âA ArchitectuurStadskantoor Leyweg - Rudy Uytenhaak Architectenbureau

doorfotografiepublicatiedatumAWM editie

: Michiel van Raaij: Pieter Kers: 21 juni 2011: 42

de architectuur voorbijnummer 42 6e jaargang juni 2011 — € 15,–

Architectenweb MagazineInterview Maarten van Poelgeest Zwart Huis Ripken Voedsel Carolyn SteelVerslag Milan Design Week VeiligheidAnna Minton Verdichting Stadskantoor Leyweg Particulier opdrachtgeverschapEuropakwartier Hout Metropol Parasol

18 — AWM 42

MeteorietDe lichtval rond het gebouw,het uitzicht van de omliggendewoningen, de routing doorde openbare ruimte. Bij de in passing van het StadskantoorLeyweg in het stedelijk weefselvan Den Haag Zuid-West heeft Rudy Uytenhaak overalrekening mee gehouden.Het is een technisch knap uit-gevoerde stedelijke verdichting.Tekst Michiel van RaaijFotografi e Pieter Kers

19 — AWM 42

AArchitectuur

Stadskantoor LeywegRudy Uytenhaak Architectenbureau A

20 — AWM 42

rijke momenten. In dit gebouw betoon je

jouw burgerschap.”

Naast de gemeenteloketten en

de trouwzaal zijn in het stadskantoor

verschillende voorheen verspreid gelegen

kantoren van de gemeente Den Haag bij

elkaar gebracht. Om het gebouw ook ’s

avonds te activeren zijn aan het kantoor-

programma woningen en een bibliotheek

toegevoegd. Onder het gebouw ligt een

parkeergarage.

CONTEXT

Met de nieuwbouw wilde Uytenhaak

op een ruimtelijk kwalitatieve manier

verdichten. Hij verwijst hierbij naar zijn

studie ‘Steden vol Ruimte’ die hij als

hoogleraar aan de TU Delft uitvoerde.

Rond het stadskantoor wilde Uytenhaak

zo veel mogelijk openbare ruimte creë-

ren. Tegelijkertijd wilde de architect het

kantoorprogramma op zo groot mogelij-

ke vloeren rond een hof organiseren. De

combinatie van deze wensen zorgt voor

een gebouw dat zich naar beneden toe

versmalt. “Het is een soort vaas”, zegt de

architect.

De gemeente Den Haag wenste een

hoog gebouw dat een nieuw baken zou

vormen in het stedelijk landschap. Door

de beperkte afmetingen van de kavel

staat het gebouw vrij dicht op de omlig-

gende woongebouwen. Om de woningen

aan de Leyweg tegenover het stadskan-

toor hun uitzicht en licht niet te veel te

ontnemen, koos de architect er hier voor

het gebouw een punt te geven. Aan de

achterzijde is het gebouw uitgelijnd met

de strokenbebouwing aldaar. Samen zor-

gen deze ingrepen voor een driehoekige

plattegrond.

Door de naar boven toe uitwaaie-

rende vorm in combinatie met de drie-

hoekige plattegrond onderscheidt het

stadskantoor zich sterk van zijn omge-

ving. De hoogte van het gebouw onder-

Van kilometers afstand is het al te zien.

Het Stadskantoor Leyweg steekt fier bo-

ven het uitgestrekte en vlakke stedelijke

landschap van Den Haag Zuid-West uit.

Bij de benadering van het gebouw vanuit

het westen over de Leyweg verdwijnt

het stadskantoor geen moment uit het

zicht. Van een afstand gezien lijkt het wel

alsof het over de weg heen is gebouwd.

Dichterbij gekomen is het gebouw in het

winkelcentrum van de Leyweg een kort

moment onzichtbaar. En dan ben je er.

De ervaring van het gebouw in de

stad vergelijkt architect Rudy Uytenhaak

met die van een kerk in een Middeleeuw-

se stad: de kerktoren is van grote afstand

te zien, in de stad zelf verdwijnt de toren

echter uit het zicht, tot je plotseling voor

de kerk staat.

Bij de benadering van het Stads-

kantoor Leyweg wil Uytenhaak dat er

een nieuwe laag in het ontwerp zicht-

baar wordt. Van veraf gezien overheerst

het beeld van een witte ‘tortilla’. Van

dichterbij wordt de detaillering van de

gevel zichtbaar. De gevelpanelen zijn

voorzien van een scherp gesneden reliëf.

De gevelpanelen hebben de vorm van

een parallellogram zodat ze aan een

zijde aansluiten bij de schuin lopende

gevelbeëindiging. De horizontale naad

tussen de panelen geeft de plek aan van

de verdiepingsvloer. De maat van het

gebouw is zo goed leesbaar.

BURGERSCHAP

De opdracht voor het stadskantoor werd

Architectenbureau Rudy Uytenhaak

gegund via een prijsvraag. “Het was

een gewone aanbesteding”, aldus Rudy

Uytenhaak. “Dit had als nadeel dat de

dialoog met de opdrachtgever beperkt

was. Wethouder Marnix Norder had

echter wel een uitgesproken visie op de

functie van het gebouw.”

Anders dan bijvoorbeeld Amsterdam

heeft Den Haag geen stadsdelen. “Den

Haag Zuid-West is zo groot als Leeuwar-

den, maar ontbeert een herkenbaar hart.

Er is alleen een winkelcentrum”, vertelt

Uytenhaak. “Met het nieuwe gebouw

wilde Norder de mensen hier laten zien

dat ze niet zomaar in de periferie van

de stad wonen, maar dat ze echt ergens

zijn.” In het gebouw kan getrouwd

worden en kunnen kinderen aangegeven

worden. Uytenhaak: “Dat zijn belang-

De publieksfuncties van het stadskantoor liggen rond het bin-nenplein. Links op de foto is de trouwzaal zichtbaar, rechts de bibliotheek

Links Bij goed weer is vanuit de woningen op bovenin het gebouw de zee en de Rotterdamse haven te zien

Rechts De betonnen gevelpanelen hebben de vorm van een paral-lelogram en geven de gevel diepte

—“Den Haag Zuid-West ontbeert een herkenbaar hart”

21 — AWM 42

A AArchitectuur

Stadskantoor LeywegRudy Uytenhaak Architectenbureau

22 — AWM 42

steunt die verbijzondering. Het gebouw

is een eigentijds monument. Uytenhaak

benadrukt echter dat hij het gebouw

niet op die manier heeft ontworpen. “De

gebouwvorm is de resultante van een

functionele analyse en de klik met een

concept dat synthese en identiteit biedt.”

Het stadskantoor is gematerialiseerd

in betonnen sandwichpanelen met een

toeslag van Noors marmer. “Bij oxida-

tie wordt het wit”, vertelt Uytenhaak

enthousiast. “Het gebouw wordt na

verloop van tijd steeds witter.” De witte

kleur is door de architect bedoeld als een

eerbetoon aan de modernistische idealen

die de basis vormden voor de omlig-

gende buurt, ontworpen door Dudok.

Wit stucwerk hoorde bij die architectuur.

Met het witte marmer wil de architect op

eigen wijze aansluiten op deze traditie.

De daklijn van het gebouw is aan

de achterzijde recht, maar loopt steil op

richting de Leyweg. Het gebouw oriën-

teert zich zo helder op de hoofdweg. De

entree van het stadskantoor is ook waar

je die verwacht: bij het hoogste punt. Een

lange en smalle luifel wijst het publiek de

weg naar de entreedeuren. Duidelijk.

BINNENPLEIN

Aan weerszijden van het sculpturale wit-

te hoofdvolume loopt vanaf het maaiveld

een luie trap omhoog. De grote maat

van de treden doet direct vermoeden dat

deze trap niet bedoeld is om te beklim-

men. Lage hekken geven aan hoever het

publiek de trap mag beklimmen. Verder

dan twee treden kun je niet komen. “Het

gaat om het gevoel van ruimte”, verklaart

Uytenhaak.

Onder de trap liggen verschillende

publieksfuncties. Deze zijn georganiseerd

rond het overdekte plein in het hart van

het gebouw. De hoofdentree leidt de

bezoekers vanaf het voorplein direct het

binnenplein op. Uytenhaak: “Die relatie

wilde ik zo direct mogelijk maken.”

Vanaf de hoofdentree gezien liggen

links op de begane grond meteen de ge-

meenteloketten. Rechts bevindt zich over

de twee verdiepingen de bibliotheek. De

derde zijde van het plein wordt bepaald

door de ronde trouwzaal. Deze zaal

hangt vrij in de ruimte ter hoogte van de

eerste verdieping. Een brede trap leidt

de trouwgezelschappen van de begane

grond naar de trouwzaal.

Het binnenplein is boven de tweede

verdieping overdekt met een piramide-

vormig dak. Op basis van het spectacu-

laire exterieur verwacht je eigenlijk een

hogere ruimte. Een gebouwhoog atrium,

zoals in het stadhuis van Richard Meier

aan het Spui in Den Haag, was hier

volgens Uytenhaak echter niet moge-

lijk. Door de woningen die ook in het

complex zijn opgenomen, zijn de brand-

weereisen voor zo’n gebaar simpelweg te

hoog.

Uit de berekeningen van de dag-

lichttoetreding bleek dat die bij de

kantoren onder in het atrium aan de

lage kant was. Om het licht dieper het

gebouw in te krijgen heeft Uytenhaak de

reflecties in het atrium vergroot. Het met

een zeefdruk beprinte, piramidevormige

dak van het binnenplein reflecteert het

licht direct de kantoren in. Daarnaast

zijn ook de gevels van de kantoren rond

het atrium voorzien van een zeefdruk

print. “Architectonisch werkt het als een

soort vitrage”, zegt Uytenhaak. Omdat

onder in het atrium meer behoefte is aan

licht dan bovenin het atrium wordt de

perforatie van de gevel naar beneden toe

gradueel groter.

KANTOORVERDIEPINGEN

Het Stadskantoor Leyweg heeft op elke

hoek een kern met liften en noodtrap-

pen. Elk van de drie kernen heeft daarbij

een eigen functie. De kern aan de voor-

zijde van het gebouw ontsluit de wonin-

gen boven in het gebouw. De noordelijk

gelegen kern is toegankelijk voor het

publiek. De zuidelijk gelegen kern wordt

exclusief gebruikt door de in het gebouw

werkzame ambtenaren.

—“Het gebouw wordt na verloop van tijd steeds witter”

1 publiekshal2 infobalie3 publieksbalie/front office4 back office5 bibliotheek6 patio7 expeditie8 entree woningen9 fietsenstalling10 entree parkeergarage11 vergadercentrum12 trouwzaal13 computercentrum14 ontmoetingsruimte15 bedrijfskeuken16 spreekkamer17 kantoorruimte18 woning

Dwarsdoorsnede

12

1

11

119

10

17

17

18

18

23 — AWM 42

A

18

18

A

OpdrachtgeverGemeente Den Haag

ArchitectArchitectenbureau Rudy Uytenhaak, Amsterdam

TeamRudy Uytenhaak, Tomer Meirom, Andre Hillebrand,

Jasper Molenaar, Saskia Oranje, Martin Dalenberg,

Hugo Boogaard, Arjan Luiten, Mustafa Senturk,

Laurens de Lange

ConstructeurAronsohn Constructies, Rotterdam

Engineering gevelHurks Oosthoek Kemper, Tilburg

Adviseur installatiesHalmos Adviseurs, Den Haag

AannemerBAM, Bunnik

RealisatieApril 2011

In het Stadskantoor Leyweg werken

zo’n 1300 ambtenaren. Door gebruik te

maken van fl exwerken zijn echter maar

ongeveer 870 werkplekken nodig. De

inrichting van de kantoren is verzorgd in

samenwerking met Merkx+Girod. De

werkplekken liggen langs de binnen- en

buitengevel. Vergaderruimtes, kopieer-

ruimtes en de ruimtes met de kluisjes

van de ambtenaren liggen allemaal in de

middenzone. Op de binnenhoeken van

de kantoorvloeren is iets speciaals ge-

daan: hier zijn kleurige lounges ingericht.

Hier kan worden ontspannen of infor-

meel worden overlegd.

Om het kantoor zo energiezuinig als

mogelijk te maken, wordt gebruik ge-

maakt van een WKO en betonkernactive-

ring. De ventilatiekanalen en netwerk- en

voedingkabels opgenomen in de kanalen

in de betonnen vloer. Dit zorgt voor een

hogere kantoorruimte met meer lichtin-

val. Het nadeel van deze oplossing is dat

onder het plafond rijen met baffl es op-

gehangen moesten worden. Dat laatste

komt de ruimtelijkheid van de kantoren

helaas niet ten goede.

Architectuur

Stadskantoor LeywegRudy Uytenhaak Architectenbureau

WONINGEN

Helemaal boven op het stadskantoor-

programma zijn de woningen gesitueerd.

“Op een heldere dag is vanaf hier de zee

en de Rotterdamse haven te zien”, zegt

Uytenhaak. Vanwege het grote verschil

in oriëntatie op de zon, en tussen de

binnen- en buitenzijde stelde Uytenhaak

in eerste instantie rug aan rug gelegen

maisonnettes voor. Woningeigenaar

Vesteda wenste echter geen trappen in

de woningen en vroeg daarom om een

ontsluiting via een galerij aan de binnen-

zijde. Het sterkste punt van de woningen

zijn de buitenruimtes. De schuine daklijn

van het gebouw is benut om een serie

van prachtige terrassen te maken. Op het

zuiden.

Met het Stadskantoor Leyweg heeft

architect Rudy Uytenhaak voor Den

Haag Zuid-West een hedendaags monu-

ment ontworpen. Met zijn driehoekige

plattegrond en naar boven toe uitwaai-

erende vorm is het gebouw functioneel

gezien sterk ingepast in zijn omgeving.

Een technisch knap uitgevoerde stedelij-

ke verdichting. Met zijn bijzondere vorm

eist het gebouw daarnaast in de stad ook

de aandacht op. Dat past een publiek ge-

bouw. Het gebouw is zo uiteindelijk veel

en veel meer dan alleen een plek om te

trouwen en je kinderen aan te geven.—

Begane grond

13e verdieping1e verdieping

10

9

6

1

3

4

2

6

6

14

13

15

6

6 12

6

11

11

8

5

7

6e verdieping

16

16

17