azier.az/uploads/absheron_iq_2014.pdf · abŞeron İqtİsadİ rayonunun pasportu 2 abŞeron...

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI İQTİSADİYYAT VƏ SƏNAYE NAZİRLİYİ

A B Ş E R O N İQTİSADİ RAYONUNUN

P A S P O R T U

Bakı - 2013

AZ1012, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri, Zərdabi prospekti, 88-A

Telefon: 430 01 70; Faks: 430 03 06; Elektron poçt: [email protected] İnternet səhifəsi: http://www.ier.az

A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U

2

ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNUN PASPORTU

Adı – Abşeron iqtisadi rayonu

Ərazisi – 3,29 min km2

Əhalinin sayı – 538,4 min nəfər (01 yanvar 2013-ci il)

Əhalinin sıxlığı – 1 km2-ə 161 nəfər (01 yanvar 2013-ci il)

Abşeron iqtisadi rayonuna daxildir:

Abşeron rayonu

Xızı rayonu

Sumqayıt şəhəri


3

MÜNDƏRİCAT

GİRİŞ ................................................................................................................................................................ 4

1. İNZİBATİ VƏ İDARƏETMƏ QURULUŞU .................................................................................. 5

2. İQTİSADİ RAYONUN COĞRAFİ MÖVQEYİ ............................................................................ 6

3. TƏBİİ EHTİYATLAR ....................................................................................................................... 10

4. SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFIN MÜASİR VƏZİYYƏTİ ........................................................ 12

5. DEMOQRAFİYA ................................................................................................................................ 15

6. ƏMƏK BAZARI .................................................................................................................................. 17

7. SƏNAYE ................................................................................................................................................ 20

8. KƏND TƏSƏRRÜFATI ..................................................................................................................... 23

9. TİKİNTİ VƏ İNVESTİSİYA ............................................................................................................ 25

10. TİCARƏT VƏ XİDMƏT ................................................................................................................... 27

11. NƏQLİYYAT VƏ RABİTƏ .............................................................................................................. 31

12. BÜDCƏ-MALİYYƏ SEKTORU ...................................................................................................... 36

13. SOSİAL SAHƏ ..................................................................................................................................... 39

13.1. Səhiyyə ............................................................................................................................ 39 13.2. Təhsil ........................................................................................................................................... 41

13.3. Elm............................................................................................................................................... 43

13.4. Mədəniyyət ................................................................................................................................. 44

13.5. Sosial təminat............................................................................................................................. 46

13.6. Mənzil təsərrüfatı ...................................................................................................................... 48

13.7. Turizm ......................................................................................................................................... 50

13.8. Cinayətkarlıq və hüquqpozmalar ........................................................................................... 52

14. EKOLOGİYA ....................................................................................................................................... 53

15. SAHİBKARLIĞA KÖMƏK MİLLİ FONDU TƏRƏFİNDƏN SAHİBKARLIQ SUBYEKTLƏRİNƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR HAQQINDA MƏLUMATLAR .............. 54

16. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2009-2013-CÜ İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI ÜZRƏ ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNDA İNVESTİSİYA QOYULUŞLARININ HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ NƏZƏRDƏ TUTULAN SAHƏLƏR ............................................................................................... 56

17. ABŞERON İQTİSADİ RAYONUN İŞGÜZAR FƏALLIĞI NİSBƏTƏN AŞAĞI SƏVİYYƏDƏ OLAN İNZIBATİ RAYONLARINDA POTENSİAL İNVESTİSİYA İSTİQAMƏTLƏRİ………………………………………………………………………..… . 60


4

GİRİŞ

İqtisadi İslahatlar Elmi-Tədqiqat İnstitutunda 2013-ci ilin iş planına uyğun

olaraq “Sahibkarlıq və regional inkişaf problemləri” və “Statistika və analitik təhlil”

şöbələri tərəfindən “Abşeron iqtisadi rayonunun pasportu” hazırlanmışdır. Pasportun

hazırlanması prosesində həm inkişaf etmiş ölkələrin, həm də inkişaf etməkdə olan

ölkələrin, xüsusilə Rusiya, Belarus, Ukrayna respublikalarının təcrübələri öyrənilmiş

və Azərbaycan şəraiti üçün məqbul hesab olunan struktur müəyyən olunmuşdur.

Həmin struktura uyğun məlumatlar toplanılaraq emal olunmuş və müvafiq qaydada

yerləşdirilmişdir. Pasportda iqtisadi rayonun ərazisi, inzibati-ərazi bölgüsü, coğrafi

yerləşməsi, relyefi, iqlimi, faydalı qazıntı ehtiyatları, iqtisadi potensialı, o cümlədən

iqtisadi rayonun əhalisi, əmək ehtiyatları, məhsul buraxılışı, sənaye, kənd təsərrüfatı,

tikinti, nəqliyyat, rabitə, təhsil, elm, mədəniyyət, turizm, ticarət və xidmət, ekologiya

sahələrinin əsas göstəriciləri müxtəlif cədvəl, diaqram və şəkillərdən istifadə

edilməklə verilmişdir. Həmçinin regionun investisiya istiqamətləri göstərilməklə

mövcud müəssisə və təşkilatların siyahısı verilmişdir.

Pasport - rayonun sosial-iqtisadi vəziyyəti, mövcud resurslardan istifadə

səviyyəsi, investisiya tələb olunan sahələri haqqında məlumat mənbəyi olmaqla

region iqtisadiyyatına yerli və xarici investorların cəlb edilməsində mühüm

əhəmiyyət kəsb edir.


5

1. İNZİBATİ VƏ İDARƏETMƏ QURULUŞU

Respublikanın digər iqtisadi rayonlarında olduğu kimi, Abşeroniqtisadi rayonunda

da inzibati və idarəetmə quruluşu yerli icra hakimiyyəti və bələdiyyələrdən ibarətdir.

Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini

əhatə edir. Bunlar da, öz növbəsində,inzibati ərazi vahidlərinə, şəhər, qəsəbə və kənd yaşa-

yış məntəqələrinə bölünürlər. İqtisadi rayonda 3 şəhər, 2 rayon, 13 qəsəbə,14 kənd inzibati

ərazi vahidləri və 32 kənd yaşayış məntəqələri vardır. Abşeron iqtisadi rayonunda 30

bələdiyyə fəaliyyət göstərir.

Respublikamızın rayonlarında, şəhərlərində və şəhər rayonlarında dövlət icra

hakimiyyətinin yerli orqanları Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən

formalaşdırılır, bələdiyyələr isə səsvermə yolu ilə seçilir. Rayon, şəhər və şəhər

rayonlarının icra başçıları öz ərazilərində yerləşən müvafiq kəndlərdə və qəsəbələrdə

icra hakimiyyətinin nümayəndəliklərini yaradır, icranümayəndələrinin təyinatını həyata

keçirirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, kəndlərə və qəsəbələrə bölünmüş rayonlarda bələ-

diyyələr ümumlikdə rayon üzrə deyil, ərazi vahidlərinə əsasən yaradılmışdır. Bu

halda bələdiyyələr arasında şaquli və üfüqi asılılıq mövcud deyildir. Rayonlara və

qəsəbələrə bölünmüş şəhərlərdə isə bələdiyyələr inzibati-ərazi vahidləri üzrə

formalaşdırılmışdır.


6

2. İQTİSADİ RAYONUN COĞRAFİ MÖVQEYİ

Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini

əhatə etməklə, respublikamızın şərqində çox əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyə

malikdir. İqtisadi rayonun ümumi sahəsi 3,29 min km2 (10 iqtisadi rayonarasında ən

aşağı göstəriciyə malikdir) olmaqla, ölkə ərazisinin 3,8 faizini əhatə edir. Regionun

relyefi təpəli, dağətəyi düzənliklərdən və hündür olmayan dağlardan ibarətdir. Region

üçün quru subtropik iqlim xarakterikdir. Əhalinin sayı 01 yanvar 2012-ci il tarixinə

529,1 min nəfər olmaqla, Azərbaycan Respublikasının əhalisinin 5,7 faizini təşkil

edir. Əhalinin sıxlığı1 km2ə 161 nəfər təşkil edir.

Abşeron iqtisadi rayonu simal-qərbdən Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu, qərbdən

Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu, cənub-qərbdən Aran iqtisadi rayonu ilə əhatə olun-

muşdur. Şimal, şərq və cənubdan isə Xəzər dənizi ilə əhatə olunmuşdur ki, bu

da,nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsinə imkan yaradır. Azərbaycanın ən mühüm

dəmir yolu, avtomobil, su və hava xətləri bu rayonun ərazisindən keçir. Abşeron

iqtisadi rayonunun relyefinin formalaşmasında Böyük Qafqaz dağlarının rolu

böyükdür. İqtisadi rayona daxil olan Xızı rayonunun ərazisi tamamilə dağlıqdır.

Abşeron iqtisadi rayonunun səthi təbaşir və paleogen dövrlərinin flişli və qumlu-gilli

çöküntülərilə örtülüdür. Abşeronun relyefi əsasən təsərrüfat üçün yararlıdır. Belə ki,

bütövlükdə rayonun ərazisi üçün azacıq şaquli dağlıq, təpəlik və düzənliklərə

parçalanma xarakterikdir. Səth quruluşunun müxtəlifliyi təsərrüfatın inkişafına və

şəhərsalma işlərinə maneçilik törətmir. Sumqayıt şəhərinin relyefinə gəlincə, burada

ərazi düzənlikdən ibarətdir, torpaq suları üfiqi səthdən 1,2-2,0 metr dərinlikdə

səviyyələnib. Torpağı əsasən qumsal və şoran tiplidir. Torpağın hesab müqaviməti

0,15 + 0,18 Mpa təşkil edir. Torpaq I tip çöküntülərə aiddir. Kimyəvi tərkibinə görə

torpaq suları bütün növ betonlara nəzərən sulfat aqressivliyinə malikdir. Abşeron

iqtisadi rayonunda iqlim yayı quraq keçən mülayim-istidir. İqtisadi rayon üç tərəfdən

Xəzər dənizinin bu hissəsində donmayan ilıq suları ilə, şimal-qərbdən isə Qafqaz

dağlarının qalın dağ zənciri ilə əhatələnir. Xəzər dənizi ərazinin iqliminə


7

mülayimləşdirici təsir göstərir. İstilik miqdarının çoxluğu, günəş şəfəqlərinin

davamlılığı (ildə 2244 saat) və müsbət radiasiya balansı burada ilboyu şaxtasız

havaların üstünlük təşkil etməsinə şərait yaradır. Havanın orta illik temperaturu

+13,50C - + 14,40C arasında dəyişir. Yayda dörd ay orta aylıq temperatur 200C-dən

çox olur. İyulun temperaturu şimalda +24,70C-dən şərqdə +25,60C-yə qədərdir.

Yanvarın orta temperaturu +2,90C ilə +3,80C arasında dəyişir. İlin şaxtasız dövrü

268-293 gün davam edir. Abşeronda illik yağıntıların miqdarı 160-250 mm-dir.

İqtisadi rayonun şimal hissəsi cənub hissəsinə nisbətən çox yağıntılıdır. Nisbi

rütubətlilik ildə orta hesabla 70-73 faizdir. Abşeron üçün ən səciyyəvi külək şimal

küləyi olan «xəzri»dir. Çox sürətli olması ilə seçilən «xəzri» havanın temperaturunu

xeyli aşağı salır. Küləyin orta illik sürəti 6-7 m/san-dir. 15 m/san-dən çox gücə malik

küləklər daha tez-tez əsir. Bu küləklərin sayı il ərzində Abşeronun mərkəzi hissəsində

70 gün, şimal hissəsində 139 gündür. Yayda gündüz qızmar havaları mülayimləşdirən

“briz” küləkləri əsir. Dumanlı günlərin sayı ən çox fevral-mart (11-16 gün) aylarına

düşür.

İqtisadi rayonun cənub hissəsinnin dənizlə əhatələnməsi burada martın

əvvəlindən sentyabrın axırına qədər çimərlik təşkil etməyə imkan yaradır. Çünki

həmin ərəfədədəniz suyunun temperaturu +20- +220C, maksimum +27,30C olur.

İqtisadi rayonda havanın ən aşağı temperaturu, yəni -130C yanvar ayında müşahidə

olunub, ən isti temperaturu isə, yəni + 400C avqust ayında qeydə alınıb.Yay fəsli

dövründə torpağın səth temperaturu + 600C qədər çatır. Abşeron iqtisadi rayonunda

yağıntının miqdarı azdır. Yağıntılar əsasən payız-qış mövsümlərində olur. Qar nadir

hallarda yağır, qısa müddətli olur, qışda 2-3 gün yerdə qalır. Yaz və yay ayları

quraqlıq olur. Atmosfer havasının orta illik temperaturu +14,4 0C-yə, nəm termometr

üzrə temperaturu +19,50C, quru termometr üzrə temperaturu +29,70C-yə, atmosfer

havasının nisbi nəmliyi 46 faizə, barometrik təzyiq 760 mm c.s.-nə, illik atmosfer

çöküntüsünün miqdarı 247 mm-ə, torpağın donma dərinliyi 0,3 m-ə, seysmiklik 8

bala, yağışlı günlərin sayı ildə 60 günə, küləyin normativ sürət təzyiqi 600 PA-a,

normativ qar yükü (təzyiqi) 500 PA-a bərabərdir.


8

Abşeron iqtisadi rayonu ərazisində və onun ətrafında təbii su mənbələri Xəzər

dənizindən və bir neçə kiçik göldən ibarətdir. Bu mənbələr içmək üçün yararlı

olmayan şor sulardır. Bir qədər aralıda, Sumqayıt şəhərindən 5-10 km cənub-qərbdə

içməli su ehtiyatı üçünsüni surətdə yaradılmış «Ceyranbatan Su Anbarı» hövzəsi

yerləşir. Sumqayıtın ərazisindən keçən Sumqayıtçayın mənbə axarı ilin çox vaxtı

susuzdur. Yalnız aprel-may aylarında güclü yağışlardan sonra Sumqayıtçayda su olur.

Çayın mənsəbindəki sular isə əsasən sənaye müəssisələrinin «şərti təmiz» adlı

sularından formalaşır. Mənsəbdə suyun həcminin müntəzəmliyi və çoxluğu bununla

izah olunur. Sumqayıt şəhərinin cənub qurtaracağından «Samur-Abşeron» kanalı

keçir. Bu kanalın suyu «Ceyranbatan Su anbarı» hövzəsinə axıdılır. Bakı və Sumqayıt

şəhərləri içməli su ilə bu hövzə vasitəsilə təmin olunur. Eyni zamanda, şəhər

ərazisində əsasən məişətdə və qismən sənaye müəssisələrində «Şollar» su mənbəyinin

ehtiyatlarından da istifadə edilir. Altıağac soyuq bulaqları mənzərəli Altıağac

kəndinin ətrafında, 1100 m yüksəklikdə yerləşir. Suyun temperaturu 8-130C-dir. İki

bulağın debiti 10 min 1itr/sutkadan çoxdur. Bakıdan 16 km aralıda, Masazır və

Novxanı kəndlərinin arasında yerləşən Masazır gölündə müalicəvi palçıq mövcuddur.

Abşeron iqtisadi rayonunun ərazisində müxtəlif həcmdə və əhəmiyyətdə bir sıra

göllər vardır. Abşeron gölləri tarixən yerin səthilə axan sular hesabına qidalanmış və

formalaşmışdır. Lakin rayonun ərazisi təsərrüfat cəhətdən mənimsənildikcə, göllərə

axıdılan təsərrüfat və məişət sularının miqdarı da artmışdır. Beləliklə, onların su

balansı əvvəllər atmosferdə gedən təbii proseslərin təsiri altında, sonradan isə

tədricən həm də insanların təsərrüfat fəaliyyətinin təsiri altında dəyişmişdir. Abşeron

göllərinin böyük təsərrüfat əhəmiyyəti olduğu çoxdan məlumdur. Bu göllər uzun illər

insanlara duz, yod-brom istehsalı, təsərrüfat obyektlərinin və əhalinin şiddətli yağış

sularından təhlükəsizliyini təmin etmək vasitəsi, habelə balneoloji, rekreasiya vasitəsi

kimi xidmət göstərmiş, palçığından isə müxtəlif xəstəliklərin (revmatizm, yel, dəri)

müalicəsində geniş istifadə edilmişdir.

Abşeron iqtisadi rayonunun torpaq örtüyü müxtəlifdir. Burada bir sıra torpaq

kompleksləri əlaqələnmişdir. Abşeronun bütün şimal və şərq hissəsi, habelə sahil


9

zolağı qumla örtülmüşdür. Rayonun şimal hissəsində qumluqlardan ibarət torpaq

sahələri çoxdur. Abşeron iqtisadi rayonunun mərkəzi hissəsi boz torpaqdan və

şoranlıqdan ibarətdir. Qərbdən iqtisadi rayona şorətəkli boz torpaq sahəsi bitişir. Qərb

hissəsində, dağ yamacları zonasında kənd təsərrüfatı üçün az yararlı olan torpaq

sahələri uzanır. Abşeronun mərkəzi hissəsinin bəzi yerlərində şoranlıqlara da rast

gəlmək mümkündür. İqtisadi rayonda külək eroziyası prosesinin intensivliyi

nəticəsində torpaq qatı havaya qalxır ki, bu da kənd təsərrüfatına böyük ziyan vurur.

Altıağac qoruğu Xızı rayonu ərazisində 4,4 min hektar ərazini əhatə edir. Qoruq

1958-ci ildə təşkil olunmuşdur. Təbii-iqlim və landşaft xüsusiyyətinə görə Altıağac

qoruğunda nadir fauna və floraya malik olan landşaft kompleksi mühafizə olunur.

Ərazinin 89 faizini təşkil edən meşəliklərdə qiymətli ağac və kol bitkiləri, heyvanat

aləmindən isə çöl donuzları ən mühüm eksponatlardan hesab olunur.


10

3. TƏBİİ EHTİYATLAR

Abşeron iqtisadi rayonu ölkənin faydalı qazıntılarla zəngin regionlarındandır.

İqtisadi rayon mişar və əhəng daşları, sement xammalı, kvars və tikinti qumları, eyni

zamandazəngin və müxtəlif tikinti materialları ehtiyatına malikdir. Rayonda aparılan

geoloji-kəşfiyyat işləri burada mütəmadi olaraq yeni tikinti materialları ehtiyatının

aşkara çıxarılması ilə nəticələnir.Rayonun tikinti materialları kompleksində karbonat

tipli əhəng ehtiyatları əsas yer tutur. Respublikada olan 37 əhəng-karbonat tipli

ehtiyatın 15-i Abşeron iqtisadi rayonunun payına düşür. Abşeron iqtisadi rayonunun

karbonat tipli tikinti materialları ehtiyatlarından hazırda mişardaşı, sement, əhəng,

üzlük plitə və s. istehsalında geniş miqyasda istifadə olunur. Abşeron iqtisadi

rayonunun ərazisində kərpic-kirəmid istehsalı üçün tamamilə yararlı gil ehtiyatı vardır.

Onların ümumi miqdarı 6,0 milyon m3-dən çox olmaqla, ölkədə mövcud olan ümumi

ehtiyatın 10,4 faizini təşkil edir. Abşeron iqtisadi rayonunun ərazisi tikinti qumu

ehtiyatı ilə də zəngindir. Ümumiyyətlə, Abşeron iqtisadi rayonu ən mühüm tikinti

materialları növləri ilə kifayət qədər təmin olunmuşdur. Bunlar rayonda iqtisadiyyatın

müxtəlif sahələrinin inkişafına, əhalinin məişət və təsərrüfat tikintilərinə olan

tələbatının ödənilməsinə əlverişli şərait yaradır.

Abşeron iqtisadi rayonu ərazisində sement istehsalı üçün xammal ehtiyatını əhəng

daşları, gil, gips daşı, pemza, digər mineral əlavələr təşkil edir. Əhəng daşı və gil

yataqları Abşeron yarımadasından 12 km şimalda yerləşir. Əhəng daşları yarımadanın

orta bölməsinin tipik dəniz sahili çöküntülərindən ibarətdir. Əhəng daşının faydalı

qalınlığı orta hesabla 16,58 m təşkil edir. Onların tərkibi: SiO2 ─ 8,7 faiz; Al2O3 ─ 1,5

faiz; Fe2O3 ─ 1,2 faiz; MqO ─ 0,8 faiz; CaO ─ 49 faiz; SO3 ─ 0,5 faiz; P2O5 ─ 0,1 faiz;

digərləri - 39 faiz təşkil edir.

Əsas kərpic-kirəmit materialı yaşına görə dördüncü dövr və yuxarı pliasen

çöküntülərinə aid edilən kontinental, bəzən də dəniz çöküntülərindən ibarət giltorpaq

və gildən ibarətdir. Abşeron iqtisadi rayonunda 2 gil yatağı vardır. Ehtiyatı 6,0 mln.

m3-dan çoxdur. Bu ehtiyatların 60 faizi Abşeron, 40 faizi Sumqayıt yatağının payına


11

düşür. Bu yataqların hər ikisi istismardadır. Abşeron yatağı Abşeron yaruslu

çöküntülərindən ibarətdir. Ehtiyatı 3,8 mln. m3-dən çoxdur. Dağ kütləsinin çıxarılışı

ildə144 min m3-dur. Sumqayıt yatağında illik gil çıxarılışı 28 min m3 təşkil edir.

Tikinti qumu yataqları cənub-qərb istiqamətində Xəzər sahili boyu uzanır.

Güzdək yatağı eyniadlı yaylada, qəsəbədən 1,5 km şimalda Güzdək

stansiyasından 20 km məsafədə yerləşir. Yataq aralarındakı məsafə 3,5 km olan iki

kiçik sahədən ibarətdir. Ehtiyatlarına görə (61,8 mln. m3) respublikada 2-ci yeri tutur.

Bu yatağın payına Abşeron əhəng daşının 28,4 faizi, respublika istehsalının 13,5 faizi

düşür. Bu daşlar yaşına görə Abşeron yarımadasının orta və yuxarı bölməsinə aid

edilir. Tərkibi kalsium karbonatın üstünlük təşkil etdiyi çöküntü mənşəli, məsaməli,

az çatlı açıq sarı və boz rəngli süxurlardan ibarətdir. Tərkibində CaCO3- ün miqdarı

85-97 faizdir. Yataq 1952-ci ildən istismar olunur. Əsas məhsulu mişar-daşıdır. İldə

13,8 mln. ədəd (229 min m3) istehsal olunur. Tullantısı 10 faiz təşkil edir ki, bundan

çınqıl istehsalında istifadə edilir. Ehtiyatları 250 ilə hesablanmışdır. Abşeron iqtisadi

rayonu ərazisində duz ehtiyatı da mövcuddur.


12

4. SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFIN MÜASİR VƏZİYYƏTİ

Ölkə iqtisadiyyatında həyata keçirilmiş iqtisadi islahatlar, regionların sosial-

iqtisadi inkişafı istiqamətində aparılan tədbirlər, sahibkarlığın inkişafı sahəsində

görülən işlər öz müsbət nəticələrini verməyə başlamışdır. Belə ki, 2003-2012-ci

illərdə Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi məhsul buraxılışının həcmi 5.7 dəfə,

adambaşına düşən ümumi məhsul buraxılışının həcmi isə 3,6 dəfə artmışdır. Lakin bu

göstərici ölkə üzrə orta göstəricidən azdır. Qeyd edilən dövrdə ölkə üzrə ümumi

məhsul buraxılışında artım 5,9 dəfə, adambaşına düşən ümumi məhsulun həcmində

artım isə 5.3 dəfə olmuşdur. 2012-ci ildə iqtisadi rayonun əhalisi ölkə əhalisinin 5,8

faizini təşkil etdiyi halda, məhsul və xidmətlərin ümumi buraxılışında rayonun xüsusi

çəkisi 2 faizə, sənaye məhsulu buraxılışında 1,5 faizə, kənd təsərrüfatı məhsulu

istehsalında 1,6 faizə, pərakəndə əmtəə dövriyyəsində isə 4,1 faizə bərabər olmuşdur.

2012-ci ildə ölkə üzrə adambaşına düşən ümumi məhsulun həcmi 6570.9 manat

olduğu halda, iqtisadi rayonda bu göstərici 2274.5 manata bərabər olmuşdur. Qeyd

etmək lazımdır ki, 2003-2012-ci illər ərzində Abşeron rayonunda ümumi məhsul

buraxılışının həcmi 10 dəfə, Xızı rayonunda 5.9 dəfə, Sumqayıt şəhərində 4.3 dəfə

artmışdır.

Ölkədə son illərdə iqtisadi artım yüksək olmuşdur. Bu artımın təmin olunması

əsasən xam neft, təbii qaz hasilatıvə bunlarla əlaqədar sahələrin inkişafı hesabına

təmin edilmişdir. Belə ki, ölkənin ümumi daxili məhsulunda bu sahələrin payı artmış,

lakinhəmin sahələrin əsasən Bakı şəhərində yerləşməsi iqtisadiyyatda digər

rayonların, o cümlədən Abşeron iqtisadi rayonunun payının aşağı olmasına səbəb

olmuşdur.


13

Cədvəl 1

Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi iqtisadi göstəriciləri

(faktiki qiymətlərlə, mln. manat)

Məhsulun ümumi buraxılışı Sənaye məhsulunun həcmi Cəmi kənd təsərrüfatı məhsulu20

03

2009

2010

2011

2012

2003

2009

2010

2011

2012

2003

2009

2010

2011

2012

Ölkə üzrə, cəmi

1049

0,4

3957

8,5

4765

9,9

5891

6,7

6148

0.3

4934

,5

2256

3,6

2797

8,2

3502

6,9

3456

5,0

1366

,52

1655

,5

3877

,7

4525

,2

4844

.3

Abşeron iqtisadi rayonu 21

5,7

626.

9

673,

6

970,

3

1224

.6

127,

1

251,

6

298,

5

475,

9

512.

8

23,5

74,5

71,3

65,6

77.2

Abşeron rayonu 48,7

259,

4

250,

3

330,

9

491.

2

7,38

92,1

88,4

100,

1

111.

4

16,8

50

42,1

41,7

42.5

Xızı rayonu 8,2

55

41,9

39,9

49.5

0,79

2,8

2,5

2,4

2.4

6,4

23,7

27,9

21,6

31.9

Sumqayıt şəhəri

158,

7

312,

5

381,

4

599,

5

683.

9

119,

65

156,

7

207,

7

373,

4

399.

3

0,4

0,8

1,4

2,3

2.8

İqtisadi rayonun ümumi məhsul buraxılışında Abşeron rayonunun payı 2003-cü ildə

22,6 faiz, 2012-ci ildə 40,1 faiz, Xızı rayonunun payı müvafiq olaraq 3,8 faiz və 4 faiz,

Sumqayıt şəhərinin payı isə müvafiq olaraq 73,6 faiz və 55,8 faiz olmuşdur.

Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi məhsul buraxılışında sənayenin payı 2003-cü ildə

58.9 faizə, 2011-ci ildə 41.9 faizə, kənd təsərrüfatının payı isə müvafiq olaraq 10.9 faizə və

6.3 faizə bərabər olmuşdur. Göründüyü kimi, sənayenin payı, azalmasına baxmayaraq, hələ

də iqtisadi rayonun iqtisadiyyatında üstünlük təşkil edir.

Baxılan 2003-2011-ci illərdə regionda təsərrüfat subyektlərinin sayı artmışdır. Bu

dövrdə regionda təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxslərin sayı 1.5 dəfə, fiziki

şəxslərin sayı isə 4.6 dəfə artmışdır.


14

Cədvəl 2 Təsərrüfat subyektlərinin sayı

Regionda hüquqi şəxslərin sayında ən yüksək artım Abşeron rayonunda 1,9 dəfə,

sahibkarlıqla məşğul olan fiziki şəxslərin sayında ən yüksək artım isə 5.1 dəfə olmaqla

Sumqayıt şəhərində qeydə alınmışdır.

Son illərdə regionda iqtisadi fəallığın artması orta aylıq əmək haqqının da artmasına

səbəb olmuşdur. Belə ki, 2012-cu ildə regionda orta aylıq nominal əmək haqqı 2003-cü ilə

nisbətən 6,9 dəfə artmışdır. Bununla yanaşı, regionda orta aylıq nominal əmək haqqı ölkə

üzrə orta səviyyədən 2003-cü ildə 1,8 dəfə, 2012-ci ildə isə 105.3 manat az olmuşdur.

2003 2009 2010 2011 2012

hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki

Ölkə üzrə cəmi 61136 157986 89939 272597 93416 306933 75632 364581 78966 432141

Abşeron iqtisadi rayonu 3249 6877 5116 21876 5388 24427 4568 27822 4882 31879

Abşeron rayonu 848 2356 1467 5851 1574 6597 1525 7623 1573 9087

Xızı rayonu 234 175 270 316 269 353 236 401 260 479

Sumqayıt şəhəri 2167 4346 3379 15709 3545 17477 2780 19798 3049 22313


15

5. DEMOQRAFİYA

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Abşeron

iqtisadi rayonunun əhalisi 01 yanvar 2013-ci il tarixə 538.4 min nəfər olmuş və ölkə

əhalisinin 5,8 faizini təşkil etmişdir. Regionun əhalisinin 92,2 faizi şəhərlərdə, 7,8 faizi isə

kəndlərdə yaşayır. Göründüyü kimi, iqtisadi rayon əhalisinin böyük hissəsi şəhər əhalisinin

payına düşür. Şəhər əhalisinin də 65,5 faizi sumqayıt şəhərində yaşayır.

Şəkil 1. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin sayı

(ilin əvvəlinə, min nəfər)

Şəkil 2. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin kənd və şəhər əhalisi üzrə bölgüsü

(faizlə)

338,2364,8

389,8

450,9

512,6 517,5 522,8 538,4

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

600,0

1990 1995 2000 2005 2009 2010 2011 2012

7,3 7,9 7,7 7,8 7,8 5,5 5,8 5,6 5,9 7,7 7,7 7,7 7,8 7,8

92,7 92,1 92,3 92,2 92,2 94,5 94,2 94,4 94,1 92,3 92,3 92,3 92,2 92,2

0

20

40

60

80

100

120

1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Kənd əhalisi Şəhər əhalisi


16

Şəkil 3. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə demoqrafik vəziyyət (nəfər)

Cədvəl 3

Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin yaş qrupları üzrə sayı

(2013-cu ilin əvvəlinə)

Cəmi Kişi Qadın

nəfər faiz nəfər faiz nəfər faiz Cəmi 538433 100 266661 100 271772 100

o cümlədən: 0-4 39329 7.30 21426 8.03 17903 6.59 5-9 41571 7.72 22366 8.39 19205 7.07

10-14 34750 6.45 18761 7.04 15989 5.88 15-19 41396 7.69 21751 8.16 19645 7.23 20-24 52833 9.81 26083 9.78 26750 9.84 25-29 56828 10.55 27127 10.17 29701 10.93 30-34 49674 9.23 24401 9.15 25273 9.30 35-39 38820 7.21 18805 7.05 20015 7.36 40-44 37441 6.95 17252 6.47 20189 7.43 45-49 37699 7.00 17822 6.68 19877 7.31 50-54 37973 7.05 18283 6.86 19690 7.25 55-59 26619 4.94 12393 4.65 14226 5.23 60-64 17721 3.29 8546 3.20 9175 3.38 65-69 7559 1.40 3517 1.32 4042 1.49 70-74 8583 1.59 3924 1.47 4659 1.71 75-79 5949 1.10 2703 1.01 3246 1.19 80-84 2593 0.48 1111 0.42 1482 0.55 85-89 830 0.15 312 0.12 518 0.19 90-94 219 0.04 65 0.02 154 0.06 95-99 41 0.01 13 0.00 28 0.01

100- …. 5 000 0 0.00 5 0.00

4977 4632 4372 44085326 5746

6454 65707458 6987 7228 7620

10341

1742 1771 1801 2019 2123 2313 2249 2411 2368 2358 2574 2475 2635

3235 2861 2571 23893203 3433

4205 41595090 4629 4654 5145

7706

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Doğulanlar Ölənlər Təbii artım


17

6. ƏMƏK BAZARI

Şəkil 4. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə muzdla işləyənlərin sayı (min nəfər)

Şəkil 5. Muzdla işləyənlərin orta aylıq nominal əmək haqqı (manat)

Şəkil 6. Məşğulluq xidməti orqanlarında işsiz stasusu alan şəxslərin sayı (nəfər)

70,3 71,3 7467,8 67,9 72 74,1

80,7 82,8 80 79,875,1 75,5

9,3 9,4 12,9 11,5 11,3 14,7 15,720,7 24,1 22,8 23,2 20,7

2,3

1,6 2,5 2,3 1,7 1,7 1,8 1,9 2,1 2,2 2,2 2,4 2,1

22,7

59,4 59,4 58,854,6 54,9 55,5 56,5 57,9 56,5 55 54,2 52,3 50,5

0102030405060708090

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron rayonu Xızı rayonu Sumqayıt şəhəri

44,3 52 63,1 77,4 99,4 123,6 149

215,8274,4 298

331,5364,2

398,4

33,9 37,2 39,2 42,7 63,3 76,6 101,9154

198,9 199,3246 271,1 293,1

0

100

200

300

400

500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Azərbaycan Respublikası Abşeron iqtisadi rayonu

31 47 49 75 98 101 115 123 151 215 222 263 285

37 40 17 24 33 44 57 77 75 78 81 99 87338

413576

847926 946

730 692 732 719595

845969

0

200

400

600

800

1000

1200

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Abşeron rayonu Xızı rayonu Sumqayıt şəhəri


18

Şəkil 7. Abşeron iqtisadi rayonunda işsizliyə görə müavinət alanların sayı (nəfər)

Şəkil 8. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə açılmış yeni iş yerləri (nəfər)

Şəkil 9. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə yeni açılmış daimi iş yerləri (nəfər)

121 106212 211

304193

122

408

233343

1177

720

100

200

300

400

500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

2259

537

2415Abşeron rayonu

Xızı rayonu

Sumqayıt şəhəri

265 20

4461

yeni yaradılmış müəssisə vətəşkilatlarda

mövcud müəssisə vətəşkilatlarda

fəaliyyəti bərpa edilmiş müəssisə və təşkilatlarda

fiziki şəxslərdə


19

Şəkil 10. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin gəlirləri (manat)

Şəkil 11. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin adambaşına düşən gəlirləri (manat)

685225,8

241752,8

25229,1

768594,8

268868,2

27576,8

916160

302901,3

31015,7

994976,2

366441,0

32995,4

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

Sumqayıt Abşeron Xızı

2009 2010 2011 2012

2210

1271

1710,5

2453,3

1401,1

1845,2

2874,7

1551,5

2027,2

3059,6

1853,5

2128,7

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Sumqayıt Abşeron Xızı

2009

2010

2011

2012


20

7. SƏNAYE

Şəkil 12. Fəaliyyət göstərən müəssisələrin sayı

(vahid)

Şəkil 13. Sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin) həcmi (əvvəlki ilə nisbətən, faizlə)

0

50

100

150

200

250

300

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

142

168

201 194204

217236

245257 259 258

213 213

0

20

40

60

80

100

120

140

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

110 110,8119,9

112,8118,7

86,1

126,9

74,2

127,5 128,5

112,7


21

Şəkil 14. Sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin) həcmi (müvafiq ilin qüvvədə olan faktiki qiymətləri ilə, mln. manat)

Cədvəl 4 İstehsal edilmiş sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin)

fəaliyyət növləri üzrə bölgüsü (min manat)

2008

cəmi; 423588

enerji materiallarından başqa, faydalı qazıntıların hasilatı 14043

içki və tütün də daxil olmaqla qida məhsullarının istehsalı 57508

toxuculuq və tikiş sənayesi 2197

dəri, dəridən məmulatlar və ayaqqabı istehsalı 299,9

oduncaqların emalı və ağacdan məmulatların hazırlanması 1645

sellüloz-kağız istehsalı; nəşriyyat işi 6096

neft məhsullarının istehsalı 8878

kimya sənayesi 159999

rezin və plastik kütlə məmulatlarının istehsalı 1763

digər qeyri-metal mineral maddələrin istehsalı 22792

metallurgiya sənayesi və metal məmulatların istehsalı 110165

maşın və avadanlıqların istehsalı 2042

elektrik, optik və elektron avadanlıqların istehsalı 349,3

emal sənayesinin digər sahələri 5709

elektrik enerjisi, qaz və suyun istehsalı, bölüşdürülməsi 30100

11283 83

127

208 224,7

303,8344,7

430,2

251,2298,6

475,9512,8

0

100

200

300

400

500

600

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


22

Şəkil 15. Sənaye məhsulunda dövlət və qeyri-dövlət sektorunun payı (faizlə)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

16,4 16,6 13,5 8,115,2 20,7

28,1 29,141 36,9 37,6

52,4

83,6 83,4 86,5 91,984,8 79,3

71,9 70,959 63,1 62,4

47,6

Qeyri dövlət sektoru Dövlət sektoru


23

8. KƏND TƏSƏRRÜFATI

Şəkil 16. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə əkin sahəsinin bölgüsü

(hektar)

Şəkil 17. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə istehsal (ton)

0 500 1000 1500 2000 2500 3000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2405

2502

2399

2598

2634

2954

2201

2343

2449

1944

1992

2425

1375

1204

1221

1345

1326

1633

1299

1521

1522

1323

349

368

414

434

457

578

635

492

485

474

525

469

2261

2565

2394

2291

2292

2557

2676

2721

2725

2717

2717

2753 Üzüm

Meyvə bağları

Ərzaqlıq bostan bitkiləri

Tərəvəz

Kartof

Dən üçün qarğıdalı

Arpa

Buğda

Dənli və dənli paxlalılar

27205206 6369 6669 5544 5579

7865 7816 74592476

37263792 3106

3281 37072809 2932 3658

339

293353 105

124 134209 217 223

1184

19091709

13171155 1419

938 1085 1287

02000400060008000

1000012000140001600018000

2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Buğda Meyvə və giləmeyvə Üzüm Bostan məhsulları Taxıl Tərəvəz Kartof


24

Şəkil 18. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə məhsuldarlıq

(sent/ha)

Şəkil 19. Abşeron iqtisadi rayonunda heyvandarlığın əsas göstəriciləri (mal-qaranın sayı, baş)

Cədvəl 5 Abşeron iqtisadi rayonunda əsas heyvandarlıq məhsullarının istehsalı

(təsərrüfatın bütün kateqoriyalarında)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ət (kəsilmiş çəkidə, ton) 4825 3879 4712 3611 2069 2543 4471 4258

Süd, ton 29945 35037 35085 36444 38457 42678 51641 53580

Yumurta, min ədəd 229622 115002 196335 334687 418393 333805 136158 210700

83 87 92 89 91 90 98 85 95

45,5 44,423,2

7,1 8,4 9,1 17,9 18,0 7,312,5 14,7 14,3 14,7 14,2 15,4 15,1 15,6 16,00

50

100

150

2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Kartof Tərəvəz Taxıl Bostan məhsulları Üzüm Meyvə və giləmeyvə Buğda

24135

28878

28569

31052

31577

31592

31457

32365

33578

160023

180900

179141

208113

207425

206420

196088

201140

211663

917

3061

3894

4064

3083

173

292

161

0,0

0 50000 100000 150000 200000 250000

2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Donuzlar

Qoyunlar və keçilər

İri buynuzlu mal-qara


25

9. TİKİNTİ VƏ İNVESTİSİYA

Şəkil 20. Əsas kapitala investisiyalar

(milyon manat)

Şəkil 21. İstifadəyə verilmiş əsas fondlar (milyon manat)

23,91 11,96 15 24,29

68,63

135,5

256,7

208,4

379,8

189,4

119

251,1

365,7

15,67 9,6 11,34 18,11

61,1646,32

68,26

163,97

355,7

154,1

105,4

177,4

327,7

0

50

100

150

200

250

300

350

4002000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Cəmi Tikinti-quraşdırma işlərinə

5,47

91,62

13,27

25,11

57,44

39,8634,94

112,52

59,98

45,37 46,39

65,61

11,26

0

20

40

60

80

100

120

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


26

Şəkil 22. Tikinti müəssisələrinin sayı (vahid)

Şəkil 23. Öz gücləri ilə yerinə yetirilmiş podrat işlərinin həcmi (milyon manat)

Şəkil 24. Yaşayış evlərinin (fərdi yaşayış evləri nəzərə alınmaqla) istifadəyə verilməsi

(min kv. m)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

8577

93 96 100

125133

156141

96 103 97 99

11,7 7,632,6 21,2 22,3 35,8

63,7

252,3

346,2

270,2

467,1521,1

323,6

0

100

200

300

400

500

600

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

42,663,9

143,7 151,6

230,1 225,2

37,7

111,293,3

118,7

86,2

126,1112,5

0

50

100

150

200

250

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


27

10. TİCARƏT VƏ XİDMƏT

Şəkil 25. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə pərakəndə ticarət dövriyyəsi (min manat)

Şəkil 26. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi

0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000

2005

2008

2009

2010

2011

2012

187416,1

458619,0

506235,0

568872,7

664764,9

719727,3

4,12 4,34 4,41 4,29 4,19 4,09

114 115,4 110,5 105,9 107,5 107,3

0

20

40

60

80

100

120

140

2005 2008 2009 2010 2011 2012

Respublika üzrə ümumi əmtəə dövriyyəsində xüsusi çəkisi faizlə

Kəçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən artım dinamikasi


28

Şəkil 27. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlərin həcmi

(min manat)

Şəkil 28. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlər (əvvılki ilə nisbətən, faizlə)

0 50000 100000 150000 200000 250000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

13007

13454

14244

16276

18831,9

26568,8

39102,7

66849,2

126610

150740

175794,3

199495,9

219647,4

105,6 104,8 105,9113,4 114,8

128,7

143,4136,4

170

111,2 111,8 108,4 108,8

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


29

Şəkil 29. Abşeron iqtisadi rayonunda adambaşına əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlər

(manat)

Şəkil 30. Abşeron iqtisadi rayonunda göstərilmiş məişət xidmətlərinin həcmi (min manat)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

33,98 35 36,4 34,37 41,7858,38

84,41

141,47

233,51259,89

300,39335,72

363,86

0 5000 10000 15000 20000 25000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

3470,5

3558,4

3700,9

4122

4772,4

6060,3

7522,7

9857,9

13618,8

16093,7

18155,7

20062,3

20926,3


30

Şəkil 31. Abşeron iqtisadi rayonunda adambaşına göstərilmiş məişət xidmətləri (manat)

Şəkil 32. Abşeron iqtisadi rayonunda göstərilmiş məişət xidmətləri (əvvəlki ilə nisbətən, faizlə)

0

5

10

15

20

25

30

35

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

10,5913,32

16,3

20,86

25,1227,75

31,0233,84 34,67

105,8 105,3 106,2 110,2114,9

126,7 123,4114,1

124,6114,3 110 108,8

102,7

0

60

120

180

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


31

11. NƏQLİYYAT VƏ RABİTƏ

Şəkil 33. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə ümumi istifadədə olan

avtomobil yollarının uzunluğu (km-lə)

Şəkil 34. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobillərin sayı (ədəd)

84

74

98

136

6

I dərəcəli

II dərəcəli

III dərəcəli

IV dərəcəli

V dərəcəli

20684

21236

21204

21431

22602

23966

25792

26374

28908

31888

33405

35870

42911

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


32

Şəkil 35. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobillərin tiplər üzrə bölgüsü (ədəd)

Şəkil 36. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə yük daşınması (min ton)

16005

15707

15577

15824

16645

17403

19109

19139

21709

24416

26097

28882

34945

1247

1631

1762

1807

1931

2047

2053

2049

1966

1997

1970

1728

1834

3338

3311

3284

3211

3416

3889

3927

4214

4471

4699

4552

4801

5589

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Yük avtomobillərinin sayı

Sərnişin avtobusları

Sərnişin minik avtomobilləri

1666

22392108 2180

23982567

27753038

32433487

3818

4119

4431

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


33

Şəkil 37. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə yük dövriyyəsi (milyon ton/km)

Şəkil 38. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşınması (min sərnişin)

Şəkil 39. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin dövriyyəsi (milyon sərnişin/km)

148,5189,9 196,4 200,9

224,2246,2 252,7 262,6 280,3

303,7329,9

376,3405,2

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

62870 67481 68004 68571 71322 73533 77080 8160487661

94694102097

109777

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

784,3 881,3924,7 955,3 1004,8 1064,1

1146,81228,2

1297,31376,8

1462,41556,4

1653,3

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


34

Şəkil 40. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilən rabitə xidmətlərinin həcmi

(min manat)

Şəkil 41. Abşeron iqtisadi rayonunda rabitə müəsissələrinin sayı (ədəd)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

22902995

3763 41304737

54766335 6502

1079510 097,010 443,0

255 311 333 360 401 590 726 842 900 988,1 1 072,72035

26853431 3770

43364886

5609 56606535,3 6 704,0 7 211,0

Rabitə xidmətlərinin həcmi(faktiki qiymətlərlə)min manatPoçta müəssisələri üzrə xidmətlərin həcmi min manatTelekommunikasiya müəssisələri üzrə xidmətlərin həcmi min manat

0

10

20

30

40

50

60

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

2831

35 3638

40 4044 43

2427

31 3234

36 3640 40

44

52

32 3134

3230

3436

38 3739 40

ATS-lərin sayı vahid Elektron sistemli ATS-lərin sayı vahid Poçta şöbələrinin sayı vahid


35

Cədvəl 6 Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilən rabitə xidmətlərinin həcmi

2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Çıxan teleqramların sayı, min ədəd 8,6 4,8 3,8 4 5,6 4,6 4,5 7.1 6.3

Poçt göndərişlərinin sayı, min göndəriş 1076 1198 1278 195 237 296 379 454 350.8

Şəhərlərarası telefon danışıqlarının sayı, min danışıq 7639 11919 12967 13058 12248 10306 9212 8453 7242

Şəkil 42. Abşeron iqtisadi rayonunda ATS-lərin əsas göstəriciləri

Şəkil 43. Abşeron iqtisadi rayonunda mobil telefon abunəçilərinin sayı (min abunəçi)

46941 64217 7019684196 84940 86352 88370

110036 116972

0 034292 34292 40896

54496 55240 56552 5847080136

116972 118 746 126 694

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ATS-lərin ümumi tutumu nömrə Elektron sistemili ATS-lərin ümumi tutumu nömrə

44 55,6 88 103,7169,5

362

697,9

1034

1163 1 180,0 1 202,3

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


36

12. BÜDCƏ-MALİYYƏ SEKTORU

Şəkil 44. Abşeron iqtisadi rayonunda büdcə xərcləri (manat)

Şəkil 45. Abşeron iqtisadi rayonunda büdcə gəlirləri (manat)

0

20000000

40000000

60000000

80000000

100000000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

35520001439080417774296

229573103576680143689679

59636967

55954713

60 608 37560 743 000

77000

127939916052691995285

30010083832186

495566948947435 394 294 4 946 384

1140000

37654134745206

6375169

1039253713674570

21010500

2042413624 027 209

23 794 000

Abşeron

Xızı

Sumqayıt

0

10000000

20000000

30000000

40000000

50000000

60000000

70000000

80000000

90000000

100000000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

35520003586800507120070194001189280020088700

349304004195390046 108 000

62 496 000

77000 97600 134400 199200520000

965800

13561001179700

1 275 000

1 468 000

1140000138180021062004233200

7818000

8875000

1653160016822600

24 600 000

34 148 000

Abşeron

Xızı

Sumqayıt


37

Şəkil 46. Yerli gəlir və xərcləri tənzimləmək üçün mərkəzləşdirilmiş xərclərdən ayrılan vəsait

(manat)

Şəkil 47. Abşeron iqtisadi rayonunda bələdiyyələrin büdcəsinin gəlirləri (min man)

0

5000000

10000000

15000000

20000000

25000000

30000000

35000000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

8356911,21080400412703096,4

17308956

246054012360097924706567

1400081316 072 375

0

1003246,61181799

1470869,2

1834001

248980828663863599569

37150434 128 294

3 498 384

1945146,4

23836132639006,8

2425830

61395374799570

4478900

3601536

5 949 209

0

Abşeron

Xızı

Sumqayıt

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Fakt Fakt

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

362,51070,7798,8982,51239

33383996,6

5414,5

9406

6383

10235,1

4603

8462,7

3478 39704771,1

45,3

85,982,4 222,2160,9

136,3

189,8

225,8

225,8

126,7

358

126,2

374,4

160,5504,6

196,5

902,6743,11414,1

13641120,1

1012,5

1336,6

1513,9

1513,9

900,9

907,1

619,4

1225

737

1065,91339

Sumqayıt

Xızı

Abşeron


38

Şəkil 48. Abşeron iqtisadi rayonunda bələdiyyələrin büdcəsinin xərcləri (min man)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Fakt Fakt

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

399,5743,5662,911891392,62913,9

39915579,3

9214

6927,7

10252,3

4248,7

8477,9

3749,13972,74259,1

60,8 70,3 117,8188,3164,1

133,7

193,6

210,3

338,7

167,1

356,1

126,1

479,4

153 213,4400,2

903,9731,31414,11329,71120,1

1019,7

1336,6

1088,6

1809,9

1331,4

907,1

615,2

1225

740,21034,4

1317,9Sumqayıt

Xızı

Abşeron


39

13. SOSİAL SAHƏ

13.1. Səhiyyə

Şəkil 49. Abşeron iqtisadi rayonunda səhiyyənin əsas göstəriciləri

Şəkil 50. Abşeron iqtisadi rayonunda xəstəxana müəssisələrinin sayı (vahid)

3624 3624 3624 3624 3607 3607 3621 3616 3518 3534 3693 3718 3866

3050 2750 2750 2750 2750 2900 2900 2960 2941 2914 2792 2797 28173168 3177 3134 3120 3144 3266 3339 3407 3536

35823544 3426 3385

1302 1368 1367 1392 1424 1466 1600 1672 1829 1974 19991816 1815

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ambulator müəssisələrinin gücü (növbədə gələnlərin sayı)Xəstəxana çarpayılarının sayıOrta tibb işçilərinin sayı nəfərBütün ixtisasdan olan həkimlərin sayı nəfər

21 21 21 21 2122 22

25

27

25

21 2122

10

20

30

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


40

Şəkil 51. Abşeron iqtisadi rayonunda səhiyyənin əsas göstəriciləri

33,9 35,3 34,9 35,3 35,8 36,5 38,8 4043,1

38,1 38,234,3 33,7

82,4 81,9 80,1 79,1 79 81,3 80,9 81,6 83,3

69,2 67,864,8 62,9

79,3

70,9 70,3 69,7 69,172,2 70,3 70,9 69,3

56,3

63,4

52,9 52,3

94,2 93,4 92,6 91,9 90,6 89,8 87,8 86,682,9

68,3 70,6 70,3 71,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

əhalinin hər 10000 nəfərinə həkimlərin sayı

əhalinin hər 10000 nəfərinə orta tibb işçilərin sayı

əhalinin hər 10000 xəstəxana çarpayılarının sayı

əhalinin hər 10000 nəfərinə ambulator müəssisələrinin gücü


41

13.2. Təhsil

Cədvəl 7

Abşeron iqtisadi rayonunda təhsilin əsas göstəriciləri

2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Məktəbəqədər müəssisələrin sayı

87 87 87 87 86 86 87 87 88

Məktəbəqədər müəssisələrdə uşaqların sayı, nəfər

8695 9036 9055 9398 9966 10736 11187 10264 10334

Gündüz ümumitəhsil müəssisələrinin sayı (dövlət)

88 88 88 98 99 100 100 100 102

Günduz ümumitəhsil müəs-sisələrində şagirdlərin sayı, nəfər (dövlət)

85295 80154 77975 76612 74706 72388 71058 71670 74243

Gündüz ümumitəhsil müəssisələrinin sayı (qeyri-dövlət)

1 1 1 1 1 1 2 2 2

Günduz ümumitəhsil müəssisələrində şagirdlərin sayı, nəfər (qeyri-dövlət)

303 326 328 318 304 313 435 438 684

Sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün xüsusi məktəblər

2 2 2 2 2 2 2 2 2

Şəkil 52. Məktəbəqədər müəssisələrdə təminat (100 yerə düşən uşaq hesabı ilə)

75 7682 80 78

82 81

9095

103 10193 93

0

20

40

60

80

100

120

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


42

Şəkil 53. II və III növbədə oxuyanların xüsusi çəkisi (faizlə)

Cədvəl 8 Abşeron iqtisadi rayonunda ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində

təhsilin əsas göstəriciləri 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ali məktəblərin sayı, cəmi 1 1 2 2 2 2

O cümlədən: dövlət 1 1 1 1 1 1

qeyri-dövlət - - 1 1 1 1

Ali məktəblərdə tələbələrin sayı, nəfər 4945 5073 7696 7731 8081 8379


qeyri-dövlət - - 2508 2408 2731 3019

Orta-ixtisas təhsili müəssisələrinin sayı, cəmi 5 5 5 5 4 4


qeyri-dövlət 1 1 1 1 - -

Orta-ixtisas təhsili müəssisələrində tələbələrin sayı, nəfər

3807 1330 3193 2986 2876 2837


qeyri-dövlət 696 361 109 - - -

41,9 41,9

32,5

43,3 41,538

35,332,3 32,8

25,3 24,8 25,5 24,0

0

10

20

30

40

50

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


43

13.3. Elm Cədvəl 9

Abşeron iqtisadi rayonu üzrə elmin əsas göstəriciləri

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Tədqiqat və işləmələri yerinə yetirən təşkilatların sayı

8 9 9 7 8 11

Tədqiqat və işləmələrlə məşğul olan heyətin sayı 1189 1234 1118 728 1123 804

Bundan başqa, elmi-tədqiqat bölmələrinin ştatında olmayan, lakin tədqiqat və işləmələri yerinə yetirən, ali məktəblərdə çalışan elmi-pedaqoji işçilərin sayı

356 356 165 - - -

Yerinə yetirilmiş elmi-texniki işlərin həcmi (min manat)

2328,6 4369,1 5036,1 5014,4 7547 5251.3

Tədqiqat və işləmələrdə istifadə olunan əsas vəsaitlər (milyon manat)

4 5,3 3,7 2,9 2,6 5.8

Tədqiqat və işləmələrə çəkilən ümumi xərclər (min manat)

2492,1 5163,5 4290,4 4496,7 7671,2 5461.2

Tədqiqat vəişləmələrdə istifadə olunan daxili xərclər (min manat)

2490,3 5137,2 4290,4 4496,7 7648,5 5444.4


44

13.4. Mədəniyyət Şəkil 54. Abşeron iqtisadi rayonunda mədəniyyətin əsas göstəriciləri

Şəkil 55. Abşeron iqtisadi rayonunda kütləvi kitabxanalarda

hər 1000 sakinə kitab fondu (nüsxə)

54 54 54 5451 51 51 51 51 51

55 55

49

39 39 39 39 3835 35 35 35 35

4338 37

4 4 4 4 4 4 4 4 5 6 7 7 7

0

10

20

30

40

50

60

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Kütləvi kitabxanaların sayı klub müəssislərinin sayı Muzeylərin sayı

6733

25532898

2494 2379 2369 2302 2260 22481773 1774 1750 1707

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


45

Şəkil 56. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin hər 1000 nəfərinə muzeyə gələnlərin sayı

(vahid)

Cədvəl 10 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə mədəniyyətin göstəriciləri

Par

kların

sayı

onla

rdan

Mədən

iyyə

t və

Tur

izm

N

azir

liyi

nə ta

be o

lanl

ar Ölkə əhəmiyyətli Yerli əhəmiyyətli

arxe

oloj

i

bağ-

park

, mon

umen

tal

və x

atirə

abidələr

i

m

emar

lıq

arxe

oloj

i

bağ-

park

, mon

umen

tal

və x

atirə

abidələr

i

deko

rati

v, tə

tbiq

i sənət

ab

idələr

i

3 2 35 1 36 5 3 4

22 2428

25

3437

49

3630 31

43 4548

0

10

20

30

40

50

60

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


46

13.5. Sosial təminat

Şəkil 57. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonunda təyin olunmuş sosial müavinətlər

(nəfər)

Şəkil 58. 2012-ci ildə 1 nəfərə düşən orta aylıq ünvanlı dövlət sosial yardımın məbləği

(manat)

649

4 760

1 855

3 510

3 969

1 3381 066

Yaşa görə

Əlilliyə görə

Ailə başçısını itirməyə görə

Sağlamlıq imkanları məhdud olan 18 yaşınadək uşaqla

Kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görəUşaqlı ailələrə (uşaqların sayı)

1 yaşınadək uşağı olan ailələrə

55,00

44,22

49,5060,50

31,94

10,98 40,00

Yaşa görə

Əlilliyə görə

Ailə başçısını itirməyə görə

Sağlamlıq imkanları məhdud olan 18 yaşınadək uşaqla

Kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə

Uşaqlı ailələrə (uşaqların sayı)

1 yaşınadək uşağı olan ailələrə


47

Şəkil 59. 2012-ci ilin əvvəlinə Abşeron iqtisadi rayonunda pensiyaçıların sayı (nəfər)

44760

19374

6482

yaşa görə

əlilliyə görə

ailə başçısını itirməyə görə


48

13.6. Mənzil təsərrüfatı

Şəkil 60. Abşeron iqtisadi rayonunda bütün mənzil fondu (ümumi sahə, min kv.m.)

Şəkil 61. Abşeron iqtisadi rayonunda 1 nəfər sakinə orta hesabla düşən yaşayış sahəsi

(kv.m.)

4935

,4

4990

,7

5072

,1

5035

,1

5221

7897

,7

5458

5573

,9

8646

,1

8818

,7

8927

,1

9087

,2

9199

,7

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

17

16,9

17

17,1

17,2

17,1

16,75

16,8

16,85

16,9

16,95

17

17,05

17,1

17,15

17,2

17,25

2005 2008 2009 2010 2011 2012


49

Şəkil 62. Abşeron iqtisadi rayonunda özəlləşdirilmiş mənzillərin sayı (ədəd)

Şəkil 63. Abşeron iqtisadi rayonunda özəlləşdirilmiş mənzillərin sahəsi (ümumi sahə, kv.m.)

1194 1308 13551531

18512128

1738

3731

2048

1144 1145

15111387

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

2000 2001 2002 2003 32004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

6463874214

7723989239

106075127130

100342225400

1315546931770927

9954686486

0 50000 100000 150000 200000 250000

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012


50

13.7. Turizm

Cədvəl 11 Abşeron iqtisadi rayonu üzrə turizmin əsas göstəriciləri

2007 2008 2009 2010 2011 2012İqtisadi rayon ərazisində xidmət göstərilmiş Azərbaycan turistlərinin sayı, nəfər

1705 229 137 271 342 324

Qəbul edilmiş turistlərin sayı 310 177 74 271 342 150Göndərilmiş turistlərin sayı 1406 52 63 - - 174Cəmi həyata keçirilmiş turgünlərin sayı, adam-gün 11703 924 1403 1405 2217 1920

Şəkil 64. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonunda mehmanxana və mehmanxana tipli müəssisələrdə nömrələrin sayı

(vahid)

Şəkil 65. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə səfərin məqsədinə görə yerləşdirilmiş turistlərin sayı

(nəfər)

87

505

245

lüks dərəcəli

I dərəcəli

turist dərəcəli

580237716

95324

istirahət, əyləncə

işgüzar səfər

müalicə

sair


51

Şəkil 66. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə yaşayış müddətinə görə yerləşdirilmiş turistlərin sayı

(nəfər)

48904

49145

0

1-3 gün

4-7 gün

8-28 gün

29 gün və daha çox


52

13.8. Cinayətkarlıq və hüquqpozmalar

Şəkil 67. Abşeron iqtisadi rayonunda qeydə alınmış cinayət hadisələri

849 893 960 932 913

11151219 1226

13831516

1761 17261571

333 292145 114 99 113 117 148 176 148 166 164 180

31 38 43 48 24 66 12 24 29 12 28 64 280

600

1200

1800

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Cəmi Ağır və xüsusilə ağır cinayətlər 14-17 yaşlı uşaqlar tərəfindən törədilmiş cinayətlər


53

14. EKOLOGİYA

Şəkil 68. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə stasionar mənbələrdən çirkləndirici

maddələrin atmosferə atılması (min ton)

Şəkil 69. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə ekoloji göstəricilər

17,822,5

13,1

32,3

59,1

27,4

12,315,9

23,2

8,12,5 4,7 5,9

0

10

20

30

40

50

60

70

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

92

29 30

60 66 59,378 68

113136

262,8

198,8 192,8

15 6

5371

23 19 21 22 15,3 14,7 16,736,2

76,9

0

50

100

150

200

250

300

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Atılan çirkab su, mln.kub m. Nəql edilərkən itən su, mln. kub m.


54

15. SAHİBKARLIĞA KÖMƏK MİLLİ FONDU TƏRƏFİNDƏN SAHİBKARLIQ SUBYEKTLƏRİNƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR HAQQINDA MƏLUMATLAR

Şəkil 70. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən Abşeron iqtisadi rayonunda kredit verilmiş sahibkarlıq subyektlərinin sayı

(nəfər)

Şəkil 71. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən Abşeron iqtisadi rayonunda sahibkarlıq subyektlərinə verilmiş kreditlərin məbləğləri

(min manat)

50

98

140

43

66

14

5765

0

100

200

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2157,44882,3

14311,1

6574,1

11519,2

7149

41402

24588,4

0

4000

8000

12000

16000

20000

24000

28000

32000

36000

40000

44000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011


55

Şəkil 72. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun Abşeron iqtisadi rayonunda kredit verdiyi sahibkarlıq subyektləri tərəfindən yeni yaradılmış iş yerləri

(nəfər)

14361582

2335

1423

881

538

1033

703

0

500

1000

1500

2000

2500

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011


56

16. “AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2009-2013-cü İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI” ÜZRƏ ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNDA İNVESTİSİYA QOYULUŞLARININ HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ NƏZƏRDƏ TUTULAN SAHƏLƏR

ABŞERON İQTİSADİ RAYONU

Heyvandarlıq, quşçuluq, tərəvəzçilik, bostançılıq və digər kənd təsərrüfatı sahələrinin inkişafı Yüngül və yeyinti sənayesinin inkişafı

Tikinti materialları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyat işləri

Xəzər dənizinin sahil zolağında modul tipli sutəmizləyici qurğuların quraşdırılması

Regiondan keçən ölkə əhəmiyyətli avtomobil yollarının reabilitasiyası və yenidən qurulması İqtisadi rayonda 220 kV-luq yeni hava elektrik xətlərinin tikintisi

Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün mənzil tikintisi

Sumqayıt şəhəri Neft-kimya və metallurgiya sənayesinin müasir texnologiyalar əsasında inkişafı Yeyinti sənayesinin inkişafı Elektron sistemlərin yığımı və digər növ mülki məmulatların istehsalının təşkili Şəhərdə yeni yarımstansiyaların tikintisi Şəhərin elektrik verilişi xətlərinin yenidən qurulması Şəhərdə qazanxanaların təmiri, yenidən qurulması, modernləşdirilməsi və yenilərinin tikintisi, məhəllədaxili və binadaxili istilik təchizatı sistemlərinin əsaslı təmiri və bərpası Əhalinin qaz təminatının yaxşılaşdırılması üçün yeni qaz kəmərlərinin çəkilməsi, yaşayış massivlərinin qazlaşdırılması Şəhərin telefon şəbəkəsinin rekonstruksiyası Şəhərin su təchizatı sisteminin genişləndirilməsi, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərin yaşayış massivlərinin kanalizasiya sistemlərinin təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Ətraf qəsəbələrin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması Şəhərin səhiyyə müəssisələrinin təmiri, tikintisi və avadanlıqlarla təchiz olunması Şəhərin mədəniyyət obyektlərinin təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərdə idman-sağlamlıq obyektlərinin əsaslı təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərin təhsil müəssisələrinin əsaslı təmiri, yenidən qurulması və tikintisi


57

Abşeron rayonu Rayon üzrə aqroservis xidmətinin təşkili Quşçuluğun inkişafı Zeytun və zəfəran təsərrüfatlarının inkişafı Rayonda mişar daşı, əhəngdaşı, sement xammalı, tikinti qumları və s. tikinti materialları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyat işlərinin təşkili Xırdalan şəhərinin küçə və prospektlərinin genişləndirilməsi və yenidən qurulması Rayonun kənd və qəsəbələrarası, eləcə də kənd, qəsəbə və şəhərdaxili yollarının inkişafı və bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrinin elektrik enerjisi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə mövcud yarımstansiyaların, o cümlədən yeni yaşayış massivlərinin elektrik enerjisi təchizatı şəbəkələrinin bərpası və yenilərinin tikintisi Rayon ərazisində hava elektrik verilişi xətlərinin yenidən qurulması və 0,4 kV-luq elektrik şəbəkəsinin özünüdaşıyan izolyasiyalı naqillərlə quraşdırılması “Xırdalan” yarımstansiyasının və elektrik hava xətlərinin yenidən qurulması Rayonun yaşayış məntəqələrində sosial və ictimai obyektlərin istilik təchizatı sistemlərinin bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrinin rabitə şəbəkəsinin yenidən qurulması Xırdalan şəhərinin su təchizatının və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması Rayonun digər yaşayış məntəqələrinin su təchizatının və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması Rayonda meliorasiya-irriqasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsi Əhalinin tibbi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə səhiyyə obyektlərinin təmiri, tikintisi və müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi Rayon ərazisində mədəniyyət obyektlərinin tikintisi və tarix-mədəniyyət abidələrinin bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrində idman-sağlamlıq obyektlərinin inşası Rayonun yaşayış məntəqələrində təhsil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün məktəb binalarının təmiri və yeni məktəb binalarının tikintisi

Xızı rayonu Bitkiçilik, heyvandarlıq, quşçuluq və arıçılığın inkişafı Rayon ərazisində tikinti materialları və süfrə suları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı işlərinin aparılması Rayonda avtomobil yollarının əsaslı təmiri və qəsəbədaxili, kəndlərarası yolların asfaltlanması Rayonun yaşayış məntəqələrinin elektrik təchizatı şəbəkəsinin yenidən qurulması Rayonun yaşayış məntəqələrinin qaz təminatının yaxşılaşdırılması, bərpası və qazlaşdırılması Xızı, Altıağac qəsəbələrinin və ətraf kəndlərin su təchizatının yaxşılaşdırılması və Xızı qəsəbəsinin kanalizasiya sisteminin yaradılması Rayonun digər kəndlərinin su təchizatının yaxşılaşdırılması


58

Xızı rayonunda su anbarlarının tikintisi Əkin torpaqlarının meliorativ vəziyyətinin və su təminatının yaxşılaşdırılması Əhalinin tibbi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə səhiyyə obyektlərinin təmiri, tikintisi və müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi Rayon ərazisində idman-sağlamlıq obyektlərinin inşası

Rayonun yaşayış məntəqələrində təhsil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün məktəb binalarının təmiri və yeni məktəb binalarının tikintisi


59

17. ABŞERON İQTİSADİ RAYONUN İŞGÜZAR FƏALLIĞI NİSBƏTƏN AŞAĞI SƏVİYYƏDƏ OLAN İNZIBATİ RAYONLARINDA POTENSİAL İNVESTİSİYA İSTİQAMƏTLƏRİ

Sumqayıt şəhəri

1. Sumqayıt şəhəri üzrə müqayisəli üstünlük təşkil edən mal və məhsulların

(xidmətlərin) çeşidləri əsasında fəaliyyətinin bərpası iqtisadi cəhətdən səmərəli olan

ənənəvi istehsal və xidmət sahələrinin müəyyənləşdirilməsi və bu sahələrin ikişafı

istiqamətində kömpleks təkliflərin hazırlanması. O cümlədən:

Sumqayıt Alüminium zavodunun texnoloji cəhətdən yenidən qurulması və

beynəlxalq standartlara cavab verən, rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalının

təmin edilməsi;

“Azərkimya” ASC-yə aid olan və fəaliyyətinin davam etdirilməsi

məqsədəuyğun olmayan müəssisələrin müəyyənləşdirilməsi və onların

analoji müqayisəli üstünlük təşkil edən məhsul istehsalı üçün texnoloji

cəhətdən yenidən qurulmasının təmin edilməsi və sair.

2. Kiçik və orta bizneslə məşğul olan sahibkarlara dövlət dəstəyinin

gücləndirilməsi;

Abşeron rayonu

3. Bakı şəhərinin inkişaf planına əsasən, istifadəsi nəzərdə tutulan torpaq sahələri

nəzərə alınmaqla, rayon üzrə əkinə yararlı kənd təsərrüfatı təyinatlı dövlət,bələdiyyə

və pay torpaqlarının inventarizasiyasının aparılması, orta və iri fermer

təsərrüfatlarının yaradılması üçün pay torpaqlarının kooperasiyalarda

birləşdirilməsinin stimullaşdırılması;

4. Abşeron rayonunun relyefinə uyğun, müasir maşın-traktor parkına malik

“Aqroservis” xidmət müəssisəsinin yaradılması;

5. Abşeron rayonunun keçmiş 3 saylı Zeytun və Türkan üzümçülük sovxozlarının

ərazilərində (130-200 hektar sahədə) yeni intensiv zeytun bağlarının salınmasının

təşviq edilərək, dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;


60

6. “ Zeytun - 3 Ms LTD” və “Kənan-S” MMC müəssisələrinin istifadəsində olan

zeytun bağlarının genişləndirilməsi və köhnə bağların bərpası məqsədilə güzəştli

dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;

7. “Bilgəh Zəfəran istehsalı” müəssisəsinə məxsus 176 hektar əkinə yararlı torpaq

sahəsində daha məhsuldar zəfəran sortlarının yetişdirilməsi üçün müvafiq tədbirlərin

görülməsi.

8. Ənənəvi təsərrüfatçılıq sahəsi olan gülçülüyün inkişafı məqsədilə müvafiq

stimullaşdırıcı tədbirlərin görülməsi, daxili və xarici bazarlarda istehlakçıların

zövqünü oxşayan, rəqabətqabiliyyətli gül növlərinin tinglərinin və toxumlarının

idxalının və istehsalçılara satışının dəstəklənməsi;

9. Bakı şəhərinin və ətraf qəsəbələrin fasiləsiz olaraq təzə kənd təsərrüfatı

məhsulları ilə təminedilməsinin yaxşılaşdırılması və gülçülüyün inkişafı məqsədilə

rayonda istixanaların yaradılmasının dəstəklənməsi;

10. Rayonda quşçuluq və heyvandarlığın inkişafının sürətləndirilməsi məqsədilə

Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu və digər maliyyə institutları tərəfindən bu sahələr

üzrə təqdim olunmuş biznes layihələrə müəyyən üstünlüklərin verilməsi;

11. Ət və süd emalı müəssisələrinin yaradılmasının dəstəklənməsi;

12. Kiçik və orta biznes sahələrinə dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi və onların

maliyyə resurslarına çıxış imkanlarının genişləndirilməsi;

13. Uşaq qida istehsalı müəssisələrinin yaradılmasının dəstəklənməsi;

14. Abşeron rayonunun Bakı şəhərinə yaxın olduğunu nəzərə alaraq,rayon

ərazisində müasir tələblərə cavab verən yeni texnologiyalı avadanlıqlarla təmin

olunmuş, mal və məhsulların saxlanılması, çeşidlənməsi, qablaşdırılması, əmtəə və

digər nişanlarla markalanması ilə məşğul olan, habelə müasir logistika xidmətləri

göstərən geniş spektrlianbarların, saxlanma kameralarının yaradılması istiqamətində

müvafiq tədbirlərin görülməsi;

15. Abşeron rayonunda turizmin inkişafını təmin etmək üçün rayon üzrə bu

sahədə çalışan sahibkarlararasında turizm obyektlərinin yaradılması və yenidən


61

qurulması ilə bağlı təqdim olunan layihələr üzrə müsabiqələrin keçirilməsi və onlara

dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;

16. Masazır gölünün müalicəvi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu ərazidə sanatoriya

tipli obyektlərin inşasının dəstəklənməsi və bu sahəyə sahibkarların cəlb edilməsi.

Xızı rayonu

17. Rayon üzrə əkinə yararlı kənd təsərrüfatı təyinatlı dövlət, bələdiyyə və pay tor-

paqlarının inventarizasiyasının aparılması, orta və iri fermer təsərrüfatlarının yara-

dılması üçün pay torpaqlarının kooperasiyalarda birləşdirilməsinin stimullaşdırılması;

18. Rayon üzrə bitkiçilik məhsulları əkininin (istehsalının) ixtisaslaşmasının

müəyyənləşdirilməsi;

19. Rayonda quşçuluq və heyvandarlığın inkişafının sürətləndirilməsi məqsədilə

Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu və digər maliyyə institutları tərəfindən bu sahələr

üzrə təqdim olunmuş biznes layihələrə müəyyən üstünlüklərin verilməsi;

20. Giləzi quşçuluq fabrikinin məhsullarının Avropa İttifaqının qida normalarına

uyğunlaşdırması məqsədilə müəssisədə müvafiq modernləşdirmə tədbirlərinin həyata

keçirilməsinin dəstəklənməsi;

21. Arıçılığın inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi;

22. Rayon ərazisində xırda tutumlu kənd təsərrüfatı məhsulları emalı

müəssisələrinin yaradılmasının təşviq edilməsi və bu istiqamətdə sahibkarlar

tərəfindən təqdim olunan layihə təkliflərinin qiymətləndirilərək dövlət maliyyə

dəstəyinin təmin edilməsi;

23. Rayonda heyvandarlığın inkişafını nəzərə alaraq xalça, kilim, müxtəlif növ

suvenir məqsədli toxuculuq əşyalarının istehsalının təşkili üçün müvafiq tədbirlərin

həyata keçirilməsi.

24. Rayon ərazisində süfrə suları istehsalı müəssisələrinin yaradılmasının

dəstəklənməsi;


62

25. Rayon ərazisində müxtəlif növ dulusçuluq məhsulları istehsalı sexlərinin

yaradılmasının təşviq edilməsi;

26. Rayon ərazisində mal və məhsulların topdansatış yarmarkasının yaradılmasının

dəstəklənməsi;

27. Rayon ərazisində turizmin inkişafinin sürətlədirilməsi məqsədilə turizm

obyektlərinin yaradılması və yenidən qurulması (o cümlədən Giləzi-Xızı-Altıağac

turist marşrutunun təkmilləşdirilməsi, Giləzi yaxınlığında turizm mərkəzinin

yaradılması) üzrə sahibkarlar tərəfindən təqdim olunan layihələrin

qiymətləndirilməsi və onlara dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi.


63


64

TƏRTİBAT QRUPU

MƏSUL İCRAÇI:

i.f.d. Emil Qasımov şöbə müdiri

İCRAÇI: i.f.d. Nürəddin Eynullayev

Nərminə Cabbarova

azier.az/uploads/absheron_iq_2014.pdf · abŞeron İqtİsadİ rayonunun pasportu 2 abŞeron...

Documents