1

BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:

BỆNH HỌC:

VIÊM GAN VIRUT A, B, C

2

MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ:

Sau khi học xong chuyên đề “Bệnh học: Viêm gan virut A, B, C”,

người học nắm được những kiến thức có liên quan như:

- Tổng quan, Nguyên nhân, Biểu hiện, Biến chứng, Điều trị, Phòng

bệnh Viêm gan virut A.

- Hư ng n trong h n đo n Viêm gan siêu vi B, Những n ứ để

qu ết định ng thu , Thu điều trị viêm gan B mạn, Ngừng thu c,

i n iến - Ti n ượng ệnh nh n ị vi m g n .

- Tổng quan, Nguyên nhân, Triệu chứng, Biến chứng, Điều trị,

Phòng bệnh viêm gan virut C.

3

BÀI 1: BỆNH VIÊM GAN VIRUT A

I. TỔNG QUAN

Mỗi n m ó t i 23.000 người Mỹ bị viêm gan A - một bệnh nhi m trùng gan

do virus viêm gan A (HAV) gây ra. Gi ng như virus g vi m g n kh HAV

làm gan bị viêm, ảnh hưởng t i chứ n ng g n.

Mỗi n m ó t i 23.000 người Mỹ bị viêm gan A - một bệnh nhi m trùng gan

do virus viêm gan A (HAV) gây ra. Gi ng như virus g vi m g n kh HAV

làm gan bị viêm, ảnh hưởng t i chứ n ng g n.

Điều này rất ó ý nghĩ vì gan thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng - khử

độc, hỗ trợ tiêu hóa và sản sinh ra nhiều chất inh ưỡng t i quan trọng.

Hầu hết mọi người nhi m HAV từ thực ph m và nư c nhi m b n hoặc tiếp

xúc gần v i người nhi m HAV.

Bạn đặc biệt ó ngu ơ nhi m nếu bạn là khách du lịch qu c tế - nhất à đến

nư đ ng ph t triển hoặc nếu bạn à người đồng tính luyến ái nam.

May mắn thay, trong hầu hết trường hợp nhi m HAV, g n thường khỏi

hoàn toàn mà không gây vấn đề nghiêm trọng nào. Những trường hợp nhẹ không

cần điều trị, và hầu hết những người nhi m đều bình phục hoàn toàn mà không bị

tổn thương g n mạn tính. Không như vi m g n và C, vi m g n A không tiến triển

thành viêm gan mạn h xơ g n. Hơn nữa, hiện đã ó vắc cin cho những người có

ngu ơ nhất

II. NGUYÊN NHÂN

Gan nằm ở vùng bụng bên phải, ng ư i xương sườn. gan thực hiện hơn

500 chứ n ng s ng. Bao gồm xử lý hầu hết các chất inh ưỡng từ ruột, đào thải

thu , rượu và các chất có hại khác ra khỏi máu và tạo mật - dịch màu xanh lục

chứa trong túi mật để giúp tiêu hóa mỡ. G n ũng sản sinh cholesterol, các yếu t

đông m u và một s protein khác.

4

Vì tính chất phức tạp và sự tiếp xúc của gan v i rất nhiều chất độc, nên gan

rất d bị bệnh. Nhưng g n ó khả n ng t i sinh đ ng kinh ngạc - nó có thể tự lành

bệnh bằng cách thay thế hoặc sửa chữa các tế bào tổn thương. Nó ũng ó thể tạo ra

tế bào m i đảm nhiệm chứ n ng ủa các tế bào tổn hại vĩnh vi n hoặ ho đến khi

tổn thương được khắc phục, gan v n d bị một s bệnh, bao gồm viêm gan virus.

Viêm gan A là một trong 6 chủng gây viêm gan virus hiện đã đượ x định

- các loại khác là B, C, D, E và G. Các chủng này khác nhau về đường lây truyền

và mứ độ nặng của bệnh.

HAV thường lây truyền theo đường "phân-miệng". Điều này có

nghĩ à một người nhi m virus đã c thứ n ho ạn mà không rử t s u khi đi

vệ sinh. Bạn ũng ó thể nhi m virus do u ng nư c nhi m b n, n s ng các loại

động vật có vỏ (sò, cua, tôm...) từ nguồn nư c bị nhi m nư c thải, hoặc tiếp xúc

gần v i người bị nhi m bệnh - ho người đó không ó triệu chứng. Trên thực tế,

bệnh lây lan mạnh nhất trư c khi các triệu chứng xuất hiện

III. BIỂU HIỆN

1. Lâm sàng

Một s người có thể bị viêm gan A mà không hề có triệu chứng. Trẻ nhỏ

thường bị nhẹ, trong khi triệu chứng ở trẻ l n và người l n thường nặng hơn. Nhìn

chung bạn sẽ có vi rút từ 2 đến 3 tuần trư c khi xuất hiện triệu chứng. Các triệu

chứng thường xuất hiện, đột ngột và bạn d nhầm là nhi m úm đường ruột. Các

triệu chứng hay gặp bao gồm:Một s người có thể bị viêm gan A mà không hề có

triệu chứng. Trẻ nhỏ thường bị nhẹ, trong khi triệu chứng ở trẻ l n và người l n

thường nặng hơn. Nhìn hung ạn sẽ có vi rút từ 2 đến 3 tuần trư c khi xuất hiện

triệu chứng. Các triệu chứng thường xuất hiện, đột ngột và bạn d nhầm là nhi m

úm đường ruột. Các triệu chứng hay gặp bao gồm:

- Mệt mỏi.

- Buồn nôn và nôn.

5

- Đ u ụng hoặc cảm giác khó chịu bụng, đặc biệt đ u v ng g n ở ư i sườn

phải.

- Ch n n.

- S t nhẹ.

- Vàng da và mắt. Không phải tất cả các bệnh nh n vi m g n A đều bị vàng

da. Triệu chứng này sảy ra khi gan không thể loại bỏ được bilirubin trong máu.

Bilirubin sẽ tích luỹ và lắng đọng ở da gây vàng da.

- Đ u ơ.

- Ngứa.

Bạn sẽ thấy khỏe hơn s u khi hết các triệu chứng, và gan bạn có thể khỏi

hoàn toàn trong vòng 1-2 tháng. Khoảng 15% bệnh nhân viêm gan A bị tái phát sau

6-9 tháng.

2. Xét nghiệm

Bạn n n đi kh m nếu có triệu chứng của viêm gan A hoặc nghi ngờ có tiếp

xúc v i virus. Xét nghiệm có thể ch n đo n hính x ạn có bị nhi m virus hay

không.

Trong một s trường hợp, sĩ sẽ kiểm tr ượng bilirubin trong máu. Bình

thường thì chất cặn này hồng cầu chết sẽ được chuyển hóa ở g n và đào thải qua

nư c tiểu. Nhưng tình trạng gan viêm sẽ cản trở khả n ng hu ển hóa bilirubin, d n

đến nồng độ i iru in t ng o trong m u. sĩ ũng sẽ kiểm tra nồng độ các men

g n t ng o trong m u như minotr nfer ses - được giải phóng khi gan bị tổn

thương.

Mặc dù cả hai xét nghiệm nà đều gợi ý sự hiện diện của viêm gan A, bạn

ũng ần làm mi n dịch phóng xạ để x định chính xác tuýp viêm gan bạn nhi m.

Xét nghiệm nà x định các kháng thể mà hệ th ng mi n dịch của bạn tạo r để

đ p ứng v i kháng nguyên - là những protein đặ trưng ủa virus. Kháng thể này có

thể không xuất hiện trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng sau khi bạn bị viêm

gan, bởi vậy xét nghiệm quá s m có thể cho kết quả âm tính giả.

6

Hơn nữa, các kháng thể này v n tồn tại trong máu ngay cả khi bạn đã hồi

phục. Vì vậy, sự hiện diện của một s kháng thể này không nhất thiết chỉ ra có

nhi m trùng hoạt động

IV. BIẾN CHỨNG

Trong hầu hết trường hợp viêm gan A, gan hồi phục hoàn toàn trong

vòng 1-2 tháng mà không có tổn thương kéo ài. Hơn nữa, vi rút không tồn ưu

trong ơ thể một khi bạn đã ình phục. Ở người già và người bị các bệnh kh như

suy tim ứ huyết, tiểu đường và thiếu máu, thời gian hồi phục có thể kéo ài hơn và

di n biến bệnh có thể nặng hơn.

Trong một s ít trường hợp viêm gan bùng phát - một tình trạng đe ọa tính

mạng gây suy gan có thể sả r . Đặc biệt ó ngu ơ à ở những người bị bệnh gan

mạn hoặc ghép gan.

Ngoài ra, một s nghiên cứu cho rằng quá trình viêm gây ra bởi viêm gan A

có thể góp phần gây cứng động mạch (xơ mỡ động mạch).

V. ĐIỀU TRỊ

Chư ó iện ph p điều trị đặc hiệu đ i v i vi m g n A. Th vào đó, mục

tiêu chủ yếu à đảm bảo đầ đủ inh ưỡng và tránh tổn thương g n vĩnh vi n. Nếu

buồn nôn, bạn n n n àm nhiều bữa nhỏ trong ngà th vì n ữa l n. N n n

thứ n mềm, d ti u hó như súp hoặc cháo, sữ hu và nh mì nư ng. Bạn

ũng ó thể thấy d n vào uổi s ng hơn à uổi chiều.

Ngay sau khi bạn được ch n đo n vi m g n A, hã o ho sĩ iết về các

thu c mà bạn đ ng ng, kể cả những thu không k đơn. sĩ sẽ khuyên bạn

nên ngừng h th đổi một s thu . Cũng n n tr nh u ng rượu trong gi i đoạn

cấp của bệnh. Ngay cả sau khi bạn đã hồi phụ , ũng không n n ng ph i hợp

rượu v i acetaminophen (Tylenol, các thu c khác) vì có thể gây tổn thương g n kể

cả ở người không bị viêm gan.

7

VI. PHÒNG BỆNH

Viêm gan siêu vi A rất d . Ng n ngừa sự lây lan của virus bao gồm bảo

vệ bạn và những người khác khỏi bị nhi m bệnh.

1. Phòng bệnh cho bản thân

Các biện ph p ư i đ ó thể bảo vệ bạn tr nh được nhi m HAV:

- Tiêm globulin mi n dịch hoặc vaccin viêm gan: cách t t nhất để bảo vệ bạn

là tiêm globulin mi n dịch - một chế ph m kháng thể hoặc tiêm vaccin viêm gan.

Globulin mi n dịch chỉ bảo vệ bạn trong một thời gian ngắn trong khi vaccin viêm

gan có thể bảo vệ bạn t i 20 n m. Cơ qu n quản lý thu c và thực ph m Mỹ (FDA)

đã hấp thuận v in vi m g n A đầu tiên từ giữa những n m 1990. Những loại

vaccin Havrix và Vaqta này chứa dạng HAV bất hoạt an toàn cho trẻ em trên 2 tuổi

ũng như ho hầu hết người l n kể cả những người bị tổn thương hệ mi n dịch. Trẻ

em ư i 2 tuổi nếu ó ngu ơ ũng n n ti m g o u in mi n dịch. Vaccin chỉ gây

tác dụng phụ nhẹ, mặc dù phản ứng dị ứng đôi khi ó thể xảy ra. Vì phải mất 4 tuần

thì vaccin m i phát huy tác dụng, bạn n n ti m 1 mũi globulin mi n dịch nếu định

đi u ịch t i v ng ó ngu ơ nhi m o trư c khi bạn có mi n dị h đầ đủ. Ngoài

r , n n ti m 1 mũi nhắc lại sau 6-12 tháng.

F A ũng đã ấp phép cho một vaccin viêm gan khác là Twinrix vào tháng

5/2001. Twinrix dùng cho những người từ 18 tuổi trở lên, có khả n ng ảo vệ

ch ng lại cả virus viêm gan A và B. Nghiên cứu đã ho thấy Twinrix có hiệu quả

như v in vi m g n A và ri ng rẽ. Tác dụng phụ thường nhẹ, bao gồm đ u

nhẹ nơi ti m, đ u đầu và mệt mỏi. Những triệu chứng nà thường biến mất trong

vòng 48 giờ.

Nếu bạn ó ngu ơ o nhi m viêm gan A và không có bảo hiểm y tế, hãy

thông o ho ơ qu n tế đị phương. Ở hầu hết v ng đều có vaccin mi n phí

hoặc giá rẻ.

8

- Cần nh rằng nếu bạn đã nhi m viêm gan A, bạn không cần phải tiêm

chủng vì bạn đã ó kh ng thể bảo vệ. Tuy nhiên, những kháng thể này không bảo

vệ bạn khỏi nhi m các loại viêm gan khác.

Tuân thủ những lời khuyên dành cho khách. Nếu bạn đ ng đi u ị h đến

những vùng có dịch viêm gan A, bạn có thể phòng bệnh bằng cách tự rửa sạch và

gọt vỏ các loại rau quả tươi, tr nh n thịt và cá s ng hoặc tái. U ng nư đóng h i

và tr nh ho đ vào đồ u ng. Nếu không ó nư đóng h i, đun sôi nư c máy ít

nhất 10 phút trư c khi u ng. Đừng quên sử dụng nư đóng h i để đ nh r ng và

không nên vừa tắm vòi hoa sen vừa hát.

- Vệ sinh cá nhân. Rửa tay sạ h thường xuyên sẽ bảo vệ bạn không bị nhi m

nhiều loại virus và vi khu n. Rử t s u khi đi vệ sinh, trư c khi chu n bị đồ n

hoặ n, và s u khi th tã ho trẻ. Ngoài r , không ng hung kh n mặt, dụng cụ

n hoặc bàn chải đ nh r ng.

2. Phòng bệnh cho người xung quanh

Nếu bạn bị viêm gan A, các biện ph p ư i đ sẽ giúp bạn không truyền

virus ho người khác:

- Nếu bạn là nam gi i đồng tính hoặ ưỡng tính luyến ái, nên tránh sinh hoạt

tình dục. Vì HAV có thể lan truyền qu đưòng miệng-hậu môn và đường tay-hậu

môn, sử dụng bao cao su không nhất thiết bảo vệ được bạn tình của bạn.

- Rửa tay c n thận s u khi đi vệ sinh. Cọ rửa kỹ ít nhất 10 giây và xả sạch

nư c. Nếu có thể, lau khô tay bằng kh n ng một lần.

- Để riêng dụng cụ n ủa bạn không để người khác dùng. Rử t đĩ ằng

máy rửa bát hoặc bằng xà phòng nóng.

- Đừng chu n bị thứ n ho người khác trong khi bạn đ ng ị viêm gan hoạt

động.

VII. THUỐC BỔ SUNG VÀ THAY THẾ

Ở châu Âu, nhựa cây kế (Si um m ri num) đã được dùng từ hàng tr m

n m n để điều trị vàng da và các r i loạn khác ở gan. Ngày nay, các nghiên cứu

9

khoa họ đã x nhận rằng thành phần chính của nhựa cây kế là silymarin, có thể

giúp làm lành và phục hồi gan. Sylimarin kích thích sản sinh các enzym ch ng oxy

hó giúp g n trung hoà độc t . Nó ũng giúp t ng sinh tế bào gan m i và cải thiện

sẹo xơ g n.

Mặc dù, nhựa cây kế lợi cho gan, nó không chữa khỏi viêm gan và không

bảo vệ được bạn khỏi nhi m virus.

Nhựa cây kế được bán ở dạng viên nang hoặc cao không có cồn. N n đi

kh m sĩ trư c khi thử dùng thảo ượ nà ũng như ất kỳ một thảo ược nào

khác để đảm bảo húng không tương t v i các thu c khác mà bạn đ ng ng.

10

BÀI 2: BỆNH VIÊM GAN VIRUT B

Bệnh viêm gan virút B và viêm gan virút C mạn tính là hậu quả của tình

trạng nhi m trùng do virút viêm gan B (HBV=Hepatitis B virút) và virút viêm gan

C (HCV=hepatitis C virút) gây ra. Bệnh nhân có thể bị nhi m HBV và HCV qua

đường m u như ti m hí h, tru ền máu, nhổ r ng, h m ứu, làm móng, hay các

thủ thuật xâm lấn... bởi các dụng cụ bị nhi m virút. Ngoài ra, nhi m trùng HBV và

HCV còn có thể xả r qu on đường tình dục, mẹ truyền qua con khi sinh nở...

Theo các thông tin từ Tổ Chức Y Tế Thế Gi ivàmột s nhà nghiên cứu trong

và ngoài nư c, Việt Nam là một trong những qu gi đứng hàng đầu về tần suất

nhi m HBV qua xét nghiệm phát hiện kháng nguyên bề mặt của virút (HBsAg)

trong máu, v i tỷ lệ người ình thường ó H sAg ương tính à 10-30%.

I. HƯỚNG DẪN TRONG CHẨN ĐOÁN VIÊM GAN SIÊU VI B

1. Cac dâu ân phản anh tinh trang nhiễm HBV.

- Để tầm so t một ệnh nh n ó ị nhi m H V h không, người t không

ần phải àm tất ả ấu ấn hu ết th nh, ví ụ như 5 H V (gồm H sAg, nti

HBs, HBeAg, nti H e, nti H ) vì sẽ rất t n kém mà húng t hỉ ần tìm

H sAg và nti H .

- H sAg (+) à ti u hu n hính ếu để h n đo n nhưng nếu H sAg (-) thì

nti H ũng đủ để hứng minh ệnh đã từng ị nhi m H V. o đó, khi ả

H sAg và nti H đều (-), húng t ó thể ít nghĩ đến viêm gan siêu vi B.

- S u khi đã x định ị nhi m H V, nếu mu n iết ệnh nh n đ ng ở gi i

đoạn nào ủ ệnh thì m i ần kết hợp th m ấu ấn òn ại.

- H V NA giúp ho húng t khăng định sự hiện iện và nh n đôi ủ si u

vi ũng như tính nhi m. Ngoài r , nó òn ó gi trị trong h n đo n những

trường hợp đặ iệt như:

+ Có iến hủng pre ore khi H eAg (-) và nti H e (+).

11

+ Hoặ khi ệnh ảnh m sàng rất gợi ý đến vi m g n si u vi mà tất ả

ấu hiệu hu ết th nh òn ại đều m tính, đặ iệt à H sAg.

o đó, trong tất ả trường hợp khó h n đo n, người t thường u ầu

àm th m xét nghiệm tìm H V NA. Ngoài r , trư khi qu ết định điều trị, người

t ũng ự tr n kết quả ương tính ủ H V NA

- Trong theo oi điều trị, người t òn ho àm th m 2 xét nghiệm: Đếm s

ượng vi rút (Định ượng vi rút) để theo oi s ượng vi rút trư và trong qu trình

điều trị, t ng giảm thế nào, để th đổi ph đồ điều trị kịp thời. Kỹ thuật thường

ng à: Re Time PCR hoặ NA (khuế h đại tín hiệu); x định oại virut

(định kiểu gen virut H V: H V Genot pe) và xét nghiệm ph n tí h trường hợp

đột iến kh ng thu . Kỹ thuật ho 2 xét nghiệm nà à: Hệ th ng giải trình tự

Trugen ủ hãng er Đứ . Nó x định đượ ng một ú kiểu gen và đột

iến kh ng thu ủ H V.

2. Cac hương dân chân đoan dưa trên kêt quả tâm soat ban đâu.

12

Xu thế hiện n à, trư c một người có xét nghiệm H sAg ương tính thì

nhà lâm sàng nhất thiết phải cho chỉ định làm thử nghiệm x định xem trong máu

củ người nhi m có mang HBV hoàn chỉnh hay không bằng xét nghiệm PCR phát

hiện HBV-DNA, và nếu ương tính thì phải biết s ượng HBV hoàn chỉnh có trên

105 copies/1ml hay không bằng xét nghiệm qPCR để định ượng HBV-DNA.

Nếu ượng H V trong m u ư i 105 thì không cần thiết phải điều trị vì HBV

v n còn nhân bản rất gi i hạn trong tế ào g n và hư g tổn hại tế bào gan.

Nhưng nếu ượng virút ≥ 105 thì ần phải xem xét gan có bị tổn thương hư thông

qua xét nghiệm men gan ALT. Nếu ượng ALT vượt qu ình thường (1,5 hay t i

đ à 2 ần ình thường) thì phải cho chỉ định điều trị bằng thu c kháng virút như

lamivudine, adefovir, entecavir, interferon.. hay sử dụng ngay từ n đầu liệu pháp

kết hợp lamivudine v i adefovir, v i entecavir, hay v i interferon. Nếu ượng ALT

v n òn ình thường thì phải làm sinh thiết g n để làm xét nghiệm giải ph u bệnh

xem gan có bị thương tổn mô học không, hay nếu không mu n làm sinh thiết gan

thì có thể làm fibroscan gan của bệnh nhân và giá trị fi ros n ũng ó thể cho biết

tình trạng tổn hại mô gan dù không chính xác bằng sinh thiết gan.

13

Ngoài r , ũng ần thiết phải làm thêm thử nghiệm định ượng AFP (alpha

foeto-protein) trên các bệnh nhân này vì chỉ cần có bằng chứng mô học có thổn

thương g n h ượng AFP vượt quá gi i hạn ình thường thì v n phải cho chỉ định

điều trị bệnh nhân bằng thu kh ng virút như tr n.

Biểu đồ hương dân chỉ định và theo dõi hiệu quả

điều trị đặc hiệu bệnh nhân viêm gan virút B man tính.

Trư đ , nhà m sàng thường đ nh gi hiệu quả điều trị đặc hiệu qua

xét nghiệm mi n dịch cho biết có dấu hiệu chuyển đảo huyết thanh trên bệnh nhân

nhi m H V h không, nghĩ à H eAg (kh ng ngu n tiết của HBV - một thông

s cho biết có tình trạng virút nhân bản) trở nên âm tính và xuất hiện kháng thể

kháng HBe. Tuy nhiên, vì HBV có thể ó đột biến precore làm cho virút không thể

tạo r được kháng nguyên HBe mà v n ó được kháng thể kháng HBe nên mu n

x định được chắc chắn có chuyển đảo huyết thanh thật sự hay không thì các nhà

lâm sàng phải chỉ định xét nghiệm phát hiện đột biến precore trên các bệnh nhân

HBeAg [-], có kháng thể kháng HBeAg, mà HBV-DNA v n còn [+].

14

II. NHỮNG CĂN CỨ ĐỂ QUYẾT ĐỊNH DÙNG THUỐC

Thường đượ ự vào 4 trường hợp sau:

- Trường hợp 1: Có kháng nguyên bề mặt HBsAg (+) chứng tỏ có virut; có

kháng nguyên nội sinh HBeAg (+) chứng tỏ virut đ ng sinh sôi, ó dấu hiệu lâm

sàng viêm gan B rõ (vàng mắt, vàng da, mệt mỏi, h n n; enz m g n ALT-alanin

minotr nfer se t ng gấp 2 lần hỉ s ình thường trở n). Đ à trường hợp cần

phải dùng thu c.

- Trường hợp 2: HBsAg (+) chứng tỏ có virut; HBeAg (-) chứng tỏ không có

dấu hiệu virut sinh sôi; không có dấu hiệu m sàng ro. Đ à trường hợp người

lành mang mầm bệnh, không dùng thu c.

- Trường hợp 3: HBsAg (+) chứng tỏ có virut; HBeAg(+) chứng tỏ virut

đ ng sinh sôi, nhưng không ó ấu hiệu m sàng. Đ à trường hợp người "dung

nạp được mi n dị h" ũng hư ần dùng thu . Nhưng trường hợp nà ó ngu ơ

cao, virut có thể tái kích hoạt gây bệnh nên cần theo dõi, nếu thấy xuất hiện các

biểu hiện m sàng thì kh m ng để kịp thời dùng thu c.

- Trường hợp 4: HBsAg (+) chứng tỏ có virut; HBeAg (-) chứng tỏ không có

dấu hiệu virut sinh sôi nhưng ại có dấu hiệu m sàng. Đ à trường hợp người

bệnh đã từng bị viêm gan B mạn, virut từng kích hoạt âm thầm, s u đó ngừng kích

hoạt gọi à người viêm gan B không hoạt tính; hư ần dùng thu (vì virut hư

t i sinh sôi, hư thực sự tái kích hoạt, dùng sẽ không có lợi). Tuy nhiên phải theo

dõi chặt chẽ: khám lâm sàng, xét nghiệm định kỳ, khi cần thiết phải can thiệp ngay.

III. THUỐC ĐIỀU TRỊ VIÊM GAN B MẠN

Hiện nay, nhà điều trị không còn ảo vọng trị sạ h được HBV ra khỏi ơ

thể bệnh nhân vì nhi m H V vì rất d dàng bị t i ph t s u khi ngưng điều trị. Lý

do chính yếu là vì HBV luôn tồn tại trong nhân tế ào g n ư i dạng cccDNA

(covalently closed circular NA) để làm nguồn g c di truyền của virút, và dạng

này không hề bị t động bởi các thu c kháng virút là các nucleosides analogs hiện

nay. Tuy nhiên, vì có nhiều bằng chứng cho thấy nếu không kiểm so t mà để ượng

15

HBV hoàn chỉnh trong máu lên quá cao thì bệnh viêm gan mạn tính sẽ ó ngu ơ

di n tiến đến suy gan mất , h xơ g n tiến triển hoặ ung thư g n

Do vậ , s u khi đã ắt đầu điều trị bệnh nhân bị viêm gan virút B mạn tính,

nhà điều trị phải thường xuyên theo dõi hiệu quả điều trị đặc hiệu mà họ đã ho

trên bệnh nhân bằng cách phải định kỳ mỗi 3 tháng cho bệnh nhân làm xét nghiệm

qPCR định ượng HBV-DNA (nếu ượng HBV-DNA v n òn định ượng được)

h PCR định tính phát hiện HBV-DNA (nếu HBV- NA ư i ngưỡng phát hiện

định ượng) ho đến khi nào ượng HBV- NA ư i ngưỡng phát hiện.

Qu n điểm củ nhà điều trị hiện nay là phải liên tục duy trì liệu pháp

kh ng virút để kh ng chế ượng virút ư i mức phát hiện do vậy mà phải luôn theo

dõi sự tái xuất hiện virút bằng xét nghiệm PCR phát hiện BV-DNA trong máu của

bệnh nh n định kỳ mỗi 3 tháng. Nếu sau một thời gi n điều trị đặc hiệu (thường là

3 th ng) mà ượng virút không giảm quá 2 log (100 lần), h không đạt đến ngưỡng

103/m , h trong qu trình điều trị xét nghiệm HBV- NA ương tính trở lại, bác

sĩ điều trị phải nghĩ đến khả n ng virút kh ng thu , đặc biệt là kháng lamivudine.

Lúc này xét nghiệm sinh học phân tử mà sĩ n n hỉ định thực hiện trên bệnh

nhân là xét nghiệm định genotype và phát hiện đột biến kháng lamivudine,

adefovir và entecavir trên virút HBV của bệnh nh n để tuỳ thuộc vào kiểu gene đột

biến mà có thể điều chỉnh liệu pháp kháng virút thích hợp.

Trư đ , nhà m sàng thường đ nh gi hiệu quả điều trị đặc hiệu qua

xét nghiệm mi n dịch cho biết có dấu hiệu chuyển đảo huyết thanh trên bệnh nhân,

nghĩ à H eAg (kh ng ngu n tiết của HBV - một thông s cho biết có tình trạng

virút nhân bản) trở nên âm tính và xuất hiện kháng thể kháng HBe. Tuy nhiên vì

HBV có thể ó đột biến precore làm cho virút không thể tạo r được kháng nguyên

HBe mà v n ó được kháng thể kháng HBe nên mu n x định được chắc chắn có

chuyển đảo huyết thanh thật sự hay không thì các nhà lâm sàng phải chỉ định xét

nghiệm phát hiện đột biến precore trên các bệnh nhân HBeAg [-], có kháng thể

kháng HBeAg, mà HBV-DNA v n còn [+]. Ngoài ra, các nghiên cứu gần đ ũng

16

cho biết rằng đột biến precore (vị trí 1896) và đặc biệt là core-promoter (vị trí

1762/64) ó i n qu n đến di n tiến viêm gan mạn tính, xơ g n, và ung thư g n tr n

bệnh nhân.

Cụ thể à:

+ Interferon: Có hiệu n ng t ng ường khả n ng mi n dịch, ngoài ra còn

kháng virut. Thu c bị thủy phân ở đường tiêu hóa nên chỉ ng đường tiêm. Khi

dùng, một s người bệnh có thể gặp các triệu chứng như s t, rụng tóc, mệt... Tuy

nhiên, giá thành của thu c còn cao, lại phải dùng lâu dài nên nhiều trường hợp

không ó điều kiện. Vì thế, thu c tuy rất t t nhưng ít người bệnh lựa chọn.

- Đ i v i người n: ti m ư i 5 triệu đv/24h hoặ 10 triệu đv/ ần x 3

ần/tuần.

- Trẻ em: 6 triệu đv/1m2 x 3 ần/tuần, o nhất à 10 triệu đv.

Thời gi n điều trị: 16 tuần đ i v i vi m g n mạn tính H eAg (+); 12 th ng

đ i v i vi m g n mạn tính ó H eAg (-)

+ Lamivudin: Có hiệu n ng kh ng virut. Khi ng đủ liệu trình thì dấu hiệu

lâm sàng mất đi, ALT trở về ình thường, ượng virut (HBVDNA) giảm, hình ảnh

mô học gan cải thiện. Thời gi n đạt được mục tiêu này lệ thuộc vào từng người, ít

nhất à 1 n m, trung ình 2 n m, ó khi kéo ài t i 3 n m, nếu tái phát còn có thể

dùng lại. Trư n m 2000, mivu in được xem là thu đầu tay (rẻ tiền, dùng

đường u ng, tiện lợi). Nhưng hiện nay tỷ lệ kháng lamivudin lên t i 70%

(lamivudin bị kháng thu c theo kiểu gen) nên hiện không đượ ư ng nhiều. Tuy

nhi n, ũng ó khoảng 20% người bệnh hầu như không ị kháng thu c. Cần ưu ý

điều nà để có thể ng mivu in ho người có khả n ng đ p ứng, nhất là v i

người kinh tế khó kh n ( mivu in v n là thu c có giá rẻ).

+ Adefovir, entecavi, telbivudin: Thời gi n đạt được mụ ti u điều trị ngắn

hơn mivu in. Tỷ lệ kháng thu c thấp hơn mivu in và ó hiệu quả v i những

người bệnh đã kh ng v i lamivudin.

17

+ Tenofovir: Là thu c m i nhất được EU (Mỹ) m i ho ng n m 2008. Qu

các nghiên cứu cho thấy tenofovir t t hơn thu trư đó ả về mứ đạt được

hiệu quả và chư ị kháng thu c.

+ Dùng ph i hợp thu c: Mấ n m gần đ , ó một s nghiên cứu ph i hợp

thu trong điều trị viêm gan siêu vi B. Ph i hợp chất t ng ường mi n dịch

(interferon- pegylat) v i chất kháng virut (lamivudin) cho kết quả t t hơn ng mỗi

thứ riêng lẻ, nhưng ph i hợp hai chất kháng virut thì cho kết quả không đều. Chăng

hạn dùng lamivudin+ adefovir v i người đã ị kh ng mivu in thì tính tr n người

ng ó 80% ó đ p ứng, 80% giảm H V NA đến mức không phát hiện được,

84% ALT trở lại ình thường. Sau khi ngừng ng 3 n m không nhận thấy có sự

bùng nổ đảo ngược về virut hay lâm sàng học, không hình thành sự đề kháng kiểu

gen, không mất bù trừ ở người xơ g n. Nhưng ó trường hợp không cho kết quả t t

hơn. Chăng hạn: dùng lamivudin+ telbivudin thì t t hơn ng ri ng mivu in

nhưng ại không t t hơn ng ri ng te ivu in. Vì sự ph i hợp hư ổn định, hơn

nữ àm t ng hi phí điều trị nên các nghiên cứu nà hư p ụng lâm sàng.

IV. KHI NÀO NGỪNG DÙNG THUỐC?

Tải ượng HBV càng cao (s ượng bản sao HBV DNA/1ml máu l n) thì

ngu ơ xơ g n, ung thư g n àng n. Tải ượng HBV là yếu t ti n đo n độc lập

cho sự phát triển xơ g n, ung thư g n. Nồng độ ALT àng o thì ngu ơ xơ g n,

ung thư g n ũng àng n. Vì thế, khi điều trị viêm gan siêu vi B mạn, cần đư

HBV DNA về ư i ngưỡng và đư ALT về mứ ình thường m i ngừng thu c

(Ngừng điều trị khi đạt mụ đí h điều trị).

Cụ thể:

- Xét nghiệm HBeAg (6 tháng 1 lần) và men gan ALT (3 tháng 1 lần). Nếu

H eAg (+) men ALT ình thường, tiếp tụ điều trị.

- Nếu HBeAg (-) men ALT ình thường, xem xét khả n ng ngưng thu c.

Nhưng trư c khi quyết định ngừng thu c cần xét nghiệm anti-HBe và HBV-

ADN. Nếu nti H e ương tính tồn tại kéo dài và HBV-ADN âm tính thì có thể

18

ngừng thu . S u đó 6 th ng đến 1 n m xét nghiệm, kiểm tra lại để s m phát hiện

bệnh tái phát.

Ở các bệnh viện tuyến tr n, thường xét nghiệm H V NA. Đ à hỉ s

cho biết tình trạng sinh sản (nh n đôi tế bào) của virut. HBV DNA (+) chứng tỏ

virut đ ng sinh sôi (khi điều trị H V NA thường giảm, lý tưởng à đạt đến mức

không òn H V NA, nhưng trong thực tế chỉ có thể đạt được mức t i đ , tức là

v n có thể òn H V NA nhưng không òn ph t hiện được bằng phương ph p

thông thường). Có lúc HBVDNA chỉ giảm đến một mức nhất định. Ví dụ ú đầu,

HBVDNA = 200.000 bản s o/1m m u, s u điều trị chỉ còn 300 bản sao/1ml máu

thì oi như ệnh đã ổn định, có thể ngừng thu c.

Hiện đã ó xuất hiện sự kháng thu , đặc biệt xuất hiện các chủng kháng

thu đột biến gen. Khi đã điều trị đủ liệu trình, đạt kết quả, cho ngừng thu c thì

v n theo oi định kỳ để xử lý việc bùng phát virut. Khi bị kháng thu c, cần chấp

nhận một liệu trình khác, không bi quan bỏ mặc vì có thể bột phát nguy hiểm.

Không tự ý dùng thu ũng như tự ý bỏ dở điều trị, tự ý kéo dài thời gi n điều trị.

Trong qu trình điều trị, cần khám và xét nghiệm định kỳ. Trong trường hợp

không hoặ hư ng thu (trường hợp 2 - 3 - 4) thì cần tự theo dõi chặt chẽ, khi

cần phải đi kh m, xét nghiệm ng (trường hợp 3 - 4).

V. DIỄN BIẾN - TIÊN LƯỢNG BỆNH NHÂN BỊ VIÊM GAN B (HAY

DỰ HẬU)

Thường di n tiến tự nhiên của một người bị nhi m H V à đ s tự khỏi do

hệ th ng mi n dịch tạo được kháng thể bảo vệ là kháng thể đặc hiệu HBsAg. Chỉ

có một s ít do hệ th ng mi n dịch củ ơ thể của họ không thể nhận diện được

kháng nguyên bề mặt của virút là kháng nguyên lạ để có thể tạo đượ đ p ứng mi n

dịch; do vậ mà người này bị m ng H V trong ơ thể lâu dài và lúc nào xét

nghiệm phát hiện H sAg ũng ương tính.

Nếu không ó t nh n ngu ơ g tổn hại tế bào g n (như u ng rượu,

béo phì, gan nhi m mỡ, hay bị các tác nhân lý hoá khác) thì HBV chỉ nhân bản

19

thành các virút không hoàn chỉnh (chỉ có vỏ capsid mà không có lõi DNA) và tạo

được một s ượng rất gi i hạn các virút hoàn chỉnh, do vậy họ chỉ à người

lành mang HBV mà thôi (carrier) chứ không phát triển thành viêm gan mạn tính.

Tuy nhiên nếu ó ngu ơ thương tổn tế bào gan xảy ra thì HBV sẽ phát triển

nhiều hơn trong tế bào gan, do vậ ượng virút hoàn chỉnh sẽ được phóng thích

nhiều hơn vào trong m u (≥ 105 opies/1m m u) đồng thời gây tổn hại tế bào gan

để trở thành bệnh viêm gan mạn tính. Nếu không kiểm so t được sự nhân bản của

HBV thì viêm gan mạn tính sẽ d n đến hậu quả khó tránh khỏi à xơ g n rồi có thể

d n đến ung thư g n h đi thăng đến ung thư g n.

Tất ả những trường hợp m ng H sAg mạn tính ó tổn thương g n nhẹ h

không ó tổn thương g n thì ngu ơ ị ung thư tế ào g n(HCC) ở nhóm nà ũng

o hơn nhóm ó H sAg(-) từ 15-100 ần.

Cụ thể à:

* Đ i v i người nhi m virus :

- Ở người n: 90% sẽ đượ oại trừ virus và ình phụ , 10% ệnh nh n sẽ

m ng virus kinh ni n. Trong 10% kinh ni n thì thể tồn tại hiếm 40%, thể hoạt

động hiếm 30% và người ành m ng tr ng hiếm 30%. Trong s thể tồn tại và

hoạt động hậu quả u ài à đư đến xơ g n và u i ng à ung thư g n ngu n

ph t (HCC).

- Ở trẻ em: 40% sẽ đượ oại trừ virus , òn 60% sẽ m ng H V kinh ni n.

Theo s Ngu n Thị Xu n Tịnh thì ở trẻ n v i mi n ị h đầ đủ thì vi m g n ấp

thường ó iểu hiện ro, nhưng ngu ơ mạn tính hỉ khoảng 1%.

- Trẻ sơ sinh: Nếu bị nhi m viêm gan siêu vi B thì 90% chắc chắn sẽ mang

H V kinh ni n trong người; chỉ có 10% có thể loại trừ được vi rút siêu vi ra khỏi

ơ thể.

- Nếu H sAg tồn ưu < 1 n m thì ti n ượng t t, nếu > 1 n m ti n ượng xấu.

- Anti H s xuất hiện s u 2-3 th ng khi H sAg mất, ti n ượng t t, òn nếu

không xuất hiện ti n ượng xấu.

20

- Anti H giảm ần ti n ượng t t, nếu u trì ở nồng độ o thì ti n ượng

xấu.

- H eAg m tính, ti n ượng t t, tồn ưu ti n ượng xấu.

- Anti H e xuất hiện s u khi “e” iến mất, thì ti n ượng t t, òn nếu không

xuất hiện, thì ti n ượng xấu.

- Ở người l n viêm gan B mạn thì đặ điểm mô học rất quan trọng cho tiên

ượng, 97% s ng đến 5 n m và 77% s ng 15 n m v i thể nhẹ; 86% v i thể vừ đến

nặng và 55% cho bệnh nhân viêm mạn và tiền xơ g n, nhưng điều này không cho

phép chúng ta lạc quan v i di n tiến của thể nhẹ vì theo oi s u 13 n m thì ó i n

tiến đến thể nặng và có khoảng 1/4 d n đến xơ g n.

- Trong viêm gan mạn, khi có biểu hiện virut nhân lên thì bệnh ó xu hư ng

nặng hơn; ngược lại nếu virut không nh n n, thường là thể viêm gan mạn có tổn

thương g n t i thiểu hay viêm gan mạn nhẹ h người mang virut B không hoạt

động. Tuy nhiên sự nhân lên củ virut đôi khi không đi song song v i tổn thương

mô học của gan mà có khoảng 10 - 15% trường hợp viêm gan B mạn hằng n m ó

sự chuyển ngược tự nhiên từ pha nhân lên sang ph không nh n n nhưng ó iểu

hiện t ng tạm thời men tr ns min se như vi m g n ấp, nhưng ó khi ó nh n n

của virut mà HBeAg (-). Nhi m HBV mạn đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường

ó ngu ơ o ung thư g n.

* Đ i v i người nhi m virus C:

- Đặ điểm hính ủ vi m g n C à h hu ển thành mạn tính (50% s

trường hợp T152 tài iệu hu n ngành tru ền nhi m ng ho đào tạo s u đại họ

ủ HVQY)

- Khoảng 20% vi m g n C mạn tính s u nhiều n m sẽ hu ển thành xơ g n

và ung thư tế ào g n.

- HCV không g vi m g n thể kị h ph t.

21

Các biến chứng và dự hậu của viêm gan B:

- Khi m i bị nhi m, ta có thể sẽ ở trong gi i đoạn cấp tính. Thường thì giai

đoạn này không nguy hiểm, có các triệu chứng như ảm và sẽ tự hết, s u đó một s

sẽ chuyển qu gi i đoạn mạn tính (chronic-còn gọi là kinh niên).

- Tỉ lệ chuyển qua mạn tính phụ thuộc rất nhiều vào tuổi tác lúc bị nhi m. Tỉ

lệ này là 90 phần tr m ở trẻ sơ sinh, 20 đến 50 phần tr m ở trẻ từ 1 đến 5 tuổi, và

ư i 5 phần tr m ở người l n.

- Các biến chứng hính thường xảy ra ở trường hợp mạn tính, à xơ g n

và ung thư g n. ệnh nhân có thể bị xơ g n trư c rồi có thể (hay không) chuyển

s ng ung thư g n, hoặc có thể bị ung thư g n mà không qu gi i đoạn bị xơ g n.

- Dự hậu (prognosis- òn được gọi à ti n ượng) của bệnh viêm gan B bị ảnh

hưởng rất nhiều bởi khả n ng sinh sôi nảy nở củ virus vi m g n trong ơ thể

ũng như khả n ng h ng trả của hệ th ng mi n dị h đ i v i virus. Một s yếu t

không thuận lợi cho dự hậu của bệnh vi m g n à: đàn ông, rượu, và sự cùng bị

lây nhi m bởi các virus viêm gan khác.

Một s nghiên cứu thấy rằng ti n ượng của những người bị lây nhi m từ

đường m u thường t t hơn, trong khi ti n ượng ở những người bị lây nhi m trong

những vùng có nhiều người bị bệnh (endemic-có dịch trong vùng-như Việt Nam)

thường xấu hơn.

Một s nghiên cứu thấy rằng, nếu bị nhi m ở những vùng có nhiều người bị

hoặ khi đã ư vào gi i đoạn mạn tính, trong vòng n m n m:

- Tỉ lệ bị chuyển s ng xơ g n gi i đoạn đầu (compensated cirrhosis-viêm gan

òn ) à 12 đến 20 phần tr m.

- Tỉ lệ chuyển từ xơ g n gi i đoạn đầu (compensated cirrhosis) sang giai

đoạn tr (hep ti e ompens tion) à 20 đến 23%.

- Tỉ lệ chuyển từ xơ g n gi i đoạn đầu s ng ung thư g n à 6 đến 15%.

Theo một s nghiên cứu, tỉ lệ s ng sót khi đã ị xơ g n à:

22

- Ở những người bị xơ g n gi i đoạn đầu (compensated cirrhosis), 85% còn

s ng s u 5 n m.

- Ở những người bị xơ g n gi i đoạn tr (decompensated cirrhosis), 55-70%

còn s ng sau 1 n m và 14-35% còn s ng s u 5 n m.

Một trong các yếu t quan trọng ảnh hưởng đến tỉ lệ s ng sót ở những người

bị viêm gan B mạn tính à gi i đoạn sinh sản (replication phase) của virus, giai

đoạn này càng dài thì dự hậu càng xấu.

- Khi đã ị ung thư g n, ự hậu rất xấu. Một trong những yếu t quan trọng

ảnh hưởng đến việc chuyển s ng ung thư g n à sự hiện diện của kháng nguyên

HBeAg (thành phần của virus cho thấy virus v n trong gi i đoạn sinh sản và bệnh

nhân có khả n ng ệnh cao).

Việc chữa trị sẽ có thể giúp chấm dứt khả n ng sinh sản của virus và khả

n ng ệnh của bệnh nhân, tức là giúp làm giảm sự phát triển đến các biến

chứng kể trên.

Còn nhiều yếu t phức tạp khác ảnh hưởng đến dự hậu của của bệnh, và

trong s đó, những điều cần hú ý à rượu và cùng bị nhi m các virus viêm gan

khác.

23

BÀI 3: BỆNH VIÊM GAN VIRUT C

I. TỔNG QUAN

Ư c tính có 3% dân s thế gi i (hơn 170 triệu người) mang một loại

virus bí n tấn công thầm lặng vào gan mà không biết. Ðó là vì có t i 90% s

người nhi m virus viêm gan C (HCV) không hề có triệu chứng. Trên thực tế,

hầu hết mọi người không biết họ có bệnh cho t i hàng chụ n m s u đến khi

các xét nghiệm y tế thường qui cho thấy tổn thương g n. Ðôi khi người người

bệnh biết mình bị vi m g n C khi đi hiến máu, vì hiện nay các ngân hàng máu

đã sàng ọ thường qui virus này.

Ư c tính có 3% dân s thế gi i (hơn 170 triệu người) mang một loại

virus bí n tấn công thầm lặng vào gan mà không biết. Ðó là vì có t i 90% s

người nhi m virus viêm gan C (HCV) không hề có triệu chứng. Trên thực tế,

hầu hết mọi người không biết họ có bệnh cho t i hàng chụ n m s u đến khi

các xét nghiệm y tế thường qui cho thấy tổn thương g n. Ðôi khi người người

bệnh biết mình bị vi m g n C khi đi hiến máu, vì hiện nay các ngân hàng máu

đã sàng ọ thường qui virus này.

Gan có trọng ượng từ khoảng 1,2-1,6 kg, à ơ qu n phức tạp nhất và

l n nhất trong ơ thể. Nó nằm ư i xương sườn phải và thực hiện nhiều

chứ n ng qu n trọng gồm khử độc, lọc máu và sản sinh nhiều chất dinh

ưỡng t i quan trọng.

Vi rus gây viêm gan C là một trong 6 virus viêm gan hiện đã được xác

định, những virus kia là A, B, D, E và G. Tất cả đều khiến gan bi viêm, ảnh

hưởng đến chứ n ng g n. Virus g vi m g n C nằm trong s những virus

viêm gan nguy hiểm nhất.

24

Trong nhiều trường hợp, HCV d n đến bệnh gan mạn tính như xơ g n,

là tình trạng sẹo gan không thể phục hồi và có khả n ng g tử vong, ung thư

gan hoặc suy gan.

Nó à ngu n nh n đứng thứ 2 gây bệnh g n s u rượu và là lý do hàng

đầu d n đến ghép gan tại Mỹ.

Mặ vi m g n A và đã có vaccin, hiện n hư ó v in ho

vi m g n C. Ngoài r , điều trị chu n cho HCV không có hiệu quả hoàn toàn,

vì vậy việc tìm kiếm h điều trị m i đ ng tiếp tục.

II. NGUYÊN NHÂN

Nói chung, nhi m vi m g n C thường là do tiếp xúc v i máu nhi m

virus. Hầu hết bệnh nhân bị nhi m viêm gan C qua truyền m u trư n m

1992, à n m p ụng các xét nghiệm sàng lọc máu cải tiến. Có thể ũng

nhi m virus do tiêm chích bằng kim tiêm b n hoặc hít cocain qua ng hít

nhi m b n hoặc, ít gặp hơn, à từ kim dùng trong x m hoặc xỏ lỗ tr n ơ thể.

Trong một s ít trường hợp, HCV có thể qu đường tình dục

Yếu t ngu ơ:

Các qui trình sàng lọc máu hiệu quả đã àm giảm mạnh khả n ng nhi m

HCV từ truyền m u. Nhưng nếu bạn được truyền m u trư n m 1992, ạn

có ngu ơ nhi m viêm gan C.

Bạn ũng ó ngu ơ nếu:

- Tiêm chích hoặc hít các loại m tuý (như o in) hỉ một lần.

- Ghép tạng trư n m 1992.

- Là nhân viên y tế có tiếp xúc v i máu nhi m virus.

- Ðược truyền các yếu t đông m u trư n m 1987 hoặc bị bệnh ư

chả m u được truyền m u trư n m 1992.

25

III. TRIỆU CHỨNG

1. Lâm sàng

ình thường, HCV không có triệu chứng trong gi i đoạn đầu. Nếu có

triệu chứng, húng thường nhẹ và gi ng như úm. o gồm:

- Mệt mỏi nhẹ.

- Buồn nôn hoặ h n n.

- Ð u ơ và kh p.

- Tức vùng gan.

Cho dù bạn bị viêm gan C mạn tính, bạn ũng ó rất ít triệu chứng.

Trong nhiều trường hợp, triệu chứng không xuất hiện trong t i 30 n m. Mặc

đôi khi ạn bị một hay nhiều triệu chứng sau:

- Mệt mỏi.

- Ch n n.

- Buồn nôn và nôn.

- Vàng da vàng mắt kéo dài hoặc tái phát.

- S t nhẹ.

Viêm gan C có thể gây tổn thương g n ho ạn không có triệu

chứng. Bạn ũng ó thể truyền virus ho người khác khi bản thân không có

triệu chứng. Ðó là lý do tại sao cần xét nghiệm nếu bạn nghi ngờ đã tiếp xúc

v i viêm gan C hoặ ó hành vi ngu ơ.

2. Xét nghiệm

Ðề nghị sĩ kh m sàng ọc HCV nếu bạn nghĩ mình đã tiếp xúc v i

virus hoặ ó ngu ơ ị bệnh. Nếu bạn được truyền m u trư c 1992 từ một

người ho mà s u đó người này có xét nghiệm HCV(+), bạn có thể được nhận

thư ủa bệnh viện hoặc ngân hàng m u đề nghị bạn đi kh m sàng ọc. Ðề nghị

sĩ kh m sàng ọc HCV nếu bạn nghĩ mình đã tiếp xúc v i virus hoặc có

26

ngu ơ ị bệnh. Nếu bạn được truyền m u trư c 1992 từ một người cho mà

s u đó người này có xét nghiệm HCV(+), bạn có thể được nhận thư của bệnh

viện hoặ ng n hàng m u đề nghị bạn đi kh m sàng ọc.

Viêm gan C có thể được ch n đo n ằng xét nghiệm máu. Ngoài xét

nghiệm m u, sĩ ập hồ sơ ệnh án và khám thực thể. sĩ ũng ó thể

khuyên bạn sinh thiết gan, một thủ thuật tương đ i ít đ u trong đó người ta

lấy ra một m u nhỏ mô g n để ph n tí h ư i kính hiển vi.

Trư c khi sinh thiết, bạn sẽ đượ g t . S u đó sĩ học một kim

nhỏ vào gan của bạn để lấy m u mô. Sinh thiết gan là an toàn và không gây

biến chứng, mặc dù có thể đ u hoặc chảy máu một hút s u đó.

Mặc dù sinh thiết không nhất thiết khăng định ch n đo n, nó ó thể

giúp x định mứ độ nặng của bệnh. Nó ũng giúp oại trừ các nguyên nhân

khác gây bệnh g n, như vi m g n o rượu hoặc do thu c, bệnh gan tự mi n

hoặc thừa sắt (bệnh nhi m sắc t sắt mô b m sinh).

IV. BIẾN CHỨNG

15-20% người bị nhi m viêm gan C tự tiêu diệt được virus này mà

không bị tổn thương g n. V i s còn lại, bệnh định ư và tấn công gan một

cách chậm chạp. Khoảng 85% s người nhi m HCV bị viêm gan mạn tính.

20% bị xơ g n, thường trong vòng 20 n m đầu sau khi nhi m. Trong s

những người bị xơ g n, một nửa tiến triển thành bệnh g n gi i đoạn cu i hoặc

ung thư g n.

Các chuyên gia y tế dự báo tử vong do viêm gan C có thể vượt qua s

tử vong do AIDS ở Mỹ. Hiện nay, mỗi n m ó khoảng 10000 người chết mỗi

n m vì HCV, nhưng on s nà ư c tính sẽ t ng gấp 3 vào n m 2010. Tu

nhiên, khả n ng s ng sót là cao. Hiện n , hơn 99% s người HCV s ng.

27

V. ĐIỀU TRỊ

Ch n đo n HCV không ó nghĩ à ạn phải điều trị. Viện Y tế Qu c

gia Mỹ (NIH) khu n n n điều trị HCV nếu có: Ch n đo n HCV không ó

nghĩ à ạn phải điều trị. Viện Y tế Qu c gia Mỹ (NIH) khu n n n điều trị

HCV nếu có:

Xét nghiệm ARN HCV (+), chứng tỏ có virus trong máu.

Sinh thiết cho thấy tổn thương g n đ ng kể

T ng nồng độ men gan analin aminotransferase trong máu.

Cho dù vậ , sĩ v n đ ng tr nh ãi về đ i tượng cần điều trị. Nếu

bạn chỉ có bất thường gan nhẹ, sĩ ó thể quyết định không điều trị vì nguy

cơ u ài ị bệnh nặng là rất thấp, và tác dụng phụ củ điều trị có thể rất

nghiêm trọng.

Mặt kh , vì hư ó h ro ràng để biết liệu bạn có bị bệnh g n s u đó

h không, sĩ ủa bạn có thể chọn cách ch ng lại virus. Nhiều phương

ph p điều trị cải tiến và tỷ lệ thành ông o hơn trong việc ch ng lại viêm

g n đôi ú kiến sĩ nghi ng về những phương ph p tí h ự hơn.

Cho t i n , vũ khí t t nhất để ch ng lại viêm gan C là interferon, một

thu c ức chế sự nhân lên của virus. Các thu c interferon ng để điều trị

viêm gan gồm interferon alfa-2b (Intron A), interferon alfa-2a (Roferon-A) và

interferon alfacon-1 (Infergen). Nhưng interferon hỉ có tác dụng ở khoảng

20% s trường hợp.

Hiện n , ti m interferon thường được ph i hợp v i u ng ribavirin

(Virazole) - một thu c kháng virus phổ rộng. Ðiều trị thường mất từ 6 tháng

đến 1 n m và thành ông ở khoảng 40% s người bị HCV.

Các nghiên cứu gần đ đã ho thấy một thu c khác, interferon pegyl

hóa (PEG), có hiệu quả gấp hai lần interferon thông thường. Vào th ng 1 n m

28

2001, Cơ qu n Quản lý Thu và ược ph m Mỹ (F A) đã ho phép ng

PEG interferon - peginterferon alfa-2B (PEG-Intron) - để điều trị viêm gan C.

Tác dụng phụ củ điều trị thu c gồm các triệu chứng gi ng như úm

nặng do interferon và giảm hemoglonbin nhất thời (thiếu máu), giảm bạch cầu

hoặc tiểu cầu trong máu. Tác dụng phụ lâu dài - xảy ra ở khoảng một nửa s

người điều trị interferon và ribavirin - gồm cực kỳ mệt mỏi, lo âu, d kích

động và trầm cảm. Có một tỷ lệ nhỏ bị loạn thần hoặc có hành vi tự sát.

Vì ý o nà , không n n điều trị bằng interferon nếu có tiền sử trầm

cảm nặng bị bệnh tuyến gi p hư đượ điều trị, thiếu máu hoặc bị bệnh tự

mi n, nghiện rượu hoặc ma tuý.

Không may là, nếu điều trị không có hiệu quả hoặc bạn không thể dung

nạp được tác dụng phụ, có rất ít cách lựa chọn kh . Nhưng nhà kho học

đ ng nghi n ứu việc sử dụng các chất ức chế protease ở người viêm gan C.

Ð ũng à những thu điều trị ho người nhi m HIV. Trong tương i,

ũng ó thể điều trị HCV bằng liệu pháp gen.

VI. PHÒNG BỆNH

Vì hiện hư ó v in vi m g n C. C h u nhất để bảo vệ bạn là

tránh bị nhi m virus. Ðiều nà ó nghĩ à ần làm theo các chỉ d n sau:Vì

hiện hư ó v in vi m g n C. C h u nhất để bảo vệ bạn là tránh bị

nhi m virus. Ðiều nà ó nghĩ à ần làm theo các chỉ d n sau:

Tránh sinh hoạt tình dục không an toàn v i nhiều người hoặc v i một

người hư ro về tình trạng sức khỏe.

Không dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ dùng ma tuý khác. Các

dụng cụ dùng ma tuý nhi m b n gây ra khoảng một nửa s trường hợp viêm

gan C m i.

29

Tránh hít cocain

Tránh xỏ lỗ hoặ x m mình trừ khi chắc chắn là dụng cụ đã tiệt trùng.

====HẾT====