1

Azərbaycanda Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi:

Problemlər və Perspektivlər

Dünya Bankının Nəqliyyat Qrupu16 aprel 2010

2

XÜLASƏ

Azərbaycanda Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyinə ümumi baxış

Dünya Bankının yardım proqramı Imkanlar və Perspektivlər

3

Yol şəbəkəsi

Yol şəbəkəsi

Yol şəbəkəsinin ümumi keyfiyyəti zəifdir

Yollara iri həcmli investisiya qoyuluşu həyata keçirilir: 2005-2009-cu illərdə təxminən 3.8 milyard ABŞ dolları

Magistral(M yolları)

Respublika(R yolları)

Yerli (Y yolları)

Azərbaycan 1 871 km 2 706 km 14 222 km

4

Nəqliyyat vasitələrinin sayının artması

▪ Nəqliyyat vasitələrinin ümumi sayı 937 000 (2009)

▪ Hər 1 000 nəfərə 81 şəxsi minik avtomobili (2008)

▪ 2000-2009-cu illərdə nəqliyyat vasitələrinin sayının artım tempi 113% təşkil etmişdir 1995 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

392,165440,626

511,460554,031

612,069690,012

773,318860,047

937,000

Azərbaycanda nəqliyyat vasitələrinin ümumi sayı (1995-2009)

5

Ölüm halları və bədən xəsarətləri

2009-cu ildə 2792 yol-nəqliyyat hadisəsi nəticəsində 930 nəfər həlak olmuş və 3044 nəfər bədən xəsarəti almışdır

1995 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20090

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

Road traffic accidents in Azerbaijan (1995-2008)

bədən xəsarəti halları ölum hallarıqəzaların sayı

6

Ölümlə nəticələn qəzalar – digər ölkələrlə müqayisə

Yol hərəkəti təhlükəsizliyinin ən yüksək səviyyədə olan ölkələrlə müqayisədə, Azərbaycanda ölümlə nəticələnən qəzaların sayı hər 100 min nəfərə təxminən 2 dəfə və hər 10 min nəqliyyat vasitəsinə təxminən 5-10 dəfə yüksəkdir.

Mənbə: Dünya Bankı (2005)

Netherl

ands

Swed

en UK

German

yIta

ly

Finlan

d

Denmark

Fran

ce

Portu

gal

Spain

Austr

iaIre

land

Belgi

um

Slova

nia

Greece

Czech

Rep

Hunga

ryPo

land

Bulga

ria

Slova

kia

Lithu

ania

Latvi

a

Moldov

a

Roman

ia

Turke

y

Russia

Ukraine

Georgi

a

Armen

ia

Azerb

aijan

02468

101214161820

Cənubi Qafqaz ölkələrində və digər Avropa və qonşu ölkələrdə ölümlə nəticələn qəzalar

10.0

00 n

əqliy

yat v

asitə

sinə

ölü

m

halla

rı

7

Yollarla bağlı ümumi problemlər

Yolların aşağı keyfiyyəti

Yol hərəkətinin idarə edilməsi ilə bağlı məsələlər Yol nişanları və yolların markalanmasının lazımi səviyyədə

olmaması Avtobuslar/mikroavtobuslar xahiş ilə istənilən yerdə saxlaya bilər Yol tikinti sahələrində yol hərəkətinin idarə olunmasının aşağı

səviyyədə olması

Yaşayış yerlərində piyadalar üçün keçidlərin çatışmazlığı - piyadalar istənilən yerlərdə, hətta hərəkətin sürəti yüksək olan yollarda yolu keçə bilərlər

8

Şəhərin kənarında yeni yol hissəsi: ayırıcı zolaqlar işarələnməyib və yol çiyini yoxdur

9Yol tikintisi zamanı yol hərəkətinin lazımi səviyyədə idarə olunmaması

10

Qanunlar və onların icrası

Mövcud qanunlar mükəmməl olmasa da, onların tam icra olunması yol hərəkəti təhlükəsizliyinin artırılmasına imkan verər

İcra Sürət həddi ilə bağlı tələblərin icrası üzrə iş yol polisi tərəfindən hal-hazırda

aparılmaqdadır -sürət həddinin aşılmasını qeyd edən kameralar və radarlar Təhlükəsizlik kəmərləri ilə bağlı tələblərin icrasının lazımi səviyyədə təmin

olunmaması Avtomobillərdə uşaq oturacaqları ilə bağlı tələblər yoxdur Piyadaların davranışı ilə bağlı tələblər lazımi səviyyədə icra olunmur Avtobus sürücülərinin davranışı ilə bağlı tələblər lazımi səviyyədə icra

olunmur

11

M4 – Bakı şəhərinin yaxınlığında: tənzimlənməyən avtobus dayanacağı və yolu keçən piyadalar

12

Piyadanın təhlükəli davranışı

13

Yol infrastrukturu

Yol şəbəkəsinin ümumi keyfiyyətinin aşağı olması – M-yollarının yalnız 45%-i, R-yollarının yalnız 30%-i və örtüklü Y-yollarının yalnız 16%-i yaxşı vəziyyətdədir.

Təhlükəsiz yol prinsiplərinin layihələndirmədə tətbiq olunmaması

Yüksək sürətli yollarda sürətin artırılması və azaldılması üçün zolaqların yetərli olmaması

Yolun ortasında və kənarında yerləşən qəza baryerlərinin və məhəccərlərin lazımi qədər olmaması

Yolu keçən heyvanlardan yolu qorumaq üçün hasarların olmaması və ya yetərsiz olması

14

Bakı-Ələt yolu: geriyə dönmə üçün çoxlu yer var, lakin əksəriyyəti nişanlanmayıb və ya yüksək sürətli yol üçün adekvat həndəsi ölçülər təmin olunmayıb

15

Yol kənarı məhəccərlərin təhlükəsiz qaydada quraşdırılmamasının nəticələri

16İnəyin ayırıcı zolağa çıxması

17

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi -İnstitusional mexanizmlər (i)

YOL HƏRƏKƏTİNİN TƏHLÜKƏSİZLİYİ ÜZRƏ DÖVLƏT KOMİSSİYASI

XƏSTƏXANALAR VƏ XİLASETMƏ XİDMƏTLƏRİ

Maliyyə Nazirliyi

Nəqliyyat Nazirliyi

DÖVLƏT SİYASƏTİ VƏ QANUNVERİCİLİK

Bələdiyyələr

Səhiyyə Nazirliyi

Təhsil Nazirliyi

Daxili İşlər Nazirliyi

Dövlət Yol Polisi

Yerli İcra Hakimiyyəti Orqanları

SÜRÜCÜLÜK MƏKTƏBLƏRİ

QHT-lər

MƏKTƏBLƏR

SIĞORTA ŞİRKƏTLƏRİ

Azəryolservis ASC

Yol Təhlükəsizliyi Şöbəsi (AYS)

Yol istifadəçiləri

AİDİYYƏTİ TƏRƏFLƏR

UNİVERSİTETLƏR

18

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi -İnstitusional mexanizmlər (ii)

Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi üzrə Dövlət Komissiyası

Dövlət Yol Polisi – əsas cavabdeh orqan

Nəqliyyat Nazirliyi və Azəryolservis ASC yol hərəkəti təhlükəsizliyi ilə bağlı məsələlərdə məhdud iştiraka malikdir

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi üzrə təsdiq olunmuş Strategiyanın və ya Tədbirlər Planının olmaması

19

Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyi – Dünya Bankının proqramının məqsədləri

Yol şəbəkəsinin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi ilə bağlı fəaliyyətlərə ayrılan

vəsaitin artırılması (cəmi investisiyaların 10%-nə qədər) Yol hərəkəti təhlükəsizliyi strategiyasının və tədbirlər planlarının

hazırlanmasına və icrasına dəstək Bütün yol layihələri üzrə yol təhlükəsizliyi auditləri Yolların təhlükəli hissələrinin müəyyən edilməsi və əlaqədar

tədbirlərin görülməsinin təkmilləşdirilməsi Müvafiq normativ və tənzimləyici çərçivələrin yaradılmasına

yardım Yol polisinin potensialının gücləndirilməsi və peşəkar inkişafı

20

Dünya Bankının Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyinə dəstəyi

1-ci mərhələ – Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi üzrə Milli Siyasət

Magistral Yol Layihəsi (2009-cu ildə başa çatdırılıb) Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi üzrə Milli Siyasət

sənədinin ilk layihə variantı hazırlanmışdır (Finnroad)

Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi ilə bağlı əsas sahələri əhatə edir

Aidiyyəti təşkilatlar arasında lazımi səviyyədə əlaqələndirmənin olmaması səbəbindən sənəd layihəsi Hökumət tərəfindən təsdiq olunmamışdır

21

Dünya Bankının Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyinə dəstəyi

2-ci mərhələ - İcra

İkinci Magistral Yol Layihəsi (hal-hazırda həyata keçirilir)

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi üzrə Milli Strategiyanın və onun icrasına başlamaq üçün 5 illik Tədbirlər Planının hazırlanması

Tədbirlər Planının ilk iki ilində dərhal həyata keçirilmək üçün ən az 4 icra planının hazırlanması

Yol-nəqliyyat Hadisələri (Qəzalar) üzrə Məlumat Bazasının layihələndirilməsi və birinci fazada icrası

Yol Təhlükəsizliyi üzrə Audit Qaydalarının və Yolların Təhlükəli Hissələrinin Müəyyən Edilməsi və Əlaqədar Tədbirlərin Görülməsi üzrə Qaydaların hazırlanması və müvafiq təlimlərin keçirilməsi

Yol polisi üçün potensial quruculuğu, peşəkar inkişaf və avadanlıq təchizatı

22

Dünya Bankının Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyinə dəstəyi

2-ci mərhələ - İcra

Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyi üzrə ən əhatəli texniki yardım proqramı

Tender prosesi başa çatdırılıb və bir ay müddəti ərzində SweRoad şirkətinin (İsveç) müqavilənin icrasına başlaması gözlənilir

Dövlət Yol Polisinin və Azəryolservis ASC-nin sahibliyi və yaxşı təşkilatlararası əlaqələndirmə layihənin uğuru üçün əsas şərtlərdir

23

Dünya Bankının Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyinə dəstəyi

3-cü mərhələ – Magistral Yollarda Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi

Üçüncü Magistral Yol Layihəsi (təsdiqi 2010-cu ilin may ayına planlaşdırılır) Magistral yolların idarə edilməsi üçün yol hərəkəti

təhlükəsizliyi strategiyasının hazırlanması Layihələrin təhlükəsizlik auditi Tikinti zamanı yol hərəkəti təhlükəsizliyinə nəzarətin

gücləndirilməsi Bakı-Şamaxı yolunun əlavə iki zolağının tikintisi zamanı

yol təhlükəsizliyinin artırılması (piyadalar üçün daha yaxşı şəraitin yaradılması, yol kəsişmələrinin təkmilləşdirilməsi və yol kənarında qəzalara qarşı baryerlər)

24

Dünya Bankının Azərbaycanda yol hərəkəti təhlükəsizliyinə dəstəyi

3-cü mərhələ – Magistral Yollarda Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi

Komponent Magistral Yol II Layihəsinin icrası zamanı Bakı-Şamaxı yolunda qarşıya çıxmış məsələlərə cavab olaraq hazırlanmışdır

Yol hərəkəti təhlükəsizliyi üzrə tədbirlərin 2011-2012-ci illərdə həyata keçirilməsi planlaşdırılır

Nəticələr Azərbaycanın digər yol tikintisi layihələrində tətbiq olunacaqlar

25

Perspektivlər Siyasi dəstək çox vacibdir Aparıcı təşkilatların əlaqələndirilmiş səyləri Əsas aidiyyəti təşkilatların Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi Strategiyasının və Tədbirlər

Planının hazırlanmasında fəal iştirakı Daimi əsasda fəaliyyət göstərən Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi üzrə Katibliyin

Yaradılması - Yol Hərəkətinin Təhlükəsizliyi üzrə Dövlət Komissiyası nəzdində fəaliyyət göstərməsi mümkündür

Katibliyin və yol hərəkəti təhlükəsizliyinə aidiyyəti olan təşkilatların əməkdaşları üçün təlim və potensial quruculuğu

Maarifləndirmə və məlumatlandırma kampaniyaları (misal üçün, təhlükəsizlik kəmərləri ilə bağlı)

Texniki yardım layihəsinin daha yaxşı nəticə verməsi üçün Dövlət Yol Polisi, Nəqliyyat Nazirliyi və AYS-də təyin olunmuş əməkdaşların layihənin icrasında fəal iştirakı