avijarna klamidioza kod divljih patki (anas · pdf filekombinaciji sa drugim infekcijama kao...

Šatrović E. i sar.: Avijarna klamidioza kod divljih patki (Anas platyrhynchos) u Bosni i Hercegov…

Veterinaria 59 (1-4), 21-28, Sarajevo 2010. 21

AVIJARNA KLAMIDIOZA KOD DIVLJIH PATKI (Anas platyrhynchos) U

BOSNI I HERCEGOVINI

AVIAN CHLAMYDIOSIS IN WILD DUCKS (Anas platyrhynchos) IN

BOSNIA AND HERZEGOVINA

Šatrović E., Rešidbegović Emina, Hadţiomerović Z., Krkalić Lejla, Goletić

T., Kavazović Aida, Dţaja P., Vegara M.3

Abstract – Between 2007 and 2008, we carried out a non-selective research of

avian chlamydiosis in the ducks in the area with extensive population of birds where

hunting is highly developed. Of note is this was the first time avian chlamydiosis was

diagnosed in the wild ducks in BiH.

The samples were provided through the hunting associations during the ducks-

hunting season.

3 Dr. sc. Šatrović Edin, DVM, docent, Katedra za sudsko i upravno veterinarstvo,

Veterinarski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Bosna i Hercegovina ( [email protected] );

dr.sc. Rešidbegović Emina, DVM, redovni profesor, Katedra za uzgoj, proizvodnju i zdravstvenu

zaštitu u peradarstvu, Veterinarski fakultet Sarajevo, dr.sc. Hadţiomerović Zijah, DVM, redovni

profesor, Katedra za sudsko i upravno veterinarstvo, Veterinarski fakultet Sarajevo; dr.sc. Krkalić

lejla, DVM, volonter na Katedri za sudsko i upravno veterinarstvo, Veterinarski fakultet Sarajevo,

Goletić Teufik, DVM, docent, Katedra za uzgoj, proizvodnju i zdravstvenu zaštitu u peradarstvu,

Veterinarski fakultet Sarajevo; dr. sc. Aida Kavazović, DVM, docent, Katedra za hranu i ishranu

domaćih ţivotinja, Veterinarski fakulteta Sarajevo, dr.sc. Petar Dţaja DVM, redovni profesor,

Zavod za upravno i sudsko veterinarstvo, Veterinarski fakultet Zagreb, Republika Hrvatska; dr.sc.

Vegara Mensur, vanredni profesor, Univerzitet nauka o ţivotu, Oslo, Norveška.

Šatrović Edin, DVM, PhD, Assistant Professor, Department of State and Forensic

Veterinary Medicine; Veterinary Faculty Sarajevo, Bosnia and Herzegovina

([email protected]); Rešidbegović Emina, DVM, PhD, Professor, Department of Poultry

Breeding, Production and Health Care, Veterinary Faculty Sarajevo; Hadţiomerović Zijah, DVM,

PhD, Professor, Department of State and Forensic Veterinary Medicine; Veterinary Faculty

Sarajevo; Krkalić Lejla, DVM, volunteer at Department od state and forensic veterinary medicine,

Veterinary Faculty Sarajevo, Goletić Teufik, DVM, PhD, Assistant Professor, Department of

Poultry Breeding, Production and Health Care, Veterinary Faculty Sarajevo; Aida Kavazović,

DVM, PhD, Assistant Professor, Department of Feed & Nutrition of Domestic Animals, Veterinary

Faculty Sarajevo; Dţaja Petar, DVM, PhD, Professor, Department of State and Forensic Veterinary

Medicine; Veterinary Faculty Zagreb, Croatia; Vegara Mensur, PhD, Professor, University of Life

Science, Oslo, Norway.


22

We examined a total of 59 samples of cloacal and oropharingeal swabs of the

wild ducks by the following diagnostic methods: bacteriological, ELISA test for the

detection of antigen, EIA test, and rRT-PCR test.

To avoid false-positive results, we first did bacteriological examination followed

by testing cloacal samples by ELISA and EIA tests. Samples positive by ELISA and EIA

tests were then sent to the reference laboratory in the Friedrich Loeffler Institute in Jena

(Germany) for the rRT-PCR detection of Cp. psittaci.

Of the total of 59 cloacal swabs examined by ELISA (IDEIA) and EIA (CW)

method for the detection of antigen, seven (11.9%) tested positive. Of the total of seven

samples that tested positive by ELISA (IDEIA) and EIA methods, two (28.6%) were

positive by rRT-PCR method.

The aim was to investigate the presence of avian chlamydiosis in the ducks in

Bosnia and Herzegovina.

Key words: avian chlamydiosis, ducks

Kratak sadrţaj - U periodu od 2007. do 2008. godine radili smo neselektivno

istraţivanje prisustva avijarne klamidioze kod patki i to u podruĉju gdje je ova populacija

ptica brojna i gdje je shodno s tim, razvijena i lovna aktivnost. Bitna je ĉinjenica da je

prvi puta raĊena dijagnostika avijarne klamidioze kod ove vrste ptica u BiH.

Materijal smo obezbijedili putem lovaĉkih udruţenja tokom sezone lova na ovu

vrstu ptica.

Ukupno smo pretraţili 59 uzoraka kloakalnih i faringealnih briseva divljih patki

i pri tome koristili sljedeće metode pretrage: bakteriološka pretraga uzoraka, ELISA test

za dokaz antigena, EIA test, rRT-PCR metoda.

Da bismo izbjegli laţno-pozitivne rezultate, prvo smo uradili bakteriološku

pretragu, a potom testirali kloakalne uzorke ELISA i EIA testovima za dokaz antigena.

Pozitivne uzorke smo poslali u referentnu laboratoriju na Institut Friedrich Loeffler u Jeni

(Njemĉka) na rRT-PCR postupak za dokazivanje Cp. psittaci.

Od ukupno pretraţenih 59 kloakalnih uzoraka briseva ELISA (IDEIA) i EIA

(CW) testovima za dokaz antigena, sedam (11,9%) bilo je pozitivno. Od ukupno

pretraţenih sedam uzoraka divljih patki koji su bili ELISA (IDEIA) i EIA testovima

pozitivni, dva (28,6%) bilo je pozitivno rRT-PCR metodom.

Cilj rada je istraţiti prisustvo avijarne klamidioze kod patki u Bosni i

Hercegovini.

Kljuĉne rijeĉi: avijarna klamidioza, patke



Uvod

Prema navodu Schachtera (11), klamidioza je oboljenje koje je prvi put opisano

1874. godine od strane Juergensena, dok je Ritter 1879. spoznao da se radi o zoonozi. Od

klamidioze obolijevaju brojne vrste ptica te domaći i divlji sisari.

Povećano zanimanje za klamidijalnim infekcijama poĉelo je nakon izbijanja

epizootije 1929. do 1930. godine u Velikoj Britaniji i susjednim drţavama kada je

oboljelo preko 1000, ljudi od ĉega 300 sa smrtnim ishodom (5, 16).

Osim divljih ptica, vaţni rezervoari i prenosioci avijarne klamidioze su i domaća

perad. Veće enzootije u intenzivnom uzgoju peradi zabiljeţene su kod ćurki i patki u

Evropi: Ĉeškoj, Slovaĉkoj, Danskoj, Velikoj Britaniji (2), Njemaĉkoj i MaĊarskoj (5).

Poznato je devet serotipova Cp. psittaci kao i to da su svi prenosivi na ljude

(20).

Prema Kaleti i Tadayu (6), Cp. psittaci dokazana je kod 469 razliĉitih vrsta

ptica, od ĉega je najveća prevalenca kod sljedećih vrsta:

galebovi (Laridae) 28%;

pingvini (Alcidae) 26%;

vodene ptice (Sphenisciformes) 25%;

patke (Anseriformes) 21%.

Klamidioza kod patki, golubova i nekih psitacinih vrsta ĉesto se javlja u

kombinaciji sa drugim infekcijama kao što je salmoneloza, kada je mortalitet visok, a

klamidije se izluĉuju u velikom broju (1).

Zabiljeţen je veći broj infekcija patki u Evropi (4). Serotipizacijom izoliranih

sojeva ustanovljeno je da su svi pripadali serotipu C (14).

Ruppaner i sar. (9) testirali su veću populaciju divljih ptica kada su, izmeĊu

ostalih, kod patki ustanovili 88% serološki pozitivnih uzoraka.

Klamidioza kod ekstenzivnog uzgoja patki je, uglavnom, teško i ĉesto fatalno

oboljenje naroĉito mlaĊih jedinki. Kod njih dolazi do pojave tremora, nekoordinisanih

pokreta i kaheksije. Ptice su anorektiĉne sa zelenkastovodenim prolivom. Ĉesto je

prisutan serozni ili purulentni iscjedak iz oĉiju i nosnica, što uzrokuje zaprljanost perja

glave sa eksudatom. Napredovanjem bolesti patke postaju iscrpljene i ugibaju u

konvulzijama (12).

Morbiditet se kreće od 10-80%, a mortalitet do 30%, ovisno o starosti i prisustvu

infekcija salmonelama (1).

Zabiljeţene su i brojne infekcija patki u Evropi i Australiji gdje su kliniĉki znaci

bili slabo izraţeni ili ih nije bilo uopće (7, 4). Kliniĉki znaci kao i uginića dovode se u

vezu sa stresnim situacijama kao i istovremenim infekcijama drugim patogenima.

Kliniĉki znaci klamidioze ptica su nespecifiĉni te je diferencijalno dijagnostiĉki

potrebno iskljuĉiti avijarnu influencu, aspergilozu, koleru peradi i infekciju Mycoplasma

gallisepticum (1, 18).


24

Cilj rada je da istraţimo prisustvo avijarne klamidioze kod patki u Bosni i

Hercegovini, obzirom da ne postoje epizootiološki podaci o ovom oboljenju kod ove

vrste ptica.

Materijal i metode

Istraţivanja avijarne klamidioze kod patki u Bosni i Hercegovini raĊena su u

periodu 2007. i 2008. godine i to na podruĉju Posavine i Istoĉne Bosne. Materijal je

obezbijeĊen uz pomoć lovaĉkih društava tokom sezone lova. Ukupno smo pretraţili 59

kloakalnih i faringealnih uzoraka briseva.

Svi uzeti uzorci kloakalnih i faringealnih briseva uronjeni su u saharozno-

fosfatni pufer (2SP) i pohranjeni na -20 0C do pretrage.

Uzorci su najprije podvrgnuti bakteriološkoj pretrazi na uzroĉnike iz roda

Salmonella spp. i Streptococcus spp., uobiĉajenim bakteriološkim postupcima, a radi

izbjegavanja unakrsne reakcije obzirom da klamidijalni LPS antigen dijeli neke epitope

sa drugim gram-negativnim bakterijama koji mogu izazvati unakrsnu reakciju

rezultirajući u velikom broju laţno-pozitivnim rezultatima (19).

Od dijagnostiĉkih postupaka koristili smo testove za dokaz antigena – Enzimsko

imunološki test Clearview (EIA - CW ) i Enzime Lynked Immunosorbent Assay - ELISA

(IDEIA) kao i molekularno-biološke pretrage – Real Time Polymearse Chain Reaction -

rRT-PCR.

Clearview (Clearview Chlamydia test, Unipath Limited, England) je

komercijalni test, namijenjen za direktno dokazivanje C. trachomatis kod ljudi.

Upotrebljiv je i za direktni dokaz LPS antigena klamidija kod ptica (15). Test smo

koristili kao brz, osjetljiv, orijentacijski i specifiĉan dijagnostiĉki postupak za dokaz LPS

antigena klamidija u uzorcima kloakalnih briseva ptica.

Komercijalnim ELISA-IDEIATM PCE Chlamydia kompletom proizvoĊaĉa

DAKO Ltd., United Kingdom radili smo test na prisustvo antigena u uzorcima kloakalnih

briseva ptica. Ovaj test se takoĊer koristi za otkrivanje antigena kod humanih infekcija.

Obzirom da je namijenjen za otkrivanje LPS antigena, podesan je i za otkrivanje svih

vrsta klamidija, pa se test moţe koristiti i kod ptica, mada mu ponekad nedostaje

senzitivnost (3).

Iz kloakalnih briseva ptica, kod kojih smo ustanovili prisustvo klamidija ELISA

i EIA metodom, izolirali smo genomsku DNK. Za ovaj postupak koristili smo QIAamp®

DNA Mini Kit (Qiagen). Postupak je izveden prema uputstvu proizvoĊaĉa.

Detekcija Cp. psittaci rRT-PCR metodom izvršena je u OIE Reference

Laboratory for Chlamydioses, Friedrich – Loeffler – Institut (Federal Research Institute

for Animal Health, Jena, Germany), a u okviru SEE-ERA.NET Project-a (20).

Ova laboratorijska tehnika zasnovana je na PCR reakciji koja se koristi za

amplifikaciju i istovremenu kvantifikaciju ciljne DNK molekule. Ovom metodom se



istovremeno omogućava kako detekcija tako i kvantifikacija specifiĉne DNK sekvence u

uzorku.

Naĉin izvoĊenja rRT-PCR postupka opisan je od strane Pantcheva i sar. (8).

Rezultati

Bakteriološkom pretragom 59 kloakalnih i faringealnih uzoraka briseva divljih

patki nije utvrĊeno prisustvo uzroĉnika iz roda Salmonella spp. i Streptococcus spp.

Od ukupno pretraţenih 59 kloakalnih uzoraka briseva ELISA (IDEIA) i EIA

(CW) testovima za dokaz antigena, sedam (11,9%) bilo je pozitivno (graf. 1).

Od ukupno pretraţenih sedam uzoraka divljih patki koji su bili ELISA (IDEIA) i

EIA testovima pozitivni, dva (28,6%) bilo je pozitivno rRT-PCR metodom (dijagr.1 i 2).

Dijagram 1: Amplifikacijski dijagram analize ompA gena za Cp. psittaci uzorka br. 5 (divlja patka).

Diagram 1: Amplification diagram of analysis of ompA genes of Cp. psittaci in Sample no. 5 (wild

duck).

Dijagram 2: Amplifikacijski dijagram analize ompA gena za Cp. psittaci uzorka br. 16 (divlja patka).

Diagram 2: Amplification diagram of analysis of ompA genes of Cp. psittaci in Sample no. 16 (wild

duck).

Diskusija


26

Poseban znaĉaj u lancu prenošenja avijarne klamidioze imaju divlje ptice.

Poznato je da se izolirani uzroĉnici oboljenja ne smatraju patogenim za domaćina, ali

mogu biti visokopatogeni za druge vrste ptica, ţivotinja, ali i za ljude. Uzroĉnik kod

divljih ptica izaziva trajne infekcije sa periodiĉnim emisijama uzroĉnika u spoljnu

sredinu, ĉime se omogućava širenje istog i na druge vrste ţivotinja i ljude.

Istraţivanja smo provodili u onim podruĉjima Bosne i Hercegovine gdje je veća

koncentracija ispitivanih ptica kao što su vodeni tokovi kao mjesta naseljavanja, prije

svega divljih patki. Uz takav izbor, uzeli smo u obzir i zastupljenost lovnih aktivnosti na

tom podruĉju, kako bi ukazali na opasnost inficiranja ljudi.

Enzimsko-imunološkim dijagnostiĉkim postupcima za dokazivanje antigena iz

roda Chlamydophila (ELISA i CW testovima) koji se koriste za dokaz LPS klamidijalnog

antigena i njihova podudarnost u rezultatima nesumnjivo ukazuje na prisustvo

klamidijalnog uzroĉnika u ispitivanim uzorcima kloakalnih briseva. Uzimajući u obzir da

je LPS antigen zajedniĉki za sve vrste klamidija, ovim testovima nije moguće

determinisati o kojoj vrsti klamidija se radi.

Real-time PCR je dokazana, efikasna dijagnostiĉka tehnika za brzu, specifiĉnu i

senzitivnu dijagnostiku klamidijalnih infekcija (10).

Senzitivnost i specifiĉnost ove metode direktno su ovisne o proceduri pripreme

uzorka, ekstrakciji DNK i njenog eventualnog transporta te korištenog PCR testa (8).

Senzitivnost korištenog rRT-PCR metoda (8) uvećana je odabirom relativno

kratke sekvence (76 bp) ompA gena Cp. psittaci dok je efikasnost testa ispitana

korištenjem desetorostrukih razrjeĊenja interne kontrole.

U našim ispitivanjima pod pozitivnim rezultatima podrazumijevali smo jasan i

adekvatan amplifikacijski signal od 34 ciklusa amplifikacije. Ovakvo opredjeljenje

rezultat je utvrĊenog inicijalnog broja DNK u uzorku dobijenog na osnovu poznatog

inicijalnog broja DNK molekula interne kontrole, te njenih odgovarajućih razrjeĊenja.

Za ispitivanje rRT-PCR metodom korišteni su uzorci koji su prethodno bili

pozitivni ELISA (IDEIA) i CW testovima. Od sedam uzoraka divljih patki, dva (28,6%)

su bila pozitivna.

Kada su u pitanju divlje ptice i ptice koje su prisutne u urbanim sredinama,

neophodan je redovni monitoring svake godine s ciljem praćenja epizootiološke situacije

i poduzimanja mjera s ciljem sprjeĉavanja širenja infekcije na druge vrste ţivotinja,

komercijalnu perad i posebno na ljude.

Zakljuĉci

Prvi put na podruĉju Bosne i Hercegovine dokazali smo prisustvo uzroĉnika iz

roda Chlamydophila kod divljih patki (Anas platyrhynchos).

Od ukupno 59 pretraţenih kloakalnih briseva patki, ELISA i EIA testovima,

dokazali smo prisustvo patogena kod sedam (11,9%), dok rRT-PCR metodom

od ukupno pretraţenih pet uzoraka, dva (28,6%) su bila pozitivna respektivno.



Obzirom da divlje ptice predstavljaju znaĉajne rezervoare i prenosioce Cp.

psittaci, neizostavno je provoditi uzgoj komercijalne peradi u strogo

kontroliranim uvjetima ĉime se sprjeĉava ili minimizira kontakt sa divljim

pticama.

Jedini model u prevenciji pojave klamidioze kod ljudi, kada su u pitanju

divlje/lovne ptice, jeste edukacija ljubitelja lova o avijarnoj klamidiozi kao

veoma opasnoj zoonozi, kao i stalni nadzor nad divljim/lovnim pticama.

LITERATURA

1. Andersen AA and Vanrompay D. Avian Chlamydiosis. OIE Rev. Sci. Tech.

2000; 19 (2): 396-404.

2. Andrews BE, Major R and Palmer SR. Ornithosis in poultry workeres. Lancet 1.

1981; (8221): 632-634.

3. Arizmendi F, Grimes JE. Comparison of the Gimenez staining method and

antigen detection ELISA with culture for detecting chlamydiae in birds. Journal

of Diagnostic Investigation. 1995; 7:400-401.

4. Bennedsen JN, Filskov A. An outbreak of psittacosis among employees at a

poultry abbatoir. Proceedings of the Fourth Meeting of the European Society for

Chlamydia Research: Helsinki, Finland. 2000; 315.

5. Eugster AK. Chlamydiosis.In: Handbook series in zoonoses. Boca Raton: crc

Press. 1980; vol. 2: 357-431.

6. Kaleta EF, Taday MA. Avian host range of Chlamydiophila spp. based on

isolation, antigen detection and serology. Avian Pathol. 2003; 32(5), 435-462.

7. Newman CP, Palmer SR, Kirby FD, Caul EO. A prolonged outbreak of

ornithosis in duck processors. Epidemiology and Infections. 1992; 108:203-210.

8. Pantchev A, Sting R, Bauerfeind R, Tyczka J, Sache K. New real-time PCR test

for species-specific detection of Chlamydophila psittaci and Chlamydophila

abortus from tissue samples. The Veterinary Journal. 2008;

doi:10.1016/j.tvjl.2008.02.025.

9. Rupanner R, Behymer DE, Delong WJ et al. Enzyme immunoassay of

chlamydia in birds. Avian Dis. 1984; 28: 608-15.

10. Sache K, Longbottom D et all. Recent progress in research on animal

chlamydioses – A summary of COST Action 855 (2003-2008). Proceeding of

the 6th Meeting of the European Society for Chlamydia Research. 2008.

11. Schachter J. Chlamydial infections – past, present, future. J Am Vet Med Assoc.

1989; 195, 1501-1506.

12. Strauss J. Microbiologic and epidemiologic aspects of duck ornithosis in

Czechoslovakia. Am J Ophtalmol. 1967; 63:1246-1259.

13. Šatrović E. Epizootiološka slika klamidioze ćurki i lovnih ptica u Bosni i

Hercegovini. Doktorska disertacija. Sarajevo, Veterinarski fakultet. 2009.


28

14. Vanrompay D, Ducatelle R, Haesebrouck F, Hendricks W. Primary

pathogenicity of an European isolate of Chlamydia psittaci from turkey poults.

Vet Microbiol. 1993; 38:103-113.

15. Vazquez-Cisneros C.; Wilsmore, A. J.; Bollo, E. Experimental infections of

pregnant sows with ovine Chlamydia psittaci strains. Veterinary Microbiology.

1994; 42: 4, 383-387.

16. Wills JM. Chlamydia zoonoses. J Small Anim Pract 1986; 27(10): 717-31.

17. ---: OIE. Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals. OIE

2004.

18. ---: OIE. Chlamydiosis (Avian). Paris: Office International des Epizooties 2005.

19. ---: OIE. Compendium of Measures to Control Chlamydiophila psittaci Infection

Among Humans (Psittacosis) and Pet Birds (Avian Chlamydiosis). 2008.

20. ---: SEE-ERA.NET Pilot Joint Call – Ref. No. 06-10000031/10035.

Uredništvo rukopis primilo 23.09.2010.

avijarna klamidioza kod divljih patki (anas · pdf filekombinaciji sa drugim infekcijama kao...

Documents