∆ηmicroοκρίτειο Πανεπιστήmicroιο Θράκης - Πολυτεχνική Σχολή - Tmicroήmicroα Aρχιτεκτόνων Mηχανικών

Φουτουρισmicroός του Επίκουρου Καθηγητή Iάκωβου Ποταmicroιάνου

Kεφάλαιο B20

Ξάνθη 2004-2005

1

Φουτουρισmicroός (1909-14)

O Φουτουρισmicroός ήταν microια ενθουσιώδης αντίδραση στην έλευση της Bιοmicroηχανικής

Eπανάστασης στην Bόρειο Iταλία γύρω στο 1900 και απετέλεσε την πιο ακραία θέση του

microοντερνισmicroού Στα microάτια των Φουτουριστών η ταχύτητα και η ισχύς της microηχανής κατέστησε

όλες τις προηγούmicroενες παραδόσεις της ∆ύσης ξεπερασmicroένες Tο Φουτουριστικό Mανιφέστο

(1909) διακήρυξε ότι ένα αυτοκίνητο αγώνων είναι ωραιότερο από ldquoTην Φτερωτή Nίκη της

Σαmicroοθράκηςrdquo η οποία θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα δείγmicroατα αρχαίας γλυπτικής

Fillippo Tomaso Marinetti (1876-1944)

H microορφή πίσω από την ίδρυση και εξέλιξη του Φουτουριστικού κινήmicroατος ήταν ο ποιητής

Fillippo Tomaso Marinetti ένας παθιασmicroένος Iταλός φιλόπατρις ο οποίος αργότερα

συγχώνευσε τον Φουτουρισmicroό microε την Φασιστική ιδεολογία Tο Φoυτουριστικό microανιφέστο το

οποίο δηmicroοσιεύθηκε στην εφηmicroερίδα Le Figaro στις 20 Φεβρουαρίου 1909 αποτελούσε microια

πρόκληση για την ιστορία και ένα πιστεύω στην απόλυτη εξουσία της τεχνολογίας

Παρουσίαζε αναρχικές τάσεις χωρίς να διατηρεί κάποια συγκεκριmicroένη πολιτική στάση Tο

microανιφέστο εξυmicroνεί την τεχνολογία την ταχύτητα την επιθετικότητα τις λαϊκές microάζες τον

πατριωτισmicroό την στρατοκρατία τον πόλεmicroο (lsquoτον microοναδικό τρόπο εξυγίανσης του κόσmicroουrsquo)

και απευθύνει microια πρόσκληση για την καταστροφή των microουσείων των βιβλιοθηκών και των

πανεπιστηmicroίων (lsquoAναπαραστάσεις εσταυρωmicroένων ονείρωνrsquo) Tα γραπτά του Marinetti

ανήκουν βεβαίως σε microια αισθητική παράδοση που ξεκινά από τον Γαλλικό συmicroβολισmicroό και

τον Baudelaire (τον lsquoποιητή της microοντέρνας ζωήςrsquo) Tο βασικό θέmicroα του Φουτουρισmicroού ήταν

η σύγχρονη microητρόπολη η οποία θεωρήθηκε σαν ένα είδος συλλογικής έκφρασης των

δυνάmicroεων της κοινωνίας Tα Φουτουριστικά microανιφέστα ζωγραφικής (1910) και Γλυπτικής

(1912) αποπειράθηκαν να επεκτείνουν ακόmicroη περισσότερο τις Φουτουριστικές ευαισθησίες

O δυναmicroισmicroός ήταν η κοινή κεντρική σύλληψη και οι πρώτοι ζωγράφοι του κινήmicroατος

microεταξύ των οποίων ο Umberto Boccioni και ο Gino Severini προσπάθησαν να microεταφράσουν

το Φουτουριστικό ήθος όχι microόνο επιλέγοντας θέmicroατα τραίνων που ξεκινούν από σταθmicroούς

και απεργίες αλλά χειριζόmicroενοι τα θέmicroατά τους microε ένα ζωηρό παιχνίδισmicroα συmicroπληρωmicroατικών

χρωmicroάτων ντιβιζιονιστικές εντυπώσεις φωτός και ασταθείς διαγώνιες συνθέσεις Tο 1911 οι

microέθοδοι του Aναλυτικού Kυβισmicroού άρχισαν να αφοmicroοιώνονται από τους Φουτουριστές

ζωγράφους που είχε ως αποτέλεσmicroα να ενσωmicroατώνονται στα έργα τους ο κατατεmicroαχισmicroός

αλληλοδιεισδύσεις χώρου και microορφών αφαίρεση και στοιχεία πραγmicroατικότητας H

Kυβιστική microέθοδος της εmicroφάνισης διαφορετικών οπτικών απόψεων ενός αντικειmicroένου

χρησιmicroοποιήθηκε για να εκφράσει διάρκεια και τις διαφορετικές καταστάσεις αντικειmicroένων

καθώς αυτά εκτυλίσσονται στο περιβάλλον τους Aυτό ήταν ένα στοιχείο κλειδί του

Φουτουριστικού δόγmicroατος σχετιζόmicroενο χωρίς αmicroφιβολία microε την λατρεία των καλλιτεχνών

των φιλοσοφικών ιδεών του Henri Bergson περί του χρόνου και της ροής O Bergson έδωσε

2

microεγάλη έmicroφαση στην πρωταρχικότητα της αλλαγής στον κόσmicroο της πραγmicroατικότητας και τον

ρόλο της διαίσθησης στην αντίληψή της Oι Φουτουριστές ξεπέρασαν τον microπανάλ ldquoρεαλισmicroό

των σύγχρονων φαινοmicroένωνrdquo αποπειρώmicroενοι να δηmicroιουργήσουν συmicroβολικά ισοδύναmicroα προς

την υπό έξαρση νοητική τους κατάσταση όταν αντιmicroετώπιζαν εξ ολοκλήρου νέα ερεθίσmicroατα

όπως την ταχύτητα το τεχνητό φως το χάλυβα και τα γρήγορα αυτοκίνητα

H φουτουριστική γλυπτική παροmicroοίως άνοιξε νέα εκφραστικά πεδία στην προσπάθειά της

να εκφράσει ldquoτον οικουmicroενικό δυναmicroισmicroόrdquo - την ροή της σύγχρονης ζωής Tο Mανιφέστο

Γλυπτικής ανακοίνωσε ότι η βάση αυτής της νέας microορφής θα ήταν lsquoαρχιτεκτονικήrsquo όχι

microόνο σαν microια κατασκευή όγκων αλλά και γιατί ο γλυπτικός όγκος θα περιέχει microέσα του

αρχιτεκτονικά στοιχεία από το γλυπτικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το αντικείmicroενοrsquo

Umberto Boccioni

Ο καλλιτέχνης Umberto Boccioni σε ορισmicroένα ζωγραφικά του έργα δείχνει αυτή την

αντίληψη του χώρου ως lsquoπεδίοrsquo και υποδεικνύει το πόσο σηmicroαντικές ήταν οι αρχές της

διαφάνειας και της αλληλοδιείσδυσης επιπέδων για την Φουτουριστική σύνθεση Στο σχέδιό

του ldquoMπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στον Xώροrdquo στόχευε στο να δώσει την εντύπωση της

Εικ 1 (WC110) U Boccioni Nοητικές Kαταστάσεις Oι Aποχαιρετισmicroοί 1911

3

microεταβαλλόmicroενης ενέργειας ενός αντικειmicroένου τον παλmicroό και την κίνησή του στον

περιβάλλοντα χώρο

Στον πρόλογο της πρώτης

έκθεσης Φουτουριστικής γλυπτικής

το 1913 έγραψε ldquoΘεωρώ απόλυτα

επιτακτικό να ερευνήσω στην

γλυπτική όχι για καθαρή microορφή

αλλά για lsquoπλαστικό ρυθmicroόrsquo όχι την

κατασκευή των σωmicroάτων αλλά την

κατασκευή της δράσης των

σωmicroάτων Tο ιδεώδες microου είναι όχι

microια πυραmicroιδοειδής αρχιτεκτονική

(στατική κατάσταση) αλλά microια

σπειροειδής αρχιτεκτονική

(δυναmicroισmicroός) Eπιπλέον η

έmicroπνευσή microου επιζητά δια της

επίmicroονης έρευνας microια

ολοκληρωτική συγχώνευση

περιβάλλοντος και αντικειmicroένου

microέσω της αλληλοδιείσδυσης

επιπέδωνrdquo

Για την επίτευξη αυτής της

γλυπτικής συγχρονικότητας ο

Boccioni συνέστησε τη χρήση

π

ldquo∆

η

εν

α

κ

επ

ή

το

υ

Εικ 2 (WC111) U Boccioni Mπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στο Xώρο 1912

ετερογενών microέσων σε αντίθεση microε τα

αραδοσιακά υλικά Στο Tεχνικό Mανιφέστο του Φουτουριστικής Γλυπτικής (1912) είπε

ιαφανή επίπεδα γυαλιού ή σελλουλόϊντ λωρίδες microετάλλου σύρmicroα εσωτερικά ή εξωτερικά

λεκτρικά φώτα microπορούν να υποδεικνύουν τα επίπεδα τις τάσεις τους τόνους και

διάmicroεσους τόνους microιας νέας πραγmicroατικότηταςrdquo

Tο γλυπτό του ldquoMοναδικές Mορφές Συνέχειας στον Xώροrdquo (1913) - microια δυναmicroική

νθρώπινη microορφή βηmicroατίζοντας προς τα εmicroπρός microε προεξέχουσες από τα άκρα του

τυπηmicroένες επιφάνειες microπρούντζου χρησιmicroοποίησε τις φευγαλέες αντανακλάσεις του φωτός

ί των στιλπνών επιφανειών για να microεταδώσει την αίσθηση του δυναmicroισmicroού παρότι ο ίδιος

ταν αντίθετος προς τις παραδοσιακές ιεραρχίες των υλικών αξιών (όπως του microαρmicroάρου και

υ microπρούντζου) και πρότεινε θεωρητικά την χρήση και την αντιπαράθεση microιας ποικιλίας

λικών

4

Antonio SantrsquoElia (1888-1916)

Εικ 3 (WC112) A Sant Elia Σταθmicroός Παραγωγής Ενέργειας La Citta Nuova 1913

Σε σχέση microε τις Φoυτουριστικές

ιδέες ο νέος αρχιτέκτονας Antonio

Santrsquo Elia ο οποίος προσχώρησε

στους Φουτουριστές το 1914

εξέθεσε σχέδια για microια ldquoCittagrave Nuovardquo

(Nέα Πόλη) Aυτή ήταν η πρώτη

έκθεση της οmicroάδας ldquoNuove

Tendenzerdquo (Nέες Tάσεις) η οποία

δηmicroιουργήθηκε το 1912 Tο microήνυmicroά

του στον κατάλογο της έκθεσης microιλά

όχι τόσο για Φουτουρισmicroό όσο για

Mοντέρνα αρχιτεκτονική Tο

ενδιαφέρον του είναι η παραγωγή

εκλογικευmicroένων συνθέσεων που

εκmicroεταλλεύονται κάθε τεχνολογική

δυνατότητα λαmicroβάνοντας υπόψη τις

συνήθειες της διαβίωσης και τις

διαθέσεις των ανθρώπων Πρότεινε την χρήση ελαφρών υλικών και προέβαλλε την

πεποίθηση ότι οι σύγχρονες κατοικίες πρέπει να microοιάζουν microε microηχανές εξοπλισmicroένες microε όλες

τις microηχανικές ανέσεις

O SantrsquoElia έγραψε (1914) ldquoΌπως οι αρχαίοι αντλούσαν την έmicroπνευσή τους από τον

φυσικό κόσmicroο έτσι κι εmicroείς πρέπει να βρούmicroε την δική microας έmicroπνευση στον νέο microηχανικό

κόσmicroοrdquo Έτσι τα νέα κτίρια δεν microπορούν πλέον να microοιάζουν microε οτιδήποτε από το

αρχιτεκτονικό παρελθόν αλλά πρέπει να ακολουθούν microια lsquoΦουτουριστική αισθητική

γιγαντιαίων ατmicroοmicroηχανών σπειροειδών σηράγγων θωρηκτών τορπιλακάτων microονοπλάνων

Antoinette και αυτοκινήτων αγώνωνrdquo Oι Φουτουριστές επέmicroεναν ότι η αρχιτεκτονική δεν θα

έπρεπε να είναι πλέον microνηmicroειώδης και ανθεκτική στον χρόνο αλλά να αποτελεί microέρος του

εφήmicroερου και αναλώσιmicroου εξοπλισmicroού της βιοmicroηχανικής εποχής Ήταν εχθροί του

ιστορισmicroού και εναντίον κάθε διαφύλαξης αναστήλωσης και αναπαραγωγής αρχαίων

microνηmicroείων Προέτρεπαν προς το ldquoνα καταστρέψουmicroε για αρχή όλα εκείνα τα microνηmicroεία

κιονοστοιχίες και microνηmicroειώδεις κλίmicroακες να υψώσουmicroε το επίπεδο της πόλης να

αναδιατάξουmicroε τον φλοιό της γης και να το microετατρέψουmicroε σε υπηρέτη της κάθε ανάγκης

microαςrdquo

5

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

Φουτουρισmicroός (1909-14)

O Φουτουρισmicroός ήταν microια ενθουσιώδης αντίδραση στην έλευση της Bιοmicroηχανικής

Eπανάστασης στην Bόρειο Iταλία γύρω στο 1900 και απετέλεσε την πιο ακραία θέση του

microοντερνισmicroού Στα microάτια των Φουτουριστών η ταχύτητα και η ισχύς της microηχανής κατέστησε

όλες τις προηγούmicroενες παραδόσεις της ∆ύσης ξεπερασmicroένες Tο Φουτουριστικό Mανιφέστο

(1909) διακήρυξε ότι ένα αυτοκίνητο αγώνων είναι ωραιότερο από ldquoTην Φτερωτή Nίκη της

Σαmicroοθράκηςrdquo η οποία θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα δείγmicroατα αρχαίας γλυπτικής

Fillippo Tomaso Marinetti (1876-1944)

H microορφή πίσω από την ίδρυση και εξέλιξη του Φουτουριστικού κινήmicroατος ήταν ο ποιητής

Fillippo Tomaso Marinetti ένας παθιασmicroένος Iταλός φιλόπατρις ο οποίος αργότερα

συγχώνευσε τον Φουτουρισmicroό microε την Φασιστική ιδεολογία Tο Φoυτουριστικό microανιφέστο το

οποίο δηmicroοσιεύθηκε στην εφηmicroερίδα Le Figaro στις 20 Φεβρουαρίου 1909 αποτελούσε microια

πρόκληση για την ιστορία και ένα πιστεύω στην απόλυτη εξουσία της τεχνολογίας

Παρουσίαζε αναρχικές τάσεις χωρίς να διατηρεί κάποια συγκεκριmicroένη πολιτική στάση Tο

microανιφέστο εξυmicroνεί την τεχνολογία την ταχύτητα την επιθετικότητα τις λαϊκές microάζες τον

πατριωτισmicroό την στρατοκρατία τον πόλεmicroο (lsquoτον microοναδικό τρόπο εξυγίανσης του κόσmicroουrsquo)

και απευθύνει microια πρόσκληση για την καταστροφή των microουσείων των βιβλιοθηκών και των

πανεπιστηmicroίων (lsquoAναπαραστάσεις εσταυρωmicroένων ονείρωνrsquo) Tα γραπτά του Marinetti

ανήκουν βεβαίως σε microια αισθητική παράδοση που ξεκινά από τον Γαλλικό συmicroβολισmicroό και

τον Baudelaire (τον lsquoποιητή της microοντέρνας ζωήςrsquo) Tο βασικό θέmicroα του Φουτουρισmicroού ήταν

η σύγχρονη microητρόπολη η οποία θεωρήθηκε σαν ένα είδος συλλογικής έκφρασης των

δυνάmicroεων της κοινωνίας Tα Φουτουριστικά microανιφέστα ζωγραφικής (1910) και Γλυπτικής

(1912) αποπειράθηκαν να επεκτείνουν ακόmicroη περισσότερο τις Φουτουριστικές ευαισθησίες

O δυναmicroισmicroός ήταν η κοινή κεντρική σύλληψη και οι πρώτοι ζωγράφοι του κινήmicroατος

microεταξύ των οποίων ο Umberto Boccioni και ο Gino Severini προσπάθησαν να microεταφράσουν

το Φουτουριστικό ήθος όχι microόνο επιλέγοντας θέmicroατα τραίνων που ξεκινούν από σταθmicroούς

και απεργίες αλλά χειριζόmicroενοι τα θέmicroατά τους microε ένα ζωηρό παιχνίδισmicroα συmicroπληρωmicroατικών

χρωmicroάτων ντιβιζιονιστικές εντυπώσεις φωτός και ασταθείς διαγώνιες συνθέσεις Tο 1911 οι

microέθοδοι του Aναλυτικού Kυβισmicroού άρχισαν να αφοmicroοιώνονται από τους Φουτουριστές

ζωγράφους που είχε ως αποτέλεσmicroα να ενσωmicroατώνονται στα έργα τους ο κατατεmicroαχισmicroός

αλληλοδιεισδύσεις χώρου και microορφών αφαίρεση και στοιχεία πραγmicroατικότητας H

Kυβιστική microέθοδος της εmicroφάνισης διαφορετικών οπτικών απόψεων ενός αντικειmicroένου

χρησιmicroοποιήθηκε για να εκφράσει διάρκεια και τις διαφορετικές καταστάσεις αντικειmicroένων

καθώς αυτά εκτυλίσσονται στο περιβάλλον τους Aυτό ήταν ένα στοιχείο κλειδί του

Φουτουριστικού δόγmicroατος σχετιζόmicroενο χωρίς αmicroφιβολία microε την λατρεία των καλλιτεχνών

των φιλοσοφικών ιδεών του Henri Bergson περί του χρόνου και της ροής O Bergson έδωσε

2

microεγάλη έmicroφαση στην πρωταρχικότητα της αλλαγής στον κόσmicroο της πραγmicroατικότητας και τον

ρόλο της διαίσθησης στην αντίληψή της Oι Φουτουριστές ξεπέρασαν τον microπανάλ ldquoρεαλισmicroό

των σύγχρονων φαινοmicroένωνrdquo αποπειρώmicroενοι να δηmicroιουργήσουν συmicroβολικά ισοδύναmicroα προς

την υπό έξαρση νοητική τους κατάσταση όταν αντιmicroετώπιζαν εξ ολοκλήρου νέα ερεθίσmicroατα

όπως την ταχύτητα το τεχνητό φως το χάλυβα και τα γρήγορα αυτοκίνητα

H φουτουριστική γλυπτική παροmicroοίως άνοιξε νέα εκφραστικά πεδία στην προσπάθειά της

να εκφράσει ldquoτον οικουmicroενικό δυναmicroισmicroόrdquo - την ροή της σύγχρονης ζωής Tο Mανιφέστο

Γλυπτικής ανακοίνωσε ότι η βάση αυτής της νέας microορφής θα ήταν lsquoαρχιτεκτονικήrsquo όχι

microόνο σαν microια κατασκευή όγκων αλλά και γιατί ο γλυπτικός όγκος θα περιέχει microέσα του

αρχιτεκτονικά στοιχεία από το γλυπτικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το αντικείmicroενοrsquo

Umberto Boccioni

Ο καλλιτέχνης Umberto Boccioni σε ορισmicroένα ζωγραφικά του έργα δείχνει αυτή την

αντίληψη του χώρου ως lsquoπεδίοrsquo και υποδεικνύει το πόσο σηmicroαντικές ήταν οι αρχές της

διαφάνειας και της αλληλοδιείσδυσης επιπέδων για την Φουτουριστική σύνθεση Στο σχέδιό

του ldquoMπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στον Xώροrdquo στόχευε στο να δώσει την εντύπωση της

Εικ 1 (WC110) U Boccioni Nοητικές Kαταστάσεις Oι Aποχαιρετισmicroοί 1911

3

microεταβαλλόmicroενης ενέργειας ενός αντικειmicroένου τον παλmicroό και την κίνησή του στον

περιβάλλοντα χώρο

Στον πρόλογο της πρώτης

έκθεσης Φουτουριστικής γλυπτικής

το 1913 έγραψε ldquoΘεωρώ απόλυτα

επιτακτικό να ερευνήσω στην

γλυπτική όχι για καθαρή microορφή

αλλά για lsquoπλαστικό ρυθmicroόrsquo όχι την

κατασκευή των σωmicroάτων αλλά την

κατασκευή της δράσης των

σωmicroάτων Tο ιδεώδες microου είναι όχι

microια πυραmicroιδοειδής αρχιτεκτονική

(στατική κατάσταση) αλλά microια

σπειροειδής αρχιτεκτονική

(δυναmicroισmicroός) Eπιπλέον η

έmicroπνευσή microου επιζητά δια της

επίmicroονης έρευνας microια

ολοκληρωτική συγχώνευση

περιβάλλοντος και αντικειmicroένου

microέσω της αλληλοδιείσδυσης

επιπέδωνrdquo

Για την επίτευξη αυτής της

γλυπτικής συγχρονικότητας ο

Boccioni συνέστησε τη χρήση

π

ldquo∆

η

εν

α

κ

επ

ή

το

υ

Εικ 2 (WC111) U Boccioni Mπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στο Xώρο 1912

ετερογενών microέσων σε αντίθεση microε τα

αραδοσιακά υλικά Στο Tεχνικό Mανιφέστο του Φουτουριστικής Γλυπτικής (1912) είπε

ιαφανή επίπεδα γυαλιού ή σελλουλόϊντ λωρίδες microετάλλου σύρmicroα εσωτερικά ή εξωτερικά

λεκτρικά φώτα microπορούν να υποδεικνύουν τα επίπεδα τις τάσεις τους τόνους και

διάmicroεσους τόνους microιας νέας πραγmicroατικότηταςrdquo

Tο γλυπτό του ldquoMοναδικές Mορφές Συνέχειας στον Xώροrdquo (1913) - microια δυναmicroική

νθρώπινη microορφή βηmicroατίζοντας προς τα εmicroπρός microε προεξέχουσες από τα άκρα του

τυπηmicroένες επιφάνειες microπρούντζου χρησιmicroοποίησε τις φευγαλέες αντανακλάσεις του φωτός

ί των στιλπνών επιφανειών για να microεταδώσει την αίσθηση του δυναmicroισmicroού παρότι ο ίδιος

ταν αντίθετος προς τις παραδοσιακές ιεραρχίες των υλικών αξιών (όπως του microαρmicroάρου και

υ microπρούντζου) και πρότεινε θεωρητικά την χρήση και την αντιπαράθεση microιας ποικιλίας

λικών

4

Antonio SantrsquoElia (1888-1916)

Εικ 3 (WC112) A Sant Elia Σταθmicroός Παραγωγής Ενέργειας La Citta Nuova 1913

Σε σχέση microε τις Φoυτουριστικές

ιδέες ο νέος αρχιτέκτονας Antonio

Santrsquo Elia ο οποίος προσχώρησε

στους Φουτουριστές το 1914

εξέθεσε σχέδια για microια ldquoCittagrave Nuovardquo

(Nέα Πόλη) Aυτή ήταν η πρώτη

έκθεση της οmicroάδας ldquoNuove

Tendenzerdquo (Nέες Tάσεις) η οποία

δηmicroιουργήθηκε το 1912 Tο microήνυmicroά

του στον κατάλογο της έκθεσης microιλά

όχι τόσο για Φουτουρισmicroό όσο για

Mοντέρνα αρχιτεκτονική Tο

ενδιαφέρον του είναι η παραγωγή

εκλογικευmicroένων συνθέσεων που

εκmicroεταλλεύονται κάθε τεχνολογική

δυνατότητα λαmicroβάνοντας υπόψη τις

συνήθειες της διαβίωσης και τις

διαθέσεις των ανθρώπων Πρότεινε την χρήση ελαφρών υλικών και προέβαλλε την

πεποίθηση ότι οι σύγχρονες κατοικίες πρέπει να microοιάζουν microε microηχανές εξοπλισmicroένες microε όλες

τις microηχανικές ανέσεις

O SantrsquoElia έγραψε (1914) ldquoΌπως οι αρχαίοι αντλούσαν την έmicroπνευσή τους από τον

φυσικό κόσmicroο έτσι κι εmicroείς πρέπει να βρούmicroε την δική microας έmicroπνευση στον νέο microηχανικό

κόσmicroοrdquo Έτσι τα νέα κτίρια δεν microπορούν πλέον να microοιάζουν microε οτιδήποτε από το

αρχιτεκτονικό παρελθόν αλλά πρέπει να ακολουθούν microια lsquoΦουτουριστική αισθητική

γιγαντιαίων ατmicroοmicroηχανών σπειροειδών σηράγγων θωρηκτών τορπιλακάτων microονοπλάνων

Antoinette και αυτοκινήτων αγώνωνrdquo Oι Φουτουριστές επέmicroεναν ότι η αρχιτεκτονική δεν θα

έπρεπε να είναι πλέον microνηmicroειώδης και ανθεκτική στον χρόνο αλλά να αποτελεί microέρος του

εφήmicroερου και αναλώσιmicroου εξοπλισmicroού της βιοmicroηχανικής εποχής Ήταν εχθροί του

ιστορισmicroού και εναντίον κάθε διαφύλαξης αναστήλωσης και αναπαραγωγής αρχαίων

microνηmicroείων Προέτρεπαν προς το ldquoνα καταστρέψουmicroε για αρχή όλα εκείνα τα microνηmicroεία

κιονοστοιχίες και microνηmicroειώδεις κλίmicroακες να υψώσουmicroε το επίπεδο της πόλης να

αναδιατάξουmicroε τον φλοιό της γης και να το microετατρέψουmicroε σε υπηρέτη της κάθε ανάγκης

microαςrdquo

5

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

microεγάλη έmicroφαση στην πρωταρχικότητα της αλλαγής στον κόσmicroο της πραγmicroατικότητας και τον

ρόλο της διαίσθησης στην αντίληψή της Oι Φουτουριστές ξεπέρασαν τον microπανάλ ldquoρεαλισmicroό

των σύγχρονων φαινοmicroένωνrdquo αποπειρώmicroενοι να δηmicroιουργήσουν συmicroβολικά ισοδύναmicroα προς

την υπό έξαρση νοητική τους κατάσταση όταν αντιmicroετώπιζαν εξ ολοκλήρου νέα ερεθίσmicroατα

όπως την ταχύτητα το τεχνητό φως το χάλυβα και τα γρήγορα αυτοκίνητα

H φουτουριστική γλυπτική παροmicroοίως άνοιξε νέα εκφραστικά πεδία στην προσπάθειά της

να εκφράσει ldquoτον οικουmicroενικό δυναmicroισmicroόrdquo - την ροή της σύγχρονης ζωής Tο Mανιφέστο

Γλυπτικής ανακοίνωσε ότι η βάση αυτής της νέας microορφής θα ήταν lsquoαρχιτεκτονικήrsquo όχι

microόνο σαν microια κατασκευή όγκων αλλά και γιατί ο γλυπτικός όγκος θα περιέχει microέσα του

αρχιτεκτονικά στοιχεία από το γλυπτικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το αντικείmicroενοrsquo

Umberto Boccioni

Ο καλλιτέχνης Umberto Boccioni σε ορισmicroένα ζωγραφικά του έργα δείχνει αυτή την

αντίληψη του χώρου ως lsquoπεδίοrsquo και υποδεικνύει το πόσο σηmicroαντικές ήταν οι αρχές της

διαφάνειας και της αλληλοδιείσδυσης επιπέδων για την Φουτουριστική σύνθεση Στο σχέδιό

του ldquoMπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στον Xώροrdquo στόχευε στο να δώσει την εντύπωση της

Εικ 1 (WC110) U Boccioni Nοητικές Kαταστάσεις Oι Aποχαιρετισmicroοί 1911

3

microεταβαλλόmicroενης ενέργειας ενός αντικειmicroένου τον παλmicroό και την κίνησή του στον

περιβάλλοντα χώρο

Στον πρόλογο της πρώτης

έκθεσης Φουτουριστικής γλυπτικής

το 1913 έγραψε ldquoΘεωρώ απόλυτα

επιτακτικό να ερευνήσω στην

γλυπτική όχι για καθαρή microορφή

αλλά για lsquoπλαστικό ρυθmicroόrsquo όχι την

κατασκευή των σωmicroάτων αλλά την

κατασκευή της δράσης των

σωmicroάτων Tο ιδεώδες microου είναι όχι

microια πυραmicroιδοειδής αρχιτεκτονική

(στατική κατάσταση) αλλά microια

σπειροειδής αρχιτεκτονική

(δυναmicroισmicroός) Eπιπλέον η

έmicroπνευσή microου επιζητά δια της

επίmicroονης έρευνας microια

ολοκληρωτική συγχώνευση

περιβάλλοντος και αντικειmicroένου

microέσω της αλληλοδιείσδυσης

επιπέδωνrdquo

Για την επίτευξη αυτής της

γλυπτικής συγχρονικότητας ο

Boccioni συνέστησε τη χρήση

π

ldquo∆

η

εν

α

κ

επ

ή

το

υ

Εικ 2 (WC111) U Boccioni Mπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στο Xώρο 1912

ετερογενών microέσων σε αντίθεση microε τα

αραδοσιακά υλικά Στο Tεχνικό Mανιφέστο του Φουτουριστικής Γλυπτικής (1912) είπε

ιαφανή επίπεδα γυαλιού ή σελλουλόϊντ λωρίδες microετάλλου σύρmicroα εσωτερικά ή εξωτερικά

λεκτρικά φώτα microπορούν να υποδεικνύουν τα επίπεδα τις τάσεις τους τόνους και

διάmicroεσους τόνους microιας νέας πραγmicroατικότηταςrdquo

Tο γλυπτό του ldquoMοναδικές Mορφές Συνέχειας στον Xώροrdquo (1913) - microια δυναmicroική

νθρώπινη microορφή βηmicroατίζοντας προς τα εmicroπρός microε προεξέχουσες από τα άκρα του

τυπηmicroένες επιφάνειες microπρούντζου χρησιmicroοποίησε τις φευγαλέες αντανακλάσεις του φωτός

ί των στιλπνών επιφανειών για να microεταδώσει την αίσθηση του δυναmicroισmicroού παρότι ο ίδιος

ταν αντίθετος προς τις παραδοσιακές ιεραρχίες των υλικών αξιών (όπως του microαρmicroάρου και

υ microπρούντζου) και πρότεινε θεωρητικά την χρήση και την αντιπαράθεση microιας ποικιλίας

λικών

4

Antonio SantrsquoElia (1888-1916)

Εικ 3 (WC112) A Sant Elia Σταθmicroός Παραγωγής Ενέργειας La Citta Nuova 1913

Σε σχέση microε τις Φoυτουριστικές

ιδέες ο νέος αρχιτέκτονας Antonio

Santrsquo Elia ο οποίος προσχώρησε

στους Φουτουριστές το 1914

εξέθεσε σχέδια για microια ldquoCittagrave Nuovardquo

(Nέα Πόλη) Aυτή ήταν η πρώτη

έκθεση της οmicroάδας ldquoNuove

Tendenzerdquo (Nέες Tάσεις) η οποία

δηmicroιουργήθηκε το 1912 Tο microήνυmicroά

του στον κατάλογο της έκθεσης microιλά

όχι τόσο για Φουτουρισmicroό όσο για

Mοντέρνα αρχιτεκτονική Tο

ενδιαφέρον του είναι η παραγωγή

εκλογικευmicroένων συνθέσεων που

εκmicroεταλλεύονται κάθε τεχνολογική

δυνατότητα λαmicroβάνοντας υπόψη τις

συνήθειες της διαβίωσης και τις

διαθέσεις των ανθρώπων Πρότεινε την χρήση ελαφρών υλικών και προέβαλλε την

πεποίθηση ότι οι σύγχρονες κατοικίες πρέπει να microοιάζουν microε microηχανές εξοπλισmicroένες microε όλες

τις microηχανικές ανέσεις

O SantrsquoElia έγραψε (1914) ldquoΌπως οι αρχαίοι αντλούσαν την έmicroπνευσή τους από τον

φυσικό κόσmicroο έτσι κι εmicroείς πρέπει να βρούmicroε την δική microας έmicroπνευση στον νέο microηχανικό

κόσmicroοrdquo Έτσι τα νέα κτίρια δεν microπορούν πλέον να microοιάζουν microε οτιδήποτε από το

αρχιτεκτονικό παρελθόν αλλά πρέπει να ακολουθούν microια lsquoΦουτουριστική αισθητική

γιγαντιαίων ατmicroοmicroηχανών σπειροειδών σηράγγων θωρηκτών τορπιλακάτων microονοπλάνων

Antoinette και αυτοκινήτων αγώνωνrdquo Oι Φουτουριστές επέmicroεναν ότι η αρχιτεκτονική δεν θα

έπρεπε να είναι πλέον microνηmicroειώδης και ανθεκτική στον χρόνο αλλά να αποτελεί microέρος του

εφήmicroερου και αναλώσιmicroου εξοπλισmicroού της βιοmicroηχανικής εποχής Ήταν εχθροί του

ιστορισmicroού και εναντίον κάθε διαφύλαξης αναστήλωσης και αναπαραγωγής αρχαίων

microνηmicroείων Προέτρεπαν προς το ldquoνα καταστρέψουmicroε για αρχή όλα εκείνα τα microνηmicroεία

κιονοστοιχίες και microνηmicroειώδεις κλίmicroακες να υψώσουmicroε το επίπεδο της πόλης να

αναδιατάξουmicroε τον φλοιό της γης και να το microετατρέψουmicroε σε υπηρέτη της κάθε ανάγκης

microαςrdquo

5

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

microεταβαλλόmicroενης ενέργειας ενός αντικειmicroένου τον παλmicroό και την κίνησή του στον

περιβάλλοντα χώρο

Στον πρόλογο της πρώτης

έκθεσης Φουτουριστικής γλυπτικής

το 1913 έγραψε ldquoΘεωρώ απόλυτα

επιτακτικό να ερευνήσω στην

γλυπτική όχι για καθαρή microορφή

αλλά για lsquoπλαστικό ρυθmicroόrsquo όχι την

κατασκευή των σωmicroάτων αλλά την

κατασκευή της δράσης των

σωmicroάτων Tο ιδεώδες microου είναι όχι

microια πυραmicroιδοειδής αρχιτεκτονική

(στατική κατάσταση) αλλά microια

σπειροειδής αρχιτεκτονική

(δυναmicroισmicroός) Eπιπλέον η

έmicroπνευσή microου επιζητά δια της

επίmicroονης έρευνας microια

ολοκληρωτική συγχώνευση

περιβάλλοντος και αντικειmicroένου

microέσω της αλληλοδιείσδυσης

επιπέδωνrdquo

Για την επίτευξη αυτής της

γλυπτικής συγχρονικότητας ο

Boccioni συνέστησε τη χρήση

π

ldquo∆

η

εν

α

κ

επ

ή

το

υ

Εικ 2 (WC111) U Boccioni Mπουκάλι Eκτυλισσόmicroενο στο Xώρο 1912

ετερογενών microέσων σε αντίθεση microε τα

αραδοσιακά υλικά Στο Tεχνικό Mανιφέστο του Φουτουριστικής Γλυπτικής (1912) είπε

ιαφανή επίπεδα γυαλιού ή σελλουλόϊντ λωρίδες microετάλλου σύρmicroα εσωτερικά ή εξωτερικά

λεκτρικά φώτα microπορούν να υποδεικνύουν τα επίπεδα τις τάσεις τους τόνους και

διάmicroεσους τόνους microιας νέας πραγmicroατικότηταςrdquo

Tο γλυπτό του ldquoMοναδικές Mορφές Συνέχειας στον Xώροrdquo (1913) - microια δυναmicroική

νθρώπινη microορφή βηmicroατίζοντας προς τα εmicroπρός microε προεξέχουσες από τα άκρα του

τυπηmicroένες επιφάνειες microπρούντζου χρησιmicroοποίησε τις φευγαλέες αντανακλάσεις του φωτός

ί των στιλπνών επιφανειών για να microεταδώσει την αίσθηση του δυναmicroισmicroού παρότι ο ίδιος

ταν αντίθετος προς τις παραδοσιακές ιεραρχίες των υλικών αξιών (όπως του microαρmicroάρου και

υ microπρούντζου) και πρότεινε θεωρητικά την χρήση και την αντιπαράθεση microιας ποικιλίας

λικών

4

Antonio SantrsquoElia (1888-1916)

Εικ 3 (WC112) A Sant Elia Σταθmicroός Παραγωγής Ενέργειας La Citta Nuova 1913

Σε σχέση microε τις Φoυτουριστικές

ιδέες ο νέος αρχιτέκτονας Antonio

Santrsquo Elia ο οποίος προσχώρησε

στους Φουτουριστές το 1914

εξέθεσε σχέδια για microια ldquoCittagrave Nuovardquo

(Nέα Πόλη) Aυτή ήταν η πρώτη

έκθεση της οmicroάδας ldquoNuove

Tendenzerdquo (Nέες Tάσεις) η οποία

δηmicroιουργήθηκε το 1912 Tο microήνυmicroά

του στον κατάλογο της έκθεσης microιλά

όχι τόσο για Φουτουρισmicroό όσο για

Mοντέρνα αρχιτεκτονική Tο

ενδιαφέρον του είναι η παραγωγή

εκλογικευmicroένων συνθέσεων που

εκmicroεταλλεύονται κάθε τεχνολογική

δυνατότητα λαmicroβάνοντας υπόψη τις

συνήθειες της διαβίωσης και τις

διαθέσεις των ανθρώπων Πρότεινε την χρήση ελαφρών υλικών και προέβαλλε την

πεποίθηση ότι οι σύγχρονες κατοικίες πρέπει να microοιάζουν microε microηχανές εξοπλισmicroένες microε όλες

τις microηχανικές ανέσεις

O SantrsquoElia έγραψε (1914) ldquoΌπως οι αρχαίοι αντλούσαν την έmicroπνευσή τους από τον

φυσικό κόσmicroο έτσι κι εmicroείς πρέπει να βρούmicroε την δική microας έmicroπνευση στον νέο microηχανικό

κόσmicroοrdquo Έτσι τα νέα κτίρια δεν microπορούν πλέον να microοιάζουν microε οτιδήποτε από το

αρχιτεκτονικό παρελθόν αλλά πρέπει να ακολουθούν microια lsquoΦουτουριστική αισθητική

γιγαντιαίων ατmicroοmicroηχανών σπειροειδών σηράγγων θωρηκτών τορπιλακάτων microονοπλάνων

Antoinette και αυτοκινήτων αγώνωνrdquo Oι Φουτουριστές επέmicroεναν ότι η αρχιτεκτονική δεν θα

έπρεπε να είναι πλέον microνηmicroειώδης και ανθεκτική στον χρόνο αλλά να αποτελεί microέρος του

εφήmicroερου και αναλώσιmicroου εξοπλισmicroού της βιοmicroηχανικής εποχής Ήταν εχθροί του

ιστορισmicroού και εναντίον κάθε διαφύλαξης αναστήλωσης και αναπαραγωγής αρχαίων

microνηmicroείων Προέτρεπαν προς το ldquoνα καταστρέψουmicroε για αρχή όλα εκείνα τα microνηmicroεία

κιονοστοιχίες και microνηmicroειώδεις κλίmicroακες να υψώσουmicroε το επίπεδο της πόλης να

αναδιατάξουmicroε τον φλοιό της γης και να το microετατρέψουmicroε σε υπηρέτη της κάθε ανάγκης

microαςrdquo

5

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

Antonio SantrsquoElia (1888-1916)

Εικ 3 (WC112) A Sant Elia Σταθmicroός Παραγωγής Ενέργειας La Citta Nuova 1913

Σε σχέση microε τις Φoυτουριστικές

ιδέες ο νέος αρχιτέκτονας Antonio

Santrsquo Elia ο οποίος προσχώρησε

στους Φουτουριστές το 1914

εξέθεσε σχέδια για microια ldquoCittagrave Nuovardquo

(Nέα Πόλη) Aυτή ήταν η πρώτη

έκθεση της οmicroάδας ldquoNuove

Tendenzerdquo (Nέες Tάσεις) η οποία

δηmicroιουργήθηκε το 1912 Tο microήνυmicroά

του στον κατάλογο της έκθεσης microιλά

όχι τόσο για Φουτουρισmicroό όσο για

Mοντέρνα αρχιτεκτονική Tο

ενδιαφέρον του είναι η παραγωγή

εκλογικευmicroένων συνθέσεων που

εκmicroεταλλεύονται κάθε τεχνολογική

δυνατότητα λαmicroβάνοντας υπόψη τις

συνήθειες της διαβίωσης και τις

διαθέσεις των ανθρώπων Πρότεινε την χρήση ελαφρών υλικών και προέβαλλε την

πεποίθηση ότι οι σύγχρονες κατοικίες πρέπει να microοιάζουν microε microηχανές εξοπλισmicroένες microε όλες

τις microηχανικές ανέσεις

O SantrsquoElia έγραψε (1914) ldquoΌπως οι αρχαίοι αντλούσαν την έmicroπνευσή τους από τον

φυσικό κόσmicroο έτσι κι εmicroείς πρέπει να βρούmicroε την δική microας έmicroπνευση στον νέο microηχανικό

κόσmicroοrdquo Έτσι τα νέα κτίρια δεν microπορούν πλέον να microοιάζουν microε οτιδήποτε από το

αρχιτεκτονικό παρελθόν αλλά πρέπει να ακολουθούν microια lsquoΦουτουριστική αισθητική

γιγαντιαίων ατmicroοmicroηχανών σπειροειδών σηράγγων θωρηκτών τορπιλακάτων microονοπλάνων

Antoinette και αυτοκινήτων αγώνωνrdquo Oι Φουτουριστές επέmicroεναν ότι η αρχιτεκτονική δεν θα

έπρεπε να είναι πλέον microνηmicroειώδης και ανθεκτική στον χρόνο αλλά να αποτελεί microέρος του

εφήmicroερου και αναλώσιmicroου εξοπλισmicroού της βιοmicroηχανικής εποχής Ήταν εχθροί του

ιστορισmicroού και εναντίον κάθε διαφύλαξης αναστήλωσης και αναπαραγωγής αρχαίων

microνηmicroείων Προέτρεπαν προς το ldquoνα καταστρέψουmicroε για αρχή όλα εκείνα τα microνηmicroεία

κιονοστοιχίες και microνηmicroειώδεις κλίmicroακες να υψώσουmicroε το επίπεδο της πόλης να

αναδιατάξουmicroε τον φλοιό της γης και να το microετατρέψουmicroε σε υπηρέτη της κάθε ανάγκης

microαςrdquo

5

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

Aυτό το κίνηmicroα δεν παρήγαγε κτίρια αλλά σχέδια Tα σχέδια του SantrsquoElia έδειχναν ότι η

Φουτουριστική αρχιτεκτονική θα ήταν αυτή της κίνησης και τα κτίρια θα διαποτίζονταν microε

κινητική ενέργεια

Εικ 4 (KF68) A Sant Elia Casa A Gradinata Citta

Nuova 1914

Σε ένα από τα

σχέδιά του microια

πολυκατοικία

(ldquocasa a gradinatardquo

βαθmicroιδωτή

κατοικία)

δηmicroιουργεί ένα

τόξο προς τα πίσω

πάνω από

βοηθητικούς

χώρους ενώ

παράλληλα οι

όροφοι

διαmicroορφώνονται

σε επάλληλες εσοχές και συνδέονται microε όλο και πιο επιmicroήκεις επάλληλες σειρές γεφυρών η

οποίες έχουν ως σηmicroείο εκκίνησης ένα πύργο ανελκυστήρων Στην κορυφή ήταν

τοποθετηmicroένες φωτεινές διαφηmicroιστικές επιγραφές

O Santrsquo Elia έγραψε στον πρόλογο της έκθεσης ldquoH Φουτουριστική κατοικία πρέπει να

microοιάζει microε microια τεράστια microηχανή Oι ανελκυστήρες δεν πρέπει να κρύβονται σαν microοναχικά

σκουλήκια στο κλιmicroακοστάσιο οι σκάλες άχρηστες πια πρέπει να εξαφανισθούν και οι

ανελκυστήρες να αναρριχώνται σαν φίδια από σίδερο και γυαλί στις προσόψεις H κατοικία

από σκυρόδεmicroα γυαλί και σίδερο χωρίς ζωγραφική και γλυπτική διακόσmicroηση

εmicroπλουτισmicroένη microόνο από την εγγενή οmicroορφιά των γραmicromicroών της και των προεξοχών της

εξαιρετικά lsquoάσχηmicroηrsquo στην microηχανική της απλότητα ψηλή και πλατιά πρέπει να ανυψώνεται

στο άκρο microιας πολυτάραχης αβύσσου του δρόmicroου ο οποίος δεν θα εκτείνεται σαν χαλάκι

microπροστά στην είσοδο του κτιρίου αλλά θα κατεβαίνει στα βάθη της γης σε πολλά επίπεδα

θα παραλαmicroβάνει την microητροπολιτική κυκλοφορία οχηmicroάτων και θα συνδέεται για την

απαραίτητη microεταβίβαση από το ένα microέσο επικοινωνίας στο άλλο microε microεταλλικούς διαδρόmicroους

και ταχύτατα κινούmicroενες κλίmicroακες lsquoO διάκοσmicroος πρέπει να καταργηθεί Tο κάθε τι

πρέπει να είναι επαναστατικό Πρέπει να εκmicroεταλλευθούmicroε τα δώmicroατα να κάνουmicroε χρήση

6

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

των υπογείων να microειώσουmicroε την σηmicroασία των προσόψεων να microεταφυτεύσουmicroε τα

προβλήmicroατα καλού γούστου από το ασήmicroαντο πεδίο του κιονόκρανου της θύρας εισόδου

στο ευρύτερο των microεγάλων lsquoοmicroαδοποιήσεων όγκωνrsquo των τεράστιων lsquoπολεοδοmicroικών έργωνrsquo

Aς απορρίψουmicroε την microνηmicroειώδη νεκρική αναmicroνηστική αρχιτεκτονική Nα ξεφορτωθούmicroε τα

microνηmicroεία τα πεζοδρόmicroια τις κιονοστοιχίες να βυθίσουmicroε τις πλατείες στο έδαφος να

ανυψώσουmicroε το επίπεδο της πόληςrdquo Oι δρόmicroοι σχεδιάζονται microόνο microε τα οχήmicroατα στο νου σε

κανένα σχέδιο δεν εmicroφανίζεται δέντρο δενδρόφυτη λεωφόρος ή πεζός

H microηχανική κίνηση της Φουτουριστικής αρχιτεκτονικής αποδίδεται microε τον καλλίτερο

τρόπο στο σχέδιο του SantrsquoElia για ένα νέο Kεντρικό Σιδηροδροmicroικό Σταθmicroό του Mιλάνου

O σταθmicroός αυτός απέκτησε microορφή από ένα δίκτυο κίνησης δρόmicroων γεφυρών

σιδηροδροmicroικών γραmicromicroών και συνδέεται microε κινούmicroενες κλίmicroακες microε ένα αεροδρόmicroιο και ένα

σύστηmicroα δρόmicroων ταχείας κυκλοφορίας Mια παρόmicroοια συγκέντρωση όλων των microέσων

επικοινωνίας βρίσκεται σε microεταγενέστερα

σχέδια για microια microοντέρνα πόλη από τον Le

Corbusier H κίνηση δεν περιορίζονταν

πλέον microέσα έξω και γύρω από τα κτίρια

αλλά η Φoυτουριστική αρχιτεκτονική έκανε

την κίνηση τον κεντρικό της σκοπό ∆εν

υπήρχε microέρος για microνηmicroεία πλατείες ή

προσόψεις πουθενά δεν βρίσκονταν κάποια

έννοια ηρεmicroίας Όmicroως η σε microεγάλη έκταση

συmicromicroετρία οι σχεδόν πυραmicroιδοειδείς microορφές

και τα ψηλά κτίρια που εmicroφανίζονται στις

συνθέσεις του δηmicroιουργούν microια αίσθηση

microνηmicroειακότητας η οποία αντιτίθεται προς τις

λεκτικές διατυπώσεις του Eίναι αδύνατον να

διακρίνει κανείς τις εκκλησίες από τα

συγκροτήmicroατα κατοικιών ή τα γραφεία από

τα εργοστάσια

Εικ 5 (WC114) ASant Elia Casa A GradinataCitta Nuova 1914

Ένα νέο στοιχείο στο Φoυτουριστικό

Mανιφέστο είναι το ότι η αρχιτεκτονική

θεωρείται ως παροδική και microεταβατική ldquoOι

κατοικίες δεν θα διαρκούν τόσο όσο εmicroείς οι

ίδιοι Kάθε γενιά θα πρέπει να κτίζει την

δική της πόληrdquo Aυτή η εmicroπειρία της ταχύτατης διέλευσης του χρόνου τώρα οδηγεί για πρώτη

φορά στην απάρνηση της παλαιάς αρχής της ανθεκτικότητας

7

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8

Έξω από την Iταλία η Φουτουριστική αρχιτεκτονική ελήφθη microε microεγάλο ενθουσιασmicroό από

το κίνηmicroα De Stijl

Εικ 6 (WC113) A SantrsquoElia Kεντρικός Σιδηροδροmicroικός Σταθmicroός και Aεροδρόmicroιο lsquoLa CittάNuovarsquo

1913-14

8