autor p - zsp1wadowice.edupage.org · zabezpieczanie pliku hasłem do zachowania bezpieczeństwa...

2

Producent:

VULCAN sp. z o. o.

ul. Wołowska 6

51-116 Wrocław

tel. 71 375 15 00

e-mail: [email protected]

www.vulcan.edu.pl

Nad programem pracowali:

Tomasz Zaleski, Lesław Otręba

Autor podręcznika:

Lesław Otręba

aktualizacja: Nina Zimoląg, Justyna Stencel-Mańka

Projekt okładki:

Jakub Rydzek

Podręcznik opisuje wersję programu o numerze 12.00.

VULCAN zastrzega sobie prawo do ciągłego ulepszania programu

i wprowadzania do niego zmian.

Podręcznik jest chroniony prawem autorskim.

© Copyright by VULCAN 2012

Wszelkie prawa zastrzeżone

3

Spis treści

Spis treści ................................................................................................... 3

Wstęp ........................................................................................................... 7

Dla niecierpliwych ...................................................................................... 9

Ochrona danych osobowych .................................................................. 11

Zabezpieczanie pliku hasłem .................................................................. 13

Jak zabezpieczyć plik hasłem? ................................................................................... 14

Co zrobić w przypadku utraty hasła? .......................................................................... 16

Schematy oceniania ................................................................................. 18

Co to jest schemat oceniania? ................................................................ 18

Struktura schematu oceniania ................................................................ 22

Wyrażenia oceniające i zalecenia .......................................................... 26

Wyrażenia oceniające ................................................................................................. 26

Zalecenia dla ocenianego i oceniającego ................................................................... 27

Operacje na liście wyrażeń oceniających ................................................................... 28

Dodatkowe składniki schematu oceniania .............................................. 29

Skale ocen .................................................................................................................. 30

Skala jednostopniowa ................................................................................................. 31

Poziomy odniesienia ................................................................................................... 31

Wyrażenia pomocnicze ............................................................................................... 32

Ogólne określenia ocenianych osób ........................................................................... 33

Pozostałe składniki ..................................................................................................... 33

Pobieranie schematów oceniania z biblioteki internetowej .................... 33

4

Publikowanie schematów oceniania w bibliotece internetowej ............... 34

Połączenie z Internetem .......................................................................... 36

Ocenianie ................................................................................................... 37

Nowa oceniana grupa ............................................................................. 37

Zmiana domyślnego schematu oceniania ................................................................... 38

Ewidencja osób ....................................................................................... 39

Procedura oceniania ................................................................................ 43

Nowa ocena ............................................................................................ 43

Modyfikowanie schematu oceniania ....................................................... 46

Redagowanie raportów ............................................................................ 48

Raporty sporządzane automatycznie ...................................................... 48

Raporty zwykłe ........................................................................................ 49

Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów ..................... 52

Właściwości szablonu raportu ..................................................................................... 57

Drukowanie raportów .............................................................................. 63

Drukowanie raportów zwykłych ................................................................................... 63

Drukowanie raportów sporządzonych z użyciem szablonu dokumentu ...................... 63

Drukowanie treści dokumentu ..................................................................................... 65

Wykorzystanie notatek ............................................................................ 65

Eksport ocen opisowych w formacie SOU ............................................. 67

Standard opisu ucznia (SOU) ................................................................. 67

Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU ......................................... 69

Uzupełnianie istniejącego pliku w formacie SOU ........................................................ 69

Eksport danych osobowych i ocen do nowego pliku w formacie SOU ........................ 72

Profile osiągnięć ....................................................................................... 73

Wartości ocen wypadkowych .................................................................. 74

Rozkłady ocen w grupie ........................................................................... 75

Schematy z wieloma skalami ocen ......................................................... 76

Statystyka użycia wyrażeń oceniających ............................................... 77

Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń .................................................... 77

Wymiana schematu oceniania ................................................................ 79

5

Posługiwanie się programem ................................................................. 80

Zasady ogólne ........................................................................................ 80

Okna, menu i standardowe przyciski programu ..................................... 81

Dwa podstawowe okna programu............................................................................... 81

Główne menu programu ............................................................................................. 83

Pasek narzędziowy programu..................................................................................... 83

Menu kontekstowe .................................................................................. 85

Przyciski ekranowe ................................................................................. 87

Listy wyboru ............................................................................................ 88

Słownik miejscowości ............................................................................. 90

Drukowanie ............................................................................................. 91

Indeks ........................................................................................................ 94

Wstęp Ocenianie opisowe Optivum jest programem komputerowym mającym

za zadanie ułatwić sporządzanie ocen opisowych. Program przeznaczo-

ny jest do stosowania przede wszystkim w kształceniu zintegrowanym

w klasach I-III szkoły podstawowej, gdzie opis osiągnięć jest podsta-

wową formą oceniania ucznia. Z równym powodzeniem może być uży-

wany także do oceniania zachowania uczniów klas starszych, a w rękach

dyrektora szkoły stanie się doskonałym narzędziem oceny pracy nau-

czycieli, zarówno bieżącej (hospitacje), jak i okresowej. Nic też nie stoi

na przeszkodzie, by używać go poza szkołą, a sprzyja temu otwarta kon-

strukcja programu.

Podstawą procedury oceniania za pomocą programu jest tzw. schemat

oceniania. Sporządzanie ocen polega na przeglądaniu schematu ocenia-

nia dla każdej z ocenianych osób i wybieraniu określeń najbardziej

przystających do niej. Na podstawie wybranych określeń (wyrażeń oce-

niających) program samoczynnie buduje osnowę oceny opisowej, którą

można następnie swobodnie przeredagowywać w celu nadania jej naj-

bardziej pożądanej formy.

Uniwersalność zastosowań programu osiągnięto dzięki wymienności

i elastyczności konstrukcji schematów oceniania, które można tworzyć

i rozwijać samodzielnie, a także pobierać z internetowej biblioteki.

Użycie programu do sporządzenia ocen opisowych sprawia, że:

ocenianie jest bardziej obiektywne i spójne niż dokonywane trady-

cyjnie,

w ocenach używane są jasne i precyzyjne terminy,

oceniany wie, czego się od niego oczekuje i jak będzie oceniany,

ocenianemu i oceniającemu dostarczana jest użyteczna informacja

zwrotna,

Wstęp

8

zapewniona jest mierzalność i porównywalność ocen w odniesie-

niu do wskaźników w grupie oraz wcześniejszych ocen,

oszczędzany jest wysiłek potrzebny na przygotowanie ocen, oce-

nianie więc może być przeprowadzane częściej i tym samym lepiej

pełnić swoją funkcję informacyjną.

Uwaga Program wymaga posiadania przeglądarki internetowej Internet

Explorer firmy Microsoft w wersji co najmniej 6.0.

9

Dla niecierpliwych

Aby przygotować oceny opisowe grupy osób, należy:

1. Uruchomić program.

2. Wypełnić okno autoryzacji użytkownika.

3. Utworzyć nową grupę ocenianych osób, klikając przycisk

na pasku narzędziowym. W razie potrzeby wybrać

inny schemat oceniania niż (zob. Nowa oceniana grupa, strona 37).

4. Na karcie Grupa zaprowadzić ewidencję ocenianych osób (zob.

Ewidencja osób, strona 39). Grupie należy nadać komunikatywną

nazwę. Nie ma potrzeby wypełniania wszystkich form deklinacyj-

nych imion i nazwisk osób - program poprosi o nie w razie potrze-

by. Zadbać o wybór właściwej formy określenia osób, jaka będzie

stosowana w ocenie.

5. Kliknąć zakładkę karty Oceny. Dodać nową ocenę. Wybrać po-

ziom odniesienia oczekiwań, względem którego ma być dokonana

ocena. Podać okoliczności sporządzania oceny (fazę kształcenia,

okres roku, datę).

6. Wybrać określoną osobę z grupy, po czym przechodząc przez ko-

lejne gałęzie schematu oceniania, czytać oczekiwania i klikając,

zaznaczać wyrażenia oceniające najlepiej przystające do dokonań

ocenianej osoby. Powtórne kliknięcie tego samego wyrażenia po-

woduje odwołanie wyboru. W razie braku odpowiedniego wyraże-

nia można dodać nowe do już istniejących.

7. Powtórzyć czynności z poprzedniego punktu dla każdej osoby

z grupy.

8. Kliknąć zakładkę karty Raporty/świadectwa/arkusze (zob. Ra-

porty sporządzane automatycznie, strona 48). Kliknąć przycisk

Dla niecierpliwych

10

, po czym określić postać raportu i nacisnąć przycisk

w okienku definicji raportu.

9. W polu Treść oceny dokonać stosownych korekt, wstawiając

lub usuwając fragmenty tekstu, przemieszczając poszczególne zda-

nia w tekście, łącząc zdania pojedyncze w złożone i uzupełniając je

określeniami zmian w czasie lub odniesieniami do innych osób

w grupie. Należy wykorzystywać menu kontekstowe, dostępne po

kliknięciu wskazanego miejsca prawym przyciskiem myszy.

10. Wydrukować raport, klikając przycisk na pasku narzę-

dziowym. Można określić zawartość i formę raportu.

11. Powtórzyć czynności z poprzednich dwóch punktów dla każdej

osoby i ewentualnie dla innych rodzajów raportów.

12. Po opanowaniu czynności z poprzednich punktów można przejść

do kart Profile, Klasyfikacja i Podsumowanie.

13. Po zakończeniu pracy z programem zapisać dane, korzystając

z funkcji Zabezpiecz hasłem…

Uwaga Kliknięcie jakiegoś obiektu widocznego na ekranie polega na naci-śnięciu jednego z przycisków myszy, kiedy jej wskaźnik (strzałka na ekranie) spoczywa na tym obiekcie. Jeśli nie podano, o który przy-cisk chodzi, należy nacisnąć przycisk lewy. Prawy przycisk służy z zasady do przywoływania menu kontekstowego.

11

Ochrona danych osobowych Program spełnia podstawowe warunki wymagane przez przepisy prawne

dotyczące ochrony danych osobowych.

W tym celu dostęp do programu jest zabezpieczony systemem autoryza-

cji użytkowników. Dane wypełniane przed otwarciem programu w oknie

Użytkownik wykorzystywane są podczas sporządzania raportu o danych

osobowych.

Rysunek 1. Okno autoryzacji użytkownika programu, które pojawia

się podczas uruchamiania programu.

Przy kolejnych uruchomieniach program pamięta wcześniej wpisane da-

ne użytkownika (imienia i nazwiska nie trzeba wpisywać po raz kolejny

– można wybrać je z listy rozwijanej). Listę imion i nazwisk użytkowni-

ków programu można wyczyścić, wybierając opcję Wyczyść listę, do-

stępną w menu kontekstowym po kliknięciu prawym przyciskiem my-

szy.

Program umożliwia wydrukowanie Raportu o danych osobowych,

o którym mowa w §7 Rozporządzenia MSWiA z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Ochrona danych osobowych

12

w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warun-

ków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urzą-

dzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych oso-

bowych. Funkcja dostępna jest w zakładce Grupa po wyborze przycisku

Drukuj lub opcjonalnie po wyborze z menu pozycji Pliki/ Drukuj.

Umożliwia ona drukowanie raportu dla pojedynczej osoby lub grupy

osób. Po wyborze opcji dla wybranej osoby w oknie Typ wydruku

z rozwijalnej listy należy wskazać imię i nazwisko osoby, dla której bę-

dzie drukowany raport.

Rysunek 2. Wybór opcji druku raportu o ochronie danych osobo-

wych.

Rysunek 3. Podgląd wydruku raportu o ochronie danych osobo-

wych.

Zabezpieczanie pliku hasłem

13

Raport o danych osobowych zawiera następujące informacje:

dane osobowe osoby, dla której sporządzony jest raport: imię, na-

zwisko, pesel,

datę pierwszego wprowadzenia danych do systemu,

dane użytkownika wprowadzającego dane osobowe do systemu,

źródło danych,

informacje o odbiorcach w rozumieniu art. 7 pkt. 6,

informacje o wyrażonym sprzeciwie, o którym mowa w art. 32 ust.

1 pkt. 8 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997,

datę sporządzenia raportu,

dane użytkownika sporządzającego raport,

nazwę systemu informatycznego, za pomocą, którego raport został

sporządzony.


Do zachowania bezpieczeństwa przechowywanych danych zapisywa-

nych przez użytkownika programu służy funkcja Zabezpiecz hasłem…

dostępna w menu Plik/ Zabezpiecz hasłem.

Funkcja ta pozwala na:

zaszyfrowanie zapisywanego pliku,

określenie hasła zabezpieczającego dostęp do tego pliku.


14

Rysunek 4. Wybór funkcji zabezpieczającej hasłem plik danych

utworzony w programie Ocenianie opisowe Optivum.

Uwaga Zabezpieczenie hasłem jest procedurą nieodwracalną. Pliku już raz zabezpieczonego nie będzie można zapisać w postaci jawnej.

Program umożliwia także ustalenie nowego hasła dla zaszyfrowanego

pliku. Do tego typu operacji służy funkcja Zmień hasło… dostępna w

menu Plik/ Zmień hasło.

Uwaga Funkcja Zmień hasło… dostępna wyłącznie po otwarciu zaszyfro-wanych plików.

Jak zabezpieczyć plik hasłem?

W celu zapisania i zaszyfrowania pliku należy w menu Plik wybrać op-

cję Zabezpiecz hasłem. Pojawi się okno Hasło dostępu do pliku. Nale-

ży wypełnić w nim wszystkie pola:

Hasło,

Powtórzone hasło,

Adres e-mailowy do ewentualnego odzyskania hasła.


15

Rysunek 5. Okno Hasło dostępu do pliku.

Po wypełnieniu wymaganych pól i kliknięciu przycisku pojawi się

komunikat informujący o włączeniu funkcji zabezpieczenia pliku ha-

słem.

Rysunek 6. Okno potwierdzające włączenie funkcji zabezpieczenia

pliku hasłem.

Po zatwierdzeniu komunikatu przyciskiem OK należy wskazać miejsce

docelowe, w którym zostanie zapisany zaszyfrowany plik.


16

Rysunek 7. Zapisywanie zaszyfrowanego pliku w określonym miej-

scu na dysku.

Co zrobić w przypadku utraty hasła?

W przypadku utraty hasła dostępu należy skorzystać z funkcji Nie pa-

miętam hasła. Funkcja ta jest dostępna w oknie Plik zabezpieczony

hasłem w momencie próby otwarcia pliku zaszyfrowanego hasłem.

Rysunek 8. Funkcja Nie pamiętam hasła w oknie Plik zabezpie-

czony hasłem.

Po wybraniu opcji Nie pamiętam hasła otworzy się okno Odzyskiwa-

nie dostępu do pliku po utracie hasła z domyślnie wpisanym adresem

e-mailowym użytkownika programu. Należy wybrać przycisk Wyślij,

co spowoduje wygenerowanie kodu odblokowującego i przesłanie go na

podany adres e-mail. Po odebraniu kodu należy wkleić go w polu Wklej


17

kod odblokowujący otrzymany w e-mailu oraz potwierdzić, klikając

przyciski OK.

Rysunek 9. Okno Odzyskiwanie dostępu do pliku po utracie hasła

z miejscem na wklejenie kodu umożliwiającego otwar-

cie zaszyfrowanego pliku.

Uwaga Po odblokowaniu pliku należy niezwłocznie skorzystać z funkcji Zmień hasło… w celu nadania danemu plikowi nowego hasła do-stępu.

Schematy oceniania

18

Schematy oceniania

Co to jest schemat oceniania?

Schemat oceniania składa się z następujących elementów:

uporządkowanego zestawu ocenianych umiejętności, postaw, za-

chowań itp. podlegających ocenianiu, pogrupowanych w oddzielne

obszary lub kategorie, tworzących strukturę hierarchiczną o do-

wolnej rozległości i dowolnym zagłębieniu,

oczekiwań lub wymagań przypisanych każdemu przedmiotowi

oceny, odpowiadających założonym poziomom odniesienia lub

etapom kształcenia czy wychowania,

wyrażeń oceniających opisujących sposób lub stopień spełnienia

każdego z oczekiwań w ramach założonych poziomów.

Gałęzie schematu oceniania dzielą się na oceniające i podsumowujące.

W gałęziach oceniających umieszczone są szczegółowe oczekiwania

wobec ocenianego oraz wyrażenia oceniające. W gałęziach podsumowu-

jących kumulowane są oczekiwania z gałęzi podrzędnych oraz dokony-

wane jest różnicowanie wkładu poszczególnych kategorii w ocenę wy-

padkową.


19

Rysunek 10. Schemat oceniania – gałąź oceniająca. Gałęzie oceniają-

ce zawierają oczekiwania na danym poziomie odniesie-

nia oraz wyrażenia oceniające, które opisują różne stop-

nie lub sposoby spełnienia owych oczekiwań.

Rysunek 11. Schemat oceniania – gałąź podsumowująca. Wagi po-

zwalają zróżnicować wkład poszczególnych ocen cząst-

kowych w ocenę wypadkową.

Wyrażeniom oceniającym przypisany jest określony stopień z wybranej

skali ocen oraz wartość punktowa w przedziale wybranego stopnia skali.

W prezentowanym przykładzie skala ocen jest naturalną skalą złożoną

z trzech stopni.

Schematy oceniania

20

Rysunek 12. Skala ocen może zawierać dowolną liczbę stopni „roz-

piętych” na dowolnej skali wartości punktowych. Grani-

ce punktowe pomiędzy kolejnymi stopniami skali moż-

na swobodnie zmieniać. Każde wyrażenie oceniające ma

przypisaną wartość punktową, a wskutek tego określony

stopień skali ocen.

Zarówno w wyrażeniach oceniających, jak i w oczekiwaniach, zalece-

niach, komentarzach i uwagach używane są symbole zastępujące okre-

ślenia ocenianej osoby w odpowiednim przypadku, a także rozmaite

formy rodzajowe (końcówki rodzajowe, końcówki czasowników w dru-

giej osobie, zaimki itp.). W fazie budowania oceny opisowej symbole te

zastępowane są właściwymi określeniami osób oraz formami rodzajo-

wymi zgodnymi z ich płcią. W poniższym przykładzie symbol "#M"

oznacza określenie osoby w mianowniku (Michał, Michaś, ale także:

Pan Michał Kowalik itp.), "{sz}" końcówkę czasownika w drugiej oso-

bie, zaś "[mu/jej/Ci/Ci]" cztery formy zaimkowe (po dwie dla osoby

płci męskiej i dwie żeńskiej).


21

Rysunek 13. Wyrażenie oceniające powinno zawierać wymienne

elementy zależne od ocenianej osoby, jej płci oraz formy

wypowiedzi (o niej lub skierowanej bezpośrednio do

niej). Dzięki temu program będzie mógł „inteligentnie”

formułować oceny.

Każdy schemat oceniania może być modyfikowany (rozbudowywany

lub przebudowywany), w znacznym stopniu także w fazie sporządzania

ocen opisowych konkretnej grupy osób. Niezbędnym elementem każde-

go schematu oceniania jest hierarchiczna struktura ocenianych umiejęt-

ności lub zachowań oraz przypisane im oczekiwania dla wybranych po-

ziomów odniesienia. Podczas oceniania można dodawać do schematu

wyrażenia oceniające, modyfikować wyrażenia wcześniej zdefiniowane,

a także ustalać wagi gałęzi.

Program pozwala skonstruować dowolną liczbę rozmaitych schematów

oceniania, a także pobierać je z internetowej biblioteki schematów

i publikować tamże w celu udostępnienia innym osobom.

Schemat oceniania można także obejrzeć w przeglądarce i wydrukować.

Do utworzenia nowego schematu oceniania służy funkcja Pliki / Nowy

schemat oceniania. Istniejące schematy oceniania otwiera się do mody-

fikacji za pomocą funkcji Pliki / Otwórz schemat oceniania.

Schematy oceniania

22

Struktura schematu oceniania

Schemat oceniania ma postać hierarchicznej struktury drzewiastej o do-

wolnej rozległości i głębokości. Poszczególne gałęzie tej struktury moż-

na dodawać za pomocą przycisków (odpowied-

nio: gałąź podrzędną i gałąź równoległą) lub przez wybieranie

odpowiednich funkcji z menu kontekstowego.

Nazwy poszczególnych gałęzi wpisuje się w polu Przedmiot oceny lub

bezpośrednio na wyróżnionej gałęzi schematu, kliknąwszy ją uprzednio

lewym przyciskiem myszy.

Rysunek 14. Schemat oceniania może mieć dowolnie złożoną struk-

turę hierarchiczną. W gałęziach ostatniego poziomu

struktury formułowane są oczekiwania wobec ocenia-

nych osób oraz wyrażenia oceniające.

Gałęzie schematu dzielą się na oceniające i podsumowujące. Gałęzia-

mi oceniającymi są gałęzie ostatnie w hierarchii. Gałęzie wyższych po-

ziomów są podsumowujące. Podczas konstruowania schematu oceniania

dodanie gałęzi podrzędnej do danej gałęzi powoduje, że nowa staje się

oceniającą, a poprzednia podsumowującą na wszystkich poziomach od-

niesienia. Zróżnicowanie charakteru tej samej gałęzi z podsumowującej

na oceniającą może nastąpić jedynie w wyniku wykluczenia jej wszyst-

kich gałęzi podrzędnych z oceniania na danym poziomie odniesienia.

Wkład poszczególnych gałęzi w wypadkową ocenę można ustalić dzięki

ich wagom. Wagi odzwierciedlają zróżnicowanie ważności równole-

głych gałęzi wychodzących z danej gałęzi podsumowującej schematu.

Dzięki wagom gałęzi schematu można więc uwzględnić naturalne dys-

proporcje pomiędzy rozmaitymi obszarami, w jakich przebiega ocenia-

nie.


23

W procedurze oceniania ocenianie przebiega w gałęziach oceniających,

w gałęziach podsumowujących odbywa się jedynie komentowanie ocen

(objaśnianie ich podłoża, motywowanie).

Poszczególne gałęzie schematu oceniania oznaczane są przez program

następującymi symbolami:

- gałąź nie jest przedmiotem oceny, a jedynie nazwą obszaru ocenia-

nych aktywności (jest podsumowująca),

- gałąź jest kompletnie opisanym przedmiotem oceny (jest gałęzią

oceniającą),

- gałąź jest niekompletnie opisanym przedmiotem oceny (niekom-

pletna gałąź oceniająca)

- gałąź nie podlega ocenie (została wyłączona) na danym poziomie

odniesienia.

Nie jest konieczne zdefiniowanie wszystkich wyrażeń oceniających już

w fazie konstruowania schematu oceniania, będzie to można zrobić tak-

że podczas sporządzania ocen. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy

gałęzi oznaczonej symbolem powoduje przywołanie menu kontek-

stowego i umożliwia wybranie funkcji Pokaż braki/oczekiwania, pre-

zentującej brakujące elementy opisu tej gałęzi.

Rysunek 15. Program uznaje schemat oceniania za kompletny, jeśli

w każdym węźle oceniającym określono oczekiwania.

Wyrażenia oceniające mogą być dopisane dopiero

w trakcie budowania ocen.

W celu zmodyfikowania przypisania gałęzi do danego poziomu odnie-

sienia należy przywołać menu kontekstowe i wybrać z niego operację

Poziomy odniesienia, a następnie właściwy poziom i rodzaj operacji

(Dodaj do poziomu lub Usuń z poziomu).

Schematy oceniania

24

Rysunek 16. Przed zbudowaniem struktury schematu oceniania nale-

ży ustalić, względem ilu i jakich poziomów odniesienia

będzie się odbywać ocenianie. Poszczególne kategorie

można wykluczać z oceniania na wybranych poziomach.

Równoległe gałęzie schematu oceniania można przemieszczać w obrę-

bie tego samego poziomu, używając funkcji Przesuń do góry i Przesuń

w dół w menu kontekstowym przywołanym przez kliknięcie wybranej

gałęzi prawym przyciskiem myszy.

Dzięki operacjom Kopiuj i Wklej można powielać całe gałęzie schema-

tu, a dzięki temu także sklejać fragmenty różnych schematów w jeden.

Przy tych operacjach program przenosi całą strukturę gałęzi, łącznie

z wszystkimi poziomami odniesienia (nawet jeśli są one różne) i skalami

ocen.

Rysunek 17. Gałęzie różnych schematów oceniania można przenosić

z jednego schematu oceniania do drugiego. Schemat

oceniania może więc powstać w wyniku złożenia z czą-

stek pochodzących z rozmaitych źródeł.


25

Wyrażenia oceniające dodaje się do gałęzi schematu oceniania po klik-

nięciu przycisku umieszczonego z prawej strony listy wyrażeń. Ska-

le ocen, w których są prezentowane wyrażenia oceniające można zmie-

niać podczas budowania schematu. Jeśli zakresy skal są różne, program

automatycznie przelicza wartości punktowe wyrażeń.

Nieodłączną częścią schematu oceniania są jego dodatkowe składniki,

znajdujące się na drugiej karcie Dodatki.

Zbudowany schemat oceniania należy zapisać na dysku, nadając plikowi

komunikatywną nazwę. Można go w przyszłości będzie powtórnie

przywołać w celu przeredagowania, używając funkcji Pliki / Otwórz

schemat oceniania z głównego menu programu.

Aktualnie redagowany schemat oceniania można także obejrzeć w czy-

telnej postaci, a także wydrukować, klikając przycisk lub

wybierając z głównego menu funkcję Pliki / Drukuj.

Rysunek 18. Przed wydrukowaniem schemat oceniania prezentowany

jest w przeglądarce jako plik HTML.

Schematy oceniania

26

Wyrażenia oceniające i zalecenia

Wyrażenia oceniające

Wyrażenia oceniające są elementarnymi określeniami używanymi

w ocenach opisowych, przedstawiającymi stopień lub sposób spełnienia

założonych oczekiwań lub wymagań. Powinny one mieć postać zdań

pojedynczych, oznajmujących, wartościujących cechy obserwowane

u ocenianej osoby. Mając na uwadze warunki, w jakich będą one prze-

twarzane przez program, nie należy ich rozpoczynać wielką literą ani

kończyć kropką – z tymi program poradzi sobie sam.

Każde wyrażenie oceniające musi mieć przypisaną wartość punktową

odpowiadającą ustalonemu stopniowi skali ocen wybranej dla danej ga-

łęzi oceniającej schematu. Wartość ta jest niezbędna do prezentacji pro-

fili osiągnięć, a także do zbudowania rozkładu użytych wyrażeń oraz

rozkładu ocen w grupie ocenianych osób.

Wyrażenia oceniające dodaje się do gałęzi schematu oceniania po klik-

nięciu przycisku umieszczonego z prawej strony listy wyrażeń.

Rysunek 19. Każdemu wyrażeniu oceniającemu przypisywana jest

wartość punktowa ze skali ocen wybranej dla danej ga-

łęzi schematu oceniania.

Wyrażenia oceniające i zalecenia

27

Wymienne określenia osób, do których odnoszą się wyrażenia oceniają-

ce, można wstawiać, używając przycisków ekranowych z nazwami

przypadków gramatycznych. W tekście wyrażeń oceniających można

także używać bezpośrednio odpowiednich symboli przypadków (#M –

mianownik, #D – dopełniacz itd., przy czym zamiast miejscownika trze-

ba wstawić #S). Symbole te będą zastępowane w ocenach odpowiednimi

przypadkami wybranej formy określenia ocenianych osób, np. Jaś Ko-

walski – Jasia Kowalskiego, Pani Apolonia Nowakówna – Pani Apolonii

Nowakówny itd.

Formy rodzajowe przymiotników, czasowników i zaimków można

wstawiać, używając list przywoływanych po kliknięciu przycisku

Formę rodzajową. Dozwolone jest także bezpośrednie

wstawianie tych form do tekstu - w nawiasach kwadratowych (zazwy-

czaj końcówki rodzajowe w obu formach wypowiedzi – „do oceniane-

go” i „o ocenianym”) lub klamrowych (tylko w formie „do oceniane-

go”), najpierw formy męskiej, potem żeńskiej, rozdzielonych prawym

ukośnikiem, np. [mu/jej], {Panu/Pani}, [mógł/mogła/mogłeś/mogłaś].

Rysunek 20. Wstawianie odpowiednich form rodzajowych ułatwia

prosty formularz, zamieniający odpowiednie wyrażenia

na akceptowane przez program wymienne składniki tek-

stów.

Formy rodzajowe będą zwykle końcówkami rodzajowymi rzeczowni-

ków, przymiotników i czasowników, czasami także całymi wyrazami

(głównie zaimkami lub czasownikami). W ocenach opisowych odpo-

wiednia forma rodzajowa jest wstawiana przez program na podstawie

płci ocenianej osoby oraz wybranej formy wypowiedzi ("o ocenianym"

lub "do ocenianego").

Zalecenia dla ocenianego i oceniającego

Zalecenia są dodatkową informacją zwrotną pomocną w planowaniu

dalszego rozwoju ocenianej osoby. Najczęściej będą one związane z ty-

Schematy oceniania

28

mi wyrażeniami oceniającymi, które ujawniają braki lub nieprawidło-

wości w tym rozwoju. Z zasady powinny one stanowić wzmocnienie

motywacji lub wskazywać sposoby poprawy niekorzystnej sytuacji.

Są dwie kategorie zaleceń – dla osoby ocenianej i dla osoby oceniającej.

Obie kategorie zaleceń są związane z pojedynczym wyrażeniem ocenia-

jącym i dotyczą wyłącznie jego kontekstu. Dodaje się je i modyfikuje

wraz z dodawaniem i modyfikowaniem poszczególnych wyrażeń oce-

niających.

Zasady wstawiania w zalecenia przypadków gramatycznych określenia

osoby oraz form rodzajowych są takie same, jak w wypadku wyrażeń

oceniających.

Operacje na liście wyrażeń oceniających

Podczas budowania schematu oceniania można natychmiast przejść do

modyfikowania każdego z wyrażeń oceniających, klikając je dwukrotnie

lewym przyciskiem myszy. Ta sama operacja jest dostępna po przywo-

łaniu menu kontekstowego na liście wyrażeń i wybraniu funkcji Mody-

fikuj.

Rysunek 21. Wyrażenia oceniające można modyfikować, zmieniać

ich wartości punktowe, a także kopiować w jednym

miejscu schematu i wklejać w innym.

Ponadto, korzystając z menu kontekstowego, każde wyrażenie z listy

można:

skopiować (Kopiuj) i wkleić (Wklej) w inne miejsce schematu,

także do innej gałęzi oceniającej, nawet na innym poziomie odnie-

sienia,

usunąć bezpowrotnie (Usuń),

przewartościować (Zmień wartość).

Dodatkowe składniki schematu oceniania

29

Wszystkie operacje z menu kontekstowego, z wyjątkiem operacji mody-

fikacji, mogą być wykonane równocześnie na dowolnym zestawie za-

znaczonych pozycji listy. Zaznaczanie pozycji odbywa się w sposób

standardowy dla Windows - przez klikanie podczas przytrzymywania

klawisza Ctrl (dołączanie dowolnej pozycji) lub Shift (dołączanie wszyst-

kich pozycji pomiędzy ostatnią z zaznaczonych i zaznaczaną aktualnie).


Na karcie Dodatki w oknie służącym do budowania schematów ocenia-

nia zgromadzono wszystkie dodatkowe składniki schematu oceniania:

skale ocen przypisywanych wyrażeniom oceniającym,

poziomy odniesienia (etapy kształcenia, fazy rozwoje), względem

których będą dokonywane oceny,

wyrażenia pomocnicze używane podczas redagowania raportów,

ogólne określenia ocenianych osób (wraz z odmianą) używane

w opisie oczekiwań,

opis schematu wskazujący jego przeznaczenie,

informacje o autorach schematu.

Rysunek 22. Na karcie Dodatki umieszczono rozmaite rodzaje in-

formacji wykorzystywanych przy budowaniu schematu

oceniania, m.in. definicje poziomów odniesień, skal

ocen, a także ogólnego określenia ocenianych osób.

Schematy oceniania

30

Skale ocen

Program pozwala zbudować dowolną skalę ocen, która ma być użyta do

powiązania z wyrażeniami oceniającymi. Ma także jedną wbudowaną

skalę, tzw. trójstopniową skalę naturalną.

Tworząc nową skalę ocen, należy określić zakres jej stopni (do 10), ich

nazwy, a także minimalny stopień uznawany za pozytywny oraz stopień

uznawany za dyskwalifikujący. W wypadku trójstopniowej skali natu-

ralnej stopień dyskwalifikujący jest poza zakresem tej skali, co oznacza,

że żadna z ocen nie jest dyskwalifikująca. W urzędowej, sześciostop-

niowej skali ocen z zajęć edukacyjnych stopniem dyskwalifikującym

jest najniższy stopień skali niedostateczny. Na liście skal dostępne jest

menu kontekstowe. Dwukrotne szybkie kliknięcie nazwy skali na liście

umożliwia przejście do modyfikacji skali.

Rysunek 23. Skale ocen są dowolne, ale nie więcej niż 10-stopniowe.

Dowolne są też zakresy wartości punktowych, na któ-

rych rozpięto stopnie skali.

Przy tworzeniu nowej skali program domyślnie ustala zakres punktów,

na których rozkładane są stopnie, na [0-100]. Granice zakresu można

zmienić, klikając ich wartości. Domyślny rozkład stopni nowotworzonej

skali jest nieliniowy (przedziały punktów pomiędzy kolejnymi nie są

jednakowe - maleją one w postępie geometrycznym). Rozkład ten moż-

na zmieniać, przesuwając suwaki umieszczone na granicach pomiędzy

stopniami.


31

Uwaga Skale ocen w poszczególnych gałęziach oceniających schematu mogą być różne. W trakcie budowy schematu oceniania można je dowolnie wymieniać. Każda ze skal może być także w dowolny spo-sób modyfikowana.

Uwaga Podczas oceniania nie można zmienić przypisania skali do gałęzi oceniającej. Można zmieniać jedynie wartości punktowe wyrażeń oraz wybierać skalę wypadkową w raportach i profilach.

Skala jednostopniowa

Skala jednostopniowa jest traktowana przez program w sposób szcze-

gólny przy wyliczaniu wartości ocen wypadkowych (zob. Wartości ocen

wypadkowych, str. 74), a mianowicie – w celu wyznaczenia wartości

oceny wypadkowej w gałęzi oceniającej z taką skalą sumowane są war-

tości punktowe wszystkich wybranych wyrażeń w tej gałęzi i po zsu-

mowaniu odnoszone do sumy wartości wszystkich wyrażeń w tej gałęzi.

Oznacza to, że wartości punktowe wyrażeń są kumulowane, tak jak przy

tzw. ocenianiu punktowym. Ocena wypadkowa jest tym wyższa, im

więcej wyrażeń oceniających wybrano i im większe wartości punktowe

mają wybrane wyrażenia. Skala jednostopniowa ma zastosowanie do

wartościowania takich kategorii oceny, w których występują dające się

wyodrębnić elementarne cechy, składające się na ocenianą umiejętność,

postawę itp.

W wypadku gałęzi oceniających, do których zastosowano skale wielo-

stopniowe, wartości punktowe ocen wypadkowych są wyliczane jako

średnie arytmetyczne z wartości wybranych wyrażeń oceniających.

Poziomy odniesienia

Poziom odniesienia odpowiada fazie rozwoju ocenianych osób, etapowi

ich kształcenia lub standardowi wymagań lub osiągnięć, w których lub

względem których następuje ocena stopnia spełnienia założonych ocze-

kiwań.

Podczas tworzenia struktury schematu oceniania program przypisuje

każdą nową gałąź schematu do każdego ze zdefiniowanych poziomów.

Podobnie, dodanie nowego poziomu powoduje przypisanie go do każdej

gałęzi istniejącego schematu. Poszczególne gałęzie można jednak odłą-

czać, a także na powrót dołączać do zdefiniowanych poziomów.

Schematy oceniania

32

Rysunek 24. Poziomy odniesienia powinny być określone przed roz-

poczęciem tworzenia struktury schematu oceniania.

Poziomy odniesienia muszą być zdefiniowane przed opisaniem oczeki-

wań dotyczących poszczególnych gałęzi schematu oceniania. Na liście

poziomów odniesienia dostępne jest menu kontekstowe. Porządek na li-

ście poziomów odniesienia można zmieniać.

Uwaga Zdefiniowanych poziomów odniesienia nie można usuwać, dlatego zaleca się rozwagę przy ich tworzeniu.

Wyrażenia pomocnicze

Wyrażenia pomocnicze używane podczas redagowania raportów podzie-

lono na cztery rodzaje:

spójniki dla zdań zgodnych,

spójniki dla zdań przeciwstawnych,

określenia zmian w czasie,

odniesienia do innych osób w ocenianej grupie.

Program ma wstępnie zdefiniowany podstawowy zestaw wyrażeń po-

mocniczych. Przy definiowaniu nowych spójników należy przewidzieć

przecinki mające oddzielić je od zdania poprzedzającego.

Rysunek 25. Wyrażenia pomocnicze używane do łączenia zdań pod-

czas redagowania raportów są wstępnie zdefiniowane.

Ich repertuar można rozszerzyć także podczas redago-

wania raportów.

Pobieranie schematów oceniania z biblioteki internetowej

33

Wyrażenia pomocnicze można modyfikować także podczas redagowa-

nia raportów, używając do tego funkcji Dostosuj z menu kontekstowe-

go dostępnego w polu redagowania raportu.

Ogólne określenia ocenianych osób

Ogólne określenie ocenianych osób jest używane do prezentacji oczeki-

wań, wyrażeń oceniających oraz komentarzy i uwag do ocen. Ma ono

dwie postaci rodzajowe we wszystkich przypadkach. Dzięki nim pro-

gram przystępnie wyświetla i drukuje wyrażenia o złożonej konstrukcji.

Rysunek 26. Ogólne określenia ocenianych osób pojawiają się

w miejscu wymiennych członów oczekiwań, wyrażeń

oceniających i zaleceń.

Pozostałe składniki

Przed opublikowaniem schematu oceniania w internetowej bibliotece

schematów konieczne jest wypełnienie pól Autorzy schematu

oceniania i Opis/przeznaczenie. Daty utworzenia i ostatniej

modyfikacji schematu są automatycznie wypełniane przez program.

Pobieranie schematów oceniania z biblioteki internetowej

Program wyposażono w mechanizm komunikacji z internetową biblio-

teką schematów oceniania. W celu pobrania schematu opublikowanego

w Internecie należy posłużyć się funkcją programu Pliki / Pobierz z In-

ternetu. Do skutecznego użycia tej funkcji konieczne jest posiadanie

sprawnego połączenia z Internetem. Po skutecznym połączeniu się z bi-

blioteką internetową można wybrać dowolny schemat opublikowany

tam przez kogoś innego.

Warunkiem pobrania schematu jest zaakceptowanie następujących wa-

runków posługiwania się pobranym schematem:

1. Autorom schematów oceniania opublikowanych w internetowej

bibliotece przysługują prawa autorskie do ich dzieł, podlegające

prawnej ochronie.

Schematy oceniania

34

2. Każdy autor schematu oceniania, publikując w Internecie, zgodził

się na wykorzystywanie swojego schematu przez inne osoby do

oceniania za pomocą programu Ocenianie opisowe Optivum,

a także na jego rozbudowywanie i modyfikowanie jedynie za po-

mocą tego programu w zakresie niezbędnym do jego używania

przez te osoby.

3. Publikowanie w innej formie lub za pomocą innych środków

schematów oceniania pobranych z Internetu, zarówno nieprzetwo-

rzonych, jak i przetworzonych, wymaga zgody ich autorów.

4. Przetwarzanie i wykorzystywanie pobranych schematów oceniania

w innej postaci lub do innych celów bez zgody ich autorów jest za-

bronione i może być ścigane na wniosek zainteresowanych środ-

kami dopuszczonymi przez prawo.

Rysunek 27. Pobranie schematu oceniania z internetowej biblioteki

nakłada na użytkownika programu obowiązek przestrze-

gania praw autorskich twórców schematu.

Uwaga VULCAN Spółka z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za naruszanie przepisów prawa autorskiego przez osoby trzecie w związku z pro-wadzeniem internetowej biblioteki schematów oceniania.

Publikowanie schematów oceniania w bibliotece internetowej

Każdy schemat oceniania może zostać opublikowany w internetowej bi-

bliotece schematów i dzięki temu stać się dostępny dla innych osób po-

sługujących się programem. Należy pamiętać, aby przed opublikowa-

niem schematu zostały wypełnione pola identyfikujące jego

Publikowanie schematów oceniania w bibliotece internetowej

35

przeznaczenie oraz autora. Autorzy schematów, korzystający z tej formy

prezentacji swojego dorobku wyrażają zgodę na używanie ich dzieł do

oceniania przez inne osoby bez ograniczeń, a także do przystosowywa-

nia schematów (rozbudowywania i modyfikowania ich treści) przez te

osoby za pomocą programu Ocenianie opisowe Optivum, jedynie na po-

trzeby budowania ocen opisowych.

W celu opublikowania opracowanego schematu oceniania należy użyć

funkcji programu Pliki / Opublikuj w Internecie. Do skutecznego uży-

cia tej funkcji konieczne jest posiadanie sprawnego połączenia z Interne-

tem.

Rysunek 28. W internetowej bibliotece schematów oceniania publi-

kowane są tylko te nadesłane schematy, których autorzy

złożyli stosowne oświadczenia o posiadaniu wszelkich

praw do tych schematów.

Uwaga Schematy przeznaczone do opublikowania w bibliotece internetowej nie są tam umieszczane automatycznie. Ich udostępnienie innym użytkownikom programu wymaga zaakceptowania przedstawionych warunków, a także nadesłania na adres Spółki VULCAN oświadczeń autorów schematu.

Uwaga VULCAN Spółka z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za naruszanie przepisów prawa autorskiego przez osoby trzecie w związku z pro-wadzeniem internetowej biblioteki schematów oceniania.

Schematy oceniania

36

Połączenie z Internetem

Do kontaktowania się z Internetem program wykorzystuje standardowe

łącze używane przez przeglądarkę internetową (Internet Explorer),

zwykle jest to łącze modemowe zdefiniowane za pomocą kreatora połą-

czeń sieciowych w Windows XP / Vista / 7.

Uwaga Pewne składniki programu Internet Explorer w wersji co najmniej 6.0 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania programu Oce-

nianie opisowe Optivum nawet wówczas, gdy użytkownik pro-gramu nie ma dostępu do Internetu lub używa do tego celu innej przeglądarki internetowej.

Nowa oceniana grupa

37

Ocenianie

Nowa oceniana grupa

Ocenianie grupy osób rozpoczyna się od utworzenia nowego pliku ocen

grupy osób, z którym musi być skojarzony właściwy schemat ocenia-

nia.

Uwaga Nie należy tworzyć nowego pliku ocen grupy osób za każdym ra-zem, kiedy oceniane mają być te same osoby, a do sporządzenia kolejnej oceny (względem innego poziomu odniesienia lub tego sa-mego, lecz w innych okolicznościach niż poprzednio) używany jest ten sam schemat oceniania. W takim wypadku wystarczy dodanie nowej oceny w istniejącym pliku ocen grupy.

Do utworzenia nowego pliku ocen grupy osób służy przycisk

w pasku narzędziowym programu lub funkcja Pliki / Nowa

oceniana grupa.

Rysunek 29. Przed rozpoczęciem oceniania nowej grupy osób należy

wybrać schemat oceniania, w oparciu o który zostaną

sporządzone oceny.

Ocenianie

38

Po kliknięciu przycisku pojawi się okno umożliwiające wybranie

właściwego schematu oceniania, który posłuży do sporządzenia ocen

grupy osób.

Uwaga Należy pamiętać, że z chwilą wybrania schematu oceniania staje się on nieodłączną częścią pliku z ocenami grupy osób. Można go bę-dzie zmienić jedynie za pomocą specjalnej procedury.

Zmiana domyślnego schematu oceniania

Jeśli nowa grupa osób ma być oceniana w oparciu o inny schemat oce-

niania iż domyślny, należy w oknie Nowa oceniana grupa kliknąć

przycisk i wybrać właściwy schemat.

Rysunek 30. Domyślny schemat oceniania można wybrać spośród

dostarczonych z programem i pobranych z internetowej

biblioteki.

Na liście dostępnych schematów oceniania widoczne są jedynie te, które

przechowywane są w folderze Moje dokumenty \ Moje oceny.

Jeśli żądany schemat znajduje się w innym folderze, należy kliknąć

przycisk , po czym wskazać właściwą jego lokalizację. Odpowiedni

schemat oceniania można wcześniej pobrać z internetowej biblioteki.

Ewidencja osób

39

Ewidencja osób

Ewidencja osób, które mają być oceniane za pomocą wybranego sche-

matu oceniania, powstaje w wyniku dodawania danych kolejnych osób

do listy.

Rysunek 31. Modyfikację dowolnej pozycji listy (osób, imion, miej-

scowości) najłatwiej rozpocząć od dwukrotnego szyb-

kiego kliknięcia jej lewym przyciskiem myszy. Nowe

pozycje do list dopisujemy, klikając odpowiedni przy-

cisk .

Do wprowadzenia kolejnej osoby do ewidencji służy przycisk , wi-

doczny po prawej stronie listy osób. Można także użyć do tego tzw. me-

nu kontekstowego przywoływanego po kliknięciu istniejącej pozycji li-

sty prawym przyciskiem myszy.

Nie jest konieczne wypełnianie wszystkich przypadków nowego imie-

nia, jego ewentualnego zdrobnienia i nazwiska, program upomni się

o nie, gdy podczas oceniania w wybranym wyrażeniu oceniającym wy-

stąpi inny przypadek określenia osoby niż mianownik. Nie jest także

konieczne wpisywanie za każdym razem powtarzających się imion oraz

miejscowości urodzenia osób. Program przechowuje te informacje

w tzw. listach wyboru, skąd można je łatwo przywoływać. Służy do tego

przycisk umieszczony po prawej stronie pól przechowujących te in-

formacje. Na karcie Grupa widoczne są obie listy wyboru używane

przy wprowadzaniu danych osobowych, które można wypełniać i mody-

fikować także poza miejscem ich przywoływania.

Ocenianie

40

Rysunek 32. Przy wypełnianiu danych osobowych można pominąć

wpisywanie zdrobnień imion oraz form deklinacyjnych

zarówno imion, jak i nazwisk – w razie potrzeby ich

użycia program sam o nie poprosi.

Kontekstowe menu na liście osób pozwala także usunąć osobę z ewi-

dencji lub przejść do modyfikacji jej danych osobowych. Wygodniej-

szym sposobem przejścia do modyfikacji danych osobowych jest dwu-

krotne szybkie kliknięcie wybranej pozycji listy osób lewym

przyciskiem myszy.

Kliknięcie nagłówka kolumny listy osób powoduje uporządkowanie li-

sty według wybranej kategorii.

W polu Forma określenia osoby można wybrać formę okre-

ślenia osób, która zostanie użyta w wyrażeniach oceniających umiesz-

czanych w ocenach.

Ewidencja osób

41

Rysunek 33. Wybrana forma określenia osoby jest używana w pre-

zentowanych wyrażeniach oceniających oraz w rapor-

tach. Można ją w dowolnym czasie zmienić – spowodu-

je to zmianę postaci wyrażeń oceniających, ale nie

raportów (te trzeba sporządzić od nowa).

Pozycje na liście imion oraz na liście miejscowników nazw miejscowo-

ści mogą być dodawane i modyfikowane w ten sam sposób jak pozycje

listy osób.

Rysunek 34. Dzięki umieszczeniu imion na liście wystarczy tylko

jednokrotnie dla każdego z nich podać formy deklina-

cyjne.

Ocenianie

42

Rysunek 35. Nazwy miejsc urodzenia podajemy w miejscowniku.

Dla miejscowości leżących poza Polską pole Woje-

wództwo należy pozostawić niewypełnione.

Dane osobowe można importować z innych programów Optivum w jed-

nym z trzech formatów: *.sou, *.osoby, *.osoby2 i *.xml.

W celu odczytania danych osobowych w jednym z tych formatów nale-

ży posłużyć się przyciskiem umieszczonym poniżej listy

osób.

Za pomocą przycisku przywoływana jest operacja zapisu

danych osobowych. Podczas eksportu danych osobowych do pliku

*.sou (w formacie SOU – zob. Standard opisu ucznia (SOU), str. 67)

konieczne jest uzupełnienie mianowników nazw miejscowości.

Uwaga Do wymiany danych osobowych z innymi programami należy uży-

wać formatu SOU (pliki *.sou). Pozostałe formaty danych utrzy-

mywane są jedynie ze względu na zgodność z poprzednikami Oce-niania opisowego Optivum oraz Sekretariatu Optivum.

Nowa ocena

43

Procedura oceniania

Nowa ocena

Procedura oceniania grupy osób rozpoczyna się od wybrania poziomu

oczekiwań (wymagań) oraz okoliczności (np. daty, okresu), w których

dokonywania jest ocena. W tym celu należy kliknąć przycisk wi-

doczny obok pola Ocena na karcie Oceny w oknie służącym do spo-

rządzania ocen.

Rysunek 36. Każda ocena jest sporządzana względem wybranego po-

ziomu odniesienia. Poziomy odniesienia różnią się prze-

de wszystkim oczekiwaniami, a w związku z tym także

wyrażeniami oceniającymi (przynajmniej wartościami

punktowymi).

Wyboru osoby z grupy, która ma być oceniona, dokonuje się, klikając

pole Oceniany i wskazując ją na liście.

Procedura oceniania

44

Sporządzanie ocen poszczególnych osób polega na przemieszczaniu się

po gałęziach schematu oceniania oznaczonych symbolem i wybiera-

niu właściwych (najlepiej przystających do ocenianej osoby) wyrażeń

oceniających oraz zaleceń.

Do poruszania się po schemacie oceniania służą pionowo ustawione

przyciski ekranowe:

, , , i ,

a pomiędzy kolejnymi osobami przyciski umieszczone obok pola

Oceniany.

Wybór wyrażenia następuje poprzez pojedyncze kliknięcie jego pozycji

lewym przyciskiem myszy. Wybrane wyrażenie oznaczone jest kolorem

granatowym. Powtórne kliknięcie wybranego wyrażenia powoduje re-

zygnację z dokonanego wyboru. Dla danego przedmiotu oceny można

wybrać dowolną liczbę wyrażeń oceniających. Program nie jest w stanie

zapewnić logicznej spójności dokonanych wyborów, należy więc zwra-

cać uwagę na to, by nie wskazywać w ramach danego przedmiotu oceny

wyrażeń wykluczających się wzajemnie.

Uwaga Jeśli z danym wyrażeniem oceniającym jest związane zalecenie dla ocenianego, to na liście wyrażeń do wyboru zostanie ono powtórzo-ne dwukrotnie - raz samodzielnie i raz łącznie z zaleceniem. Jeśli zalecenie także powinno zostać dodane do oceny, to należy zazna-czyć drugie z tych wyrażeń.

Uwaga Zalecenia dla oceniającego są automatycznie dodawane przez pro-gram na karcie Notatki.

Wszystkie wyrażenia oceniające i zalecenia, które zawierają wymienne

określenia osób przedstawiane są zawsze w odniesieniu do aktualnie

ocenianej osoby, w formie, jaka została wybrana na karcie Grupa w po-

lu Forma określenia osoby. Wyrażenia oceniające widoczne

w oknie służącym do oceniania są pozbawione wskazania wartości

punktowej i stopnia ze skali użytej w ich definicji (informacje te można

zobaczyć dopiero po przejściu do modyfikacji wyrażenia), by nie pro-

wokować oceniającego do tendencyjnego dokonywania ich wyboru.

Każde wyrażenie i zalecenie można przetworzyć. Można także dodać

nowe do już istniejących.

Podczas oceniania poszczególne gałęzie schematu oznaczane są nastę-

pującymi symbolami:

Nowa ocena

45

- podlega ocenie, lecz nie wybrano żadnego wyrażenia oceniającego,

- oceniono (wybrano co najmniej jedno wyrażenie oceniające),

- (niebieski) - nie podlega ocenie dla danej osoby,

- (granatowy) - nie podlega ocenie dla wszystkich osób w grupie,

- gałąź podsumowująca, można w niej komentować oceny z gałęzi

podrzędnych.

Poszczególne gałęzie schematu można wykluczyć lub ponownie włą-

czyć w ocenę za pomocą menu kontekstowego. Można także zmieniać

wagi gałęzi podrzędnych w każdym węźle podsumowującym.

Rysunek 37. Wskazując wyrażenie oceniające określamy sposób lub

stopień spełnienia oczekiwań w ramach danej kategorii.

Można wskazać wiele wyrażeń jednocześnie, należy je-

dynie pamiętać, by były one logicznie spójne.

W razie potrzeby można także zmodyfikować oczekiwania dotyczące

danego przedmiotu oceny, a także określić oczekiwania indywidualne,

mające zastosowanie wyłącznie do określonej osoby.

W gałęziach podsumowujących widoczne są zestawienia wszystkich

wybranych wyrażeń oceniających z gałęzi podrzędnych, a także oceny

dokonane wcześniej. Pozwala to dopełnić ocenę komentarzem lub do-

datkowymi uwagami. Można ich użyć do instruowania czy motywowa-

nia ocenianej osoby, a także można wyjaśnić przyczyny uzyskania okre-

ślonych wyników. Mimo iż komentarze i uwagi dotyczą wyłącznie

jednej osoby, to przy ich dopisywaniu należy stosować się do reguł ob-

owiązujących w definicjach wyrażeń oceniających.

Procedura oceniania

46

Rysunek 38. Gałąź podsumowująca jest miejscem na dokonanie po-

głębionej analizy oraz udzielenie wskazówek czy

wzmocnienie motywacji ocenianej osoby.

Przejście do gałęzi podsumowującej odbywa się po kliknięciu przycisku

umieszczonego pomiędzy przyciskami przemieszczania się po

schemacie.

Uwaga Zaleca się budowanie kompletnych ocen dla kolejno wybieranych osób z grupy. Możliwe jest także, choć znacznie wolniejsze i mniej wygodne, ocenianie wszystkich osób z grupy w ramach każdej ko-lejnej gałęzi schematu.

Modyfikowanie schematu oceniania

Schemat oceniania wbudowany w plik ocen grupy osób może być

w części przetwarzany w celu przystosowania do potrzeb oceniającego.

Dotyczy to wyrażeń oceniających i zaleceń, które można swobodnie

modyfikować, do istniejących można także dodawać nowe. Obowiązują

przy tym te same reguły, co przy budowaniu nowego schematu. Ta wła-

ściwość programu pozwala w toku oceniania uszlachetnić pierwotną po-

stać schematu. Ma to szczególne znaczenie wtedy, gdy autorem schema-

tu jest inna osoba niż oceniający.

Rozbudowany lub przetworzony schemat oceniania zawarty w pliku

z ocenami grupy osób da się wynieść poza ten plik za pomocą operacji

eksportowania. Po kliknięciu przycisku tworzone jest nowe

okno służące do redagowania schematu, zawierające eksportowany

Modyfikowanie schematu oceniania

47

schemat. Dalsze czynności są takie same jak przy budowaniu nowego

schematu.

Można sobie także wyobrazić taką sytuację, gdy schemat oceniania wy-

brany do oceniania grupy osób zawiera w swojej pierwotnej postaci je-

dynie strukturę gałęzi oraz poziomy odniesienia i oczekiwania. Wszyst-

kie wyrażenia oceniające oraz zalecenia mogą powstać podczas

oceniania. Wydaje się, że jest to najmniej uciążliwa droga wiodąca do

samodzielnego zbudowania własnego schematu oceniania.

Jeśli podczas oceniania okaże się, że konieczne jest przetworzenie także

struktury schematu oceniania, konieczne stanie się użycie specjalnej

procedury, która jednak powoduje konieczność powtórnego sporządze-

nia dotychczas przygotowanych ocen.

Podczas oceniania można także zmieniać wagi gałęzi. Wagi te mają

wpływ na sposób wyznaczania ocen wypadkowych przedstawianych

w profilach osiągnięć ocenianych osób oraz w raportach. W celu zmiany

wag w gałęziach podrzędnych danej gałęzi podsumowującej należy wy-

brać funkcję Ustal wagi gałęzi podrzędnych w kontekstowym menu

przywołanym po kliknięciu tej gałęzi prawym przyciskiem myszy.

Rysunek 39. Różnicując wagi poszczególnych kategorii składowych,

określamy wkład cząstkowych ocen w ocenę wypadko-

wą. Ważne są relacje pomiędzy wagami, a nie ich bez-

względne wartości punktowe.

Redagowanie raportów

48


Raporty sporządzane automatycznie

Ostateczny kształt oceny opisowej przygotowanej za pomocą programu

zależy od umiejętnego wykorzystania funkcji automatycznego sporzą-

dzania raportów w połączeniu z operacjami ułatwiającymi ich przetwa-

rzanie.

Program potrafi automatycznie utworzyć szereg rozmaitych raportów.

Zwykle najbardziej przydatny jest raport zbiorczy zawierający jedynie

wyrażenia oceniające. Dla ocenianej osoby największą przydatność ma

raport pośredni złożony z oczekiwań i wyrażeń oceniających. Jeszcze

przed dokonaniem oceny grupy osób zaleca się sporządzenie raportu po-

średniego z samymi oczekiwaniami (wymaganiami), co umożliwi oce-

nianym osobom poznanie kryteriów, jakie będą uwzględniane przy ich

ocenie.

Specjalnym rodzajem raportów są raporty sporządzane z użyciem sza-

blonów dokumentów, np. świadectw szkolnych lub arkuszy ocen (zob.

Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów, str. 52).

W celu sporządzenia określonego raportu po raz pierwszy należy klik-

nąć przycisk umieszczony po prawej stronie selektora raportów.

Raporty wcześniej sporządzone można następnie przywoływać z listy,

używając do tego selektora raportów.

Postać raportu zależy od wyborów dokonanych w okienku służącym do

określania jego cech. Te same wyrażenia oceniające mogą być wykorzy-

stane do przygotowania dwóch rodzajów wypowiedzi – „o ocenianym”

oraz „do ocenianego”. Dzięki temu ułatwiono sporządzenie oceny opi-

sowej na użytek oficjalnej dokumentacji i zakomunikowania jej ocenia-

nej osobie w formie listu.

Raporty zwykłe

49

Rysunek 40. Wybierając typ, zawartość i formę wypowiedzi o oce-

nianej osobie, możemy utworzyć wiele różnych rapor-

tów.

Nazwy poszczególnych raportów tworzone są automatycznie na pod-

stawie ich cech.

Uwaga Raport sporządzony automatycznie przez program jest jedynie osnową oceny opisowej. Metodycznym błędem jest poprzestawanie na takiej jego postaci.

Raporty zwykłe

W polu edycji zwykłego raportu można używać standardowych operacji

redagowania tekstu, znanych z edytorów tekstu. W szczególności można

wstawiać, przenosić i usuwać dowolne fragmenty tekstu, a także wyszu-

kiwać określone fragmenty tekstu oraz dokonywać automatycznych ich

zamian na inne.

Wielkość czcionki w oknie redagowania raportów można zmieniać za

pomocą przycisków w zakresie od 8 pkt (standardowa wielkość)

do 20 pkt.

Niezwykle istotną pomocą przy redagowaniu raportów są specjalne

funkcje programu dostępne w menu kontekstowym w polu edycji rapor-

tów. Funkcje te umożliwiają łączenie zdań pojedynczych za pomocą

spójników, a także pozwalają uzupełniać zdania o określenia zmian ocen

w czasie lub odniesienia ocen danej osoby do ocen reszty ocenianej gru-


50

py. Wszystkie wyrażenia pomocnicze pierwotnie zdefiniowane w sche-

macie oceniania można przystosować do własnych potrzeb przy użyciu

funkcji Dostosuj.

Rysunek 41. Wyrażenia oceniające są zazwyczaj zdaniami pojedyn-

czymi. Dzięki rozmaitym łącznikom można je składać

w zdania złożone, nadając wypowiedziom bardziej natu-

ralną formę. W razie potrzeby można dodać nowe wyra-

żenia pomocnicze lub zmodyfikować istniejące.

Rysunek 42. Wyrażenia pomocnicze pomagają łączyć zdania poje-

dyncze w złożone, określać zmiany jakichś cech w cza-

sie lub odnosić ich wartości do wartości osiągniętych

przez pozostałe osoby w ocenianej grupie.

W celu połączenia dwóch zdań pojedynczych w jedno zdanie złożone

należy wskaźnik myszy ustawić na granicy tych zdań (blisko końca

Raporty zwykłe

51

pierwszego lub początku drugiego) i kliknąć prawym przyciskiem my-

szy, po czym z menu kontekstowego wybrać funkcję Połącz i odpo-

wiedni spójnik.

Aby wstawić określenie zmian w czasie lub odniesienie oceny do ocen

reszty grupy, należy ustawić wskaźnik myszy na początku lub na końcu

zdania, po czym przywołać menu kontekstowe i wybrać żądane wyraże-

nie. Przy dodawaniu wyrażeń pomocniczych na końcu zdania program

będzie traktował je jako dopowiedzenia (wtrącenia) i poprzedzał prze-

cinkiem.

Raport można wydrukować na drukarce, klikając przycisk narzędziowy

lub za pomocą operacji Drukuj z menu kontekstowego

przywoływanego za pomocą przycisku . Zawartość pola

edycji raportów można także (po zaznaczeniu i skopiowaniu do schow-

ka) przenieść "na gorąco" do dowolnego edytora tekstów.

Rysunek 43. Jeśli od czasu automatycznego sporządzenia raportu

ocena ulegnie zmianie (np. któreś z wyrażeń oceniają-

cych zostanie zastąpione innym), program zasygnalizuje

to czerwonym wykrzyknikiem. Raport można wówczas

sporządzić od nowa. Należy pamiętać, że zatarciu ule-

gną wtedy wszystkie zmiany wprowadzone „ręcznie”.

Za pomocą przycisku umieszczonego nad ramką z rapor-

tem przywoływane jest kontekstowe menu zawierające operacje sporzą-

dzenia od nowa aktualnego raportu, drukowania go lub eksportowania

go do pliku tekstowego oraz usuwania.


52

Uwaga Przetworzone raporty są dołączane do ocen i przechowywane w ta-kiej postaci, w jakiej zostały poprzednio pozostawione. W wypadku zmiany oceny (innego wyboru wyrażeń oceniających) program za-sygnalizuje rozbieżność pomiędzy treścią raportu i oceną. Użycie funkcji Sporządź od nowa z menu kontekstowego dostępnego w polu redagowania raportu, spowoduje bezpowrotne zatarcie prze-chowywanego raportu i zastąpienie go "surowym" raportem sporzą-dzonym automatycznie.

Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów

Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów są dzielone na

poszczególne pola zawarte w szablonie i poprzedza je proces przypo-

rządkowania tym polom poszczególnych gałęzi schematu oceniania.

W celu sporządzenia raportu z użyciem szablonu należy kliknąć przy-

cisk umieszczony po prawej stronie selektora raportów, a następnie

wybrać właściwy rodzaj raportu i właściwy szablon.

Rysunek 44. Można wybrać szablon dokumentu, na jakim zostanie

sporządzony raport.

Program zapamiętuje szablon domyślny, który można zmienić, klikając

przycisk .


53

Uwaga W przypadku zmiany szablonu, należy w oknie Wybór szablonu

wskazać konkretny szablon, a następnie kliknąć przycisk . Naci-

śnięcie przycisku umożliwia wybranie pliku szablonu znajdują-cego się w innej lokalizacji na dysku komputera.

Po zaakceptowaniu wybranego szablonu przywoływane jest okno służą-

ce do kojarzenia poszczególnych gałęzi schematu oceniania z polami

szablonu dokumentu.

Rysunek 45. Poszczególne gałęzie schematu oceniania należy przy-

porządkować odpowiednim polom dokumentu.

Kliknięcie lewym przyciskiem myszy określonej gałęzi schematu oce-

niania zaznacza wszystkie gałęzie podrzędne. Kliknięcie prawym przy-

ciskiem myszy zaznaczonej grupy gałęzi lub pojedynczej gałęzi przywo-

łuje kontekstowe menu z nazwami pól dokumentu, które mogą być

wypełnione ocenami z tych gałęzi schematu. Wybranie określonego pola

dokumentu powoduje przypisanie wybranych gałęzi do tego pola doku-

mentu. Niewłaściwe przyporządkowania można usunąć lub zastąpić in-

nymi.

Po zakończeniu kojarzenia gałęzi schematu oceniania z polami doku-

mentu należy kliknąć przycisk , co spowoduje utworzenie raportu na

obrazie dokumentu.


54

Rysunek 46. Raport tworzony jest na obrazie dokumentu, gdzie moż-

na go redagować.

Program automatycznie wypełnia pola szablonu z danymi osobowymi.

Wszystkie pola dokumentu można swobodnie redagować. Pola niewy-

pełnione zaznaczone są na różowo. Pola wspólne dla wszystkich osób są

po wypełnieniu zaznaczone na żółto.

Dokumenty mogą być wielostronicowe. Kliknięcie przycisku z nume-

rem strony pozwala przejść do jej redagowania.

W przypadku wybrania szablonu świadectwa istnieje możliwość

umieszczenia:

na pierwszej stronie u góry wyrazu „Duplikat”, w przypadku dru-

kowania tego typu dokumentu,

na drugiej stronie świadectwa nad „Wynikami klasyfikacji rocznej”

adnotacji „uczeń/uczennica realizował(a) program nauczania dosto-

sowany do indywidualnych możliwości i potrzeb na podstawie

orzeczenia wydanego przez zespół orzekający działający w …..”.

Należy pamiętać, że zgodnie z przepisami użytkownik powinien

wpisać nazwę poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której

działa zespół, który wydał orzeczenie o potrzebie kształcenia spe-

cjalnego. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodo-

wej i Sportu z dnia 14 marca 2005 r. „w sprawie zasad wydawania

oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków

szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania du-

plikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do

obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywa-

http://prawo.vulcan.pl/przegdok.asp?qdatprz=23-04-2009&qplikid=186






55

nie tych czynności” wymieniony dopisek dotyczy uczniów z upo-

śledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.

Rysunek 47. Program sprawdza, czy treść redagowanego pola wykra-

cza poza jego widoczny obszar.

Pola dokumentu, których treść przekracza ich rozmiar podświetlane są

na purpurowo.

Kliknięcie prawym przyciskiem myszy pola z oceną opisową przywołu-

je okienko, w którym można korzystać z wszystkich operacji redagowa-

nia zwykłych raportów.



56

Rysunek 48. Pole dokumentu można redagować tak, jak każdy raport

zwykły.

Tekst redagowany w okienku Edycja pola jest na bieżąco synchronizo-

wany z polem widocznym na obrazie dokumentu. Jeśli treść oceny nie

mieści się w polu dokumentu, wyświetlany jest stosowny komunikat,

a pole dokumentu równocześnie jest podświetlane na purpurowo.

Za pomocą przycisku można przywołać menu kontek-

stowe, które pozwala wykonać jedną z następujących operacji:

sporządzenie raportu od nowa,

wydrukowanie dokumentu (zob. Drukowanie raportów sporządzo-

nych z użyciem szablonu dokumentu, str. 63),

wydrukowanie treści raportu jako zwykłego raportu (zob. Druko-

wanie treści dokumentu, str. 65),

przywołanie okna właściwości szablonu raportu w celu zmiany je-

go wyglądu,

uzupełnienie lub zapisanie ocen w pliku SOU (zob. Uzupełnianie i

zapis kompletnego pliku SOU, str. 69),

usunięcie raportu.


57

Właściwości szablonu raportu

W celu dokonania zmian właściwości szablonu raportu należy kliknąć

przycisk na karcie Raporty/świadectwa/arkusze, a na-

stępnie wybrać operację Właściwości szablonu .... Spowoduje to przy-

wołanie okna, w którym można dokonać niezbędnych zmian wyglądu

szablonu.

Rysunek 49. Okno właściwości szablonu raportu.

Podstawowym powodem zmian, jakie wykonuje się w szablonie użytym

do sporządzenia raportu jest zwykle potrzeba zmiany kroju, wielkości

lub atrybutów czcionek. Zdarza się także, że konieczne jest zmodyfiko-

wanie położenia pól lub dołączenie nowego opisu formularza dla goto-

wego druku pochodzącego od konkretnego producenta.

Okno właściwości szablonu zawiera obrazy stron wszystkich formularzy

wypełnione przykładowymi danymi. Odpowiedni formularz wybiera się

z listy umieszczonej z lewej strony karty.

Każdy formularz może mieć inne cechy, zbudowany jest jednak z tych

samych pól, co formularze kompletne. Zmiany dokonane w jednym

formularzu, poza przykładowymi tekstami, nie przenoszą się na inne

formularze. Nowe formularze można budować samodzielnie w oparciu

o formularze kompletne lub wymieniać z innymi użytkownikami pro-

gramu.

Przed przystąpieniem do jakichkolwiek zmian należy wybrać rodzaj

formularza zgodny z posiadanymi drukami.

Dozwolone zmiany można przeprowadzać jedynie na zaznaczonych

(wyróżnionych) polach. Wszystkie operacje dozwolone na polach for-


58

mularza wymienione są w okienku widocznym poniżej listy rodzajów

formularzy.

Zaznaczanie pól

Pojedyncze pole formularza zaznacza się, klikając je lewym przyciskiem

myszy. Grupę dowolnych pól można zaznaczyć, klikając je lewym przy-

ciskiem myszy i jednocześnie przytrzymując klawisz Shift. Zaznaczone

pola zmieniają kolor z szaroniebieskiego na różowy.

Grupę pól przylegających do siebie można zaznaczyć także za pomocą

myszy. W tym celu należy kliknąć lewym przyciskiem wybrane miejsce

poza pierwszym polem w grupie, a następnie trzymając przyciśnięty

przycisk przesunąć kursor myszy, tak aby półprzeźroczysty prostokąt

przykrył wybraną grupę, po czym przycisk należy zwolnić.

Wszystkie pola na stronie zaznacza się za pomocą kombinacji klawiszy

Ctrl+A.

Zmiana kroju, wielkości i atrybutów czcionki

Zmian kroju, wielkości i atrybutów czcionek dokonuje się po zaznacze-

niu jednego lub wielu pól i kliknięciu któregoś z zaznaczonych pól pra-

wym przyciskiem myszy. Przywoływane jest wówczas okno właściwo-

ści pola.

Rysunek 50. Właściwości pola szablonu raportu.


59

Zmiana rozmiaru i położenia pól

Rozmiar zaznaczonego pola można zmienić za pomocą klawiszy ze

strzałkami z jednoczesnym przytrzymywaniem klawisza Shift. Nie moż-

na w ten sposób zmienić rozmiaru grupy pól.

Zmian położenia zaznaczonych pól w celu przystosowania go do posia-

danych druków dokonuje się za pomocą klawiszy ze strzałkami (co 1

mm) lub klawiszy ze strzałkami z jednoczesnym przytrzymywaniem

klawisza Ctrl (o 0,25 mm).

Wyrównywanie tekstu w polach

Sposób wyrównywania tekstu w polach ustala się za pomocą następują-

cych kombinacji klawiszy:

Ctrl+L – do lewej krawędzi pola,

Ctrl+R – do prawej krawędzi pola,

Ctrl+E – do środka pola,

Ctrl+J – do obu stron pola (justowanie).

Lista wyrazów, których program nie umieszcza na końcu wiersza

Na zakładce Raporty/świadectwa/arkusze w menu uruchamianym za

pomocą przycisku Wykonaj znajduje się opcja Lista wyrazów, któ-

rych program nie umieszcza na końcu wiersza. Po jej wybraniu na

ekranie wyświetlane jest okno z przykładową listą wyrazów, których

program nie będzie umieszczał na świadectwie na końcu wiersza. Użyt-

kownik ma możliwość modyfikacji tej listy poprzez dodanie bądź usu-

nięcie wyrazów, które jego zdaniem nie powinny znaleźć się na końcu

wiersza.


60

Rysunek 51. Lista wyrazów, których program nie umieszcza na koń-

cu wiersza.


61

Redagowanie tekstów przykładowych

Szybkie dwukrotne kliknięcie pola szablonu lewym przyciskiem myszy

powoduje rozpoczęcie redagowania przykładowego tekstu umieszczo-

nego w polu. Kliknięcie lewym przyciskiem myszy poza polem kończy

redagowanie tekstu przykładowego. W trakcie redagowania tekstu przy-

kładowego nie można zmieniać kroju czcionki, jej wielkości i atrybutów

oraz sposobu wyrównywania tekstu. Teksty przykładowe widoczne są

tylko na obrazach formularzy w oknie właściwości szablonu. Są one

wspólne dla wszystkich rodzajów formularzy dołączonych do szablonu.

Dołączanie nowych formularzy

Formularze kompletne drukuje się na czystym papierze lub – jak w wy-

padku świadectw szkolnych – na specjalnym papierze zaopatrzonym

w barwny wzór zwany giloszem. Formularze kompletne nie wymagają

zmiany rozkładu pól, gdyż cała treść raportu, łącznie z wzorem druku,

jest nanoszona na papier w tym samym przebiegu drukarki.

Nowe formularze dołącza się do szablonu zawartego w pliku świadectw

jedynie wtedy, gdy treścią raportu mają być wypełnianie gotowe druki.

W celu dołączenia nowych formularzy do szablonu zawartego w pliku

świadectw należy kliknąć przycisk obok listy formularzy. W oknie,

które się wówczas pojawi, trzeba wpisać nazwę producenta posiadanych

druków.

Program automatycznie dołączy do listy rodzajów formularzy taką ich

liczbę, jak liczba formularzy kompletnych. Nowe formularze przejmą

wszystkie pola z formularzy kompletnych.

Przy ustalaniu położenia pól na formularzu dostosowywanym do druku

producenta pomocne jest tło otrzymane w wyniku zeskanowania druku.

Tło strony szablonu można podłożyć pod pola, klikając przycisk

widoczny po prawej stronie okna właściwości szablonu.

W przywołanym oknie należy powtórnie kliknąć przycisk , aby wy-

brać miejsce przechowywania zeskanowanej strony druku.


62

Rysunek 52. Wybór tła dokumentu.

Po wybraniu właściwego pliku należy podać rzeczywisty rozmiar wczy-

tywanego obraz. Program samoczynnie przeskaluje obraz do podanego

rozmiaru.

Tło formularza można usunąć, klikając przycisk w oknie użytym do

jego dołączenia do strony szablonu.

Próbne wydruki formularza

W celu ostatecznego sprawdzenia zgodności rozkładu pól na formularzu

konieczne jest sporządzenie jego próbnych wydruków. W tym celu trze-

ba wybrać zmodyfikowaną stronę i kliknąć przycisk , a następnie

w oknie przeglądarki kolejny przycisk .

Importowanie i eksportowanie formularzy

Kliknięcie przycisku poniżej listy formularzy umożliwia importo-

wanie gotowego opisu formularza.

Możliwe jest importowanie jedynie formularzy zgodnych z szablonem

wbudowanym w plik świadectw.

Kliknięcie przycisku poniżej listy formularzy umożliwia importo-

wanie gotowego opisu formularza.

Eksport kompletnych formularzy powoduje zapisanie w nowym pliku

całego szablonu z wszystkimi innymi dołączonymi formularzami. Dzię-

ki tej operacji możliwe jest wymiana samodzielnie przetworzonych sza-

blonów pomiędzy użytkownikami programu.

Drukowanie raportów

63

Drukowanie raportów

Drukowanie raportów zwykłych

Treść dowolnego raportu zwykłego (takiego, który nie został sporządzo-

ny z użyciem szablonu dokumentu) może być wydrukowana dla poje-

dynczej osoby lub dla wszystkich osób równocześnie. Kliknięcie przyci-

sku narzędziowego powoduje przywołanie okna wyboru

zakresu wydruku.

Rysunek 53. Zakres wydruku raportów zwykłych.

Po określeniu zakresu wydruku i kliknięciu przycisku wydruk ra-

portu trafia do przeglądarki skąd może być przeniesiony na papier.

Drukowanie raportów sporządzonych z użyciem szablonu dokumentu

Kliknięcie przycisku drukarki , kiedy raport został przygo-

towany z użyciem szablonu dokumentu, powoduje przywołanie okna

wyboru zakresu drukowania dokumentów.


64

Rysunek 54. Zakres wydruku raportów sporządzonych z użyciem

szablonu dokumentu.

W oknie tym należy w pierwszej kolejności wskazać rodzaj formularza

zgodny z posiadanymi drukami. W wypadku drukowania kompletnych

świadectw na specjalnym papierze z barwnym giloszem należy wybrać

formularz kompletny.

Listę osób, którym należy wydrukować dokumenty na wybranym for-

mularzu, można dowolnie ustalić, zaznaczając je na liście. Przy zazna-

czaniu grupy osób obowiązują reguły stosowane w systemie Windows:

kliknięcie danej pozycji listy zaznacza tylko ją,

kliknięcie danej pozycji listy, kiedy przytrzymywany jest klawisz

Ctrl, powoduje dodanie jej do grupy zaznaczonych,

kliknięcie danej pozycji listy, kiedy przytrzymywany jest klawisz

Shift, powoduje zaznaczenie wszystkich pozycji od zaznaczonej

ostatnio do pozycji zaznaczanej w tym momencie.

Jeśli dokument ma więcej stron niż dwie, możliwe jest wybranie forma-

tu A3. Program samoczynnie rozmieści strony na takim papierze we

właściwej kolejności. Tego formatu papieru można używać skutecznie

jedynie na odpowiednich drukarkach.

Wykorzystanie notatek

65

Korektę położenia wydruku względem lewego górnego rogu papieru

podaje się w milimetrach. Wartości dodatnie oznaczają przesunięcie od-

powiednio w prawo i w dół, wartości ujemne – w lewo i do góry.

W wypadku dokumentów formatu A3 można także ustalić odstęp po-

między obrazami sąsiednich stron dokumentu (na poziomo ułożonym

papierze formatu A3 mieszczą się dwie strony dokumentu).

Dokumenty można drukować seryjnie w jednym z dwóch porządków:

1. W kolejności stron – wszystkie strony pierwsze, potem drugie itd.

Może być użyty z wszystkimi typami drukarek. Konieczne należy

wybrać do drukowania pojedynczą stronę! Po zadrukowaniu po-

jedynczej strony partii dokumentów trzeba w odpowiedni sposób

umieścić papier powtórnie w zasobniku drukarki.

2. W kolejności dokumentów (osób na liście) – wszystkie strony jed-

nego dokumentu, następnie wszystkie strony kolejnego dokumenty

itd. Ten sposób drukowania może być użyty wyłącznie na drukar-

kach, które potrafią zadrukowywać papier dwustronnie. Nie należy

drukować w jednym przebiegu nieparzystej liczby stron!

Uwaga Przed włożeniem druków dokumentów do drukarki w celu ich zapeł-nienia wydrukiem z programu należy bezwzględnie wykonać próbne drukowanie na zwykłym papierze.

Tylko wcześniejsze opanowanie reguł zawiadywania drukowaniem do-

kumentów gwarantuje powodzenie całego przedsięwzięcia.

Decyzje o kierowaniu wydruku na papier zaleca się podejmować dopie-

ro po obejrzeniu go w przeglądarce.

Drukowanie treści dokumentu

Treść raportu sporządzonego z użyciem szablonu można wydrukować

także jako zwykły raport. Ma to szczególne znaczenie przy drukowaniu

ocen opisowych uczniów klas I-III, które są dołączane do arkusza ocen.

W tym celu należy użyć funkcji Drukuj treść z menu kontekstowego

przywołanego przez kliknięcie przycisku .

Wykorzystanie notatek

Wszelkie obserwacje dotyczące ocenianych osób czynione w okresach

pomiędzy sporządzaniem kolejnych ocen mogą być na bieżąco zapisy-

wane na karcie Notatki.


66

Rysunek 55. Notatki służą do zapisywania rozmaitych uwag.

Notatki można wykorzystać przy redagowaniu raportów, kopiując je

i wklejając do raportów.

Notatki można wydrukować, a do wydruku dołączyć zalecenia dla oce-

niającego automatycznie dodawane przez program podczas oceniania.

Standard opisu ucznia (SOU)

67

Eksport ocen opisowych w formacie SOU

Raporty sporządzone za pomocą programu mogą być przeniesione do

arkuszy ocen przechowywanych w innych programach pakietu Ucznio-

wie Optivum, zwłaszcza w programie Sekretariat Optivum, który prze-

znaczony jest do prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania

w szkole. Dzięki zastosowaniu jednolitego formatu SOU w obrębie ca-

łego pakietu Uczniowie Optivum, możliwe jest także przeniesienie ocen

opisowych do programu Świadectwa Optivum w celu wydrukowania

świadectw szkolnych (drukowanie świadectw jest dostępne w programie

również za pomocą operacji sporządzania dokumentów według wzorów,

lecz wymaga posiadania edytora tekstów Microsoft Word).

Standard opisu ucznia (SOU)

Standard opisu ucznia (SOU) jest formatem zapisu podstawowych da-

nych o uczniu, jakie wymieniają ze sobą programy pakietu Uczniowie

Optivum. Może być on także użyty przez inne programy pod warunkiem

spełnienia wymagań zawartych w specyfikacji formatu.

Format SOU jest strukturą danych w języku XML (eXtensible Markup

Language = rozszerzalny język znaczników).

Na podstawowe dane ucznia składają się:

dane osobowe,

adresy (stały i tymczasowy)

dane opiekunów prawnych, w tym ich adresy, stopień pokrewień-

stwa z uczniem,


68

szkoła, do której uczęszcza, wraz z jej adresem i podstawowymi

cechami,

miejsce w strukturze szkoły: oddział, numer w księdze uczniów

(słuchaczy),

arkusz ocen,

przypisanie do obwodu szkolnego,

szkoła, do której jest przekazywany (w wypadku przenoszenia

ucznia do innej szkoły),

wyniki egzaminów i sprawdzianów zewnętrznych,

orzeczenia o niepełnosprawności,

osiągnięcia.

Nie wszystkie dane są obligatoryjne.

Dzięki odpowiedniej konstrukcji SOU oraz odpowiedniemu dobraniu

danych składających się na ten format możliwe jest dostarczanie danych

na użytek:

elektronicznego dziennika lekcyjnego,

wypełniania świadectw szkolnych,

sporządzania ocen opisowych,

przekazywania uczniów pomiędzy szkołami,

naboru uczniów do szkół ponadgimnazjalnych,

rejestru czytelników w bibliotece szkolnej.

Zawartość pliku zapisanego w formacie SOU musi być zgodna ze spe-

cyfikacją tego formatu zapisaną jako plik opisu schematu (XSD). Oce-

nianie opisowe Optivum kontroluje tę zgodność podczas otwierania pli-

ku, dba także o poprawne jego zapisanie. Wszelkie odstępstwa są

sygnalizowane komunikatami postaci:

Rysunek 56. Błąd niezgodności zawartości pliku ze specyfikacją.

Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU

69

Uwaga Niepoprawnie skonstruowany plik w formacie SOU nie może być odczytany przez program.


Na karcie Raporty/świadectwa/arkusze powyżej ramki z tekstem

umieszczono przycisk pozwalający przywołać menu

kontekstowe zawierające m.in. dwie operacje zapisu ocen opisowych w

formacie SOU na podstawie aktualnie redagowanego raportu z użyciem

szablonu dokumentu:

jako uzupełnienie istniejącego pliku z danymi osobowymi, dostar-

czonego przez inny program, np. Sekretariat Optivum,

jako kompletnego pliku w formacie SOU, w celu dostarczenia in-

nym programom, przede wszystkim Świadectwom Optivum.

Uzupełnianie istniejącego pliku w formacie SOU

Operacja uzupełniania danych osobowych o oceny opisowe pochodzące

z raportów wymaga wykonania czterech następujących po sobie zabie-

gów:

1. wskazania istniejącego pliku w formacie SOU,

2. uzgodnienia danych osobowych,

3. powiązania pól szablonu raportu z poszczególnymi zajęciami

w istniejącym pliku w formacie SOU,

4. wybrania szkoły oraz oddziału, roku szkolnego i daty klasyfikacji

lub opisania szkoły, jeśli w pliku w formacie SOU nie było infor-

macji o szkole.

Po wskazaniu istniejącego pliku w formacie SOU przywoływane jest

okno uzgadniania danych osobowych. Jeśli uzupełniany plik został uży-

ty do zaczerpnięcia danych osobowych uczniów, to program automa-

tycznie uzgodni dane osobowe.

Klikając dwukrotnie szybko lewym przyciskiem myszy odpowiednie

osoby na jednej z list można je przenosić we wskazane miejsca drugiej

listy. Alternatywnie – można przenosić z użyciem myszy odpowiednie

pozycje pomiędzy listami.


70

Rysunek 57. Uzgadnianie danych osobowych.

Przejście do kolejnej fazy uzupełniania pliku w formacie SOU odbywa

się przez kliknięcie przycisku .

Rysunek 58. Przypisanie zajęć ocenianych opisowo polom szablonu

dokumentu.

Z kontekstowego menu przywołanego na liście zajęć należy wybrać dla

każdego pola dokumentu (szablonu raportu) odpowiedni rodzaj zajęć

spośród istniejących w uzupełnianym pliku SOU.


71

Jeśli w pliku w formacie SOU nie zdefiniowano wcześniej zajęć ocenia-

nych opisowo, należy wybrać pozycję Utwórz zajęcia na podstawie

dokumentu. Można także zrezygnować z przeniesienia określonego po-

la jako zajęć w pliku w formacie SOU.

Przypisania zajęć polom dokumentu należy zatwierdzić, klikając przy-

cisk .

Ostatnią fazą poprzedzającą zapis pliku w formacie SOU jest uzupełnie-

nie informacji o szkole, oddziale, roku szkolnym i dacie klasyfikacji.

W wypadku uzupełniania pliku w formacie SOU należy wybrać szkołę

istniejącą w tym pliku.

Rysunek 59. Wybór szkoły z istniejącego pliku SOU. Należy uzupeł-

nić symbol oddziału, rok szkolny oraz datę klasyfikacji.

Faktyczny zapis pliku w formacie SOU następuje po kliknięciu przyci-

sku .


72

Eksport danych osobowych i ocen do nowego pliku w formacie SOU

Operacja zapisu danych osobowych i ocen uczniów pochodzących z ra-

portu do pliku w formacie SOU wymaga wykonania następujących po

sobie zabiegów:

1. nadania nazwy nowemu plikowi w formacie SOU,

2. uzupełnieniu brakujących mianowników nazw miejscowości uro-

dzenia uczniów:

3. opisania szkoły oraz oddziału, roku szkolnego i daty klasyfikacji:

Faktyczny zapis pliku w formacie SOU następuje po kliknięciu przyci-

sku .


73

Profile osiągnięć Profil osiągnięć ocenianej osoby jest obrazem jej dokonań we wszyst-

kich kategoriach poddanych ocenie. Jest on przedstawiany jako wykres

słupkowy nałożony na wypadkową skalę ocen oraz wypadkowe (śred-

nie) osiągnięcia całej grupy.

Rysunek 60. Profile ujawniają mocne i słabe strony ocenianych osób.

Każda ocena wypadkowa przedstawiana jest na tle wy-

branej skali ocen i w zestawieniu ze średnią grupy.

Rozwijając i zwijając strukturę schematu oceniania,

można zmieniać szczegółowość prezentacji profilu.

Indywidualne wyniki każdej ocenianej osoby prezentowane są jako gra-

natowe wąskie słupki, średnie wyniki grupy jako słupki szare.

Profile osiągnięć

74

Wartości ocen wypadkowych

W gałęziach podsumowujących wyliczane są średnie ważone ocen wy-

padkowych z wszystkich gałęzi podrzędnych. W gałęziach oceniających

wartości ocen wyliczane są dwojako:

1. przy skalach wielostopniowych jako zwykłe średnie wartości

punktowych zaznaczonych wyrażeń podzielone przez maksimum

punktów danej skali,

2. przy skali jednostopniowej (zob. Skala jednostopniowa, str. 31) ja-

ko sumy wartości punktowych zaznaczonych wyrażeń podzielone

przez sumy wartości punktowych wszystkich wyrażeń w danej ga-

łęzi.

Oceny prezentowane są na tle właściwych skal. W gałęziach podsumo-

wujących niejednorodnych, zawierających gałęzie oceniane w różnych

skalach, skala może być wybrana spośród skal zdefiniowanych w sche-

macie oceniania użytym do sporządzenia ocen.

Analiza profilu osiągnięć ocenianej osoby pozwala w szczególności od-

kryć jej tzw. słabe i mocne strony. Syntetyczny wynik, jakim jest profil

osiągnięć, może być wartościowym wsparciem oceny opisowej. Zakres

wykresu słupkowego jest zależny od stopnia rozwinięcia schematu oce-

niania. Początkowo schemat jest rozwinięty tylko do pierwszego pozio-

mu zagnieżdżenia.

Profil osiągnięć może być wydrukowany.

Uwaga Zaleca się ostrożność w posługiwaniu się zestawieniami statystycz-nymi, istotą statystyki nie są bowiem liczby lub wykresy, ale właści-wa ich interpretacja, pozwalająca rozpoznać kryjące się za nimi zja-wiska.

Wartości ocen wypadkowych

75

Rozkłady ocen w grupie Program sporządza statystyki ocen według skal użytych dla wyrażeń

oceniających i przedstawia je w postaci zestawienia na karcie Klasyfi-

kacja w oknie służącym do sporządzania ocen.

Rysunek 61. Rozkłady ocen w poszczególnych kategoriach schematu

oceniania pozwalają oszacować rozrzut osiągnięć w grupie.

Wybierając poszczególne gałęzie schematu oceniania, można prześle-

dzić rozkład stopni dla pojedynczych przedmiotów oceny, a także ca-

łych obszarów aktywności czy umiejętności ocenianych osób. Na naj-

wyższym poziomie struktury schematu zestawienie obejmuje wszystkie

przedmioty oceny.

Dwukrotne szybkie kliknięcie nagłówka wybranej kolumny listy osób

powoduje uporządkowanie tej listy według zawartej w niej kategorii

oraz według sumy stopni uzyskanych w wybranej skali w kolumnie za-

wierającej skumulowany rozkład stopni.

Rozkłady ocen w grupie

76

Schematy z wieloma skalami ocen

Jeżeli poszczególnym przedmiotom oceny w schemacie oceniania przy-

pisano rozmaite skale ocen, to w tabeli wyników umieszczane są

wszystkie skale, a w strukturze schematu oceniania poszczególne

przedmioty oceny oznaczane są odpowiednimi numerami kolejnymi.

Zestawienia prezentowane w tabelach są pomocne przy planowaniu dal-

szego rozwoju ocenianych osób, nie powinny jednak służyć do budowa-

nia rankingów tych osób lub ich "etykietowania".


Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń

77

Statystyka użycia wyrażeń oceniających


Na karcie Podsumowanie, w oknie służącym do sporządzania ocen,

można prześledzić rozkład użycia poszczególnych wyrażeń oceniają-

cych w całej grupie ocenianych osób w ramach oddzielnych przedmio-

tów oceny.

Rysunek 62. Rozkład częstości użycia wyrażeń oceniających pozwala

oszacować przydatność tych wyrażeń oraz wnioskować

o rzetelności samego oceniania.

Statystyka użycia wyrażeń oceniających

78

Dwukrotne szybkie kliknięcie nagłówka wybranej kolumny listy wyra-

żeń powoduje uporządkowanie listy według zawartej w niej kategorii

(wysokość słupka, procentowy udział wyrażeń w sporządzonych oce-

nach, wyrażenia). To samo dotyczy rozkładu stopni.

Rozkłady prezentowane na tej karcie z jednej strony dają wyobrażenie

o stopniu spełnienia oczekiwań przez całą ocenianą grupę osób, z dru-

giej zaś o stylu oceniania stosowanym przez oceniającego. Ich podsta-

wowym przeznaczeniem jest pomoc w planowaniu dalszego rozwoju

ocenianych osób.



79

Wymiana schematu oceniania Nieodłączną częścią pliku zawierającego oceny grupy osób jest schemat

oceniania, który wybrano przy tworzeniu tej grupy (został on tam wów-

czas przekopiowany). Schemat ten może być modyfikowany i rozbudo-

wywany, ale jedynie w odniesieniu do oczekiwań, wyrażeń oceniają-

cych, zaleceń i wag gałęzi. Nie jest natomiast możliwa jego

restrukturyzacja, tj. dodawanie lub usuwanie jego gałęzi oraz zmiana ich

nazw, a także modyfikowanie poziomów odniesienia. Restrukturyzacja

oryginalnego schematu oceniania, który został wybrany przy tworzeniu

grupy osób, nie ma więc wpływu na postać schematu zawartego w pliku

z ocenami osób.

Jeśli z jakichkolwiek powodów konieczne byłoby przebudowanie struk-

tury schematu oceniania, należy to zrobić z oryginalnym schematem

(zapisanym w pliku .schemat2). Aby tę samą grupę osób ocenić z uży-

ciem zrestrukturyzowanego schematu, należy wykonać następujące ope-

racje:

1. Otworzyć plik zawierający oceny danej grupy osób sporządzone

przy użyciu jakiegokolwiek schematu oceniania.

2. Eksportować z niego dane osobowe osób należących do grupy.

3. Utworzyć nową grupę osób, wybierając zrestrukturyzowany (lub

jakikolwiek całkowicie inny) schemat oceniania.

4. Importować do nowej grupy dane osobowe eksportowane z grupy

poprzedniej.

5. Zapisać nowy plik z ocenami grupy.

Ze zrozumiałych względów zostanie w ten sposób utracona łączność

pomiędzy ocenami zawartymi w pierwszym i drugim pliku.

Posługiwanie się programem

80


Zasady ogólne

Przy posługiwaniu się programem należy stosować te same podstawowe

reguły, jakie obowiązują dla większości programów przeznaczonych do

uruchamiania w systemie Windows, a także w samym systemie opera-

cyjnym. W szczególności w programie klasycznie używane są okna,

menu i standardowe przyciski programu, menu kontekstowe, listy wybo-

ru oraz przyciski ekranowe.

Oznacza to, że większość funkcji programu można wykonać za pomocą

myszy, wskazując nią określone przyciski, pozycje na listach lub tekst w

polach edycyjnych i klikając je lewym przyciskiem myszy, by wykonać

jakąś operację lub prawym, by przywołać menu kontekstowe. Dwu-

krotne szybkie kliknięcie pozycji na liście powoduje przywołanie okna

edycji tej pozycji.

Klawiatury należy używać jedynie tam, gdzie konieczne jest wpisanie

tekstu nieznanego wcześniej programowi.

Operacje przenoszenia obiektów na ekranie za pomocą myszy dostępne

są jedynie w polu redagowania treści raportów, gdzie po zaznaczeniu

fragmentu tekstu można go przenieść w inne miejsce oraz przy uzgad-

nianiu list osób podczas uzupełniania plików w formacie SOU (zob.

Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU, str. 69). Ponadto za pomo-

cą operacji przenoszenia można przemieszczać suwaki stopni w oknie

skali ocen, suwak wartości wyrażenia oceniającego w oknie definicji

wyrażenia oraz słupki wag gałęzi.

Należy pamiętać, że wybrany fragment tekstu zaznacza się, przyciskając

lewy przycisk myszy na początku tego fragmentu i zwalniając przycisk

po przesunięciu myszy na koniec tego fragmentu. To samo można zro-

bić za pomocą klawiszy ze strzałkami naciskanymi łącznie z przytrzy-

Okna, menu i standardowe przyciski programu

81

mywaniem klawisza Shift (odpowiednika podnośnika w maszynie do pi-

sania).

Aby przesunąć zaznaczony obiekt (fragment tekstu, pozycję na liście,

suwak) za pomocą myszy, należy wskazać ten obiekt i trzymając przyci-

śnięty lewy przycisk myszy przenieść go w wybrane miejsce, po czym

zwolnić przycisk myszy. W trakcie przesuwania obiektu kursor myszy

zmienia swój kształt, wskazując, że właśnie wykonywana jest operacja

przemieszczania tekstu czy przesuwania suwaka.


Dwa podstawowe okna programu

Program udostępnia dwa podstawowe typy okien, służące odpowiednio

do:

budowania schematów oceniania:


82

sporządzania ocen opisowych grupy osób:

Każde z podstawowych okien programu składa się z szeregu kart (od-

powiednio - dwu i siedmiu) opatrzonych zakładkami, których klikanie

lewym przyciskiem myszy powoduje wysuwanie odpowiedniej karty na

pierwszy plan.

Każda z kart obydwu typów okien ma inną konstrukcję, zależną od

przeznaczenia karty.

Uwaga Podstawowych okien programu należy używać w ich maksymalnych rozmiarach.


83

Główne menu programu

W głównym menu programu najobszerniejszy zestaw funkcji zawiera

grupa Pliki.

Rysunek 63. Grupa funkcji Pliki w głównym menu programu.

Szare, nieostre pozycje w menu oznaczają funkcje programu w danej

chwili niedostępne.

Pasek narzędziowy programu

Poniżej menu programu, zawierającego trzy podstawowe grupy funkcji:

Pliki, Widok i Pomoc, znajduje się pasek narzędziowy, w którym wi-

doczne są cztery standardowe przyciski:

- nowa grupa ocenianych osób,

- otwórz istniejący plik,

- zapisz aktualnie otwarty plik,

- wydrukuj zawartość aktualnej karty okna.


84

Widoczny czasami szary, nieostry rysunek ikony drukarki

wskazuje, że z aktualnie wybranej karty okna nic nie da się wydruko-

wać.

Kliknięcie przycisku powoduje przejście do sporządzania

oceny nowej grupy osób. W celu rozpoczęcia budowania nowego sche-

matu oceniania należy użyć funkcji Pliki / Nowy schemat oceniania.

Kliknięcie przycisku powoduje przywołanie okna wyboru

pliku zawierającego oceny grupy osób.

Rysunek 64. Wybór pliku z ocenami grupy osób.

Wybranie odpowiedniego pliku i kliknięcie przycisku

przywołuje okno sporządzania ocen. W nagłówku okna widoczna jest

zawsze nazwa otwartego w ten sposób pliku.

W celu zmodyfikowania istniejącego schematu oceniania należy użyć

funkcji Pliki / Otwórz schemat oceniania.

Kliknięcie przycisku powoduje zapisanie odpowiedniego

pliku, jeśli był on wcześniej zapisany lub przywołanie okna Zapisywa-

nie jako (lub Zapisz jako), jeśli nowy plik ma być zapisany po raz

pierwszy. Podczas zapisywania po raz pierwszy pliku z ocenami grupy

osób program próbuje nadać plikowi nazwę grupy zapisaną na karcie

Grupa.

Menu kontekstowe

85

Menu kontekstowe

Menu kontekstowe zawiera zestaw funkcji odnoszących się do obiektu,

dla którego zostało ono przywołane. Zwykle obiektem tym jest pozycja

listy, cała lista lub pole edycyjne. W celu przywołania menu konteksto-

wego należy dany obiekt kliknąć prawym przyciskiem myszy.

Oto kilka przykładów menu kontekstowego:

1. obiektem jest gałąź schematu oceniania w oknie edycji schematu:


86

2. obiektem jest gałąź podsumowująca w oknie sporządzania ocen:

Przyciski ekranowe

87

3. obiektem jest wyrażenie oceniające w oknie edycji schematu:

4. obiektem jest określone miejsce tekstu w polu edycji raportu:

Menu kontekstowe dostępne są na wszystkich niepustych listach oraz

w polach edycyjnych widocznych w oknach programu. Szare, nieostre

pozycje menu kontekstowego oznaczają, że w danej chwili odpowiada-

jących im funkcji nie można wykonać na wskazanym obiekcie.

Przyciski ekranowe

Większość samodzielnych okien programu oraz wszystkie karty pod-

stawowych okien programu wyposażone są w przyciski ekranowe służą-

ce do wykonywania operacji kończących funkcje przypisane tym oknom

lub do przywoływania kolejnych funkcji programu.

W prawym górnym rogu każdego okna widoczny jest zawsze przynajm-

niej jeden z trzech przycisków:

( ) - odpowiednio: zmniejsz okno do

rozmiaru niewielkiego paska, przywróć poprzedni rozmiar okna (po-

większ okno do maksymalnych rozmiarów), zamknij okno ekranowe.


88

Podstawowymi przyciskami kończącymi funkcje przypisane oknom

i zamykającymi okna są:

- akceptuj efekt rozpoczętej operacji,

- zrezygnuj z wykonania rozpoczętej operacji,

- zakończ wykonywanie ciągu operacji.

Przyciskami powodującymi natychmiastowe wykonanie przypisanych

im funkcji są:

- odpowiednio: przejdź na początek, przejdź na koniec,

(także w układzie pionowym) - odpowiednio: przesuń o jedną

pozycję w kierunku początku, przesuń o jedną pozycję w kierunku koń-

ca,

- przejdź do gałęzi podsumowującej,

- odpowiednio: dodaj gałąź podrzędną i dodaj

gałąź równoległą.

Pozostałe przyciski z reguły powodują przywołanie kolejnego okna pro-

gramu, w którym należy dokonać określonych operacji i w końcu zaak-

ceptować ich wykonanie lub zrezygnować z ich wykonania. Najważniej-

szym przyciskiem tego typu jest obok list, który pozwala dodać

nową pozycję do listy, obok której występuje.

Listy wyboru

Listy wyboru zawierają te dane, które mogą być wielokrotnie wykorzy-

stywane w programie. Jedną z takich list jest lista imion.

Listy wyboru

89

Rysunek 65. Pola formularzy zaopatrzone w przycisk ze strzałką

w dół mogą być wypełnione przez przywołanie listy

wyboru. W polach tych można wpisywać tekst.

Na to, czy określone pole może być wypełnione przez przywołanie od-

powiedniej pozycji listy wyboru, wskazuje kwadratowy przycisk ze

strzałką na prawym skraju tego pola. Listę wyboru w polu wypełnianym

za jej pomocą można przywołać, klikając to pole lewym przyciskiem

myszy.

W polach wypełnianych za pomocą list wyboru można także bezpośred-

nio wprowadzać dane – program podpowie kolejne znaki, jeśli na liście

wyboru znajduje się już tekst rozpoczynający się od podanego ciągu

znaków.

Pozycje list wyboru są wypełniane bądź za pomocą specjalnych funkcji

programu (np. skale ocen, poziomy odniesienia, określenia okoliczności

sporządzania ocen, oceniane osoby), bądź też bezpośrednio w polu edy-

cji (np. imiona, miejscowniki nazw miejscowości). Oba te rodzaje list są

rozbudowywalne.

Są w programie także trzy listy o ustalonej, niezmiennej liczbie pozycji:

lista płci (2 pozycje),


90

lista określeń ocenianej osoby (7 pozycji),

lista województw (17 pozycji, w tym jedna pusta).

Pola dat wypełniane są w podobny sposób jak inne pola, z którymi sko-

jarzone są listy wyboru, z tym, że datę można także wybrać się z kalen-

darza po kliknięciu przycisku .

Rysunek 66. Przy wpisywaniu dat warto posłużyć się kalendarzem.

Słownik miejscowości

W menu górnym Narzędzia znajduje się opcja Słownik miejscowości.

Zawartość słownika odpowiada miejscom urodzenia uczniów. Słownik

jest wypełniany automatycznie podczas importu pliku w postaci SOU.

W oknie słownika należy wpisać nazwę miejscowości w mianowniku,

a następnie w miejscowniku. Aby dodać kolejną pozycję należy kliknąć

przycisk .

Drukowanie

91

Rysunek 67. Słownik miejscowości.

Po dodaniu pozycji do słownika zmiany należy zatwierdzić przyciskiem

. Podczas usuwania miejscowości ze słownika, należy najpierw za-

znaczyć wybraną pozycję, a następnie kliknąć przycisk . Aby

anulować operację należy nacisnąć przycisk .

Drukowanie

Drukowanie w programie inicjowane jest przez kliknięcie przycisku

w pasku narzędziowym. Zawartość wydruku zależy od ro-

dzaju otwartego okna programu, aktualnej karty tego okna, a także (na

karcie Raporty/świadectwa/arkusze w oknie służącym do sporządza-

nia ocen i na obu kartach okna budowania schematów oceniania) od

wybranej jego postaci. Na niektórych kartach przycisk drukarki przyj-

muje postać , co świadczy o braku wydruków związanych

z daną kartą okna.

Każdy wydruk trafia najpierw do przeglądarki, a dopiero z niej może

być skierowany na drukarkę.

Rodzaj czcionki używanej na wydrukach należy wybrać przed rozpo-

częciem drukowania za pomocą funkcji Pliki / Czcionka wydruku.


92

Rysunek 68. Każdy wydruk trafia do przeglądarki, z której kierowany

jest na drukarkę.

Rozmiar papieru, na którym zostanie sporządzony wydruk oraz jego

orientację i marginesy można ustalić w okienku przywoływanym za

pomocą przycisku .

Drukowanie

93

Rysunek 69. W oknie ustawień strony można wybrać jej rozmiar,

orientację i marginesy.

Każda strona wydruku opatrywana jest w stopce sygnaturą identyfikują-

cą program oraz posiadacza licencji na jego używanie. Parametry na-

główka i stopki widoczne w oknie ustawień strony są przez program

ignorowane (są to domyślne wartości przeglądarki Internet Explorer

używane podczas drukowania stron internetowych).

Indeks

94

Indeks

E

eksport ocen opisowych w formacie SOU, 67

ewidencja osób, 39

F

forma określenia osób, 40

formy rodzajowe, 20

G

gałąź oceniająca, 18

gałąź podsumowująca, 18

główne menu programu, 83

I

internetowa biblioteka schematów, 33

K

kalendarz, 90

komentarze w gałęziach podsumowujących, 45

L

lista imion, 41

lista miejscowości, 41

listy wyboru, 88

Ł

łączenie zdań w raporcie, 50

95

M

maksymalny rozmiar okna, 87

menu kontekstowe, 85

modyfikowanie schematu podczas oceniania, 46

N

notatki, 65

nowa grupa osób, 37

nowa ocena, 43

O

oceny wypadkowe, 74

ogólne określenie ocenianego, 33

oznaczenia gałęzi podczas konstruowania schematu, 23

oznaczenia gałęzi podczas oceniania, 44

P

pasek narzędziowy programu, 83

podstawowe okna programu, 81

poruszanie się po schemacie oceniania, 44

powielanie gałęzi schematu, 24

poziom odniesienia, 31

profil osiągnięć, 73

przeglądarka wydruków, 91

przemieszczanie gałęzi schematu, 24

przyciski ekranowe, 87

R

raport sporządzany automatycznie, 48

redagowanie raportu, 49

rodzaje raportów, 48

rozkład ocen w grupie, 75

rozkład użycia wyrażeń oceniających, 77

S

schemat oceniania, 18

skala jednopunktowa, 31

skala ocen, 30

standard opisu ucznia (SOU), 67

struktura schematu oceniania, 22

Indeks

96

U

używanie wyrażeń pomocniczych w raportach, 51

W

wagi gałęzi, 22

wartość punktowa wyrażenia oceniającego, 26

wybór schematu oceniania, 38

wymienne określenia osób, 20

wyrażenia pomocnicze, 32

wyrażenie oceniające, 26

Z

zalecenia, 27

zmiana wag gałęzi podczas oceniania, 47

autor p - zsp1wadowice.edupage.org · zabezpieczanie pliku hasłem do zachowania bezpieczeństwa...

Documents