avukatlar İÇİn yillik gelİr vergİsİ beyannamesİ … · ankara barosu vergİ ve İdare hukuku...

A N K A R A B A R O S UV E R G İ V E İ D A R E H U K U K U K U R U L U

2014

AVUKATLAR İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ

BEYANNAMESİ DÜZENLEME REHBERİ

A N K A R A B A R O S U

AVUKATLAR İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ

BEYANNAMESİ DÜZENLEME REHBERİ

Ankara BarosuVergi ve İdare Hukuku Kurulu

şubat, 2014


© Ankara Barosu Başkanlığı 2014Tüm Hakları Saklıdır.

ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞIAdliye Sarayı Kat: 5 Sıhhiye/ANKARA

Tel: (0.312) 416 72 00Faks: (0.312) 309 22 37www.ankarabarosu.org.tr

[email protected]

ABEMANKARA BAROSU

EĞİTİM VE KÜLTÜR MERKEZİIhlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA

Tel: (0.312) 416 72 00

GÖLBAŞI AVUKAT ÖZDEMİR ÖZOK SOSYAL TESİSLERİ

Gazi Osman Paşa Mah. Sahil Cd. No: 46 Gölbaşı /ANKARA

Tel : (0.312) 485 03 93–484 46 06

ANKARA BAROSU GELİNCİK MERKEZİ

Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARATel: (0.312) 444 43 06

www.gelincikprojesi.comwww.gelincikprojesi.org

Grafik–Tasarım:Ali Kemal ÇERŞİL

(Ankara Barosu)

Basım Yeri:

EditörlerAv. Dr. Serkan AĞAR

Yard. Doç. Dr. İdris Hakan FURTUN

HazırlayanlarAv. Dr. Serkan AĞAR

Yard. Doç. Dr. İdris Hakan FURTUNAv. Gülbahar GÜLER BOYRAZ

Av. Kerem CANBAZOĞLUAv. Eren ALTAY

RedaksiyonAraş. Gör. Mert SİLAHŞÖR

4

İçindekiler

ÖNSÖZ .......................................................................... VII

GİRİŞ ............................................................................. IX

1. Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançların Gelir Vergisi Kanunu Açısından Nitelendirilmesi .............11• Gelir vergisinin konusunu oluşturan gelir türleri ................ 11• Bir gelir türü olarak serbest meslek kazancının tanımı ve nitelikleri .............................................................. 13• Bir serbest meslek faaliyeti olarak avukatlıktan elde edilen kazançlarda vergiyi doğuran olay ......................... 15

2. Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançlarının Vergilendirilmesine Dair Esaslar .......................................17

a. Serbest Meslek Kazançlarında Belge Düzeni .................17• Serbest meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar ......... 17• Serbest meslek kazanç defteri tutulmasına dair esaslar ........ 19

b. Serbest Meslek Kazançlarında Matrah ve Matrahın Tespiti ...............................................23• Serbest meslek kazancını oluşturan gelir unsurları .............. 23• İndirilebilecek ve indirilemeyecek giderler .......................... 24

5

c. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Hazırlanması ve Gelirin Beyanı ..............................................................28• Beyanname Doldururken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ................................................................. 28• Beyanname Verme Zamanı ................................................ 30• Yıllık Gelir Vergisinin Ödenmesi ....................................... 30• Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Örneği ............................ 31

3. E-Beyanname Düzenlenmesi .........................................32• Windows İşletim Sisteminde Beyanname Düzenleme Programı Kurulumu........................ 35• Beyanname Düzenleme Programı Bilgileri ......................... 39• Gelir Vergisi E-Beyannamesinin Doldurulması .................. 45• E-Beyannamenin Gönderilmesi ......................................... 54

VII

ÖNSÖZ

Pek çok kamusal ödevi yerine getirmekle yükümlü serbest meslek mensubu avukatların ödevlerinden biri olan vergi ödevinin yeri ve önemi yadsınamaz. Avukatların vergisel ödevleri arasında ise, kuşkusuz, her yıl Mart ayı içinde yıllık gelir vergisi beyannamesi düzenleme yükümlülüğünün ve bu beyannamenin doğru bir biçimde hazırlanıp verilmesinin büyük önemi vardır.

Tüm üyeleri vergi ve idare hukuku alanındaki değerli çalışmalarıyla tanınan Baromuz Vergi ve İdare Hukuku Kurulu’nun ilki 2011 yılında olmak üzere her yıl yayın-lanan ve meslektaşlarımızdan büyük ilgi gören “Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi” ile vergisel ödevlerini doğru bir biçimde yerine getirebilmeleri için meslektaşlarımıza yardımcı olmak hedeflenmiştir.

Gelir vergisi beyannamelerini hazırlamaları sırasında meslektaşlarımıza bir hayli yararlı olması muhakkak olan bu rehberin hazırlanmasında emeği geçen Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu’nun başta Başkanı Sayın Av. Dr. Serkan AĞAR olmak üzere tüm kıymetli üyelerini kutluyor ve bu başarılı çalışmalarının artarak sürmesini temenni ediyorum.

Avukat Sema AKSOYAnkara Barosu Başkanı

IX

GİRİŞ

Biz avukatların, maddi ve şekli birçok vergisel ödevi var. Örneğin; mesleki kazancımız nedeniyle her ay KDV, üç ayda bir Gelir Geçici Vergisi (peşin vergi) ve her yıl Gelir Vergisi beyannamelerini vermemiz gerekiyor. Bu durum, şekli ve maddi birçok külfeti de beraberinde getiriyor. Meslektaşla-rımız bunları yerine getirirken, çoğu kez, kendilerini mali müşavirlere emanet ediyorlar. Uyuşmazlıkları çözme beceri-sine sahip biz avukatların, vergi beyannamelerini düzenlerken başka meslek mensuplarından yardım almaları manidar bir durum. Buradan hareketle, Baro önceki Başkanımız Sayın Av. Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU’nun büyük desteğiyle geçtiğimiz yıllarda ilk üçünü hazırladığımız bu kılavuzu, meslektaşlarımızın yoğun ilgi ve isteği karşısında, Baro Baş-kanımız Sayın Av. Sema AKSOY’un destek ve himayelerinde bu yıl için de yayınlamaya karar verdik.

Vergi; biz avukatların, ürkmeden yaklaştıkları bir alan olmalı. Bir avukat, en basitinden, kendi beyannamesini elektronik ortamda hazırlayabilmeli. Kurulumuzun kıymetli üyelerinin çalışmalarıyla hazırladığımız bu kılavuzun, geçti-ğimiz yıllarda olduğu gibi, bu yıl da tüm meslektaşlarımıza yararlı olmasını diler, vergilendirilmiş bol kazançlar dileriz.

Av. Dr. Serkan AĞARVergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkanı

11

A v u k a t l a r İ ç i n Y ı l l ı k G e l i r V e r g i s i B e y a n n a m e s i D ü z e n l e m e R e h b e r i

2 0 1 4

1. Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançların Gelir Vergisi Kanunu Açısından Nitelendirilmesi

Yard. Doç. Dr. Hakan FURTUN[1]

• Gelir vergisinin konusunu oluşturan gelir türleriVergiler, Anayasa ile kendisine yüklenmiş görevlere isti-

naden devletin topluma sunmak zorunda olduğu kamu hizmetlerinin finansmanını sağlayan en önemli kamu geliri türüdür. Vergilendirme yükümlendirilen kişilerin mali gücü-dür. Mali gücün üç göstergesi ise gelir, servet ve harcamalar-dan oluşur. Bir başka deyişle; gelir, servet veya harcamalar üzerinden vergi alınır.

Adalet ilkesi gereğince, çağdaş vergi sistemleri gelir üze-rinden alınan vergilere özel bir önem verir. Gelir üzerinden alınan vergilerin konusu, diğer bir deyişle bu vergiler ile yükümlendirilen ekonomik unsur, gelirdir. En genel tanımı ile gelir, kişinin satın alma gücünde belli bir dönemde mey-dana gelen artış biçimindeki olumlu değişimdir. Satın alma gücündeki artış, genellikle kişinin ilgili dönem içinde eko-nomik sürece katkıda bulunması karşılığında ortaya çıkar.

Türk Vergi Sistemi içinde gelir üzerinden alınan vergiler, gelir vergisi ve kurumlar vergisinden oluşur. Gelir vergisi gerçek kişilerin elde ettikleri gelirleri konu edinir. Gelir

[1] Ankara Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Müdür Yardımcısı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkan Yardımcısı.

12

A n k a r a B a r o s uV e r g i v e İ d a r e H u k u k u K u r u l u

vergisinin konusunu gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettikleri çeşitli gelir unsurları oluşturur. Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 2. maddesinde gelir unsurlarının; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, menkul sermaye iratları, gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar olmak üzere yedi unsurdan oluştuğu hükme bağlanmıştır.

Gelir unsurları nitelik itibarı ile kendi içinde iratlar (pasif gelir) ve kazançlar (aktif gelir) olmak üzere iki temel gruba ayrılır.

İrat-pasif gelir, gerçek kişinin sahip olduğu sermaye veya doğa biçimindeki bir üretim faktörünü başkalarının kulla-nımına bırakmak suretiyle ekonomik sürece dolaylı biçimde katması karşılığında elde ettiği gelir olarak tanımlanır. Bir kimsenin sahibi olduğu menkul veya gayrimenkul malvarlığı değerlerini başkasının kullanımına terk etmesi karşılığında elde ettiği kira, faiz gibi gelirler irat niteliği taşır. GVK’nda düzenlenmiş menkul sermaye iratları ve gayrimenkul ser-maye iratları adlarından anlaşılacağı üzere irat niteliğinde gelir unsurlarıdır.

Kazanç-aktif gelir, gerçek kişinin sahip olduğu bir üretim faktörünü ekonomik sürece doğrudan katması karşılığında elde ettiği gelir türüdür. Bir kimsenin fikri veya bedeni eme-ğini kullanarak bizzat ya da emeği ile sermayesini birleştir-mek suretiyle oluşturduğu bir işletme aracılığı ile ekonomik faaliyette bulunması sonucunda elde ettiği gelirler kazanç niteliği taşır. GVK’nda düzenlenmiş gelir unsurlarından ticari ve zirai kazançlar, ücretler ve serbest meslek gelirleri ise kazanç niteliği taşır.

13


2 0 1 4

• Bir gelir türü olarak serbest meslek kazancının tanımı ve nitelikleri

Serbest meslek kazançları GVK’nun 2. maddesinde geliri oluşturan unsurlar arasında dördüncü sırada sayılmıştır. Adı geçen yasanın üçüncü kısmının dördüncü bölümünde 65 ile 69. maddelerde ise serbest meslek kazançları düzenlenmiştir.

Serbest meslek kazançları, “kazanç” niteliğinde bir gelir unsurudur. Zira serbest meslek erbabı uzmanlaşmış bağım-sız emeğini ekonomik sürece doğrudan ve bizzat katmak suretiyle bu gelir unsurunu elde etmektedir. Serbest meslek erbabının icra ettiği ekonomik faaliyet, emek ağırlıklı bir faaliyettir. Bu yüzden serbest meslek kazançları ücretler ile birlikte emek gelirleri kapsamında değerlendirilir.

GVK’nun 65/1 maddesinde her türlü serbest meslek faa-liyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu belirtilmiştir. Serbest meslek kazancı, serbest meslek faaliyet-lerinde bulunulması sonucunda elde edilen bir gelir türüdür. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise serbest meslek faaliyeti, sermayeden daha çok kişisel çalışmaya, bilimsel mesleki bilgiye ya da uzmanlığa dayanan ve ticari nitelik taşımayan işlerin bir işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır. Yasadaki bu tanımdan hareketle serbest meslek kazancı, uzmanlaşmış bağımsız emeğin ekonomik sürece bizzat ve doğrudan katılması karşılığında elde edilen gelir unsuru olarak tanımlanabilir.

Serbest meslek faaliyetinde ağırlık emek faktöründedir. Serbest meslek faaliyeti icra edilirken çoğunlukla sermaye faktöründen yararlanılır. Bu durumla birlikte bu faaliyetin

14


gelir getirmesini sağlayan asıl husus sermaye değil, serbest meslek erbabının uzmanlaşmış bedensel, özellikle de zihinsel emeğidir. Buradaki emek “nitelikli-uzmanlaşmış” bir emek-tir. Zira belli bir eğitim sürecinin ardından bu mesleği icra etmek için gereken bilgi birikimi ve deneyime sahip olunması mümkün olur.

Serbest meslek faaliyeti bir hizmet sunumu biçiminde icra edilir, ancak buradaki hizmet sunumu bağımsız niteliktedir. Serbest meslek erbabı bir işverene bağımlı olmaksızın hiz-met sunumunda bulunur. İşverene bağımlı olmama, serbest meslek kazancını ücretten ayıran en önemli niteliktir. Serbest meslek erbabı kendi sorumluluğu altında mesleki faaliyetle-rini icra ederken sadece meslek kuralları ve bilimsel gerekler ile bağlıdır; iş görürken kimseden emir ve talimat almaz.

Serbest meslek erbabı uzmanlaşmış bağımsız emeğini kendi nam ve hesabına ve iş görme konulu akitlerden vekâlet veya istisna-eser sözleşmesi hukuki biçiminde sunar. Serbest meslek faaliyeti kapsamında hizmet sunumu ticari nitelik de taşımaz.

Serbest meslek kazancı olarak nitelendirilip gelir vergisine tâbi tutulabilmesi için serbest meslek faaliyetlerinin sürekli olarak yapılması, bir başka deyişle serbest meslek faaliyeti kapsamındaki hizmetlerin mutat meslek biçiminde sunul-ması gerekir. Geçici nitelikteki faaliyetler, koşulları haiz ise, diğer kazanç ve iratlar kapsamında arızi bir kazanç olarak gelir vergisine tâbi tutulabilir.

Gelir vergisinde vergiyi doğuran olay gelirin elde edil-mesidir. Serbest meslek kazançlarında gelirin elde edilmesi kural olarak tahsil esası uyarınca söz konusu olur. Bu gelir

15


2 0 1 4

türünde gelirin elde edilmiş sayılabilmesi için bunun bir alacak hakkı olarak doğmuş ve talep edilebilir hale gelmiş olması yeterli olmaz, mutlaka lehe bir edimin gerçekleşti-rilmesi sureti ile malvarlığının aktifler hanesinde bir artışın da meydana gelmesi gerekir.

• Bir serbest meslek faaliyeti olarak avukatlıktan elde edilen kazançların vergilendirilmesi

Avukatlık Kanunu’nun 2. maddesinde avukat, her türlü hukuki sorun ve anlaşmazlıkların, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve genellikle hukuk kuralla-rının tam olarak uygulanması hususunda, yargı organları ve hakemlerle resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlara yar-dım etmek amaçlarıyla, hukuki bilgi ve tecrübelerini, ada-letin hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis ederek kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kişi şeklinde tanımlanmıştır.

Avukat; yargıç ve savcının yanında yer alan, yargı erkinin ve hukuk devletinin tamamlayıcı ve olmaz ise olmaz nite-likte bir unsurudur. Ancak avukat, idare hukuku anlamında “kamu görevlisi” değildir. Müvekkilinin hukuki problem-lerinin çözümüne yönelik mesleki faaliyetlerde bulunan bir hukukçu olan avukat, aynı zamanda bir serbest meslek erbabıdır. Avukat, çoğunlukla mesleki faaliyetlerini, iş görme konulu akitlerden vekâlet sözleşmesinin özel bir türü olan avukatlık sözleşmesine dayanarak yürütür.

Avukatlık kamu hizmeti niteliğinde, uzmanlık gerek-tiren mesleki faaliyetler bütününü ifade eder. Bir meslek olarak avukatlığın en önemli niteliği “bağımsızlık”tır. Bu

16


bağımsızlık devlet karşısında bağımsızlığın yanında müvek-kilden bağımsızlığı ve topluma karşı bağımsız olmayı da gerektirir. Avukatlığın bir serbest meslek olarak nitelendi-rilmesinin sebebi, bu mesleğin özel nitelikli bir özgürlük içinde yürütülmesi gereğidir. Avukat çalışma saatlerini ve biçimini özgürce takdir edebilir, müvekkilinden bu hususta talimat almaz. Avukatı bağlayan tek husus meslek kuralları ve hukuk devleti gerekleridir.

Bir serbest meslek faaliyeti olan avukatlık kapsamın-daki hizmetleri sunan serbest avukatların elde ettiği gelir, GVK’nda düzenlenmiş gelir unsurlarından serbest meslek kazancına karşılık gelir ve serbest meslek kazançlarının ver-gilendirilmesine dair esaslar uyarınca gelir vergisine tâbi tutulur.

17


2 0 1 4

2. Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançlarının Vergilendirilmesine Dair Esaslar

Av. Dr. Serkan AĞAR[2]

a. Serbest Meslek Kazançlarında Belge Düzeni

• Serbest meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar

Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 236. maddesine göre avukatlar, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilat için iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir nüs-hasını iş sahibine vermek, iş sahibi de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.

Serbest meslek makbuzlarına;

• Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası,

• İş sahibinin soyadı, adı veya unvanı ve adresi,

• Alınan paranın miktarı,

• Paranın alındığı tarih,

[2] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkanı.

18


yazılır ve bu makbuzlar avukat tarafından imzalanır. Ser-best meslek makbuzları seri ve sıra numarası verilerek teselsül ettirilir.

Serbest meslek makbuzunun verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen makbuzda gerçek meblağdan farklı bir meblağa yer verilmesi durumunda, bunu düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 2014 yılı için 190,00 liradan (2012 yılı için 180,00 lira; 2013 yılı için 190,00 lira) aşağı olmamak üzere bu makbuza yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilir (VUK m. 353).

Serbest meslek makbuzunda %18 KDV ve ödemede bulu-nan GVK’nun 94/1 maddesinde sayılan[3] (vergi kaydı bulunan) mükelleflerden ise, bunlar tarafından kesilecek %20 oranındaki gelir vergisi stopajı hesaplanıp gösterilmelidir.

Avukatlar serbest meslek kazanç defterlerini ve serbest meslek makbuzlarını, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak 5 yıl süreyle muhafaza etmek zorundadırlar. Muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter ve belgeler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların

[3] Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler.

19


2 0 1 4

talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan veya silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin incelenmesi amacıyla YMM tarafından yapılan talepler için de geçerlidir.

• Serbest meslek kazanç defteri tutulmasına dair esaslar

Avukatlar mesleki kazançlarını, VUK hükümlerine göre tuttukları “serbest meslek kazanç defteri”ne dayanarak tespit eder (GVK m. 67/5). “Serbest meslek erbabı” bu kanun esasla-rına göre defter tutmak zorundadır (VUK m. 172/5). Serbest meslek erbabı bir kazanç defteri tutar (VUK m. 210). Serbest meslek erbabı olan avukatın da kazancının vergisel yönden doğru bir biçimde tayin ve tespiti için “serbest meslek kazanç defteri” tutması şarttır. Bu defterin bir tarafına giderler, diğer tarafına da hasılat kaydedilir. Defterin gider tarafına, yapılan giderlerin çeşidi ile yapıldığı tarih, hasılat tarafına ise ücretin alındığı tarih ve miktarı ile kimden alındığı yazılır.

Serbest meslek kazanç defterini tutarken avukatın VUK’nun kayıt nizamı ve defter tasdiki hükümlerine uyması gerekir. Bu kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik etti-rilecek diğer defterlere de yapılabilir. Kayıt ve belgelerde TL para birimi kullanılır. Belgeler, TL karşılığı gösterilmek

20


şartıyla yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Ancak yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde TL karşılığı gösterilmesi gerekmez. İlgili dönem defter tasdik tarihi itibariyle ödenmiş sermayesi (yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’ye ayrılan ödenmiş sermayesi) en az 100 milyon ABD Doları veya muadili yabancı para karşılığı TL ve sermayesinin en az %40’ı ikametgâhı, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere, kayıtlarını TL dışında başka bir para birimiyle tutmalarına Bakanlar Kurulu tarafından izin verilebilir. Bu şartların ihlâl edildiği hesap dönemini izleyen hesap döneminden itibaren TL para birimine göre kayıt tutma zorunluluğu başlar. TL para birimiyle yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği günün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruyla ilgili para birimine çevrilir. İktisadi kıymetlerin değerleri ile vergi matrahı kayıt yapılan para birimine göre tespit edilir, beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla TL’ye çevrilerek beyan edilir. Vergi ödeme, mahsup ve iade işlemlerinde de TL tutarlar kullanılır. Bu mükellefler, diğer para birimleriyle kayıt tuttukları sürece VUK’nun mükerrer 298/A maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapamazlar. TL para birimiyle kayıt yapmaya başlamaları halinde ise 3 yıl süreyle anılan madde hükmünden yararlanamazlar.

Serbest meslek kazanç defteri, mürekkeple veya makine ile yazılır. Kopya kağıdı kullanılabilir ve ıstampa ve sair damga aletleriyle kopya konulabilir. Hesaplar kapatılıncaya kadar toplamlar geçici olarak kurşun kalemi ile yapılabilir. Rakam ve yazılar yanlış yazılırsa düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına ya da ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle

21


2 0 1 4

yapılabilir. Deftere geçirilen bir kayıt; çizilerek veya silinerek okunamaz hale getirilemez. Defterde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz veya atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli işlenen yapraklarda, bu yaprakların sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz. Serbest meslek kazanç defterine muameleler günü gününe kaydedilir.

Serbest meslek kazanç defterinin tasdik ettirilmesi zorunlu-dur (VUK m. 220/8). Serbest meslek kazanç defteri, defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda tasdik ettirilmelidir. Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı içinde tasdiki yeniletmelidir. Defterler; işyerinin bulunduğu yerdeki noter tarafından tasdik edilir. Tasdik şerhleri defterin ilk sayfasına yazılır ve aşağıdaki unsurları içerir:

• Defter sahibinin başta soyadı sonra öz adı,

• İş adresi,

• İşi veya mesleği,

• Defterin çeşidi,

• Kaç sayfadan ibaret olduğu,

• Kullanılacağı hesap dönemi,

• Defter sahibinin bağlı olduğu vergi dairesi,

• Tasdik tarihi,

• Tasdik numarası,

• Tasdiki yapan makamın resmi mühür ve imzası.

22


Serbest meslek kazanç defterinin tasdik esnasında sayfala-rının sıra numarası ile teselsül ettiğine bakılarak, bu sayfalar teker teker tasdik makamının resmi mührüyle mühürlenir. VUK’na göre defter tutmak zorunda olan avukatların bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda iki kat birinci derece (2013 yılı için 140,00 lira; 2014 yılı için 140,00 lira) usulsüzlük cezası kesilir (VUK m. 352)

Avukatlar, işlerinde bir yıldan fazla kullandıkları ve amor-tismana tâbi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymet-leri ile amortismanlarını VUK’nun 189. maddesinde yazılı şekilde tutulan amortisman kayıtlarında gösterirler (VUK m. 211). Buna göre üzerinden amortisman yapılan kıymetler ve bunların amortismanları;

• Envanter defterinin ayrı bir yeri,

• Özel bir amortisman defteri,

• Amortisman listeleri,şekillerinden herhangi biriyle gösterilir.Amortisman kayıtları, amortismana başlandığı tarihten

itibaren her yılın amortismanı ayrı ayrı gösterilmek şartıyla birbirine bağlanır. İşletmeye yeniden giren iktisadi kıymet-lerle bunların amortismanlarının önceki yıllara ait kayıtlarda devam ettirilmesi mümkündür. Amortisman defteri veya listelerinin kayıtları envanter kaydı hükmündedir. Belir-tilen esaslara göre kayıtlarda gösterilen iktisadi kıymetlere ait değerler, envanter defterine toplu olarak geçirilebilir. Avukatlar, amortismana tâbi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile amortismanlarını serbest meslek kazanç defterinin ayrı bir yerine yazmak suretiyle gösterebilirler.

23


2 0 1 4

b. Serbest Meslek Kazançlarında Matrah ve Matrahın Tespiti

Av. Eren ALTAY[4] – Av. Kerem CANBAZOĞLU [5]

• Serbest meslek kazancını oluşturan gelir unsurlarıGVK’nun 66/1 maddesi, “serbest meslek faaliyetini mutat

meslek halinde ifa edenler”in “serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görevle devamlı olarak uğraşsa dahi” serbest meslek erbabı olduklarını belirledik-ten sonra 66/2,b.3 maddesiyle Avukatlık Kanunu’nun ilk maddesindeki “Avukatlık kamu hizmeti ve serbest bir mes-lektir.” ifadesinden hareketle avukatlık faaliyetinin ifası ile edinilen kazanç serbest meslek kazancı olarak kabul etmiştir. Bir serbest meslek faaliyeti olarak sunulan hukuki yardım hizmetinin karşılığında avukata ödenen ücret “avukatlık ücreti”dir. Karşılığında avukatlık ücreti elde edilecek hukuki yardım hizmetleri Avukatlık Kanunu’nun 168. maddesine göre hazırlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nde belir-lenmiştir. Şu durumda avukatlık ücret tarifesinde belirtilen hukuki yardım hizmetlerini ifa eden avukatın elde ettiği avukatlık ücreti avukatın gelir unsurunu oluşturur. Serbest meslek kazancı sayılan hakem ücretleri de avukatlarca elde

[4] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (Vergi Hukuku) ABD Doktora Öğrencisi.

[5] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (İdare Hukuku) ABD Doktora Öğrencisi.

24


edilmeleri halinde serbest meslek kazancını oluşturan bir gelir unsuru sayılır.

• İndirilebilecek ve indirilemeyecek giderlerGerçek usulde matrahın saptanmasında indirilebilecek

giderler GVK’nun 68. maddesinde düzenlenmiştir. Bir ser-best meslek faaliyeti olarak avukatlık hizmetinin sunumu ve sürdürülebilmesi ile ilgili kanunda sayılan giderler gayri safi hasılattan indirilebilir. Bunlar; şu şekilde sıralanabilir:

“(1) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını işyeri olarak kullananlar, ikametgâhın tamamı için ödedikleri kira ile ısıtma ve aydınlatma gibi sair masrafların yarısını indi-rilebilirler. İşyeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler). İşle ilgili olarak şehir içi ulaşım, posta, telgraf ve odabaşı ücretleri gibi müteferrik giderler gerçek tutarları ile kazancın tespitinde hasılattan indirilir. Müteferrik giderlerin VUK hükümlerine göre belgelendirilmesi şarttır (VUK’nun 228. maddesinde sayılanlar hariç).

(2) Hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müşte-milatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile GVK’nun 27. maddesinde yazılı giyim giderleri (cübbe gideri gibi).

25


2 0 1 4

(3) Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla). Örneğin, bir duruşmaya katılmak için bir başka il veya ilçeye giden avukat ulaşım ve konaklama giderlerini indirebilecektir.

(4) Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için VUK hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıy-metlerin elden çıkarılması halinde aynı kanunun 328. maddesine göre hesaplanacak zararlar dâhil) kazancın tespitinde hasılattan indirilir. Serbest meslek faaliyetinde bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif ve adi ortaklıklar hariç serbest meslek erbabının azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayırması, yenileme fonu uygula-ması söz konusu değildir.

(5) Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kulla-nılan taşıtların giderleri. Serbest meslek erbabı, envantere dâhil olan binek otomobillerinin giderlerini ve VUK hüküm-lerine göre ayrılan amortismanlarını gider olarak hasılattan indirebilecektir. Bu tür giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu binek otomobillerin envantere dâhil olması şarttır (01/01/2004 tarihinden itibaren kiralanan ve işte kul-lanılan taşıtların giderleri de gider olarak indirilebilir). Serbest meslek erbabının binek otomobillerini yeniden değerlemeye tâbi tutmaları ve azalan bakiyeler usulünde amortisman ayır-maları mümkün değildir. Öte yandan binek otomobillerinin envantere dâhil edildiği hesap dönemi için ay kesri tam sayıl-mak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılacaktır. Motorlu taşıtlar vergisi gider olarak dikkate alınmayacaktır. Satın alınan binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen

26


KDV indirim konusu yapılama (KDV Kanunu m. 30 ve 58). İndirim konusu yapılamayan KDV ise, otomobilin maliyet bedeline ilave edilerek amortisman ayırmak suretiyle gider yazılabileceği gibi, ilgili dönemde doğrudan gider de yazılabilir.

(6) Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller. Alınan meslek kitapları ve meslek dergileri için ödenen bedeller ve mesleki teşekküllere ödenen aidatlar kazancın tespitinde hâsılattan indirilir. Genel nitelikteki yayınlar, örneğin günlük gazeteler, bu kapsamda olmamakla beraber müteferrik gider olarak kaydedilmesi mümkündür.

(7) Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde bir avukatın bir başka avukattan hizmet alması gibi giderler, mesleğin ifasına lüzumlu aletlerin eczaların ve sair mad-delerin tedariki için yapılan giderler hasılattan indirilir.

(8) Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli san-dıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş, basamak yük-seltme ve emeklilik aidatları, yıl içinde ödenmek kaydıyla hasılattan indirilir.

(9) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile işyeriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar. Avukatlık mesleğinin icrası için bir baroya kayıt olunması zorunlu bulunduğundan baroya kayıtlı kalabilmek ve böylece mesleği yürütebilmek için ödenen baro aidatları bu kapsamda değerlendirilir. Avukatlık Kanunu’nun 55. maddesi gereğince avukatların iş

27


2 0 1 4

elde edebilmek için reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları yasak olduğundan, yasak olan bu faaliyetlerle ilgili masraflarını indirmeleri mümkün değil-dir. Avukat kendisine ait bir taşınmazı büro olarak mesleki faaliyeti için kullanıyor ise, bu taşınmaz nedeniyle ödediği emlak vergisini ve Belediye Kanunu’ndan doğan diğer resim ve harçları indirebilir.

(10) Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar. Mesleki faali-yetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre öde-nen tazminatlar, serbest meslek erbabının işlemiş oldukları suçlardan doğan tazminatlar hariç olmak üzere hasılattan indirilir. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar ise gider olarak indirilemez.”

28


c. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Hazırlanması ve Gelirin Beyanı

Av. Gülbahar GÜLER BOYRAZ[6]

• Beyanname doldururken dikkat edilmesi gereken hususlar

Yıllık beyanname çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip top-lanmasına, bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur (GVK m. 84/1). Yıllık gelir vergisi esasen beyana dayalı bir vergilendirme olup, serbest meslek erbabı ve bu sebeple vergi yükümlüsü olan avukatlar; her yıl kazanç ve iratlarından oluşan gelirlerinin toplamını, Maliye Bakanlığı’nca düzenlenen esas ve usullere göre bildirmekle mükelleftir. Avukat yıl içinde faaliyette bulunmuş ise, bunun süresine ve elde edilen gelirine bakılmaksızın (hiçbir gelir elde etmese bile) beyanname vermek zorundadır.

Gelir vergisi oranı her yıl yenilenen tarife üzerinden ve belirlenecek esaslara göre hesaplanır. Herhangi bir hataya mahal vermemek için mevzuat takibi yapılabileceği gibi, e-beyanname (internet vergi dairesi) üzerinden gönderilen beyannamelerde her açılışta güncelleme şartı getirildiği ve vergi tutarı program tarafından otomatik olarak hesaplan-dığı için sorun olmayacaktır. Gelir vergisi artan oranlı bir

[6] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (Vergi Hukuku) Yüksek Lisans Öğrencisi.

29


2 0 1 4

vergi olup (GVK m. 103), gelir vergisine tâbi 2013 takvim yılına ait serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesinde aşağıdaki tutarlar geçerlidir:

10.700,00 TL’ye kadar % 1526.000,00 TL’nin 10.700,00 TL’si için 1.605,00 TL, Fazlası % 2060.000,00 TL’nin 26.000,00 TL’si için 4.665,00 TL, (Ücret gelirlerinde 94.000,00 TL’nin 26.000,00 TL’si için 4.665,00 TL),

Fazlası % 27

60.000,00 TL’den fazlasının 60.000,00 TL’si için 13.845,00 TL, (Ücret gelirlerinde 94.000,00 TL’den fazlasının 94.000,00 TL’si için 23.025,00 TL), Fazlası % 35

Yıllık gelir vergisi hesaplanırken avukatların yukarıda açıkladığımız indirimler ve zarar mahsupları dışında üçer aylık dönemlerde ödedikleri gelir geçici vergileri de mahsup edilir. Gelir kaynaklarından herhangi birinde oluşan zararın başka bir gelirden indirilmesi mümkündür. Bunlar dışında yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilere ilişkin kısmın ya da beyannamede gösterilen kazançlar üzerinden yurt dışında yapılan bir vergi ödemesi varsa bunlar da bildirilmek kaydıyla (e-beyanname üzerindeki kulakçıkların doldurulması suretiyle) mahsup edilebilecektir.

Beyannameler mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine verilir. Elektronik ortamda beyanname verecek olan mükel-lefler beyannamelerini bağlı bulundukları vergi dairesinden aldıkları şifreyle https://ebeyanname.gib.gov.tr adresinde yer alan kılavuza uygun olarak dolduracaklardır. Süresinde verilmesi gereken beyannamenin verilmemesi halinde aşa-ğıdaki cezalar uygulanır:

30


- Birinci derece usulsüzlük cezası (2013 ve 2014 yılı için 70,00 TL) (VUK m. 352)

- Vergi ziyaı cezası (VUK m. 344)- Her ay için gecikme faizi (19/10/2010 tarihinden itibaren

aylık %1,40).[7]

• Beyanname verme zamanı 2013 yılında faaliyette bulunan mükellef avukatların, bu

dönemde elde ettikleri serbest meslek kazançlarını 2014 yılının 1 Mart Cumartesi gününden 25 Mart Salı günü saat 00:00’a kadar elektronik ortamda beyan etmeleri gerekir (GVK m. 92). Beyannamenin verildiği tarih, e-beyannamenin internet vergi dairesi üzerinden paketlenip gönderildiği tarihtir.

• Yıllık gelir vergisinin ödenmesi Beyanname üzerinde hesaplanan 2013 yılına ait gelir

vergisinin birinci taksiti, 31 Mart 2014 günü mesai saati bitimine kadar, ikinci taksiti ise 31 Temmuz 2014 günü mesai saati bitimine kadar iki eşit taksitte ödenir. Hesaplanan vergi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenebileceği gibi vergi tahsiline yetkili banka şubelerine de ödenebilir.

[7] 2010/965 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı.

31


2 0 1 4

• Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ÖrneğiAvukat Oktay Sezgin 2013 yılında toplam 100.000,00 TL

serbest meslek kazancı elde etmiştir. Mesleki faaliyetlerini yürütebilmesi için toplam 25.000,00 TL masraf yapmış ve sekreterine de 15.000,00 TL ödeme yapmıştır. Sosyal Güven-lik Kurumu’na (Bağ-Kur) toplam 10.000,00 TL sigorta primi yatırmıştır. Avukat Oktay Sezgin’in 2013 yılı içinde üçer aylık dönemler halinde ödediği geçici gelir vergisi (peşin vergi) toplamı ise 7.500,00 TL’dir.

Avukat Oktay Sezgin’in 2013 yılı geliri üzerinden ödeye-ceği gelir vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Toplam Hasılat 100.000,00 TL

Toplam Mesleki Gider 40.000,00 TL

Sigorta Primi Ödemesi 10.000,00 TL

Beyana Tâbi Serbest Meslek Kazancı (KÂR) 50.000,00 TLHesaplanan Gelir Vergisi 11.145,00 TL

Ödenen Geçici Vergi Toplamı 7.500,00 TL

Ödenmesi Gereken Gelir Vergisi 3.645,00 TL

32


3. E-Beyanname Düzenlenmesi[8]

Av. Dr. Serkan AĞAR[9]

Serbest muhasebeci mali müşavirlerden aracılık hizmeti almadan beyannamelerini kendileri düzenleyerek elektronik ortamda göndermek isteyen meslektaşlarımız öncelikle aşa-ğıdaki dilekçeyi bağlı bulundukları vergi dairesine vermek suretiyle kullanıcı kodu, parola ve şifre alacaklar, ardından hazırladıkları beyannamelerini kendilerine tahsis edilmiş olan kullanıcı kodu, parola ve şifreyle elektronik ortamda gönderebileceklerdir.

[8] Bu bölümde, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayımladığı kılavuzlardan yararlanılmıştır.

[9] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkanı.

33


2 0 1 4

ELEKTRONİK BEYANNAME GÖNDERME TALEP FORMU VE TAAHHÜTNAMESİ

..../..../.............................Vergi Dairesi Müdürlüğüne / BaşkanlığınaBeyannamelerimi elektronik ortamda göndermek isti-

yorum. Talebimin değerlendirilmesini ve tarafıma parola, kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi verilmesini arz ederim.

MÜKELLEF KİMLİK/ADRES BİLGİLERİ *

Vergi Kimlik Numarası

T.C. Kimlik Numarası

Adı, Soyadı / Unvanı

Ticaret Sicil No

Doğum Yeri

Doğum Tarihi

Adresi

Bağlı Bulunduğu Oda ve Sicil No

Telefon Numarası

Faks Numarası

Elektronik Posta Adresi

Tarafıma elektronik beyanname gönderme yetkisinin verilmesi halinde;

1. Bakanlık tarafından beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi ile ilgili yayımlanan genel tebliğ ve diğer ilgili düzenlemelerle getirilecek usul ve esasların tümüne uyacağımı,

34


2. Tarafıma verilmiş kullanıcı kodu, parola ve şifreden sorumlu olduğumu ve herhangi bir üçüncü kişiye açıklama-yacağımı ve kullanımına izin vermeyeceğimi, kullanıcı kodu, parola ve şifreyi başka amaçlarla kullanmayacağımı, işyerimin satışı, transferi ve işi bırakmada kullanıcı kodu, parola ve şifremi kimseye devretmeyeceğimi, kiralayamayacağımı ve satmayacağımı, almış olduğum kullanıcı kodu, parola ve şifrem ile başkaları tarafından işlem yapıldığını öğrendiğim anda Gelirler Genel Müdürlüğü 444 0 435 no.lu Çağrı Merkezine veya bağlı olduğum vergi dairesine bildireceğimi,

3. Kullanıcı kodu, parola ve şifrenin kullanımı suretiyle yapılan işlemlerin, kendim veya yetkili kişilerce yapılmadığı yönünde bir iddia ileri sürmeyeceğimi ve tüm kullanımlar-dan sorumlu olduğumu, kullanıcı kodu, parola ve şifrenin yetkisiz kişilerce kullanıldığını öğrendiğim anda (şifrenin, parolanın ve kodun kaybedilmesi, çalınması vb. durumlar dahil) Gelirler Genel Müdürlüğü 444 0 435 no.lu Çağrı Merkezine veya bağlı olduğum vergi dairesine bildireceğimi, bu bildirim anına kadar yapılan işlemlerden ve kullanımdan bizzat sorumlu olacağımı,

4. Elektronik ortamda yapılan işlemlerin tespit ve tevsi-kinde ilgili vergi dairesi ve Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezi kayıtlarının esas alınacağını,

5. Kullanıcı kodu, parola ve şifre kullanılarak düzenlenen ve tarafımca onaylanarak manyetik ortamda gönderilen bil-dirim ve beyannamelerin tarafımdan imzalanmış sayılacağını,

kabul ve taahhüt ediyorum. Mükellef Adı Soyadı İmza Tarih

35


2 0 1 4

• Windows İşletim Sisteminde Beyanname Düzenleme Programı Kurulumu

www.gib.gov.tr internet sitesinden sırasıyla;

• İnternet Vergi Dairesi

• E-Beyanname

• Gerekli Programlar linklerine tıklanır.Gelen ekrandan BDP Beyanname Düzenleme Programı

Kurulumu linkine fare sol tuşu tıklanıp, Dosya Yükleme – Güvenlik Uyarısı ekranı üzerindeki Çalıştır butonuna tıklanarak yükleme işlemi başlatılır.

Böylece, gerekli dosyalar otomatik olarak C:\ebyn dizini altına açılır. Program mutlaka C:\ebyn dizinine açılmalıdır, aksi halde Beyanname Düzenleme Programı çalışmaz.

36


Unzip butonuna basıldığında, C:\ebyn dizini altına kaç dosya yüklendiğini gösteren mesaj kutusu gelmekte ve yeni güncellemelerle birlikte yüklenen dosya sayısı artmaktadır.

ÖRNEK: 123 file(s) unzipped successfully. Bu mesaj gelince Tamam butonuna, sonrasında ise WinZip Self-Extractor - ebyn.exe üzerinde Close butonuna tıklanarak yükleme işlem tamamlanır.

Beyanname Düzenleme Programı C:\ebyn dizini altındaki bdp.bat dosyasına çift tıklanarak çalıştırılır.

37


2 0 1 4

bdp.bat dosyası çalıştıktan sonra aşağıdaki ekran gelir.

Sonrasında, ekranda Beyanname Düzenleme Programı ana sayfası görülür.

38


Beyanname Düzenleme Programı Ana Sayfa ekranının görülmesi, bdp programının doğru bir şekilde kurulduğu ve beyanname düzenleme işlemine başlayabileceğiniz anlamına gelmektedir. Eğer Beyanname Düzenleme Programı Ana Sayfa ekranı görülmüyorsa Java uygulamanız bilgisayarınızda kurulu değildir.

39


2 0 1 4

• Beyanname Düzenleme Programı Bilgileri

Dosya/Yeni seçeneği tıklandığında beyanname tipleri listelenir.

40


Bu listeden verilecek beyanname tipi seçilerek ilgili beyan-nameye ait beyanname doldurma ekranı açılır. Örneğin aşağıda KDV beyannamesi seçilmiştir.

41


2 0 1 4

“Mükellef bilgileri” ve “Düzenleyen Bilgileri” seçenekleri bulunur. Bu seçenekler beyanname doldurulurken kullanı-cıya kolaylık amaçlı, sadece vergi numarası girilerek mükel-lef veya kullanıcıya ait diğer bilgilerin gelmesini sağlayan seçeneklerdir.

Kayıtlar/Mükellef Bilgileri seçeneği tıklandığında “Kayıtlı Mükellef Bilgileri” tablosu açılır. Yeni kayıt “Mükellef Bil-gileri” alanındaki kısımlar doldurulduktan sonra “Kaydet” butonuna basılarak işlem bitirilir. Daha önceden kaydedilmiş mükelleflerin bilgileri değiştirmek için, listeden mükellef seçildikten sonra bilgileri “Mükellef Bilgileri” alanına gelir, istenen alandaki değer değiştirilerek “Kaydet” butonuna basılır ve güncelleme işlemi bitirilir.

42


Kayıtlar/Düzenleyen Bilgileri menüsüne tıklandığında “Kayıtlı Düzenleyen Bilgileri” tablosu açılır. Yeni kayıt “Düzenleyen Bilgileri” alanındaki kısımlar doldurulduktan sonra “Kaydet” butonuna basılarak işlem bitirilir. Daha önceden kaydedilmiş mükelleflerin bilgileri değiştirmek için, listeden mükellef seçildikten sonra bilgileri “Düzenleyen Bilgileri” alanına gelir, istenen alandaki değer değiştirilerek “Kaydet” butonuna basılır ve güncelleme işlemi bitirilir.

43


2 0 1 4

Paketleme seçeneği tıklandığında aşağıdaki ekran görülür. Paketleme işlemi mükelleflerin hazırlanmış ve kaydedilmiş beyannamelerini göndermeden önce yapmaları gereken bir işlemdir. Paketleme işlemi bir veya birden fazla beyannameyi tek bir paket (dosya) haline getirmeyi sağlar.

44


En son Düzenlenen Beyannameler seçeneği kaydedilen son 30 beyannameyi listelemek için kullanılır. Paketlene-cek olan beyanname seçilerek, “Beyannameyi Pakete Ekle” düğmesine tıklanır, seçilen beyanname Paket İçeriği bölü-müne gelir, içerik doğru ise Paket Dosya Adı yazılır, şekilde dosya adı “Paket” olarak verilmiştir. Daha sonra “Paketi Oluştur” düğmesine tıklandığında, paket c:\ebyn\paketler dizini altına verilen dosya adı ile kaydedilir ve paketleme işlemi tamamlanır.

Kaydedilen beyannamelerin hepsini listelemek için “Tüm Beyannameler” seçeneği kullanılır. Paketlenecek olan beyan-name seçilerek, Beyannameyi Pakete Ekle düğmesine tıklanır, seçilen beyanname Paket İçeriği bölümüne gelir, içerik doğru ise Paket Dosya Adı yazılır ve Paketi Oluştur düğmesine tık-landığında, beyannamenin bilgisayarda çalıştığı dizin altında Paketler dizininin altına verilen dosya adı ile kaydedilir ve paketleme işlemi tamamlanır.

45


2 0 1 4

• Gelir Vergisi E-Beyannamesinin DoldurulmasıYıllık Gelir Vergisi Beyannamesi; “Genel Bilgiler”, “Kazanç

Bildirim Detayı”, “Gelir Bildirimi”, “Vergi Bildirimi”, “Düzenleme Bilgileri”, “Ekler” ve “Performans Bilgileri” kulak-çıklarından oluşmaktadır. Bu yedi kulakçığın ekrandaki görünümü aşağıdaki şekildedir:

Genel Bilgiler kulakçığı, idare ve mükellef bilgilerinin bulunduğu iki bölümden oluşmaktadır. İdari Bilgiler bölümü, beyannamenin ait olduğu vergi dairesi, beyannamenin geçerli olduğu dönem tipini ve buna bağlı olarak beyannamenin ait olduğu yıl, bitiş ayı ve bitiş yılı bilgilerini içermektedir. Mükellef bilgilerinin bulunduğu bölüm, mükellefin “Vergi Kimlik Numarası (T.C. Kimlik No.)”, “Vergi Kimlik Numa-rası”, “Soyadı (Unvanı)”, “Adı (Unvanın Devamı)”, “Ticaret

46


Sicil No.”, “E-Posta Adresi”, “İrtibat Telefon No.” alanlarından oluşmaktadır.

İdari Bilgiler bölümünde “Vergi Dairesi”, “Dönem Tipi”, “Yıl“alanları bulunur.

İdari Bilgiler bölümündeki alanlara bilgi girişi aşağıdaki gibidir.

Vergi Dairesi alanında bulunan imgesi seçildiğinde ekrana vergi dairelerinin listesi gelir.

Listeden mükellefiyet kaydı bulunulan Vergi Dairesi belirlenip “Seç” düğmesine tıklanarak Vergi Dairesi seçme

47


2 0 1 4

işlemi tamamlanmış olur. “Vazgeç” düğmesi satır seçmeden ekrandan çıkmak için kullanılır.

Beyannamenin tâbi olduğu vergilendirme dönemi “Dönem Tipi” alanında belirlenmektedir. Alandaki imgesi seçil-diğinde “Yıllık” ve “12 Aylık Özel Hesap Dönemi” seçeneği bulunmaktadır.

“Dönem Tipi”, “Yıllık” seçilmesi halinde beyannamenin ait olduğu yıl bu alana girilmelidir.

Mükellefin bölümünde “Vergi Kimlik Numarası (T.C. Kim-lik No.)”, “Vergi Kimlik Numarası”, “Soyadı (Unvanı)”, “Adı (Unvanın Devamı)”, “Ticaret Sicil No.”, “E-Posta Adresi”, “İrtibat Telefon No.” alanları bulunur.

48


Mükellefin T.C. Kimlik Numarası ilgili alana girilecektir. Vergi sorumlusunun mükellefiyet türü “Gerçek Mükellef” ise bu alanın doldurulması zorunludur. Vergi Kimlik Numa-rası girilecek alan için eğer mükellefin bilgileri daha önce sisteme kayıt edilmiş ise, Mükellefin Vergi Kimlik Numarası yazıldıktan sonra tuşuna basıldığında önceden kayıt edilen bilgiler ekrana gelecektir.

“Sosyal Güvenlik Kurumları” alanına mükellefin bağlı olduğu kurum veya sandığa ait bilgiler girilecektir. Tabloda “Kurum veya Sandık Adı” ve “Sosyal Güvenlik Sicil Numarası / Emekli Tahsis Numarası” kolonları bulunmaktadır. Tab-loda, “Kurum veya Sandık Adı” alanında Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı seçeneklerinden sadece biri seçilir. Meslektaşlarımız burada “Bağ-Kur” seçeneğini işaretleyerek sicil numaralarını yazacaklardır.

“Bağlı olduğu mesleki teşekkül” alanına mükellefin bağlı olduğu mesleki teşekküle ait bilgiler girilecektir. Tab-loda “Adı” ve “Üye Numarası” kolonları bulunmaktadır.

49


2 0 1 4

Meslektaşlarımız buraya “Ankara Barosu” yazarak sicil numa-ralarını yazacaklardır.

“Kazanç Bildirim Detayı” kulakçığı altında gelir unsurla-rına ait bildirimler ile ilgili kulakçıklar bulunmaktadır. Mes-lektaşlarımızın gelirlerini kapsayan “Serbest meslek kazanç-larına ilişkin bildirim” aşağıda açıklanmıştır:

“Faaliyetin Türü”, “Gayrisafi Hasılat”, “İndirilecek Gider-ler”, “Kâr”, “Zarar” ve “Kesilen Gelir Vergisi” kolonları bulu-nur. “Faaliyetin Türü” alanına meslektaşlarımızın 691003 (HUKUK DANIŞMANLIĞI VE TEMSİL FAALİYET-LERİ – AVUKATLIK FAALİYETLERİ) kodunu yazmaları

50


gerekir. “Gayrisafi Hasılat” ve “İndirilecek Giderler” kolonları doldurulmalıdır.

“Serbest Meslek Kazançlarına İlişkin Bildirim Tablosu”, “Kâr” kolonunun satır değerleri toplamı program tarafından hesaplanır. “Serbest Meslek Kazançlarına İlişkin Bildirim Tablosu”, “Zarar” kolonunun satır değerleri toplamı program tarafından hesaplanır. “Serbest Meslek Kazançlarına İlişkin Bildirim Tablosu”, “Kesilen Gelir Vergisi” kolonunun satır değerleri toplamı program tarafından hesaplanır.

Meslektaşlarımız Bağ-Kur’a yıl içinde ödedikleri kesenek ve primleri “Serbest Meslek Kazançların İlişkin Bildi-rim” kulakçığında “Bağ-Kur veya SSK Primi” alanına yazmak suretiyle gider olarak indirebilirler.

Sakatlık indirim miktarı, “Sakatlık İndirimi” alanına yazılmalıdır.

Kâr toplamından, “Zarar”, ”Bağ-Kur Primi” ve “Sakatlık İndirimi” alanlarındaki değerin farkı “Beyan Edilen Serbest Meslek Kazancı” olarak program tarafından hesaplanır.

“Zarar“ alanındaki değerden “Kâr” alanındaki değerin farkına “Bağ-Kur Primi” eklenerek “Beyan Edilen Serbest Meslek Kazancı” zararı olarak program tarafından hesaplanır.

51


2 0 1 4

“Gelir Bildirimi” kulakçığında, “Kazanç Bildirim Detayı” kulakçığında girilen veriler esas alınarak “Gelir Unsurları” program tarafından hesaplanır.

“Beyan Edilecek Gelirlerden İndirim” alanı, “İndirim Türü” ve “İndirim Tutarı” kolonlarından oluşur. “İndirim Türü” kolonu kullanıcı tarafından seçilmelidir. “İndirim Tutarı” kolonuna kullanıcı tarafından türe karşılık gelen tutar yazmalıdır.

“Beyan Edilecek Gelirlerden İndirim” tablosu “İndirim Tutarı” kolonunun satır değerleri toplamı ile “Mahsup Edilecek Geçmiş Yıl Zararları Toplamı” program tarafından hesaplanır.

52


“Mahsup Sonrası Kalan Tutar” program tarafından hesaplanır.

“Vergi Bildirimi Kulakçığı”nda “Geçici Vergiler” alanı kul-lanıcı tarafından doldurulmalıdır. Diğer alanlar program tarafından hesaplanır.

“Düzenleme Bilgileri Kulakçığı”, “Beyannameyi Düzenle-yen Bilgileri” kulakçığı ve “Beyannameyi Gönderen / YMM Bilgileri”nin girildiği iki kulakçıktan oluşmaktadır.

53


2 0 1 4

Beyannameyi elektronik ortamda gönderecek kişinin beyannameyi hangi sıfatla verdiği gösterilir. Bu alanın altın-daki “Vergi Kimlik Numarası (T.C. Kimlik No.)”, “Vergi Kimlik Numarası”, “Soyadı (Unvanı)”, “Adı (Unvanın Devamı)”, “E-Posta Adresi”, “İrtibat Telefon No.” alanları doldurulur. “Beyannameyi Düzenleyen Mükellef/SMMM/SMM” kulakçığında, beyannameyi elektronik ortamda gön-derecek meslektaşımız “Vergi Kimlik Numarası (T.C. Kimlik No.)”, “Vergi Kimlik Numarası”, “Soyadı (Unvanı)”, “Adı (Unvanın Devamı)”, “E-Posta Adresi”, “İrtibat Telefon No.” alanlarını doldurmalıdır. “Ekler Kulakçığı”nda, “Kazanç Bildirim Detayı” kulakçığında yapılan işlemlere göre bazı eklerin doldurulması gerekir. Burada varsa “Kesinti Yoluyla Ödenen Vergilere İlişkin Liste” kulakçığı seçilerek liste doldu-rulur. Bu kulakçıkta “Kesinti Yapanın Adı Soyadı/Unvanı”,

54


“Vergi Kimlik Numarası”, “Kesilen Vergi Türü”, “Kesilen Vergi Dönemi”, “Ödemenin Brüt Tutarı” ve “Vergi Tutarı” kolonları bulunur.

• E-Beyannamenin Gönderilmesiİnternet vergi dairesinin genel kullanıcı profili olarak

vergi vermekle yükümlü ve vergi yükümlüsünün işlemlerini takipten sorumlu olan kişilerdir. Vergi dairesinden şifre almış olan kullanıcılar e-beyanname sistemini kullanarak beyannamelerini gönderebilirler.

55


2 0 1 4

E-beyanname bölümüne, www.gib.gov.tr internet site-sinden sırasıyla;

• İnternet Vergi Dairesi E-Beyannamelinkleri seçilerek ulaşılır. İnternet Vergi Dairesi E-beyanname ekranının ana menü

görünümü aşağıdaki gibidir. Paket Gönder, Paket Ara, Beyanname Ara, Değişiklik, Yardım, Görüş/Öneri ve Güvenli Çıkış seçeneklerinden oluşmaktadır.

Paket Gönder ekranında, daha önce Beyanname Düzenleme Programı kullanılarak oluşturulmuş paketin E-Beyanname sitesine yüklenmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezi’ne gönderilmesi, gönderilen paketin takip edilmesi işlemleri yerine getirilmektedir.

Paketin büyüklüğü 1000000 byte’dan büyük olmamalıdır. Paket içindeki dosyaların ve dizinlerin isminde Türkçe karak-ter yer almamalıdır. Bu durum özellikle, paketler Winzip ve benzeri programlarla hazırlandıklarında oluşmaktadır.

56


Gönder butonuna basıldığında Paket Yükleme ekranı gel-mektedir. Paket Yükleme kısmında Browse-Gözat butonuna tıklandığında paketin bilgisayarda bulunduğu dizin görüntü-lenmektedir. İstenilen paket bu dizinden seçilmektedir. Eğer paketin bilgisayardaki yeri ve adı biliniyorsa, paketin dizin içindeki yeri “Gönderilecek Paketi Seçiniz” alanına yazılarak da paket seçilebilmektedir.

Paket yüklendikten sonra, Gönder butonuna basılarak paket gönderme işlemi tamamlanmaktadır.

57


2 0 1 4

Paketin kontrol işlemi, gönderilen beyannamenin Gelir İdaresi Başkanlığı’na ulaşıp ulaşmadığının ve ulaşan paketin yetkililer tarafından yapılan inceleme sonucunda kanunda belirtilen esaslara uygunluğunun denetiminin yapılmasını içeren işlemlerden oluşmaktadır. Paketin ulaştırılabildiğine dair kontrol işlemi Paketi Gönder işleminin yapılması sonra-sında ekranda yazan Kontrol Et butonuna basılarak gerçek-leştirilmektedir. Kontrol Et butonu seçildiğinde paket içinde bulunan beyannamelerde, ilgili mükellef için mükellefiyet kontrolü ve beyannameye ilişkin kontroller sistem tarafından otomatik olarak yapılmaktadır.

Kontrol Et butonu seçildiğinde paketin iletilmesine dair bilgiler bulunan aşağıdaki mesaj ekrana gelmektedir. Bu ekranda, gönderilen paketin Gelir İdaresi Başkanlığı yetkili-leri tarafından değerlendirilme aşamalarının takibi, “buraya” bağlantısının tıklanması ile gerçekleştirilmektedir.

“buraya” bağlantısına tıklandığında paket içeriğinde yer alan “Beyanname Listesi” gelmektedir.

58


Başarıyla gönderilmiş ve değerlendirme işlemi yetkililer tarafından yapılmış veya devam etmekte olan, mükellefe ait beyannamelerin durumunu ekranın sağında bulunan

başlığı altında takip etmek mümkündür. Durumunda “Onay Bekliyor” yazan beyannamelerin kont-rol işlemleri başarıyla tamamlanmıştır. Bu durumda mükellef

59


2 0 1 4

sonuçlanan beyannameye ilişkin Onay veya Özel Onay vermeli ya da İptal etmelidir.

Onay, Özel Onay ya da İptal işlemi için öncelikle en az bir beyannamenin seçilmesi gerekmektedir. Seçme işlemi paket içeriğindeki beyannamenin sol tarafında bulunan kutucuk-ların işaretlenerek seçilmesi ile gerçekleştirilmektedir. Hepsi seçilmek isteniyorsa Beyanname Türü alanının sol tarafında bulunan kutucuk işaretlenmelidir. Aynı şekilde ilgili kutucuk bir kez daha işaretlendiğinde bütün beyannamelerin seçili olan işaretleri kaldırılmaktadır. Beyanname Onay ve İptal işlemi için birden fazla kutucuk işaretlenerek Çoklu Onay ya da Çoklu İptal işlemi yapılabilmektedir.

60


Hatalı durumda olan beyannamelere ilişkin bir Onay, Özel Onay ya da İptal işlemi yapmak mümkün değildir. Bu tür beyannameler için her hangi bir işlem yapılmasına sistem tarafından izin verilmemektedir. Ayrıca Onay Bekleyen veya Hatalı olan tüm beyannamelere ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın inceleme sonuçlarına ait kararına, imgesi seçilerek ulaşılmaktadır.

Beyanname onaylama işleminde, beyannamelerin sol tara-fında bulunan kutucuklar işaretlenerek butonunun seçilmesi ile beyannameler sırasıyla onaylanmakta ve Onay Sonuçları ekranı görüntülenmektedir.

61


2 0 1 4

Onay sonucunda tahakkuk fişi kesilmiş ise ekranda bulu-nan imgesi seçildiğinde Tahakkuk Fişi aşağıdaki şekilde görüntülenmektedir.

ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞIAdliye Sarayı Kat: 5 Sıhhiye /ANKARA T 0.312 416 72 00 • F 0.312 309 22 37

www.ankarabarosu.org.tr [email protected]

ABEM (ANKARA BAROSU EĞİTİM VE KÜLTÜR MERKEZİ)Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA T 0.312 416 72 00

GÖLBAŞI AVUKAT ÖZDEMİR ÖZOK SOSYAL TESİSLERİGazi Osman Paşa Mah. Sahil Cd. No: 46 Gölbaşı / ANKARA T 0.312 485 03 93 • 484 46 06

ANKARA BAROSU GELİNCİK MERKEZİIhlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA T 0.312 444 43 06 www.gelincikprojesi.com www.gelincikprojesi.org

ANKARA BAROSU ÇATI RESTAURANT – BARO KAHVEIhlamur Sk. No: 1 Kat: 8-9 Kızılay/ANKARA

T 0.312 416 72 16 (9. Kat) • T 0.312 416 72 48 (8. Kat)


avukatlar İÇİn yillik gelİr vergİsİ beyannamesİ … · ankara barosu vergİ ve İdare hukuku...

Documents