backstage türkçe

M A G A Z I N E

T E C H N O A L P I N – K A R G A R A N T I L I

türk

çe

Kar g

aranti

li

Teknik kar yağdırılmasıBaşarılı bir kış turizmi için temel ilke

2 BACKSTAGEMAGAZINE

... KIŞ TATİLİNDE KAR ARIYORLAR

Kiş tatilinin ana fikri kar ve güneştir. “Kara bağlı

olmayan” hamam, sauna,… ürünlerle telafisi ne-

... KIŞ TATİLİ BÖLGELERİNİ GARANTİLİ KAR GÜ-

VENLİĞİNE GÖRE SEÇİYORLAR

Kar güvenliği, Kış sporu yapılacak yerin seçiminde en

önemli kriter. Pistlerin güvenliği –Kar ile yakınlığı olan

... PİST KALİTESİ VE PİST İLE İLGİLİ TEKLİFTEN ET-

KİLENDİKLERİNDE TEKRAR GELİYORLAR

Bu konu; müşteri anketleri ile birçok defa onaylanmıştır.

Bu nedenden ötürü; ideal kar ve pist durumu, başarılı

... TÜM GÜN BOYUNCA ÜZERİNDE EN İYİ ŞEKİL-

DE YOL ALABİLECEKLERİ PİSTLERİN BEKLENTİSİ

İÇİNDELERER

1989 yılından beri Alpler Bölgesi’ndeki tırmanma ter-

tibatlarının transport kapasitesi (Verimlilik Kişi sayısı/

Saat x İrtifa farkı m) sürekli olarak artmaktadır. Öyle

redeyse mümkün değildir. Bu

ürünler sadece tamamlayıcı

niteliktedir.

bir diğer önemli kriter- 2. sırada

yer alıyor.1) 2) Tırmanma tertibat-

larının rahatlığı ise daha sonraki

bir kriter.

bir kayak bölgesinin temel koşul-

ları arasında sayılıyor. Teknik kar

yağdırılması, kayak merkezinin

güvenliği için vazgeçilmezdir.

ki; 2004-2006 yılları arasında

sadece Tirol’deki transport kapa-

sitesi 422.122 kişiden 457.402

kişiye çıktı.3) Bu taleplere, tama-

men doğal olan kar pistleri da-

yanamaz.

1) Mountain Quality Check

Winter 2005 und 2006,

Mountain Management

Consulting, www.mountain-

management.com

2) Avusturya, İsviçre, Almanya

ve İtalya kapsamında yapı-

lan, Kış 2006/2007 Büyük

Online-Kış Sporu Anketi.

3) „Seilbahnen, Lifte in Tirol“

01.12.2006, Yayımlayan

Tirol Eyalet Yönetimi Spor

Departmanı.

KIŞ SPORCULARI...

KIŞ SPORCULARININ ARADIĞIKAR GÜVENLİĞİ, PİSTİN KALİTESİVE PİST ÇEŞİTLİLİĞİ

BACKSTAGEMAGAZINE 3

Kar g

aranti

li

GENİŞ ALANI KAPLAYAN SUNİ KAR YAĞDIRIMI…

rımı olmadan, öğleden sonraları

kaymaya iyi derecede elverişlilik

mümkün olamazdı.

... KIŞ TATİLCİLERİ VE KAYAK

MERKEZİ İÇİN KAYAK SEZO-

NUNU PLANLANABİLİR HALE

GETİRİYOR

Katma değer zincirindeki tüm

işletmeler kendilerini bu tarihle-

re göre hazırlayabilir ve böylece;

yüksek katma değeri garantileye-

cek olan nispeten daha dengeli

bir iş planını hedefleyebilirler.

... EFEKTİF VE ALGILANAN GÜVENLİĞİ YÜKSEK DE-

RECEDE ARTIRIYOR

Pist hatası nedeniyle düşmeler, lokal buzlanma veya

karsız bölgeler ve ayrıca aşırı derecede değişkenlik

gösteren kar kalitesi teknik kar yağdırılması ile engel-

lenmektedir.

... BAŞLANGIÇ SEVİYESİNDEKİLER VE KISA BİR

SÜRE SONRA YENİDEN BAŞLAYANLAR İÇİN OLUMLU

BİR KAYAK SPORU TECRÜBESİNE İMKAN SAĞLAR

Kayak sporunun popüler bir spor dalı olarak destek-

lenmesi için çocukların coşkusu önemli bir etkendir.

Çocuklar, sadece olumlu tecrübelerle kayak sporundan

zevk alır ve bu zevki hatırlarlar. Hızlı başarı tecrübeleri,

yaralanma riskinin az olması ve pistlerde iyi bir imajın ol-

ması, şimdiye kadar azımsanan genç ve yetişkin yeniden

başlayanlar grubu ( Avusturya, Almanya ve Hollanda’nın

çekirdek pazarlarında yaklaşık 12,9 milyon potansiyel

(yeniden) başlayan4)) kayak sporunun yapılması için ana

kriterleri ifade etmektedir. Dağdan vadiye kadar kay-

maya elverişli (buzlu olmayan!!), en iyi şekilde düzeltilen

pistler bunun için temel şartları oluşturuyor.

... HENÜZ SONBAHARIN BİTİ-

MİNE DOĞRU BİLE EN İYİ PİST

KALİTESİNİ SAĞLIYOR

... SABAHTAN AKŞAMA, DAĞ-

DAN VADİYE KADAR EŞİT ÖL-

ÇÜDE KULLANIŞLI, SAĞLAM

PİSTLERE OLANAK SAĞLIYOR

Yolların artan transport kapasite-

si ve ayrıca artan kayakçı sayısı,

pistlerin günümüzde, önceden

1,5 haftada sahip oldukları fre-

kansları bir günde gözler önüne

sermektedirler. Teknik kar yağdı-

KAR GÜVENLİĞİ BU ESNADA KAYAK BÖLGELEİNİN EN ÖNEMLİ PAZARLAMA ARACI OLMUŞTUR

4 BACKSTAGEMAGAZINE

KAR MAKİNELERİ BAŞARILI,SAĞLIKLI KIŞ SPORU MERKEZLERİNİN TEMEL EKİPMANLARI ARASINDADIR

... TURİZMDE KATMA DEĞE-

RİN SAĞLANMASI İÇİN TEMELİ

OLUŞTURUYOR

Tirol’de, teleferik ekonomisi dı-

şında bu kadar az bir alanda

bölgenin ve bölge halkının refa-

hını bu derece yüksek ölçülerde

sağlayan başka bir branş yok. Te-

leferik ekonomisi, yıllık en azın-

dan yaklaşık 550 milyon € katma

değer hedefliyor.5) Dağ demiryolu

sahasının (Primer sektör) geliri ile

bağlantılı olarak 6 seviyesinde bir

çarpan etkisi ortaya çıkarmakta-

dır, yani dağ demiryolunda üc-

retlerde, maaşlarda ve kârlarda

1000,- €, bunların kullanımı ile

bölgede toplam 6000,- € gelire

dönüşmektedir. Devlet için gi-

der vergisi ödeneklerinden yıllık

502,2 milyon € ödenmektedir.6)

Teleferik branşlarının; yazın ek

bir geçim kaynağı yaratma çaba-

larına rağmen, branş cirosunun %93’ü kışın elde edil-

mektedir. Avusturya’nın teleferik işletmeleri, büyük bö-

lümü yapıca yoksul bölgelerde olan, ortalama 14.300

insanın işverenidir.7)

... DOĞRUDAN KÖYE YAKINLIĞI İLE UZUN ULAŞIM

SÜRELERİ OLMAKSIZIN KOLAY KAYAK ZEVKİNE

OLANAK SAĞLAR

Teknik kar yağdırılması sayesinde açık tutulabilen ayrı

ayrı köy teleferikleri ve küçük aile kayak bölgeleri, uzun

yolculuklar gerekmeksizin düzenli alıştırma ve idman

olanaklarını garantiliyor.

4) Avusturya Teleferik İşlet-

meleri Meslek Odası, www.

seilbahnen.at/winter/wiedere-

insteiger, Kasım 2009

5) Tirol Ticaret Odası Ekono-

mik Raporu 2007

6) dwif München, Teleferikİş-

letmeleri Katma Değer Araş-

tırması2005, Österreich Wer-

bung T-MONA 06; Avusturya

Teleferik İşletmeleri Meslek

Odası, www.seilbahnen.at/

heute/wertschoepfung


meleri Meslek Odası, www.

seilbahnen.at/seilbahnen/

heute/wirtschaftsfaktor

BACKSTAGEMAGAZINE 5

Kar g

aranti

li

Sayılar ve GerçeklerTeknik kar yağdırılması

• Tirol 2.500 km’den fazla kayak pistine ve ortalama 7.300

hektar pist alanına sahip. Bu; Tirol’ün kara alanındaki yüzölçümü-

nün yaklaşık %0,6’sına tekabül etmektedir (Tirol Eyalet Yönetimi

Dairesi’nin alan planlama departmanı verilerine göre).8)

• 5.300 Hektar, yani Tirol’deki pist alanlarının %73’üne teknik kar

yağdırılmaktadır.9)

• Buna kıyasla:10)

Bir sonraki sayfada grafiğe bakınız

• Avusturya’daki 254 teleferik şirketi, 2010 mali yılında

toplam 562 milyon Euro yatırım yaptılar. Bunun 287 milyon

Euro’su tırmanma tertibatlarına, 122 milyon Euro’su pist yapımı,

giriş sistemleri, park alanları ve ulaşım yolları, gastronomi, pist

araçları, kızak pistleri vb. yatırımlar için, ayrıca 153 milyon Euro

da teknik kar yağdırılmasına aktarıldı11). Buna kıyasla: 2009:

163 milyon, 2008: 127 milyon, 2007: 115 milyon, 2006: 55

milyon.12)

• Teknik kar yağdırılması Teleferik Şirketlerinin toplam giderle-

rinin %17- %20’sini oluşturmaktadır.13)

• İsviçre’de yılda 80 milyon Frank’tan fazlası teknik kar yağdırıl-

masına yatırılmaktadır. Bu durum; karla kaplı olan pist alanlarının

belirgin derecede artmasına sebep olmuştur. 1999/2000

yıllarında pistlerin sadece %5’ine teknik kar yağdırılmaktaydı.

2009/2010 yıllarında ise bu oran yaklaşık %36’yı buldu.14)

Sayılar ve Gerçekler8) Tirol Ticaret Odası Ekono-

mik Raporu 2007, sayfa 1 f.


mik Raporu 2007, sayfa 3


meleri Meslek Odası,

www.seilbahnen.at/presse/

aktuell/factsheet-winter


meleri Meslek Odası,

www.seilbahnen.at/presse/

aktuell/factsheet-winter





14) www.seilbahnen.org/

dcs/users/174/Fakten_

Zahlen_2010_d.pdf

6 BACKSTAGEMAGAZINE

Avusturya’da toplam

25.400 hektar pist alanı

%66’sı karla örtülü

Tirol

7.300 hektar pist

%73’ü karla örtülü

Dolomiti Superski

1.200 km pist

%95’i karla örtülü

Fransa’da toplam


%19’u karla örtülü

Bayern


%13’ü karla örtülü

Kanton Graubünden

%20’si karla örtülü pist

İsviçre’de toplam

80 km2 pist alanı

%36’sı karla örtülüSüdtirol’de toplam

%80’in üzerinde karla

örtülü pist alanı

BACKSTAGEMAGAZINE 7

Kar g

aranti

li

DOĞAL VEYA SUNİ KAR OLMASI FARKETMEZ, SONUÇTA KAR SU VE HAVA ELEMENTLERİNDEN OLUŞUYOR

Aradaki fark sadece teknik karın makine üretimi olma-

sıdır. Bu nedenden dolayı; genel olarak kullanılan „Suni

kar“ terimi yanlıştır. Bu terim daha çok, plastik veya

strafordan elde edilen tiyatro ve film karını tanımlamak-

tadır. Kar yağdırma tertibatlarından elde edilen kar için

doğru isim „teknik kar“’dır.

Teknik karın üretiminde doğal karın oluşumu taklit edil-

mektedir. Kar üreteçlerinin tipinden bağımsız olarak

(pervaneli kar üreteci ya da üflemeli hortum) tazyikli su

kullanılarak en küçük damlacıklar püskürtülmektedir.

Küçük zerreler halinde püskürtülen su sisi; ince şekilde

püskürtülen, nükleatör püskürten hortumlardan çıkan

ve nükleit (kar çekirdeği) denilen yapıyı içeren su ve ba-

sınçlı hava karışımı ile karşılaşır. Pervaneli kar üreteç-

lerinin türbinleri nükleitleri ve ince su sisini ortamdaki

havaya taşır. Bu uçuş süresince su ve hava karışımı

donarak kar tanelerine dönüşür.

Su ve hava, başka bir şey yok!Doğal karın oluşumuDoğal veya teknik kar olması fark etmez, sonuçta kar su ve hava

elementlerinden oluşuyor. Kar, atmosferdeki havanın soğuması ve

aşırı doygunluğa ulaşması ile bulutlarda oluşan, en hassas şe-

kilde yoğunlaşan su damlacıklarından oluşmaktadır. Bunlardan;

-yerçekimine bağlı olarak- yerküre tarafından çekilen, çok düşük

ısılarda oluşan küçük buz kristalleri oluşur. Birkaç dakika süren

düşüş sırasında farklı hava katmanları arasında buz kristalleri

kendi eksenleri boyunca büyürler ve böylelikle tipik kar kristalleri

ortaya çıkar. Kar kristallerinin birbirine bağlanması ve beraberce

yuvarlanmaları ile kar taneleri oluşur. Kar tanelerinin içerisindeki

su miktarına ve aldığı şekle göre doğal kar farklı çeşitlere ayrıl-

maktadır. Toz kardan buzlu kara, sulu ilkbahar karına kadar birçok

çeşide ayrılmaktadır.

Teknik kar yağdırılmasının temel prensipleriTeknik kar da tıpkı doğal kar gibi sadece su ve havadan oluşmaktadır.

8 BACKSTAGEMAGAZINE

Teknik kar yağdırılması için iklimsel ko-şullarTeknik karın üretilmesi için birçok özellik dikkate alın-

malıdır. Kar ısısından söz edildiğinde, ıslak termo-

metre sıcaklığı kastedilmektedir. Islak termometre

sıcaklığı; kuru termometre sıcaklığı (tüm termomet-

relerden okunabilen sıcaklık) ve relatif nem oranı

yüzdesine bağlıdır. Buharlaşma

soğukluğu nedeniyle ıslak ter-

mometre sıcaklığı her zaman

hava sıcaklığının altındadır. Bu

sebepten ötürü ortamdaki hava

ne kadar kuru ise sıcaklık farkı

da o ölçüde artar. %100 nem

oranında su artık buharlaşamaz

ve ıslak termometre sıcaklığı

kuru termometre sıcaklığını ve-

rir. Kar yağdırılması için en uy-

gun durum; düşük kuru termo-

metre sıcaklığı ve az derecede

nem oranının olmasıdır. Zaten

nemli olan ortamdaki hava ne-

redeyse hiç nem çekemeyece-

ğinden, nem oranı ne kadar yük-

sek olursa kar yağdırılması için

gereken koşullar da o derece

zorlaşır. Islak termometre sıcak-

lığı kar üreteçlerinde meteoroloji

istasyonlarından ölçülmektedir.

Kar sezonunun başlarında çok

sıkça, kar hazırlığı ve kar kali-

tesi için büyük bir tehdit oluştu-

ran sınır sıcaklıklar hâkimdir.

TechnoAlpin; kuruluşundan bu

yana bu ekstrem şartlarda kar

yağdırılması konusunda çalış-

mıştır. Islak termometre sıcak-

lığı düştüğünde süratle daha

fazla kar üretilebilmektedir. Ye-

terli kar yağdırma ve kar kalite-

sinin yüksek olması konusunda

önemli bir rol de; ideal durumda

donma noktasının hafifçe üze-

rinde olan su sıcaklığınındır.

Su çok sıcak olduğunda soğut-

ma kulelerinde uygun sıcaklı-

ğa getirilir.

Sıcaklık °C

Islak termometre sıcaklığı

Nem

ora

nı %

-7° -6° -5° -4° -3° -2° -1° 0° +1° +2° +3°

90% -7,3 -6,3 -5,4 -4,5 -3,6 -2,5 -1,5 -0,6 0,5 1,5 2,4

80% -7,7 -6,8 -5,8 -4,9 -4,0 -3,1 -2,1 -1,1 -0,1 0,9 1,8

70% -8,1 -7,2 -6,3 -5,5 -4,6 -3,7 -2,6 -1,7 -0,7 0,1 1,1

60% -8,5 -7,6 -6,7 -5,9 -5,0 -4,1 -3,2 -2,3 -1,5 -0,7 0,3

50% -9,0 -8,1 -7,2 -6,4 -5,6 -4,7 -3,8 -3,0 -2,2 -1,3 -0,5

40% -9,4 -8,5 -7,7 -6,9 -6,1 -5,2 -4,4 -3,7 -2,9 -2,1 -1,3

30% -9,8 -9,0 -8,1 -7,4 -6,7 -5,8 -5,0 -4,3 -3,5 -2,8 -2,0

20% -10,2 -9,4 -8,7 -7,9 -7,2 -6,5 -5,7 -5,0 -4,3 -3,5 -2,9

10% -10,6 -9,9 -9,2 -8,5 -7,8 -7,1 -6,3 -5,6 -5,0 -4,3 -3,5

BACKSTAGEMAGAZINE 9

Kar g

aranti

li

Mercek altındaKar üreteçleri kar yağdırma tertibatlarının bileşenlerinden – en görü-lebilir olanı olsa da- sadece biri. Kar üreteçlerini; su, basınçlı hava ve elektrik enerjisi doğru miktarda, doğru basınçla, doğru yerde ve doğru zamanda beslemek için birçok bileşen ve element birbiriyle bağlantılı olarak etki etmelidir.

Kar üreteçlerini 2 tip olarak ayırıyoruz: Pervaneli kar üre-

teçleri ve Kar üfleme boruları

Kar üretiminin prensibi her ikisinde de aynı, fark ise üretilen kar

miktarı, masraflar ve kullanım alanında kendini göstermektedir. Eğim,

sıcaklık, pistin genişliği, gerekli kar miktarı, bölgenin yüksekliği, rüzgarın

durumu, hava akımı vb. sıralamasına göre uygun olan tipteki kar üreteci

seçilmektedir. Dağın kendine has karakteri hesaba katılmalıdır.

Hem pervaneli kar üreteçlerinde

hem de kar üfleme borularında

elle ayarlanabilen veya tam

otomatik modeller mevcuttur.

Her iki tipte de farklı kalitelerde

kar çeşitleri (çok kurudan ıslağa

kadar) üretilebilmektedir.

Kar üreteçleri

10 BACKSTAGEMAGAZINE

HEP ÖĞRENMEK İSTEDİKLERİNİZ…

Bir kar üreteci sezon boyunca ortalama kaç saat çalışır?Bu; pist alanı, kar üreteçlerinin sayısı ve hâkim olan

hava koşullarına bağlıdır. Ortalama olarak, her bir kar

üretecinin her bir sezonda 800 iş saati çalıştığından

yola çıkılabilir.

Hektar başına çalıştırılması gereken kar ürete-ci sayısı için referans değer var mıdır?Geçen yıllarda referans değer olarak 100 saat baz alın-

dı. Bu demek oluyor ki; iyi derecede kar koşullarında,

100 saat içerisinde pist alanı 40 cm kar ile kaplanmalı-

dır. Yani 2 pervaneli makine/ha çalışmalıdır.

Pervaneli kar üretecinin fiyatı nedir?Bir adet tam otomatik T60, orta sınıf steyşın araba de-

ğerindedir.

Pervaneli kar üretecinin ömrü ne kadar olabilir?Birçok kayak merkezinde zaman-

la jenerasyonlar bir arada bu-

lunmaktadır. En yeni model olan

T40’ın yanında, artık 20 yaşında

olan pervaneli makine M90 mun-

tazam olarak çalışmaktadır. Kar

üreteçlerinde yedeğe yapılacak

yatırım; işlev yetersizliğinden

daha ziyade teknik ve verimlilik

ile ilgilidir.

Bir pervaneli kar üretecinin montajı ne kadar sürer?TechnoAlpin şirketi bünyesinde-

ki tüm kar üreteçleri Bozen’deki

(Südtirol, İtalya) merkez binada

monte edilmektedir. Geçen 20 yıl

içerisinde yaklaşık 20.000 adet

üreteç hangarlardan, dünya ça-

pında 40 ülkede 1.000’den fazla

müşteri için yola çıktı. Haftada 40

saat içerisinde 40 adet pervaneli

kar üreteci banttan geçiyor.

Bir m3 karın maliyeti ne ka-dardır?Bir metreküp kar üretiminin ma-

liyeti bölgelerin karakteristik

özelliklerine bağlıdır: Su iletimi,

pompalama hizmetleri, depolama

havuzları, kar koşulları, tertibatın

amortizasyon süresi,…Sektörel

ilanlarda sözü edilen 3,5 – 5

Euro/m3’tür.

BACKSTAGEMAGAZINE 11

Kar g

aranti

li

Pervaneli kar üreteçleriHavacılık endüstrisinden yüksek teknoloji

Pervaneli kar üreteçleri tarihsel olarak bakıldığında eski

bir geleneğe sahiptirler. Uzun yıllar boyunca pervaneli

makineler sadece yer değiştiren model olarak kul-

lanıldı. Yüzeysel kar yağdırılmasının hızla gelişmesi ile

birlikte kurulum süresini azaltmak için sabit kurulum-

lar yaygınlaştı.

Pervaneli kar üreteçleri, uzun fırlatma mesafesi, iyi

derecede kar verimi, az derecede rüzgar hassasiyeti

ve esnek çalışabilirlik özellikle-

ri ile ön plana çıkmaktadır. Bu

nedenden ötürü özellikle geniş

pistlerde, yüksek kar ihtiyacı bu-

lunan bölgelerde, dik yamaçlar-

da veya açıkta bulunan, rüzgar

alan bölgelerde kullanılmakta-

dırlar.


Sıcaklık ve relatif nem oranı

ölçüm cihazı

Nükleasyon filizleri ile su

damlacıklarının karışımı ve ayrıca

karın iletimi; 60 m’ye kadar fırlatma

Birleşik su filtresi ile ventil blokajı: Su akışının

atmosfer koşullarına uygun olarak düzenlenmesi

Nükleatör sistemi için basınçlı havanın

çevreye dost şekilde sağlanması

Türbinlerin; mümkün olan en geniş

alanlı kar dağılımını sağlamak için

dikey ve yatay olarak ayarlanması

Menü kılavuzluğunda kullanma paneli:

Kar üretecinin basit ve hızlı kullanımı ile

işleyiş durumunun görselleştirilmesi

Su püskürtme ve hava ile sudan nükleasyon

filizlerinin oluşması. Bir ısıtma sistemi, düzelerin

şiddetli soğuklarla donmasını engelliyorMeteoroloji istasyonu

Yüksek teknolojili türbin

Yoğun ventil tekniği

Mazotsuz kompresör

Dalga düzenekleri

Kumanda merkezi

Nükleatörler ve düzeler

360°-Döner parça ile

Merkezi su bağlantısı

Su bağlantısı

Kar üreteçlerinin pist araçları ile güvenli

şekilde taşınmasına olanak sağlar

3 Nokta Transport Sistemi


Kar g

aranti

li

Üfleme borusu tam otomatik, birbirine

bağlanmış haliyle ya da yüksek kaliteli bir

LCD ekran üzerinden kullanılabilen lokal

kumanda ile teslim edilebilir

Kullanım paneli

Nükleatör sistemi için basınçlı havanın

çevreye dost şekilde sağlanması

Mazotsuz kompresör

Sıcaklık ve relatif nem oranı

ölçüm cihazı

Meteoroloji istasyonu

Su ve basınçlı havanın temin

edilmesini sağlar ve üfleme

borusunun uzunluğu sayesinde kar

tanesinin donmasına olanak verir

Üfleme borusu


Döküm alüminyumdan yapılanüfleme borusu başlığı

Üfleme borusunun başlığındaki özel, test

edilmiş bir sistem üfleme borusunun çok

düşük sıcaklıklara ve karşıdan esen rüzgârlara

rağmen donmamayı garanti ediyor

Nükleatörler ve su düzeleri

Su püskürtme ve hava ile sudan nükleasyon

filizlerinin oluşması

Kar üfl eme borusuVerim başlıkta oluşuyor

Kar üfleme borularında, kar üretimi pervaneli kar üre-

teçleri ile aynı prensiple, ancak daha yüksek irtifadan

faydalanarak (üfleme boruları) gerçekleştirilmektedir.

Yaygın olarak kullanılan üfleme borularının uzunluğu

9 m uzunluğa kadar ulaşmaktadır. Bu düşüş yüksek-

liği, kar tanesinin kristalleşmesi için gereklidir, ancak

pervaneli kar üreteci ile kıyaslandığında türbin bulunmamaktadır.

Türbinlerin eksikliği nedeniyle fırlatma mesafesi belirgin derecede az

ve rüzgâra karşı hassasiyet daha fazladır. Bir kar üfleme borusunun

ürettiği kar miktarı küçük bir pervaneli makinenin ürettiği miktar ile

karşılaştırılabilir. Üfleme boruları çoğunlukla merkezi hava sağlayıcıları

ile birlikte bütün bir sistem olarak kullanılmaktadır.


1

3

2

4

Kar g

aranti

li

Tam otomatik olarak yüzeysel kar yağdırılması

için kar tabancalarının noktasal çalışmasından

yararlanılıyor

80’li yıllarda kar tabancaları, karsız bölümlerin düzel-

tilebilmesi için sadece noktasal olarak kullanılıyordu,

bugün ise tüm pist çerçevesinde büyük alanların kar-

landırılmasına geçildi. Aynı zaman aralığında – özel-

likle Avrupa’da- elle çalıştırılanlardan tam otomatik

kar yağdırma tertibatlarına geçiş tamamlandı. Giderek

azalan sıcaklık aralıklarını kar üretimi için en verimli şekilde kullan-

mak ve ilgili parametrelerde değişim olduğu takdirde en kısa sürede

harekete geçebilmek, sadece tam otomatik tertibatların kullanımı ile

basit ve etkili şekilde mümkündür. İşlev durumu ve kaynak tüketimi

tam olarak kontrol edilebilir ve değerlendirilebilir, montaj için zaman

kaybedilmez, işletme giderleri en elverişli hale getirilebilir ve aynı

zamanda tüm pist alanında değişmeyen kar kalitesi garanti edilebilir.

Alplerdeki kayak bölgelerinin neredeyse tamamı tam otomatik terti-

bat kullanımına geçmiş durumdadır.

Kar yağdırma tertibatlarıDoğru yerde, doğru zamanda, gerekli miktarda,istenilen kalitede kar- etkili ve kaynakları koruyucu!


5

Kar yağdırma tertibatının bi-

leşenleri

Kar yağdırma tertibatları; bünye-

sinde çok sayıda bileşeni barın-

dıran karmaşık teknik cihazlardır.

Pist bölgelerinde çoğunlukla,

sadece kar üreteçleri ve enerji

bölümleri görülebilir ki, bunlar

aslında tüm tertibatın sadece kü-

çük bir bölümünü oluşturmakta-

dır. Her kar yağdırma tertibatının

dağın yapısına göre uygun hale

getirilmesinin dışında, tertibat

boyutlandırılmasında basitçe

aşağıdaki temel sorular cevap-

landırılmalıdır:

Dağdaki kar üreteçlerine doğru basınçla, gerekli su

miktarı nasıl sağlanmaktadır?

Dağdaki kar üreteçlerine gerekli elektrik enerjisi nasıl

sağlanmaktadır?

Dağdaki kar üreteçlerine gerekli basınçlı hava nasıl

sağlanmaktadır?

Sıcaklık, nem oranı, rüzgâr yönü, rüzgâr kuvveti, su

basıncı, su sıcaklığı, su tüketimi, işlev durumu,…gibi

değişken parametrelerde kar hedeflerine (kar kalitesi,

kar miktarı, yağdırma süresi…); etkili ve kaynakları

idareli kullanarak ulaşılması için tertibatlar nasıl ku-

manda edilmelidir?

Pistler kadar benzersiz

Bir kayak merkezi ne kadar eş-

sizse onun kar yağdırma tertibatı

da o kadar eşsizdir. Tertibat, do-

ğal unsurlara mükemmel biçimde

uyum sağlamalıdır. Planlama ise;

bu duruma uygun teknik bilgiyi

gerektirir. TechnoAlpin; içerisinde

dünya çapında tüm tertibatların

boyutlandırıldığı kendisine ait bir

planlama departmanına sahiptir.

Boyutlandırma, müşterilerle sıkı

bir işbirliği içinde ve gelecekteki

genişletme evreleri dikkate alına-

rak yapılmaktadır. İlk sonuç; tüm

konsept anlamı dahilinde gele-

cekte düşünülebilecek tüm ge-

liştirme evrelerini dikkate alan bir

ana plandır. Planlama için gerekli

temelleri en yüksek doğruluk de-

recesine ulaşmayı mümkün kılan,

coğrafi olarak yer tanımlama bil-

gileri oluşturmaktadır.

1 Basınçlı hava sağlamak

için merkezi kompresör

istasyonu

2 Tertibatın bilgisayardan

tam otomatik gözlemi

3 Kontrol merkezi

4 Pompalama istasyonu

5 Ana plan

Bu soruların cevabı; bir tertibatın ihtiyaca göre kullanılan çok çeşitli teknik

bileşenleridir.

Havalandırmalı SU TUTUCULAR, DEPOLAMA HAVUZLARI, POMPALAMA

İSTASYONLARI, KOMPRESÖRLER ve merkezi kompresör istasyonları, hava ve su

için BORU HATLARI, bilgi aktarımı için ELEKTRİK KABLOLARI, ENERJİ SAĞLAMA

CİHAZLARI, FİBER OPTİK KABLOLAR, Kar yapım suyunun soğutulması için

SOĞUTMA KULELERİ, Su ve hava miktarının düzenlenmesi için GÜÇ BÖLÜMLERİ,

VENTİLLER, Tertibatın tam otomatik yönetimi için KUMANDA YAZILIMI


Kar g

aranti

li

DAĞDAN VADİYE KADAR MÜKEMMEL, KULLANIŞLI PİSTLER, DAİMA KARLANDIRMA VE PİST HAZIRLIKLARININ ORTAK BAŞARISIDIR

Karlandırma ve pist hazırlığı: Bir simbiyoz

Dağdan vadiye kadar mükemmel, kullanışlı pistler,

daima karlandırma ve pist hazırlıklarının ortak ba-

şarısıdır. Çünkü; pist hazırlığında ne kadar çalışma

aşamasının gerektiğini kar kalitesi belirler. Islak

karda, bir o kadar zahmetli çalışma gerektiren fre-

ze makinesiyle bile kullanılamaz durumdaki ince

taneli yapıdaki pistler temizlenemez. Aynı şekilde;

karın yayılması, freze makine-

siyle karıştırılması ve yoğun-

laştırılması da pistin homojen

ve sıkı olabilmesi için doğru

zamanda gerçekleştirilmelidir.

Henüz kar yağdırma tertibat-

larının planlanması esnasında

bile pist hazırlığı dikkate alınan

konular arasındadır. Böylece;

PistenBully ile pahalı manevra

çalışmaları önlenebilir. Değerli

karı gerçekten ihtiyacın olduğu

bölgeye taşımak için ortaklaşa

otomatik kar yüksekliği ölçüm

sistemleri geliştirilmiştir. Buna

Kar Yönetimi denmektedir.

Simbiyotik bir ilişki


Gün geçtikçe daha fazla üreti-

ci, örneğin dizüstü bilgisayar

ve cep telefonu aksesuarlarına

kablosuz bağlanmak için bu

teknolojiyi kullanıyor. Techno-

Alpin, Bluetooth’un kullanım

alanına teknik kar yağdırma ko-

nusunu eklemiştir.

Kar yapım ekiplerinin işgünleri

fazlasıyla hafiflemiştir, Blueto-

oth; pist araçlarının sürücü kabinlerinden kar üre-

teçlerini kolaylıkla, deyim yerindeyse „Geçerken“

yönetilebilmesine imkân vermiştir.

Uzaktan kumanda cihazları ile kar üreteçlerinin is-

tisnasız tüm fonksiyonları oku-

nabilir ve yönetilebilir. Kullanımı

basittir ve alışılmış diğer klav-

yelerle aynıdır.

„Geçerken“ Kar üretecinin kumandası

UZAKTAN KUMANDA CİHAZLARIİLE KAR ÜRETEÇLERİNİN İSTİSNASIZTÜM FONKSİYONLARI OKUNABİLİRVE YÖNETİLEBİLİR

Bluetooth


Kar g

aranti

li

1903 yılında Osborne Reynolds (1842-1912),

dolu tanelerinin suni olarak elde edilmesini sağlayacak

bir cihaz geliştirdi.

1937 doğal karı taklit etmek için yapılan ilk de-

neme: New York’ta, parçalanmış bira fabrikası buzları

üzerinde bir kayak gösterisi düzenlendi.

Yıl 1940 Kanada’da araştırmacıların; kıra-

ğının düze motor takımları üzerindeki etkilerini araş-

tırmak için bir rüzgâr kanalına düşük sıcaklıktaki suyu

püskürtmeleriyle teknik kar yağdırılması temel prensi-

binin tesadüfen keşfi.

1950 Kayak üreticisi Tey Manufacturing bünye-

sinde çalışan Art Hunt, Dave Richey ve Wayne Pierce

Tarafından Amerika’da ilk basınçlı havalı kar üretecinin

bulunması.

1952 Mühendis Joe Tropeano, Tey Manufactu-

ring firmasının patentini devraldı ve Larchmont serinin

ilk yüksek basınçlı kar üretecini üretti.

1958 Alden Hanson ilk pervaneli kar üretecini geliştirdi ve 1961

yılında patentini aldı.

1959/1960 Avrupa’nın ilk kar yağdırma tertibatının ku-

rulumu Larchmont Kar üreteçleri ile St. Andreasberg/Harz’da (GER)

gerçekleştirildi.

1964 Avusturya’lı Fritz Jakob, mucit ve Linde adlı firmanın kuru-

cusu kar üretimi konusunda patente başvurdu. Linde (AUT); Avrupa’da

uzun zamandır tek kar tabancası üreticisi olarak kabul ediliyor.

1964 Innsbruck Olimpik Kış Oyunları: Serbest stil kayak ve kızak

alanlarının hazırlanmasında kar tabancaları kullanıldı.

1964/65 St. Moritz’li John Caviezel ilk kar yağdırma terti-

batlarını İsviçre’de ve İsveç’de kurdu.

1969 ABD’li Hedco firması pervaneli makinelerin seri üretimine

geçti.


1978/79 Avusturya Teleferik şirketleri Hed-

co firmasından ilk pervaneli kar üreteçlerini satın alıyor.

1980 Bir Amerikan firması olan York ilk otomatik

kar yağdırma tertibatını geliştiriyor.

1980-85 Karsız geçen birkaç kıştan sonra

İskandinavya ve Alplerde karlandırma için yoğun çalış-

malar yapıldı. Kar tabancaları da doğal kar örtüsünün

düzeltilmesi için özellikle noktasal olarak kullanıldı.

1983 Walter Rieder ve Georg Eisath,

TechnoAlpin’in kurucuları, o zamanlar halen Obereg-

gen AG (Südtirol- İtalya) şirketinin teknik sorumlularıy-

dı, kendilerine ait ilk pervaneli makineyi geliştirdiler.

1990 TechnoAlpin AG’nin kuruluşu. Piyasa; Per-

vaneli kar üreteçleri ve kar üfleme boruları üreticileri

olarak ayrılmıştı.

2000 yılından itibaren ka-

yak merkezlerinin teknik altyapı-

larına sürekli artırılarak yapılan

yatırımlar başladı. Ancak yatırım

hacmi sürekli olarak tırmanma

tertibatlarından kaydırılarak kar-

landırma lehine çevrildi.

2004 Kar güvenliği ve pist

kalitesi kayak merkezlerinin birin-

cil başarı faktörleri oldu. Techno-

Alpin teknik kar yağdırılmasında

dünya piyasasının lideri. 20 farklı

şirket daha piyasada bulunuyor.

2010 Verimlilik ve kaynak

yönetimi karlandırmanın ana

konuları. Kar güvenliği; kayak

merkezinin hayat sigortası olarak

kabul ediliyor.

1990 yılına ait TechnoAlpin

kar üreteçleri

Geçmişe tarihsel bir bakışParçalanmış buzdan en ince toz kara kadar

Kanada, yıl 1940: Araştırmacılar; kırağının düze motor takımları üzerindeki etkilerini araştırmak için bir rüzgar kanalına düşük sıcaklıktaki suyu püskürttük-lerinde teknik kar yağdırılmasının temel prensibi tesadüfen keşfedildi


Kar g

aranti

li

Çevre ve İklim DeğişimiKar yağdırılması


TEKNİK KAR SADECESU VE HAVADAN OLUŞUR

Teknik kar yağdırılmasında kullanılan su değişime

uğrar mı?

Hayır, hiçbir şekilde uğramaz. Doğal karda da olduğu

gibi, su sadece maddenin farklı bir haline dönüştürü-

lür. Kullanılan suyun kalitesi ilk sıradadır. Tirol’de kar-

landırma amaçlı kullanılan su; içme suyu kalitesinde

olmalıdır.

Teknik karın bitki örtüsü üzerindeki etkileri nelerdir?

Teknik karın bitki örtüsü üzerinde hiçbir olumsuz etki-

si yoktur. İsviçre’deki Çığ Araştırmaları Enstitüsü’nün

Davos’daki araştırmaları; „teknik kar“ faktörünün bitki

örtüsünü, „kayak pisti“ faktörünün genel olarak değiş-

tirdiğinden sadece çok az daha güçlü değiştirdiği so-

nucunu verdi.15)

Tam tersine, teknik kar hassas çimen yüzeyini pist

araçlarının ve kayak şeritlerinin mekanik yüklenmele-

rinden korur. Yeterli ölçüde kar örtüsü toprağı izole eder

ve sonbahar ile ilkbaharda toprağın donmasını engeller.

Erime sonucunda ortaya çıkan suyla ilkbaharda toprak

nemlenir.

Küresel ısınma karlandırmayı ne ölçüde etkilemek-

tedir?

Innsbruck Üniversitesi Meteoroloji ve Jeofizik

Enstitüsü’nde ve Tirol ve Vorarlberg bölgelerinden

sorumlu ZAMG’de (Meteoroloji ve Jeodinamik Santral

Enstitüsü) çalışan bilim insanları, geçmiş yıllarda kar

üretimi için gerekli koşulları ve bunların değişimini

araştırdı. Araştırmanın sonuçları: Doğal iklimsel sap-

malar mevcuttur, çok karlı ve az karlı kış mev-

simleri yer değiştirmektedir.

Kar yağdırılması için önemli olan sadece irtifa, hava

sıcaklığı, nem oranı değil, bunların yanında su sıcak-

lığı da önem taşımaktadır. Daha çok; küçük alanlarda-

ki, bölgenin düzeni, lodos etkisi, civarda bulunan dağ

sırtlarının koruyucu etkisi ve değişen hava durumları

gibi iklimsel ilişkiler dikkate alın-

malıdır. Örneğin Schladming’de

dar olan vadi boşlukları nedeniyle

karlandırma için gerekli koşullar

alçak bölgelerde, 1.000 metrenin

üzerindeki yüksek bölgelere göre

daha iyidir.16)

Karlandırma ile kış sezonunu

ilkbahara doğru uzatmak mı is-

tenmektedir?

Hayır. Kar yağdırılması özellikle

sonbaharda kar güvenliğinin sağ-

lanmasına yaramaktadır. Karın

yağdığı çoğu gün sonbahar ve

kışın başıdır. Ocak ayının bitme-

siyle birlikte karlandırma da ço-

ğunlukla sona erer. Daha sonra

Mart ayının ortalarında kış spor-

larına ilgi ciddi derecede artar.

Buzulların karlandırılması büyük

bir anlam kazanmıştır. Sezonun

buzullarda erken başlamasına ve

buzulların erimemesine olanak

sağlar.

15) Alpler Bölgesinde Yapay

Kar Yağdırılması, alpMedia

Arka plan raporu, Aralık

2004, sayfa12

www.alpmedia.net

16) Prof. Dr. Ulrike Pröbstl,

Toprak Kültürü Üniversitesi

Viyana, 2007


K U L İ S L E R İ N A R K A S I N A B İ R B A K I Ş

backstage türkçe

Documents