„wczesne wspomaganie szansą dziecka i jego rodziny” 2013 w ... · dzieci z zaburzeniami...
TRANSCRIPT
Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr7 ;Kossobudzkiego12
Zapraszamy do zapoznania się z wydaniem
specjalnym ”Gadułki i szkółki”. Numer w całości
został poświęcony konferencji :
„Wczesne wspomaganie szansą dziecka i jego
rodziny, która odbyła się 15 marca 2013 w Auli
Urzędu Miasta Płocka.
Poniżej przedstawiamy streszczenia wykładów.
Mamy nadzieje, że znajdą Państwo coś
interesującego dla siebie.
Życzymy miłej lektury !
„Wczesne wspomaganie
szansą dziecka i jego
rodziny”
Naturalnym stadium rozwoju języka u dzieci jest pojawienie się
gestów, które początkowo występują samodzielnie, a następnie w
„Wczesne wspomaganie rozwoju w kontekście kształtowania
sprawności językowych i komunikacyjnych małego dziecka”
Dr Agnieszka Dłużniewska
Stymulacja rozwoju językowego dziecka z zaburzeniami rozwoju
mowy powinna być ściśle związana z jego aktywnością poznawczą,
realizowaną podczas codziennych interakcji komunikacyjnych. Aby
jednak było to możliwe, niezbędna jest pomoc osoby dorosłej, która
posiada umiejętność kierowania działaniami dziecka i zna jego
zainteresowania i możliwości. Wiedzę taką można zdobyć jedynie
dzięki aktywnemu uczestnictwu w życiu dziecka i jego rodziny.
Podczas planowania terapii mającej na celu kształtowanie
kompetencji językowej i komunikacyjnej, a następnie kulturowej,
należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: gotowość dziecka do
nawiązywania interakcji, informacje o jego funkcjonowaniu
pochodzące od rodziców i obserwacji własnych terapeuty oraz
poziom rozwoju poznawczego dziecka. Zdobycie podstaw do pełnego rozwoju języka jest możliwe w
sytuacjach, w których dziecko ma okazje do swobodnego
uczestniczenia w interakcjach i relacjach komunikacyjnych, i to zarówno w roli odbiorcy, jak i inicjatora. Muszą zatem zostać
stworzone warunki sprzyjające powstawaniu spontanicznych sytuacji
dialogowych, podczas których małe dziecko będzie mogło zaspokajać
swoje potrzeby komunikacyjne.
połączeniu z pierwszymi słowami, i pełnią funkcję zastępującą i
uzupełniającą w stosunku do komunikatów dźwiękowych,
niemożliwych jeszcze dla dziecka do wyrażenia.
Najwcześniej, pomiędzy 7.-9. a 12. m. ż., pojawiają się gesty
deiktyczne, za pomocą których dziecko wskazuje na interesujące je
przedmioty i wydarzenia. Gesty te są możliwe do interpretacji jedynie
w ściśle określonym kontekście. Kolejną grupę stanowią gesty
nazywane reprezentującymi lub przedstawiającymi. Często powstają
one z połączenia kilku gestów deiktycznych i pojawiają się około 12.
m. ż. Dziecko za ich pomocą wskazuje na pewne charakterystyczne
cechy obiektu, przez co nabierają one znaczenia symbolicznego. Do tej
grupy zalicza się również gesty konwencjonalne, funkcjonujące w
danej kulturze i oznaczające raczej działania i pojęcia niż określone
przedmioty. Trzecią grupę stanowi natomiast kombinacja gestów i
pierwszych słów. Połączenie gestu i słowa jest szczególnie ważne
w rozwoju języka dziecka, gdyż odzwierciedla ono strukturę
gramatyczną wypowiedzi, złożoną z dwóch elementów, co jest uwa-
żane za moment poprzedzający pojawienie się dwuwyrazowych
wypowiedzeń, wyrażonych w języku fonicznym. Obserwacja ewolucji
środków wyrazu, jakimi są gesty i pierwsze słowa w procesie
komunikowania się, jest niezwykle istotna dla prognozowania rozwoju
językowego małych dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej.
Zaangażowanie się w działania dziecka pozwala osobom
pracującym z nim ocenić tempo nabywania przez nie systemu
językowego oraz dostrzec trudności, jakie napotyka w procesie
kształtowania się kompetencji językowej i komunikacyjnej.
Analiza środków wyrazu, za pomocą których dzieci z
zaburzeniami komunikacji językowej realizują pojawiające się w ich
rozwoju funkcje, pozwala wyodrębnić następujące rodzaje zachowań
komunikacyjnych: - Zachowania dźwiękowe językowe -
dziecka, trzeba
należą tu głoski i sylaby,
znać jego sposób
oznaczające całości wyrazowe. W tym przypadku, ażeby odczytać
komunikat doskonale
porozumiewania się, a niejednokrotnie i wówczas niezbędne jest
także odwołanie się do czynników kontekstowych.
- Zachowania dźwiękowe niejęzykowe to najczęściej wokalizacje
samogłoskowe z określoną intonacją, które są wyrazem stanu
emocjonalnego nadawcy. Intencjonalność lub nieintencjonalność obu
rodzajów zachowań zależy od tego, czy dziecko używa ich
z określonym zamiarem, czyli intencją nawiązania kontaktu, czy też
nie. Należy podkreślić, że nieintencjonalne zachowania dziecka
powinny stać się informacją, a zarazem podstawą do nawiązania
interakcji z intencjonalnym, nastawionym na kontakt z dzieckiem, odbiorcą.
- Zachowania niedźwiękowe językowe. Do tej grupy zaliczają się
głównie gesty konwencjonalne.
- Zachowania niedźwiękowe niejęzykowe. Są to wszelkiego rodzaju
gesty naturalne, które dzieci tworzą pod wpływem obserwacji
rzeczywistości. Inspiracją są wówczas cechy przedmiotów, ludzi i
czynności. Tego rodzaju formy zachowań stają się z czasem podstawą
do stworzenia umownego sposobu komunikowania się w najbliższym
otoczeniu dziecka (rodzina, przedszkole) poprzez nadanie im określonego znaczenia.
Należy podkreślić, że możliwość uczestniczenia w interakcjach lub
relacjach społecznych jest niezwykle istotnym warunkiem przyswojenia podstaw języka. Gotowość dziecka do nawiązywania
interakcji ujawni się tym szybciej, im bardziej adekwatne do jego
poziomu poznawczego będą działania dorosłych stymulujące rozwój
komunikacji. Natomiast przejawem poszczególnych etapów rozwoju funkcji języka u dziecka z zaburzeniami mowy jest sposób realizacji
tychże funkcji za pomocą dostępnych mu środków wyrazu. Wnikliwa
i ukierunkowana obserwacja przejawów oraz ewolucji dźwiękowych i
niedźwiękowych środków, wykorzystywanych przez dziecko do
komunikowania się z otoczeniem, pozwala wytyczyć adekwatne do
możliwości percepcyjno-realizacyjnych dziecka kierunki odziaływań
terapeutycznych.
„Rola terapeuty w adoptowaniu rodziny z dzieckiem z deficytami
rozwojowymi do funkcjonowania w społeczeństwie”
mgr Anna Chałubińska
pedagog resocjalizacyjny, profilaktyk uzależnień
Prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Przeciwdziałania Zjawiskom Patologii Społecznej
„Między Ludźmi”
skrajnych przypadkach mogą usłyszeć „po co takie potwory rodzić” i
tym podobne. Po takich doświadczeniach rodzina ma poczucie
wykluczenia społecznego, zaczyna zamykać się ze swoimi
problemami. Jest coraz trudniej i trudniej. Spotkałam opiekunów dzieci
z deficytem rozwojowym na skraju wyczerpania fizycznego i psychicznego, jakże często słyszałam: „nie dajemy rady, a co z naszym
dzieckiem będzie, jeżeli nam coś się stanie”. Lęk, cierpienie za
zamkniętymi drzwiami a po drugiej stronie wzruszenie ramionami- to
przecież ich problem.
Ten smutny obraz sytuacji społecznej rodzin z dzieckiem z deficytem
rozwojowym w moim życiu zawodowym rozświetliły dwa przypadki.
Jednym z nich była świetnie zorganizowana i prowadzona przez Panią
A. w Lidze Polskich Kobiet oddział Łódź, grupa wsparcia dla rodzin
dzieci terminalnie chorych oraz dzieci z upośledzeniem umysłowym w
stopniu głębokim. Jej zaangażowanie i troska to: organizowanie
dyżurów przy dzieciach, aby można było odpocząć, pójść do fryzjera,
do kina, na spacer, trzymanie za rękę w chwilach załamania, chodzenie
do instytucji mających w obowiązku niesienie pomocy, organizowanie
turnusów rehabilitacyjnych, zapraszanie ciekawych ludzi na spotkania… i tak dalej...
Drugim był Pan G. Spotkaliśmy się kiedy szukał drogi życiowej.
Ponieważ jako pacyfista w latach 80-tych mógł służbę wojskową
zamienić na pracę interwencyjną, został skierowany do placówki dla
osób z głębokim deficytem rozwojowym jako dozorca. Po trzech
miesiącach pracy dyrektor placówki obserwując Pana G., który po
Rodzina z dzieckiem posiadającym deficyt rozwojowy bardzo często
postrzegana jest w opinii społecznej (podobnie jak rodzina
wielodzietna) jako rodzina patologiczna. Ten rodzaj stygmatyzacji pociąga za sobą następujące skutki:
- zamiast szczególnej troski i pomocy jakiej rodzina potrzebuje, otrzymuje sygnały, że ma postawę roszczeniową,
- swoimi problemami zaprząta uwagę innych, szczególnie tych,
którzy wsparcia i pomocy z racji sprawowanych funkcji i wykonywanego zawodu, powinni rodzinie udzielić.
Współpracując z placówkami zajmującymi się dziećmi z
deficytami rozwojowymi na terenie Łodzi, Warszawy czy Płocka
wielokrotnie w rozmowach z pracownikami tych placówek słyszałam
sformułowania typu: „oni wszyscy mają postawy roszczeniowe, tylko
daj, daj i daj…”. Rodzice wychodzący na ulicę z dzieckiem mającym
zdeformowane kończyny, śliniącym się, wydającym dźwięki
niezrozumiałe dla otoczenia, z oczopląsem, narażeni są na
komentarze typu „i po co z takim wychodzić na ulicę, to wstyd”. W
wykonaniu własnych obowiązków (zamiatanie, odśnieżanie, drobne
naprawy) zaczynał bawić się, rozmawiać, opiekować się
podopiecznymi ośrodka zaproponował mu prace pielęgniarza,
opiekuna. Z elektrotechnika przeobraził się w „pomagacza” w bardzo
krótkim czasie. Pamiętam ślub Pana G. (do dnia dzisiejszego czuję
ścisk wzruszenia na wspomnienie), w kościele państwo młodzi
przechodzili przez szpaler wózków ortopedycznych z siedzącymi na
nich osobami z głębokim deficytem rozwojowym. Czuliśmy się
zaszczyceni, że mogliśmy uczestniczyć w tej ceremonii ślubnej.
Małżeństwo za jakiś czas zaadoptowało jedno z tych dzieci. Dla mnie
wielkim zaszczytem i przyjemnością było spotkanie tych osób.
Spotkałam na swojej drodze życia zawodowego ludzi, którzy
pokochali człowieka w osobie z głęboką niepełnosprawnością,
śliniących się, wypróżniających się w pieluchę, wydających dźwięki
mogące wystraszyć, ze zdeformowanymi kończynami, oczopląsem.
Potrafili ofiarować tym ludziom i ich rodzinom cząstkę swojego
życia. To osoby które:
- potrafią podążać za rzeczywistymi potrzebami podopiecznych i ich
rodzin, - rozpoznają tempo i rytm choroby, uczą siebie i członków rodziny
iść, żyć w tym tempie,
- nie koncentrują się na sukcesie własnym a na tym by ulżyć w
cierpieniu i jak pomóc znaleźć skuteczne drogi rozwiązywania
problemów dnia codziennego rodziny.
W tym przypadku satysfakcją zawodową „pomagacza” jest
zadowolenie z budowania i współuczestniczenia w przestrzeni, w
której rodzina czuje się bezpiecznie, jest akceptowana i zaopiekowana.
Problem wypalenia zawodowego (nie mylmy tego zjawiska ze zmęczeniem) nie dotyczy osób, które kochają swoją pracę, jest ona
częścią życia tych ludzi. Takie zjawisko nazywamy powołaniem.
Empatia, ciepło, serdeczny stosunek do świata to cechy, które dają
radość, poczucie ważności, bezpieczeństwa nie tylko podopiecznym,
ale również najbliższym a także samej osobie zajmującej się
zawodowo pomaganiem.
„Jak budować podstawy komunikacyjne, rozpoznawać
zachowania, preferencje małego dziecka z autyzmem i nadawać im
znaczenie? Niektóre zasady pracy z małym dzieckiem z
całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.”
mgr Bernadetta Kosewska,
APS, Warszawa
Liniowy model zmian rozwojowych, psychicznych jest określany jako wzrost (progres) lub ubytek (regres). W procesie
nabywania nowych kompetencji dochodzi do różnicowania i
porządkowania nabytych wcześniej lub nowopoznanych elementów.
Zmiany progresywne w jednych sferach funkcjonowania mogą się
uzupełniać regresem w innych. Proces takich zmian w obrazie
dziecka z autyzmem ma miejsce niejednokrotnie, ma indywidualny
charakter (A. Czapiga, 2009). W ustalaniu profilu rozwoju dziecka niezbędnym jest
zapoznanie się z opisem nasilenia symptomów autyzmu w kolejnych
fazach życia. Cechy triady autystycznej są względnie stałe przez całe
życie. W wyniku rozwoju wspieranego działaniami medycznymi,
terapią, edukacją niektóre symptomy triady autystycznej jak
zaburzenia komunikacji, nieprawidłowe relacje społeczne ulegają
istotnym zmianom, na lepsze. W najmniejszym stopniu modyfikacji ulegają sztywności, rytualizm zachowań (E. Pisula, 2010).
Okres przedszkolny a zatem czas wczesnego wspomagania
rozwoju dziecka z autyzmem to niejednokrotnie czas stawiania diagnoz, przewlekłego
stresu, lęku, napięcia
u najbliższych. To najczęściej też okres intensywnej pracy
terapeutycznej w środowisku domowym, pracy jeden na jeden, pracy
przedszkolnej poprzedzonej stopniowym wprowadzaniem do grupy rówieśniczej.
dosyć rozlegle.
Czy nasza wiedza na temat całościowych zaburzeń
rozwojowych jest na tyle uporządkowana, by pracować optymalnie w
okresie stawiania diagnozy, tworzenia planów terapii? Zastanowić się
warto jak budować podstawy komunikacyjne, rozpoznawać
Czas pracy terapeutycznej, edukacyjnej wieku
zachowania, preferencje małego dziecka z autyzmem i nadawać im
znaczenie...
„Wczesne wspomaganie rozwoju – interdyscyplinarne wsparcie dziecka i rodziny.” dr Radosław Piotrowicz AkademiaPedagogikiSpecjalnej im. MariiGrzegorzewskiej w Warszawie
wczesna interwencja - zintegrowany system oddziaływao profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo-rehabilitacyjnych i terapeutycznych. Podmiotem obu oddziaływao jest małe dziecko zagrożone niepełnosprawnością lub o zaburzonym rozwojupsychoruchowymorazjegorodzina. Nazwadominujesystemieorganizacyjnymmedycznym. wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, - wczesne oddziaływanie rewalidacyjno-wychowawcze w systemie edukacjistymulujące rozwój, obejmujące potrzeby wychowawcze dziecka z uwzględnieniem potrzeb rodziny.
przedszkolnego jest traktowany obecnie w literaturze przedmiotu
i szybkiego przyswajania pewnych aktywności Celem oddziaływao jest jak najwcześniejsze wykrycie i zlikwidowanie bądź korygowanie zaobserwowanych u dziecka nieprawidłowości w rozwoju oraz odpowiednie dobranie dwiczeo dojegoindywidualnychpotrzeb;zapobieganie nieprawidłowościom rozwojowym, które można określid w trakcie diagnozy funkcjonowania dziecka i warunków, w jakich się ono rozwija; ustaleniewieloprofilowego programu usprawniania dziecka z wielorakimi zaburzeniami; wczesna - kompleksowa profilaktyka niepełnosprawności, przygotowanie i pomoc rodzinom w rehabilitowaniu dziecka w domu oraz świadomym, prawidłowym pielęgnowaniu dziecka (profilaktyka); kształtowanie pozytywnych relacji rodzic- profesjonalista.
Jakie zadania realizuje wczesna interwencja-wczesne wspomaganie? - przełamywanielękuprzedniepełnosprawnością - budowanie relacji wzajemnego zaufania pomiędzy dzieckiem i rodzicami - rozpoznawaniepotrzebrozwojowychdziecka - koordynowanieoddziaływańterapeutycznych - terapiawspomagającarozwój - rozwiązywanietrudnościwychowawczych - rozwijanieszerszychkontaktówspołecznychrodziny - interwencja kryzysowa- wsparcie informacyjne, rzeczowe, - wspieranie rozwoju dziecka w jego naturalnym środowisku - edukacjarodziców Funkcje: 1) informacyjna- informuje o przebiegu rozwoju dziecka, o możliwościach wspierania rozwoju, o formach pomocy rodzinie; 2) diagnostyczna - rozpoznanie kliniczne, określenie poziomu funkcjonowania dziecka; 3) stymulacyjno–terapeutyczna,prowadzenie wieloprofilowego usprawniania dziecka z zaburzeniami rozwoju, intensywne ćwiczenia oraz stwarzania okazji do uczenia się
Główny cel : Zapewnienie wczesnej, wielospecjalistycznej, kompleksowej i skoordynowanej pomocy dziecku i rodzinie
Realizacja celu wymaga interdyscyplinarnego modelu wsparcia
Główne zasady pracy to: 1)jaknajwcześniejrozpocządusprawnianie, 2)włączyd w proces rehabilitacji rodziców, 3)terapię realizowad w naturalnym otoczeniu dziecka, 4)indywidualnie podchodzid do dziecka i jego rodziny.
Wczesne usprawnianie dzieci dotkniętych uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub schorzeniami o postępującym, upośledzającym rozwój przebiegu ma za zadanie nie tylko poprawid aktualny stan funkcjonowania dziecka, ale często także zapobiegad jego pogorszeniu się. Podjęcie działao stymulujących dziecko we wczesnym etapie jego rozwoju uwarunkowane jest tym, iż : rozwój przebiega bardzo dynamicznie, dzięki intensywnemu dojrzewaniu układu nerwowego, który ma duże możliwości adaptacyjne i kompensacyjne;
istnieje możliwośd wyrównywania lub zahamowania zaburzeo czynności psychoruchowych dziecka; brak jest zaburzeo wtórnych, mających podłoże w nawykach pojawiających się wraz z wiekiem, co często utrudnia terapię i edukację; zaangażowanie rodziców jest często oparte na nadziei, iż "będzie dobrze". Brak wczesnego oddziaływania może opóźnid, utrudnid, lub nawet uniemożliwid rozwój dziecka. Zbyt późne podjęcie działao naprawczych często prowadzi do powstawania i utrwalania nieprawidłowych wzorców zachowao, które w późniejszym okresie jest ciężko wyeliminowad i które ważą na funkcjonowaniu w środowisku. Kompleksowośd oddziaływao na dziecko ( współpraca lekarzy, psychologów, pedagogów specjalnych, rehabilitantów, logopedów) zmierza w kierunku przygotowania dziecka do przyswajania wiedzy o otoczeniu a następnie obejmuje edukację dziecka.
Działania wczesnej interwencji Rehabilitacja dziecka ma charakter wieloprofilowego oddziaływania na zaburzenia. Jest to często proces bardzo długi, wymagający realizacji przez całe życie dziecka. Obejmuje on: 1) wielospecjalistycznąocenęrozwoju(medyczną, psychologiczną, pedagogiczną, logopedyczną, ruchową), 2) określenie strefy najbliższego rozwoju, czyli tego, co dziecko jest w stanie wykonad przy pomocy, 3) ustalenie i realizowanie programu wieloprofilowego usprawniania, 4) wspieranierodzinydzieckaniepełnosprawnego.
Wieloprofilowa ocena Ocena rozwoju dziecka winna mied charakter diagnozy umiejętności funkcjonalnych, której zadaniem jest szczegółowe określenie poziomu funkcjonowania dziecka w sferach: wrażliwości - podatności na bodźce, procesów poznawczych (spostrzegania - wzrokowego, słuchowego, uwagi, kojarzenia), motoryki (motoryki dużej - zdolności poruszania się, motoryki małej – zdolności chwytania, utrzymywania i manipulowania), socjalizacji, języka - mowy oraz określenie jego najbliższych możliwości rozwojowych. Podstawą diagnozy są schematy rozwojowe, które przedstawiają, zgodnie z prawami ontogenezy, zachowaniatypowe dla funkcjonowania dziecka prawidłowo rozwijającego się.
Wieloprofilowy program usprawniania Wieloprofilowy program usprawniania powinien być jasno sformułowany, mieć ściśle określone zadania, cele do realizacji oraz zawierać procedurę ich wykonania. W programie usprawniania dokonywana jest ocena postępów dziecka, umieszczone są zadania, które będą wprowadzane, rozwijane, wzbogacane o nowe czynności. Na wstępie przedstawiony jest zwięźle powód, tło, nieodzowność każdego punktu działania. Za każdym razem, kiedy sporządzany jest plan rodzice-terapeuci mają możliwość wyboru zadań do wykonania - lepiej jest wybrać najważniejsze (dwa-trzy) zadania dotyczące danej
sfery rozwoju, niż koncentrować się na wszystkich zadaniach. W programie umieszczony jest opis realizowanego zadania (procedura), przy czym zadania powinny być przedstawione jak najrealistyczniej. Realizacja programu z małym dzieckiem odbywa się w trakcie czynności pielęgnacyjnych, samoobsługowych, jak i w formie zabawowej. Wszystkie zabawy stymulują rozwój umiejętności komunikowania się, pogłębiają więzi społeczne, ćwiczą różnorodne funkcje zmysłowe: słyszenie, widzenie, powonienie, czucie. Zabawy mają jednocześnie dużą intensywność i charakter rozluźniający; motywują dzieci do dzielenia się, słuchania; rozwijają i kształcą spostrzegawczość, umiejętność reagowania i wyobraźnię. Stymulując umiejętność wyrażania się przez mowę, mimikę, gestykulację i motorykę, zawierają częste powtórzenia, co jest konieczne podczas wspólnej zabawy. Dziecko doświadcza w zabawie pewnej regularności, aby ćwiczyć i rozwijać swoje podstawowe sprawności. W trakcie wspólnych zabaw z dzieckiem wykorzystujemy elementy wielu metod terapeutycznych.
Rodzice – dziecko - profesjonaliści Wczesna Interwencja w założeniu kładzie duży nacisk na kształtowanie właściwych, obustronnych relacji między rodzicami a profesjonalistami. K. Mrugalska - twórczyni pierwszego w Polsce Ośrodka Wczesnej Interwencji, przedstawia zestaw pozytywnych cech rodziców i profesjonalistów we wzajemnych kontaktach1. Jest to idealny model współpracy profesjonalistów i rodziców, do jakiego powinno się dążyd. Rodzice poświęcają dziecku najwięcej czasu i najlepiej znają jego aktywnośd. Potrafią intuicyjnie odebrad i odczytad sygnały wysyłane przez dziecko. Wykonują szereg czynności pielęgnacyjno- opiekuoczych, będących samoistną stymulacją dziecka. Są więc pierwszymi terapeutami własnego dziecka. Często rodzice czują się osobami niekompetentnymi i nie widzą możliwości radzenia sobie z problemami dziecka niepełnosprawnego. Stąd oczekują od lekarzy, psychologów, pedagogów konkretnych wyjaśnieo przyczyn zaburzeo
1K.Mrugalska:Czy rodzice i profesjonaliści mogą być sojusznikami. w. red. H. Olechnowicz: U źródeł rozwoju dziecka, WSiP, Warszawa1999
oraz praktycznych wskazówek. Proces usprawniania dziecka wymaga szeroko rozumianej współpracy rodziców z osobami zawodowo zajmującymi się procesem rehabilitacji. Zadaniem zespołu oprócz ustalenia diagnozy i programu jest prezentowanie rodzicom dwiczeo i zabaw, odpowiadanie na ich pytania związane z rozwojem dziecka oraz wspomaganie ich w załatwianiu spraw bytowych (udzielenie informacji o sposobach i formach pomocy), po to by mogli m.in. nauczydsiępodstawowychtechnikrehabilitacyjnychi terapeutycznych i wykonywad dwiczenia z dzieckiem w warunkach domowych. Wczesna interwencja umożliwia taką współpracę i dlatego jest ona skierowana w pierwszej kolejności do rodziców, którzy są zaniepokojeni przebiegiem rozwoju swojego dziecka. Ukształtowanie powyższych cech w relacjach rodzic - profesjonalista daje gwarancję dobrej współpracy i zrozumienia, co stanowi podstawę prawidłowegoprzebieguprocesuusprawnianiadziecka niepełnosprawnego w okresie wczesnej interwencji, jak i późniejszych latach. W idealnym, modelowym stanie rzeczy, rodzice dziecka niepełnosprawnego nie szukają cudownych środków, które "uleczą chorobę"; starają się nawiązad dobry kontakt z dzieckiem, doskonalid swe oddziaływania wychowawcze we współpracy ze specjalistami; cieszą się z małych sukcesów i rozwoju "krok po kroku"; usiłują dostrzegad w dziecku przede wszystkim te reakcje, które cechują wszystkie dzieci, a także próbują zrozumied mechanizmy zachowao odmiennych; wspierają wysiłki dziecka, stwarzając warunki pobudzające do rozwoju; dostrzegają najważniejsze, odpowiednie dla poziomu rozwoju dziecka sprawności należące do różnych sfer rozwoju, a nie koncentrują się wyłącznie na rozwoju intelektualnym czy fizycznym; usiłują zapewnid dziecku stałą opiekę zespołu specjalistów; wytrwale dążą do uzyskania konkretnych porad i wyjaśnienia trapiących ich wątpliwości oraz stałego ulepszania własnego postępowania z dzieckiem; mają zaufanie do opiekującego się ich dziedmi zespołu, wypełniają zalecenia i informują o stopniu skuteczności porady, dostarczając w ten sposób satysfakcji zawodowej specjalistom; stale pogłębiają swoją wiedzę psychopedagogiczną,
m.in. przez kontakty z innymi rodzicami znajdującymi się podobnej sytuacji; szanują "swoich" specjalistów. Z kolei profesjonaliści informują rodziców o sprawach związanych ze stanem dziecka w sposób uwzględniający uczucia rodziców i ich gotowośd do pomocy dziecku; traktują dziecko z upośledzeniem jako osobę rozwijającą się według własnego tempa i możliwości; wskazują wszystkie sfery rozwoju dziecka, których rodzice powinni byd świadomi; w poradach uwzględniają potrzeby związane z codzienną pielęgnacją dziecka, jak i z organizacją życia, porady są konkretne, uwzględniają etapy dochodzenia do celu, a rodzice mają ściśle określony udział w ich realizacji; wspierają psychicznie rodzinę, pomagają jej ujrzed pozytywne cechy dziecka, jego sukcesy oraz zaakceptowad swoją sytuacją; okazują rodzicom szacunek i uznanie dla ich wysiłków; stale pogłębiają swoją wiedzę i analitycznie podchodzą do zdobytego doświadczenia klinicznego. Podsumowanie Wczesna interwencja jest interdyscyplinarnym podejściem, umożliwiającym objęcie specjalistyczną opieką dziecko oraz jego rodzinęodchwili rozpoznania pierwszych niepokojących symptomów zaburzeo . Opiera się na współpracy rodziców i terapeutów w realizacji programów terapeutycznych, która łączy ze sobą więzi emocjonalne i doświadczenie zawodowe, w zakresie wiedzy jak i specyfiki stosowanych metod terapeutycznych. Istotąwczesnejinterwencji: - jest wsparcie rodziców w odnalezieniu się w nowej rzeczywistości, podniesienie poziomu samooceny oraz nauczenie spostrzegania u własnego dziecka mocnych stron; - opracowanie diagnozy umiejętności funkcjonalnych, bazując na badaniach diagnostycznych, obserwacjach, wywiadach z rodzicami; - opracowanie, wdrożenie wieloprofilowego programu terapeutycznego dostosowanego do możliwości dziecka oraz warunków środowiskowych , uwzględniający różne strategie terapeutyczne. Współtworzenie planów postępowania terapeutycznego powinno
opierad się na wzajemnej akceptacji, warunkującej efektywnośd prowadzonych oddziaływao. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka oraz rodziny w realizacji procesu terapeutycznego stwarza szanse rozwojowe , umożliwiające osiągnięcie określonych dojrzałości fizycznych, poznawczych, emocjonalno-społecznych. Podjęcie działao stymulujących dziecko we wczesnym etapie jego rozwoju ma bezpośredni wpływ na osiągnięcie większej niezależności, samodzielności i lepszej jakości życia w okresie dorosłości .
Bibliografia: Mrugalska K.: Czy rodzice i profesjonaliści mogą byd sojusznikami. (w:) Olechnowicz H. (red.): U źródeł rozwoju dziecka: o wspomaganiu rozwoju prawidłowego i zakłóconego.WsiP,1999, s.38-50. Piotrowicz R: Wczesna interwencja- podjąd wyzwanie. Biuletyn Polskiego Tow. Fizjoterapii, Łódź,1998/2, s. 18-22. Piotrowicz R.: Wieloprofilowe usprawnianie dziecka z uszkodzeniem mózgu- istota rehabilitacji. Piotrowicz R.:(2007) Rozwój i praca niepełnosprawnego umysłu- granice i bariery. w: Gorajewska D. (red.): Rodzina. Normalnośd w niepełnosprawności. wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa Piotrowicz R., Wapiennik E.2004): Kształcenie oraz specjalistyczne placówki świadczące pomoc na rzecz osób z niepełnosprawnością umysłowa i ich rodzin. w: Kuczyoska-Kwapisz J., Piekut –Brodzka D.(red.) Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Wyd. APS, Warszawa (s.73-88) Piotrowicz R: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka – kompleksowe wsparcie terapeutyczne dziecka i rodziny. Diagnoza a program. OśrodekRozwojuEdukacji, 2012
„Zaburzenia neurorozwojowe małego dziecka”
Neurolog dziecięcy Małgorzata Baranowska-Wideńska
Celem prezentacji jest przedstawienie nieprawidłowości rozwojowych
dotyczących okresu niemowlęcego ze zwróceniem uwagi na etiologię
zaburzeń, właściwe postępowanie terapeutyczne oraz konsekwencje
zdrowotne.
Objawy zaburzeń funkcji ośrodkowego układu nerwowego u dziecka
nie od razu manifestują się w pełnym kształcie, dlatego od wiedzy i
doświadczenia osób sprawujących opiekę nad małym dzieckiem
zależy ich rozpoznanie i właściwe postępowanie. Aby badanie
neurologiczne niemowlęcia mogło potwierdzić lub wykluczyć
obserwowane przez rodziców bądź pediatrę podejrzenia powinno być
przeprowadzone kilkakrotnie w odstępie 4-6 tygodni, przy
jednoczesnym jak najszybszym wdrożeniu rehabilitacji w
przypadkach uzasadnionych.
Rozwój psychoruchowy dziecka postępuje według określonego
wzorca, drobne odchylenia nie powinny niepokoić, szczególnie jeśli
dotyczą dziecka urodzonego o czasie, bez istotnych obciążeń okresu
ciąży i porodu, z prawidłowym obrazem o.u.n. w badaniu USG
przezciemiączkowym. Natomiast w szczególny sposób opieką
neurologiczną powinny być objęte dzieci przedwcześnie urodzone, z
patologią okresu
porodu, urodzone w zamartwicy, z infekcją wrodzoną, przedłużającą
się żółtaczką.
„Wykorzystywanie potencjałów rozwojowych dziecka w paradygmacie neuroplastyczności mózgu” Dr Elżbieta Pedraszewska- Iskrzak
W rozwoju każdego człowieka najistotniejszym czasem, w którym brak procesów stymulacyjnych może doprowadzid do degeneracji neuronalnej pozostaje czas od narodzin niemal aż kooca wieku przedszkolnego. Trzeba przy tym pamiętad, że okresem krytycznym dla rozwoju struktur poznawczych jest wiek 0-3. Dziecko pozostawione bez stymulacji „zastyga” w rozwoju, gdyż stosowana zwykle w takich wypadkach forma zastępcza tj. autostymulacja okazuje się byd niewystarczająca dla prawidłowego kształtowania procesów myślowych oraz funkcji emocjonalno – społecznych. Kiedy rodzi się dziecko chore problem jest jeszcze bardziej poważny. Obarczone wadą rozwojową czy posiadające poważne deficyty rozwojowe dziecko, nie ma nawet możliwości podjęcia działao o charakterze autostymulacyjnym. W tej sytuacji nieodzowna staje się, jak najszybciej jak to możliwe, podjęta wczesna interwencja i wczesne wspomaganie. W życie dziecka „wkracza” interdyscyplinarna grupa specjalistów, która jest przygotowana do wykorzystywania w maksymalny sposób potencjałów rozwojowych posiadanych przez dziecko, chodby były ukryte jak najgłębiej. Sprzymierzeocem terapeutów jest neuroplastycznośd mózgu, która jest zdolnością do modyfikacji organizacji połączeo neuronalnych pod wpływem bodźców. Opierając się na teorii inteligencji H. Gardnera możliwości wspierania dziecka w jego rozwoju zdają się byd niemal nieograniczone. Ich umiejętna integracja, zwrócenie uwagi na kolejnośd oddziaływao oraz dbałośd o systematycznośd terapii umożliwia dużej grupie dzieci prawidłowe funkcjonowanie i daje szansę na dalszy
rozwój. Bogactwo metod i środków dydaktyczno – terapeutycznych pozwala na uzyskiwanie coraz lepszych rezultatów. Sięganie do wielu dyscyplin nauki sprzyja szukaniu nowych rozwiązao korzystnych dla rozwoju dziecka. To nie bez przyczyny terapeuci z zakresu wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania należą do grupy bodaj najlepiej wykwalifikowanych specjalistów. Dopełnieniem działao pozwalających na wykorzystanie potencjału rozwojowego dziecka jest „umieszczenie” tegoż dziecka w odpowiednio dobranym środowisku społecznym oraz właściwa suplementacja diety. Dla dzieci z problemami rozwojowymi w sposób szczególnie staranny i przemyślany należy dobierad zarówno otocznie, w którym na co dzieo ono przebywa (osoby i wyposażenie), ale także przedmioty, którymi się otacza (m.in. zabawki). Dla wielu dzieci czas ogólnie pojętej rehabilitacji rozumianej tu jako szereg działao stymulacyjnych w ramach wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania rozwoju okazuje się byd czasem wystarczającym dla osiągnięcia takiego stopnia rozwoju różnych sfer, aby umożliwid funkcjonowanie dziecka w szkole chodby w klasach integracyjnych. Inne muszą przez kolejne lata poddawane byd różnorodnym oddziaływaniom terapeutycznym, tak długo, by ich „cudowny mózg odnalazł własną drogę do realizacji życiowych przedsięwzięd”. Warunkiem pełnego wykorzystania potencjałów rozwojowych dziecka z niepełnosprawnością jest więc systematyczna praca, cierpliwośd i brak pośpiechu.
W te piękne święta gdy Pan Zmartwychwstanie. Życzymy Wam smacznych jajek na śniadanie, żółtego kurczaczka, białego zająca i by te święta trwały bez kooca!