola Sia-nolu resin lima hatudu katak pursentu 93.33%
Fornesedor sira mak prepara no servidor ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu
Ermera. Pursentu 6.66 involve eh partisipa mo’os iha aktividade Merenda Escolar
hodi kontribui ba apoiu no aslera programa Merenda Escolar.
6.66
93.33
10. Se-Mak Prepara Merenda Ba
Alunus Sira?
Mestri sira
Fornesedor
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
27
3.1 Persentajen Grafika Respondente Mestri nian kona-ba Subsidiu Orsamentu
husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.
3.1.1 Politika Guvernu Fo Subsidiu Merenda Escolar iha Teritoria Tiles.
Dadus hatudu katak pursentu 86.66% hatene katak kada tianan Guvernu fo
apoiu Merenda Escolar ba Teritoria tomak iha Timor-Leste. Prusentu 80% la hatene
kona-ba subsidiu ne’ebe Guvernu apoiu ba Merenda Escolar no pursentu 6.66% fo
interbensaun katak Guvernu la fo subsidiu ba Merenda Escolar.
3.2.2 Total Orsamentu ne’ebe Guvernu Aprova ba Merenda Escolar
Grafika leten hatudu pursentu 73.33% hatene Guvernu aprova orsamentu ba
Merenda Escolar I pursentu 6.66% la-dun hatene no pursentu 93.33% lahatene liu
kona-ba Aprovasaun Orsamentu ba Merenda Escolar.
86.66
6.66
80
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Sim Lae La hatene
Tuir politikaGuvernu fosubsidiu MerendaEscolar ihateritoria TimorLeste ka lae?
73.33
6.66
93.33
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Sim Lae La hatene
Tuir ita nia hatenetotal orsamentuhira mak Guvernoaprova baMerenda Escolariha Tiles?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
28
3.3.3 Guvernu Aprova Orsamentu ba Merenda Escolar
Tuir aprezentasaun grafika iha leten hatudu katak pursentu 80% hatene
kona-ba aprovasaun orsamentu ba Merenda Escolar. Pursentu Mamuk 0% la fo
interbensaun no pursentu 93.33% La hatene kona-ba Aprovasaun Orsamentu ba
Merenda Escolar.
3.4.4 Kada Tinan Departementu Edukasaun Municipiu Koloka Orsamentu hira
Pursentu 80% ne’ebe iha Grafika leten hatudu katak kada tinan Guvernu
koloka Orsamentu ba Merenda Escolar I Pursentu 6.66% La-dun hatene kona-ba
Orsamentu Merenda nian no Pursentu 66.66% La hatene kona-ba Kolokasaun
Orsamentu ba Merenda Escolar.
80
0
93.33
0
20
40
60
80
100
Sim Lae La hatene
Tuir ita bo'ot nia
hatene kada postu
Guvernu aprova
orsamentu hira ba
Merenda Escolar ?
80
6.66
66.66
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Sim Lae La hatene
Tuir ita bo'ot hatenekada tinan EdukasaunMunicipiu Ermerakoloka orsamentuhira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
29
3.5.5 Iha ka Lae Subsidiu husi Guvernu ba Escola
Seim Pursentu 100% iha Grafika leten hatudu katak Guvernu sempre fo
Subsidiu ba Escola sira I Pursentu Mamuk 0% Lae la hatene kona-ba Subsidiu no
Pursentu Mamuk Lahatene liu Subsidiu husi Guvernu ba Escola refere.
3.6.6 Se-mak ba foti Orsamentu Merenda Escolar
Husi Aprezentasaun dadus iha Grafika leten katak Pursentu 73.33% hatene
GAT mak responsavel kona-ba orsamentu Merenda Escolar. Pursentu 13.33% haktuir
katak Deirtor mak ba foti orsan I Pursentu Mamuk 0% hatudu katak Mestri sira laos
responsavel ba orsamentu Merenda Escolar no Pursentu 20% haklaken no hateene
katak Fornesedor sira mak responsavel ba foti Orsamentu Merenda Escolar nian.
100
0 0 0
20
40
60
80
100
120
Sim Lae La hatene
Iha ka lae subsidiuhusi Guvernu baEscola ida ne'e?
13.33
73.33
0
20
01020304050607080
Orsamentu baMerenda Escolar se-mak ba foti?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
30
3.7.7 Total Estudante iha Escola
Enjeralmente Grafika leten hatudu katak iha Escola tarjeitu sira ho Total
Estudante hamutuk 82520 pesoa. Mane 39720 pesoa no Feto 49253.33 pesoa.
Signifika total Estudante iha leten asesu hotu ba Merenda Escolar iha kada Escola.
3.7.8 Montante Orsamentu kada Alunus
Dadus iha leten hatudu katak maioria pursentu 86.66% hateten I hatene
Orsamentu Merenda Escolar kada pesoa ka Alunus ho Montante 0,25cn. Pursentu
Mamuk 0% laiha Intervensaun I Pursentu 6.66% hatene orsamentu kada alunus
0.75cn no pursentu 6.66% la-hatene kona-ba Montante Orsamentu ba Alunus kada
loron
82520
39720
49253.33
Iha Escola ne'e Total Estudante hira?
Total
Mane
Feto
86.66
0 6.66 6.66
0
20
40
60
80
100
0.25 0.50 0.75 Lahatene
Orsamentu kadaAlunus hoMontante hira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
31
3.7.9 Merenda Kada Loron
Maioria hatene pursentu 86.66% kada loron Merenda Dala-ida I Pursentu
6.66% hateten kada loron Merenda dala-rua no pursentu 6.66% La hatene kada loron
Merenda dala-hira.
3.10 Estudante sira Merenda tuir oras ne’ebe Edukasaun termina ka lae
Estudante sira Merenda sempre tuir oras ne’ebe Edukasaun termina ona basa
husi dadus ne’ebe hatudu iha Grafika leten Maioria Pursentu 80% mak fo
intervensaun no asesu ba Merenda Escolar tuir Politika Implementasaun Gestaun
Merenda Escolar nian iha kada Escola. Pursentu 20% La-hatene kona-ba Politika
Gestaun Merenda Escolar ne’ebe Implementa iha kada Escola.
86.66
6.66
6.66
Iha Escola ne'e kada loron Merenda dala
hira?
Dala-ida
Dala-rua
La hatene
80
20
Iha Escola ne'e Merenda tuir oras ne'ebe
Edukasaun termina ona ka lae?
Sim
Lae
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
32
3.11 Iha Escola ne’e Kompra tuir Menu Edukasaun ka Lae
Implementasaun Politika Gestaun Merenda Escolar iha Municipiu Ermera
kada Escola sempre lao tuir koridor ne’ebe termina ona husi Edukasaun hanesan
Grafika iha leten klarifika katak pursentu 93.33% Kompra tuir Menu ne’ebe Planeadu
ona no Pursentu 6.66% hateten komprador sira dala-barak la hola tuir Menu ne’ebe
mak prepara ona husi Edukasaun.
3.12 Iha Escola ne’e se-mak kontrola ba Merenda Escolar
Dadus iha Grafika leten indika katak Mairoia halo hotu kontrolu ba Merenda
Escolar hanesan Pursentu 80% ba Direitor,Pursentu 60% Coodenador, Pursentu
53.33% Conselhos dos Pais no Fornesedor 6.66% siginifka iha implementasaun
Merenda Escolar servisu konjuntu hodi halo kontrolasaun.
93.33
6.66
Iha Escola ne'e kompra tuir Menu
Edukasaun ka Lae?
Sim
Lae
80
0
60 53.33
6.66
0
20
40
60
80
100
Iha escola ne'e se-mak kontrola baMerenda Escolar?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
33
3.13 Kada Tinan Merenda Escolar dala-hira
Pursentu 53.33% hateten katak kada tinan Merenda dala ida deit I Pursentu
46.66% salienta kada tinan Merenda dala-rua no ikus liu pursentu Mamuk 0% Nunca
hetan Merenda.
3.14 Se-mak Prepara Merenda ba Alunus Sira.
Rezultadu ne’ebe foka sai iha Grafika leten hatudu seim pursentu 100%
Kojineira sira mak haknar-an no iha dever responsabilidade Prepara Merenda Escolar
hodi oferese ba Alunus sira tuir Menu ne’ebe iha no ikus liu Pursentu Mamuk 0% ba
Mestri sira signifika Profesor sira nia Obrigasaun mak hanorin deit no halo kontrolu.
53.33 46.66
0 0
10
20
30
40
50
60
Dala-ida Dala-rua Nuncahetan
Merenda
Tinan ida MerendaEscolar dala-hira?
0
20
40
60
80
100
Mestri SiraKojineira
0
100 Se-mak preparaMerenda baAlunus sira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
34
3.15 Se-mak Selu Kujinheira Sira ba Merenda Escolar
Maioria Pursentu 86.66% haktuir katak Escola mak selu kujineira sira ne’ebe
prepara ai-han ba Esudante ka Alunus sira no Pursentu 13.33% La-hatene kona-ba
Financiamentu ba Kujineira sira iha Escola refere.
0
50
100
Escolamak selu
La hatene
86.66
13.33
Se-mak selu Kujineira ba Merenda
Escolar?
Se-mak selukujineira baMerenda Escolar?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
35
3.3 Persentajen Grafika Respondente Inan-Aman nian kona-ba Subsidiu
Orsamentu husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu
Ermera.
3.1.1 Iha ka lae Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar iha Escola ida ne’e.
Husi Grafika iha leten hatudu katak seim pursentu 100% Guvernu apoiu
Merenda Escolar ba Escola sira iha Municipiu Ermera no Pursentu Mamukk 0%
signifika katak Maioria hatene kona-ba Subsidiu ne’ebe Guvernu oferese liu husi
Miniseriu Edukasaun ba Escola sira hodi fo Nutriente ba labarik sira nia Saude.
3.2.2 Responsavel Orsamentu Merenda Escolar
Dadus hateten katak Pursentu 60% GAT mak responsavel ba foti orsamentu
Merenda Escolar nian. Pursentu 26.66% haktuir orsamentu ne’e parte kojineira sira
mak foti I pursentu 13.33% hatene Direitor mak responsavel no Pursentu Mamuk 0%
laiha intervensaun kona-ba Orsamentu Merenda Escolar.
100
0
Iha ka lae Subsidiu husi Guvenu Merenda
Escolar ba Escola ida ne'e?
Sim
Lae
13.33
0
60
26.66
0
10
20
30
40
50
60
70
Direitor Mestrisira
GAT Kojineira
Osamentu baMerenda Escolarse-mak ba foti?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
36
3.3.3 Total Estudante kada Escola
Grafika iha leten hatudu katak total Estudante iha kada Escola tarjeitu
hamutuk 1393780 pesoa i husi totalidade ne’e hafahe ba parte rua mak hanesan Mane
52246.7 Pesoa no Feto 57646.7 Pesoa.
3.4.4 Orsamentu kada Alunus
Dadus hatudu pursentu 86.66% hatene katak kada pesoa ka Estudante kada
loron merenda 0.225cn. Pursentu 6.66% hatene kada estudante hetan 0.50cn I
pursentu 6.66% salienta estudante sira kada loron hetan 0.75cn no pursentu mamuk
0% la hatene kona-ba orsamentu refere.
1393780
52246.7 57646.7
Iha Escola ne'e total Estudante hira?
Total
Mane
Feto
0
20
40
60
80
100
0.25 0.5 0.75 Lahatene
86.66
6.66 6.66 0
Orsamentu kadaAlunus ho Montantehira?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
37
3.5.5 Estudante sira asesu ba Merenda Escolar kada loron
Tuir Grafika ne’ebe mense iha leten hatudu katak pursentu 86.66% hateten
kada loron sira merenda dala-ida. Pursentu 13.33% haktuir kada loron estudante sira
merenda dala-rua no ikus liu Pursentu Mamuk 0% signifika katak komprende no
hatene kona-ba implementasaun programa merenda escolar nian.
3.6.6 Estudante sira Merenda Tuir Oras ne’ebe Termina ona husi Edukasaun
Husi Grafika iha leten haktuir katak pursentu 86.66% hateten Estudante sira
Merenda tuir oras ne’ebe termina ona husi Edukasaun no Pursentu 13.33% fo
intervensaun katak Estudante sira Merenda la tuir sistema ne’ebe planeadu ona husi
Ministeriu Edukasaun kona-ba Horariu Merenda nian.
0
20
40
60
80
100
Dala-ida Dala-rua LaMerenda
86.66
13.33
0
Iha Escola ne'e loronida merenda dalahira?
86.66
13.33
Iha escola ne'e merenda tuir oras ne'ebe
Edukasaun termina ona ka lae?
Sim
Lae
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
38
3.7.7 Kompra Tuir Menu Merenda Escolar
Dadus hateten katak pursentu 80% komprador sira kompra tuir Menu ne’ebe
Ministeriu Edukasaun fo sai ona ba Escola sira iha teritoriu Timor-Leste no Pursentu
20% fo Intervensaun katak hahan no modo tahan sira ne’ebe sosa la tuir menu ne’ebe
estabelese ona iha programa Merenda Escolar.
3.8.8 Kontrolu Orsamentu Merenda Escolar iha Escola
Grafika ne’ebe mense iha leten hatudu katak Pursentu 40% GAT mak halo
kontrolu Masimu ba Merenda Escolar. Pursentu 26.66% esklarese katak Direitor
mo’os halao kontrolu ba Implemenasaun Merenda Escolar no Pursentu 26.66%
hateten Mestri sira mak halo kontrolu no Pursentu 6.66% haktuir katak Kujineira sira
husi pursentu sira iha leten hatudu katak kontrolasaun lao ho diak iha kada Escola
tamba parte hotu-hotu halo kontrolu.
80
20
Iha Escola ne'e kompra tuir Menu Merenda
ka Lae?
Sim
Lae
05
10152025303540
26.66 26.66
40
6.66
Iha ne'e se-makkontrolu orsamentuMerenda Escolarnian?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
39
3.9.9 Orsamentu Merenda Escolar kada tinan
Husi dadus ne’ebe mense iha laran ho pursentu 93.33% deklara katak
orsamentu ba Merenda Escolar kada tinan dala-ida. Pursentu 6.66% esklarese tan
orsamentu ba Merenda Escolar kada tinan akontese dala-rua no ikus liu Pursentu
mamuk 0% laiha komentariu kona-ba orsamentu refere tamba koneke ona nia prosesu
implementasaun.
3.10 Preparasaun Merenda Escolar ba Alunus sira
Dadus ne’ebe fo sai iha tabela laran parte karaik nian ho pursentu 93.33%
hateten katak Kojineira sira mak prepara ai-han Merenda nian ba Estudante sira no
Pursentu 6.66% haktuir Mestri sira mo’os konribui ba apoiu no servisu hamutuk ho
kojineira sira hodi bele responde lais liu ba Merenda Escolar iha kada Escola.
93.33
6.66 0
Tinan ida orsamentu merenda dala-hira?
Dala-ida
Dala-rua
Nunca liu
6.66
93.33
Se-mak prepara merenda ba Alunus sira?
Mestri sira
Kojineira
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
40
3.11 Selu Kojineira sira ne’ebe Responsabiliza ba Merenda Escolar
Husi Pursentu 60% ne’ebe iha tabela laran nia sorin lo’os hatudu katak
Kojineira sira ne’ebe sai responsavel ba Merenda Escolar iha kada Escola Tarjeitu
Escola mak Selu tuir konkordansia ne’ebe iha no Pursentu 40% La hatene kona-ba
Kojineira sira nia bensimentu kada loron ou fulan husi Escola ne’ebe sira hola parte
ba.
60
40
Se-mak Selu Kojineira sira ba Merenda
Escolar?
Escola mak selu
La hatene
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
41
CAPITULU IV
KONKLUZAUN NO REKOMENDASAUN
4.1 Konkluzaun
Bazeia ba rezultadu Intervista husi Prosesu Implementasaun Politika Gestaun
Merenda Escolar iha Municipiu Ermera ONG Hametin Demorasia no Igualidade (
HDI ) ne’ebe halao iha Escola Sanolu-resin lima iha Postu Admnistrativu lima HDI
konsege identifika Problema kona-ba Efisiensia Implementasaun Merenda Escolar
iha kada Escola la hetan kontrolu masimu husi Departementu Edukasaun Municipiu
Ermera no Planu ne’ebe Ministeriu Edukasaun estabelese ona katak Merendu tuir
Menu no Oras ne’ebe termina ona maibe dala-barak iha implementasaun la tuir
koridor eh Matadalan Edukasaun nian.
4. 2 Rekomendasaun
Tuir dadus konkreita ne’ebe Ekipa HDI hetan iha Escola sira hatudu katak
Ministeriu Edukasaun presija hadia no halo kontrolu masimu ba Escola sira hodi hare
diretamente prosesu implementasaun Merenda Escolar kada Escola iha Postu
Administrativu no Municipiu. Ho ida ne’e HDI hakarak atu husik hela
Rekomendasaun lubun ida ne’ebe importante hanesan descreve iha karaik ne’e;
a. Presija halo kontrolu masimu ba Gestor Merenda Escolar kada Escola iha
Municipiu Ermera hodi hare Gestaun Implementasaun Programa Merenda
Escolar
b. Fo formasaun ba Kojineira sira hodi tein tuir Menu ne’ebe esabelese ona
iha Edukasaun
c. Presija aumenta Menu ba Merenda Escolar hodi Garantia Nutrienta ba
Labarik sira-nia saude
d. Husu ba Ministeriu Edukasaun no Departementu Edukasaun Municipiu
Ermera atu halo vizita kada fulan ba Escola sira hodi hare direamente
Gestaun Implemntasaun Merenda Escolar.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
42
e. Presija define direitu ba Fornesedor sira ne’ebe prepara Merenda Escolar
ba Alunus sira.
f. Presija halo Sosializasaun ba Profesor/a sira hodi hasae sira-nia
Intelektualidade hodi moris tuir koridor Manorin- Nain nian
g. Presija fo Kapasitasaun kona-ba Budget Planing no Realatoriu ba Gestor
Merenda Escolar atu nune’e utilizasaun orsamentu lao tuir Menu ne’ebe
Edukasaun estabelese ona.
h. Edukasaun tenki halo Alokasaun Orsamentu ho fos dala-ida atu nune
Gestor sira iha kada escola bele ezekuta orsamentu Merenda nian tuir
planu ne’ebe prega ona iha Ministeriu Edukasaun.
i. Presija promove Ai-han Lokal ba Merenda Escolar hodi fo venefisia
Ekonomia Komunidade no garantia sustentavilidade Merenda Escolar
nian ba futuru.
j. Ministeriu Edukasaun presija Aumenta Menu Ai-han ne’ebe ho nia
Kontemplasaun Nutriente barak atu nune bele fo nutrisaun diak ba Labarik
sira-nia Saude
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
43
Referensia
Arika V. Dita 2013. Kualidade Menu Ai-han Meudia ne’ebe Interligadu ho Nutrisaun
no Skalaun Estudante Bazica iha Cidade Bogor . Departementu
Nutrisaun Comunidadi Fakuldade Ekolojia Humanu. Institutu
Agrikultura Bogor.
HDI 2016. Relatoriu Monitorizasaun ba Seitor Edukasaun iha Municipiu Ermera.
Publika husi HDI no The Asia Foundation-TAF. Dili
Konstituisaun RDTL. 2002. Republica Democratica de Timor-Leste. Palaciu do
Guvernu-Dili
Nusution R. 2003. Tekniku Analiza Sampling. Fakuldade Saude
Komunitaria.Universidade Sumatra.
PDHJ 2016. Relatoriu Monitorizasaun kona-ba Implementasaun Programa Merenda
Escolar “ Jestaun Merenda Escolar’’ Publikasaun Dili.
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
44
ANEXU
IMAJEN NO KUISSINARIU SIRA
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
45
SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORIN
Questioner for the Parents
INTRODUSAUN
Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de
marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas
hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe
durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .
ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk ho FONGTIL,Renas hodi halao
servisu Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu
husi FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal eziste iha munisipo sira hotu Iha Timor
Leste iha tinan 2018 .Liu Husi ONG HDI ermera, hodi halao servisu Auditorial
social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian .tarjeito ba
intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu lina
kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do Suku ,
chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .
Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia
naran mai hosi ne’ebe Introdusaun ba aktividades auditorial soail ba iha sector
Edukasaun, Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha
sectores edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu
dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan
sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis
ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun foca liu ba iha merenda iha eskola
sira nebe iha area remotas.
Naran Eskola :…………………………..
Munisipiu :…………………………..
Postu :…………………………..
Suku : ………………………….
Naran Respondente :…………………………..
Apoiu hosi Guvernu :…………………………..
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
46
1. Iha Ka Lae Subsidiu Ou Apoio Husi Governu/Merenda Eskolar Ba Eskola
Ne’e?
a. Sim
b. Lae
La hatene / Rejeita
a. Se sim, ba saidadeit?
b. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?
c. Se-se mak involve?
d. Efektivu kalae?
Sim
Lae
La hatene / Rejeita
2. Orsamento Ba Merenda Eskolar Se Mak Ba Foti ?
a. Dir da eskola
b. Mestre sira
c. Chefe Gabinete da eskola
d. ka kojineira
3. Iha Eskola Ne’e Numero Estudante Ho Total Hira?
a. Total =
b. Feto =
c. Mane=
4. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?
a. 0,25
b. 0;50
c. 0,75
d. Ou lahatene
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
47
5. Iha Eskola Ne’e Loron Ida Merenda Dala Hira?
a. merenda dala ida deit
b. merenda dala rua
c. la merenda
6. Iha Eskola Ne’e Meranda Tuir Oras Ne’ebe Determina Ona Husi Edukasaun Ka
Lae?
a. Sim
b. lae
7. Iha Eskola Ne’e Kompra Tuir Menu Edukasaun Ka Lae?
a. Sim
b. lae
8. Iha Eskola Ne’e Se Mak Kontrola Osamento Merenda Nian?
a. Mestre
b. Direitor
c. Coordenador
d. Konselhos dos pais
e. Kojineira
9. Tinan Ida Osamento Merenda Dala Hira?
a. Dala 1
b. Dala 2
c. Nunca hetan merenda
10. Se-Mak Prepara Merenda Ba Alunus Sira?
a. Mestre sira
b. Kojineira
11. Se-Mak Selu Kojineira Ba Merenda Eskolar?
a. Eskola mak selu
c. Ou lahatene
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
48
SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORING
Questioner for the Teacher
Introdusaun
Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de
marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas
hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe
durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .
ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk FONGTIL,Renas hodi halao servisu
Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu husi
FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal munisipo ermera, hodi halao servisu
Auditorial social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian
.tarjeito ba intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu
lina kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do
Suku , chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .
Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia naran mai
hosi nebe
Introdusaun ba aktividades auditorial soail ba iha sector Edukasaun
Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha sectores
edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu
dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan
sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis
ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun iha eskola sira nebe iha area
remotas .
Naran Eskola :…………………………..
Munisipio :…………………………..
Posto :……………………………
Suku : ……………………………
Naran Respondent :……………………………..
Apoiu hosi Guvernu
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
49
12. Tuir politika Guverno eskola iha teritorio timor leste hetan subsidi husi governo,
iha tinan tinan aproba osamento ba iha sector edukasaun ho osamento boot liu-
liu ba iha merenda Eskolar tuir ita boot nia hatene total osamento hira mak
Ministerio relevante koloka osamento ba iha munisipio 13 Fokus liu iha
merenda eskolar ?
a. sim ho % hira
b. lae
c. ou lahatene
13. Tuir politika Guverno tinan tinan aprova orsamento ba iha sector edukasaun ho
osamento boot liu-liu ba iha merenda Eskolar Tuir ita boot nia hatene total
osamento hira mak Ministerio relevante koloka ba iha munisipio ermera pokus
liu iha merenda eskolar ?
a. sim ho % hira
d. lae
e. ou lahatene
14. Tuir ita boot nia hatene kada posto osamento hira mak ministerio edukasaun
Munisipio koloka ba iha posto.
a. sim ho % hira
b. lae
c. ou lahatene
15. Tuir ita boot nia hatene iha eskola ne’e kada tinan osamento hira mak
departamento edukasaun Munisipio koloka ba iha eskola ne’e .
d. sim ho % hira
e. lae
f. ou lahatene
16. Iha ka lae subsidiu hosi guvernu/Merenda Eskolar ba eskola ne’e?
a. Sim
b. Lae
C. La hatene / Rejeita
e. Se sim, ba saidadeit?
f. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?
g. Se-se mak involve?
h. Efektivu kalae?
Sim
Lae
La hatene / Rejeita
17. Osamento ba merenda eskolar se mak ba foti ?
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
50
e. Dir da eskola
f. Mestre sira
g. Chefe Gabinete da eskola
h. ka kojineira
18. Iha eskola ne’e numero estudante ho total hira ?
d. Total =
e. Feto =
f. Mane=
19. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?
e. 0,25
f. 0;50
g. 0,75
h. Ou lahatene
20. Iha eskola ne’e loron ida merenda dala hira ?
d. merenda dala ida deit
e. merenda dala rua
f. la merenda
21. Iha eskola ne’e meranda tuir oras nebe determina ona husi Edukasaun ka lae
c. Sim
d. lae
22. Iha eskola ne’e Kompra tuir menu Edukasaun ka lae?
c. Sim
d. lae
23. Iha eskola ne’e se mak kontrola osamento merenda nian
f. Mestre
g. Dir
h. Coordenador
i. Konselhos dos pais
j. Kojineira
24. Tinan ida orsamento merenda dala hira?
d. Dala 1
e. Dala 2
f. Nunca hetan merenda
25. Se-mak prepara merenda ba alunus sira?
d. Mestre sira
e. Kojineira
26. Se-mak selu kojineira ba merenda eskolar?
a. Eskola mak selu
b. Ou lahatene
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
51
SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORING
Questioner for Students
Introdusaun
Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de
marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas
hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe
durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .
ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk FONGTIL,Renas hodi halao
servisu Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu
husi FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal munisipo ermera, hodi halao servisu
Auditorial social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian
.tarjeito ba intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu
lina kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do
Suku , chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .
Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia
naran mai hosi nebe no Introdusaun ba aktividades auditorial sosial ba iha sector
Edukasaun. Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha
sectores edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu
dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan
sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis
ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun iha eskola sira nebe iha area
remotas .
Naran Eskola :…………………………...
Municipiu :…………………………...
Postu :…………………………...
Suku : …………………………..
Naran Respondente :…………………………...
Apoiu hosi Guvernu
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
52
1. Iha ka lae subsidiu ou Osamento Apoio husi guvernu/Merenda Eskolar ba
eskola ne’e?
a. Sim
b. Lae
La hatene / Rejeita
a. Se sim, ba saida deit?
b. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?
c. Se-se mak involve?
a. Efektivu kalae?
Sim
Lae
La hatene / Rejeita
2. Osamento ba merenda eskolar se mak ba foti ?
a. Dir da eskola
b. Mestre sira
c. Chefe Gabinete da eskola
d. kojineira
3. iha eskola ne’e numero estudante ho total hira ?
a. Total =
b. Feto =
4. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?
a. 0,25
b. 0;50
c. 0,75
d. Ou lahatene
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
53
5. Iha eskola ne’e loron ida merenda dala hira ?
a. merenda dala ida deit
b. merenda dala rua
c. la merenda
6. iha eskola ne’e meranda tuir oras nebe determina ona husi Edukasaun ka lae?
a. Sim
b. lae
7. Iha eskola ne’e Kompra tuir menu Edukasaun ka lae?
a. Sim
b. lae
8. Iha eskola ne’e se mak kontrola osamento merenda nian?
a. Mestre
b. Dir
c. Coordenador
d. Konselhos dos pais
e. Kojineira
9. Tinan ida osamento merenda dala hira ?
a. Dala 1
b. Dala 2
c. Nunca hetan merenda
10. Se mak prepara merenda ba alunus sira?
a. Mestre sira
b. Kojineira
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
54
Imajen Intervista
INTERVISTA MESTRI SIRA
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
55
INTERVISTA DISKUSAUN GRUPU BA ALUNUS SIRA
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar
Produs hosi HDI no TAF, 2018
56
INTERVISTA INAN-AMAN SIRA