روفاتی ١٥٠ ئنفالكراوی كوردئا: بدرخان

شاری بكۆمكانی گۆڕە ل گرمیان دەڤری ئنفالكراوی ١٥٠ روفاتی فۆكخانی یشتگ ٢٠٠٨/١١/٢٠ ركوتی ممنجشپ رۆژی نجف

نودەوتی ھولر.ل پشوازی روفاتی ١٥٠ ئنفالكراوی دەڤری گرمیان ك ب ھق خكی سڤیل بوون و لالین رژمی گۆڕبگۆڕچووی بعسییكان زیندەبچاكران.

جگری و بارزانی مسعوود كوردستان ھرمی سرۆكی ،باس شاینی موفتی عدنان و علی رەســوڵ كۆسرەت كوردستان ھرمی سرۆكی سرۆكی پرلمانی كوردستان و كمال كركوكی جگری سرۆكی پرلمان و نچیرڤان بارزانی سرۆكی حكومتی ھرمی كوردستان و عومر فتاح

جگری سرۆكی حكومتی ھرم ئامادەی روڕەسمك بوون.شاینی باس، پرۆسی بدناوی ئنفال یان زیندەبچاكردنی ١٨٢ ھزار ئمۆش خكی لنوبران، "بعس" پشوو رژمی دەستی ب ك كورد، ئنفالكراوەكان، كسوكاری و گرمیانییكان بتایبتی كوردستان، سرلنوێ زامكانیان كوالیوەو پیمانیاندا ك لسر ربازی كوردایتی و خۆشویستییان بۆ خاك و نیشتمان و نتوە بردەوام دەبن تاكو ھموو ناوچ داباوەكانی دیكی كوردستان دەگڕتوە باوەشی ھرمی كوردستان و، دەشخوازن ل عراقكی ئارام و فیدرادا ھموو گۆڕە ونبووەكان بدۆزرنوەو ئوكات بتواوی ساڕژی خمی قورسی خانوادەی ئنفالبووەكان بكات و بكوژانیشیان بسزای عادیالنی خۆیان بگن و لبراییاندا علی حسن

مجید "كیمیاوی".

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١٠٧) شمم ٢٠٠٨/١١/٢٢ زایینیبرانبر ب سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

سای نۆیمبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

تعارف قوربانی دژی دكتاتۆرىو كورسی دەسسرنووســــری رۆژنامی ئاسۆ باس ل ژیانی تایبتی و رەوشــــی ئمۆی رۆژنامگری كــــوردی ل كركوك قری حزبیش ، گوتی: ھگرۆژنام بارەت بدەكاو سئوە بخرت ناو یاسای كاری رۆژناموانییوە، لبر ئوەی ئم دەب پشــــنگ بین بۆ كۆمگا. بۆ ئوەی سیاسییكانیش چاومان لبكن. ئی ئگر ئم خۆمان ببین دیكتاتۆر بسر دامزراوەكانی راگیاندنوە ئیتر چۆن دەتوانین رەخن لوان بگرین، ك دەبن دیكتاتۆری

سر كورسی دەست...چۆن دەتوانین رەخن لوان بگرین، ك دەبن دیكتاتۆری ل١٩

سح عومرو رۆمانكی نوێســـح عومـــری چیرۆكنووس و وەرگـــ، ســـبارەت بـــ دوایین گوتی: خـــۆی ئدەبی برھمـــی ،وەیدەســـتم بكـــی دیكرۆمانخریك تواو دەبـــم وای كاری و بوكردنـــوەی رۆژنامگـــری بابت و برھمی دیك ل بوكراوە

ل١٤كوردییكان...

دارڤان :مئگرووپی نالیمان دامزراند

ل ھونر

مامۆســـتا (پاوان ئمیر تاھیـــر ) نیـــوەرۆی رۆژی( ٢٠٠٨/١١/١٠) بخۆو كتبی ســـتی وانبمق بق تندگای ترەو خووە دەچوو بـــكۆی جوگرافیا لـــگوتنوە.لكارەســـاتكی ئوتۆمبلی چاوەڕوان نكراو گیانی ســـپارد بدنیای نمـــران و كۆچ و باری بۆ ھتا ھتای تكناو خوا حافیزی لپۆلكانی خوند وەی كل جگ ر حاجی قادر بمابایگم بـــاوەڕدام ئندكاران كرد. لن و خوفرمسكی بۆ دەڕشـــت، ھۆنراوەیكی پ شـــوەنی بۆ دەھۆندەوە ھاو شوەی ھۆنراوە پ شوەنكی ك بۆ (كیفی ) برادەری ھۆندبۆوەو دەیكرد ب ملوانكو

ل گردەنی ئم شۆخی دەكرد...

دارڤان :پاوان ئمیر تاھیر ژیانئاوایی دەكاتمئگرووپی نالیمان دامزراند

نچیرڤان بارزانی سرۆكی حكومتی ھرمی كوردستان ئاژانسی كوردستان بۆ دەنگوباس دەكاتوە

ل٢

كۆسرەت رەسوڵ علی لبرامبر رۆژە سختكاندا، ل ژیانی پشمرگایتی و دوای پرۆسی راپڕین و ئازادی عراق، سرســــختان دەوەستتوەو سبارەت ب عراقی فیدراڵ و كوردستان و دەستوورو سیستمی حوكمانی ل عراق و رۆی ئمریكا ل عراق و رككوتننامی ستراتیژی نوان عراق و ویالیت یكگرتووەكانی ئمریكاو توركیاو چندین باســــی دیك لمڕ داخوازییكانی ل عراقكی

فیدرای دیموكراتی یكگرتوودا ل الپڕە (٣) بخونرەوە.

ئیسماعیل حوسن : مای كاكی ھیرانی رۆیان ل حزبی ھیوا ھبوو ،م موالیدم (١٩٢٠)ـكناسنام ل :دایكبوونی دەی لسا بارەت بن سئیسماعیل حوس نھا باوكم لت مناو ئل چونك ،دایكبووی (١٩١٨)می دایك و باوكم لقســـم بب كان چوومسیی ل ،نایوەی ژنیان ھقشـــ موو لكانم ھمام ،نایماوەران ژنی ھقوتابخان، ئوكات ل شـــقوەی قوتابخان ھبـــوو، یكمجار ل گۆڕەتووەكی بوو ئســـتا گۆڕەتووەك نمای جی مای قایمقامی پ دەن، لوندەرێ یك دوو ژووری

ل٥توركان بج مابوو، پیان دەگوت قوتابخانی شقوە...

ئوارە كۆنسرتكی ھونری زەكریا ل بدولعھولر

ل١٩

ل١٠

كوردستار (٣) لكوردساتل١٨

ریپۆرتاژك بارەت بسبزووتنوەی ھق ل ل٢٠ بخونرەوە

ل١٠ل ئمانیا روڕەسمی سایادی شاسوار مستفا بشكۆمندی بڕوەچوو

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

2

ئاراستی سیم

ئیتر بۆ پاشوەئمش مترسییكی دیكی ل وتكدا ك تازە ھنگاو برەو كۆملگی مدەنی و دیموكراسی و فراھمكردنی ئــــازادی بیروڕا دەنن، حیزب ھب بو ئاراســــتی بیربكاتوە و كار بكات، م بعلمانی و، ھ م خۆی بك كاتدا ھیــــ ل

موحافیزكار پیشان بدات .ئمش تنیا بۆ ئوەی ھم پگی جماوەری رژەوەندییت و بم دەســــزێ، ھخۆی بپارتایبتییكانــــی خــــۆی قایمتر بــــكات، ئگر نا، ناكرێ حزبك خۆی ب خاوەنی ئســــتا و ئاینــــدە بزان نتوان ب چــــاو و ئقلی خۆی ببن و بیر بكاتوە، كســــمان لگڵ ئوەدا نییــــن واقیعی كۆمگاكی خۆمــــان لبرچاو نگرین، بم زۆریشــــمان لگڵ ئوەدا نیین قوربانی بۆچوون نكان بكروتنشكئایندەو پ

باوەكان .ئــــو بۆچوونانی ھــــر یكو لــــ روانگی ــــی وایــــوە پخۆیــــبۆچوونكی تنیــــا ئو راستو ھقووی ئاینی ئیسالمو ئویتر بتاــــ، لــــ كاتكدا ئستا ب سدان گروپ و ركخراوی ئیســــالمی و، بوونــــ دروســــت ل یكشــــیان ھــــر ئاوازــــك دەخونن و، بــــ ھوەســــی خۆیان بــــۆ ئایتی لكدانوە وەك دەكن، قورئانی چۆن ئســــتا حكومتی و كوردســــتان ھرمی حكومتــــی عیراقیــــش چوارچــــوەی لــــ ییــــ ند ە و ە ژ ر ب گوە بۆ بكدانــــكانــــی خۆیــــان لتییتایب

دەستورییكان دەكن .پارتیش لــــو روانگیــــوە رۆژكیان ئیعالنی علمانییتی خۆی دەكات و رۆژكیشیان ل رگی مینبری مزگــــوت و شاشــــی تلفزیونوە مالكان دنتــــ دەنگ و ب گژ یاســــای باری كستی-یانوە دەن بۆ ئوەی وەك ھزكی علمانی ل روانگ و سنگری ئیسالمییوە كار ی وایلگا بكات و، پقل و سۆزی كۆمر ئسللم رگیوە دەتوان پگی جماوەری خۆی

فراوانترو ب ھزتر بكات . ھرچنــــدە ل یك كاتدا و ل نو ملمالنكاندا كاركردن بــــۆ گۆڕان یان كاركردن بۆ گیشــــتن یان دەب بۆی ،كی قورســــت كاردەســــ ب یشتن بئامانج یان گ یتلگا بكگۆڕانی كۆم

دەست.ئو دەستی ھندە شیرین بۆ گیشتن پی، ھزە ئیســــالمییكانیش ئامادەن دەستبرداری بشــــكی زۆر ل پیــــەوە پیرۆزەكانیان بن، تنیا بۆ ئوەی دەســــت بگرن دەست پیتا پیتا لو پیەوانیان الدەدەن ك ل توانیاندا ب نن، بۆیڵ بســــازگــــگای لكۆم نییــــناچــــاری ئگر دەرچونیش بــــ ل بنماكانی ئیسالم ئوان ئامادەن خۆیان لگڵ بگونجنن، ئگر تا دونش ب ھنانوەی چندین ئایت داكۆكیان ل راستی و دروستی بۆچوونكانیان كردبــــ، ئــــوە دوای ھگڕانوەشــــیان لو تی دیكندین ئایوەی چنانھ ب بۆچوونان

داكۆكی دەكن.

سمكۆ عبدولكریم

دەروازەی كوردی

سرماوەرزی

بدرخانلــــ دەســــپكی كتبــــی "رۆژناموانی كوردی - سردەمی كۆماری دیموكراتی كوردســــتان ١٩٤٣-١٩٤٧"، د. ھیمدادی

:ن دەحوس ل وان ١٩٩٨-٢٠٠٠دا، كنی نســــالزانكۆی ســــلمانی خوندكاری دكتۆرا بووم، تزی دكتۆراكم بناونیشــــانی ســــردەمی كوردی "رۆژنامنووســــی كۆماری دمۆكراتی كوردســــتان ١٩٤٢-١٩٤٧"دەنووســــی، لبــــر پویســــتی بابتكم زۆر بگنامو سرچاوەم پی دەســــتم ئوەندەی خونــــدەوەو راگیشــــت رۆژنامو گۆڤارەكانی ئو رۆژگارەم كۆكــــردەوە، ھر لو دەمیدا ئو بیرۆكیم لال دروستبوو، ك چۆن و گۆڤارو نامیلكانو رۆژنامبتوانم ئل ھلكدا چاپ بكم. لــــم دواییدا رۆژكیان ل بنكــــی دەزگای بدرخان لگڵ برای بڕزم كاك حمید ئبوبكر ئو باســــمان كردەوەو ئو ھانی دام لدا پۆژەیو پكردنی ئجبج لــــ

بكم. جارێ خۆ من دەزانم ئوە ھموو نامیلكو ژمارەی رۆژنامو گۆڤارەكان نییــــ، برایان كاك رەفیق و ســــدیق ژمارەكانــــی رۆژنامی"كوردســــتان"ی زمانحای كۆماری دمۆكراتی كوردستان چاپ كردەوەو خســــتیان كی دیكجار تی ستایبب خونران، بردەستی ســــاڵ لموبر، ك كاك رەفیق ئو پۆژەیی باســــكرد، مــــن نزیكی ٨٧ ش بشــــكم پیو رۆژنامژمارەی ئمامۆستا رەفیق كرد بۆئوەی سوودی

ل ببینت، ئم ل ٢٠٠٣دا. رەنگ گلیی ئــــوە ھبت، ك كلن ندێ لبوونی ھموكورتــــی و نو كالپڕەكانی ھموو ژمارەكان بۆشاییكی خستبت نو ئم كتبوە، یان ئوەی، ك ھندێ لــــ الپڕەكان لبر خراپی كۆپییكانیــــان و بردەســــت نبوونی ئۆریگناكانیــــان بچاكی و باشــــی نخونرنوە، بداخوە ھر ئوەندەم لبردەستبوو، بم ھاندەری یكمی ئــــم پۆژەی، ئوەی ژمارەیكی زۆر

ل نووســــر و خوندكاری خوندنی با لبشــــی مــــژوو و ئدەبیات و رۆژناموانیــــی لــــ لكۆینوەی ئو رۆژگارەدا پویســــتیان بو نووســــراو و گۆڤاران ھیــــ و ل كتبخانكانی ون، بۆیكوردستانیشدا دەســــت ناكبپویستم زانی جارێ بو شوەی بو ببنوەو لھیچ باشــــترە، خۆ ئگر عومــــر باقی بوو دواتر لــــ چاپكانی دیكــــدا ھــــر چییكمان دەســــتكوت

.بو كتر ئس یندەیخ ــــم: تاقوەبڕاشــــكاوی ئب دەبــــكاك گۆڤاری"ئــــاوات"، ژمارەكــــی پیــــدا بــــۆی بدرخــــان" "حمیــــد بیاننامكی"حیزبــــی و كــــردم شتر لمۆكراتی كوردســــتان"یش پدرۆژنامی"بدرخــــان"دا بوكرابووەوە و پمان بــــاش بوو، بھۆی پیوەندی بابتــــی كتبكــــوە دووبــــارە چاپی ،بووایمید نوە، ھاوكاری حینبك

كتبك واندەبوو. ئومدم جگی پسندی بت.

شاینی باس ئم كتب وەكو پۆژەیكی ھاوبش لنوان ھـــردوو دەزگای چـــاپ و بوكردنوەی ئاراس و بدرخان ل دووتۆی كتبك بقبارەی بشـــوەیكی الپـــڕە ١٠٢٤ و ســـم) ١٧×٢٤)

ھیواین ل چاپدراوە. بۆفیشـــناڵ لجوان و پئایندەیكی نزیـــك بو بكرتـــوە. پیرۆزبایی ین. دەستخۆشیش لن دەكد. ھیمدادی حوســـ ل

دەزگای ئاراس دەكین.

ل پۆژەیكی ھاوبشی ئاراس - بدرخان ... د.ھیمدادی حوسن سرجم بوكراوەكانی كۆماری دیموكراتی كوردستان بودەكاتوە

د. ھیمدادی حوسن

بدرخان ٢٠٠٨/١١/٢٠ ممنجشـــپ رۆژی كاتژمر ١٠:٣٠ ل تـــالری دەزگای وەی ئاراس بوكردنـــچـــاپ و بئامادەبوونـــی ســـرۆكی حكومتی نچیرڤـــان كوردســـتان ھرمـــی بارزانی و رۆژنامنووسانی ئمانی و زۆرـــك لـــ میوانانـــی دەرەوە كوردســـتان و نـــاوەی كوردســـتان

ئاژانسی كوردســـتان بۆ دەنگوباس كرایوە.

ئاژانسی كردنوەی دەســـتپكی لكوردســـتان بۆ دەنگوباس، بدران بڕوەبـــری حبیـــب ئحمـــد ئاژانسی كوردســـتان بۆ دەنگوباس گوتـــی: ئامانج لكردنـــوەی ئو ھرمی ب تكردنخزم ئاژانســـكوردستان و دەمانوێ لو ئاژانسدا خۆییانربســـ و براســـتگۆیی

كاربكین، دواتـــر بڕز نچیرڤان ئنجوومنی ســـرۆكی بارزانـــی وەزیـــران ل وتیكـــدا رایگیاند: و ئاژانســـوەی ئكردن ئامانج ل و ل بۆ دەنگوباس، راســـتی گوتندوپاتمان كوردستانیش سدان جار ھقبژی لگـــڵ مئ كردۆتوە، و راســـتی و دروستی ھواكانین، لگڵ نیـــن، چواشـــیی لگڵ ئوەنین ھواكان ب نادروستی و

شواوی بوبكرتوە.ل توەرەیكی دیكی قســـكانیدا ھرمـــی حكومتـــی ســـرۆكی كوردســـتان گوتی: "ئم پاپشـــت و پشـــتگیری لـــو پۆژان دەكین ب ـــناو كزراندنـــی ئـــو دامكۆمپانیـــای ئھلی و ســـربخۆ، نیشانی ئوەی ك ئم دەتوانین دەنـــگ و رەنگـــی میللتـــی كورد بگینین دنیا، چونك ناســـاندنی

بدنیـــای كـــوردەواری كلتـــووری دەرەوەو بوكردنـــوەی مـــژوو و ھواڵ و ونكانی كوردســـتان لو ئاژانس ئوە وا دەكات رووداوەكانی ت بكوردو كوردستان زیاتر بناسر

جیھانی دەرەوە".لكۆتایـــی قســـكانیدا سوپاســـی ی كـــرد كســـانو كمـــوو ئھئو دروســـتكردنی ل ماندووبوون

.ئاژانس

ئاژانسی كوردستان بۆ دەنگوباس كرایوە

سرتیپ جوھربگومان قســـكردن لســـر وتكی دەیان ملیۆن و فرە كلتوور و مزھب و كی رۆژنامڕەیالپ وە و ئایین لتنجگی نابتوە، وەل دەكرێ سرە قم لبارەی بشـــك ل بارودۆخ و پشـــكوتن و گرفت و كشكان و

ھاوكات جوانی ئو وت بنووسین.باس ل گشـــتك دەكـــم لرگی تارانوە بـــرەو باكـــووری ئران و كی زۆر لشـــی بشـــتھو بئـــئرانییـــكان خون ب ســـفركی دەبینـــن. ل بۆكانـــوە بلیتمان بی ت لووەی بیرەو تـــاران، ئـــبـــئران وات كوردستانی كوردستانوە سفر بۆ تاران بكات، پویست یان باشـــترە بپاس گشـــتكی بكات، چونك تاكسییكانی ئو رگی زۆر خران و ئازایتی پویست لگیاندا سركوت، چونك لرگ زۆر خرا لدەخـــووڕن و ئگر زۆرە تووشـــی لســـعات بھرحاڵ بیت، رووداو ٩ی شـــو بردەكوت برەو بیان ســـعات ٧ بۆ ٨ دەگیت ترمینای گورەی تـــاران، كاتكیش دادەبزیت دانیشتنی قاچكانت سبوون لناو ناوپاس و نجوونـــوەدا، ھاوكات خوە كوتك دەتباتوە، وەك ئوەی لسر كار بووبت و باركی قورست ھگرتب، ھر ك ســـركوتین بۆ پاســـك كاكی شوفر گوتی: ھرچی پتان ل جانتا و بوخچ و شتومك ب ،كناو ســـندوقی پاســـ نبیخبیانووی ئوەی نـــوەك پیس بت، دواتر ئـــو برادەرە لگم بوو گوتی لبرئوەی باری قاچاغ باردەكن و بۆ شاردنوەی بارەكانیان دەیانوێ قرەباغی ل سندوقكانیان دروست

بكن.كمك ل بۆكانوە دووركوتینوە، بر لوەی بگین سقز پاسكمان وەســـتاو ئیتـــر پكی كـــوت، دوای پیوەندیكردن چاوەڕمان كرد پاسكی دیك بگاتـــ المان، كـــ چارەككی دیكی برد. لـــو ماوەی پیرەژنكی فارســـی تمـــن ٦٥ ســـای ھردوو كوشنی پشوەی پاسكی گرتبوو، جلوبرگـــی رەنـــگ كراوە بـــوون و پرچیشـــی زەرد بوو ل ترسی سرما كسمان دانبزین و ھموو چاوەڕی پاسكمان دەكرد، پیرەژنك دەنگی كـــردەوەو مۆبایلكـــی دەرەوەی گۆرانییكی ارسی كالسیك)ی خستبووە ســـر و جاروبار لگـــڵ دەیوتوە، لوەش ھروەتر جگرەیكی باریكی بدەســـتوە بـــوو رووی كردبـــووە پنجرەكی الی خۆی، كوڕكی كورد لنزیكی بوو گوتی ئم پیرەژن ئستا گوتی یاخوا پاســـك نگات، دیارە ین بوو لســـتی تووڕەیی دەرببم

.كر خاوەن پاسرامببلـــو لحزەیـــ بـــراوردی نـــوان كوردستان و بشی دیكی ئرانم باس دەكرد بۆ ئو ھاوڕیی لگم بوو، ك ژنكی تمنـــدار گوی ل گۆرانی دەگرـــت و رۆحی ھشـــتا زیندووە، بكو جگـــرەش دەكشـــی و بدەم جگرەكشانیشوە گۆرانی دەتوە،

لـــ كوردســـتانی دیاردەیـــ ئـــو خۆمان (باشـــوور) لـــ رۆژھتیش برچـــاو ناكوت، چونك پكھاتی كۆمیتی رگ بو حات نادات، بـــم ل وتكـــی موحافیـــزكاری ئیسالمی مزھبی توندڕەو پیرەژنك دەبینـــی بـــو شـــوەی، ئـــوەش دەریدەخات خكی ئیران (مبســـتم فارس) خاوەنی كلتووركی تۆكمن و

ئاسان نیی دەسبرداربوونی.دوای چارەكـــ كاتژمرەك پاســـكی دیكھات ل پاسكی خۆمان باشتر بـــوو، ســـركوتین و كوتینڕێ، ئیتر شـــو تاریك بـــوو و چاوەڕی رۆژھتنمان كرد، چونك دنیابووین ینناگ مت ئینوەی تا رۆژھلتاران، سعات ب سعاتمان دەژمارد، تانزیك بم لندەكوت، خومان تـــاران ھرچی لـــو رگی بینیمان ی لكی نوو دەمانبینـــی ھیچ شـــتبینیمان ئوانی ھمـــوو ندەبینرا ھروەك پشتر بوون و ھیچ گۆڕانیان بســـردا نھاتبوو، لوێ دەركوت تو وری ئـــوەبڕمـــی برژ كھیچ بۆ وتك ناكات، بكو ھندە بتنگ خۆ پچككردن و گرمكردنی كورە ئتۆمییكانـــ ھندە بتنگ ،وە نییـــیكژیانـــی دانیشـــتوانســـرەڕای بوونی كشـــی مزھبی رەنگ وەیی ھاوكات سیاسی كتنل ئســـتادا نكرت باســـی بكم، بم ریشـــی ھریك لكشكانی ھندە سیاســـی نتوەیی مزھبی قوو دانیشتوانی ئو وتی گیرۆدە

كردووە.لزنجلـــی بۆ چـــا خواردنوەیك ماركتكـــی بچووك لـــ دابزیـــن بینیم ھزاران جۆر و شـــوە چقۆ و شمشر و ســـیگارد و كرد دانرابوون بـــ زنجلـــی پشـــاندرابوون، و دروســـتكردنی چقـــۆ و شمشـــر و كردی گورە ناســـراون و سنعتی دەستیان بناوبانگ لو بارەوە، ھر چقۆیكی نخشـــینیش نرخی زۆرە ھـــر جۆرە بپی قبارە و شـــوەی

خۆی.بیانی زوو گیشتین تاران، ئمشارە

بھۆی زۆی دانیشـــتوانكی خكی بردەوام بـــدوای بژیوی خۆیانوەن ھستدەكرت سرگردان ب جۆرك و سرلشـــواون، ئگر سردانكی بازاڕ و شقام ســـرەكییكانی ئو شارە بكیت ل پاس بگرە تا پایسكیل و ئۆتۆمبـــل و پیـــادە.. ھمـــووی لراكردنـــن ھیـــچ كـــس چاوەڕی كســـی دیك ناكات، شـــوفرەكانی ئم شـــارە ئعســـابیان زۆر ساردە تم وپۆلیســـی ئ رنـــا رۆژانگئفریای شڕی ئۆتۆمبلكان ناكوت، ھموو جارك دەـــم تاران جگی ژیان نیی، چونكـــ لكارخانیكی ئو لچـــاو دەچـــت، شوشـــق بـــارە ئارامی و ســـقامگیرییی ئو وت ھیـــچ پشـــكوتنی بخۆیوە نبینیوە، ئوەی شارەكشی بپاكی ھشـــتۆتوە و ھندێ سیمای جوانی تدای پیوەندی بجوانی سروشـــتی شـــارەك و ھـــاوكات ئـــو كلتوورە بۆماوەیی ھی ك خكك ھیان و دەیپارزن، ئگرنا لھیچ ترافیكك ئۆتۆمبل یاسا ناپارزت و لھیچ دام و دەزگایك نیی ھر ل بڕوەبرەوە بگـــرە تاوەكـــو خـــوارەوە برتیـــل رۆژنامنووســـكی وەك وەرنگرن، بیانیش گوتـــی: ئوەی لـــ ئراندا دەیبینم و زۆر سیرە بالموە وتكی ت بوەدەچڕدزیی ب ٧٠ ملیۆنی بئـــوەی ئیش و كاریان بوەســـتت، نووسو رۆژنامســـتی ئبدیارە مئوەبوو ك ئران وتك سرلبری ئامادەیـــ ســـاختیی بـــكات و بو ت بچی كاروباری دەوك وەیش

گرفت بڕوەدەچت.ھر ك لترمیناڵ دابزین پیاوكی ٤٠ سان لنو تكسییكان پارچیك نانی بدەســـتوە بوو ھاواری دەكرد (وەی وای وەی وای خومینـــی بـــای خكی دەردەكوت لـــوەوە بای). ئم وت چندە بزارن لرژمكی نك ئوە بكو لچند شـــونكی دیك برچاومان كوت دروشـــمی دژ ب رژمـــی ئو وت نووســـرابوو، لماوەی ســـ رۆژ مانوە لو شارە دەركـــوت ك ھموو شـــت حڵ و

مایی تبن بمرجك ئاســـاییمترسی بسر رژمی ئیسالمی.

ئـــو رۆژانی لـــوێ بوویـــن زۆر گڕاین، مبستمان بوو ل سروشتی تو ومـــی ئران و رژســـتای ئئتبگین، بتایتیش تاران جرگی ئران بۆی بازاڕەكانی وەلی عسر و تجریش و بازاڕی گورەی تۆپخان و .. ھتد ب سركردەوە ھرچۆنك بت ھریك و كمك فارســـیمان دەزانی بۆ ئوەی لیكتر تگین، بم من ر پرسیاركردن لســـركیزم لزۆر تشوفری تاكسی دەكرد چونك عادەتن كوی خكری تاكسی زیاتر تشوفو ئاگاداری زۆرینـــی رووداوەكان و

دەكرێ ھموو شتكی لوەرگری.ب وتی ئوانی قســـمان لگدا كردن، ئو وت لالین گرووپكوە ھموویان سربیك بڕیوەدەبرت مرجعـــن، برژەوەندی شخســـی وەك بســـتوونتوە بیكـــوەی كتی ورژەوەندی بـــاوەی بلـــلھموو ببستتوە، بیكوەیان نیی ی لكی ســـوننوتتاران مزگ كیشیان نییست كنانوە تك ئنل دەســـت، بگرە ناورن لھندێ شین، بۆ نموون ن سوننن بشـــولـــ ناوچی ئنزەلی لـــ ھوتك دابزیـــن یكك لـــ كارمندەكانی ھوتلك ك جل و شـــت و مككانی بۆ بردینـــ ژوورەكمان لرگ زانی ئم كوردین بۆی زانی ســـوننین و گوتی منیش ســـوننم، بم توخوا الی خاوەن ھوتلك باســـی مكن، ت كابرای ســـوننورەوە دەردەكللوە دەترســـا بین سووننی ئیتر

.نو شوا لنان و ژیانی دەببھرحاڵ بڕوەبردنی وت بدەست ،دیاریكراوەوەی شـــیعی گروپكی لوانی ئیدیعای ئیســـالم و رژمی ئیســـالمی بكن، بم لـــ بنڕەتدا ،وە نییئیسالم یوەندییان بھیچ پتنھا بۆ پاراســـتنی دەستكیان

.واجیھ ئیسالمیان كردۆتشـــوك ل كۆنكی وەلی عســـر یان كـــوردی بـــدوای خواردنكـــی عرەبیدا دەگڕاین پیاوك ل كۆنك

دەركـــوت دەیگـــوت ھمانـــ المان دەستدەكوت؟ ك لی ورد بووینوە و پرسیاری نكرد زانی ئم عراقین و كوردیشـــین ئیتر ترسی نما گوتی

!یتلیاكمان ھفرۆشتنی تلیاك یكك لو دیاردانی لتاران بروونی ھستی پدەكرت، لوێ خكك دەیانگوت ھركسك بریچـــاوی شـــین ھگڕابت ئوا

.ختدبو ب شتلیاك كبھرحاڵ گر بتوت ھر شـــتكت و لـــ یـــت ھووێ دەســـتكلـــبمرجك نبت مترســـی بۆ سر رژم و دەست بۆی ل ناوچكانی باكووری ئـــران كاتك ل ترمیناڵ دادەبزیـــت دەیان كس بســـووكی دەن ھمان (ڤال بژال) مبســـت لو دەســـتواژەی ڤیال بخانموە، لكاتكدا بپی یاســـا و سیستمی دەغق و شتانواوی ئت تو وئو حرامـــ ك لـــ ئایینی ئیســـالم حرامكـــراون تنانـــت كام جـــۆر ـــت زۆر بشـــروب و كھولـــت بوم

ئاسانی دەستت دەكوت.كاتك برەو ناوچكانی باكوور یان كنار حـــزەر بركوتین بدرژایی ٧ ســـعات رگ دنیایكـــی دیكمان بینی جیا ل تـــواوی ئو ناوچانی و كاتژایـــی ئدربینیبوومـــان، ببنو جنگستان و سوزاییكی تردا تپڕیـــن، ھزاران ڤیالی قشـــنگ و مودـــل نومان بینـــی، كاتكیش لترمیناڵ دابزین، دووكس زانیان ئم موســـافیرین زوو ب پیرمانوە ھاتن و گوتیان ڤیالمان ھی لكنار دەریا، ئو شـــوە لـــوێ ماینوە،

بم ب ژال.دوای دوو رۆژ مانوە ل رژدوچالوس بـــ ١٣ ســـعات رگـــی ئۆتۆمبل یگو رھاباد لـــوە بـــۆ مڕانگكوتینـــ گفتوگۆ لســـر جیاوازی ناوچكانی لنـــوان خزمتگوزاری تـــاران و باكووری ئـــران و ھاوكات

.كوردستانلو ناوچانی باكوور و ھاوكات شارە غیـــرە كوردییـــكان خزمتگوزاری ل ئاســـتكی برزدابوون ب تایبت لـــ جادە و بان و شـــقام و ھاوكات بالخانكانی حكومت و باخچكان و یاریـــگای وەرزشـــكردن و بنكـــی

تندروستی و .. ھتد.سرەڕای ئو جیاوازییش ل تاران و شـــارەكانی باكوور خاكی دیكی جیاكرەوە لنوان كوردستان (ئران) و شـــارەكانی دیك دەبینرت ئویش سركشـــی و رووبڕووبوونـــوەی كورد ل ناوچكانیـــان ل برامبر رنمایی و بیارە كۆمیتییكانی رژمی ئران بۆ نموون ل ناوچكانی تاران و شـــارەكانی دیكش بستنی ،یدەغك قوەیموو شھریبات ب ل بۆ نموون ككوردستان م لبمھاباد خك لـــ بازاڕ لملی بوو دەسووڕایوە، ھاوكات ئاھنگگانی ناوچ كوردییـــكان وەك خۆیتی و ھیچ گۆڕانی بسردا نھاتووەو كورد گوتنی رەشـــبك دەگڕت بم ل تاران و ناوچكانی دیك ئاھنگ پچوانیـــ و ژن و پیـــاو بجیـــا ئاھنگ دەگن، لوەش ســـیرتر بســـتنی ریبات قدەغیـــ، بم ریبات ل بازاڕ دەرۆشـــرت ھاوكات

گشتك بنو بھشت و خون و خمكانی تاران

ل ناوچكانی تاران و باكوور چندین یت ھی تایبمنیتیمی پۆلیس و ئبۆ نھشـــتنی (وەك خۆیـــان دەن) ســـرپچی لچك و پانتۆی تسك و تیشـــرتی كـــورت و .. ھتد، بم و جـــۆرە تیمانئ ككوردســـتان ل یھ كی دیكشت كی دیكالینین ل م رەنگت، بویست بوو باشتربپپویست بت ب تایبت قسی لسر بكرـــت، ئویش كشـــی نتوەیی

.تم وكوردە لبكورتی لم وت وەك ســـردەمانی پشـــتری سدام و رژمی بعس چۆن كورد دەچوسنرایوە، ب ھمانشوە و خراپتریش، چونك ل سردەمی بعـــس خوندن و نووســـین بزمانـــی دایك بوو بم لئـــران بزمانی بگانی رۆژان الوانی كورد دەگیرن و لزیندان ئشكنج دەدرن وەك ئرانییكان خۆیشـــیان گوتیان ئران و وتكی موخابراتییـــ و رەنگ دیوارەكانـــی خبرداری حكومت بكنوە بۆی دانیشتوانی كوردستان زۆر دەترسن لسر كاركی زۆر سادە شون بزر بكرن و جاركی دیك نینوە ناو كس و كاریان خۆ ئگـــر بنوەش ئوا رەنگ ل زیندان موعتادی تلیاك بكرن بۆ ئوەی ك ھاتنوە ناو كۆمگا كی دیكخت بـــن و جاردبكـــی خراپ و بتاك

بزاوت نكن.بشی یكم

دیمنك ل شاری تاران

نچیرڤان بارزانی سرۆكی حكومتی ھرمی كوردستان

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

3

وەن

ندو

خ

بدرخان كاك كۆسرەت قارەمانی ناو زیندانپشمرگیكی بعس، تاریككانی ئازاو بجرگ و باوكی دوو شھیدو شـــڕی لھاتووی ســـركردەیكی رگری، لڕی بپارتیزانـــی و شـــھبژاردنـــی یكمی ســـای ١٩٩٢ مـــان و لـــرلنـــدام پئ تـــدەب

ھرمی حكومتی دووەمی كابینی كوردستان دەبت سرۆكی حكومتی یكگرتـــووی كوردســـتان و لكاری حیزبیـــش ل برپرســـی دەســـتی سیاسی"ی.ن.ك" مكتبی كارگی تۆ دەبمـــك، ئند ســـابۆ چجگری یكمی سكرتری گشتی"ی.ن.ك"و جگـــری ســـرۆكی ھرمی

كوردستان. رۆژی ٢٠٠٨/١١/١٩ ل بغدا، مام جالل ســـرۆك كۆماری عراق و سكرتری مبســـتی بـــ گشـــتی"ی.ن.ك"، رزلنـــان لـــ رۆی ســـركردانو ئازادی شۆڕشـــی ل پاوانانـــی دیكتاتۆرییت، دژی دیموكراتـــی و دەمانچیكـــی تایبتی وەك دیاری

بخشـــیی كۆسرەت رەســـوڵ علی جگری سرۆكی ھرمی كوردستان. كۆســـرەت كاك یـــگوتن ھـــژای وەكـــو پشـــتریش ئســـتاو لـــپشـــمرگیكی خاكـــی مامـــی "١٥" رۆژان ك یو مرۆڤكردووەو ئسعات ل دیدەنی خكی ستمدیدەو

.شخوراوانی كوردستانب

مام جالل دیاری دەبخشت كاك كۆسرەت

وەرگانی:جمال ھموەندیكۆســـرەت ڕەســـوڵ علی، جگری ل می كوردستان، كررۆكی ھسدووەمین پگی ھرەمی سركردایتی یكتی نیشتمانی كوردستان، دوای بڕـــز جالل تابانی ســـكرتری گشـــتی یكتی نیشتمانی كوردستان و ســـرۆك كۆماری عراق، خاوەن ل ختن وســـژخایكی درباتخ شوو، لمی پكردنی ڕژ رەكانرببدەستی سركردە ھرە نبردەكانی ڕیزەكانـــی پشـــمرگایتی ھژمار خششـــی بت، قوربانی و بدەكرھاوتای نواندووە ل ڕۆژانی سختی خباتـــی چكداری ل چیـــاو دۆڵ و كانی كوردســـتان، چاالكاندەشـــتڕۆـــی برچاوی ل ســـركردایتی ماوەری كوردســـتان لڕینی جڕاپبھـــاری ١٩٩١ھبـــوو، كـــ ل ژر ســـركردایتی خۆیدا بوو، ل گڵ جماوەردا و نبردەكان رگشمپشاری ھولرو كركووكی ل ستم و زومی دەســـتی ڕژم ئازاد كرد. ھروەھا ب ڕۆكی برچاو بشداری ل بزاڤـــی ڕزگاری خـــوازی كوردی پشـــمرگو وەك كـــردووە عراق ســـركردە ل میدانكانی برسنگ گرتنـــی ھزەكانی ڕژم لـــ برەی زۆربی جنگكاندا. بڕز كۆسرەت سیاسیی ی سیمبۆدەست ڕەسوڵ لل ھردوو میدانی ســـرەكییكان كوردستانی و عراقی ھژمار دەكرت، سرباری ئاستی ئیقلیمیش، خاوەن جماوەركی ب شومار ل نوەندی ك لندوەنـــدی ھن كـــوردداو لعراقییكانیش، لڕیز بندی دوای مام جالل و مســـعود بارزانی دت ل سركردایتی ھرمی كوردستان، خباتی پ ئركی پشمرگایتی و پۆستی جگری سرۆكایتی ھرم، كانی لون و ئاواتخـــ یاندییگعراقكـــی دیموكراتـــی یكگرتوو، ل پاڵ ھنانـــدی كیانكی فیدڕای دانپیانراو، چسپنراو ل دەستووری ھرمی بـــۆ عـــراق ھمیشـــیی كوردســـتان، ك لالیـــن زۆرینی

گالنی عراق دەنگی بۆ درا.سركردەیی ھســـوكوتی سیمای ئاوتبوونـــی و دفراوانـــی و علی ڕەسوڵ كۆسرەت ڕاستقینی لگـــڵ ھڤانی میدانـــی خبات و حكومت و حیزب و پشـــمرگو جماوەرو دەوروبـــری، وایكردووە وە، چونكناخی دەروونـــ تـــبچ ،ریانكان و چارەسشمی كھاوخ كی كوردانكانی ســـیمایستوھو عراقیانـــی پوەدیـــارەو، بـــۆ جوامری دوور و نزیك شـــایتی بۆ می لرۆكی ڕژت سناندەدەن، تنوچوو دانیناوە ب كمردیی ئو پیاوە، وەك برپرس عراقییكان و كوردســـتان، خاوەن موك و ماڵ و كۆمپانیا نیی تنھا برپرسی عراقیی و كوردســـتانیی، داوای ل دەستی چاودری دارایی ســـربخۆ كردووە خاوەن ســـرومای، چككردنی بۆ كسایتییكی سركردەیی نمونییو بادەســـت لمیدانكانـــی ڕۆژانی خباتی ســـختی پشـــمرگایتی. دیدارو دیالۆگـــ ڕۆژناموانییكانی جگری سرۆكی ھرم ل گڵ دەزگا ڕاگیاندن عراقی و كوردستانییكان ڕاســـتگۆیی بـــرزی نمونیكـــی ڕاوبۆچوونكانـــی ،ونیازپاكییـــدەربارەی ســـرجم دۆزو كشـــو پشـــھات گرمكان، ب ڕاشكاوی و ڕەوانبژییكی ب پروا ھدەقوت ل ناخـــی دكی عراقییانو پتوی

چیا سركشكانی كوردستان.عراقی ئیتحادی و فیدڕای كوردستان

جگری سرۆكی ھرمی كوردستان، ل كسایتیی دیارەكانی كوردستانی و عراقیی، ب ھستكی نیشتمانی برپرســـیارییتی لـــ ھقـــوو ســـركردەیی مام لگڵ كشو

دۆزە بگردو بنچینیی كوردستانی ،شانو ككان دەكات، لراقییو عكـــوردو تاوانباركردنـــی پرســـی بـــ بیرۆكی ســـركردایتییكی كوردســـتان ھرمی جیابوونوەی ل عراق، ھرچندە كورد فاكتری یكبوونـــی وتـــی عراقـــن، نك فاكتری دابشبوون یان كرتبوون، سرباری ئمش لمالو لوال دەنگی ھدەچت، دژیـــان گوناھباركردن دەربارەی ئمش، كۆسرەت ڕەسوڵ كـــی وا لتر، بابخـــت: "ندەئارادا نیی ل دەســـتووری ھرمی كوردســـتانی عراق، ئمـــ كۆكین لســـر یكتی فیدڕای و، لسر دیدی ئم بنمای دەنگ بۆ دەستووری عـــراق دراوە، بـــۆ ھموو الیكیش ڕوون بت، ئوپـــڕی داوای كورد، یكتی فیدڕایتـــ ل چوارچوەی عراقكـــی دیموكراتی یكپارچیی، ئمش ھوكانی بڕزان سرۆك ،ســـعود بارزانییبانـــی و متا ك بن ،راقكبوونی عری یفاكتتنگیشتن ھۆی ب پچوانوە"، و نبوونی ڕۆشنبیری و ھۆشمندی چمك دەستوورییكان لالین گالنی ناوەڕاســـت، ڕۆژھتی ناوچـــی تاوانباركردنـــی خســـتنڕووی دەوتی عراقی ئیتحادی و فیدڕای ل دەگرت ســـرچاوە كوردستان، ســـۆنگی نزانـــی و ناشـــارەزایی ئم سروشـــتی ب خاوەنكانیـــان جۆرە ڕژم دەســـتووریی، ئمش بڕز كۆسرەت ڕەسوی ھانداوە بۆ دەرخســـتنی دیدو بۆچوونكی ڕوون وەبردنڕم جـــۆرە بدەربـــارەی ئفیدڕاڵ ھرمكـــی "ھـــر رنمۆدئمش ،یھ ناسراوی سنووركی داھنانك نیی لالین خۆمانوە، با دەربارەی فیدڕاییتكانی جیھان بابـــت بخوننوە، پـــش ئوەی

ڕاكانیان دەربین".جیابوونوەو دامزراندنی دەوتی كوردی

دەربارەی ئاواتی گلی كوردستان بۆ كوردیش، دەوتكی دامزراندنـــی كوا كوردی عراق ڕۆژك ل ڕۆژان باتیان دژ بژایی ڕۆژانی خدر و بحوكمی داپۆسنرو تۆقینری بغدا خۆیان، دروشـــمی ب نیانكردووە ھرچندە ھلی جیابوونوەیان بۆ ئاۆزەكانی بارودۆخ ل ڕەخساوە

عـــراق و ناوچك، لـــ بارەی ئم ئاواتـــوە جگری ســـرۆكی ھرم جخـــت دەكاتـــوەو دەت:"با لم خاوە ئاشـــكراو ڕوون بت، ئگر دیموكراتییتی ڕاســـتقین ھبوو، ئوا گلی كورد بۆی ھی مافكانی خۆی پیادە بكات، تیایدا دیاریكردنی مافی چارەنووس، بم ل ئستادا، گر دەوتی كورد دابمزرت، ئوا بـــ تـــواوی دادەبدرـــت، ل بر نبوونی بندەرك یان كلبرك بـــۆی، ھروەھا دوژمنـــی زۆری بۆ تم دەوئ واتت، كدروست دەبچـــۆن بژیت، بجگ لـــ نبوونی پداویستیی و بنماكانی دامزراندنی ئم دەوت ب گورەی پویســـت، كوا ژرخانی ئابووری نیی پشتنی ھزی ئم دەوت بت، بم وەكو كـــورد مافی پرەنســـیپ، نتوەی ھیـــ، پیادەی مافی چارەنووســـی خۆی بكات، ئمـــش جھراوە بۆ

نوەكانی داھاتوو".دوا ڕۆژی سیستمی حوكم ل عراق

ســـرباری بوونـــی بـــن گرتیـــی دەوتی بنچینكانـــی و دانپیانان عراقی ل دەســـتووری ھمیشیی، دەربـــارەی شـــوازی حوكـــم دوای ڕازیبوونـــی زۆرینـــی عراقییكان لسر دەســـتوورەك، بم بھۆی سیاســـی فاكتری ناســـقامگیری و گشـــكردن پویســـتییكانی و پشـــكوتنی كۆمگ برەو باشتر و چاكتـــر، لوانیـــ ڕككوتـــن لسر شـــوازی حوكم و بنماكانی دەوـــت لـــ داھاتـــوودا، دەكرت ك لوەیش ت بۆ گۆڕین ببســـازبرژەوەندی عراقییكاندا بت، ئو گۆڕانش یكك بت ل جۆرەكانی ل دەوت شـــوازی سنووردانانی عراق، وە دەشكرت لسر شوازی ك لندش ھمت، ئی بكۆنفیدڕاحیزبـــ لیباكانی عراق پابندی ئم جۆرە حوكمـــن، ئمش وەكو دیدكـــی دوا ڕۆژە بـــۆ دیاریكردنی شوەكانی كۆنفیدڕایت بۆ ئایندەی داڕشـــتن ئـــم چوارچوە عراق، پیوەست ب ئیرادەی عراقییكان، وا كۆســـرەت ڕەســـوڵ بك یمئباشی لم بارەیوە ڕوونی دەكاتوەو ،ت چاكترینیانییت:"كۆنفیدڕادەبم ئم دۆزە دەگڕتوە بۆ ویست

و خواســـتی گلـــی عـــراق و ھزە سیاسییكانی، ھندك ل ڕەوتكان تنانت فیدڕایتیش ڕەتدەكاتوە، ئـــی چـــی جـــای كۆنفیدرایت، ئســـتا دروشـــممان فیدڕاییت بۆ سرتاسری عراق، پش ڕووخانی بریتی بوو ل مـــم دروشـــمی ئڕژدیموكراتییت بۆ عراق و ئۆتۆنۆمی بۆ كوردســـتان، ئـــم بۆچوونمان حكیمان و ڕاســـت بـــوو بۆ كوردی عراق، كـــوا داوای جبج كردنی دیموكراتییـــت گرینگـــی گورەتری ئیدارەی ئۆتۆنۆمی، چونك بوو لھدابینكردنـــی بنچینكانـــی دەوتی عـــراق ل پتوكردنی دەســـتكی دیموكـــرات، خۆی لخۆیدا بنچینو بنمـــای پتوە بـــۆ جبج كردنی نتوەكان بنچینییكانـــی مافـــكوا ،قینڕاســـت ھاووتییتی و عراقییكان بدرژایی دەیان ســـاڵ

ببش بوون لی".ڕۆی ئمریكا ل عراق

ئمریكا ھزەكانی بوونی كشـــی وتســـوكھۆی ھـــراق، بع لپشوو ڕژمی ســـركوتكارییكی و داپۆســـین ئـــاراوە، ھاتۆتـــتۆقاندنی عراقییكان ب گشـــتی و چوســـاندنوەی كورد ب تایبتی، ڕگا خۆشـــكر بوو بۆ ئـــم ڕۆی نندی الیڕەزام بـــ مریكا، كئسیاســـییكانی عراق ھات ئاراوە، ك پشـــتر وەك برەی ئۆپۆزسیۆن خباتیـــان دەكرد، ئۆپۆزســـیۆن و خییان بمریـــكا بایتـــی ئحكومبوونی ڕۆی ئمریكا ل عراق دەدا، دوای زیاتر ل پنج ســـاڵ بســـر ڕووخانی ڕژمی ســـدام و مانوەی ھزەكانی ھاوپیمانانیش، لالین چوارچوەكردنی بـــۆ كار ھردووال بوونی ئمریكا ل عراق كرا، ئمش ل ڕەشنووســـی ڕككوتننامیك، ك پی دەوترـــت، ڕككوتننامی ســـنوورداركردنی بۆ ســـتراتیژی، قبـــارەو چۆنییـــت و ئالییتـــی پیوەندییكان ل نـــوان دەوتی عراق و ویالیتـــ یكگرتووەكانی ئمریكا ل ئستاو داھاتوودا، بم كشی ڕۆی ئمریكی ل ئازادكردنی عراق ل چرخی جورو ستمكاری دەست و ســـركردە عراقییكان، ،یتـــی خۆی ھكی تایبگرینگیی

لم بارەیـــوە، جگری ســـرۆكی ڕۆی ڕەســـوڵ كۆســـرەت ھرـــم ئمریكا ل ڕزگاركردنی گلی عراق ەق و دڕندە بـــكی دتدەســـ لیارمتی ھزەكانی ئمریكا ل عراق ڕوون دەكاتوەو دەت:" ل سیاستی ئمریكادا نھاتووە وتانی تر داگیر بكات و تیایدا بمنتوە، ھزەكانی ئمریكا ب ئرككی مرۆڤان ھساوە و عراقی ل بنمای سدام و ڕژم ئازاد كردووە، بشكی تری دەبت عراقییـــكان برپرســـتی ھگرن لـــ دابینكردنی ئاســـایش و ئارامی وتكیان، ئمریكا لســـر داوای ئۆپۆزســـیۆن و گلی عراق عراقی ئازادكـــرد، پویســـت لســـرمان رنـــا دەبوایین، گسوپاســـی بكھر لژر ڕكفی دەستی حوكمی سدام حوســـین و دواتر عودەی و قوســـیی و كوڕەكانیدا بمنینوە، كوا عراقیان ورانكرد و خروبری عراقیـــان بفیۆچواند، ھموومان كارەســـاتی ھبجمـــان لبیرە، ھروەھـــا خم قورســـكانی گۆڕە بكۆمكان دەبینین لسرتاسری عراق، زۆر ب ڕاشكاوییوەو ھستی خۆم ناشـــارموەو دەـــم: ئمریكا ئركی خۆی بجـــ گیاند ل گڵ ھزەكانی بریتانیـــا بۆ ئازادكردنی لسرمان ویســـتپ بۆی عراق، بگرمی سوپاسیان بكین، جگای داخ، ھندـــك كنای ڕاگیاندن، ونیكـــی ناڕاســـتقین دەربارەی بوونی ئمریكا ل عراق دەگوازنوە، ھروەھا ركخراوە تیرۆریستییكان ھلی بوونـــی ئمریكایان ل عراق قۆســـتۆتوە بۆ دژایتـــی كردنیان

لسر خاكی عراق ".ڕككوتننامی ستراتیژی نوان عراق و

ویالیت یكگرتووەكانی ئمریكاوەكو ئاشـــكرای عراق و حكومتی ئمریكا، یكگرتووەكانی تویالیب نیازن گربستی ڕككوتننامی ســـتراتیژی ل نوان ھـــردوال مۆر ڕكخســـتنی مبســـتی ب بكن، پیوەندییكانـــی ئایندەیـــی، ئم پش ھـــردووال، بـــۆ یپرۆســـگرینگییكی پدراوە لالین سركردە كوردســـتانییكان، و عراقییكان ڕەســـوڵ كۆســـرەت لوانـــش ھرمی ســـرۆكی جگـــری علی

كوردستان، لم بارەیوە ڕای خۆی دانوستانكان دەربارەی دەردەبت رككوتنكـــو ڕەشنووســـی و ڕگا خۆی عراق دەت:"حكومتی پدراوە ب ڕكخستن ئایندەییكان مریـــكا لـــراق و ئـــوان عن ل وتنی ســـتراتیژی، كككی ڕمیانخزمت بھـــردوو گل بگینت، ھروەھا ئنجومنی نیشتمانی ڕگا پدەری حكومت، ڕەزامندی لسر لالین تنھا نادرت كوتنككڕپرلمانـــوە نبـــت، ھروەھـــا ئنجومنی سیاسی بای عراقیش ،یكوتنككیوەندداری ڕنی پالیھروەھـــاش ســـرجم حیـــزب و الینـــ سیاســـیی عراقییكانـــی ئنـــدام ل دەســـتی كارگی ئو ناگات كوتنككڕ وات"ننجومئئنجـــام، تنھا لم ئاڕاســـتانوە نبت، كوا كۆسرەت ڕەسوڵ ڕوونی

كردۆتوە. توركیاو ھلی مژوویی

ملمالنـــی توركیـــا دژ بـــ پارتـــی كركارانی كوردســـتان، گرینگییكی ،یـــراق ھڵ عگـــشـــی لھاوبھرچنـــدە ملمالنك لـــ ناوەوەی یم ملمالنت، ئوە دەچڕتوركیا بدەگڕتوە بۆ پش دوو دەیی ساڵ، لماندی، كربازی سری سچارەسناتوانت كش سیاسییكان و مافی چارەسر نتوەیی و ھاووتییت خایاند، درـــژی ماوەیكی بكات، نوەی الیبیركردن ئاڕاستی كوا پیوەنـــددارەكان بـــ كشـــك بۆ پنابردن بر ئگری ڕگا چارەسری تر لمالو لـــوال ســـرھدەدات، ھرچندە ڕووبریان كم، كۆسرەت م، لررۆكی ھگری سڕەسوڵ جمیانی گرینگیدان ب كش عراقی و كوردستانییكان لم كشیدا جخت توركیا ئـــوەی لســـر دەكاتوە بۆ ژووییدایم ھلكـــی لبردەم چارەسركردنی ئم كشی، بنچك ناكرت تنھا لڕـــگای دیالۆگ و ھبژاردنی ڕگای ئاشتیان نبت، ڕوونیشی دەكاتوەو دەت: " وەكو تت بچوتوركیا دەی ،ئاشـــكرایڕیزی یكتی دەوتانی ئوروپاوە، تی توركیا بندامش ئتییكم یئ كان لرج قبووڵ دەكات، دانوستانم دەربارەی چوون ردەواموانیان بنپـــاڵ یكتی دەوتانـــی ئوروپا، زۆربی پارت سیاسییكانی توركیا ،و ئامانجن بــــــت بگـــودەیانئم دۆزە پیوەســـت بـــ حكومت و پرلمانی توركیا، ئم دەســـت تم دەوكاروبارەكانی ئ ینناخھرمـــی و عـــراق دراوســـیی كوردســـتان، بم وادیارە ملمالنی نـــوان توركیـــاو پارتـــی كركاران یكك ل ھۆیكانی نبوونی توركیا ب ئندام لـــ یكتی ئوروپا، ئم ملمالنی ٢٤ ســـا درژەی ھیو ھۆیك بـــۆ زیانی گیانی و مای بۆ سرجم الینكانی توركیا، بگومان ئم زیانان دەبت ھۆی ھوسانی كشـــ سیاســـی و كۆمیتـــی و كان، بۆیوەییـــتئابـــووری و ندەبت الین پیوەنددارەكانی توركیا لژر بای حكومتی بڕز ڕەجب تیب ئـــردۆگان، دەستپشـــخری بكات بۆ كردنوەی دەرگای دیالۆگكی نابردنیشتن و دانووستان و پگكتلبر ھبژاردنی ئاشتی و دیپلۆماسی لگڵ كشـــكان چارەســـری بۆ گلـــی كورد ل توركیـــا، ب ھموو ئمانتوە دەم، توركیا لبردەم ب ،ژووییدایو مقینكی ڕاستلھھماھنگی لگڵ عراق و حكومتی ھرمی كوردســـتان بۆ چارەسری لم ھی كورد، ھیوادارم ئشـــكبقۆزتوە بۆ برقرار بوونی ئاشتی

." كناوچ ل گۆڤاری (بغداد) ب ل تم باببینی: ئتزمانی عرەبی ل ژمارە (٨)ی ٢٠٠٨/١١/١٢

بوكراوەتوە.

ئایا داخوازییكانی كۆسرەت رەسوڵ علی ل عراقكی فیدڕالی دیموكراتی یكگرتوو ھاتۆت دی؟

ل كۆشكی سپی كۆسرەت رەسوڵ علی لگڵ جۆرج بوش

كات تابانی رزو دیاری ل ھاوڕكانی دەگرێ

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

4

مژوو

رەگزی كورد د. نبز مجید ئمین

زاراوەی كوردو كوردستانیكم - وشی كورد:

ل راستیدا بۆ دیراسكردنی مژووی نتوەیك و گڕان ب دوای رەچك و مژووەكیدا بتایبتی (نتوەی كورد) لكۆلینوەی زمانوانی و مژوویی و ئابووری و جوگرافی و ئنســـروپۆلۆجی بس نیی بۆگیشتن ب تواوی راستییكان لسرجم بوارەكاندا، ب شوەیكی تواو راست و رەوان، بكو ب دواداچوون و لكۆینوە دەربارەی وشـــی كورد و مژووی سرھدان و قۆناغكانی گشكردنی گرنگییكی برچاوی ھی لم ڕووەوە، بۆی وەك گرنگمان زانی، ك ژووی كورد بكردنی مو دیراسن ك بۆ چووندەروازەیدەست پكی كارەكمان ب گڕان ب دوای مژووی سرھدان و گشكردنی

وشی كورد دەست پبكین .سبارەت بسرەتای سرھدانی وشی (كورد)و بگرە وش داڕژراوەكانیش و قۆناغكانی گشكردنی و گیشتن ب ئنجامكی یكالیی كرەوە ئاسان نییـــ و بگرە كاركی زۆر قورسیشـــ چ لبركمی ســـرچاوەو چ ب ھۆی م بوارە كژەران و پسپۆڕانی ئكان و جیاوازی بیروڕای توجیاوازی زانیارییزیاتر لكۆینوەكانیان بوە تواو دەبت، ك كام زانیاری پدەچت لوانی تر راستتر بت، بۆی لرەدا گشتك بنو زانیاریی مژووییكان و بیروڕای توژەران دەكین بۆ ئم كارەشمان ھوڵ دەدەین ب پی قۆناغ مژووییكان

مام لتك زانیارییكان بكین . ناوچی كوردســـتان بھۆی ھكوت جوگرافییكی كـــ ھر لكۆنوە النكی مرۆڤ و مرۆڤایتی بووە و دراوســـی سۆمرییكان و ئكدییكان و ئاشورییكان و بابلیكان بووە، ك ھاوسنووری یكدی بوون و پیوەندی ردەمكانی سنووســـراوە مســـماریی دەق بووە، بۆیوخۆیان ھراســـتكۆنكانی پش زایینـــی گرنگییكی زۆری ھی بۆ دیراســـكردنی مژووی كۆنان مسماریی و دەقستن بپشت ب ربۆیكۆنی كوردو كوردســـتان، ھزانیاری بپیتمان پ دەبخش ســـبارەت بسرھدانی سرەتای وشی كورد یان داڕژراوەكانی، لم رووەوە زۆر ل توژەران مژووی سرھدانی پتر ل كی زۆر كۆن، كژوویوە بۆ مندەگ یم وشـــی ئرەگ و ریشـــســـ ھزار ساڵ بر ل زایین مزەندە دەكرت، ك دەگڕتوە بۆ سردەمی ئكدییـــكان، ھندێ ل توژەرەكان ئاماژە بـــوە دەكن ك ئكدییكان ناوی (كورتی)-(kurtie)یان بكارھناوە بۆ ئاماژەكردن بناوچی چیاكانی زاكرۆس، ئكدییكان ك ل ھزارەی سیمی پش زایین ھاتوونت ناوچی ســـۆمرییكان و فرمانەوا بوون و بزمانی ســـامی دواون ھاوسردەمی گوتییكانن، ك ل ناوچی كوردستانی ئمۆ نیشتج بوون، ك پدەچت كۆنترین دانیشتوانی ناوچكبن، ك زۆربی توژەران ب بنڕەتی رەچكی نتوەی كوردیـــان دەزانن، ئم گل لالین ئكدییكانوە پیان وتراوە

(گۆتۆ) بناوچكشیان دەوت (گۆتیوم)(1) . (ئی- ئنناتوم) (2470-2430پ.ز) ك ســـیم پاشای بنمای لگشی یكم ل دەقكانیدا باســـی ئوە دەكات، ك ھرشی كردۆت سر ناوچی كارداو كســـكی زۆری لكوشـــتون . ھروەھا ل دەقكی (شوسین 2036-2028پ.ز)، ك چوارەم پاشای بنمای ئوری سیم بووە بم جۆرە باسی وتی كاردای كردووە ( ئیری – ئیتاتا) فرمانەوای دانیشتوانی وتی كاردا )، وات پاشای سوبارییكان و وتی ناسراو ب (قردێ) لسرچاوە عرەبییكان

یان (بیت قردۆ)، ك ل تۆمارە ئارامییكاندا برچاو دەكوت(2) . (tureaudaqin– تیور دانجن) ڕەنســـیتناسی فوارناس و ڕۆژھنشـــولئنجامی لكدانوەی تابلۆیكی مســـماری، كـــ مژووەكی دەگڕتوە بۆ (2000پ.ز) گیشـــتۆت ئو ڕاســـتییی، ك ئم دەق باسی ناوچیكی یم ناوچئ .(kar-da-ka)(3)(كار-دا-كا) نـــاوی جوگرافـــی دەكات بـــ (ســـو) ەكانی ل ی، كو ناوچاننزیك ئ تور دەكی درایڤی وتپ بـــدەژیا و دەكوت ڕۆژئاواو باشـــووری ڕۆژئـــاوای دەریاچی وان(4). ب پی ك ،یی بتلیس ھناوچل (suy-سوی)كی گوتییت قش برەفنامشپدەچت ناوچی (ســـو) لگڵ ناوچی (كردا) یكیان گرتبت و ئیتر ناوی (كردا) بسر ناوچكدا بابت، چونك (سو)ل سدەی دووەمی پش زایین

ل تۆمارەكاندا ون بووە(5) .پدەچت ڕەگ و ڕیشـــی كورد بۆ یكمین جار لناوچی ســـوبارییكان لســـر ڕوباری خابوور دەركوتبت ئم جیا لوەی، ك ھمایی ونیی زایین، دواتریش ل ر لزارەی چوارەمی بھ مای چیا بووە لھ كـــ ،( ) )ی پنروەھا وا، ھدەردەب(kur-كور) وەیشـــ كان بمسماریی نوسین) ب شـــوەی (tu-tum ھروەھا du-dum)، كـــ ئاماژە بووە بۆ چمكی (state-stan) وات (نیشتج)، بم شوەی وشی لكدراوی kur-tu یان kur-du لـــ كوتوە، ك دواتر ل زمانی ســـۆمرییكاندا واتای (چیایی یان دەبخش. بم جۆرە دەبینین، ك وشك سرەتا ئاماژەیكی جوگرافی

بووە(6) .یكك ل نوسرە ســـۆمرییكان كاتك باس ل لشكركشییكی (نارام سین2291--2235پ.ز) دەكات بۆ سر وتی سۆبارتۆ و چۆنیتی دژایتی ك ،( یشتنتی سۆو ئیالم پیاوانی چیا گپیاوانی و ) تكان دەســـۆباریی

چیاكان لو كاتدا ھردوو ناوچی كورداو قردا (قردێ) ی دەگرتوە(7) .ل نیوەی دووەمی ھزارەی دووەم (بر لزایین) ب دواوە ناوكی ئتنۆگرافی ت لوتۆمارەكانیان وە دەردەك وت وەك لوە دەرككانن ئاشورییالیل(1500پ.ز) ب دواوە ناوی كورتی (kurti یان كوردیkurdi) یان بكارھناو بۆ ئاماژە كردن ب ناوچكانی ڕۆژھت و باكووری وتكیان(8). لدەقكانی وتنركباســـی ســـ ك ككات (م 1310-1281پ.زكـــدەدنیـــراری یئ)ســـربازییكانی دەكات بسر ( كاشـــی و گۆتی و لۆلۆ و سوبارییكاندا) و بھمان شـــوە دەقكانی (شلمنســـری یكم 1270-1251پ.ز) باسی ھرشـــكانی دەكات بۆ ناوچكانی ( ئورو ئارتـــی و خانیگالبان) و دەت گوتییكان وەك ئســـترە زۆرن.ھروەھا ل دەقكانی (تیكولتی نیتورتای یكم ) ك ل دوو دەقی جیاوازدا باســـی ســـركوتنكانی دەكات بســـر كردوو دەقت ھدەچپ تی میھری، ككان ئاقۆمانی وكان و گوتییھیتییباس لیك ڕووداو بكن، ل دوو دەقكدا یككیان بشـــوەی (كورتی) و لوی تریان بشوەی (كوتی ) ناوی ناوچكی ھناوە(9) ك لم بارەیوە ئمین زەكی بگ پی وای، ك ھردوو وشك بۆ یك گل ھاتووە و ھردوو دەقكش باس لیك ڕووداو دەكن(10) . بھمان شـــوە ســـپایزەر ئوە دووپات دەكاتوە ك ئم دوو وشـــی یك مانا دەبخشـــن(11). ب گشتی بپی وتی پاشا ئاشـــورییكان بت ل ســـرجم ناوچكانی مبندی

كوردستان(kurdti) كورتیكان نیشتج بوون.جۆرج كونیتینو كاتك باسی ســـوپای ئاشورییكان دەكات دەت ل چند بشك پك ھاتبوو یكك لو بشان ناوی(كوردو-kurdu) بوو، ھر لم ڕوەشوە لناوچی موســـ تابلۆیكی قوڕین دۆزراوەتوە، ك باس لوە ست، كدەب وانانو پاسنگدا پشتیان بكاتی ج كان لدەكات ئاشـــوریی

ناویان (كوردو) بوو(12).بشی دووەم

ئا: بدرخان- گۆران نك دانچ ســـركم ھو رایمن للیدەدەم، ئوە تا ئســـتاش لگوم مواو بوو ئوە تئ وە، كتدەزرنگھاتین دەرێ، كاك مسعود خوا تمنی درژ بـــكا، گوتی: دەموێ قســـتان لگڵ بكم. من و كاك عومر و كاك خالید و علی عسكری بووین، گوتی باوكـــم دە لگڵ من وەرن، ئمش گوتمان ئم رگایكـــی تر دەگرین و ھندكمان دەچینوە و ھندكیشمان دەچین ئوروپا و ھندكی تریشمان ل شاخ دەمنینوە، تبعن یكسر مئی بیو قســـســـعود ئكاك مگوت و ئمـــ رەتمان كـــردەوەو ھر بووین، ئۆتۆمبل ســـواری چوارمان كاك عومر ئۆتۆمبلكی مارسیدســـی بوو، ســـواربووین و چووینسپی ھ رەزای ر لـــی كاك عومما ،رەزایبوو، ھر ھمان رۆژ ئوارە گیشتین شمســـدین موفتـــی لماـــی كاك عومر بوو، سورەیاخان خواردنی بۆ شمسدین ئامادەكردبوو، كاك عومر ،گوتی ســـورەیا نانمان بۆ ئامادە بكچونك ئم دەچین تـــاران، ئوكات ســـ رۆژبوو كاك برایـــم چووبۆوە، لو كۆبوونـــوەی نغدە كاك برایم مبوو، چوو بۆوە تاران، ئئامادە نچووینـــ مای كاك برایـــم، نزیكی یشتینو گعات دوو نیوەی شـــســـتـــاران، كاك برایـــم نخوتبـــوو، گوتی میوانم ھبوو، ئیدی تا بیانی خوتین، سبین دەستمان بقسكرد و بیارماندا نووسراوك بنووسین بۆ حكومت، ئو بارودۆخی ك دروست ،دانییراقی ترژەوەنـــدی عبووە ببیاننامـــی جزائیر ل برژەوەندی ،چووە بچستاش نئ ،راق نییعحكومتی عراق ئگر چاو بخشنتوە ب ھوستكانی خۆی برامبر كورد نســـپكانی كورد بچر مافگـــو ئئم ئامادەین یارمتی حكومت بدەین بـــۆ دووبارەكردنوەی بارودۆخك تا بالی ئراندا نكوتوە، باوەڕیشمان بوە بوو، ك ئوە سر ناكوت، لو كۆبوونوەی كاك برایم و كاك علی و كاك عومـــر و كاك خالیـــد و من بووین، مام جاللیش ل سوریا بوو، بگومان مام جالل ئاگای لھسان و یاریاندا كب بوو، ك مدانیشتنی ئبچ نووسراوەك ببا، بیاردرا من و كاك علی بچین، دوایی گوتیان مال مســـتفا پی خۆش نیی علی بچ و یری بكا، من بكی تر سجۆرب رەنگتنیا ھاتم كاغزكم بۆ سدام ھنا، دكتۆر ھڤاڵ لگم ھات و سفارەتی پ نیشاندام، نووسراوكم نووسی بۆ سفیر و گوتم من فالن كسم، دەموێ بچـــم و ئمانتك ھیـــ بیگینم، ســـفیر وەمی داموە و گوتی: فوئاد عـــارف و دارا تۆفیقـــم الیـــ، ئگر مانعت نییـــ وەرە، ئوەبوو چووم، دانیشـــتبوون قاوەیان دەخـــواردەوە، كاك خـــواردەوە، قاوەیكـــم منیش دارا و فوئـــاد عـــارف رۆیشـــتن. من لگڵ سفیر قســـم كرد، گوتم: من ئندامی مكتبی سیاسی جماعتم، نامیكمان ھی لسر ئم رەوش بۆ سرۆك كۆمار، نامك ختوت عرزەی تیابوو، ك ئیحتیمال لســـر بیانی ئازار بكرت و دووبارە حیزب بكرتوە ببتوە، دروســـت پیوەندییكان و برادەرانی ئم و مال مســـتفا بیك ناو بنوە ناو ئیشك، ئمش بوە دەكرێ وەفدـــك بنرنـــ ئوروپا و لگڵ برادەرانی ئم قســـبكن، من ھاتم بغدا و رەفیق پشدەری دەیزانی كاك عومـــر تلفۆنی بـــۆ كردبوو، رەفیق پشدەری ل فۆكخان پشوازی لمن كرد، ســـبین زوو چووم الی حماد شھاب وەزیری برگری بوو، ك چووم الی حماد شھاب كاغكم خـــۆش بوو، زۆر ب زۆری پ ،دای

گرمی ئحواـــی كاك عومر و علی و برادەرانی پرسی و گوتی: دوو رۆژی تر وەمتـــان دەدەینـــوە، دوای دوو رۆژ كاك تھـــا محدین تلفۆنی بۆ دام دەالی گوتی ســـ كردم، چوومسالمیان ل بكن، ئوان ھر دۆستی ئمن، بـــرای ئمن، بم با بنوە ئوجا قســـ دەكیـــن، ھبت من جاركی تر چووموە تاران، ل تاران بارودۆخكم بۆ باســـكردن، برادەران كت ئیشحكوم ا رایان وابوو، ككتناكا، برادەران ھر كســـو بوەیان مان مابۆوە، ككوانم نكرد، بل

پیوەندی نوانمان بمن، بیاریان دا من ب یكجاری بموە عراق، منیش ھاتموە عراق، كـــ ھاتموە دوایی كاك عومـــر و كاك علی ھاتنوە، دواتر بـــرادەران ھاتنوە، تنھا كاك برایم و مام جالل نھاتنوە، بخوا دوو ســـ مانگی پ نچوو، ئمیان ندەكردە عومریـــان كاك نفیكرد، بنـــاوی دارســـتان، بڕوەبـــری بڕوەبری دارســـتان نفیان كرد بۆ رومادی، كاك علی عســـكریش بۆ رووقاعـــی، من بۆ قوڕن، كاك خالید بۆ سماوە، كاك ھمزە عبدو بۆ سماوە، دارا و حبیب و شفیق ئاغا بۆ كوت، ئمیان ھمـــوو نفی كرد و پـــرت و بویـــان كردینوە، ھتا (١٩٨٣- ١٩٨٤)، چونك ئم تا ئوكات ١٩٨٣ ك وە، لموومان ماینر ھھـــگفتوگۆ لگڵ سدام دەستی پكردەوە یك ل خا ھرە گرنگكان برادەرانی ئم ئوەبوو، ك ئو برادەرانی نفی كراون بۆ باشوور بنوە كوردستان، كاك علی لگڵ كاك عومر و دكتۆر خالید لـــم ماوەیـــ جیابوونوە و پیوەندییان ب ســـرەوە كرد لپاش ئوەی ل ١٩٨٣ گفتوگۆ دەســـتی پكرد ب شوەیكی گشتی بیانك دەرچوو، ھموو ئـــو برادەرانی ئم ك نفی كراون بۆ باشـــوور بگڕنوە شونی خۆیان. لـــو ماوەی ئو جموجۆی

ئمـــ ھر ھبوو، مـــن دەچووم الی كاك عومر لـــ رومادی، كاك عومر دەھاتـــ بغدا و منـــی دەبینی، كاك خالید دەچـــوو، ئمـــ پیوەندیمان ھبوو ك چـــی بكین و چی نكین، لگڵ مام جالل پیوەندیمان ھبوو الل ســـســـوریا بوو، مام ج ل ككاغزی نووسی ك تیدا دە: بنم ل لیبیا وەرگرتیی ك چك و پارەمان بدەن و سوریا پشـــتمان دەگرێ، بۆ ئـــوەی ئم بخۆمانـــدا بچینوە و پشـــمرگ رك بخینـــوەو لگڵ بعس شڕبكین. وایلھات وردە وردە

شـــتك تبروری كـــرد ھتا دوایین كاغز ك برادەران ل ٦/٩ رۆیشـــتن، كاك عومر ب پل ھوای نارد، من و ماوەیل مغداو گوتی: ئب ھاتمدەڕۆیـــن، كاك عومر ســـیارەیكی ھبـــوو چووینـــ الی برادەركی كاك عومر ناوی عبدولەحمان بات بوو، ئۆتۆمبلكی بۆ فرۆشت، ھندێ ئیش و كاری خۆیان كرد و ل ٦/٩ یان ٥/٩ بوو ئوان رۆیشتن، ك رۆیشتن خك زۆر قســـی كرد و دەكا، ب قناعتی من رۆیشتنی كاك عومر و كاك علی و كاك خالید لگـــڵ ئیبراھیم عزۆ تین و ھز و جۆشـــكی گورەی دا ئو خك بۆ ئـــوەی دووبارە شـــۆڕش ھبگیرسننوە. ئیدی ئم برادەرمان ھبوو ل قـــرەداغ، برادەرمان ھبوو ل ھولر جموجۆیان ھبوو، بم رۆیشتنی ئو برادەران شتكی تر بوو، ،تی گر چوو بـــۆ خكاك عومل دەربنـــد ئم لیژنـــی ناوخۆی رایتمان ھبوو، مال تھا و حسن و كخوا علی و خادیم و ئوان ھموو كوڕی ئازاو چاالك بوون، ھریك و ١٥-٢٠ خزمیان ھبوو، كالشینكۆفمان دابوون، لپشـــت مای كاك عومر خندەقكمـــان الدا كۆمك چكمان شـــاردەوە، ك ھاتینوە كاك عومر چـــوو بۆ ختی گـــ، كاك خالید چوو بۆ ختی میر ســـیدی و ھیران و

نازەنین و شـــقوە، كاك علی چوو بۆ الی خزمكانی ل شدە و ناوچی ئاغجلر و ئوان، بگومان ك ئوان موە، ئقیت كدەرەوە ئیش وتنككۆمك كادیرمان ھبوو دەمانچ و كالشـــینكۆفیان پبوو ل قرەداغ یان چوارتا یا پنجووین ئوان ھبوون، كشۆڕش دای ی كو زەخمم ئب بـــوو، ك و برادەرانرۆیشـــتنی ئـــدەســـتیان پكرد و مام جالل كاغزی بۆ نووسین و خكك ھمووی كاك نابوویان، كلی ھر و كاك ععومـــدەســـتیان ب چاالكی چكـــداری كرد، حكومتیش دەســـتی بھرشكردن كرد لھموو كشۆڕشـــ ســـریان، بۆ الیك دەســـتیپكرد و پاش ماوەیكی زۆر مام جالل ھاتوە، ك مام جالل ھاتوە چند كۆبوونوەیكیان كرد، بڕەسمی مام جالل بوو ب سركردەی گشتی پشـــمرگ، كاك علی بووە یاریدەدەری بۆ ماوەیكی زۆر ئوەبوو، زی وەرگرتبوو كالل كاغدوایی مام جچك و شت ھی ل لیبیا و لرگای ســـوریاوە بۆمان دـــت دەب ھزكی گورە بچن بۆ ئوەی بتوانن برگی ھموو پشـــھاتك بكن بـــۆ ئوەی چككان بینن، پشنیاری كاك علی و كاك خالیدیـــان كرد، ئوانیش زۆر پرۆش بوون و حماسكشـــیان زۆر وەدیـــار بوو، ئیدی كتوندوتیژی پچوون، ئوكاتش كـــ كاك علی و برادەران چوونـــ دەرێ و مفرەزەكان دەستی پكرد، مای مال مستفا دژایتی ئو مفرەزانی ئمیان كرد بلدان و چاودـــری و لرگای حكومتی ئران و توركیـــا زۆر ب تونـــدی دژایتیان یشـــتگ مبرادەرانی ئ دەكردین، كئوێ ھستیان بوە كردبوو، ك ئوان دەچن چك دنن و ھز كۆدەكنوە، عشایری لگڵ بوون، برەنگاریان كوردی توركیا، گرتنیان و كوشتنیان تبكاری، ھڕی ھن شی دەپ كئم لوێ ماینوە ھتاكو گڕاینوە، ك گڕاینوە و بیانی گفتوگۆی ١٩٨٣ دەستی پكرد، فازڵ بڕاك شخسین ناردی ب شـــونما، كچـــووم گوتی ئم ئوەمان ماندووكرد و تحدامان

نو شـــوكـــردن و ناردمانن بۆ ئلدووران، ئســـتاش ئـــوە ھاووتی عراقن و ئوە نقل دەكین بۆ بغدا. گوتم مـــن پارـــزەرم كاری پارزەری دەكم، ھی مـــن وەزیف نیی، ئگر ھر وەزیفش بمنرن ناوچی كۆی و بمكن بڕوەبری ناحیی خلكان دەیكـــم. من ل قوڕنـــ بڕوەبری نش بمككۆیشـــارەوانی بووم، لبڕوەبر، بـــم ناتوانم ل بغدا ،م و خانووم نییبژیم و ئیدارە ناكگوتی ئم خانـــووت دەدەین، وەك شـــخ رەزا و كاك حوسن خانقا و كاك دارا و.. مـــن پكنیم.. گوتی بۆ پدەكنـــی، گوتم ئوســـتاز فازڵ تۆ من دەخیـــ زاوییك خۆت مجبور دەكی خانووكم بدەی، تۆ بۆ خانوو بدەیـــ من؟ رگام بـــدەن یان بۆ خۆم ندادەنیشـــم یان بمك وە كۆیدەچمبڕوەبـــری شـــارەوانی خلكان، سرەتایی مامۆستای نبمك یانیش دەیكم مانعم نیی، بم من خانووم یب بگوتم ع .یبناوێ، گوتـــی عیـــان عیب نب، معقـــول نیی من خانـــوو ل حكومت وەرگـــرم، ب چ ناوك وەریگرم؟ بڕاستی وەرمنگرت و ماوەیك لبغـــدا ماموە، دوایی

ھاتموە كوردستان.بشی سیم

كمال محیدین: دوای ھاتنوەی مام جالل چند كۆبوونوەیكیان گرداو رگشمركردەی گشتی پس رەسمی كرای الل بمام ج

كمال محیدین - ھولر ٢٠٠٨

شخسی فازیل بڕاك چندین جار ناردوویتی بشونمدا بۆ وەرگرتنی خانوو بو مرجی ل بغدا دەوام بكم، منیش رەتم دەكردەوە

یاننامبجمــــاوەری تكۆشــــری شــــاری

كركووك ..ئازادی خوازان ..

ل دوای روخانی رژمی بعســــی خكی كۆمالنــــی لناوچــــوو، كوردســــتان ل ڕی ھبژاردنوە توانییان برگری ل ماف و داواكاری و خواستكانیان بكن ب تایبتی ملمالنیان كــــ شــــونانی لو

لســــرە، ك ئمش بگیكی حاشا ھنگربوو بوەی ك گلی كورد ل ھاوكشی عراقدا سنگ و ت لناتوانر یقورسایی خۆی ھعراقی نودا چاوپۆشی لبكرت و

رۆی كاریگری فرامۆش بكرت.پرۆسكانی ھبژاردن ل عراق و شــــاری كركووك ئو ڕاستیییان یكگرتوویــــی كــــ ســــلماند ســــركردایتی ھاوھوســــتی سیاســــی كوردســــتان و یكیزی گلكمــــان زامنی ســــركوتنی

ئامانجب یشتنو گ ییمیشھباكانی گلكمان...

ستا بووەتئ ركووك كشاری كقسوباسی گرماو گرمی باسكان لــــ دوای پرۆســــی ئازادییــــوە تــــا ئمۆ دوژمنــــان و ناحزان و نیاران چاویان تــــ بیوە بم نبگ نیانتوانیوە ختانخۆشبمرام تایبتكانی خۆیان و زەفر بــــ ڕۆكانی گلكمــــان برن ك ئمــــش ھۆیكی دەگڕتوە بۆ ئو یك ھك ھوســــتییی

گلی كورد و پكھات ڕەسنكانی شــــارەك ك ھر ل ســــرەتاوە نواندویانو بشداری كردنی كورد و پكھاتكانی تر ل لیستی برایتی شــــاری كركووك ك لــــ كۆی ٤٦ نا كدەست ھ كورسی ٢٦ كورسی بئمش وەرچرخانكی گورە بوو ل ركووك كژووی شاری كم لڕوویكوە قووكردنوەی برایتی دووپات كردەوە لالیكی تریشوە زیاتر ڕیزەكانمانی تۆكمتر كردو وەمدانوەیكی خۆیشی بۆ ھر

باش بوو بۆ ئوانــــی دەیانوێ ل ورەی بــــرزی پۆالیینیان كم

بكاتوە.بۆی ئم لســـونگی نیشتیمانی باكانی رژەوەندیب پاراستنی و ســـرجم پكھاتكانـــی شـــاری كركووك،پمان وای جگ للیستی برایتی كركووك ھیچ لیســـتكی دانیشـــتوانی نونرایتـــی تـــر شـــاری كركـــووك ناكات،بكو تر ھرلیســـتكی كایـــی ھاتن رجـــلومھ لـــم بتایبـــت

دەبن ۆی شـــارەكمی ئناســـكمایـــی پرتوازەكردنی دەنگكان كئمـــش خـــۆی لخۆیـــدا دژ شاری دانیشتوانی بخواستكانی لبردەمیان ھشتا ك ركووككچارەنوس مســـلی چندیـــن ساز بھواســـراوی ماونتوەو سیاستكانی تعریب و ترحیل و

كشی موكداری یكال نبۆتوە.مبنـــدی (٢)ی ڕكخســـتنی كركووكـــی

یكتی نیشتیمانی كوردستانلقی (٣)ی پارتی دیموكراتی كوردستان

٢٠٠٨/١١/١٧

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

5

ئمو ئوان؟!ماوەیك لرەو لوێ دەســـتواژەی"ئمو ئوان" لنو كای سیاسی و ماسمیدیاكان، بۆت بنشت خۆشی سر زاران و ھروەكو دەستواژەی"گندەی و بفیۆدان و تخشان و پخشـــان و كورد لبغدا چـــی دەكات و مالیكی چی لكورد دەوت و ســـركردایتی سیاسی كورد لئاست داواكارییكانی گلی

كورد خمساردن و...ھتد". ھر فریك نووسر و سیاسی و رۆژنامنووس ممشكان و شعسییب عســـی و كۆنو بكورەكانی سدەی 21و دۆڕاوەكان و زۆربی توژەكانی دیكی پارچكانی دیكش، لرەو لوێ ئو دەستواژان بكار دنن و ناشزانن مانـــای چییـــ.. بۆی لـــرەدا دەموێ ئو وتارە بخم روو، ك ل"گۆڤاری شـــفق"

مایس ژمـــارە"6،5"ی 1958 حوزەیرانـــی و ل الپـــڕە 27دا لژر ناونیشانی"ئمو ئوان" ئنوەر قمـــی بـــكركووكلی ـــبدوعبوكراوەتـــوەو زادە بـــۆ خونری دووبارە بـــو پاش"50"ســـاڵ وەكو خۆی بكمـــوەو ،دەســـتكاری ك و بـــ

:دە"ئمو ئوان"

"مبـــس لئم ل شـــرقی، وە ل ئوان غربی یكان ئم بۆچی لوان دواكوتووین، خۆ ئمش وەكو ئـــوان ئادەمیزادین، ھیچ الیكمـــان ل مشـــك و عقـــ جیاوازیمان نی ی؟ كوابوو ھۆی پشكوتنی ئوان، وە

دواكوتنی ئم چی ی؟ پویســـت لم ب گورەیـــ خۆمان رزگار كین، ئم نخۆشی یكی گورەی، ئوان خاوەنی دوو مشـــكی لـــ یكتر نزیكن، وە ئم خاوەنی دوو مشكی ل یكتر دوورین، لبر ئم رۆكانمان زەعیف ئبن و پش ناكون، ئایـــا ك ئتوان ئاشـــكرای بكا ل ســـدا نوەد، بكو زیاتر ژن ھنانمان مرمان پمانین ئموس ك مئ ،رعی یشكـــراوە ل ژن ھنانا كفائت بب كوڕ و كچ لھموو حاكا نزیك یكتر بن، لجوانی، مانل كر یگـــن، ماڵ ســـامان، ئمتنب ئـــو نیكاح دروســـت نیی، ئمش كـــ ژن بۆ منداكانمـــان ئھنین، دایك و خزمان ئكون ناو شار ب ئارەزووی خۆیان كـــچ ئدۆزنوە، زۆر ب ســـرو پۆتكیان ھئن، ئبت حۆری بھشت لجوانی دحـــی كوڕەكم وە بۆ كچو الشـــدا، لدەكن، ئـــن زۆر دەومندە وە الوچاك

.و جوانكوڕو كچ نادیدە عاشقی یكتر ئبن، شوی ككچ بینئ یشـــتن كوڕەكـــك گی بزۆر ناشـــیرین، وە كچكش ســـیر ئكا كوڕەك كوانی ی ك مدحیان بۆ كردووە، بم ناچـــار ئمننوە، لپـــاش بینك ،ناچ وەندی پن، ئوە ئیدارە ناككیبجیا ئبنوە، ھیـــچ رۆژێ ناب لالی قازی ئوجۆرە شكاتان نكرێ، كوا بوو، منداك ،بكی ئچی سوود بب م دایك و باوكانل

وە چی جۆرە خزمتكی پ ئكرێ! نووســـر لو وتـــارە زۆر بـــ روونی ھر لســـرەتادا دە"ئم" واتا رۆژھتی و "ل مبستیشـــی رۆژئاوایی.. "ئوان"یش ئم" یا روونتر بین دواكوتوویی كۆمگای رۆژھتی و بتایبتی كۆمگای كوردەواری

و پشكوتنیش رۆژ ئاوای یانی"ئوان". "50"ســـاڵ دەكات نیو ســـدە، تازە بتازە دەســـتواژەی "نان بۆ نانواو گۆشـــت بۆ بینـــوەو پش"100"ســـاڵ قســـاب"ی بخونینوە.. خـــۆ كۆمگای مرۆڤایتی و زانست و دنیای تكنلۆژیا دەچن نو مانگ و ئمۆ ســـردەمی جیھانگیری و كۆمگای مدەنییـــ، دەب بین"ئوان پشـــكوتن و ئمـــش ل ھنـــاوی خۆمانـــدا خۆمان

دەخۆینوە..."

مــرۆ (٩٨)

حمید ئبوبكر بدرخان

ارـد

دی

ئا: ستار محمدئگر بتوێ بمژووی سیاســـی وا دەبوە ئكدا بچیتـــوەیتنو ماندوونناســـكان مرۆڤـــشـــكتكان بسر بكیتوە، بۆ ئوەی مژووی راســـت و دروستت بخن بردەست و بۆت بگنوە، ب تایبتی بـــۆ نتوەیكی وەكو ئمـــ، ك لـــ ھمـــوو الیكوە ھوی ئوەی بـــۆ دراوە مژوو و كلتووری بشـــونن و لی بكن، بم ب دیكۆمنت و بگنامكانی ردانگپـــاك و ب م مرۆڤـــئـــدەتوانیـــن مژوویكـــی پـــاك و راستقین بخین بردەست نوەی ســـتبو مداھاتوومـــان، بۆ ئسردانی شاری شـــقوەمان كرد و لنزیكـــوە لگـــڵ یكك لو شـــۆڕە ســـوارانی ئـــوێ رۆژی نتوەكمان دانیشتین، ك ئویش مامۆستا ئیسماعیل فندیی، ئو بۆ نوەی مامۆســـتایی چندین ئم فرە خونـــدەواری كردووە و لپاڵ ئمش وانی شۆڕشـــگی ســـركوتووی كادیركـــی وەك ركخراوەیی ل مژووی (٩٠) سای تمنی خۆی چندین پرەنســـیپی حیزبایتی، ك لوەی فربووین، لو دیدارە تایبت بشـــك لو

مژووە دەخینڕوو: ئیســــماعیل حوســــن ســــبارەت ب ســــای لدایكبوونــــی دەــــ: ل ناســـنامكم بقســـی بم (١٩٢٠)ە، موالیدم ،دایكبووی (١٩١٨)مدایك و باوكم ل نھا باوكم لت مناو ئل چونكمـــاوەران ژنی ھنایـــ، مامكانم ،نایوەی ژنیان ھقش موو لھ ،قوتابخان كان چوومســـیی ل وەی قوتابخانقشـــ وكات لئھبوو، یكمجار ل گۆڕەتووەكی ماین ســـتا گۆڕەتووەكـــبوو ئجـــی مای قایمقامـــی پ دەن، ژووری دوو یـــك لونـــدەرێ توركان بج مابوو، پیان دەگوت

قوتابخانی شقوە.مامۆســــتا ئیسماعیل ســــبارەت ب خوندنی خــــۆی و خوندنی ئوكاتی گوتی: وابزانم ،قوتابخان تی ١٩٣٠ چوومساك بزۆری دەیانبردین، ئگرچی نموون بـــۆ ھبوو، دژایتیـــش ئمن دوو ساڵ لپۆلی یك بووم، لبرئوەی بابم و ئوان ســـۆفی وەردەگرت، تریقتیـــان و بوون مال دەیگـــوت ئوان ھموو خراپ دەردەچـــن و ب دیـــن دەردەچن، خوانناس دەبن و دەبن مشروب خـــۆر.. تبعن كاتـــی خۆی ئو مالیان ســـر ب ئاغاكان بوون، ماوەی دوو ساڵ بین بین دەھات، دەیگـــوت: نچی قوتابخانی ھا، دەمگۆ لۆ باب ؟؟ دەیگوت نچی..! بم ســـۆفی مولود ھبوو بابی ب مـــی، كولـــود مد ممـــمحئس خكی زەرزەی لالی شنۆی كوتبوونـــ ئـــرە، لبرئوەی كۆچبـــر بوون، ببـــووە فراش، ئو دەھات ب بابمـــی دەگۆت مام دە ری ناحیوەبڕن بحوســـ یان دەب ســـزای یـــان (١٠) روپیمندای خۆتان بنرن قوتابخانی، ئوجا ئوكات (١٠) روپی ھر پیدا دەبوو، ناچار بوو دەیگۆت كاكنبۆ. لبیرم كشـــاف ھبوو ھی عسكر بوو ئوكات ھبوو دارمان لجیاتی چك بكاردنا، پانتۆی كورتیان لپ دەكردین، رۆژكیان بابم ھاتـــوە گوتی: وەھی ھتا مدابـــی نایپو پانتـــۆڕەی لئژۆرێ، دەبی بچـــ خۆی بگۆڕی، چونك ئوەندەیان ببابم گووتبوو چاو ل كافران دەكن و ب دینیان دەكن. خودەمان لسربوو دەیانگۆ ئـــوە خۆ ل خوای دەشـــارنوە،

،وە نییخوا شاردنن خۆ لبعتپاشان ئم زانیمان و گۆتیان مالی كۆی (مال گورە) ھاتیت ھولرێ بۆ الی مالفنـــدی، بانگی ھموو مالیكانیان كردبوو، مالی ئرەش ناوی مال تھا بوو، ناســـراوبوو وەیی)، كقھای شـــال تم بـــكاتی خۆی زۆر مال لسر دەستی دەرچوون ل پشـــی ســـییكان، ئوانیـــان ھموو بانـــگ كردبوو گوتبوویان شـــوورەیی كی دینی ئیســـالم خكی ل خوندەواری و زانیـــن منع كـــردووە. وادیار بوو مالیكان ھموو رككتن و ھاتنوە و بیاریاندا چیتر پش ب خوندن و چوونـــ قوتابخانـــی نگرن، وە من دەســـتم بھاتن وجا كئ ی ١٩٣٦ لسا ندن كردەوە، لخوپۆلی ششی سرەتایی دەرچووم و یك ل مامۆستایكانم خیروی

رەحمتی بوو. مامۆستا ئیسماعیل سبارەت ب مامۆستاكانی ئوكاتــــی دەــــ: مامۆســـتاكانم لو كاتی (سابیر ئیسماعیل و ئحمد ناجـــی و خیرو عبدولكریم و لســـر ك نوری، عبدولواحید كوردایتی ل سلمانی دەركرابوو، ئویش ھاتبووە ئـــرە، ل پۆلی شـــش لرە وانـــی پدەگوتین، ھات ر كھـــ بیرمســـتاش لئلســـر ســـروودكی ژوورەوە تختی نووسی: (راستبن و وریابن) ئوە یكك ل ســـروودەكان بوو، چونك سروودی دیكشی دەگووت،

من لسای ١٩٣٦ ل پۆلی ششم دەرچـــووم، بم لبـــر ئوەی ناوەنـــدی ل شـــقوەی نبوو، بۆی ساك ل خوندن دواكوتم، ،ماوەرانین ســـئب مئ خۆی باپیـــرم لـــ شـــقوەی لدایك بووە، ســـاح ئاغای ماوەرانی و وانئ ماوەرانی ئاغای ســـلمان ك خزمی جمال حیدەری و عاسم غدایب یدەری بوون گوتیان لح(دار المعلمیـــن ریفـــی) كرایتوە و دەب بچی، ئوەبـــوو منیان بردە الی داود حیـــدەری، كـــ ئوكات وابزانم وەزیری داد بوو، دەروش حیدەریش ئـــوكات بڕوەبری كشـــتوكای ھموو عـــراق بوو، مای ل رۆستمییی بوو، پشان (دار المعلمین ریفی) ل شـــترە و ناســـریی بوو، بم ئوســـای رۆســـتمییی، نابوویانـــھ یی دیالر زسش لمییرۆست

ی رەشیدی، كربازگپشت س ل تنیشـــتیدا دەچت ب ی دیالزخـــوارێ بغدا، ئم لـــوێ قید كراین، لبر خاتری من (٥) كسی شـــقوەی ل (دارالمعلمین ریفی) و كۆمكی شونكانی قبوكران تریشمان لگدابوو، ھی (رواندز و سلمانی و بادینان و كۆی و ..). لـــ ســـای ١٩٣٨- ١٩٣٩ ل بغدا (دار المعلمیـــن ریفی) ل چوومـــبغدا. یانـــی خوندنكمان دوای كان بوو، چونكالیـــفتوادانی مدوای ئـــوەی مالیكان فتوایان دا خوندنم تواوكرد. ونیكم ھبوو ھی ســـای ١٩٣٢، ھتـــا ئوكات دواناوەنـــدی ل ھولـــر نبوو، رانبـــوو، لنھـــا ناوەندی ھتجمیل رەشـــید برای ساح میرانی بـــوو، چوو لـــ كركووك لگڵ نوری شـــاوس، ك ل ســـلمانی ھاتبوون كركووك بۆدواناوەندی.

* ئاخــــۆ ئوانی لگڵ مامۆســــتا قوتابی بوون ك بوون؟

- لـــ وەمـــدا دە: مامۆســـتا بگۆك، جمیل مدحت، بتروس تۆما، ئلیاس، شـــقوە دیانی زۆر ل بوو، جوولكشی ل بوو بوو، لبرادەری جووم ھ دوو سبغدای یكیان بڕوەبری قیتار بـــوو، كاتی خۆی ل شـــقوەی

لگم بوو. وجارەیـــان مامۆســـتا باس لئكاتـــی دەرچوونـــی دەكا و ئوەش ناشـــارتوە، ك تووشی چندین

كش بووە لســـر كوردایتی و بھۆیوە دووســـاڵ دوواكوتووە، ل سای :دە لوبارەیشـــوە ١٩٤٢ كـــ خوندنمان تـــواو كرد مانگكی ل بغدا وەكو مامۆســـتا و سار ئوە، ھمان دەگوتوانگیرام لســـر ئـــوەی دەفتركم ھبوو شـــیعری سیاسی و گۆرانی كوردی تدابوو، دابووم برادەرك لـــ ھولر، لوێ لـــی گیرابوو ناوی منیش لســـر دەفترەكی نووســـرابوو، ئوكات ســـروود و شت قدەغ نبوو، ك گیرام گوتم ئو دەفترە ھی من، شـــیعركی تدابوو، ئو شیعرە الی حكومت ترســـیدار بوو، شـــیعرەكزۆر مھی ئحمـــد موختـــار جافی بوو (دتگوم دەنگی ب سۆز و نا و گریانوە و دە كوردستان دابش كرا بدەســـت تورك و ئیرانوە، ئوجـــا لـــوێ وەرگكیان ھنا

ناوی عبدولحمید قرەداغی بوو، عاونی پۆلیس بوو، گوتی كاكمئـــوە داوای حكومتی كوردی دەكا و ب عراقیش راناوەســـت، خۆی رۆژك ئیشا دە شیعرەكش یندەك كوردســـتان ھمـــوو دێ یك و حكومتكی كوردی توند و تۆڵ ركدەخیـــن بتۆپ و الكتی ئمانوە، ئوجا ئوكاتی چكی ناسراو و بناوبانگ چكی ئمانی ،وە نازیشـــبـــوو، دەیانگۆت ئچونك ل سای ١٩٤١ رەشید عالی گیالنی ھبووە، ك عراق بگڵ ئمانیـــا كـــوت، بم ســـری تداخولیان ئینگلیزەكان نگرت، كـــرد و پاشـــان بغدایـــان گرت، پش ئوەی بغدا بگیرێ ئمیان ،١٩٤١ رەوانی كوردستان كردەوە ل غدایب ی ١٩٤٢ لسان لبعتتخروجم كرد لـــ (دار المعلمین ب مش ئی پریف) دوو دەســـتدوو ســـاڵ تخروجیـــان دەكرد، بم ئم ب چوار ســـاڵ و ئگر نشگیرابام ببووە پنج ساڵ، بم چونك گیرام و لدواییش تڕدكرام و پش ئوەی بیاری دادگا بتوە دوو مانـــگ گیـــرام لپـــاش ئوە ناوی بڕوەبرەكمان ھاتموە، رەشید سلبی بوو، بانگی كاتبكی كـــرد، گوتـــی: ئـــوە بوختانیان پكردووە، نازی چی و كوردی چی و ركخستنی حكومتی كوردی چی؟ موو بھ و كورداندەزانین ئ مئ دەخلن، چوارســـا خالق و بئ

الی ئم قوتابین، ناڕەحتییكیان منیشـــی پرســـی لكردووە، لنوانكان چۆنی؟ گوتم ئگر ھقی ویش بدەردەچـــم، ئ خۆم بـــ و قوتابییر ئگی گوت: ئككاتبلـــ وانیكیـــش دەرنچوو بوو، بمن بـــ، چونك دەیزانی ئگر بیـــاری دادگای بتوە زۆر خراپ لسرم دتوە، ھسا پلی كرد تا شھادەكان دەربچن، بھرحاڵ بخـــۆم دەرچـــووم و شـــھادەی ھاتموە و وەرگرت مامۆســـتاییم بیاری پاشان ئوجا شقوەی، دادگا ھاتبـــۆوە و بـــۆ ئیدارەیـــان كۆبوونوەیان ئوانیش ناردبوو، كردبـــوو، گوتبوویـــان بیارماندا ئـــو قوتابییان تـــڕدی ئبدی قوتابخانی لـــ منیـــش كرن، تواو ببـــووم، دەرچـــوو بووم و شھادەشـــم وەرگرتبوو، ئیدی من بووم مامۆســـتا و دووســـاڵ پی

دەـــن چاودری تونـــد، ئوكات حوكمدرام بوەی رۆژێ س جاران بچم بنكی پۆلیس، ئوە ماوەی

دوو ساڵ وابوو.مامۆســــتا باسی یانی ســــركوتن و حزبی ھیوا و شــــخ محمود و بكسی شاعیر دەكا ل بغــــدا و دە: لسای ١٩٤٠ من و عارف چیـــاوك و معروف چیاوك و عبدولقادر و عیسمت سلمانی ئوانـــ خكی ســـلمانی بوون، موێ بوو، ئحموودیش لخ مشھموو رۆژانی ھینی دەچووین ئو یانی، چونك كوردایتی لبوو، ئـــوكات عرەبكانیـــش حزبـــی (استقالل)یان ھبوو، زۆر توندڕەو بوون، ئمش زۆر توندڕەو بووین ھتا خكی ســـلمانیمان لگدا بـــوو، ئگـــر یكـــك بیگوتبا (مســـا و الخیـــر) دەمانگووت:(اھال وســـھال)، دەیانگووت: كـــورە بۆ ب عرەبی قســـت كـــرد، ئوجا ئوكات شـــۆڤینییت ھندە بھز بوو، ھم لنوان كـــوردان، ھم لنـــوان عرەبـــكان، عرەبیش كوكـــی بچووكیـــان لقومـــاش دروســـتدەكرد و لسریان دەكرد، ش لوانعروف جیـــاوك و ئمھولرێ ســـیدارەیان لـــ لبادی دروســـتدەكرد، ھمـــوو كوردەكان سیدارەیان ل لباد دروستكردبوو، یانی مانای كوردایتیی، ئوكاتی ئوە باو بوو ل بغدا و سردانی شـــخ محمودیشـــمان كرد، ھتا جاركی لیانی سركوتن بشخ محمودیان گوت، یاشخ فایقكور (فایق بكس) نفی كرا بۆ باشووری و ھاتووە حزدەكا بتبین، ئویش بشژاوی گوتی باب باب، ئیدی فایق كور ھات و دەســـتی لملی كرد و ب ئندازە یكیان ماچ كرد، شخ محمود گوتی: به به چند جوان، ئوجا ئوكاتی كوردایتی بھزبوو، پاشان لوندەر حیزبی ھیوا ھبوو، پشـــی ئوەی رەفیق حیلمی ببت سكرتر، معروف و عارف جیاوك و مامۆســـتا بگۆك ك رواندزی بوو، محمد ســـعید رواندزی خای بوو لو شقوەی كاتبی شارەوانی بوو، پاشان چووە ســـلمانی لگڵ جمـــال بابان و الل بابـــان و كوردەكانی، كجـــ مبـــوو، ئغـــدا دەنگیان ھبلناســـراین و ھاتووچـــۆی شـــخ محموود و یانی ســـركوتنمان ی ١٩٤٠ بوومســـا دەكرد، من ل

ئندام ل حزبی ھیوا.مامۆستا باس ل كۆبوونوەكانی حزبی ھیوا و حیزبدیارەكان ل سی كوە و رۆقش لدەكا و دەــــ: ماـــی كاكی ھیرانیش ھیوا، لحزبـــی ھبـــوو رۆیان چونك یك دوو جار كۆبوونوەمان كرد، دەیانگووت: مستفا خۆشناو لری ھیرانوە دێ، گوای خكی بتواتی بووە، من نمدەناســـی، عبدولكریمم ـــیروم خبـــدەناســـی، عیـــزەت عبدولعزیز زابـــت روكن بوو ئویـــش بھۆی دەیگووت: و دەمناسی قوتابییكی عگید، گوتم دەیناسم ئوە لگڵ من لـــ قوتابیانـــی (دار المعلمین دەھاتن ئوان بغدابووم، ریف)ی ل شقوەی كۆبوونوەیان دەكرد، لرە ھشتا ھوتل دروست نببوو، ھوتلی سیمۆن ھبوو، كریكۆرش ســـاح میران و مای سدیق میران و ئوان نوانیـــان خۆش نبوو، قادر بگ ئندامی پرلمانی نوری ســـعیدی علی بانك بوو، سدیق تا لوبـــوو، ھر ھمیرانیش ھكۆتاییـــش ك بـــووە كۆماری ھر مانوە، چونك ئوان ب ھبژاردن

یان شتی تر ھر دەردەچوون.بشی یكم

ئیسماعیل حوسن الپڕەی یاداشتكانی خۆی ھدەداتوە: كاتی خۆی مالیكان چوون قوتابخانیان حرام دەكرد، چونك پیاوی ئاغاكان بوون

ھموو رۆژانی ھینی دەچووین یانی سركوتن، چونك كوردایتی لبوو

ئیسماعیل حوسن - شقوە ٢٠٠٨

puk-mediaدەستی سرۆكایتی كۆمار یاداشتك لـــ بـــارەی پكھنانی مجالیســـی ئیسنادەوە دەدات نوری مالكی سرۆك

وەزیرانی عیراق .مال بختیـــار وتبژـــژی مكتبی

سیاسی یكتیی نیشتیمانی كوردستان رایگیانـــد دوای ئـــوەی ئمـــ وەك یكتیـــی نیشـــتمانی كوردســـتان و پارتی دیموكراتی كوردستان بئاشكرا دژیایتی پكھنانی ئو مجالیســـا نمان ل عیراق بگشتی و كوردستان

وبانگكردنـــی دەربـــی بتایبتـــی ســـرۆك ھۆزو مستشارەكۆنكانمان بـــ قدەغدانا،دانیشـــتوانی چنـــد وانك حیزب لك و ژمارەیزگایپارفزیلو ئنجومنی بای ئیســـالمی و حیزبی ئیســـالمی عیراق پكھنانی

رەتدەكنوە،ھروا جالیسانم ئو ك لختیـــار وتیشـــی ژمارەیالبمپارزگاكانـــی عیراق لگڵ پكھنانی ئومســـلیش ئوئنجومناندان مشـــتومركی زۆری ناوەتوە، ڕۆژی ئنجومنی ســـرۆكایتی ١١/١٥ ش

كۆمـــار ئومســـلیی تاوتۆیكردو بـــ یاداشـــتك نـــوری مالكـــی یان جالیســـانومئ پكھنانـــی لـــئاگادركردۆتـــوە تـــدا ئـــوە ھاتوە ویوشـــل بیاركی كدەركردنـــی تی ندەسی دەســـتورە لوانچپسرۆك وەزیران ن ھیچ وەزیركی تر وەیو شكی لیارربوە دەركردنی ھپوســـتی ب رەزامنـــدی ئنجومنی نونرانـــ ئنجادەبـــ تپرنرت وكاری لسربكرت، مال بختیار بۆ چارەسركردنی ئوكشیش پشبینی ت بنك بخاند مانگوەی كرد چئ

كشیكی ئاوزی دانا .

دەستی سرۆكایتی كۆمار مالكی لپكھنانی مجالیسی ئیسناد ئاگاداردەكاتوەمال بختیار :پكھنانی مجالیسی ئیسنادلالین حیزبی فزیلو صدروئنجومنی

بای ئیسالمی و حیزبی ئیسالمی عیراق رتدەكرتوە

نوری مالكی

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

6

حاجی ممۆجارێ ھر زوو ھموو پشمرگكان سر كرەســـیات دانان ھح ببل شـــونی خۆیـــوە كوت زەوی خۆشـــكردن و لی كوتن خوێ، نازانم چۆن دوای ئو ھموو راكردن و ماندووبوونـــ وا زوو خویـــان لكوت! كچی بندە لبر ئازاری پیكانم عجمانـــم لبر بابوو، لندەكوت، خـــوم ھر نوەك بكـــو ئۆقرەم ندەگرت دابنیشـــم یاخود پابدەموە، لپش خۆموە ھر ئـــاخ و ئۆفم بوو، برادەرانیش بجۆرك ھریك ل شونی خۆی كوتبوون خـــوێ، دەتگوت لناو جگاو پخفكی پاك و خاونی نرم و نۆڵ لی پاكوتوون! دیارە مرۆڤ ك ماندوو بوو، لترســـان شكت بوو، پاشان كوت دۆخكی دەرباز بوونوە، خوی خۆش دەب.. لو دەمدا ب ناچاری بســـرلبری فیلمی ژیانی پ ناخۆشی رابردووی خۆمـــدا دەھاتمـــوە و بخۆم دی خۆم بـــوە دەدایـــوە، ك خراپتر لـــ پاشـــترەو ھمـــوو كاتكیش ھر ناخۆشـــی نابت! بـــ كورتی ھوڕنـــم دەكرد و ھـــم لبڕێ دەرندەكرد، پاش چشـــتنگاوكی درەنگ ســـیرمكرد ھاوڕێ (محمد ژووژك)ش لبر ئازاری برینكی ناییتی، ســـرباری ـــنا ھر دەردی خۆم زۆر دم پی ســـووتا، كردبوو ك كی تازە بـــاخورت كتا بـــی زراڤ و ناســـك و نازدار بوو، ھر دەتگـــووت بای دارموە بۆ برزبوونـــوەی زیاتر ھنگاوی گرتووە، تازە ریشی ھاتبوو، سمی ھـــر ئوەتـــ رەش كردبوو، دت ندەھات ب بژن و بایدا ھبی، لو كاروان بۆ من ببووە مایی دڵ پ خۆشـــبوون و جـــگای ئومد و پشت پ بســـتن، كوڕكی ھجگار نین بوو. ككپ فراوان و دەم بدچووم سری یكسر چاوی كردەوە و دەســـتی بۆ تفنگكی بن سری برد، بم ك منی ناسییوە، شرم گرتی و یكســـر ھستایوە سر خۆ داوەشـــاندن ل وتیان و كپتۆز و خۆی ئو زەوییی لی درژ ببوو، ب شل شل ھندێ ھات و چوو. پشـــمرگ یك یك زۆرتر بھۆی ھتـــاوی خۆرەك و گرما بوونیانوە لخـــو رابوون ئوجا دەستكرا ب خواردنی ئو نان وشك و رەقی پمان بـــوو، ك ھندك ل پشمرگكان دیان بوە خۆش بوو لنـــاو نانكیاندا پخۆرك دانرابوو، منیش پرســـككی خۆم كردەوە، ھرچندە دم ب جارك گیرابوو لـــ حژمتـــان و لبر ئـــازاری قاچكانـــم حوســـی خواردنم نمابوو، ك ســـیرم كرد لناو نانكی منـــدا پیاز و تور و جگك دانراوە، چووم بیـــماتتل نانكان، ھموویان ل بردەمی دانا، ك (الشـــینئازادی م) ھاوڕێزۆری دڵ پ خۆش بوو، چونك ئو

ھر نانی رووتی پ بوو.ســـك و كـــنانخواردن پـــاش ھاوڕێ زۆربیـــان، تربوونكی محمـــد ژووژكـــ ھاتـــ ســـر دەمكردنوە و ئوەی پ راگیاندین گۆڕكســـپایی جئ بـــ واچاكـــبكین، نوەك پیاو خراپك ئمی بـــدی كردب و ل پـــ گمارۆمان بـــدەن، كـــ زۆربمان نشـــارەزا و چنـــد دانیكمان بـــ چكین.

یان پكموو رایكان ھرگشمپ مان بچكند بوو، دوو دوو رسپبوونی مودای نوان یكتر بســـت و بنـــارەو بنار ھتا ئاقاری گوندی د ژووژكموەستاین. محن ژووژكشـــارەزایی تـــواوی ئمـــی بردە بناركی سخت و بر سبر و پی گوتین بۆ خۆمان لرە ئۆقرە بگرین، ھتاكو خۆی لگڵ پشمرگیك دەچتـــ گوند و ھنـــدێ خۆراكی نیوەڕۆمـــان بۆ دنـــ و لباس و ھوای ناوچك دەپرس و سۆراغی ســـركردایتیش مفرەزەیی ئو

دەكات.بدوای رۆیشتن و بزربوونی ھاوڕێ ،كرگشـــمپ و ژووژك محمد وەوە، بخ تستمكرد چاوم دەچھناچاری جگاكی لی دانیشتبووم، كم بندرد، ھوردە ب بوو لـــ پدەستی گسك داو ملم شۆڕكردەوە و ھر ئوەت چاوم گرم بوو نبوو، توژمی ئازارەكانی ژر پم زیكی داد م لوەكنام و خوەھدادی لو بزڕا، چاوەكانم سوور ھگڕابوون، لو ئاون بچووكـــی ل گیرفانم بوو، سیری خۆم كرد، چاوەكانم دەچـــوون، خونـــاوی لگۆمـــی یكمجارم بوو خـــۆم ئاوا دزو و ئژرەنگ ببینم و ریشـــم ھاتبوو، دەم و چـــاوم چكن ببـــوو، ھموو جستم كوترا بوو، بگومان ھموو سرچاوەی ل ئازارەكانی پیكانم وەرگرتبـــوو، زۆر خۆم ھناو برد، سوود بوو، وەخت زۆر ب م بب درەنگی دەڕۆیشت، دەتگووت رۆژەكداوە، بشی خۆشویســـتی قووت ئوجـــا بمن چی! بۆ شـــوەكی دەتوانـــم بخـــوم! دەب بســـر پیانوە بۆم! لو كین و بیندا بـــووم، نازانم چندی پچوو بوو، لپ كاك محمـــد و ھاوڕیكی لگڵ ژنك دەركوتن، ك دیاربوو دایكی ھاوڕێ محمد ژووژك بوو. نیوەڕۆیكی درەنگ كوتین ســـر ئو خواردنـــ زۆرەی ئو دایك بۆ كوڕ و ھاوڕیكانی ھنابووی. ئو دایكانی كوڕە جگر گۆشـــكانیان پشـــمرگ بـــوو، بۆ خۆیشـــیان پشمرگیكی شـــاراوە و ئاشكرا بوون، ئگرچی مامیان لگڵ چك و شـــڕ و جولی ئمسر و لھركات نبوو، وت ئوسری و شـــونك رۆكانیان ھوایان بدوایانـــدا بناردایـــ، یكســـر مترسییك، سرباری ھر جۆرە رـــگای گیشـــتن الی رۆكانیان دەگرت و ھمیشـــ لگڵ خۆشیان كـــی خۆشـــچ خـــواردن و خۆراكئامادەیـــان دەكـــرد و دەیانھنـــا. بجگ لوەی ئو دایكان زۆربیان تتری ھنان و بردنی نامی كسی و ھندێ جاران پۆستی گرنگی نوان شاخ و شـــار بوون، بجۆرك بۆ خاتر و خۆشویســـتی كوڕ و وت و نـــاوی پشـــمرگ دەبوون ھۆی گواستنوەی پارچیكی سووك بۆ شـــار و ب پچوانشوە و لھیچ جـــۆرە قوربانییك لـــو رگایدا

ندەسمینوە.دوای ســـوپاس و مائاوایـــی كردن لدایكی ئو ھاوڕی، دەمی ئوارە بـــرەو گونـــدی (كلكان)ی شـــخ بدوای تكۆشـــر حمســـاحی بســـت، رچكمان یكترییـــوە كـــ كاك محمـــد ســـۆراغی ئو مفرەزەیـــی یكتی لوێ ســـر پاش چند ســـعات دەرھنابوو، رۆیشـــتن گیشـــتین گوندەكـــ و

لماـــی شـــخ حم ســـاحمان دیوەخان برەو یكســـر پرسی، و ھوارە خۆشـــكی رمان گرت، ك جگایكی فنك و دیوەخانكی بوو. زۆر برداخی ھو پ پۆشـــتگرمی پشوازی لمان كرد و رگای ندا بجگ ل (حرەســـی) ســـر جگایكی برز ھیچ پشمرگیك بســـر ما جووتیارەكان دابش ببت، دوای ھندێ حســـانوە و پرســـیار و وەمی نوانمان، لوە مفرەزەی كـــ بووینوە، ئاگادار ناوبـــراو لو نـــاوەن، بم جارێ و كۆنبوونتـــوە ھموویـــان ئـــو گڕانـــوەی چاوەڕوانـــی ھڤانن، ك بۆ بری من ھشـــتا لبر ئازاری پنج و ژر پیكانم و شكت بوونی جستم، خۆ بۆ ندەگیرا بچوار مشقی دابنیشم و بئیزن وەرگرتنوە قاچكانم درژ كرد، جنابی شخ ك لم ھات پش و زۆر میھرەبانان سیری بنی پی كردم و یكســـر گوتی كوڕی چاك ئـــوە كوتراون و دەبـــ ب گوزان شق شقی بكیت، تاكو ئو خیزاو ئاوەی ل دەربكین، گوتم قوربان خۆ من بناو ئاودا نڕۆیشـــتووم! گوتی براگیان ئوە بســـر بردی رەق و تقـــی زۆردا رـــت كردووە و كوتـــراون. گوتم: زۆر سوپاســـت دەكم ئگـــر لو ھمـــوو ئازارە رزگارم بكـــی! زۆر ب ئســـپایی دوو گوزانی ھناو ھر ب دەســـتی خۆی ل پشوە پیكانی بۆ پاك شووشتم و دوای وشك كردنوەیان ستقاركردنی پقار شـــش وتكرەق بووەكـــ، دیاربـــوو زۆر دی پم ســـووتا، ھر ئۆف ئۆفی بوو، بـــۆ حای من نیگـــران بوو، بم براســـتی دەتگوت دەرزی بنجیان لداوم یكســـر لگڵ دەرچوونی پیكانـــم، تڕایتـــی خیـــزاو ھناسیكی حسانوەم ھكشا و ھمـــن بوومـــوە و ھســـتمكرد وتنجاران ك شتر لتروسكایی گنو چاوانمـــوە و ئگر پیكانم زامدار نبوونای، یكسر پكشی ئو دەســـت میھرەبانانـــم دەدا و ماچم دەكـــردن، كـــوا منیان لو ھموو ئازارە رزگار كرد، پاشـــان بھندێ سپرتۆ بۆی ساڕژكردم و

نی خۆم چاوەكانم چوونشـــو لخـــوێ، نازانم كاتژمـــر چندی بیانی بوو، بدار بووموە ك ھر كو بالینگان جنیا لت خۆم ببووم، تماشـــایكی ژر پیكانی نجنیا داڕوشـــانی پخۆم كرد، تگورەكانـــم نب، بنی پم بیان لـــ نمابـــوو، خوكـــی قووم رۆیكی وەك ئوان لكوتبوو، خۆیـــان مامیان لگڵ كردبووم و ل ماكیان گیان دابووموە و زۆریـــان خزمتكردم، داخكم ئو ك پیاوە كوردپـــروەرە لالین دەستیك جاش دوایی لگڵ دوو

كچی گنجی تیرۆر كران. یان و بر پســـ ستامپاشان ھئســـپایی كوتم ھنـــگاو دانان و رۆیشـــتن، جنابی شـــخ خۆی لم پیدابـــوو، دوای بیانی باش ئامۆژگاری كردم، جـــارێ ئوەندە لســـریان نڕۆم باشترە و ئگر پویستییكی تایبتیم نیی. ئوەبوو ل شـــونكی خۆم دانیشتموە و ھستمكرد زۆرم برســـیی و سرم ھبی لسر ســـنییك خۆراكی سبینیان بۆ ھنام و برستی خۆم رەواندەوە. دوایی مام شـــخ پی ،تی گوندەكالمیاندم بۆ ســـراگپشمرگ چوونت دەرەوەی گوندی و بۆ عسر دەگڕنوە، ب تایبتی وەشـــی خواردبوو، كمشووری ئیـــك دوو بلمی ماتۆڕ لســـر دەریایكـــی دوكان پیـــدا بكات، ب مبســـتی پڕینـــوە بۆ بری چونك ،ئاسۆس و گوندی شۆڕیجمفرەزەیی ئو گیشتنی ھوای

سركردایتیشی درابووێ...پاش عســــركی درەنــــگ ھردوو سركردایتی و مئ مفرەزەكی پیدابوون و بھردوو المان دەوری (٢٥) پشمرگ بووین، بم ھشتا ئاگادار لناكاو نحسابوونوە، كراینــــوە، ك ھر چــــوار دەوری لســــرەتادا و لگیراوە گوندمان وامانزانــــی ئــــوە ھــــزی رژم و جاشــــكانی ناوچكن، سووسی پشمرگیان لو گوندە كردووە و دەنگ م لناوە، برشــــیان ھھدەنگی ھــــاواری ئــــو چكدارانی بانی پشتی گوندەكوە، تگیشتین پشمرگی (حسك)ن، پ بپ دوای

وتوون، كك یرگشمند پو چئلوتی كۆیوە بۆ ئرە ھاتوون، داوای تســــلیم بوونمان لدەكن، دیاربــــوو ئوانیش بــــوە ئاگادار نبوون ك ژمارەی ئمش بقدەر خۆیــــان دەبت. ئم پشــــتر ھر لدایكی حم ژووژك بیستبوومان، كــــی (حســــك) بفرەزەیم كــــسرپرشتی (ســــرباز) لو ناوەن و سۆراغی پشــــمرگی یكتیان كردووە و ئو رۆژە (ســــرباز) زۆر نیاری یكتی بوو، دوایی خۆشی بووە یكتی و لگڵ ھاوڕێ شخ چكدارەكانی بدەســــتی شــــماڵ حســــك تیرۆر كران. دەب ئوەشم لبیر نچت، ئو پشــــمرگانی مڵ ئگل شــــت، كمی ھرھھاتبوون بۆ رادەســــت كردنمان بو مفرەزەیی سركردایتی، لگڵ دیتنی ئــــو مفرەزەی، دەتگووت زۆر كوــــی، وتۆتك كچیــــان بــــ پلپروســــك گرەكیان بوو بجمان بــــن و بۆ خۆیان برەو دواوە بگڕنوە، بم پیدابوونی پشمرگی (حسك) ھموو شو گف پ ،مككردنی ئكردنیان بۆ چ موە، ئوەشــــاندنی ھككردنب ناچاری ھموو پشــــمرگكانی یكتی بــــۆ چند قۆــــك لناو گۆڕســــتانی دەوروبری و گونــــد گوندی دابــــش بووین، ك من لو دەمدا ھیچ ئازاركم نمابوو، ئوە دوو ســــركردایتی مفرەزەیكی تفنگی بنوی زیادەیان پ بوو، مــــن و ھاوڕێ ھیوا دەســــتمان داییك تفنگ و رەختك فیشكمان لخۆ بســــت، ئوەبوو من لگڵ كاك عزیز ملكــــی و برایكی وتینك د ژووژكمو ھاوڕێ محناو كل بردە زلكانی گۆڕســــتان بنار گوندەكــــوە، لرەدا من خۆم بۆ نگیراو لــــ وەمی بانگكردنی ھزەكی (حســــك) بۆ خۆ تسلیم كردنمان، دەنگم ھبی و گرەكم بوو ھمنیان بكموە، ئگر بكرێ لگڵ یكتری دابنیشین و بزمانكی دۆســــتان لســــر ھر كشیك ھی قس بكین، ئگر ھردووال خۆمان ب پشــــمرگی كوردستان دەزانین، من ھشــــتا ھر ب پوە پواو دەكرد، لكانم تبووم و قسكاك عزیز ملكی (مای ئاوابت) دەستكی گیاندە شــــانم و برەو دواوە زۆر دەست و برد پلكشی كردم و یك دەستژە گولل بسرماندا بــــاری، زۆربی فیشــــككان بر من لوتــــن كندە كب لــــو كئتكییوە راوەســــتابووم، بگومان ك ،بووایزیــــز نر كاك عگئدیاربوو ئو ل پناوە بدووربین ســــرنجی دابووین، ك ســــرەیان لمن گرتــــووە، ئوە وەك بژینگ دەبژرام. ئیتر تق لھردوو الوە دەســــتی پكرد، من تا مودایكی لجــــگای و حپســــابووم زۆر ھاتنوە دوای نجووموە، خۆم سرخۆم منیش ل پنایك سیری ســــنگرەكانی برانبــــر خۆمان دەكرد، ك لگڵ ھر جوویكی ژیان لر دەســــت ركسی ،مئدەكردین، بــــم من ھیچم ل دیار نبوو، تاكو تقــــی پوە بنم، بۆی تاك یك فیشكم نچوواند و تفنگكم ھر ب ساردی مابووەوە، ئوانی دیك بۆ برگری لخۆمان و رگانــــدان ل ھاتن پشــــوەی ئوان ھتا برە بری تاریك بوو، بم بوون، تقكردن سرگرمی

وەك ئوانــــی برانبرمــــان نا، بكو تقكانی ھڤانی ئم تاق و لۆق بوون و تنیا بۆ رگندانی ھاتن پشــــوەیان بــــوو، نازانم چند پشــــمرگ بوون و كسیانی مم ئوتبوو یاخود نا، بركبل قووكی دیكی كنار گوندییوە برینكی ك ھبوو برینداركمان سووك بوو، فیشكك بر شلكی دەســــتی كوتبــــوو، ئویش ھر جنابی شــــخ حمســــاح بۆی تیماركــــرد و لگــــڵ تاریك بوون تقكان نمان و دیار بوو. ھزەكی یشــــتبوون، كوە گ(حســــك) لژمارەی پشمرگكانی ئم لبیست پشــــمرگ زیاترە، بــــرەو دواوە تاریكبوونی لگڵ و كشابوونوە شــــو ئمــــ خۆمــــان پچایوە و یــــادی بخر شــــخ حمســــاح تا دەم ئاوەكری خۆی ھجوامللگمان ھات بــــۆ بڕكردنمان و ھشــــتا لگوندی كلكان بووین، مفرەزەكــــی ھرمی ھشــــتیش ك وەرگــــرت، خۆیان ئامادەیــــی تاكو بقۆزنــــوە شــــو تاریكایی بڕگای خۆیان برەو خۆشناوەتی بگڕنوە. پاش مائاوایی كردن و یكتر مــــاچ و مووچ كردن و پدانی زیادەیی كفیشــــ لــــو ھندێ لالی مفرەزەكی ســــركردایتی بوو، ئوان رــــگای خۆیان گرت و ل چاوتروكانــــك لبرچاو گوم بوون، ئوەی ئمــــ مابووینوە، ك مــــن و ھاوڕیان ھیوا و محمد ژووژكــــ و كاك عزیز و برایكی بوویــــن، ئوەی ســــركردایتیش (٨-٩) پشــــمرگ بوون ك ھڤاڵ

(كاكخان) برپرسیان بوو.بی تا پشمرگیكی (كاكخان) گورج و گـــۆڵ و رووخـــۆش بوو، لدەمی ئو شـــڕەوە ك لخت و خۆڕایی دەرگیـــان پ گرتبووین، وەك كورد دەـــ (لمای خۆمان بـــۆم فرۆشـــتین) پـــ شـــڕیان دەركـــوت، ك پیاوكی جربزە و بھیمت و بردەوام سرپرشـــتی ھمـــوو قۆكانی دەكـــرد و ھان و ھیمتی دەخست بر پشمرگكان ی دەگرتو ناو ناوەش پالر و قســـیكتریان دیاربوو ك (ســـرباز)، دەناسی و پی دەگوت، دیارە ئوە دەكات بـــۆ رازیكردنـــی دی رژم و بنیازە تســـلیم ببتـــوە و زۆر روا بر ھگـــدا چووە ئـــھبئاســـانی ئم چك بكات، مگر بســـر ترمكانمـــان بۆناو رژم بازبـــدات، چونك ھـــر كاكخان دەیگـــوت: ســـرباز بـــ بـــازدان

ناسراوە.ھروەھا لگڵ بڕكردن و لدەمی گیان شڕەكشدا شخ حمساح زیندوو پشـــت و پناو ھـــاوكاری زۆری كردین، ك من پشـــتر ناوم بیستبوو ك گوای ئازاری جووتیار و رەنجبـــرەكان دەدات، بم لو رۆژ و شـــوەی دیتمان و خزمتی زۆری، بـــ تایبتـــی منـــی كرد، كتری بناســـین، لوەی یئ ببدوە خۆشمویست و جگای خۆی لـــ بیرەوەرییكانـــم قایـــم كرد، خۆزگ ھموو خودا پداوو دەســـت رۆیشـــتووەكان لكاتی تنگان و لقومان ئـــاوا بتنگ رۆكانی نتوەكـــی خۆیـــان دەھاتـــن و دەبوون پشـــت و پنایان. ســـو لگیانی خۆی و ھردوو كچ خۆشی

لخۆ ندیوەكی.بشی ھژدەھم

ئگر عزیز ملكی نبووای، ك دیاربوو ئو ل پناوە بدووربین سرنجی دابووین، ئوە وەك بژینگ دەبژرامخوندنوەی الپڕەكان ... ئو شوو رۆژانی لبیرم ناچنوە

حاجی ممۆ

یبیرەوەر

تایبت ب بدرخانھونرمند حوسن میسری ئستا سرقای كاركردن ل شانۆگری ھاروون ك ل ھاروون رەشـــیدی ئامادەیكردووە موكـــری محمد و خۆشـــی كاری دەرھنانـــی بۆ ھونرمنـــدی چندیـــن دەكاو رییشانۆگ لو سلمانی شاری بشـــدار دەبن و بیارە ل رۆژی

رۆشنبیری ھۆی ل ٢٠٠٨/١٢/١٠ســـلمانی نمایش بكرێ و بشی فزیۆنی (خاك) بلت دراما لـــوەزارەتی رۆشنبیری - ھاوكاری ســـلمانی برھمی دنن و ئستا

ل ئامادەباشیدان بۆ ئو كارە.ھونرمنـــدی بارەیـــوە لـــم میســـری حوســـن دەرھنـــر شـــی درامـــای خاك بگوتی: ب

رۆشـــنبیری وەزارەتی ھاوكاری ســـلمانی ل ئامادەباشـــیدان بۆ پشكشكردنی شانۆگری ھاروون ك ل ھاڕون رەشـــیدی محمد موكـــری ئامادەكـــراوە، كۆمھونرمندی شاری سلمانی لم شانۆگریی بشدارن و پشبینی دەكرێ بـــۆ ٢٠٠٨/١٢/١٠ ل ھۆی رۆشـــنبیری ســـلمانی نمایـــش

بكرێ. كـــماوەی ئاماژەیـــ جـــی درامای ســـرقای ھونرمنـــد رەزا و رەمزان، بم وەكخۆی ئـــو كاری لبـــر گوتنـــی كارەكانی جـــارێ رییشـــانۆگرەمزانی وەســـتاندووە، و رەزا بـــم دوای تواوبوونی ئوكارە ھمان ستاف كار ل دراما رەزا و

رەمزان دەكن.شاینی باس، ئستا ھونرمند حوســـن میسری برپرسی بشی درامای ل تلفزیۆنی (خاك) و پشتریش وەكو دەرھنر چندین كاری شانۆیی و درامیی پشكش پۆلیس، (رەشی وەك كردووە، نســـح ،وازان، جومعخۆرن

فندی...ھتد).

حوسن میسری و محمد موكری ل شانۆگری (ھارون رەشید)دا

حوسن میسری

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

7

بی نـــك منداو ژنســـوودی چیی ،بری نـــك بداربكلكی چی دێ؟ ئم ئو دروشـــم بـــوو كژاڵ و ژیانی خوشـــكم بۆ من ھیانگرتبوو، كاتك سا بسر ژیانی ھاوســـری من و پری تپڕی، بدزییوە مشـــكیان كون كردبـــووم ئوەندەی بگومدا بچرپنن كـــژاڵ دەیوت:"تۆ س بوەرە ب ،ربـــوەجاغی كو تاقان ی نابـــتاقانژن، ژن نبم لو ســـ كچی ھم یككیانت بۆ بشـــوو ."نر بســـس ژنی بقدە، نا بت و ژنس ئدەم، بنژیانیـــش دەیوت:"من چ كچم نیی، بـــس ژن نبم ھرچی زوزەبنكـــی ھمـــ تۆ بـــس ژن بنـــ، ھموویت بۆ دەفرۆشـــم ب گردەن ئازایی دەتیدەم و ھبووش بووی، ممیدەوە" نازانم ئو دوو خوشـــكم بـــۆ ئوەندە ماندوو بوون لكاتكدا تقی ســـرم دەھات، وەل وەكو بنشت پموەنووسابوون ھندەی بن بن كلشموە، ب رۆژك و دووان و دە وایلھات ب قسكانیان ل پری بكوم گومان. تا كار بوە گیشت رەپ و رەوان بپری ھشاخان:"پری بـــۆ لناگڕی منداتب، ئم ھر ئـــو برایمان ھی و

."ربین وەجاغی كوزناكحپـــری ب خۆ شـــلووكردن:"ئاخر منداڵ دەبـــ خوا بیدا".

ژیان ب ھپیكوە:"ئاخر جووی تیروتوانجی بو دەوێ". ئوەشـــی بـــردەوام لئمیـــان دەدا، پـــری تووشـــی نخۆشـــی دەروونـــی بوو، دەكرد. تماشـــام بگومانوە منیش ئو پتای لمامان پڕییوەو بوە گیشـــت بكوین بر توانجی خزم و س نییوەندە بدۆست و ناسیاوو ئعومری پورزام بھموو عقكییوە پـــی وتم:"وەرە ئو ژنـــت تقدە، ئو مووە لپیاو نھاتب لو كچانم دەستت خست ســـر كامیان بكراسی برییوە پشكشـــتی بكم. ســـیرم بـــو بیركردنوان دەھات، ئاخر ژنم چ عیبـــی نب خـــرە تقی بدەم، ئ خۆ ھشتا دووســـاڵ بسر ژیانی

ھاوســـرتیمان رانبواردووە، چ پویست دەكا مای خۆم كاول بكـــم. بیانییكیان پری پـــی گوتم:"با بچین الی دكتۆر فحسی خۆمان بكین، ئگر ختا لمن لئستاوە گردەنت خۆش و ئازاب ژنم بســـر دنی چی دەكی خۆت سر پشكب". بۆ دنوایی و دەوینوەی ئو تم و مژە، دوو ســـ دكتۆرمان كرد، ھموو وەمكان ئوەبوو:"ئوە ھیچتان نزۆك نین". وای ك خۆشحابووم تا ل رشانوەی كتوپی پری و نبوونی ئشـــتیای نانخواردن ســـرەتای زگبوونی جاڕدا. لخۆشـــیان گز گـــز بام دەگرت و وردە وردە زگكی گورە دەبوو، مانگ و نیوێ پش مندابوون، دەســـتا:"پیاوەكھ كـــی دەكرد ھاواری لروایری ھپبگـــ فریام خریكـــ لتاو ئش و ژانی زگـــم دەمرم، وای لو ژان". بجم و ب جم، شـــو بووای یان رۆژ دەبوو بخرایی ســـواری ســـیارەی بكم و بیگینم "والدە"، نجامھیچ ئ عات بنیو س عاتش دوای سووجا لئ ."شتا ماوتوە ھۆ مایان دەگوت:"بدەرەوەو پ دەھاتینلوە بزارتر چیی لشیرینی خودابی و كچی لكت و پی یووەوە بیبواچاوی خـــی و بر ببخھاوارو قیژە ب وەیوە دەمووت:"ئر خۆمـــبزۆرجـــار ل .خۆشـــخاننلۆمی خكی ل عزابی قبر خراپترە، ئاخر جارێ مندام بۆچی بـــوو، وا بو دەردە چووم"ئو شـــوەی تیدا پری وە دەھاتكقاوشـــژاڵ لر تاو ناتاوێ كی بوو، ھمندا

دەرێ و بپلپرزوێ خۆم دەگیاندە الی:"مژدە". بدەم ئاھكی قوووە:"ھشتا رزگاری نبووە".

ب لشی شـــكت و ب پرواوە لسووچكی نو باخچی نخۆشـــخانی لدایكبوون دانیشـــتبووم، تـــا برە بری بیانی ھوای رزگاربوونی پریم پگیشت، كچكمان بوو.

لو لۆمی قورتارم بوو. شـــام و :"كاكوە بن كژاڵ و ژیـــان ھاتنمدیســـان كھئوە دوو سا بۆچی برایكی بۆ پیدا ناكن". ھرچندە قناعتـــم وابوو خوا ســـربدا، رزقیـــش دەدا. من و پری كی ترمان بـــوو. وازیان لدووەم زگدا كچوتین لـــككرنھنا، ھوبدەن كوڕتان بب. دیسان رككوتین لسیم زگیشـــدا كچكمان بوو. ھر بو وازنھنان شـــش كچ و

دوایین مندامان كوڕبوو. ئوجا پیان وتم:"ئستا وجاغ كور نی".

پروەردەكردنی حوت مندای سلكو بنكو بعار وایكردبوو زۆرجار بســـردا ھاتوومتوە پری لدەستیان، دەستی ی چووینمندا بـــ ی لردانو ســـگریان. ئكردووە بھمـــوو الیك، دوای ئو ھموو مندا، شـــونمان ترك كرد. بچووینای ھر ماك بڕووی زەردەوە دەگڕاینوە، ئو مندان ئو مایان ل زەواق دەھناو شتیان دەشكاند. نوانـــی مـــن و كژاڵ و ژیانی خوشـــكم تكچـــوو، كاتك بمنداوە دەچووین مایان و لبعاری منداكان شتیان دەشكاند، بھموو ئقكوە بمنیان دەگوت:"مادام مندات

پ بخو ناكرێ ئو ھموو مندات بۆچی بوو؟". دەوەرە ئو كـــرە لو قوڕە دەركـــ نجارك و ن دووان و ســـیان تا دواجار رقم ھســـاو بتوڕەییوە پموت:"من بتمای ھیچ نبووم، ئوە واتان لكردم و ئو قوڕەتان بۆ گرتموە، ئســـتاش مادام ھندە لم بزارن، وەعد بژیانم م". بما نب یشـــم نییبووم و قتان تاریك دەكمانخم و جخاركی زۆرەوە دەســـتی منداكانم گرت و برەو

ماڵ شۆڕبووینوە.

عیب نبی

شاخوان علی حمد

یەر

ەواد

ی

ھوشیار محمد ئمین كۆیی

رۆی "سكس" ل ژیانی ژنانی حرەمسرا: ئو بابت مشـــتومی زۆری لســـرەو ك ،یوە ھروونكردنـــ ویســـتی بپلزۆر بۆن باســـدەكرێ، ئویش گرنگی

الینی"سكس"ە لجیھانی حریم. ریـــم بری نـــاو حدەوروبـــئایـــا لپویســـتییكی پل یـــك دێ؟ ھروەك زۆركـــس وای بۆ دەچـــن، ئایا پگی ھـــروەك لناو ھر كۆمگایك ك ژن

.بو پیاوی لراســـتییكی ئـــو بابت شـــتك بوو م تاكدەكرا، بیر نســـووكی ســـبشـــتكی ب نرخ نبوو، كـــ ژنانی ناو حریم لسری بژین، ئوە بشك بوو لژیانیان، نك ھمووی، دەربارەی ئو بابت زۆر بڕاشكاوی گفتوگۆی لسر دەكراو بب ھیـــچ بتنگوە ھاتنك، ھروەك ھـــر بابتكی دیك، پوختی ئوەی لمبارەیوە دەگوترێ، خودی ژن لناو حریم لڕووی دەروونییوە وەك

.ئافرەتی سۆزانی یان دۆست نییژیانی ژنان لبشـــی حریم زۆر بچژ و پیاوانزەت بوو، خۆیان بـــۆ ئو لـــ دەیانپاراســـتن، ل رخانكردبـــوو كتوتك پاراســـتن بمانـــای ژیان دت و ت، كمانای مـــردن دخۆیش بربســـھـــژاری و نخۆشـــی بدواوەی، چژ وەرگرتن ل ژیانی ناو حریم بۆ ھمووان وەك یك بوو، دۆست و كنزەك حزیان ل چیبا بۆیان دابیندەكرا، ئوانی دیكش بۆیان ھبوو مرد بكن، ئوەش بھۆی

برپرسكی ئنجامدەدرا. نھنییكانی ژیانی "سكس" ل حرەمسرادا:

لســـردەمی مندایم زانیاری زۆر كمم ھبوو دەربارەی ژیانی سكسی كسانی دیكی حریم، بـــم دەمزانی ك باوكم دوو ژنی ھیو تنھا لگڵ دایكم دەژی، بم ژنكی دیكی"سبیح ھانم"لگڵ كچكی و ھرچوار كوڕی ل خانوویكی ســـربخۆ دەژیان، كـــ چارەگ میلك

لمای ئموە دوور بوو. رـــزی زۆریـــان لو ژن دەگـــرت، ھیچ دوژمنكارییك یان رق و كین لنوانیاندا و دەنگۆیئـــ م گرنگـــرە پبوو. لنپووچـــی، كـــ لـــ وتانـــی رۆژئاوا ھبوو دەربارەی تواناو ھزی سكســـی پیاوانی ســـر بحریم روون بكموە، راستییكی ئو توانای ھروەك توانای پیاوانـــی ئوروپـــی بوو، لـــوە زیاتر ئفســـانیك ك تنھا بۆ بدەرخستنی توانای رادەبدەری زۆری سكسی سوتان ی بـــۆ دەكرا، كشـــمیرەكان بانگو ئ ندێ لڕاستی دوور بوو. ھندێ جار لھسوتان و ئمیرەكان ل حریم كۆمكی زۆریان ل كنـــزەك و ژنی زۆر جوانی بیانی البـــوو، بم توانای سكســـیان نمابوو، بم خكیان دەستخڕۆ دەداو یشتن، كاتخۆیان دەگنھا خۆیان لتك ١٠٠ژن لیك شـــون كۆ دەبوونوە ،مستكی زۆر ئنی شتزگاری نھپار و ژنانكی زۆر لویكت وانناو ئلھبوو ك مندایان دەبوو، كسیش زاتی ئوەی نبوو ك پیـــان ب باوكی ئو

مندان كن؟!. ل پیالنكانی سوتان"عبدولحمید"

دووەم بۆنـــ كـــ لھزری"میســـباح"دا ئفندی"ژنـــی ســـردانی"قادن مابـــبـــۆالی ســـوتان"مراد"بوو، یكمـــی شـــازادە"فاتیم"ی دایكی، ك بیاوەری خزمتچییكی"ئاغا" بوو "ھر كسكی نرین لـــ خزمتی ژنانی ســـوتان و

حریمدابی خسندراوە". ئو سوتان لسای ١٨٧٦ بۆ چند مانگك دەستی گرت دەست و دواتر گوتیان شت بووەو لسر تخت الیانداو برا بچووكی فرمانەوای عبدولحمید" ســـوتان" دەوتی عوسمانی خســـت دەست خۆی و سوتانی پشـــوو و ھموو ئندامانی عبدولحمید" فرمانی" ب خزانكی كۆشكی"تشـــارجان"بندكردن، لـــ ب و كۆشـــكر لتان"مراد" ھـــســـوبندكراوی ماوە تا ل سای ١٩٠٤ مائاوایی یكجاری كرد، منداكانی گورەبوون و گشـــیانكرد و خزانیان پكھنا لناو

ئو كۆشـــك لســـر كناری"بوسفۆر" و كۆشـــككانی ئیوەندییموو پھ كبجیھانی دەرەوە بچابوو، مندایشیان زۆربوو، خواردنیان لقاپی ســـرداخراو لكۆشـــكی"یدز"بۆ دەھات، ك بنكی

فرمانگی سوتان بوو. ســـوتان مراد شـــت نبوو، بم بووە ئو برایكـــی، پیالنكـــی قوربانـــی ئاســـتی رۆشـــنبیری برزبوو، بھرەی موزیكی ھبـــوو، ئو بھرانی ل كوڕە تاقانكی ئمیر"ســـحددین"و شش كچكی دەبینرێ. ئوان ھسوكوتیان ب سنوورداری مایوە تا الدانی"سوتان عبدولحمید"، لســـایی بزووتنوەی رزگاری كـــ كۆمی"توركیای الو"بو كارە ھســـان و سربستی و ئازادییان

بۆ گڕاوە. "عبدولحمید"كچی برای بۆ كوڕكی بیژی بشوودا

خراپـــی عبدولحمیدی"بد"كاركـــی دەربارەی ھردوو كچ براكی كرد، تنھا بۆ ئوەی برایكی ریســـوا بكا پیالنكی خراپـــی ئنجامـــدا، بیاریـــدا ھردوو "خدیج"ی كچكانی و "شازادە"فاتیم تان مراد" بۆ دوو كوڕی بیژی، كســـو"ل پناگیكی ئســـتامبۆڵ ھنرابوون بمردیان بدا، بۆ ئم مبســـت مای تواوی بـــۆ دانان و ھموو مراســـیمی و پیالنوەی بۆ ئامادەكردن، ئگواستنلكاتی گواستنوە ئاشكرابوو، ك كوڕەكان شـــازادە"خدیج"رازی سرەتا بیژین، ،ی جووت بگل كوڕەكـــ بوو، كنكاتی كـــ ســـوتان"عبدولحمید"بوە دەزان فرمانـــدەدا، ك بزووترین كات كارەك ئنجامبدرێ و بگی تواویشم بۆ بھنن، دەنا ئو ھوان بو دەكموە، ك خاوەن شكۆ شازادە"خدیج" لالین باوكییوە پردەی كچنی لدەســـتداوە. ،ناچـــار دەب "دیجشـــازادە"خ مبك رـــگا بكوڕە بیژییكـــ بدا لگی جووتب و شـــو بچت الی و دوای نیو كاتژمـــر ئاغایـــان بانگكـــرد بۆئوەی مید ببا، كبدولحتان عبۆ سو گبدەستسكی سپی ب"خون"نخشرابوو. وبوو بۆ زاوا. وەلوە دوا شو شم ئبشازادە"خدیج"تا سای ١٩٠٨ نیتوانی دەستبرداری ب"خۆی تق"بدا، ك ئو میدیان لبدولحتان عبوو ســـوسا

فرمانەوایی الدا.ل رەچكی سوتان باشترن

"گـــورە داھاتووی"ئاغـــا" ســـردانی خزمتچییكانی ســـوتان" بۆ كۆشـــكی خزانی ســـوتانی بندكراو ســـرەتای رووداوكـــی مژوویـــی بوو. ســـوتان سرد بشازادە م س یاریدابوو، كبكوڕە شریف بكن، ك ئمانن: شریف جعفر، شریف عبدولمجید و محدین ھردوو كوڕی ئمیر علی حیدەر، ئم داواكاریی لالین بنمای شریفكان برپچدرایوە، چونك دەبوا شـــریف كچكی شـــریف یـــان شركســـییك بھن، كچكانی سوتان لگڵ ئوەی ك رەچكیان بۆ ٤٠٠ ساڵ دەگڕتوە شایستی نوەكانی پیامبر نین و لوان

ناوەشنوە. لی"یریف عر"برای شعفریف جشـــدەروونكی برز پسندی نكرد. ئمیر محدین لتمنی ١٧ســـایدابوو ھشتا كاتی ژنھنانی نھاتبـــوو. بم ئمیر عبدولمجید بھۆی كاریگری باوكی و پسندكردنی شازادە فاتیمی ئینگلیزی دایكی دی بۆ شازادە"روقیا"ی كچی ئمیر سحددین نوەی"سوتان موراد"چوو. گـــورەی ئاغـــاكان بـــردەوام بـــۆ ئم مبست ل سردانیاندابوون، دەیویست بزووترین كات پرۆسك ئنجامبدرت. قوتابـــی بوو ل وكاتمیـــر ئم ئب

زانكۆی توركی. ركوت"میســـباح"و وا رۆژـــك دایكیـــان بیـــاوەری خوشـــككی ســـردانی كۆشكی"ســـحددین"بكن، ب گیشـــتنیان پیاوە خســـندراوەكان بپل برەو گالسك رۆیشتن، گورەی فاتیمی پیلكی شازادە خسندراوەكان گرت و، ئاغاش"نردراوی سوتان"پیلكی دیكی گرت، بۆ ســـركوتنی پیالنكان یارمتیان دا، "میسباح" بو بچووكییی خۆی ب سرســـوڕمانكوە سیری ئو ھموو ئاونی دەكرد، ك بچوارچوەی دەرگای ھۆدەوردرابـــوون. لـــ ـــز نج بۆ شازادە فاتیمكی گخانم ورەكگچماوەو دەستی ماچكرد، ئویش دەستی لملی كردو روومتكانی ماچكرد و دواتر دەستی"ینجا"ماچ بۆ گوتی:"میســـباح" بمانای توركیی "ینجا"وشیكی ،بكژنی بـــرا دت. ئـــوە یكم گیشـــتن بـــوو لنوان"میســـباح" و "روقیـــا"ی كچكانی داھاتـــوو"، ســـوتان"بووكی سوتان نازناوی سوتانیان وەردەگرت، كرەو ھۆب كنزەككان زۆربیـــان دەھاتن. جگ ل برپرسكانی دیكی ناو

كۆشكی سوتان. "تایا"داینی شـــازادەی لناو كۆشـــك. ھردوو پشكشـــدەكرا قاوە لوكاتی خوشكی"روقیا"، "عدیل"و "عتی" ھاتن، ئو دوو شـــازادان تازەترین جلوبرگی ســـردانی لبردابـــوو، ئوروپیـــان ئســـتمبۆل ئیمپراتۆرە"ئۆجینی"بـــۆ لســـردەمی ســـوتان عبدولعزیـــز لجلوبرگی"حریمـــی گۆڕانـــكاری

سوتانی"ئنجامدا. نبدو ویســـتی"روقیا" "شازادە"فاتیمبۆئوەی ل ئارەزوو و بیروڕای بگا. ئاستی رۆشـــنبیری ژنانی"حریم"زۆر برزبوو، بتایبتـــی لكۆشـــك و تالرەكانـــی ســـوتان، ئافرەتكان ل"حریم"ی ئو كۆشكان بخۆشی و شادی بشوەیكی ینـــی رازی دڵ لجوان دەژیـــان، دەربرۆژھت شتكی نامۆی، دەمامكی جوانی

روخساریان ھمو شتك دەشارتوە. ئامادەكاری بۆ پرۆسی ھاوسرگیری:

ئو رۆژە داھات، ك مراســـیمی راستی پۆســـی ھاوســـرگیری ئنجامبدرێ، باوكی بووك داوای ل ســـتبم مبۆ ئشـــریف علی حیدەر كرد، ك ئو بە پارەی ببات، ك گنجینی ســـوتانی بۆ بووكـــی ترخانكـــردووە، بۆئوەی خانوویك بۆخۆیان بكن، بم شریف و پارەیبوو دەســـت لـــلی رازی نعبدات، شریف علی لخانوویكی نزیك

خانووی خوشككانی بووك بۆ كین. دیاری بكۆمڵ بۆ ئو خانووە دەچوو، سوتان كلوپلی ناوماڵ و گالیسكیكی نایـــاب و ملوانكیكی خشـــلی مۆروی دوو پشكشـــكرد. گورەی"مـــاس"ی كنزەك یاوەری بووك بوون بۆ خانووی تازەیان، ئوان:"داین "تاتا" و "دادە"، ك ل منداییوە سرپرشتی پروەردەی

بووكیان ل ئستۆبوو. كچی ئـــو داین، ك دەكات خوشـــكی شیری شازادە"بووك"ئستا لناو كۆشكی

.یرزی ھكی بو پایتانی پلسوئاھنگـــی ژنـــان لخانووی بـــووك و پیاوانیش ئاھنگـــی ئنجامـــدرا، زاوا و خـــزم لكۆشكی"تشـــارجان"گدرا، كســـی زاوا بۆ خانووی تـــازە تا ئوارە یاوەریبوون، وا باوبوو، ك دایكی بووك و خسووی و پلكی تا ھیوانی ماڵ لگڵ ،ر بووك شازادەبگبووك و زاوابن، ئئوا"كیزلر ئاغاسی"ك گورەی ئاغاكانی ســـوتان یاوەری دەب. وا باوبوو زاوا ھـــردوو دەســـتی دایكی و خســـووی و ماچبكا"ئگر ھاوســـرەكی دەســـتی شرمن نب". رووخساری بووك لژر پچی ســـردەم و چاوی شاردرابۆوە، "كیزلر ئاغاسی"دەستی بووك دەگرێ و لناو دەســـتی زاوای دادەن و بۆ ھۆی وێ ژنیان دەبا، لنـــاوەوەی خانووەكبســـاچووەكان پارەی تازە لدەوریان وەیم شب كراسیموە، منو دەكب

بڕوەچوو. بشی حوتم

یادەوەری شازادەیكی عرەب ل حرەمسراكانی دەوتی عوسمانییوە

ديمنك ل رابواردنى سوتانكانى ئال عوسمان ل حرەمسرا

سوتان عبدولحمید

تایبت ب بدرخاندوای ئـــوەی ھونرمنـــد ســـالم كۆیی لفیلمـــی كواتا چاوەڕبی جوان بامڕنی بشداربوو، لالین ھونرمند شھرامی علیدی داوای لكرا ریشـــكی نتاش بۆ ئوەی .شـــداربنفال بفیلمی دەنگی ئ لبـــم ھونرمنـــد ســـالم كۆیی لدەنگـــی ئنفال بشـــدار نبوو و

ریشیشی تاشی.لوبارەیوە ھونرمند گوتی: دوای

بواتا چاوەڕفیلمـــی ك وەی لئبشداربووم و كۆتایی ھات بكاری لالیـــن ،كـــفیلم ونگرتنـــی داوام علیدی شھرامی ھونرمند لكرا ریشـــم نتاشـــم تا ل فیلمی بم بشـــداربم، ئنفـــال دەنگی دواتر لگـــڵ دەرھنر ركنكوتم لســـر گربســـتكم و بیارمدا ریشم بتاشـــم و ل ٤/١٢ەوە ریشم

برداوە و ل ١١/١٢ تاشیم.ھروەھـــا ھونرمند گوتی: ھاوڕام

لگـــڵ وتكی جانـــۆ رۆژبیانی دەرھنـــر ك دەـــ: زۆبی زۆری ئو پارانی ك بۆفیلمی سینمایی تدەچ ترخاندەكرێ ھولـــر لكارەكش ئگـــر لـــوێ و ئران سركوتوو بوو ئوان وای لدەكن

.ت بقسجـــی ئاماژەی ھونرمند ســـالم ی كرییانو شانۆگكۆیی دوایین ئتیدا بشداربوو تاوان و تاریكستان

وو.

سالم كۆیی دواجار ریشی تاشیبیـــار وایـــ رۆژی ١٢/٢ ببۆنـــی ل ھۆی مافكان مرۆڤ ســـارۆژی شھید سعد عبدو یادك بۆ ئو رۆژە بكرتوە و تیدا گروپی میوزیكی كورد ك ھبست سح سرپرشتی دەكا ب بشداری ھونرمندان ئاڤان جمال و ھڤاڵ ئیبراھیم كۆنسرتكی

ھونری سازدەكن.ھبســـت ھونرمند لوبارەیوە

گروپـــی ســـح، سرپرشـــتیاری میوزیكی كورد گوتـــی: بیارە رۆژی بدوعد عھید سی شھۆ١٢/٢ لو ببۆنی سارۆژی مافكانی مرۆڤ ین بك ســـازبكرتوارە كۆنســـئبشـــداری ھونرمندان ئاڤان جمال

و ھڤاڵ ئیبراھیم.جی ئاماژەی ھر لو یادە چندین

چاالكی تر نمایش دەكرێ.

كۆنسرتكی گۆرانی ل ھولر

سالم كۆیی

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

8

مادیڤ و سدمتریگرنگیـــدان و گرنگی نـــدان و ھودان و پشـــتگوێ خستن چند وشـــیكن ئستا لھمـــوو دنیـــادا و لنوەنـــدی ھموو ھندـــك بكاردەھنـــدرێ، زمانـــكان ھی دەـــن: بۆی ئـــم نوەی ل زۆر ل ن، چونكز دەكراوكان پرووە شـــتسرەتادا گرنگی پندراوەو ھیچ كاتكیش

ئوان برەویان ب ھوكانیان نداوە. ئگر بین باس لـــ ھندێ ھوای دنیا چونك ،نرمان سوڕ دەموا سین، ئبكل دوورگكانی مادیڤ ســـركوتنی ئاو ب خكی دوورگكـــ ھچنیوە. تنگی ســـرۆكی ئو دوورگیـــش پش ئوەی رووی بـــرەو خك یكســـر بتـــوە، بـــ وتاركـــدا لـــراگیانـــد، خكـــی بۆ كشـــكیان كـــدەكات، چارەســـر وتكـــی بـــوەی دیكیان بـــۆ دەكت، ئمش یكسر ئوەی وە كنامـــبیـــر ھب یدەغالی خۆمـــان قھاووتیـــان ل ســـر رووبری ســـد متردا خانوو دروســـت بكن، دیارە ئم چند دـــرەش ھیچ پیوەندی ب ھوی گرنگیدانوە نیی، بكو مانای ئوەیـــ ك گرنگیدان ب پـــالن و برەودان ب ھوـــكان ھموو پـــۆژەكان برەو ئاقاركـــی دیك دەبات. چونك ســـرۆكی دوورگك ئوەی بیر چووە، ك نیشتمان و وت نـــ دەكدرێ و ن دەفرۆشـــرێ، شـــارەوانیش ئوەی لبیر چووە، ك ئو گنجانی تازە ژیانی ھاوســـری پكوە دەنن ناتوانن ل رووبری سد متركدا

ژوورك دروست بكن. شمان كوە پتش دووبارە دیرەكســـل دوو س گڕەك چند خانوویكی سد متریـــان تكداوە، ئمـــش پچوانی ،دیڤكانی مارۆكی دوورگی سوتارەك روونی قس زۆر ب رۆكو ســـئ چونكدەكات و شارەوانیش لرە دەیوێ لنو ترمان پـــی نوواھ وتارەكانـــی دیكبت، بم دەب ئوە بزانرێ، ك ھموو خانووەكان خـــاوەن برینی ھواـــكان

ساڕژ ناكات.

رەسول بختیار

كاتك لیكتر ناگین

علی حسن مستفا ١٩٥٤كرد ل شتر ئاماژەم پوەك پخۆم وخزانكم بارمانكرد بۆشار، دەســـتم كرد ب كاركـــردن، لپاڵ ئوەش ھاتووچۆی ئو چایخانانم برادەرانـــی پارتی ل دەكرد، كـــكۆدەبوونوە، ســـرەتا بۆماوەكی عوال مـــال چایخانكـــی كـــم ئیســـماعیل(مال ماتۆر)، ك نزیك بوو ل مخفری خانقا، پاشانیش جید، كید می ســـكـــچایخانبرامبر یانـــی فرمانبرانی كۆن لگڵ ئاشـــنایتیم لـــوێ بوو، ژمارەك لـــ الینگـــر و ھڤانی پارتـــی پیداكـــرد، لوان ســـید مجیـــد گردعازەبانـــی و كاكرەش نقشبندی، ك ئو دەم خوندكاری كۆلیژی مافی بغدا بوو و ســـاح شـــرە و….ھتد لـــ ١٩٥٧ فۆرمی ئندامیتیم پركردەوە و برەســـمی بووم ئندامی پارتی، ئو كاتش حرەسی شوان بووم ل دارستانی معســـكر تا چند مانگك پاش شۆڕش ١٤تمووز، ك زۆربمانیان كـــردە پۆلیس، لبر ئـــوەی من تواونبوو بگنامـــم ھندەك ب ئیش ماموە وخریكی ھندەك ئیشـــی البال بـــووم، تاوەكو كاك كات ئـــو كـــ محمدحســـن بڕوەبری بانكی كشـــتوكاڵ بوو و دۆســـتی پارتیش بـــوو بنی دا دامبمزرن، بم برادەرانی حزب گوتیان دەبی ببیت كادیر و داواشیان ن كرد كســـد حمكاك مح لـــ

ئیشم بۆ نكات. گردیایتی و بڕانتی لناوچی یاری لقـــی دوو بوومر بســـل م جار بكم كادیری پارتی، یكیپاسكیل چووم دوای ل بر فراوانی ناوچك حـــزب ماتۆرەكی بۆ كیم و ســـید یاســـینی ئامۆزای سید مجید ل دەشـــت فری ھاژوشتنی

(لخوڕین)ی كردم.پش چوونم بۆ ناوچك شیوعییكان لوێ پروپاگنـــدەی ژەھراویان بۆ ل كی جووتیارانـــی ناوچزۆرب گوای و كردبووە، كبـــ مدژی ئپیاوی كوردستان دیموكراتی پارتی رتدەن كادیرەكانـــی ،مریكایئناوچك تا دەستی ئاغاو خاوەن موككان ببوژنتوە. وام بباش زانی پش دەســـت كردن بكارەكانم كر ناوچســـ ك زانیاری لندھكۆبكموە، دوو بـــرادەر و ھڤای خۆشویستم ھبوو (حاجی محمد

سۆفی) و (قادر شخۆ)، ھردووكیان پیاوی ئازا، چاو نترس، دسۆزو خكی ناوچك بـــوون، دوكان و مایان ل ھولـــر بوو،پیوەندی بردەوامیـــان ھبوو لگڵ خكی ســـردانیان رۆژان ك گوندەكان، دەكردن. زۆرترین زانیاری پویستم وەرگرت دەربارەی ناوچك. یكم گوند كـــ چـــووم بحركـــ بوو، دیكی گورەو دگیرو خۆش بوو، زۆربی الوەكانی ئندام یا الینگری پارتی بوون، یكم كۆبوونوەمان لـــ مای مال محمـــد بحركیی ئنجـــام داو ھـــر لوـــش چند شـــانو پۆلكمان لناو گوندەكدا دروســـت كرد. شھید شخ محمد مامو زرار حوســـن و مال محمد یـــی و زۆری تریـــش كرانحركبحزبمان ركخراوەكانی لپرسراوی ل ناو گوندەكـــدا. بۆ رۆژی دوایی خۆم و مال محمد چووین گوندی شخشل، بھمان شوە ئوانیش ھندكیان دۆست و الینگری پارتی خد شممح) ك لریبوون، ھ ل (عیدسمایل حاجی س) لی)وشكۆبونوەكانماندا كران لپرسراوی گوندەكیـــان و نـــاوی ھندكـــی تریانم ل یـــاد نماوە، بۆی داوای

لبوردنیان ل دەكم. ،زندوا جار روومان كردە گوندی گك گوندكی گورەو فـــراوان بوو، چووین مای شھید (عبدولرەحمان زند) بـــرای كاك رمـــزی گمح ری برایان، كوھـــھید جو شـــ منگیری ئموویان دۆست و الیھبـــوون و خوالخۆشـــبوو (حمد (عبدولجبار)ی حمـــد)و ئمین برای و كاك (رەمزی) گزنو ھموو یارمتی دابـــوون لگم ئوانی دەشـــت زۆریـــان دام، توانیمان لبرینكی بڕانتیدا پتوترین و بھزترین ركخستن دروست بكین بیارمتی ھموو ئو دسۆزانی، ك ناوم ھناون لگڵ ھندك لو ھڤانی تر، ك ئستا ناوەكانیان یـــادم، كارەكانمان باش نایتوە بباشی و سركوتوویی بئنجام گیانـــدو توانیمـــان پوپاگندەی شـــیوعییكان نھین و توانیمان ســـرنجی خك بـــۆ الی خۆمان ریزی لناو ھموویان رابكشـــین ركخســـتنكانی پارتی رك بخین و تنانـــت كادری حزبی شـــیوعی ناوچك (سلمان مورتك) وازی لو ناوچی ھنـــا. توانیمان بماوەی دوو ســـاڵ ناوچك ل سدا ھشتا خۆمان، دۆســـتی الینگرو ینبك ك ،(جیدە سۆرم) گوندی گردەچارخۆی خكی قچۆغـــان بوو ئو دەم مای ل گردەچار بوو، باشترین دەوری بینـــی لـــ یارمتیدانی من بۆ پارتی، ل گونـــدی قچۆغان (حمدی حاجی عو) و (ســـلیم حمد)و ھمـــوو پارتـــی بوون و پشـــتگیری تواوی ئمیـــان دەكرد ركخســـتنكانماندا، لـــكاری مامۆســـتایانی گوندیش (رەئوف و مسعود كوڕانی كاك سید)ی كوری شـــخ مارفی ھرەج، ك خریكی

وانـــ گوتنـــوە بـــوون لگوندی زۆر و(ســـیدان) (خرابـــدراو) كرد لغیان نوھیچ در ســـۆزاندیارمتیدانی من ل ئیش و كارەكانم، خۆشبختان ھردووكیان ل ژیاندا ماون، باوكیان شاعیر وكوردپروەر بوو، چاالكان كاریان دەكردو بووە ھۆی ســـركوتنی ھموو الیكمان لكاری ركخراوەیـــی جماوەریدا. خوالخۆشـــبوو (حاجـــی عزیـــز خرابـــدراو) و (حاجـــی جباری) كوڕی و ھموو گوندەك، ك خزمی خۆی بوون، ل گوندی سیدیانیش فیزی ئنـــوەر عزیـــز، (حاجی مامۆســـتاعیزەددین برای ئفندی فیزی و مامنـــدی كوڕی ئنوەر)، دۆستمان زۆر بوو، ك و گوندانلحزبی نبـــوون، تنھا الینگرمان بوون لوانش سید عبدولرەحمان ل جدیدەی گورەو رەشـــید حاجی محمد تۆپزاوەیی و حمد ئمین تری پیاوكی چنـــد گزنیـــی)و ناوداری ئو گونـــدە بحرك وەك (حاجی حوسن باوكی مامۆستا زرار و كاك ســـدیق خای شـــھید شخ محمد مامو مام سۆفی باوكی مال (مال ئاشۆكان لگوندی محمد)و مین)، كد ئمد حمتاھیرو محھموو ئو پیاوە ناوداران ھریك لالی خۆیوەو بـــ خۆیان و خزم و كســـیانوە ل پنـــاوی كوردو كوردایتیدا بشوو بڕۆژ ب ئموە ماندوو بوون و ل پناوی ھمنی و ئاسایشـــی گوندەكیان بـــردەوام لـــ خباتی سیاســـی و چكداریدا ھاوشـــانی ئمـــ كاریـــان دەكردو بیارمتی ھموو الیك ل ســـای ١٩٥٨–١٩٦١ توانیمان زۆر چاالكانو كئیـــدارەی ناوچ ژانپشـــوو درببین بڕوەو ركخســـتنی تۆكمو پتو ل سر بنمای خۆشویستی و بوا ب كوردو كوردستان دروست بكین. ھمـــوو ئـــو بڕزانی، ك نـــاوم ھناون ھمـــوو گورەو سرداری مای خۆیان و دەم راستی ناوچكش و بـــوون گوندەكانیان ھمـــوو خككی دەســـت پاك و رەوشت برزو چاالك بوون و ھریك ل مای خۆیـــدا ژووری تایبتی بۆ ئوەی، سرەڕای ھبوو، میوانان كوا یارمتی باشـــیان دام ل رووی ركخستنوە، ئوەی زیاتر یارمتی كناوچ كاری كادریم ل منی دا لزۆر بسركوتوویی ئم دوو خای

خوارەوە بوون:- نڤاو ھموو ئـــھـــۆی ھ١- ببوو، كـــ دەســـت نیشـــانم كردن دەوری چاالكیان ھبـــوو ل فراوان كردنی ناوچكو گڕانوەی ھموو خككانـــی گونـــدەكان بۆ رگای

كوردایتی. ٢- دابشـــكردنی ئو پارە زۆرەی، كـــ عبدولكریـــم قاســـم بیاری لســـر دابوو دابش بكرت بسر جووتیاراندا.ك شـــش ملیۆن دینار بوو ل ســـر فرمانـــی پارزگاری ھولر (عالئدین محمود) یكمین پكھات ریف دوو لیژنـــســـموتل پارتـــی و شـــیوعی، رەزامندی

ك لیژننانی لكھپوەرگیـــرا بنونری پارتیمـــان، ك (یكمیان رەو سندەو دووەم ســـالح شـــبنخشین)بووین.لگڵ ئحمد یم نونـــری حزبـــی شـــیوعی بریتی بوون لـــ (یكم نوری عوســـمان دووەم محمد ســـیدانی قرەنی، سیمیان ناوەكیم ل یاد نماوە). بڕوەبری كردنـــی بچاودـــری الزراعی) (مصرف كشتوكای بانقی حسن) (محمد خوالخۆشـــبوو لیژنی دانانـــی دەچـــوو، بڕوە ھاوبش ھر پشـــنیازی ئوبوو، چونك خۆی پارتی خۆشدەویســـت دەنا پارتـــی رۆلی زۆری نبوو، من داوام لكرد دوو نووســـر بشوەی ئویش دامزرنـــت، بـــۆم كاتی داوەكمی قبوڵ كردو (سید مستفا سید حوسن و محمود حسن)ی زراند، كتی دانمـــان دامبۆ یارمئمش زیاتر كارئاسانی بۆ كردین لسرخســـتنی كارەكانمان ل ناو جووتیارانـــدا ل ڕووی سیاســـی و ئیداری و ئابوورییوە بھزی كردین و پیوەندی كۆمیتی و جماوەری زۆریشمان پیدا كردو ل ركخستنی خكـــی زۆر، ك پشـــتر الینگری كارەكانمـــان زۆر شـــیوعی بوون، سركوتووان بڕوە دەچوو، ئو پرۆس شش مانگی پچوو بیانیان ل دائیرە كارمان دەكردو ئوارانیش لگوندان. بـــم لگوندی گاینج، ك ھندێ شـــیوعی لبوو، شوك چووین (جیدە سۆرم) ڤاڵڵ ھگلكۆبوونوەمان گوندەكـــوە، نـــاو لگڵ دۆســـت و الینگرانی خۆمان دەكرد ل قوتابخانـــی گوندەكدا، ل كاتی كۆبوونوەكـــدا ل الین شـــیوعییكانوە بردباران كراین، لـــ ئنجامدا ماتۆڕەكم شـــكا. بۆ رۆژی دوایی لگڵ (رەشیدی حاجی حمد) تۆپزاوەیی چووین بۆ گوندی (كورگۆسك)، ك ئوكات شڕوشۆر ندەی سیاسی لوپاگم پبوو، بنناو گوندەكدا ھبوو، كۆبوونوەی یـــان ســـازداو لـــگخۆمـــان ل لـــ چواركـــس گڕانوەمانـــدا شیوعییكان بۆسیان بۆ نابووینوە ،كانی خوار گوندەكرزو نزمییب لكاتك ئم بینیمانـــن، گوتم كاك دەڕۆم تیژ بماتۆڕكموە رەشـــید زۆر بـــ كزەنو تـــۆش ســـاچم دەســـت بك نكار بھوە بوریایی مزانیان ئ وان، ككردن ئقتبناترســـین و بتیژی برەو ڕوویان كشـــانوە. پاشـــوپاش و دەچین ھر ك گیشـــتین الیان ســـومان لكردن چووین گوندی شیوەڕەش، یكـــم جار بوو لـــو گوندە میوان بین كـــ ھمووی شـــیوعی بوون، ك ،(ریملی كع) خۆشـــبووخوالخكـــی (خرابدراو) بـــوو، بم لبر خای چووبووە شـــیوەڕەش شینایی(كشتوكاڵ)ی دەكرد، ك كاتی خۆی لســـوپای عراقدا بڕاپۆرتی ھڤایكی بوو، دەرچوو پزیشـــكی چاالكی پارتی بوو، ئو شوە لالی دوورو كۆبوونوەیكی ماینـــوەو درژمان لگڵ ھندك خكی گوند،

ك ھاتـــن بۆ المان لســـرناكۆكی لنوان ئمو شیوعییكاندا كرد.

پاشـــان چوین زۆربی گوندەكانی تـــر، ك لـــ ســـنوری ناوچكی ئمشدا نبوون، وەك گوندەكانی( س) لرو شاوالئۆمكان و مزرارییھموو ئو گوندانش ڕكخستنمان دروســـت كردو ل گونـــدی ئیفرازو گردمامك لگـــڵ خوالخۆش بوو (علی بگ و میرانی كوڕی)، (كمال ئاغا) باوكـــی (كاك ھرم) ھموو

ھاوكارو الینگری ئم بوون. ھروەھـــا لـــو ماوەیـــی ك من كادری ناوچی برانتی بووم زۆر ھمنانو وشیاران مامم لگڵ خكی ناوچكو ئاغایانی گردی و برانتیدا دەكردو دژایتیم ندەكردن و ھرچندە پشیان خۆش نبوو، وەو لنوا جووتیاران وشیار بكرك

ڕكخستنكانی پارتیدا كاربكن. (بدرەدین علی) پارزگاری ھولر حمود ھات، كدیـــن مالئدوای عپشتر قائیمقامی رەواندز بوو، زۆر دژ بـــ كورد بوو، دوای ســـ چوار ساڵ تقاعد كرا و ل ماكی خۆی غـــدا كوژرا، ئاغـــاكان چونب لالی و نـــاوی ئمـــو كات و ڕۆژی كۆبوونوەكانمانیان پدا بوو، شو مفـــرەزەی پۆلیـــس دەوری گوندی بحركو شخشل و ئاشۆكانیان گرت، من ل گوندی ئاشۆكان گیرام، ھرلو گوندەش س چوار كسیان موو براینجووتیـــاران گرت. ھ للكۆینوە، بۆ قشـــی ســـوارە ی معاون پۆلیس، ك(رەئوف قۆج)خۆی الینگـــری پارتی بوو ل منی كی دووگردكانی بۆ لپرسی تۆ خئاشـــۆكان بووی؟ گووتم برادەركم لوێ شـــكارتی بۆ كردووم چووم سیری شكارتكم بكم. گووتی ئو یدا كرد؟ گووتم لبرادەرەت چۆن پسای ١٩٥٤ ل ڕگای مخمور پكوە ئیشـــمان دەكرد، گوتی قســـكانت ھمووی وەكو ڕاستین، منیش گوتم ئمـــری جنابت. ئـــوكات (كاك شمسدین) ھات الی (ڕەشید قادر)، ك حاكـــم تحقیق بـــوو، ئندامی پارتیـــش بوو، پی گـــووت (علی حسن) توقیف مكو با ب فك دەربـــازی بكین، چونك (بدرەدین علی) بری نـــادات. ئوە بوو من ئازاد كرام و(بدرەدین علی) دوژمن ب كـــورد معاون (رەئـــوف قۆجی) بۆ لكۆینـــوەی كشـــی ئاغاو جووتیـــاران بانگ كردو ئاغاكانیش ھندكیان ل الی دانیشـــتبوون پی گـــوت كام الیان تاوانبـــارن خاوەن معاون جووتیـــارەكان؟ یان موك یشتمپاشـــا گ رەئوفیش گووتی: ئو قناعتی، ك ئوەی خاوەن موكـــكان دەین درۆیـــو ئوەی جووتیاران دەین ڕاست. بدرەدین علـــی بـــم وەم تـــووڕە بوو، یكســـر ب مدیر شـــورتی گووت دەب ھـــر ئمرۆ معـــاون رەئوف بگواســـترتوە بۆ سیدەكان، تنیا لبر ئـــو وەمی، كـــ ل دژی

ئاغاكان دایوە.بشی دەیم

علی حسن مستفا: پیوەندی كردنم ب پارتی دیموكراتی كوردستانوە

ل ھموو وتك ھونرو ھونرمند پایی خۆی تم ووە لداخم بدەنـــرێ، بزی لو ریھ وەتا لن، ئردەكھون ی بازرگانی بوانزۆرن ئ ب ك، رۆژانندرممایی كوردی ھونكی سینفیلم٢٠ $ چووە بۆ بشداربوون لو فیلم، ك پارەكی

ناكات رۆژانی كركارك.ھر ل ھمان فیلمیش ھونرمندك لبر كمیی بی گرستكی بشداری نكرد، چونك نیویست

وەك كركار سیر بكرت. ل چونك ،ـــوە فاوـــم ئاگاداربن، ئدە بۆیوتـــان ھونرمنـــد بپـــارەی ھونرەكی ڤیال ختی كوردیش رۆژاندبندی برمـــت، ھوندەك٢٠ $ دەدرت+ ل فیلمكی ســـینمایی ك بسدان

ملیۆنی بۆ خرجكراوە.

فاوڵ

كارمند

یگشت

و: ئازاد مستفا محموود نـــبھ بـــكار راســـتییكان واژە روی وتكان "زمان"و مســـلی من. ئدا دەگركردنـــی منداف لمنـــداڵ فردەكین جیاوازی لنوان دەســـت و پ و پنجكانی دەست و

پنجكانی پ...ھتد، بكات. ل ئوەی جی داخ، ك"ئندامكانی بـــ لســـرەتاوە ھـــر زاوزێ" پروەردەی نھنییان دادەپۆشـــرێ،

ناوەكانی زۆرینی منداڵ كاتكیش فردەبت، لشـــی ئندامكانـــی ئینجـــا پاشـــان دەبینـــت، ك ئم ئندامانش بالوە نراون، پاشـــان ك دەبینت حرام لســـری وەكو ئوەی گوێ بیستی ئوەی دەب پی بووترێ"كورە دەســـت مك ئوت" ،"یكخ" "یان"پیس "!یبیان "عكـــ وادەكات لبـــارەی ســـكس و بھدا زاوزیـــوە ئندامكانی

بچت. ندامم ئئ ت، كر بكرف منداڵ دەبلدوایوە ئـــوەی چووك"كر"ەو دت"گـــون"ە، ك ھلكـــ گونكانی ی كچ دەبروەك منداھـــ ،دایتفر بكرـــت ك ئم ئندام"زێ"یو ئو دووەش"لوەكانن" – الشفران- ئـــم زانیاریی ســـرەتایین زۆر لـــوە كـــم دەكنوە، كـــوا ئم ئندامان بشـــونی پیس و حرام تترە، كالمن و زۆریش ســـدابنرنیوی ناڕاست یان شوبھاندن بكار

بھنرت.

مندان و رۆشنبیری سكسی ــــــــــــــــــــــوزات و ســوەجــات رۆــیــان ــی مــ بــرگــریــكــردنــی ل

شرپنجی ممك* خواردنـــی ســـوزات و میوەجات پنـــج جار ل رۆژكداو ب بی كم رگریی دەدات بشـــن بچ مو ھ

لش دژی نخۆشیان. كـــوا * خواردنـــی خواردەمنـــی رۆژان وەكو دایـــت A ڤیتامیـــن ناغ فرە گرنگو سپتاتزەرو پگبجۆرك، كوا ڤیتامین A ماددەی بتاكارۆینـــی تدایـــ، ك ئویش ماددەیكـــی خۆراكـــی زۆر بھزە نای تووشی شـــرپنج ببت، لـــم توژینـــوە زۆر ئســـتاش بووارەدا ل ئارادای بۆ بكارھنانی رگریكردن لب لـــ م ماددەیـــئزۆربی دەردە شـــرپنجییكان،

لوانش شرپنجی ممك.

* خواردنی خواردەمنی، ك ڤیتامین C تدای ب بی زۆر ھر پویست وەكو خواردنـــی مزرەكان"پرتقاڵ،

لیمۆ...ھتد، بیبری سوز". * كۆمـــی ڤیتامین B ك جۆرەھا وزات و میوەجات، كگۆشـــت و سرشتی برگری لش بھز دەكات ت، بۆیـــك دادەنرك و زۆر بـــ ك گـــدار، ســـوزاتی خواردنی گیان سوزكی تۆخ، لپناوی پاراســـتنی ل نخۆشییكان بالی كمـــوە ســـ جـــار لـــ ھفتدا

پویستن.

پوشۆ لچوار الوە ك سنوور و دیواربند و جیرانم ھیـــ ئاوەڕۆی قورس و رایی كارەباو ستوونی بردەستم و دارو دەستم ل لدانوەی فیووز و دابینكردنی ئاو بلدانی پمپ، ك بتوانـــم گیروگرفت و كشـــو ملمالنـــی ژیـــان زاڵ بـــم منداڵ و خـــزان و خانوادەكـــم لم رازی ،بیـــان نیی و رەخنبـــن و گل وە بكانی ماداویستییموو پھكم، دابین دیاریكراو مووچیكی كوات من حكومتكی سربخۆم و حاكمكی دیموكراسی خواز و ئاشتی

و تبایی نو مای خۆمم. ك لكی م لـــك گوم كاتبـــ

جیرانكانم دەب، ك رۆژان شڕو ئـــاژاوەو ھاواریانـــ، خوا نانكی پداون، بم نازانن لتی بكن و وە، كنوەی بیربكئ بیخۆن، بكورد دە:"پارەی ســـپی بۆ رۆژی رەش"ب كارەبا نتوانن ســـركت لدەنوە ئاوی پـــاك و جۆگی و بـــردەرگای مایان ل زب و مش و مگز رەخنـــو گلیی كۆنیان لســـرب مئموری ئاو و كارەبا رۆژانـــ لبـــردەرگاو قـــرز كۆ ببتـــوە، كوات بخوكری ئم ما، گورەی ئم ما، پویستی ،یوە ھخۆداچوونگۆڕان و ببئم داتپیوی ژرخانی بوژانوەو ما پویستی ب چاكسازی و لك

حایبـــوون ھیـــ، ئوكات پاش گـــۆڕان و بوژانوە ژیانی تبایی و پكوە ژیان بخۆی ب من حاكمم و دەتوانم فرمانی ماڵ و ئندامانی

خزانكم بكم. كاتـــ بۆچوونـــدا لـــم ھـــر ر لك ھندنگایری خووەبڕبســـرەتای ســـای خوندن ھموو پداویســـتییكانی بۆ خوندكاران لمیالكـــی ھـــر دەكا، دەبیـــن مامۆســـتاو پرتووك و بردەست و پاككردنـــوەی تانكییكانی ئاو و جوانكردنـــی باخچـــو ھدانی ئـــای گشـــی وت و گرنگیـــدان بـــ سیســـتمی نوـــی خوندن، كوات ئم بڕوەبرە با ب: من

حكومتـــی قوتابخانكی خۆمم، چونك خوندن و پۆسی پروەردە ب سركوتوویی بڕوە دەبم، من بۆخۆم حكومتـــی پۆل قوتابیم، واتتن، كوەی دواڕۆژی ونـــ كپكھاتی حكومت و بڕوەبردنی دەوت ل ھاووتیانی ئم شارەو دەقوووە ھتسۆزی وسی دك

و پكدت. لـــكام دام و دەزگا بڕوەبـــرو یان لپرسراوكی بیانی و بیگانو ھاوردەی دەوتی دیك ب ھموو م كاتن، بتو وم خاككوڕی ئكنناسكی مرد منداڵ ك لجیاتی باوكی جادەو بر دەرگای ماكان زڵ عرەبانیك دەكاتـــوە پاك فێ دەدات س عارەبان ل قووتی

بیبسی و فافۆن كۆ دەكاتوە. كاتك فرمانبرك ب خزمتكی ،یو پایم خـــاوەن زەوی و پلك

بم مامۆستایك بیانی زوو برەو قوتابخان دەڕوا ھشتا منداكانی رۆژانی لترسی لخوی شیرین نان بشی مووچكی منداكانی

.و زگ ل تـــازە مامۆســـتایكی كاتـــ كار دەبن دەست بنزیكترین شوبۆ مامۆســـتایكی دیكـــ، ك دە سان لگوندكی دوور ل ئاوەدانی و لپرســـینوەو فرمانی زیاتری

.دەبر زاسب ســـتكردن بـــرمـــان و ھكارو فپابندبوون ب نیشتیمان دسۆزی و پاكی و دوور ل گندەی و یكسانی بۆ مـــاڵ و دەوت تـــۆ دادوەركی راســـتگۆی گۆمـــكاو جمـــاوەر پاپشتت دەب، وت ل بوژانوەو ،ئاوەدانـــی و خۆشـــگوزەران دەبئوكات با پنجكانم بۆ ھبژاردن

.نۆش دابك ل

كرنۆش دایكانم لنجپ كات

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

9

ئا: بدرخانیــكــیــزی و یــكــدەنــگــی میشھھنگاوكی و رانجوام ھوستكی و ـــاری داواك برامبر ل شتب بكات زۆربــی رەنگ ك خواستكان، و رگا ســر ھنانوە و ھــۆشــداری داخوازیك بت بۆ كاری ناڕەواو سنوور بزاندن و ھندك جار زوم و زۆری و پشیلی ماف و شاردنوەی راستییكان، ككوەی (واژوو)ش یكۆكردن تبھلو فشارانی، ك ھوست وەرگرتن كیدەست یكەنگی و تبایی و ئم برامبر و دەســت ــردەم ب بۆ

لناو خكی زیاتر دیارە دیاردەیش بدنیا بئاگا ھۆشیار و خوندەوار و ژیشمل دەوروبر سرھدەدات، و بر ئمی دەكــرــت، ل پــیــەوی كسایتی (٧١) ئیمزای دەستیشتان كۆیی شاری دانیشتوانی و خك و سای ل ك ئدەبدۆستن، و ھونر برچاوی بۆ ناڕەزاییك وەك ١٩٥٤دا دەستوەردانیان ھمبر ل دەســت شارەوانی ھبژاردنی كاروباری ل

سلمانی كۆكراوەتوە.داواكارییكان:

گیراوەكان تـــواوی ئــازادكــردنــی -١

رووداوە ئم بھۆی ك سلمانی، لدەستبسرن.

پارزەر ھـــردوو گــڕانــدنــوەی -٢بۆ و جلیل ھوشیار) مستفا (عومر

سلمانی.٣- دووبارە كردنوەی ھبژاردنكانی

شارەوانی.ئوانی سزادانی و لپرسینوە -٤پشیی دەستووری عیراقی و یاساكانی

ئم بوارەیان كردووە.* ئم دیكۆمنت لالین بڕز (كمال محدین)ەوە نردراوە، ك بۆ یكمجارە

بودەكرتوە.

یشت

گ

بدوھوشیار علدوای شـــڕی"ئاوباریك"ی سای ١٩٣١ی دەڤری گرمیان، شخی حفید بناچاری ملكـــی حكومتـــی تســـلیمی خـــۆی كـــردەوە، دووریان ئوســـردەمی عراقی خستوە بۆ خوارووی عراق، دەستبسربوو لژر چاودری حكومتی عراقی، ماوەیك ل"سماوە" و "ناسری"بوو، سردەمكیش ل شارۆچكی"عان"و ئوجا بیارمتی و ھاوكاری ھندێ لگورە پیاوانی كورد تواندرا لسای ١٩٣٣ بیھننوە شاری بغداو لوێ

لسر زی دیجل ل گڕەكی"سلخ"حكومت خانووكی دابووێ، ماكی لنزیك مای خوالخۆشبوو"رەشـــید عالی گیالنی"یوە ی دەھات لردەم جمی ھكبوو، دیوەخانگورە پیاوان و ســـرۆك ھۆزەكانی كورد و عرەب، پیاوانی میری ئوسردەم تنانت ھندێ ل پرلمانتارو وەزیرەكانیش ناوە ی كو كوردانردانیان دەكرد، خۆ ئناوە سلكوردستانوە دەچوون شاری بغدا ئگر بئیشوكاری بازرگانی و تایبتی خۆشیان

بووای، ئوە ھر سردانی شخیان دەكرد، شـــخی نمر بۆماوەی"٨"ھشـــت ســـان بمجۆرە لبغدا ب دەستبسری مایوە، بھیچ شـــوەیك نیدەتوانی و حكومت لندەگـــڕا بگڕتـــوە كوردســـتان، تا ھراكی"رەشید عالی گیالنی"ك لمایسی ســـای ١٩٤١ روویدا، شـــخ ل فرستكدا بیارمتی ھندك لـــ پیاوەكانی بغدای بجھشـــت و خۆی دەربازكرد، گڕایوە كوردســـتان و چـــوو ل"داریكلی"ناوچی خ لش ی كو ماوەیی دانیشت. لبازیان لبغدا دەستبسر بوو خكی زۆر لدۆست و ھڤان و نووسر و شاعیران و قوتابیانی كورد ئو وەختی ك ل كۆلژەكان لبغدا دەیانخوند ناوە ناوە رۆژانی ھینی سردانی شـــخیان دەكرد، لوان خوالخۆشبووان ســـید ئحمدی خانقا لـــ كركووك، حیلمی، رەفیـــق كوردپروەر مامۆســـتای زیوەری شـــاعیر، پیرەمـــردی نمر، مال محموودی بخود، شخ محدینی شخ ساڵ لھولر گلكی دیك. لم بارەیوە مامی بڕز مامۆستا"نژاد برزنجی"لدایكبووی سای ١٩٢٠ی شاری ھولر، بۆی گاموەو گوتی:" لسای ١٩٤٠ ل بغدای دەمخوند، ل "دار المعلمین الریفی"ندكار بووم لخوزۆربی ھرە زۆری رۆژانی ھینیان لگڵ قوتابیی كوردەكانی دیكی شارەكانی دیكی كوردستان ك لوێ لبغدای دەمانخوند

دەچووین خزمتی شخ محموودی حفید، جاركیان لبیرمـــ چوو بووین خزمتی، بینیمان خوالخۆشـــبوو شـــاعیری گورە "حاجـــی تۆفیق بـــگ، پیرەمـــرد ١٨٦٨- كجلیســـم ل ،یومریش ل١٩٥٠"ی ندانیشتبوو، لكاتی قسكردندا شخی حفید پیگوت:"ئرێ نمرو پیرەمردی روویكردە مسرەفزادە دەن"مامۆستا بخود" لسای ١٩٢١ شـــیعركی بزمانی توركی لشـــاری كركـــووك داناوە، ئگـــر لبیرت ماوە،

بۆمان بخونرەوە؟!. دیـــوان گوتی:"قوربـــان پیرەمردیـــش

."!یگوبشخ ك گوی لو قسی بوو كمك رەنگی گۆڕاو ئینجا گوتی:"نا نا مســـرەفی زادە، ئوا ئمن ئو گویم بی!" ب ئیشارەتوە ھردوو پنجی دەستی وەكو مقس لكرد. ئینجا پیرەمرد گوتی: شخ بمالت، لبن گوت بۆت بخونموە!" شخ فرمووی: نا نا مســـرەفزادە بدەنگ ب با ھموومان

گومان لبت. پیرەمـــرد گوتی: قوربان لالیك تۆ دەی دەستم لگڵ بنمای مالیك تككردووە، وازم لسیاســـت ھناوە، دەخلم بســـر ھیچوە نیی، لالیكی دیك باسی كوردیتی دەكی!. شـــخ گوتی:"مسرەفزادە من تازە پیر بوویمـــو توانای شـــڕو خباتكردنم نجانو گكم بم ھیواو ئاواتماوە، بن

ھی، ئوانی پیاوی دواڕۆژی میللتن"شخ مدا دەســـتی بۆالی ئو قســـانكاتی ئلدرژكرد، كـــ ئم كۆم گنجك بووین ئوجا دانیشـــتبووین. لخزمتـــی لوێ پیرەمردی نمر تاك شیعرەكی خوندەوە، گوتـــی بخـــود دەـــت: پرتـــوی رەئیم

بودر"بخود"قۆی ئستونمونجلی عونســـرم كورد ئولدغیجون ئیستمم من فیسی ئوكاتی "بخود" مال محموودی نمر لشـــاری كركووك بووە، حكومتی بریتانیـــا ویستوویتی"فیســـی كوڕی حوسن ١٨٨٣-١٩٣٣"بكات ملیك لوتی ســـتاوە بش ھســـتبو مراق، بۆ ئعراپرســـییكی گشتی لســـرجم لیواكانی عـــراق ئنجامـــداوە، لـــو راپرســـییدا دانیشتوانی شارەكانی سلمانی، كركووك، دەنگیان بـــۆ نداوەو ب پاشـــایتی ئمیر فیسی كوڕی حوسن رازی نبوون، ئم شیعرەش لســـای ١٩٢١ – ١٩٢٢ گوتراوە، بخـــود یكك بووە ل ھڤـــاڵ و ھۆگرانی شخ محموودی حفید، چۆن رازای دەبت، كوا ملیكـــی كوردســـتان دوورخرابتوە بۆ وتی ھیندســـتان و كابرایكی بگانش لوتكی دیكوە بنن و بیكن ب پاشـــاو گورەیان، بۆی بم درە شـــیعرە بیروڕای خـــۆی دەربیوەو پ بـــدڵ ھاواریكردووەو

گوتوویتی : .ی رازی نیمم ناوێ، پیسمن كوردم و ف

شخ محموودی حفید و پیرەمردی شاعیر

بارەت بی ١٩٥٤ سسا یزی كوردان لكی ینامگمینجار بكدرخان بۆ یب ئازادكردنی عومر دەبابو جلیل وشیار بودەكاتوە

پوشۆ خدرو وتی دوورە و ئاوارەیی ــاڵ دوای"١٧"سغریبایتی لمانگی ٢٠٠٨/٧ لگڵ ئاسۆی ھاوڕم ل فۆكخانی نودەوتی شاری ھولر باوەشمان پكداكردو فرمسكی شادی و خۆشی و بدەم گریان و پكنینوە ئم پارچ ھۆنراوەی لبر خۆی بۆ دەوتم و

بخاكی نیشتیمان شادو بختوەر بۆوە: "لدوای ھموو دەرگا داخراوەكان

تیشكی رۆژ لدەرزی دەرگاكانوە دێ لدوای ھموو گریان و فرمسكك كی دەبك ژان دەیگرێ و منداژن

نـــدەو خــامــبـــــزەو خـــ ـــ ئـــــوەی بدەستدەكوت

بشین و گریان لدەستمان دەچت نفرەت ل باروت و تڤنگ و چك

بچی خامو معریفو دەست و چك" ھر بشادبوونوەی ھولری قومنارەی پشكوتنی ئو بدیكردنی و سركش شار لشقام و پارك و باخانی برزو ناوەندی خوندن زانكۆو دەیان كردنوەی رووی گشاوە. خندەی بــزەو زیاتر و ب بوو دەكرد، شاد بدی ئاسۆی ھاوڕم زۆر خككی ك كتب، خانی ــان دەیبلشاو بدوای خوندنوەو كینی كتب و سرچاوە زانستییكان و بین: شادبوو شار برەو مدەنییت و رۆشنبیركی فراوان خكی داپۆشیوە، گنجان ئاودەی خوندن باخانی زانكۆكانن، تواوكردنی و برەو شار و تونل پردو بــرزە و برز شارستانییت و ئاوەدانكردنوەو پشكوتن

.نگاو دەنھبارزگانی ناوەندی وتكی وەك ھولر بازاڕی و ئــازادی بھۆی دەكرت، بدی ئازادەوە دەیان دەومند و بارزگانی ئم شارە روو ل وتانن بۆ گشت و بازرگانی ل شارەزا و زمان فربوونی ئاۆگۆڕو و

كلتوور و دابونریتی كوردستان و وتان. ئــازادی و ئاشتی و ئاسایش شانازیی نیاید خك گرتۆتوە، ھرمكمانی لسامان و ماڵ و گیانی، بم كاتك شاری ھولرم بجھشت تروسكایی و ھیوا لدەم و چاوی لپرسراوان بدی ندەكرا، سنگر ــان و خۆ پ چككردن و گرتن و راوەدووندزی و گندەی و خۆكوژی، شار خامۆش و

خاپوور و وران بدی دەكرا.

ھولرم بجھشت جیرانی دەستی راستم دەست جیرانی و كسك ئــای ھگری كردو بــوون، زەرد ئای ھگری چپم

خنجریان بۆ ملی یكتر تیژ دەكرد. رەنگك چ بكم لبر كراسك نمتوانی ھبژرم، نمتوانی دۆستایتی خوندكاران و حزبایتی كلتووری بكم، قوتابیان و ن چسپابوو، شار لمشكی وا حیزب برۆكی دەست كورسی بوو خۆشییك لپرسراوان و ھردوو حیزبی دەستداری ئنجامی باجكو ئستا بۆی گرتبوو، كمان لزو خدەخۆین، دەستی دەستی ھ نودەش دەستوور مشھدانی دەكــوژن. پك ١٤٠ مـــاددەی و سقت بــیــاری و گ" بح موتسا"كی دیكالیدەخات، ل تبخر كركووك ب ك ،دەزانــ ھلی مئ سلمانی، یان ھولر شاری سر عراق، ئازادكردنی پاش ئنجامكیتی دۆالر ملیۆن بچند پویستی كركووك ھبوو، ئستم ك بقسی لپرسراوك دەكــردو ــار رزگ بیكجاری ــارەی ش ئــم كركووك دەگڕایوە باوەشی كوردستان و پاك دەبۆوە لعرەبی شۆڤنی و ھاوردە، كردنوەی و حیزبایتی ملمالنی بــم زۆرترین بارەگای حیزبی، رەسنایتی و كوردستانیبوونی كركووك و گڕانوەی بۆ

سر ھرمی كوردستان لبیركرا. حیزبایتی تسك و ملمالن گر ئستاشی لبراكوژی نیی كمتر چی لگدابت، بسر كــ ئنفال، و بـــاران كیمیا و وتكمان ھات، دە كوات با ئم ئازادی و دیموكراسی و ئاشتیی ك لھرمكمان ھر شــارمــان و پبدەین پـــرەی دایــجــوان و دڵ و دەروونــمــان جــوان بكین، روو و بكین لبیر حیزبایتی كلتووری كورد مای ریزی یك و بیكپارچیی

ھنگاو بھاوین.. برەو یكبوونی كوردستان پرتووككمان گشی و پرلمان و دەســتــوور یھدەستوورە ئم ھموومان با ،كوردستانئم پرتووك بخونینوە بۆ خزمتكردن و تبایی و پكوە ژیان، تا برەو ئاسۆیكی رووناك و كوردستانكی ئارام و گڕانوەی ھموو پارچ داباوەكان بۆ باوەشی دایكی چاوی كوردستان ئمۆ ك نیشتیمان.

.مانل

ئوەی ب بزەو خندەو خام دەستدەكوتب شین و گریان.. لدەستمان دەچت

پیرەمردی نمرشخ محموودی حفید

puk-mediaھونرمنـــدی ســـینماكاری كـــورد شھرام علیدی یكمین فیلمی بندی ســـینمایی خۆی ب نـــاوی "دەنگی ئنفـــال" ب ونگرتنـــی ھونرمند توورەج ئســـنی ل چندین شاری

ھرمی كوردستان ون دەگرت.ب پـــی راپۆأتی راگیاندنی گشـــتی ئنفال"، "دەنگی ســـینمایی فیلمی ئم پرۆژە ســـینمایی ل دەرھنانی

شھرام علیدی و ل برھمھنانی وەزارەتی سینمایی بڕوەبرایتی ھرمـــی حكومتـــی رۆشـــنبیری "دەنگـــی كوردســـتان. ســـیناریۆی ئنفال" ل الین ھونرمند شھرام علیـــدی نووســـراوە و ناوەرۆككی كۆمیتی ھی و ل أاســـتیدا ئم فیلم بیرۆكیكی ئازادە ل كارەساتی ئنفـــال. ژینۆســـایدی دتزنـــی

تا ئســـتا نزیكی ســـتا ھشتای لووكیشـــن وات شونی ونگرتنی فیلمی ســـینمایی "دەنگـــی ئنفال" ل شـــارەكانی ھولـــر، رەواندز، كركووك و دھـــۆك ھبژردراوە و بأیـــار وای گروپك بـــۆ ونگرتنی م فیلمجۆراوجۆرەكانی ئ كانسس

.و شارانئ برۆنل فیلمی سینمایی "دەنگی ئنفال"دا

كۆمك ئكتر ل ھرمی كوردستان و وتانـــی ئران، توركیا، ســـوید و ســـووریا رۆڵ دەبینـــن و ھروەھا ژمارەیك ل ستافی پیشیی سینمای ئران شھرام علیدی ل ساز كردنی

ئم فیلمدا ھاوأیتی دەكن. ھونرمندانی بشـــداربوو ل فیلمی :نفال" بریتین لمایی "دەنگی ئسیننووسری سیناریۆ: شھرام علیدی.

دەرھنر: شھرام علیدی.برپرســـی بڕوەبری پالن: ساسان

سالوور.ساســـان برھمھنان: بڕوەبری

سالوور.بڕوەبرایتی راگیاندنی گشـــتی: منووچھر و جیھانـــی منســـوور

جیھانی. رۆشـــنبیری وەزارەتی برھمھنر: حكومتی ھرمی كوردستانـ دایرەی

سینما.راگیاندنـــی گشـــتی فیلمی ســـینمایی "دەنگی

ئنفال".

شھرام علیدی فیلمی سینمایی دەنگی ئنفال ساز دەكات

شھرام علیدی

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

10

خوو، ھیوایه ت، دیارده جیاکانمرۆڤه کان ھه ر یه که و نه فســــیه تی جیاو و خوو ھیوایه تی جیاوازیــــان ھه یه ،ئه وه نــــده کــــه متــــووی به شــــتکه وه گرت، به تایبه ت ئه و شــــته ی کــــه زیان به تــــه وای ژیانی ده گه یه ن، تۆزک نایباته پشــــه وه ، خزمه تــــی پناکا، دروستبوونی که لنی گه وره که به درژایی ژیانی کاریگه ری پوه دیاره ، ھه نــــدێ دیارده و ئارةزوو له ســــه رجه م وت و نه ته وه کان ھــــه ن، به م له ھه رشــــونک به جۆرــــک باوه و تــــی ده روانن، زۆر له شــــونه کان به داھاتی ماددی وکاری ده زانــــن و باجيش ده ده ن به ده وــــه ت، به م له نو نه تــــه وه ی خاوه ن داب ونه ریتی باوی تةقلیــــدی، کاریگه ر به کلتــــووری دینی،له کۆمه ــــی کورده واری و ئیســــالمی عه ره بی و...ھتد ئه م دیارده یه به چاوکی ســــوک ســــه یر ده که ن ومرۆڤه که ش به خراپ له قه ه م ده ده ن له په یوه ندیيه کۆمه یه تییه کانیش خۆی لبــــه دوور ده گرن،دیارده کانی وه ک: درۆکــــردن، قومار، دزیکردن، گه نده لی، ته خشــــان و په خشانکردنی داھات و ســــامانی وت، خیانه ت، ھه ر دیارده یه کی تر که دژ به یاساوشه رع بت و یا کۆمه ل قبوی نه بــــت و نه عله تی لبــــکات. ئه م دیاردانه ش خه کی خۆی ھه یه ، که گرنگــــی پده ده ن،ھه یه له نائاگایی و ناھۆشیارییه وه یه ، به م ھه شه خاون توانای مادی یا ھۆشیاریشه، بۆ نمونه درۆکردن، ھه یه فربووه ناتوان وازی لبن،ھه شه به پی رکه وت و به رژه وه ندی شه خسی یا حزبی درۆده کات،به م زۆرترینیان بۆ به رژه وه ندی شه خسی درۆده که ن ده ن ئه وه سیاسه ته !!!،له که سکم پرســــی بــــۆ درۆ ده که ی؟له وه المدا گووتی:"مــــن ناتوانــــم درۆ نه که م، له گه ڵ خونم تکه ڵ بووه ، ھه ر واش لاھاتووم"، له حزبییه کیان پرسی بۆ درۆ ده که ی؟ گووتی مه سله حه تم پرسی له سیاسیيه کیان له وه دایه ، بۆ درۆده که ی؟ گووتی من سیاســــه ت ده که م ئه گه ر وانه که م

چۆن بتوانم حزبه که م سه رخه م. له کاتی ھه بژاردنه کانداوه عده و به لنی زۆر ده درــــن به خه کی، ئه گه ر له کۆمه ی رۆژئاوایی، ئه و حزبانه ی ســــه ر ده کــــه ون و به ڕوه بردنی وت ده گرنه ده ســــت،ئه گه رله کاتی حوکمکردندا به رنامه ی به یان کراو به لنه کانیان جبه جــــ نه کرد، ئه وا له خولی ھه بژاردنی داھاتــــوودا ده نگیان پناده نــــه وه حزبکی تر ھه ده بژــــرن، یا ئه گه ر له کاتــــی حوکمدا دیارده یه کــــی گه نده لی یــــا ھه ر که م وکورییــــه ک له ئیداره یا له ھــــه ر به رپرســــک روویدا،ئــــه وا له ســــه رجه م که ناله کانــــی راگه یاندن به تروته سه لی باســــی لوه ده کرێ بۆ ماوه ی چه ند رۆژک،زانیاری پویســــتیش ده خرته به رده ســــتی رۆژنامه وانان،که سیش له لدوان ناسله مته وه ،لپرسراوی س به رپرســــی که م وکوڕی یا خاوه ن که م وکوڕییه که بودوو ده ست له کار ده کشته وه،لپرسینه وه ش له الیه ن و

که سی به رپرسیش ده کرێ .بــــه م له کۆمــــه ڵ و وتانی خــــاوه ن کلتــــووری بــــاوو وایــــه ئاســــاییه ،پیان درۆکــــردن تةقلیدی،دیــــارده ی سیاسه ت ده که ن، ھیچ کات نه بووه به لنه کانی سه رده می پروپاگه نــــده ی ھه بژاردنه کان بھننه دی، ده ن ھشــــتا حکومه ت ســــاوایه ،زروف له بار نییه ،له به ر ھه لومه رجی ئیقلیمی و نو ده وه تی ناگونجــــ، گه له که مان دوژمن و ناحه زی زۆره ، ناھلن فالن و فیســــاره کــــه ل وپه ل بگاته وته که مان، فالنه حزب به کرگیراوه یا جاسوســــی فالنه وته ، یه کتری به تۆمه تی ســــه یر تاوانبار ده که ن،تانه و ته شــــه رو ناوناتۆره ی نابه ج له یه کتــــر ده نن،به ده یان بوبیانوو پاساوی الوازی تر ده ھننه وه بۆ خۆ ده ربازکردن له به رده م پرســــیاری ھاووالتیان ،ده ســــه الت ده ســــه تی بۆماوه یی وبنه ماه یی ده بت،زه ریبه کان وه کو پویســــت نادرن،به ده یــــان دیارده ی گه نده ی و دزی تاوانی ســــه یر ســــه یر ده ده ن لپرســــینه وه له گه ڵ که س ناکرت،داھاتی وت به ده ست چه ند که ســــکه وه ده بت ب حساب سه رفی ده که ن،ھــــه ر که س و الیه نــــه به که یفی خۆی باراش لــــه ئاشــــک ده ھاڕێ،جۆره ھا نه خۆشی و دیارده ی نه گونجاو وتــــاڵ له نو ھاووتیــــان دا بو ده بته وه بچاره ســــه ر ده مننه وه زیاتر ته شــــه نه ده کات و بۆگه ن ده بت، ژیان و گوزه ران زه حمه ت و ناخۆش ده بت،خه ک ھیالک و ماندوو ده بن بۆ چۆنییه تی دابینکردنی ســــه رچاوه ی ژیان، مرۆڤی ریــــاکارو درۆزن و دوور وو زۆر ده بــــن به ھه ر نرخک بت خۆیان ھه ر زانفرۆشی ده ســــه ت ده که ن ، زۆرینه ی خه ک له به ر ھه به زو دابه زی نرخی شــــتومه ک و گرانی بازاڕ، ،نت ناموه بردنی وئاگایان له ره وشــــی سیاسی و به رتاکــــه کان ھه رده م له بیرکردنــــه وه ی دابینکردنــــی ژیانن، وتانی ئیقلیمی سوود له م جۆره بارو دۆخه ئاۆزانه ده بینن بۆ ده ستخستنه ناو کاروباری وت و کرینی چه ند که سک

بۆ کاری ھه واگری و سیخوڕی.له ھه بژاردنه کانی داھاتووش ھه ر ئه وانــــه ده رده چنه وه، که له ده سه تن، دروشم و به رنامه کان جوان وبریقه دارن، خه کیش چه ند رۆژک به خۆیانه وه خه ریک ده که ن ، ھه ر که ھه بژاردن ته واو بوو ئیتر که سیان له بیر نامنی،جۆره ھا ئیتفاقیه و ئیئتیالف ده کرن بۆ به ڕوه بردنی ئیداره ی نوێ، جارکی تر چاوشــــرکانی نوان ده سه ت وخه ک ده ست پده کاته وه ،لپرسراوانی نوى حزب له نو حکومه ت ده ن جارێ ئمه ھه ین خوا که ریمه بۆ ھه لبژاردنکی تر،ئه وه ی ناڕازیشــــه با بۆ خۆی ســــیر بخواو زووڕنا لبدا،تا ئمه

خه باتمان ده کرد ئه وانه له کوێ بوون!

یوسف منتک - ئه لمانیا

ل تاراوگوە

دیارده یه کی تر که دژ به یاساوشه رع بت و یا کۆمه ل قبوی

یادكردنوە

یوسف منتك - تایبت ب بدرخانکۆمیته ی رکخستنی ئه مانیا بۆ رزلنان یه کتی پشکه وتووی کادری مه رگی له کــوردســتــان جــوانــه مــه رگ( نیشتمانی ده روش)یه که م ئیبراھیم شاسوارمسته فا سایادی کۆچی مه رگی ناواده ی له شاری، یادی ٢٠٠٨/١١/١٥ له ئه مانیا، ئسنی ئسن شاری شون گا ، له شکۆی پئفیس فست ھاله ، ریدینگه ر شتراسه ١٠، سی دوای نیوه رۆ، کات رۆژی شه مه ، جه الل، نونه ری مام به ئاماده بوونی کۆمیته ی ئه ندامانی وکارگرو به رپرس رکخستنی ئه مانیا، خزان و بنه ماه ی جوانه مه رگ وخزم و ھاوڕیانی، ئه ندام و دۆست و الیه نگرانی یه کتی نیشتمانی کوردستان وھاوتیانی کورد له شاره کانی ئه مانیاو وتانی دانیمارک و سویسراو کۆمه ه ی ئه مانیای لقی ھۆله ندا، سیاسییه کانی کوردستان، زیــنــدانــه کۆمه له ی پشمه رگه درینه کان، ده زگای ئاوه دانی کوردستان، کۆمه ه ی رۆشنبیری کوردی ھایلبرۆن، ئه ندامانی ئه نجومه نی راینالند ھه رمی له عراقی جالییه ی ئه مانیا، ڤوتمبرگی پفالتزوبادن کلتووری رکخراوی کۆمه ه و چه ندین ئه م مه راسیمی ــاده ی ــام ئ تــر کـــوردی

سایاده بوون.به سروودی یاده که مه راسیمی سه ره تا مه شخه ن ده ستی پکرد، چه ندین وتارو بابه ت و په خشان و شیعر پشکه ش کران، به فلیمی یاده که دا به ڕوه چوونی له گه ڵ ژیانی الیه نی چه ندین دیکۆمینتاری و فیلم ونو به جوانه مه رگ(شاسوار) بۆ جنازه که ی بردنه وه ی پرسه و کاتی کوردستان و پشوازی له ال یه ن جه ماوه ری سه رکردایه تی کوردستان به رفراوانی و ــان ــت ــوردس ک نیشتمانی یــه کــــتــی به خاکسپاردنی و پرسه که ی له کوردستان پیشاندران، له الیه ن راگه یاندنی کۆمیته ی نووسینگه ی ئه مانیاو رکخستنی ئاکۆو کاکه ئه مانیا، له کــوردســات ھاوکاره کانی ئاماده کرابوون، ئه م وتارو نه مری باسی کران پشکه ش بابه تانه ی خه باتی سه ختی رۆژانــی به رخۆدانی و شاخ و یاده وه رییه کانی له گه ڵ ھه ڤاالنیدا ده کرد، باسی ئازایی و جوامری ده کران، که چۆن توانییویه تی ئه رکه کانی رکخستن له نوان پته و په یوه ندی و راپه رنت

سه رکردایه تی شاخ و شار گربدات.ئه مانیا ـــه ده روه ی ل وتــارانــه ش ئــه م

نردرابوون خوندرانه وه :١- دکتۆر به رھه م ساح(جگری سه رۆک مه کته بی ئه ندامی و ئراق وه زیــرانــی

سیاسی یه کتی نیشتمانی کوردستان)٢- مسته فا سه ید قادر (ئه ندامی مه کته بی

سیاسی یه کتی نیشتمانی کوردستان)محمد(ئه ندامی گــول خــه ســره و -٣نیشتمانی یه کتی ــی ــه ت ــردای ســه رک

کوردستان)(لپرسراوی ئــه ســه ســه رد فــه ریــد -٤ستراتیژی لکۆینه وه ی سنتری

کوردستان)وتار ی ئاماده بوانی مه راسیمه که له ناوه و

ده ره وه ی ئه مانیا:جوانه مه رگ خزانی خانی به ڕز -١

(شاسوار)٢- نونه ری مام جه الل شخ شه ماڵ

کۆمیته ی لپرسراوی وه رتــی قــادر -٣کۆمیته و وتــاری ئه مانیا، رکخستنی به مه رگی تایبه ت خــۆی په خشانکی (شاسوار) جوانه مه رگ نزیکی ھه ڤالی

خونده وه .لپرسراوی مــه ولــوود زیــاد حه مه -٤

دیموکراتییه کانی رکخراوه ناوه ندی ده ره وه .

ســه ردار رۆژنامه نووس نووسه رو -٥ئه نجومه نی ئه ندامی عبدولکریم.

گۆڤاری تگه یشتنی راستی.٦- کامه ران باجه الن کادری پشکه وتووی

(ی،ن،ک).کارگری ئه حمه د فازیل مامۆستا -٧ئه مانیا،زۆرترین رکخستنی کۆمیته ی ــه ک جــوانــه مــه رگ بـــووه ــه ت کـــات لچرکه ــه و ئ بــاســی له نه خۆشخانه ، ساتانه ی ده کرد به ر له مه رگی، که چۆن

ژیاوه و ھیوای به رز بووه به ژیان.ئه ندامی ده شــتــی عبدولموئمین -٨سه نته ری لکۆلینه وه ی ئه نجومه نی

ستراتیژی کوردستان.کۆمیته ی لپرسراوی جه مال مه ال -٩

پشمه رگه درینه کان له ئه مانیا.١٠- ھۆشیار مام برایم لپرسراوی که رتی

رکخستنی ھانۆڤه ر- ئه مانیا.

١١- فلیمی دیکۆمینتاری تایبه ت به ژیانی ــه رگ، لــه الیــه ن ــه م ــوان ــواری)ج ــاس (شراگه یاندنی کۆمیته ی رکخستن و به رپرسی ئه مانیا له کۆلنی کوردسات نوسینگه ی

کاکه ئاکۆو ھاوکاره کانی ئاماده کرابوو.ژیننامه ی جوانه مه رگ شاسوار:

به ناسراو ده روــش ئیبراھیم مسته فا شاسوار، له سای ١٩٦٢ له شارۆچکه ی په روه ر نیشتمان خزانکی له قه الدزێ

له دایک بووه .وپه یمانگای ـــه الدزێ ق لــه ئــامــاده یــی

ته ندروستی له سلمانی ته واو کردووه .

له سای ١٩٧٧ په یوه ندی به رکخستنه کانی ـــده ران کــــردووه و ـــج ــه ی ره ن ــه ــۆ م کھه سوڕاوکی چاالکی رکخستنه کان بووه

له ناوچه که . پۆل لــــپــرســراوی ١٩٨٠ ســاــی ــه لرکخستنی شاری قه الدزێ بووه ، رۆلی له به ستنه وه ی رکخستنه کان و سه رکردایه تی

بینیوه.سای قه الدزی شاری راپه رینه کانی له و سه رکردایه تی رۆــی ١٩٨٢-١٩٨٣دا

رکخستنی گاوه.بۆ ــووه ب باشیدا ئــامــاده له ھـــه رده م و رکخستن ئه رکه کانی راپــه رانــدنــی ھزی پداویستییه کانی دابینکردنی

پشمه رگه ی کوردستان.ھاوڕیانی کات دا ١٩٩٠ سای لــه ده ستگیرکران، سلمانی رکخستنی ئیعدامی حوکمی رژمه وه الیه ن له ئه و

به غیابی بۆ ده رچووه .به شداری ھه مو پلینیۆم و کۆنفراسه کانی

وکۆنگره کانی ــجــده ران ره ن کۆمه ه ی (ی.ن.ک) کردووه .

له راپه ڕینی سای ١٩٩١ دا به رپرسی شانه چه کداره کانی (بروسک) بووه له ھه ولر.

کارگی مه به ندی شه شی شه قوه بووه دامه زرنه ری دا،ده سته ی سای١٩٩٢ له ستراتیژی لکۆینه وه ی سه نته ری زۆر ماوه یه کی بۆ ــووه ، ب کوردستان (سیاسه تی گۆڤاری ئیمتیازی خــاوه ن

ده ولی) بووه.مه به ندی ئه ندامی دا ١٩٩٤ له سای

دراساتی گشتی بووه .و حزبی کــاری بــۆ دا ١٩٩٦ له سای له بم ھه نده ران، بۆ چووه تایبه ت نه یتوانیوه ئاب ی ٣١ رووداوه کانی به ر به رپرسانی به ئاگاداری بگه رته وه ، سه رووی خۆی له وێ ماوه ته وه و به رده وام ٢٠٠٣ه وه له سای له کارکردن، بــووه وه ک کادرکی کارامه ی یه کتی نیشتمانی به کار ده ســت ئه مانیا له کوردستان توانیان ھه ڤاکی چه ند له گه ڵ بووه ، ستراتیژی لکۆینه وه ی سه نته ری لقی (تگه یشتنی ــاری ــۆڤ گ دابــمــه زرــنــن

راستی)یان ده رکرد.له گه ڵ خزانی ژیانی دا ١٩٨٨ له سای پک ره ش) عه بدو خاتوو(به ڕز ھناوه ،گوروتینی ته واوی داوه به شاسوار له راپه راندنی کاره کانی دا، له دوای مه رگی بۆ الرای) زانکۆو زه ریاو دا(زانــاو خۆی

گه ل و نیشتیمان جھشت.نه خۆش ١٩٩٨دا لــه ســاــی شــاســوار گــه وره تــریــن له ئه مریکا ــووه، ــه وت کته ندروستی باری بۆکراوه نه شته رگه ری ـــم لــه ســاــی ٢٠٠٦ بـــاش بــــووه ، بســه ری دووبــــاره نه خۆشییه که ی دا زۆرترین چاره سه ری بۆ ھه داوه ته وه ، مخابن بم ھنرا، به کار بۆ توانای له به ره به یانی (٢٠٠٧/١١/١٣) له ئه مانیا بۆ و کــه وت له لدان گــه وره کــه ی دــه

یه کجاری مائاوایی لکردین.

سایادی( شاسوار)ی جوانه مه رگ له شاری ئسنی ئه مانیا برز راگیرا

ھه ڤال مام جه الل: شاسـوار چاوی ھه موومان بوو

له راپه رینی ١٩٩١دا به ر پرسی شانه چه کداره کانی بروسک بوو، له ھه ولر رۆلی به رچاوی ھه بووه له راپه رین

بدرخانئمجـــارەش حاجی خـــم برۆكی دەگرت و خمكی دیك دەخات سر خمكانی ئویش ب لدەســـتدانی شـــكۆفیكی دیكی شارە

جوانكی كۆیبوو.ئمجارەیـــان ئجل لســـر رگای كۆی و شـــارۆچكی تقتق برۆكی مامۆستایكی تازە پگیشتووی بۆ ھتا ھتای دەژاكنت.

مامۆســـتا (پـــاوان ئمیر تاھیـــر ) نیوەرۆی رۆژی( ٢٠٠٨/١١/١٠) بخـــۆو كتبی جوگرافیا ل كۆیـــوە دەچوو بـــرەو خوندگای تق

تق بمبستی وان گوتنوە.لكارەساتكی ئوتۆمبلـــی چاوەڕوان نكراو گیانی ســـپارد تایتا ھمران و كۆچ و باری بۆ ھدنیای نبتكنـــاو خوا حافیزی لپۆلكانی خوند ن و

خوندكاران كرد. جگ ر حاجی قادر بمابایگم باوەڕدام ئللوەی ك فرمسكی بۆ دەڕشت، ھۆنراوەیكی پ شوەنی بۆ دەھۆندەوە ھاو شوەی ھۆنراوە پ شـــوەنكی كـــ بۆ (كیفـــی ) برادەری ھۆندبۆوەو دەیكرد بـــ ملوانكو ل گردەنی

ئم شۆخی دەكرد. یم شكۆفدا ئم سات و كاتدەر وابوو لقمائاوایـــی بكات بۆ ھتا ھتای .ھیچ ھزو توانایكیش نیی پش ب قدەر بگرت .خوا لخۆشبوو خوا حافیزی ب وادەی ل ھاوڕێ و خۆشویستانی كردو ئارامگای ك كۆنیشی كرد

ب دوا منزلگای خۆی.ئم (ك كۆنی )حاجی كردویتی ب ھونی

شیعرەكانی .مامۆستای جوان مرگ لدایك بووی سای

(١٩٨٣) ی شـــاری كۆیی –دەرچووی سای خوندنـــی ٢٠٠٧/٢٠٠٦ لـــ كۆلیجـــی ئاداب

–زانكۆی سالحدین .ل(٢٠٠٧/٢/٢٧ ) بمامۆســـتا ل خوندنگای ی گرنگمزراوە. ئق دامـــق تناوەندی تئاماژەی پـــ بكین فرمانی گواســـتنوەی بۆ شـــاری ھولـــر بۆ دەرچـــووە پش ئم

رووداوە.ل كۆتاییدا داواكارم لیزدان بر رەحمتی خۆی بخات و سبوریش بدات بكس و كاری

جوان مرگ.

مامۆستا (پاوان ئمیر تاھیر)یش مائاوایی لكردین

دیمنك ل مراسیمی یادی یك سای شاسواری جوانمرگ

دیمنك ل مراسیمی یادی یك سای شاسواری جوانمرگ دیمنك ل مراسیمی یادی یك سای شاسواری جوانمرگ

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

11

من دەمـــوێ پرســـیاركم ل بكن بۆچی من تعین نكرام ب مودیری ك، كیی ماوەت یا ناحیناحییتابیعی ســـلمانی بـــت. لوەمدا دەـــم: لكاتی خۆیدا كـــ عومر علی موتسریفی سلمانی بوو منی ترشـــیح كرد بۆ ناحیی ماوەت، ئوكات ســـعید قزاز ب رەحمت بت وەزیری داخلیبوو، ب عومر علـــی دەت: بـــ تلفـــۆن من ناموت ئو كوڕە ك تۆ ترشیحت بـــ مودیری دایبمزرنم كـــردووە مانی، چونكلیوای ســـل ل ناحی

.مانییكی شاری سلخ

ھموو دانیشـــتوانی شاری سلمانی دەیناســـن و دەیانناست، ھروەھا خـــزم و كســـوكاری زۆرە. ئگر دامزرت ل یك لـــ ناحیكانی سوكارانو خزم و كمانیدا، ئسل لـــ دەكنـــ ســـرو كاریگـــری ربـــازی ئیدارە الیدەدەن و ســـری ل دەشـــونن. لبـــر ئوە ك تۆ عومر علی ك ل زۆربی قائیمقام و مودیـــر ناحیـــكان رازای نیت، بپچوانی ئـــوان زۆر لم كوڕە رازیـــت، مانای ئوەی ئـــم كوڕە دواڕۆژكی باشـــی دەبـــت لبواری ئیـــدارەدا ئینجـــا دەموت"وەزیر" بۆمـــاوەی چند ســـاك دووربت وە تاوەكو بسوكارییخزم و كلتوای قاڵ ببت لئیدارەدا بۆئوەی رەنجی بزیادە نـــڕوات. ئم بوو بھۆی تعین نبوونم بۆ ماوەت یا

ناحییكی سلمانی. ك موباشرەشـــم كـــرد بناحییی ١٩٥٥/٥/١٧"نزیكی سنگســـر"ئوارێ بوو درەنگ گیشتم ئوێ، ھر خۆم بـــووم ب تنیا ھشـــتا ژنـــم نھنابوو ھاوین بوو شـــو ل حوشی دەنووســـتم. جگایان بـــۆ چاككـــردم لخانـــووی مودیر ناحی، قرەوو ئساســـی خۆم

لگمابوو. كتاریك داھـــات كاتبی ناحیی ك

باب شخ ســـید ئحمد برزنجی بوو، ھات بـــۆالم بۆ بخر ھاتنم، وتی: جنابی مودیـــر ئاگاداری ئم خانـــووە ب پـــە ل دووپشـــك و عنی چی؟ وتی: چونكمار، وتم: بئـــم خانووە ب قوڕ و خشـــتی كاڵ دروستكراوە لسای ١٩٣٠وە لژریدا ئشكوتك ھی، لو ئشكوتوە مارو دووپشك ســـردەكون بۆ ئم

خانووە. وە رەشـــئـــ ماشـــاكوتـــی: تمارك لبـــن میچـــی خانووەكدا ل گۆپاكی مـــن درژترە، وتم: بـــا بیكوژین، وتی: نـــ . ئاگاداری مركزی پۆلیس دەكین ئستا دن، نن و بڵ خۆیـــان دەھگنگ لتف

گولل دەیكوژن. كاتـــب ناحی تلفۆنی كرد پۆلیس ھات ب الیتكوە مارەیان تشخیس وەنا، مارەككیان پیكـــرد، گوللكوت خوارەوەو تۆپی. لدی خۆمدا گوتم: ئم پشوازیكی باش بوو، منیـــش بیارمدا ك كـــۆڵ ندەم و رگاكم ســـختو دوورە، بم بۆ بیانی تلفۆنم كرد بۆ سلمانی، ن و بم بۆ بكك گونییردەیف كزووترین كات بۆم بنرن. جنفازەكم ب دارتاشـــك ب سقفی خانوەكدا

چسپ كرد. دی ساییدو ھندك"ئكرو لپشا

دی تی"م تیا ســـوتاند لژوورەكاندا وتندەھا كســـ مارو دووپشك بخوارەوە، ھروەھا ب تلی ھك پنجرەكانم داپۆشـــی، نزیكی ساڵ و نیوك لم خانووەدا بب ئوەی داوای نقـــ بكم، جـــار جار دایكم بڕەحمت بت دەھات الم بۆ چند رۆژك دەھات الم، دواجار لســـر داوای باوكم دەگڕایوە بۆ سلمانی، ئم ناحی ئاوو كارەبای تیا نبوو. ئاومـــان بگـــۆزە لكانییـــوە بۆ دەھات، ك شـــو دەھات لۆكسمان

دادەگیرساند. لزستاندا ك باران دەباری رووباری لنزیكی گوندی كۆم نی، كگارفبوو وەك شیر ھدەچوو ھتا چند رۆژك رگاوبـــان و ھاتووچۆ دەبا

ھتا الفاوەك دادەمركایوە. جارك دوو رۆژنامنووس ل بغداوە دەیانوویست سنگسر، بۆ ھاتن كۆمك كـــۆ بكنوە بـــۆ گۆڤار و رۆژنامكیـــان، ھاتن الی من زۆر یارمتیم دان ل ئیشكیانداو میوانی من بوون، چونك ئو گوندە ن ئوتل و ن شونكی وەكو خانووی میوانی ل نبوو، شـــو الی مـــن بوون، ك بیانی ھســـاین لخو باران باریبوو، گاڕفن ھچووبوو بھیچ بگڕنوە نیاندەتوانـــی جۆرك بـــۆ رانی ھتای دوو ســـ رۆژ، تا

الفاوەك نیشـــتوە ئینجا توانییان بگڕنوە بۆ سلمانی.

ھروەھا دوو ســـ قیـــاغ ھبوو، یكك ل سندۆالن نزیكی قدزە، یكك ل دەربندی رانی، یكك ل میرزا رۆستم، ئو قیاغانش، ئاوی رووبـــارەكان زیاد بووای كلئیـــش دەكوتن، ئگـــر ئاویش كـــم بووایـــ لئیـــش دەكوتن، دەبووای یاغانـــم قجیاتـــی ئل ،یا ئاسن دروست بكرای ختپری تبم حكومتی شا فیسی دووەم وسا ئیمكانیاتی مالی كز بوو، كئ

ئمجۆرە پۆژان بكات. جا لوكات و زەمانـــدا پۆژەیك ئویـــش بـــوو، بدەســـتوە دوكان"بـــوو، دروســـتكردنی"پردی نزیكـــی ٤٥دێ دەبوو بژر ئاوەوە بنگردە نزیكی لناحییكان وەكـــو قدزە"ســـندۆالن"ھروەھا چنـــد گوندكی سنگسرو میرزا رۆستم و دەشتی بتون و ناحیی سورداش، یو ناوچوە ئـــر ئـــبـــجـــا لدەســـتكاری ندەكرا، ھر بتمای ئـــو پۆژەی بـــوون، دواجار ئو پۆژەی تنفیزكرا ل لشـــونكی

كدا باسی دەكم.بشی سیم

الفاوەك نیشـــتوە ئینجا توانییان

ھروەھا دوو ســـ قیـــاغ ھبوو، یكك ل سندۆالن نزیكی قدزە، یكك ل دەربندی رانی، یكك ل میرزا رۆستم، ئو قیاغانش، ئاوی رووبـــارەكان زیاد بووای كلئیـــش دەكوتن، ئگـــر ئاویش كـــم بووایـــ لئیـــش دەكوتن، دەبووای یاغانـــم قجیاتـــی ئل ،یا ئاسن دروست بكرای ختپری تبم حكومتی شا فیسی دووەم وسا ئیمكانیاتی مالی كز بوو، كئ

جا لوكات و زەمانـــدا پۆژەیك ئویـــش بـــوو، بدەســـتوە دوكان"بـــوو، دروســـتكردنی"پردی دێ دەبوو بژر ئاوەوە بنگردە نزیكی لناحییكان وەكـــو قدزە"ســـندۆالن"ھروەھا چنـــد گوندكی سنگسرو میرزا رۆستم و دەشتی بتون و ناحیی سورداش، یو ناوچوە ئـــر ئـــبـــجـــا لدەســـتكاری ندەكرا، ھر بتمای ئـــو پۆژەی بـــوون، دواجار ئو پۆژەی تنفیزكرا ل لشـــونكی

بشی سیم

گووللبند و پرلمانرۆژی (15)ی ئـــم مانگـــ، پرلمانی عراقی، كۆبوونوەیكی داخراوی ســـبارەت ب ھندێ داواكاری پرلمانتارانی ســـاز كرد، (ئوانیش فـــری كۆبوونـــوەی داخراو بـــوون!)، ب پی قسی ئو كســـانی ب دزییوە گوی خۆیان ل كۆبوونوەكـــی پرلمـــان رادرابوو، بۆ ئوەی بزانن چ باســـ، دواتر ھاتن و ب ئاشكرا ئوەیـــان گایوە كـــ داواكاری پرلمانتاران ئوەبوو ئۆتۆمبلی (گوللبند)یان پ بدرت بۆ پاراستنیان و پاسپۆرتی دبلۆماسی ب خۆیان و ماڵ و مندایان بدرت و پاسوانكانیان بۆ زیاد

بكرت و (600) متر زەویان پ بدرت و...قســـگەوەكان ئوەشـــیان گـــوت كـــ دوای ئندامانی كۆبوونوەكـــ، ھموو تواوبوونی

پرلمان ھستان سرپ و پیرۆزباییان لیك دەكرد و ھیچ خیالفكیان لسر ئو

بابت نبوو.عراقـــی پرلمانتارانـــی لناو ئاو و ئاگردا دەژین، بۆی حقی خۆیان ھندێ ئیمتیازاتیان پ بدرێ، بم پرســـیارەك ئوەی: بۆچی ب نھنی؟ بۆچی ك خۆتان شفافییت داوای میشھلپرسینوە و ئاشكرایی و دەكن، دەربـــارەی خۆتان بـــ چرپ قســـان دەكن و ی لس گووێ كـــناتان

ب؟ ك دەتانوێ شتی خك بزانن، دەبا ئمش مدەنگی ئ وە بوە داوە و ئئ دەنگمان بـــ كبوونت نونر و چوونت ناو ھۆك، بزانین دەب كدا كنشو ن لن و چی دەوە چی دەكئ

باسی برژەوەندییكانی ئمی ل بكن؟ ،قی خۆتانی وەری دەگرن حو شتانر ئگئبۆ بنھنی ب؟ ب ئاشكرا داوای بكن و بۆن ناو چاوی شـــر، ئگر حقی خۆشتان نیی، دانی

پدا بنن و وەری مگرن؟!پرلمانكی خۆشمان (پرلمانی كوردستان) ھمان شـــتی كرد، ئوانیش لـــ كۆبوونوەی نھنـــی داوای مووچی زیادە و خانوو و زەوی و پارەیان كرد و مۆبایلیان پ درا، یاخوا پیرۆزیان ب، قسك لســـر ئوە نیی ك بۆچی پیان دەدرت، بكو لســـر ئوەی ئگر براستی حقی خۆتانـــ، بۆچی ب ئاشـــكرا و ب رۆژی ش بمن تا ئقی خۆتان ناكرووناك داوای حپیرۆزتان بت، نك دواتر رقمان ل ال دروســـت

بت؟ واننھا ئئاشكران و ت وەكان بموو كۆبوونھب نھنین ك داوای ئیمتیازات بۆخۆتان دەكن، بگومان ئمش پرســـیار و گومان لالی خك دروست دەكات و وا دەكات ك خك ھیوای پتان نمن، لدەســـتدانی ئم ئومـــدەش لالین خكوە، وایان ل دەكات ك ئوە ب نونری خۆیان نزانن، ك ئوەشیان ب نونری خۆیان ،برمیش نكی فر ئاستس ر لگزانی، ئنلســـر ئاستی معنوی پۆستكی ئوە بتاڵ دەبتوە و ئوە چیتر نونری خك نین. ئایا ئم وا ل خك ناكات ك ھمیشـــ وا ھست وەش بو ئ وەیـــالی ئوان لقی ئن حبكـــ

ناحق دەیخۆن؟r1970bakhtiar@gmail.com

(١١) ببا ھ

سنگر زراری

گەن

ڕم

ھ

ھوشیار محمد ئمین ساح ھر لكۆنوە دانیشـــتوانی شاری كۆی بھۆی خراپـــی ئـــو رگایـــوە دووچاری ناخۆشـــی ســـرەتای تـــا بـــوون، زۆر دەردەســـری و حفتاكانی ســـدەی رابردوو ھامووشۆ ب جبی ستشـــنی"الندرۆڤر"بوو، پشـــتریش لبـــر ناخۆشی و سختی رگاك، خكك ب رگای تق تق- شیوەســـوور- مفرەقـــی كركووك دارەمان ھامووشـــۆیان دەكـــرد، لگڵ ئوەش رگاك خراپ و دوور بـــوو و نفرەكان ماندوو شـــكت دەبـــوون، بم بـــۆ وەرزی زســـتان باشـــتربوو، دەبوای شـــۆفرەكان خاكناس و

قازم لگڵ خۆیان ببن بۆ بكارھنانی كاتی چقینی ئۆتۆمبلكو دەبووای ھموو نفرەكان ئۆتۆمبلكـــ پابدەن و جلوبرگیـــان بقوڕ و چپاو پیـــس دەبوو، بكورتی زۆرجار گشـــت لكۆیـــ بۆ ھولر رۆژكی تواوی دەویســـت، ئو رۆژگارە دانیشتوانی كۆی ئاواتخواز بوون ك رگای كۆی ھولر قیرتاو بكرێ و پشبینی ئو ھموو كارەســـات جرگبـــەی دواڕۆژیان ندەكرد. ئو رگای لسر نخشو دیزاینی كۆن دروســـتكراوە، ك ھی ھونری تدای، وەك: پچو ھورازو نشـــو، پویست ب دیزاینكی تازە كۆمپانیایكی شـــارەزای بتوانا بوكارە

ھســـ، وەك ھاوشـــوەی رگای شقوە- مسیف- ھولر.

برنامی بیانی رادیۆی نوا زۆر بئازادی باسی گرفتكانی ئیداری و كۆمیتی و سیاسی دەكاو ،یناوەو دەرەوەی كوردستان ھگری زۆری لگول ركوتی ٢٠٠٨/٩/٢ لو برنامی میوانداری وەی كڵ ئگی كـــرد، لز قایمقامی كۆیڕبخۆم بدەگمن پیوەندی بو برنامان دەكم، بم بپویســـتم زانی ئورۆژە پیوەندی بكم و باســـی ھندێ پۆژەی گرنگی ئوشارە بكم، وەك: پۆژەی ئاوی كلســـو بدووسایدكردنی وەشـــم كرد كر، باســـی ئولھ -گی كۆیرئگـــر پلی لنكـــرێ كارەســـاتی زۆرتری لدەكوتوە، ھرچنـــدە ك دەمزانی پۆژەی ،نیی تی كۆیقایمقامیی ر بـــســـ گایو رئ

رپرسان لب وەبوو كســـتم ئبم زیاتر مبحكومتی ھرمی كوردســـتان گوبیســـتی بن و پلی لبكن، ئوەبـــوو دوای ھفتیك لو برنامی ل ٢٠٠/٩/٩/ لڕووداوكی ھاتووچۆ لو رگای دكتۆری زانكۆی بتوانای كۆی"نازم حســـن" و ل ٢٠٠٨/١٠/٢ "گـــۆران عومر"ی، جوان مرگ چوون ریـــزی قوربانییكانی ئو كی زۆر كتییرابـــردووش ھاوو لـــ ،گایرلنویاندا نووســـر و ھونرمند و مامۆستاو مان لكتقوربانی و میللن بوون برۆشنبیر ھ

خزمت و زانستی ئوان زەرەر مند بووە. راست كارەسات و رووداوەكانی ئۆتۆمبل بۆ زۆر ھۆی دیك دەگڕتوە، بم بدووســـایدكردنی رگاوبان بشوازكی ھونری سردەم رژەیكی زۆر لـــو رووداوە ناخۆشـــان كـــم دەكاتوە،

لبرئوە پویست برپرسانی رگاوبان بایخ بدووســـایدكردنی رگای نوان شارەكان بدەن و ن و بوە دروستبكمان شـــھگای تازەش بركۆمپانیاو بندەری شارەزاو پسپۆر لوبوارەی

بسپرن.

ر- كۆیولگای ھكانی ررووداوە ترسناك رپرسان لب وەبوو كســـتم ئبم زیاتر مبحكومتی ھرمی كوردســـتان گوبیســـتی بن و پلی لبكن، ئوەبـــوو دوای ھفتیك لو / لڕووداوكی ھاتووچۆ لو رگای دكتۆری زانكۆی بتوانای كۆی"نازم / لڕووداوكی ھاتووچۆ لو رگای دكتۆری زانكۆی بتوانای كۆی"نازم / لڕووداوكی ھاتووچۆ

"گـــۆران عومر"ی، جوان مرگ چوون ریـــزی قوربانییكانی ئو كی زۆر كتییرابـــردووش ھاوو لـــ ،گایرلنویاندا نووســـر و ھونرمند و مامۆستاو مان لكتقوربانی و میللن بوون برۆشنبیر ھ

ئا: جواد محمد شروانی بدود عمـــواوی (محناوی تـــمحمد شـــروانی)ی لـــ ناوەندی قزای مخموور ل ســـای (١٨٩٤ز) چـــاوی ھناوە، لـــ تمنی (٧) ندنی ئایینی لر خوب ی خرایتسا

مزگوتی گورە.ل تمنی ھرزەكاری وەكو فقیانی كوردستان ب گوند و شارۆچككانی شـــاردا گڕاوە تا ل مدرەسكانیان پل یشتندن بدات تا گخو رە بپ(موستعد) و رووی كردە شاری كۆی و الی جنابی (مالی گورە) ماوەیكی و زاتت ئخزم وە لتنزۆر دەمسوودكی زۆری ل دەبینی و لئاخو مـــاددە روو دەكات شـــاری ھولر ك ئاخۆ مـــاددە لخزمت جنابی (مالفنـــدی) بخون و تواو بكات. لـــ ســـای ١٩٢٨- ١٩٢٩ز ئیجازەی ت و لوەردەگر (رعیعیلمی و شـــ) تدەب مخموور دەگڕتوە پاشان مالو خـــاوەن مدرەســـی فقیان (كۆزەپانك) گوندی دوایی روو دەكاتماوەیك دەمینتوە و دەچت گوندی (شخانانی خدری ئحمد پاشا) تا سای ١٩٤٣ ل شخانان لمسادا چـــاوی بـــ جنابی (مال مســـتفا بارزانی) دەكوت. ك بارزانی دەگڕاو ســـری ل عشـــیرەتكان دەدا بۆ ئوەی ھانیان بدات بۆ ھگیرسانی شۆڕشی بارزانی دووەم بالی كموە پشتگیری بكن و نب بجاش و رگر

.وەكبزووتن ل دجخانان بی ١٩٤٤ز شسا لو دەچتـــ گوندی (مـــالن)ی علی ی (١٩٥٣) لخورشـــید دزەیی تا سا

راپڕینی جووتیاران جنابی مامۆستا لـــ راپڕینك خۆی خســـت رزی جووتیاران دەســـتیان براپڕین كرد دژی ســـتمكاری بوناوەی (خرمان مسال ڕ) بۆیڕمان شر و شخ نجوین لی پفی كرا بـــۆ ناوچن)پاشان بۆ كركووك بۆ ماوەی (٣ساڵ) ل پاشـــان ئازادكـــراو گڕایوە بۆ الن! لم یتگك نرجم ر بولھمزگوتی شخ كرا ب (مودەریس) لـــ پاشـــان كـــرا بـــ بڕوەبری قوتابخانی ئایینی ل قوتابخانی تا لت ھق رەتایی لئایینی س

سای ١٩٦٩خاننشین كرا.ل ١٩٧٦/٦/٨ز كۆچـــی دوایی كرد و گۆڕەكشی ل گۆڕســـتانی پیرداودە

لسر رگای ھولر- مخموور. لیاوەیی كدی عمال محمامۆستا میكك بووە ل فقیكانی مامۆستا شـــروانی ھندك دەربارەی ژیانی نووســـیوە ك وەختـــی ئمری خوا دەكات پارچ ھۆنراوەیك لســـر

گۆڕەكی دەخونتوە.مامۆستا علیاوەیی دە: (مامۆستا شـــروانی ســـرەڕای مـــال چاك و شـــرعزانكی بـــ ھاوتا بـــووە و تدریســـی ھندك لـــم كتبانی كـــردووە ك كم كـــس خۆی لدەدا

وەكو:(عصام الدين الوضع. ٢- عبدالحكيم تـــرح لة عيلمى منطـــق. ٣- مير ابو

الفتح لة عيلمى ئاداب).وابن الحجری ك ب پنج پیرۆزەكانی لســـر كتبی جلیـــزادەی خۆش كردبوو و بخۆشـــی لگڵ تدریسا

ئاشكرای كردبوو.مامۆســـتای ناوبراو زدە لزۆربی

مالچاككان سخاوەتی پیش بووە، زۆركم مـــالو ســـخاوەت چونكبووە، بـــم ئمزات ھم مالچاك بووە، ھم عاق بووە، ھم ســـخی ھم فرس بووە و چند ئیجازەیكی عیبلمـــی داوە ل فیـــالن وەكو مال ئیســـماعیل قتوی، مـــال كانی و

سومانی یككی تریش.ئمش ھۆنراوەكی:

ابن الحجر ھات سرنیگانی مامۆستا ئم قســـانی لگڵ كـــرد و ئوجا گردەنـــی و لكـــرد دوعاخـــوازی یكتریان ئازاكـــرد، جگای ژوانیان

كردە بھشت و خزمت پغمبر.ئیبن حجر بزوبانی حاڵ گوتی:

ل قڕنی چواردەم ل ناوچی ھولرچندكس دەیزانیم مالیانی شر

عبدولكریمی خیالنی زادەمال ئفندیشی ھردەم لیادەكون فلوسیی و مامۆستا بكرلعرش فلك دانراین نمر

ھم كۆزەپانكی و شخ كملدینچرای قودرەت بوون بۆ رۆناكردنمالی شروانی ئتۆش رۆیشتی

تۆ كشتیوان بووی ئمنیشت كشتیب وتمشتم من كتان ھجب

دەبم ملعبی دەست كۆلك مالھر ئنگۆ ھبوون منتان دەزانی

داخكم بۆ تۆ و ئحمد ئلبانیكیفم پت دەھات مالی شروانیبتۆش دەگۆترا وەك من شروانیئبم دوعا و ئتۆش بخرچیھردووك یكترمان لفیكرناچی

ب پنووســـی یك لـــ فقیكانی مامۆستا شروانی

محمد علیاوەیی

مال محمدی شروانی نوەی زانای گورە ئیبن ئلحجر

مال محمدی شروانی (١٨٩٤-١٩٧٦)

محمد سعید محموود: سنگسر ئوسا سر ب پارزگای ھولر بوو

پیرۆزە مریوانی كالرنت ژەن

ھونــــری بشــــی بنــــاوی بدرخانوە گرمترین پیرۆزبایی حوسنی "مریوان ئاراســــتی مھابــــادی و ژەن كالرنــــت ھاوســــری" دەكیــــن ببۆنی بیكگیشــــتنیان و چوون ناو بھیواین زینوە، قفســــی تمندرژ بن و ژیانكی ئاسوودە

لگڵ یكتر بسر ببن.ھونری بدرخان

روونكردنوەھفتنامی پشووی ژمـــارەی لــھواك ھونریدا بشی ل بدرخان سمای پۆشیاو و "كارۆخ لژرناوی ئازادی ژنكی شت" بوبۆوە، ك تیدا ب شانۆ بۆ گنج گروپی نووسرابوو پیمانگای ھونرە جوانكان ھاوكاری لو مبست ـــردووە، ك كــارەی ئــو نبووە، مــاددی ھاوكاری ھاوكارییبكو مبست ل پدانی ھۆڵ و ھاوكاری ئو پداویستییكانی بووەو معنوی كارە لالین (گروپی گنج بۆ شانۆ)وە

ئامادە كرابوو.دیمنك ل شانۆگری سمای ئازادی ژنكی شتھونری بدرخان

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

12

ھونریژمارە ١٨ - ١٠٧ - شمم ٢٠٠٨/١١/٢٢ی زایینی

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونوكراوەیببسرپرشتی: مسعود ئیبراھیم مال ھمزە

فۆلكلۆرئو و ھــونــر ــژووی ــ م بــمــانــای فۆلكلۆر برھمانی تا ئستا ماونتوە و ھر زیندوون، ئو مانایی بو دیارنین، بم خاوەنكانیان كسی بۆ یكمجار ئاواز و ھۆنراوەی بۆ ئو

برھم داناوە ناوی نزانراوە.فۆلكلۆری دزرانــی و ونبوون ل باس زۆرجــار ك دراوسوە، وتانی الین ل دەكرێ كوردی بگومان ئوە زیانكی گورە ل ھونر و كلتووری و پیوەنیدار الینی دەدات، كــورد نتوەی ــی وەزارەت بگومان تباب ئو بۆ ھۆكاریش رۆشنبیری وەزارەتی بین ناكرێ ،رۆشنبیریینخر كوردی، فۆلكلۆری بۆ نكردووە ھیچی گورەیی و زۆری ئاست ل بم كردوویتی، ب لبرئوەی .مك كارەك فۆلكلۆرە، ئو درژایی مژوو ھموو ھوك دراوە بۆ شواندن ــورد، ك ــوەی ــت ن فۆلكلۆری لــنــاوبــردنــی و دراوس وتانی لالین ھوكانیش زۆربی كوردستان داگیركارانی و خۆشیید جی .بــوونــئــمــۆ چــنــد دەزگــایــك ھن سنترك چند یان فۆلكلۆری ـــدەدەن وـــ ھكۆی و بــپــارــزن ـــوردی كشوەیكی بــ بــكــنــوە ــن ئــو ــك زانــســتــی و واببرھمان ل فوتان رزگار

بكرت.دەكین فۆلكلۆر باسی كئــمــۆی كشی نــاكــرێ لسر ھونرمندان نوان بكین، لــیــاد فۆلكلۆر رایــك چند لبرئەی خزمتكردنی لسر یھ یانوایند پرمك ھونندبواری فۆلكلۆری، ھدەب ھموو ھوكان بۆ كۆكردنوەی فۆلكلۆری دانرا نوش ئاوازكی ھر ئگر و ب كوردی و دوورب وەرگرتب فۆلكلۆرەك ئیلھامی ل دەبتریش ھندكی كـــوردی، غیری ئـــاوازی لشانبشان ئمش ویستپ نخر یانوایپبۆین لگڵ پشكوتنی وتان ل رووی مۆسیقا لگڵ ھودەین سبریش سبر و گۆرانی و فۆلكلۆریش برھمی ھندێ نویكان مرھب

نوێ بكینوە. ،ستم گۆرانی نییبنھا مم فۆلكلۆر تدە ككوردی فۆلكلۆری لــوەی نیی گومانم بكو گۆرانی ل تنھا ئگر دەومندە ئوەندە ین، چونكدەكمی لوا زووە، ئینكورتی بك(حیران، الوك، ئفسان، بستی كوردەواری، پندی پشینان، متڵ، بند... ھتد) ھموویان فۆلكلۆری كوردین، بم گرنگ ئوەی چند خم لو بوارە خوراوە و ھودراوە بۆ كۆكردنوەیان، چونك راست ل پشوە باسمكرد ھندێ گۆرانی فۆلكلۆری نوكراوەتوە، بم ئگر سیر بكین گۆرانییانی ئو ھونرمندەكان جار زۆربی دەینوە شتی دووبارەن و چند ھونرمندكی

تریش ھمان گۆرانیان گوتۆتوە. نشو ل چند تا گرنگ من ــالی ب ــوەی ئپیمانگاكان زانــكــۆو ــو وەك ئكادیمییكانی نانشو ئو و بخوندرێ فۆلكلۆر ھودراوە مرھب لــمــودوا ــوەی ئ بۆ پیك ببنلكۆینوەی كۆبكرنوەو فۆلكلۆرییكان ھوبدرێ و بــدرێ ئنجام لسر زانستیان كۆبكرنوەو فۆلكلۆرییكان مرھب ھموو نوش نوەی و نفوتن مانرھب ئو چیتر

ل گورەیی فۆلكلۆر بگن. وە كۆنن ئب یوانم لباسی فۆلكلۆر دەك كپرست و لگڵ پشكوتن و دەستگرتنی گنجان نیی، نخر مبستم خزمتی گنجان بكرێ و و نوێ كاری پشكشكردنی بۆ بدرێ یارمتیان ب باكانش دەم ئگر بزانم گنجك داھنرە و دەكم خزمتی ئوا بكا داھنان دەتوان و دەستی لژر و كس بچووكترین ببم ئامادەم بتوانم و فربم ل شتكی ئــوەی بۆ كاربكم خزمت بكم، بم ناشكرێ لبر یارمتیدانی گنجان و كاری نوێ فۆلكلۆری میللتكی گورەی نت ندرێ بۆ ھوی و بكرێ لیاد كورد وەكو گنجی دەم دنیاییوە ب بۆی بپارزرێ، یشتووە و ئامادەیگفۆلكلۆر ت ل یوامان ھ چونك بكا، خزمتی شوەیك ھموو بنتوەیك بردەوامی و بوون فۆلكلۆر دەزان

.نیو دەگ نلمدەسئوەی ماوە بگوترێ فۆلكلۆر ئو بھا بنرخ و گورەیی ك پویست نرخی بزانرێ و ھوبدرێ ل فوتان بپارزرێ و ئو كسانشی ھودەدەن بكن خزمتی و كۆبكنوە كوردی فۆلكلۆری پویست دەستیان بگیرێ تا بردەوام بن لسر كارەكی، چونك فوتان و لناوچوونی فۆلكلۆر

.نفال بگرە زیاتریشئ ل متر نییھیچی ك

مسعود ئیبراھیم

پرۆفیشناڵ

ئمۆ ژیان دزەیی پشانگایكی فۆتۆگرافی دەكاتوە

تایبت ب بدرخانبیارە ئمۆ كاتژمر (١٠)ی بیانی لھۆی پشوای وەزارەتی رۆشنبیری، بڕوەبرایتی كلپووری كوردی لژر دروشمی (ھفتی برەنگاربوونوە دژی توندوتیژی برامبر ئافرەتان) پشانگایكی تایبت فۆتۆگرافی بۆ ژیان دزەیـــی بكاتوە، ك تیدا چندین تابلـــۆی فۆتۆگرافی فۆلكلۆری و ونی كرەســـتی فۆلكلۆری تدا نمایش دەكرێ و پشـــانگاكش ماوەی س رۆژ

.ردەوام دەبب ل رە، جگشانگای فۆتۆگرافمین پشتھ شـــانگایو پئ یژای گوتنھ

مسعود ئیبراھیم مال ھمزەپیمانگای ھونرە جوانكانی ھولر ھونرییانی، نشـــو لو ككیكـــ كانـــگای دروســـتبوونی كادیری ل یمانگایو پم ئبـــ ،رییھونسانی پشـــوو چندین گیروگرفتی شـــی شانۆ، كتی بتایب بوو بھتیدا چند قوتابییكیش فســـكران و ل خوندن ب بشـــكران، ئویش بھۆی كمی مامۆســـتای پسپۆڕ بوو لو شـــون، بم ئمساڵ چندین كراوە، یمانگایپ لـــو گۆڕانكاری بۆ زانینی رەوشـــی ئمسای خوندن و گۆڕانكارییكانـــی پیمانـــگا ئو

راپۆرتمان ئامادەكرد..لـــ سرەتاشـــدا بكـــر خالیـــدی ســـرۆكی بشی مۆســـیقا سبارەت ب گۆڕانكارییكانی ئمســـاڵ گوتی:خۆشـــحام بـــو گۆڕانكارییانـــی ئوســـاڵ روویـــداوە، چونك ھموو شونك ب گۆڕانكاری پشدەكوێ، ب تایبتی گۆڕانكاری برەو باشتر، من لسرەتا پیرۆزبایی ل مامۆستا فرھنگ غفوور دەكم، ك پۆستی بڕوەبری پیمانگای وەرگرت ئوەش گوتینكی تر دەدا برەوتی ھونری ل پیمانگاكمان و ل شـــارەكدا، ك گۆڕانكارییانی، ئـــو ھروەھا ل سرۆك بشی شانۆ و شوەكاری روویدا، ئویش خۆی لخۆیدا بووە كانی پسپۆڕ و بخ وەی كی ئمایتوانا ل بوارەك وەك سرۆك بش

كار لو بشان بكن. رۆڵ بینینی پسپۆڕی لبارەت بســـپیمانـــگادا، مامۆســـتا بكر گوتی: دەمك بوو ئم ل خمی ئوە بووین كســـانی شـــیاو ل پیمانگا دەست ك لكمن وەكو ی كاربن، چونكبئـــو پیمانگای ھر دامزرنرانی ل ســـرەتای دامزراندنوە پرۆشی ئوەبوویـــن، ك پیمانگا لدوارۆژدا بگات ئاستی پیمانگاكانی تری دنیا و ھونری خۆی پرە پبدا، ئوەبوو زرا، سیمانگا دامپ رەتا كس لچوار باخانمان كرد باخانكان، زۆر نشیاو بوون، بم ھر چۆنك بوو كۆمـــان ندا و بردەوام بووین، تـــا ئوكاتـــی بـــ ھمـــوو الیك ھوماندا لـــ ئنجوومنی وەزیران باخانیكی شـــیاو بـــۆ پیمانگا دروســـت بكن، ئوەبوو دروستكراو باخانك بووە ھۆكاری ســـرەكی .رزگارمان ب یرانو قوەی لبۆ ئ شی مۆسیقا سرۆكی بمن وەكو سچوار ســـاڵ بوو موعاناتكی یكجار زۆرم ھبوو لب كادیری مامۆستا، ئویش بھۆی ئـــوەی، ك كۆلیژی زۆربی كرایوە، جوانكان ھونرە مامۆســـتایكانی ئم بوون قوتابی لوێ، چونك دبلۆمیـــان ھبوو بۆ ئـــوەی بكالۆریۆس تـــواو بكن، وەجبیكی ئمســـاڵ ختانخۆشبتازە دەرچوون، ك ھـــر ھموویان كادیری پشكوتوو و ركوپكن، ك من زیاتر ل ٨ مامۆستام وەكو تنسیب و میالك ھناوە ئرە، بۆ ئوەی بتوانن لگڵ من بیك دەســـت ئیش بكین كان لرە جوانیمانگای ھونـــو پئاستكی تر و بشـــوازكی تازەتر و بـــ گوتینكی تر بتوانین خزمتی

قوتابیان بكین.بـــ گرفتكانی بشـــی ســـبارەت مۆســـیقاش بكـــر خالیـــد گوتـــی: گیروگرفتی قوتابیـــان زۆرە و رۆژانلگیـــان دەژین، وەكـــو نبوونی ھندێ كرەست، ك ئوەش مامۆستا و شـــتانیـــداوە ئونـــگ ھرھف ویستپ ر بكرێ، بۆ نموونبدەستلـــ ژوورەكانـــی كـــرداری ھندك پداویســـتی وەكو كورسی و ستاند و ئاون ھب، بۆ ئوەی قوتابی زۆر بڕكوپكی كارەكانی بكا. ل ژوورە ھر ل ویســـتپ تیۆرییكانیـــش ژوورك مزك لگڵ كورسی و پردە

ھب، یانی گرفتكان ھندێ كل و پلـــ، ئوانیش بنمـــان پدراوە

بزوویی بۆمان چارەسر بكرێ.مامۆســـتا لـــ كۆتایـــی وتكانیدا بكر پشـــنیاركی كرد و ئاراســـتی وەزارەتـــی پـــروەردەی حكومتـــی ھرمـــی كـــرد و گووتی: ھیـــوادارم حكومتی ھرم ب تایبتی وەزارەتی پـــروەردە زیاتر بایخ ب كردنوەی پیمانگای ھونـــرە جوانكان بدەن، چونك ھونر رووی شارســـتانی ھر نتوەیك، ب تایبتی ل شـــاری ھولـــر وا ھســـتدەكم پیمانگای ھونرەجوانـــكان ناتوانـــ ھموو خۆی ل تبگر ندانو ئارەزوومئـــدەوامكـــدا، ئگر بكـــرێ داوا دەكم ھر ل باخانكی خۆمان بتوانین پیمانگای ئواران بكینوە ب ھمان كادیر و ھمان ستاف، ئم دخۆشتر دەبیـــن بـــوە، چونك بـــو جۆرە ندانھرەمو بدەتوانین ئارەزووی ئبنیندی، ك ببش دەبن ل وەرگرتن ل پیمانگای ھونرە جوانكان، جا چ بھۆی تمنـــی گورە، چ بھۆی ئوەی ل شونكی تر فرمانبرن، چونك زۆر كس ھی حزدەكا بت پیمانگای ھونرە جوانكانی ئواران تواو بكا، چونك حزی ل مۆسیقا،

.وەكاریییا شانۆ یا شدواتـــر مامۆســـتا ئمیر ســـرۆكی نوـــی بشـــی شـــوەكاری باســـی وتـــی: و كـــرد لگۆڕانكارییـــكان غفوور فرھنگ مامۆستا بھاتنی بۆ پیمانگا وەك بڕوەبر، یكم گۆڕانكاری ئوەبوو توانی ســـرۆكی بشـــی شانۆ و شـــوەكاری بگۆڕێ، منیش وەكو سرۆكی بشی شوەكاری كـــ دەرچووی بشـــی شـــوەكاری كانم، ھاتوومرە جوانكۆلیژی ھون

وەك گنجك ب پۆگرامی نوێ چند گۆڕانكارییك بكم.

ل ئمیرمان پرسی ئو كموكوڕییانی لبشی شـــوەكاری ھی، دەتوانی چارەســـری بكی؟ گوتی: ھوكی ھـــاوكاری بـــ دەدەم بـــۆ زۆری وەینگاوم ئم ھكمامۆستایان، یئو مامۆستایانی دەرچووی كۆلیژی ھونرەجوانكانن و ئاستكی باشیان ھی بیانھنم تا خزمتكی باشـــی قوتابیـــان بكن، گۆڕانـــكاری دووەم ئوەی ھفتان یا دوو ھوت جارك سیمینارك یا كۆڕك لناو پیمانگا دەبستین، بۆ ئوەی قوتابیان بزانن ھونر لچی دروست بووە و ل ناوی ھونرمند و ژیاننامیان شارەزابن. رینقوتابیان ب شماندایرنامب لناو كۆلیژی پزیشكی و بشی تشریح

و ھندێ بشی تر.قوتابییكی وەكو ئیسماعیلیش ژیار باســـی لـــ شـــی شـــانۆ، كـــبگوتـــی: كـــرد، گۆڕانكارییـــكان وەدابووە كنیا لكان تگۆڕانكارییبڕوەبر گۆڕاوە، لوانی لڕووی چاالكیشوە ئوساڵ چاالكیمان زیاتر ب و گرنگترین شت، ك روویدا سرۆكی بشـــی شـــانۆ گۆڕا، ھرچندە زۆر رامان ل مامۆستا محمود بوو، بم بۆ ئم خۆشترە كسكی ھونرمند ببت ســـرۆك بـــش، لبرئوەی موعاناتكانمان لـــ زیاتـــر ئـــو دەگات، پیرۆزبایی ل مامۆستا تاریق دەكـــم، ھیوادارم ئمســـاڵ بتوانین چاالكییكانمان زیاترب و پیمانگای ھونرەجوانكان لناو پیمانگاكانی

.كان دیارتربرە جوانتری ھونسبارەت ب كم و كوڕی بشكیان، ژیار دە: كموكوڕییكانی بشـــی شـــانۆ زۆرە، ئگـــر باســـی كیت تواو نابت، بم لگڵ ئوەشـــدا

ب موكوڕییانو كمانداوە ئـــوھ ت، بۆ نموونبكانمان دیارنئیشـــباخانـــی گورەتریـــن ئســـتا پیمانگا دروستكراوە، بم تا ئستا ھۆكی نمایشی شانۆیی نیی، ئی ئوە كموكـــوڕی نیی؟؟ لبرئوەی دەرھنر كاتك دەرھنان بۆ ئیشك دەكات، یكمجار بیر لوە دەكاتوە ل چ شـــونك نمایشـــی دەكا، بۆ ئوەی بپی ئو شـــون جووی دانـــ و ھودا ئو پیامی ھیتی بیگین، جگ لوەش جل و برگ و مكیاج و ھموو ئو پویســـتیانی ی بل مـــتـــی ئیشـــانۆ ھ ك ین بخوا ناھنا بم پشین، بب

كارەكانمانوە دیاربت.قوتابییكی گیالن مولودیش وەكو بارەت بنان، سشی شانۆ لقی دەرھبگۆڕانكارییكان گوتی: گۆڕانكارییكان سرەتا ل گۆڕانی بڕوەبر روویدا و دواتریش سرۆكی بشی شانۆ گۆڕا، ك مامۆستا محمود الدرا و مامۆستا تارق ھـــات پیرۆزبایـــی لدەكین، وان شی شـــانۆ گۆڕانكاری لب لروویداوە، مامۆســـتاكان گوتنوەی بۆ نموون مامۆستا محموود وانی عرەبی و مژووی شانۆی دەگوتوە، بم ئستا تنھا عرەبی دەتوە، یان مامۆستا كامران حاجی ئلیاس چند ســـاك لرەبوو وانی دەنگی دەگوتوە، كچی ئســـتا مامۆســـتا یونس ھاتـــووە، ك خـــۆی قوتابی كۆلیژە، پموایـــ گۆڕانكاری كراوە، بم وانیی، چونك وەك قوتابییك دەموێ ئو پیامی ھم بیگینم، ،نی نمایش نییستا شوم تا ئبجلوبرگ نیی، ئم لگڵ سرۆك پیمانـــگا بڕوەبـــری و بـــش كۆبووینـــوە و گوتمـــان دەمانوێ

كارك بكین، سری پیمانگا برز بكینوە، ئوانیش بنیان پداین، چونك تا ئستا ھۆكی شانۆییمان ی لنو ھۆیـــن ئدە مئ ،نییدەرەوەی پیمانـــگا ھن بـــا لناو پیمانـــگاش ھبن، نـــك چاوەڕی خـــك بكین و پپـــی بین ھۆمان مانســـتا ھدەوێ بـــۆ نمایش، ئو نیمان ھۆی پیمانـــگای ھونرە جوانكانمان ھی، ك ئستا ئویش كۆلیژە، ناتوانین داوایان ل بكین، ھرچندە مامۆستا فرھنگ بنی داوە، ك ھر پنـــج تزی دەرچوون لماوەی ھفتیـــك نمایش بكرێ، ،یـــان بۆ گرتین(٢-٣) ھۆ چونكـــھیـــوادارم واب بۆ ئوەی ئمش ئو پیامی ھمان و پنج ســـا لرە

خوندوومان بیگینین بینر. باســـی لـــ كـــ رچنـــار ســـكگۆڕانكارییكانی ئوســـای خوندن لگڵ پارساڵ كرد، گوتی: بشوەیكی گشـــتی تا رەدەیك باشـــترە، بم وەكو رەوشـــی پیمانگا براددەیكی وا ھســـت ناكین لـــ پیمانگایك دەژین بقد ئوەی ھســـت دەكین ر لگك دەژیـــن، ئئامادەیی لـــزۆربی قوتابییكانیش بپرسی دەن ھونرەجوانكانی ئامادەیی ل مئھولریـــن، بـــ حوكمـــی ئـــوەی موایزۆرشـــت دەكرێ، پداخول لت متر نیییمانگا ھیچی كمی پسیستل سیســـتمی زانكۆكان، بم لرە زۆر دەست خستن كار دەست تخستن ت لنانخسی دەكرێ، تو شتی شجلوبرگـــوە بیگرە ھتا زۆر شـــتی تر، باوەڕناكم ھـــر چ قوتابییك ك دت پیمانگا یان زانكۆ جلكی وا نشـــیاو لبر بكا كار ل كسایتی بكات، بم لرە ب راددەیك دەست نر بیكگئ ن، ككاروبارت دەخل چونك ،باشترب یوانزی موحد، لئگـــر واب دەیـــن زی موەحد و پداویستیشـــوە لبـــارەی تواو. براددەیكی وا شتكان دابین نكراوە، بم لـــو گۆڕانكارییـــی كراوە تا رادەیـــك ھندێ كس زۆرباشـــن و ھندێ گشبینم، لبرئوەی سانی پشوو كۆم كسكی زۆر توندڕەو بم بڕوەدەبـــرد، پیمانگایـــان ئمســـاڵ گشـــبینم بوەی كسكی ھونرمند بووەت بڕوەبر، بم ھندێ یاسا دەرچووە نازانم الی ئوە و یاســـایانئ كی ترە؟ كالییان ل ،یمانگا ناگونجڵ رەوشـــی پگل

ھیوادارم باشی بكن.كارزان فیســـڵ ك باسی گۆڕانكاری كـــرد، گوتی: گۆڕانكارییـــكان لوە كۆم مـــپارســـاڵ ئ دەبینم، كقوتابییك بووین لبشـــی شـــانۆ رگامان ندرا لـــ دەرەوەی پیمانگا ئیشیشـــمان كرد ل ین، كئیش بكدەلیل ناومان ب ژمارە دابزی، بم ئوساڵ، ك مامۆستا فرھنگ ھات ،گوتی: ناتانبینـــم و چاالكیتان نییئمش شتكمان بۆ باسكرد، ئویش رگی پداین ل دەرەوە ئیش بكین و ئیشیمان كرد ئیدی ناومان نووسرا و ب خۆشحاییوە مامۆستا فرھنگ

ھونری بدرخان پیمانگای ھونرەجوانكانی ھولر بسردەكاتوە

گیالن مولودژیار ئیسماعیلكنار سرچكارزان فیسڵ

پیمانگای ھونرە جوانكانی ھولر فۆتۆ: كارزال فیسڵ

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

13

حمسوار عزیزلشــــاوی زۆربوونی میدیای كوردی بو شوازە شتانی ھر ل تیڤی ب ھردوو رۆژنامو ولــــۆكاڵ، ئاســــمانی جۆری ھفتنامو گۆڤاری تایبتمند وجۆراو موو ســــایتو ھل جگــــ مجــــۆر، ئ مئ یوایس پزۆر كــــ ،لكترۆنییئوســــردەمیانی بنڕەتی شۆرشــــكی و ل وتنی میدیــــای كوردییــــشــــكپپداویســــتییكانی سردەمی زەرورەتی جیھانگرایــــی و كرانــــوەی تاكی كورد بســــر جیھانكی تازەدا ك رۆژ برۆژ ردەوامدایكــــی بیگۆڕان و جوو ل

سریھداوە، زۆریشمان ب حتمیتی گۆڕانــــی دەزانیــــن ك ھیــــچ لمپرك ناتوانت لبر دەمیدا بوەســــتت،ئیتر ردەمی بیروڕای جیاوازو فرەڕەنگییســــو پویســــت ھموو چیــــن و توژەكانی كۆمڵ، بــــدەر لوەی ئایــــا قبارە و كاریگرییان لنــــو كۆمڵ چندە و تا چند لرەوتی گۆڕان سات بساتكانی كۆمگا بشدارن، دەب لرگی چند كناكی تایبتوە گوزارشت ل بوون وماھیتی خۆیــــان بكن و رۆی خۆیان لنــــو رەوتــــ ژیارییك بــــ ئنجام

بگینن.بگومــــان كاركردن وبگڕخســــتنی ئو ھموو كنا ھمچشن، ئگر رووكی جوانی كۆمگا وبشك بت ل پرۆسی زگرتن لگاو ردیموكراتیزەكردنی كۆمراو رای برانبــــر، گومانیش نیی ئو لشــــاوە ئگر بشــــوەیكی بنڕەتی وەك سریھندابت، لزەروورەتوە كپرۆس ك ،یكوردستان ھ وەی لئلــــو دەڤــــرەی ئمــــ چاولكــــری و بدواكوتنی بیركردنوەی كسانی ترە، بھیچ شوەیك سرھدانی ئو ھموو كنا ل پداویســــتی ســــردەمكوە كاتیش زۆربی نگرتووە، سرچاوەی ئوانی كناكی نووسراو یا بینراو یا دروستكردووە،برنامیكی بیستراویان

روون ســــتراتیژیكی پشــــوەختو ودیاریكراویــــان نبــــووەو نیی، مگر تنھــــا لرە چنــــد كناكــــی حزبی جیابكینوە ك بئایدیایكی تایبت و ئامانجكی حیزبی تایبتوە دامزراون، بگومــــان دەرەنجامــــی ئــــو لشــــاوە ببرنامیی وایكرد چندین ئاكاری دزو لو نوەندە سرھبدەن ك بشكیان كاریگــــری خراپ و نخوازراویان لنو كۆمگا ھی، من لــــرەدا ھودەدەم و ئاكارە ســــلبیانــــك لكیبــــاس ل مر، ئبواری ھونتیش لتایبم ببكل وتــــك دەژین رەنگ ژمــــارەی ئو كســــانی ك شایســــتی ئوەن پیان بووترــــت ھونرمنــــد زۆر لوە كمتر بت ك فریــــای ئو ھمــــوو رۆژنامو ھفتنامو گۆڤار و ســــایت و رادیۆكان پبكاتوە، برنامكانیــــان و بكوت بگومان زۆرینی ئو میدیایان بشــــی ھونرییــــان ھی و دەبــــت ب ھواڵ و ندانرمو ھوندیدار و نووســــینی ئــــپبكرتوە، ئگر سیری ژمارەی ئو ھونرمندانــــ و پانتایی كاروچاالكیان بكیــــت بگومــــان بھیچ شــــوەیك وكراوانموو میدیاو بو ھتی ئدەرەقدروســــتكردنی بۆ میدیاكانیش نایت، ئو ھاوســــنگیی كار بۆ ئــــوە دەكن دەیــــان و ســــدان كســــی تــــر بناوی

ھونرمند ناوزەد بكن و رۆژان ھواڵ و چاالكیكانیــــان بودەكنوە ودیدارو چاوپكوتنــــی دوورو درژیــــان لگڵ ئنجامدەدەن و دەیان و سدان لدوان و سانو كدەمی ئدار لیاندنی بریقراگدەخرت سر شاش والپڕەی میدیاكان، ناچاركراویــــن خونریــــش ئمــــی ھمیش ھواڵ و لدوانی ئو كسانی كبداخــــوە میدیــــاكان ناویان لناون فرزبكرت بســــرمان ھونرمنــــد، وخریكن ئوەی بو كارە ســــقتانی ك بناوی ھونرەوە پیان نكردووین، كناكانــــی لرگــــی بناچــــاری راگیاندنوە بھونر پمانی بفرۆشــــن وبسرمانی ســــاغبكنوە، بوا بكن گۆرانیبژی واھی جارێ گومان لیك تاك گۆرانی نبووە كچی شش دیدارو چاوپكوتنــــی لگڵ كراوە و ونكانی دوا الپــــڕەی چندیــــن رۆژنامی ئرەو ئوی داگیركردووە و زۆر ب موسیتری باسی ھونری كوردی دەكات و رەخنش ئاراســــتی وەزارەتی رۆشنبیری دەكات ك ھــــاوكاری نكردووە لبــــر ئوەی ئو لســــرووی وەزارەتی رۆشــــنبیری ھاوكاریدەكرت،بتایبتیش ئگر ئو گۆرانیبژە ژن بت،لگڵ ئوپڕی رزم ندەكان كرمھون مــــوو خانمــــبۆ ھ

ھردەم شایستی رز و تقدیرن.

لشانسی باشی ئو میللت بدبختی ئمــــ راوــــژكاری ھونری ســــرۆكی حكومت، ك بالی منــــوە راوژكاری تكشكاندنی رەسنایتی وتعریبكردنی گۆرانــــی كوردیی، زۆر بیــــری الی ئو (ھونرمنــــدە!!!) تازانیــــ و ھر زوو سیدییكی ئۆرجینالیان بۆ ئامادە دەكات وحوت تا ھشت ئاوازی خۆی ك سدا سد بۆن و برامی رەسانیتی ھردوو لوارە سیحر ئامزەكی رووباری نیلی گرتووە وچوار كلیپی جوانیشــــی لھوتكانی میســــر ولوبنــــان و توركیاو رووسیا ...تاد، بۆ دروستدەكات ك ھر كلیپكی ب ھــــزاران دۆالری تدەچت، بم وەك برادەرانی سلمانی گووتنی قی چییكا مــــادام بۆ خزمتی ھونری كوردیی!!!،ئوەتا ل نوترین داھنانی ئو سیســــتم دروستكردنی ئلبومكی (دەشن)!!!ندرمھون بۆ خانم گۆرانییكبگومان ھــــۆپ!)، ــــھ) بنــــاوی وەیھۆپ ئلبوومی ھئ ست لبمچیتر موزیك وگۆرانی كوردی بو شوە دواكوتووە نمنتوە وئیتر ھوبدەین گۆرانــــی كــــوردی بھالھــــۆپ بكین و ھوبدەیــــن نوتریــــن تكنلۆژیــــای پشــــكوتنی (واو وھالھۆپ) بنین نو گۆرانی كوردی، ســــزایكی تووندی ئو گۆرانیی گوێ ل ش بدەین كســــانك

كۆنپارزەكانی دونــــی (تایر تۆفیق ومحمدی ماملــــ و مزھری خالقی و كریم كابــــان و...تاد) دەگرن، تنانت ت كبــــی زۆر جددیــــش ھوھ دەبنھین كۆم كسكی وەك (عدنان كریــــم وبھجــــت یحیــــا ومیكاییل وكامــــگارەكان وحم رەووف كركووكی ...تاد)چیتر ئســــتاو داھاتووی گۆرانی ن و ببنوموزیكی كوردی ناشــــیرین بكپیكــــی رەش بئاســــمانی داھنانی ھونــــری كوردیدا، بۆی لــــرەدا وەك خمخۆركی ھونری!!! كوردی پشنیاز دەكم لو شون برزەی خۆتانوە بیار بدەن ھموو ئلبووم و گۆرانییكانی ئو كسان ل سنترەكان دەستیان بسردا و گۆرانیانت ئش بكردەغت وقبگیر وتــــووەكان كدواك مــــوو گۆرانییوھكار بسیســــتمی ھھۆپ ناكن لھیچ دەزگایك پخشــــبكرت وناو وھوای ئو كســــان لســــر الپڕەی ھموو موەی ئر ئبوە، لتمیدیاكان بسل قۆناغكداین پویســــت ھموو دونیا رووی پشــــنگداری موزیــــك و گۆرانــــی تازەی كوردی ببینت وھموو ئو رگرە بھھۆپكردنی بردەم كۆنخوازانی

موزیك وگۆرانی كوردی لناوببرت.

Hamaswar69@yahoo.com

یر

ونھ تایبت ب بدرخان

ســـدیق رزگار ھونرمنـــد ئـــوەی دوای لرككوتی ١٢/١١ی ٢٠٠٨/١٠ كۆچی دوایی كرد و دوا مائاوایـــی لژیان كـــرد. بیارە ئمۆ ٢٠٠٨/١١/٢٢ كاتژمـــر ٣,٣٠ خولـــك ل ھۆی بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆ، ب ھاوكاری بڕوەبرایتـــی ھونری شـــانۆ و كۆمپانیای ڤژڵ كی بۆ كاری سینمایی، چلی ماتمینی ت. كوەدەبردرڕندی كۆچكردوو برمبۆ ھون

تیدا فیلمكی دیكۆمنتی ل دەرھنانی ركوت سالم نمایش دەكرێ، ھروەھا وتاری بنمای ھونرمندی كۆچكردوو دەخوندرتوە و چند

پارچ شیعركیش پشكش دەكرێ.جـــی ئاماژەی درامـــای پرس دواییـــن كاری ندی كۆچكردوو رزگار ســـدیق بوو، كرمھونتیدا رۆی باوكی ژوانی بینیبوو، ل دەرھنانی تنیا كریم بوو، لمانگی رەمزان ل نورۆز

تیڤی نمایشكرا.

چلی ماتمینی رزگار سدیقی ھونرمند

رزگار سدیق ١٩٥٣-٢٠٠٨

پشتگیری كردین.ئاشتیڤان ســـالمیش پیوای: لھموو رووەكانوە گۆڕانكاری كراوە، ك ئویش دەگڕتوە بـــۆ ئزموونی بڕوەبری نوێ، ك مامۆســـتا فرھنگ غفوورە، ك براســـتی ھردەم لھوڵ و كۆشش دایــــ، بۆ ئوەی كاری جــــوان و بپز لــــ پیمانگا لدایك ب و نوەیك بۆ داھاتووی ھونری ئم شــــارە دروست

بكرت.دوای قوتابیانی بشی شانۆ تارق ئاكرەیی شی شانۆ، لی برۆكی نووەكو ســــسرەتا باسی ل گۆڕانكارییكان كرد و گوتی: خۆی ھشتا ئم ل سرەتاین، ركو ئئ كــــند رۆژوە چمنیــــش ئتازەیم پ سپردراوە، ئوساڵ لیك شــــتدا برژەوەندییكی باشتر دەبینم، ئویش قوتابییــــكان جددی ترن، ئو گۆڕانكارییــــی ك ل ئاســــتی ئیدارە و بشكانیش كرا، ھستدەكم تكانكی باش ب بارودۆخك بدەن و پیمانگا و رۆی پیمانگا لــــ ھولری پایتخت بــــرەو پش ببن، لتان ناشــــارموە چند جارك لگڵ مامۆستا فرھنگ ھنــــدێ باســــی ئــــو بارودۆخمــــان كــــردووە، ك چۆن ھوبدەین شــــتك كی زیاتر بتڕاستی خزمب ین، كبكقوتابییكانمان بدەین و ل ھمانكاتیشدا ئاســــاییكردنی بارودۆخكــــ یا زیاتر

ئامادەكردنی پانتاییكی باش، تنانت بۆ مامۆســــتاكانیش بۆ ئوەی بتوانن ئرككانی خۆیان ب باشی بڕوەبن، ئویش لڕگای سردانی پیمانگاكان، ئــــو پیمانگایانــــی ل كوردســــتان ھــــن، تایبتیش پیمانــــگای ھونرە جوانكانی سلمانی، ك ب پیمانگای كوردســــتان ب ــــردرێ لدایــــك دەژمحوكمی ئوەی ل ھموو پیمانگاكانمان كۆنترە، رەنگ لو رووەوە ھوبدەین بزانین چ بارودۆخك باشترە و خزمت ب رەوتــــی خونــــدن و پشــــكوتنی رەوتی خوندن دەكا ل شــــارەكمان و وتكمان تا ئــــوە بخین برچاوی

قوتابیانمان. لــــ بــــاس كــــ ئاكریــــی تاریــــق كموكوڕییكانی بشــــی شــــانۆ دەكا دە: كموكوڕییكان زۆرن ھستدەكم ئوانی پشی منیش لرە سرۆكایتی ھویانداوە كردووە شــــانۆیان بشی ئو كموكوڕییان چارەسر بكن، بۆ ئوەی رەوتی خوندن و شوازی خوندن ل پیمانگا، بتایبتی لبشی شانۆ بگۆڕن، ئم ھۆمان نیی، كرەستی تایبتمان نیی وەك رووناكی، رەنگ، جلوبــــرگ، دیكــــۆر، نبوونــــی ئو شــــتان تۆزك تگرەمان بۆ دروست دەكا، لگــــڵ مامۆســــتا فرھنگیش یشتیتت گنانباســــمان كردووە، ت

راددەیــــك لبرنبوونی ئیمكانیت و لبر ئوەی ل ئنجوومنی وەزیران داوایان كردووە ئیتر ھیچ نووســــراوك داوامان ئگینا نكرت، ئاراســــتیان كردووە، ك ھندك پۆجكتۆری تایبت ۆ بشــــی شانۆ پیدا بكین، بۆ ئوەی بتوانین زیاتر شــــتكان بــــ پراكتیك كان وەربگیردرێ، چونكالی قوتابییلئوكات حتمن ئاستی خوندن باشتر یفی خۆی دەتوانكو قوتابی ب دەبب پراكتیكی كاربكا، مامۆســــتاش وەكو

.قوتابیان ب كان بوۆرك شۆپ شتتاریق ئاكرەیی نكۆی لــــ گۆڕانكاری نكردو گوتی: ل راستیشدا گۆڕانكاری باش كراوە، ھر گۆڕانكارییك و ھر خونكی تازە ل ھــــر دامودەزگایك تكانــــك بــــ بارودۆخكــــ دەدات و ھودەدات شتكان زیاتر برەو ئاقاركی ئمینتر و باشتری ببا، ھستدەكم ئو تكانكی پیمانگاش گۆڕانكاریانــــی

باش ب وەزعك دەدات.لــــ كۆتایی راپۆرتكــــدا ل فرھنگ پرســــی بڕوەبرمــــان غفــــووری ھستدەكرێ كۆم گۆڕانكاری كراوە، چیترتان ل برنامدای؟ ئویش گوتی: وانی كم كۆنگرەی رۆژنامكی من لتۆ بۆت بئنجام گیاندم ب سرجم میدیاكانم راگیانــــد، ك بیار دەدەین گۆڕانكاری لســــر بنمــــای ئكادیمی

بكین، نك لسر بنمای پیوەندی شخسی، ئو گۆڕانكارییان مانای ئوە رە بوونل مئر لی بــــوانئ نییخكی خراپ بوون یا بكك ئیدارە نھاتــــوون. بكو ئوان برای ئمن و ــــرەوە دەیدەنناوە و لرەیان ھتا ئدەســــت ئمــــ، ئمــــش پیامكیان ك لسموو كم ھوەردەگرین، بلوەجھی خۆی و گۆڕانكاری بپی عقنی رۆــــی دەبــــ و حاتــــی ئكادیمیش ھــــر رۆی خــــۆی دەیــــ، لبرئوە ھونرەجوانكان پیمانــــگای موایپرووەو ئاقاركــــی ئكادیمــــی دەچ و ،یخۆشــــگوزەرانی بۆ قوتابیــــان ھمبســــتم ئوەنیی فرھنگ غفوور شــــارەوانی ھب، نخر من لوەتی ككانم یرەجوانیمانگای ھونناو پل رەنگ ،كانم بینیوە كی قوتابییكیئــــوە زۆر زۆر قورس ب و تا ئســــتا یمانگایو پژووی ئموای بۆ دەچم لبڕوەبــــر (رــــز و حورمتم ھی بۆ (ر بوونوەبڕیمانگا بپ ی لوانئلگڵ ئو قوتایان داننیشتوون وایان ھستكردووە ئاســــتنگك یا دیوارك ،یر و قوتابی ھوەبــــڕــــوان بنل

ھودەدەم ئو دیوارە بوخنم. قوتابییكان وتــــی پراوــــزی لــــ لــــ كموكــــوڕی ھســــتدەكرێ پداویستییكان ھی، بۆ وەمی ئوە

وێ لر بتگنگ گوتی: خۆی ئرھفھونرە پیمانگای وەكو كۆمگایكی جوانكان ســــرجم پداویســــتییكان دابین بكی، نك ب ســــاك و دووان مكی زۆرتریشی بوێ، ئماوەی رەنگرــــزدار جنابی وەزیری پــــروەردە بۆ خۆی ســــردانی كردووین و لنزیكوە ئاگاداری رەوشی پیمانگای و بڕزان پاكیــــزە تعــــت بڕوەەری گشــــتی پروەردەی ھولر و مامۆســــتا دشاد بڕوەبری گشتی پیمانگاكان و نوزاد ھادی پارــــزگاری ھولر، ھموویان وە دەڕواننكــــی زۆر جوانرووئیایبرۆی پیمانگای ھونــــرە جوانكان و رۆی ھونر لشاری ھولر، تماشاش دەكی ل ھمــــوو روویكوە ھولر برەو ئاقاركی ناســــك دەڕوا، ئمش ھونرەجوانكان پیمانــــگای وەكــــو ناموێ لو مسلی داببن، بكو دەمانوێ بــــ ھونر و شــــوازی لو تختیتــــ جوانكاریی نویی شــــاری

ھولر بكین و دانبین.ئاراســــتی فرھنگمان دواپرسیار ككرد ئوەبوو ك بھزك و گوتینكی زۆرباش دەستی پكردووە، ئایا ئو ھزە بردەوام دەب یا كاتیی؟ ئویش گوتی: دامابكم تیناسنم داوە تا ھمن ب م، چونكدەك یمانگایو پتی ئخزمخۆم یككم ل دەستی دامزرنرانی

ئو پیمانگای، نك بم ئو دامزراوە زەروورەتكی مژوویی، بكو دەتوانم بم زەروورەتكــــ بۆ ئوەی لمودوا خكــــك ب ســــیری پیمانــــگا بكا بحســــتوە و گوێ ل مۆســــیقا بگرێ و سیری شــــانۆگرییك بكا و شتكی وەكاری ببینی شــــكــــی نوڤاو كلبرئوە پویســــتمان بــــ كۆمك شــــت ھی رەنگ ئــــو داواكارییانی لســــرەتاوە ل وەزارەتــــی پروەردە مابنوە ھندكیان كــــردووە، داوامان چونك دارایــــی!! سیاســــتی لبــــر براستی ئو پیمانگای ك دروستكراوە پویستی بھۆكی شیاو بووە بۆ شانۆ شــــیاوب ك میوزیكی جوان، كو ھۆبــــۆ نمایشــــكردنی ھمــــوو جۆرەكانی میوزیك، پویستیشــــی ب گلرییك بووە، ك تایبت ب ب نمایشــــكردنی وەكاری جوان لی شــــڤاك ككۆمتابلۆی شوەكاری و كڤای سیرامیك و چند پیكركی زۆر جوان و ئســــتا بیارمانــــداوە ھــــر لنــــاو حرەمی پیمانــــگای ھونرە جوانــــكان چند پیكرك دروســــت بكین، بوەشوە یرمــــان ھننو مــــناوەســــتین و ئ ســــو كئ ر، كولزگای ھپار لــــنونرایتی پیمانگای ھونرەجوانكان دەكا ل پارزگای ھولر بۆ جوانكردنی

شاری ھولر.

لپناو بھالھۆپكردنی گۆرانی كوردی

دارڤان سید ئحمد لدایكبووی ١٩٧٩ی شـــاری ھــولــــرەو كـــوڕی ســیــد ئحمد بووە یككیش ،میوزیكژەن برزنجی ل دامزرنرانی گروپی میوزیكی نالی، ماوەی چند ساك ل ھندەران دەژی و ،بازی باوكی بدەری رژەپزدەكا درح

بۆی ئو دیدارەمان لگی سازدا..ئا: محمد عزەدین

ھونریت كاری دەستپكی سرەتای *كی بوو؟

- ھر ل منداییوە ل ماوە گوم ب ئاواز و گۆرانی كوردی ئاشنابووە، ب حوكمی ئوەی مانچری كباوكم ژەنیاری ئامگورەبووم ك دواتــر بــووە، ریــم لم كـــاری ھــونــكــیــچاالكی ل بوو ١٩٨٦ سای لبغدا ك قوتابخانكان، یكمم پلی و درا ئنجام ئاستی لــســر وەرگـــرت عراق، ئوە پش چوونم بوو بۆ پیمانگای ھونرە

جوانكان.* یكك بوون لدامزرنرانی گـــروپـــی "نـــالـــی" ھـــۆكـــاری دووركوتنوەت چی بوو لو

گروپ ؟- دـــتـــوە یـــادم ئــوكــاتــی لگڵ ــن ــووی ب پیمانگا ــ لجمال ڕبین ) ھونرمندان ھبست و قرەداغی شوان و سح و سفین ساح و سۆران و دیاری برزنجی ) بیرۆكیكمان میوزك گروپكی ك داڕشـــت، ب ـــوو ب ئــــوە پكبھنین، توانیمان زۆر ماندووبوونكی كایوە، نینبھ بیرۆككمان لم دووركوتنوەشم ھۆكاری ندەران، بچوونم بوو بۆھ گروپمبستی پرەپدانی ھونرەكم ڕاست ئكادیمی، بشوەیكی ئستا لو گروپ داباوم، بم بدڵ و ڕۆح پیوەستم پانو و

ئاگاداری كار و پۆژەكانیانم .* چی بكرت بۆ ھونرمندانی دەرەوەی

وت تا لماك كۆببنوە ؟- ب پویستی دەزانم ك وەزارەتی سندیكای لقكی ڕۆشنبیری وت دەرەوەی ل ھونرمندان ئو ماك تــاكــو بــكــاتــوە، ئوە كۆبكاتوە، ندانرمھونئگر چونك ،ویستپ زۆر

كۆمك ھونرمند ل وتكیش بن، بم لیك شار نین.

ر كۆپی كردن و نسل ت چییقس *پاراستنی مافی ھونرمندان؟

میوزكژەن چینی لھونردا -ئجگار زیانكی گۆرانیبژ و كاتك دەكــوــت، ل زۆریـــان كردن ماندوو خۆ ساك دوای نیتد سیدییك ھیالكی و زۆر كسك كچی ــرھــم، بسیدییت ئو و دت بئاسانی ــوەش ئ ــۆی خ دەكـــات، كۆپی ڕادەی ڕۆشنبیری دەگڕتوە بۆ ت، چونكك حكومن تو وئگر بت و تۆمارگاكانیش سیدی ڕووی ژیان ئوە نكن، كۆپی ھر كــــردووە، پشكوتن لــكسك دەتوان ل ماوە سدی گرفت ئــو بۆی بكات. كۆپی ڕۆشنبیری بڕادەی دەبستموە كی گوێ بۆ گۆرانییسو كئ ل گوگرتن چونك ڕادەگـــرێ، لگڵ ئۆرجیناڵ جیاوازە سیدی

سیدی كۆپی كراو.برھمی ســر دەكات كــار غوربت *

ھونرمند لدەرەوەی وت؟

خاكی ئــوە دنیایوە ب -بھزە ك ھونرمند ھان دەدات تا زیاتر خۆی بو كارە ماندوو ـــوی دەكــاتــوە، ــ ب بــكــات كبئاشكرا جیاوازیی ئــو من ھم ئــوەی بحوكمی دەبینم، ھم كردووە كارم كوردستان ل

لدەرەوەی وتیش.ڕوحكی ھونری بۆكاركی ویستپ *

ھونریش ھب؟- ك مناڵ بووم باوكم پی دەگوتم گر ھونرمند لكاتی كاركردنیدا ڕۆحكی نب بۆ كارەكی ئوە ناھنت، بدەست سركوتن ئوسا لوە تندەگیشتم، بم ھونرمند ك دەزانـــم، ئستا ھـــونـــرەكـــی خـــۆش نــوــت ناھنت، بدەست سركوتن جــا تــۆ ھــر بــۆ بــۆ دەرەوەی وت كارەكانت بك، ب باشترین ب ،بك كــار ستۆدیۆ و ئامر را كلیپ بكوتووترین كامشكپ دەب بكو ناب جوان شتكی بۆ ئوان خۆشویستیت لگڵ

.بھ كارەك* وەكو میوزكژەنك باوكت چ كاریگرییكی

لسرت ھبوو؟- باوكم ((سید ئحمد برزنجی)) مانچك ئــامــــری ژەنـــیـــاری ھستی لــو ھــر منیش ــوو، بلال ئامرەم ئو خۆشویستی دروست بوو، كاریگری زۆریشی لسرم ھبووە، لماوەشمان ئامری ژەنیاری تریشم برای ٢و ڕڤان )) ئوانیش كمانن، ھیوای ــوە ئ بۆی ــان))ن، ــۆت ب ل یكك كــ ــوو، ب باوكمان ڕگای درژەپدەری منداكان پش ختانخۆشب ــن، ب ــو ئئوەی كۆچی دوای بكات من و دوو

برای ترم بووین ژەنیار.* ئستا سرقای چی لدەرەوەی وت ؟

ل نرویج وتــی ل ئستا -باش زمانم تا زمانم خولكی ك ویستپ ــرۆڤ ــۆم ب بــــت، لوتك ژیا زمانی بزان، دواتر تازەكم گۆرانیی بۆ كلیپك تواو شتكی ھموو ك دەكم، ونگرتنی ــاری ك تنھا ــووە بدوابكوت ڕەنگ بــم مــاوە، بھۆی كات نبوونی بحوكمی

سرقاڵ بوونم بكارەكان.

دارڤان سید ئحمد برزنجی: ڕاست ل گروپی نالی نماوم، بم بڕۆح ھرالیانم

ھونرمند دارڤان سید ئحمد برزنجی

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

14

ی كوردیسرماوەرزی

كس كس ناخونتوە!! جووینوەی یك دان بابت، گرفت و وەستگای ھموكوڕی جو كئاریشلسركردن و ئاوڕ لدانوەی، بوەی ندین جار لچ وێ بینیومانرەو للدەزگای جیا جیاو قم و نووســـری جیـــاوازو دەرفـــت و مـــاوەی جیاواز تاكیك گرفتی ناوەندی رۆشـــنبیری و ئدەبی و زمان و رنووس لســـری نووســـراوەو خراوەتڕوو، كچی ئم گرفت و كماسیی وەك دوومڵ و سۆو شـــرپنج بكۆتا نایت، بگرە پتر ریشـــ دادەكوتت و پـــل و پۆو لق و پۆپكانی ب ئاسماندا دەچن و جوانتر و سوزتر خۆ دەنونن و شكۆف دەكن. ئمش رك ئوەمان بۆ دەسلمنت، گوێ كـــس كـــلكـــس ناگرت، كـــس كـــس ھر ناخونتوە، رەكچۆنی گ سكوا دەچت پشوەو

لدەخوڕت. ئوە پاشــگردانی كوژاندنـــوەو و فوكردنـــ ل مۆمی ئومـــدو چــــــرای و رۆشـــنبیــــــری ك بسدەب، كئ ت عاشق بقیقحكتب و خوندنوە بت، تامزۆری فیكرو رۆشـــنبیری و زانین و زانیاری بت، ئوا خوندنوەو وشكان گرای ل دڵ و مشكی دادەنن و كاریگری خۆیان دەبت، كســـك ب فیعلی خوندەوارو رۆشـــنبیر بت، دەچت ژرباری وشـــو رستو ھزرە جوانكانـــوە، دەبت نچیری فیكرو خۆوە دەســـت ناكاتر لھ ،عریفمكاروباری شخسی و ئازادی تاككانی دەوروبـــری، بـــ ئـــوەی رەچاوی نشو ت، لكان بیارو سزا ماددییبگشـــتییكان جگرە ناكشـــت، مافی براكی، ھاوسرەكی، منداكانی، ھاوڕكی پشـــل ناكات، شـــقام و كۆن پیس ناكات، كارەباو ئاو بھدەر ب ك نییندكۆت و ب منادات،.. ئبای خوندەوارو ئدیب و رۆشنبیرك ببـــن، پـــوەر و متـــرو چوارچوە نووســـریش وەیئ ھر دابژین.. تاككـــ لـــ كۆمـــگا وەك ھموو تاككانی دیك دەب خاوەنی ئخالقیات و مرۆڤینی و ئینساندۆستی و.. تاد بت، رجو موەش ئر ئرامبـــبل رەنگبھند ھنگرت، بوەی ئایا ئمۆ ك رەوشـــت و ھسوكوتی شكسپیر و دانتـــی و جزیـــری و نالی لبرچاو دەگرت، ئرێ ك دوای"200"ســـای مـــرو جـــوان و پـــن دەقـــ .دیكـــداھنانكانی شـــاعیرو رۆماننووس و ئدیبك دەخات ترازووی ئخالقیات و تیۆری رەوشـــتوە، بم من قسم لسر ئوەی كســـك ب حقیقت خوندەوارو ھۆگرو شـــیدای وش بت كتب قورســـایی خۆی بســـرییوە نگاوەكانی وردو بھ ـــت و لد جحیســـاب و دووربین دەبت، خاكی دیكشـــم ئوەیـــ، ئگـــر ھـــر تۆ بنووســـیت و ھیچ شـــتك الی كس بجنھی، بو مانایـــ نا، ك تۆ رۆشـــنبیر بیت و كس ناتخونتوە، بكو فـــزاو دەوروبرە بۆگن بووەو كتب و خوندنوە، ســـنگ و بھاو رەنگ و رواژۆی خۆی لدەستداوە. گر تۆ بنووسیت بگرە داھنانیش بكیت و كس گوت ل نگرێ و فیكری تاك و وە وایگۆڕیت، وەك ئقام نرای شـــھیچ نووسینك ل ئارادا نبت، وەك ئو كتبخان جوان و تژی كتبی، چ

دەبخشت نخوندەوارك!؟

عبدولەحمان معروف

كلچریبئسپاییدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

ستافی كلچری بدرخان:عبدولەحمان معروف، سعدول نووری، جوھر شخانی

ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٣٩ - ١٠٧، شمم ٢٠٠٨/١١/٢٢ی زایینی

ل درژەی دیدارەكی پشـــوومان، لگڵ سابیر رەشـــید باســـمان ل چندیـــن تـــوەری گرنگی ئدەبـــی و رەخنیی و ژیانی تایبتی نووســـرو رەنگدانـــوەی لنـــو دەقـــی نووســـینی چیرۆك نووســـین كانیـــدا كردو باسیشـــمان لتو نۆڤل

یاساییكانی نووسر كرد.ئـــا: عبدولرەحمـــان معروف- مســـعود

ئیبراھیم* كواتا شـــوە و نـــاوەرۆك تریبن و ناتوانین

بین ھیچیان پش ھیچیان دەكون؟ نیا بیرۆكر تگئ چونكــــ ،ناب -بــــ ھمووكس ل بازاڕ و دانیشــــتن بیرۆكی ھی، ئگر رووداو ب ھموو بسرھاتی گفتوگۆیك و دانیشــــتن تدای و رووداو ھی، بم ئایا ئو بگومان ھمــــوو چیرۆكن؟ رووداواننخر، ئگر ئو رووداوان بچیرۆك دابنین ئــــوا رۆژان ھزار چیرۆكمان گوێ ل دەب، ئوانشی دەگدرنوە مرج نییــــ ھمووی ھونــــری باش ب، چیرۆكنووســــی باش ئوەی ئو بیرۆكی گوی لــــ دەب، یان جاری ،شك دایمكی لیفســــانئ یواھچۆن ئو ئفســــانی توزیف دەكی و دەیھنیی ناو پرۆســــی نووسینی چیرۆكك و سوودی ل دەبینی، جاری وای وەكــــو ھمایك بكاردێ، جاری واش ھیــــ شــــت واقیعییكی خۆی دەگتوە، ئینجا چیرۆكنووسی باش ئوەی، ك چیرۆككی نووسی لرووی ھونرییوە تكنیــــك و رازاندنوە و زمانی ئدەبی ھبــــ، زمانی ئدەبی ،كنیكزی تالی من گرنگترین رەگــــســــركوتنی چیرۆكنــــووس لزمانی دەربینتــــی، چونكــــ زمانی ئدەبی وادەكا خونر بــــدوای خوندنوەی

.شراك كچیرۆكلنـــاو خـــۆت كســـایتی رەنگدانـــوەی *

چیرۆككانت ب زەقی ھستی پدەكرت؟- ئوە بــــ چیرۆكنــــووس دەگۆڕێ، بك ھم ھیچ چیرۆكنووسباوەڕناك ژیانی خــــۆی البدا، چونكبتوانی ل مــــووی رووداوە بژیانی مــــرۆڤ ھتایبتی ژیانــــی مندای، بتایبتیش چیرۆكی كوردی، ھســــتپدەكی ھیچ چیرۆكووسنك نیی ژیانی خۆی لناو چیرۆككانی توزیف نكردب، بم نووســــری باش ئوەیــــ بتوان ئو شتانی لناو مشكی ھی دایانبرژێ رج نییوجا مچیرۆك، ئ و بیانكاتئو شــــتان ببن چیــــرۆك، جاری وا

ھی دەبن یادەوەری.* زۆرجـــار لـــ چیرۆكنـــووس و رۆماننووســـكی ل تییســـایو كئ دە پیاو دەبیســـتین، ك ت، رەنگمن دەچمن یا لموویان نزیكترە لھ

كسایتییك ئافرەتیش بت؟ - خــــۆی مــــرج نییــــ كســــایتی كتومت ئوەب بــــ خیاتدا دێ، بۆ نموون ھر نووســــرك كســــایتی خــــۆی توزیــــف دەكا لوانی خۆی لنــــاو پاوانــــی چیرۆككانی خۆی بدۆزتوە، ئیدی حزدەكا ئدگارەكانی جووی پاوانكــــ برەو ئاقارك رەكتی نووســــســــایك ل ببا، كنزیك، بۆی ھندكجار بب ئاگایی ئو شــــتانی ناخ و زاكیــــرەی خۆی لووە رەنگ دەداتــــوە. ئوجا ئوە چــــۆن رەنگدەداتوە مــــرج نیی. بۆ نموون فلۆبر ك رۆمانی مدام بۆڤاری نووســــیوە، زۆر تركیــــزی لســــر كســــایتی خۆی كردووە، ك لشی دەپرســــن ئو مــــدام بۆڤاریی كی؟ دەــــ خۆمم، یانی مبســــتی ژیانی خۆی لناو كسایتی مدام بۆڤاریدا توزیف كردیی، ھندێ جار نووسر رج نییئاشكرا دەكا م و شتانخۆی ئھموو جارێ ئو شتان لالی خونر

ئاشكرا بكرێ.* رەنگدانوەی شون لناو چیرۆككانت چۆن؟

نم كردووە، رەنگزۆر باسی شــــو -جــــاری وا ھبــــووە شــــون الی مــــن ك وەیی ئیانی خشو ،یییاخ ،ر دروست دەبزاكیرەی نووســــ ل ینو وی ئكت و مت ب رج نییمــــبم دەریدەبــــێ، چیرۆكــــكان للزۆربــــی چیرۆككانیشــــم بایخم

بشــــون داوە، لبرئوەی شــــون مۆركــــی نتوایتییــــ، پناســــی نتوایتی، بگومان ئگر چیرۆككی بگانــــ بخونینوە ب شــــونكی پناســــكی دەدۆزینوە. بۆی برای من شون دۆزینوەی پناس یا مۆركی

.وەیی چیرۆكنووستن* یانـــی كـــ نووســـر بـــاس لـــ شـــون دەكا خۆشویستی دنیا ل خۆشویستی شونكی خۆی

كۆ دەكاتوە؟- بگومــــان شــــون بایخــــی خۆی ئیســــتاتیكیوە، لرووی ھتا یھبۆ نموونــــ وەرە كتبكی باشــــالر بخونوە (جوانكاری شــــون) باســــی ھلكــــ شــــیتانۆكیك دەكا، ك چ شــــونك ھبژردرای، ئوجا وەرە ئو جوانكاری و وردەكارییانی شون ،ماشا بكوە تفییلســــرووی فلھستدەكی شون شتكی گرنگ لناو وجا جــــاری وایدەبیدا، ئدەقــــی ئشونكان دیاردەبن و دەبن پناسی بدیاردەكون، كدەق و رەكنووسجاری واش ھی شــــونكان شونی ،ر داینــــزیھنــــی خو زەینیــــن لھندك نووســــریش ھی شــــونی خواستراو بكاردنی، بۆ نموون ئو شونی گابریل گارسیا ماركیس ھی كی خواســــتراوە كنبژاردووە شــــوناوی ماكۆندۆی، الی ئو شــــونكان ماكۆندۆی رەنگ ئو ماكۆندۆی ھیچ شــــونك نبــــ، بكو شــــونكی خیای ب لــــ زھنی ماركیس، بم فی پلسكی فجوانكاریی نو شوئ

.خشرایب ر كر نووسســــ توەش دەوەستئچۆن توزیفی شون دەكا، بم شون ل یكی ستاتیكی و جوانی ھخبایچیرۆكدا و دەشــــب پشتگوێ نخرێ،

.ی دەقناسن پشو چونك* جگـــ ل چیرۆك ل رەخندا ســـابیر رەشـــید ناوكی دیارە، لكووە برەو ئو دنیای چووی؟

- بگومان ئگر تماشــــای ئدەبی كوردی بكین، ھســــت ب بۆشــــایی گــــورە دەكرێ ل رەخنــــ، زۆرجاری تریــــش لگڵ بــــرادەران باســــی ئو خانمــــان كــــردووە، بــــ تایبتی مامۆستا جلیل كاكوەیس ك زۆرجار تئكیدمان لسر ئو خا كردووە، ھردووكمــــان بیكترمــــان دەگــــوت بۆ بووین بــــ نووســــرك رەخنی چیرۆك بنووسین، ناین رەخنگری دەیــــن رەخنی چیرۆك چیرۆكین، دەنووسین، مرج نیی رەخنگری باش بین، ئوە دەب خونر بیار لسر ئوە بدا، بم بۆچی ل دنیای چیرۆك ریككرد بوە و خۆمان خوتیندووركرەخنی چیرۆك، ئوە لبر بۆشایی بــــوو، بۆ نموون زۆرجار من شــــتكم دەخوندەوە و بیرۆكیكم لال دروست دەبــــوو، ســــیرم دەكرد لپشــــ من كوردی، چیرۆكی لسر نووسراین ،یك ھســــتم دەكــــرد بۆشــــاییھیانــــی ئو چیرۆكــــ كوردییان دن و دەخوندرنــــوە و بتیــــژی دەڕۆن و كســــك ئاوڕیان ل ناداتوە یاخود لكۆینوە لســــر ھنــــدێ بابتی چیرۆكی كــــوردی نكرای و بخرایی بسریدا رۆیشــــتوون، ئیدی لووە ك ھستم بو بۆشایی كرد و دەمزانی و بۆشــــاییانر ئســــل ویســــتپبنووسرێ، ئوجا دەمنووسی و چندی باش بوو یان خراپ بــــوو دواجاریش كــــۆم كــــردەوە و چاپــــم كــــرد، بم پشتریش تنھا چیرۆكم ندەنووسی، بكــــو ھندــــك بابتــــی فیكری و لكۆینوەشــــم دەنووسی و ھموویم مای و رۆژــــك دادێ رەنگ ئوانیش بكم كتب و چاپی بكم، بم زیاتر لســــر رەخنــــی چیــــرۆك و رۆمان گیرســــاموە، چونك زیاتــــر لناوی مامــــوە و قابوومــــوە و زۆر رۆمان و چیرۆكــــم خوندەوە، واھســــتمكرد بۆ چیررۆكی كــــوردی ترخانكراوم و پویستیشــــ ئو بۆشاییی ھی من پی بكموە، ئگر بای تۆزقاكیش وەی، كی دواییدا ئنوســــال .ب

نووسیوم لبارەی رەخنی چیرۆك و رۆمان ھمووی بھاندانی برای شاعیرم

سباح رەنجدەرەوە بووە.* خـــۆت دەرچـــووی كۆلیـــژی یاســـای، بۆشـــایی لبواری یاسا ھی، بۆچی برەو رەخنی چیرۆك چووی و برەو یاسا نچووی، یاخود كمتر خۆت

لو بوارە داوە؟خریكــــی زۆربــــوو ماوەیكــــی - وەی فیكری بووم، بۆ نموونینكۆلالینی زانســــتی سیاسی و فلسفی و كۆمناســــی، دواتر بابتی یاسایشم زۆر نووســــی و لگۆڤــــاری ترازوو و یاساپارزی، ئوەی ك ل نووسینی بابتی یاســــایی زۆر ھانیــــدام برای بڕــــز كاك تاریق جامبــــاز و دكتۆر كمــــال ســــعدی بوون، كــــ قوتابی كۆلیــــژی یاســــای سیاســــی بــــوو، ئــــوەوە خولقم لوكاتییوە بھۆی كوت ســــر ئوەی بابتی سیاســــی بنووسم، چونك ئو ماوەیك دەستی نووســــرانی گۆڤاری تــــرازوو بوو، گۆڤاری تاریقیش سرنووسری كاك یاســــاپارزی بــــوو، ھانیــــان دەدام، ئوجا ببیرمدێ ئوكاتی ل ژمارەی یكی گۆڤاری یاســــاپارزی بابتكم نگ، لناوی تاوانباری جنووسی بسرەتا ھیچ ســــرچاوەیكم نبوو، دواتر لــــ كتبخانی خــــۆم ھندك ســــرچاوەم دۆزیوە و كاك تاریقیش ســــرچاوەیكی دامــــ، ســــرەنجام نووسیوە لكۆینوەیكم ھستمكرد تا رادەیك لی رازی بووم، بویشــــم كردەوە لو بابتش لپش من كس نینووســــیبوو، ئیدی دكتــــۆر كمال ڵ ........ بۆیان كردمگعدی لســــنامیلكیك و بۆیان چاپكردم، بابتی م زیاتر خۆم لتریشم نووسیوە، بقرەی رەخنی چیرۆك و رۆمان داوە و خك زیاتر منیان بو بوارە ناسیوە، یستا دكتۆرای ھئ كم كتا برادەرھل ئدەبی كــــوردی، كــــ دكتۆراكی وەرگرت دەفتر و شتكانی خۆی دایمن و گوتی تواو تازە من بووم مامۆستا ئو كارانــــی من تــــواوم نكردووە ی، گوتم باشــــواوی بكم تزدەكحدەفتر و شــــتكانم لیوەرگرت، ئوە زیاتر ھانیدام و گوتــــم دیارە ئدەبی كوردی پویســــتی بمــــن ھی، بم ھموو جارێ لگڵ مامۆســــتا جلیل كاك وەیس باسماندەكرد و دەمانگووت زانكۆ، مامۆســــتایانی ئگر باشــــ زانن بوە لڕووی پســــپۆڕییلــــ كئممانان ئیشی خۆیان ھبســــتن، رەخن چیرۆكنووسین چ ئیشــــمان ب یند ،یوەی چیرۆك ھینــــكۆو لناو دنیای نووسینی خۆمان، لشتان ناشــــارموە رەخنی چیرۆك و رۆمان زۆر ل نووســــینی چیرۆك و رۆمانی دوورخســــتموە و كاتــــی زۆر لگرتم و نمتوانــــی تــــواو بپرژم ســــر نووسینی چیرۆك یان رۆمانی كوردی، یاڵ بوو، بۆیخزۆر شــــتم ل چونكئوەی ك تا ئســــتا پمكــــراوە چند ھوك، لوان: (١٠٠ كورتیل چیرۆكم نووســــیوە و وەكو كتب چاپمكردووە،

چیرۆكــــم ــــكۆم دوو دووەمیــــش بنــــاوی (خون ســــوزەكان و گیای ســــروەری) چاپكردووە، كاتی خۆشی لســــای ١٩٧٦ لگڵ كمال سعدی (٦) كورتچیرۆكمــــان بچاپ گیاند، نۆڤلتكیشم بناوی (مرگی بازنیی) ،ی ١٩٩٩ نووســــیومســــا ك ،یھیانــــی براســــتی حزم ل نووســــین بووە، بتایبتی رۆمان بم دەرفتی

نووسینم كم بووە.* لـــ مرگی بازنیی ئو ھموو رووداوە لناو رووداوـــك، پت وانی بابتی رۆمانكی (١٠٠٠) الپڕەیـــی ب، بـــۆ ئو ھمـــوو رووداوەت لناو

مرگی بازنیی كۆكردۆتوە؟- ب بگومان زۆرشتی تدای، ھتا ئگــــر بك بــــ وردی بیخونیتوە جردەك پاوانی سرەكی ( محمد نایتــــم كردیتمــــھ (مــــولــــود ممپاوانكی خۆم و لناو ئو نۆڤلتی ،ســــیش نازانوزیفــــم كردووە، كت ،نی نووســــین بوە نھئ یــــوانلئگــــر خونركــــی زیرەك بــــم بیخونتوە حتمن ھستی پدەكا، بم ئو خونرە زیرەك كوا ئاگاداری ھموو دەقی ئدەبی ب و بتوان ھموو شــــتكانی ناو دەقك شــــیبكاتوە، رە زیرەكنــــو خوئ یزۆرجــــار ھ ،دایك ناببــــووە، یــــان لدایكنل رە زیرەكنــــو خووەی ئرئــــبلدەب ئــــاگاداری ھموو دەقكی ئدەبی كوردی بــــ، ئگر بیوێ بجوانی و بڕــــك و پكی لســــر دەقی ئدەبی كوردی بنووس، بم من لبرئوەی خۆم نووســــیووم و خۆشــــم دەستی ،یر چیرۆك ھسنووسینم ل رەخنھســــتمكردووە ل (مرگــــی بازنیی) ئیشكم لناو ناوەرۆك و تكنیككیدا كردووە. نشمویستووە ببت رۆمان، لبرئوەی حزم نكردووە درژدادڕی یس ھزۆرجار ك م، چونكدابكــــت ك كزۆری زۆردارەكی نووســــینبــــشــــایانی ئوەی نۆڤلــــت ب، كچی ئو دەیكات رۆمان، یانی ھو گوناه لوەدای تۆ ئگــــر چیرۆككی كورت شــــایانی ئوە نب بكرت رۆمان تۆ

بیكیت رۆمان.* یككی لوانی كارت لسر نۆڤلت و رۆمان

كردووە، لوەدا كورتی و درژی رۆڵ دەبین؟- خۆی دەستنیشانكردنی دەقك بوەی ك چیرۆك یا نۆڤلت یا رۆمان، ئوە و جــــۆری رووداوەك كبارەی دەققرۆــــی تــــدا دەبینن. یانی جــــاری وا ھی چیرۆككی درژ شــــایانی ئوە نیی پی بگوتــــرێ نۆڤلت، دەگوترێ چیرۆككی درژ، بم مودا و قبارەی وە دەكا، كدەستنیشانی ئ كنووسینپی بگوترێ چیرۆك یا چیرۆكی درژ، یاخود نۆڤلت یا رۆمان، بگومان ئگر ی دەگوترێ كورتیلپ چیرۆك كورت بچیرۆك، ئستا لو ســــانی دوایی ك، كش خپوە لباوەو روونبۆتكام چیرۆك و كام كورتیل چیرۆك

.تیا رۆمان و نۆڤل* بـــڕای تـــۆ تایبتمنـــدی كورتیلـــ چیرۆك

چیی؟- تایبتمندییكی ئوەی ب زمانكی چ و پ بتوانی رووداوك یا زەربیك كی بدەیر، یاخود شــــتنخو بدەیخونر، ك تووشــــی سرســــوڕمانی بكا، یانی وەكو قومبلیك ب فی بدەی شونك و تقینوەیك رووبداو بزانی ئو تقینوە بۆچی روویداوە، بڕای من سركوتنی كورتیل چیرۆك و كۆتایــــی زەڕبیكــــی وەدایــــل

موفاجئ و موفاڕەقی تدابی. و كورتیلـــنانـــی ئـــناولك لجیاوازییـــ *

چیرۆكان ھی، ئوە چۆن؟ كان كنی خــــۆم (ئاوكبكت ل -١٠٠ كورتیل چیرۆك) وەكو پشكییك باســــمكردووە، ك ھریك ناوكی بۆ ھبژاردووە، چندین ناوی ھی وەك (خونچ چیــــرۆك، كورتیل چیرۆك، چیرۆك، رنجســــ چیرۆك، تیراژە چیرۆكــــی ئجــــگار كــــورت، میكــــرۆ چیرۆك، رۆژان چیرۆك و دەیان ناوی

.گرنگ نیی و ناوانم ئتر)، ب

* ســـركوتن لـــو بوارە زەحمتـــ، تۆ چۆنی لكدەدەیوە؟

- راست، ئو نووسرانی لو بوارە نووسری باشــــن زۆرجار باسی ئوە ن نووســــینی كورتیلن و دەدەكــــچیرۆكك لوانی بارتقای نووسینی ،ژ بكــــی درــــك یــــا چیرۆكرۆمان بتوانی ب ختوەی زۆر ســــرئــــبلبابتكی چند دری خونر بوروژنی و بیھژنی و تووشــــی سرسووڕمانی بكی، لوانی ھب كورتیل چیرۆك ،نژھــــك نم خب ،بنووســــچونك گرنگ تۆ خونــــر بھژنی، بــــۆ نموون من ل ئاونــــكان یكم چیرۆكم بنــــاوی ئاونی دە: (ئو ئاون بچكۆلیــــی بر باخم قت ھ ناكا ھمیشــــ ونــــی مردووی خــــۆم نیشــــان دەدا). ئوجــــا ئــــو خونرەی ك دەیخونتوە بۆ خۆی وەی جیا جیای بۆ دەكاو دەندنخوبۆ وات گوتووە؟ خۆ مرج نیی تۆ ھر ك بدەیش و فكرەیــــكی رووكشــــت كی پر فكرەیر ھــــگر، ئنــــخو و كورتیلزار لزاران ھھ ی رۆژانب یا نووكت ،دەب مان گوێ لچیرۆكانل ئدەبی كوردیدا زۆرە، یا ل فۆلكلۆر

ئو ھقایتان زۆرن.* پتوایـــ پشـــكوتنكانی ژیـــان كاریگری ،چیرۆكان و كورتیلنانی ئر داھســـل بھ :گرە ئینگلیزەی دەو رەخنوەك ئ بـــۆ نموونچیرۆككم دەوێ لماوەی چاوەڕوانكردنی ھاتنی تكسییك بخونموە. بو مانایی خك كاتی

نب رۆمان درژەكان بخونتوە؟- ب. بگومان ل رۆژئاوا، ك ئو لدوای پیدابوو، چیرۆكان كورتیلكارەســــاتی جنگــــی دووەمی جیھانی كارەســــات لبرئوەی خك بوو، و ناخۆشــــی و خمی گــــورەو قورس و نالباری ھبــــوو، زۆرجار مرۆڤی نجاوەی جرئبستا لردەمی ئس وەی نییبواری ئ ئیشــــ و ژیانی پھموو ژیانــــی خۆی ترخــــان بكا و لناو رەنگــــ بخونتــــوە، رۆمان یكی دیاریكراوی ھكات كدا كپاســــبتوان كورتیل چیرۆكك بخونتوە، جا ئــــو كورتیل چیرۆكانــــ بۆ ئو ســــردەم جنجایی دروســــت بووە

لدوای جنگی دووەمی جیھانی.* ك داھنری یكم كورتیل چیرۆك؟.

س كــــم كــــكــــی دیــــار نییــــ -نووســــیویتی، ھندك دەن كافكا یكم كس نووســــیویتی، ھندك دەن ناتالی ساروت نووسیویتی... ئوە گرنگ نییــــ، گرنگ ئوەی ئو كورتیل چیرۆكان دوای جنگی دووەمی جیھانی ل ئوروپا ســــریان ھدا، دوای ئوەش لــــ ئدەبی عرەبییوە وەی لان یان ئی وەرگمیان چ لــــئدەبی دراوســــكانوە ل ناوەڕاستی حفتاكانوە تــــواو ھات ناو ئدەبی كوردی و ھندەك نووســــر دەستیان

.دای* ئگـــر بزانی لناو ئدەبی كوردی ك یكم

كس نووسیویتی؟- ئــــوە دەبــــ بــــۆ بیۆگرافیایــــك بگڕیتــــوە، لســــانی حفتــــاوە بخونییوە، رۆژنامــــی پدابــــی، و كورتیلم (١٩٧٠) ئگومان باوەڕناكب م دەبت، بــــنووســــراب چیرۆكانلپاش ١٩٧٢ نووســــراب، بم گرنگ نیی ك یكم كس نووســــیویتی، گرنگ ئوەی ئو جۆرە ئدەب چند

خزمتی ئدەبی كوردی دەكا. :وە و دەس رەتی دەكاتك كندھ شھ ،وە چیرۆك نیین ئسر ئھ ی لكوە گرنگییر ئــــخن :ــــدەچیرۆكی تــــر زیاترە، بۆ نموون كاتی بوو، ك وانیســــی للیل قخۆی جلو كورتیل چیرۆكان زۆر سركوتوو بــــوو، كۆمك چیرۆكی لــــ (اقالم) بوكردەوە، بڕاستی زۆر بھز بوو، كچی ھتا ئستا ئو كابرای رۆمانكی ننووسیوە. بگومان سركوتنكش ل دەربینكی بــــوو، دوای ئویش

خكانكی زۆر شتیان نووسی.بشی دووەم

سابیر رەشید: رەخنی چیرۆك و رۆمان زۆر ل نووسینی چیرۆك و رۆمانی دوورخستموە

تایبت ب بدرخانناوەڕاستی حفتاكانوە ل سح عومر ب شـــیعر ھاتۆتـــ میدانی نووســـین و رۆشنبیریی كوردییوەو دواتریش كۆمك بابت و كتب و نووســـینی ل بواری جیا

جیا وەرگاوەت سـر زمانی كوردی. ســـتاش خاوەنـــی (٢) دوو كۆمتـــا ئ

چیرۆك و (٦) شش رۆمان و (٣) س كتبی وەرگدراوە.

دوا برھمیشـــی رۆمانی (خانمی شـــوە ئرخوانییكان)ـــ، ك ل بوكراوەكانی گۆڤاری "ئایندە"ی دەزگای چاپ و پخشی

.ردەمسلـــ دەرفتكدا، كلچـــری بدرخان لی پرسی: ھنووك لســـر رگای داھنان و

نووسیندا بكوێ گیشـــتووی؟ ل وەمدا ســـح عومر گوتـــی: رۆمانكـــی دیكم بدەســـتوەی، خریك تواو دەبم وای بوكردنـــوەی و رۆژنامگـــری كاری بابـــت و برھمـــی دیك لـــ بوكراوە

كوردییكان.بـــۆ ژبـــدر تمنـــی بئومدیـــن

دەومندكردنی كتبخانی كوردی.

یكی نوریكی نووسینی رۆمانر خالح عومس

سح عومر - ٢٠٠٨

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

15

پعیدی باشتال سمباوكی دەمرێ

سعیدی ــال م مامۆستا سیان تیرەی ل پباشتــاك و بـــوو، مــالیــكــی چــووە، ب ـــف زەری پیاوكی ــووە، ب نتیكع زۆریـــش ئم مامۆستای چند برای دەب، ئویش لماڵ بوو، بیانی دایكی دەبینی باوكی مندان مردووەو، ئز قزا شیوی بیانییش ــم ئ

.نایترشیان لكاردی ب ند لعید سومامۆستا س دایك و براكانی دەخوا نابدەنگ بكن تاكو شیوەكمان دەخۆین، ئگرنا تا ئوارە دەمنینوە، برسییتی ب شیوەك بردەبن تی جا دەخۆن، ئوجا دەستدەكن میت بابڕۆ. بابڕۆ. بخك نوەڕۆ شــاردراوە، ــۆ دەكــــن، وا نــانــیــان بوا چی ئوانیش ،عادەتبیانی چونك نــاخــۆن، ـــان خــــــواردووە، ـــی زۆری ل ش وادەزانن كككخحژمت باوكیان چیان بۆ بۆیان زۆر جا نــاخــورێ،

دگیر دەبن. كئیش دوایین بــم جا مال وتیان ئاشكرابوو، سعید بۆچی واتكرد: نانت

خوارد پش بابڕۆكردن؟! شــت: دوو لــبــر ـــی وتیــكــمــیــان تــاكــو دەنــگــم بــابــڕۆ، لــ زتربھبدووەم تاوەكو ب برسییتی

نمنموە.

ئا: د. عبدو علیاوەیی

فوئاد خۆشناوســــۆزی شــــاعیر بۆ زمان و چنینوەی ئشــــكالكانی نوزمان پ خوســــت و دەست چینی تایبتی شقل ئامزی دیاری

.یكراوی خۆی ھلو (گپ وشان)ی دەنو زمانك ھن ك شاعیری راستقین و داھنری پوە

.ریك دەبخ ر شاعیرە لھ (پی وشگ) یلســــمكرستی سازندەی سازدراوی تكنیك و گپ ناقۆراكانی شتكی بھاو معریفی

بردەكوت. .وەیــــان بیرۆكــــئ .یــــان وشــــمئئوەندەیــــان ون. چوارەمیان شــــوە. ششــــمیان مۆســــیقا.. پنجمیــــان چینرز.. ھفتمیشیان ھزی گینر.. تا تا تا.. بم ترزە شــــوە ھتا تاقم واز لر شــــزۆریش ھ ب ،واو دەبتوكچوونی گل وكچــــوون دن گۆڕێ تودەك كركی شیعر و زمانی ئزۆرب

ئستۆی شاعیر و ھزی چنینوە.شاعیران زۆرینی دەستو بھمحاڵ دەچنــــ ژر ویقار و ســــبرداری لبار و كشــــی ئســــبابی شــــیعر ھچنی شاعیرانی پشــــ خۆیان، رایخ رزی ھموو سروبرك ئو (گپ وشان) و شیعران دەست پدەكا، پوەی دەخافن

و دادەنن. ل شیعر و وشان پو گشــــدارانی ئب نتا خوە ھشاعیر و چیرۆكنووسانقمی نووسیار ب ئدەب و كلچرەوە دن پش.. چونك ھزی سوڵ لدانی داھنانی پشــــتر ب ئایندەی ھاتن تا

حدك بند دەكا.(ل ھمان كاتیش لــــڕووی تقبازی بابتییكان، سرقیت كرە چووستك دەكا وەك نركی سولم تڕی نمامك وە چیلكان مل قیت دەكاتر كۆســــلو ســــولی نمامك گۆڕانكی سروشتی

كۆككن).خوالســــ ئم گۆت گۆتنوەی ب ھند ھگرتنی بالینی ســــوودی شــــوازی ئــــدەب و ترزە تایبتییكی شــــیعر لــــڕووی چاالكــــی و زیــــق بوونوەی بڕووی سردەمی كپبوونی گۆمی میینی

خوست كی ب بزاڤ.ئــــم رەچ شــــكان شــــختنكانی .نپرودەھ شــــیعر بستووی قوتبی ھر چۆنكی حیســــاب بكیت، شــــیعر لو میداندا ل ســــرەتای ژیانوەی خۆیدا پندیاری رەچشــــكان و گۆڕانی خوست بۆ خوست دەب.. ل سردەمكی ی بگجرەبی تجرەبیشتووتردا تگتجرەبی ھم چشنی برفرەوان، چ لڕووی ناوەرۆكوە چ لڕووی شوازەوە

.ریكی گۆڕانی تاودراو دەبخبستان و شینایی و درەختداری لڕووی پیوەندی دۆستان و برادەرانی بردەوام لگڵ بســــتانوان و شــــیناییوان و

.تژووی رەفاقی موان نمووندرەختبستانوان بۆ بســــتان.. شیناییوان بــــۆ درەختــــوان شــــینایی... بــــۆ درەختداری. لرەدا بۆ خونر شــــتكی بستانوانی وەك ھدەھنجرت. لشیناییوانی و درەختوانی پوە راھن و رباب و گوفت جاری سروشت دەبن، بئھمان شوە شاعیریش بزمان و تكنیك و وشــــ و ونی سروشتی ئیلھامكی پیــــوە ڕاھن و ئربــــاب و گوفت جاری

.سروشت دەب

(فرید دیوانی لــــرەدا ...كعموراج مایھ و شكلناو ب وی بنزامدار) ب{***}رەمــــز و رموزی شــــۆرەت و ناوی ب كدیوان یتی لكشــــیعریی دیوانشــــۆرەت و ب ناوە ھتا شــــیعرەكانی نــــاو دیوانكش ب ناون بــــو ھماو شــــكلن {***} ل ســــای ١٩٨٦ بچاپی

گیاندوون.لوەوە بــــ كردەوەی ســــاڵ و مانگ و م دیوانوەی شــــیعرەكانی ئساغكردنب ناوە، كــــ دەبت ئاونیكی روون و ســــاف و بگرد، ك ئم فزای و ئو دنیای ب قسوورەی شیعری كوردی تنیا رادەگین بریتی نیی لتاك ھاندەری قم رشــــتی تاك و ترا ل سوارچاكی دەستی میدانی شیعرییوە.. لرەدا ھاوتاكان كۆكــــن رووەكان گردەن كن. ھۆكان لھنداو زەمینوە ســــرەیان تیژ و شاپڕیان شــــقژەن و بافكیان و نابــــ ئاســــمان دەســــوون.. ناشــــبیاری یكجارەكی دەرچ لشیاو و یا ھاودژی شوازەكان لرووی تفسیری و

فلسفیانوە.زامدار ل پشكییكیدا دە...!!؟

بھۆی ھی كســــانی دیكــــوە . من راستم

بھۆی راستی ئوانیشوە... من ھمبشــــداری كردنی ھی كسانی تر...

راستم ناكنوەئگر خۆشم ھبم... ناتوانم ھی

كسانی تر .. راست بكموە

كانی بیینم و شــــۆلق دەردی خنك نزای بیر و ھۆشــــی راستف دەنگی لو راســــتوایی و برزەخــــی روحیانتی شــــاكاری شــــیعرییوە، ك دووچاری مرۆیكــــی زیرەكی ھســــتیار و ســــیما شــــوق دەب، لوەوە ئاكامكی شوە ترزە الســــنگ دەب.. بم بشــــكی دووچارییكی لروویكوە لھاتوویی و ئازایی بــــر ل دووچارییكی لگڵ دەســــتو دایــــرەی زمــــان و ئدەبكی پیوەندییكــــی بتیــــن و بردەوامــــی

ھبووە.شاعیر لگڵ زمان و ئدەبك خریك نواعی لــــت و ئی رادەگرت و ددەبشــــواز و ترزە گپكانــــی ناو كوی ئدەبك خۆشكیان بداھنان دەبا و

دەیھنتكایوە. ی سیما بیان گرت.. سواللكان باوشبریقكانی كریستای ھۆش دەپووكنوە.. كان لرازەكانی ئیلھامی شیعری فریشتئپیری فزای شــــیعرەوە مل دەكن.. نمبارانی ســــر ب گۆپكانی گۆماوی بھاری رەنگ پ ل مۆسیقا دەبۆقن

و ســــر ل نۆژەن پ دەبنــــوە.. دوایی لسر ئیلحاحی. رابری داھنان. شاعیر دەدركنــــ ك دون دوای كشــــانوەی حــــوزەكان و كۆســــككانی بنــــرخ و بھای سقای شاعیرانوە دەبت سقاو ھنجی ئو حوزو كۆسكان لبرچاو و دن روح ســــووكن.. ھرواش ھموو ئــــو جوانمردانی لچین چین و چین رزی كۆمڵ و درامییكانی ھســــتیاری نناســــراوی در نبون و لدەكھبرچاو بھمان شوە باشترە بۆیان.. دەگمنــــن و دەخونن و دەســــونوە و دەپوونگنوە و دەگشنوە لگڵ ئو ھموو شــــتانی ك ب گوناحی رەچڵ جوان دەبــــن و ھداونوە ب خۆیان و بیرەوەرییانوە ئاھنگی سیما رەنگینیان

دەگدرێ.وەك فرید زامدار دتوە بر حدوسدی

:ی دەكرزەخی روحیانییبئوانی ب زەردەخنی خم بســــر

ناكۆكییكانی ژیاندا سردەكونزۆر لوان توانادارتر و بھزترن

ك تنیــــا ب پاپشــــتی ھز بســــر ناكۆكییكاندا زاڵ دەبن

عیشقی مزن زۆرجار شــــتی وا عاسی وەدەست ھناوە

ك ھمیش ھز و دڕندەیی برامبریانھاتوونت چۆكان

چونك الوازییك لنو رووحیاندا دەژیلموویك باریكترە

ئم تبینیانــــی دنگۆڕێ ل رواتدا دووركوتنوەی ل نووستن قووكانی ســــرداركی تڕەپووشــــی ھالنــــی خوستتیان پباب دارەفیلی پیرەدار لدیارن، بم راســــتییكی ئگر لیان بئاگا بین كوكانــــی توكنی كۆن و كۆنین لــــ ســــرمابردەی پیرۆزەكانی ناحجوولی نم گرماییكی بنجدارمان ل دەخون... نرخی كسان لڕووی بابتیان ســــیما بخشــــی ھنیشتی سیما بخشن.. ھوەستی جۆراو جۆری كســــان لرووی بابتیــــان ك مایی شۆڕشكی پیرۆزی راونانی جوونوەی سو ككانن.. لمیســــتیناوەوەی ئقووڵ بوە ھتا بزانی چ ئسركی حق پرستی و بوری و نترساوی و ئازایی بدوادادێ.. لوەدا وای ل دێ ب تنھا ئو دەنگ ب.. بم كۆســــتك لرەدا ئوەیــــ رەنگ نرخی خۆی پ ندەین.. دەنگــــ رەنگك رەنگاوكی ســــلیق و وە ببدەین كلسرە... یا مشــــبپناشــــارەزایی و نا ئاگایی و ندیتیی و بباكی و شوە ترزی ئوتۆیی.. وەرە ب ڕواتوە دەگڵ من ســــرنج بدە

ئم بزاڤ روداوی عادەتیی ل رەفتاری ھــــرە برزەخكی روحیانتی گش و رووناھی، ك بابتیــــان لوە دەكون و دەشــــۆقن، وەك فریــــد زامداریش

:ت و دەدەژەن كتروحئناوەكییــــكان جوونــــوە راونانــــی

مركی پیرۆزی ھرەتای شۆڕشسغریبكانــــی دەرەوەی مرۆڤن و لژر

زەبر و زەنگ و خشت و خۆیھمان غوربتدا بزماری وەستانی خۆیان

داكوتاوەحزدەكــــم خونــــری خۆشویســــت لــــم باســــدا بھ نبــــم من وەك مغســــود وەتنــــگ نایم ل شــــوەو شۆرەتی كســــان.. بم لرە مرجك ســــر قیت دەكاتــــوە لــــ بینی من و خونر مرجكش ئوەی نرخی زیاد دەب ت، كنرخــــام نپ الوەكی ببنرخی زیاد ل ئاراســــتی ھســــتیاری ھاوكوفدا ب.. شــــاعیر بۆ خۆی شۆرەت دەســــازن و مجاز ل معریف خۆش دەكا بزم و گۆبند ب رواتی سیمای لوەدەكات دەرەوە دەجۆشــــن كیفی ئوانی ھمووی ل شایان ب.. بم تماددەی فیزیكی دەچ ل رجی دیكمدەرەوە بدنیــــای معنوی حقوموە تبخۆڕایی ن م لــــدەكا.. بلــــمتۆپــــ ئاگركی ب پریشــــك كرپ و كرپی بریســــكاوەی رووناكی ل میدانی كوردایتی بپریشكتوە.. ل ھوەنتی ھوەنتسازی ببت كشكالنی و تافی (موگنی.. موگنی) بو شوە خفنكرێ... بب ئاگاو بب ھۆشیاری بسر تاقمی ئاستی (پوانی رانشــــكنر... دیكدا بــــرز دەدرتــــوە ب پوانی شــــكۆی ئاستكییوە). (پوانی رجیم بنرخی نزمیش دەدرتــــوە ب رجیمی رمینوە) تیانســــتیاری بابالی ھك بســــك ــــت و یان بنرابزی لت و رشــــكۆببت پشخۆی كاوژیاری پچوانوە ناش لمن و تۆی خونر بسردەمیان

بچندان ساڵ جگۆڕكیان پ بكین.ئم تجرەب و دیمن بچووك لبرچاو و بیرمانــــدا جیھانكــــی شــــوە جودان تیانگوفت و رفتی بابناوەرۆك و لللحزەیك كاتیان بسردەمیان دیارە، بم ئمن تنیا باسی دوو رووی دەكم، كوا ب تحجوبی پچوانی یكترن.. رووی یكــــم ئوەیــــ ئــــو بابتی برائتی تیشكنشــــینی نوانی بول و برەو روونیان بیانییكی نوژەن تاوی لوە ھدەدا.. ئو نموودە تقریبش پاڵ دەدات سھندی كاشكانی سركوتن ۆیی، كو راستی و راســــتبینی و راستنزیك دەبتوە ل میدانی جوانمردی و شكۆداریدا.. رەنگ بۆچوونی كسك قبــــووڵ بكم لــــو راســــتییی دەیكات ئگر راســــتییكی معقول و شیرین بادام بت.. لرووی دووەمدا فلسف و ئاوەڕۆی نــــرم و نیان لگڵ ھۆش رێ بڕی دەكا.. نوەك لگڵ میللتكی دابكی سغت ب بابت گرێ بدا... پم تاوانبارترە لو رگرەی بسر ریانوە ســــتیاری سۆز لس داوە.. ھخۆی ممیللت ب سغتكردن بالموە الفاوی

نوحی راستییكان قوتی دەدا).قم بسر ختكاندا رەتدەب نوسیار ل برائت و دۆزەخیكانی برپرسیارە

لرە قــــم گۆرانی دە و جاری واش واژۆی ئنفال دەكا

لقومی لی شیرنی حم شیلرە قلدەرژێ و واژۆی سوتانی حالج دەكا،،

لــــرە قم نۆتــــی ئــــاوازی ئازادی دەنووســــ و واژۆی وتافكانی ھیتللر

دەكالرە قم شــــوەكانی غاندی و تاگور دەنووســــ و واژۆی رۆژەكانی ستالین

دەكا.قمــــ راســــتكان وتــــی برزەخی

رووحن لكان مپیری كریستاتیشــــكی ئ ل

دەكافرید زامــــدار.. قم زمانــــی ھموو

موو زمانھم بق وات كسكجیا جیاكانی دنیا قسدەكا و بھموو

كیش دەنووسزمانقم نیشــــتمانم.. لھر شــــونكی

ك بشكمزەمیندا قمنیش دەشكم

قمك زیندانی بكرێ.. منیش لوم.. قمك راوبندرێ منیش

بدرێ.. ئــــازار قمك راودەنرــــم.. ژانكی دەگات رووحی

منیش.. قمــــك داگیر بكرێ.. منیش داگیر دەكرم.. لھر

كویك قمكی خرخواز بانگم بكا.. دەچم ئوێ

رخوازەكانی دنیا بخ مــــموو قھنیشتمانی راستقینی

خۆم دەزانم و ھموو نووسین ھونری و داھنان ئدەبییكانی

جیھانیش بھی خــــۆم دەبینم.. لھر كویك قمك

ئــــازاد منیــــش ...ئازادببــــدەبم...............!!؟

درەنگب وانو راشكان و شــــشــــ لتــــا گــــردی بیانــــی و نوانــــی روون و ســــپیاتی ســــبینان لــــ حرەمــــی تاریكی و تا حرەمــــی كونجی بو و بیانیان.. دی شــــاعیر ل خامۆشــــیدا ھلیلكونجی زكــــر و فكری ت تودەكو گڕەوــــژی جزبــــو جزبكارانی حق بستووری تقدیسكانی نورانی خیبووبــــی شــــیعر و گژەی ســــر و نركــــی دڵ و ئوتــــۆوە، كــــ ھر لو شــــوە ترزانی باری نفسی و نوانی ناحرەمانی قوتبی ئارام و نا ئارامیدا.. ئو شلك شریت راكشی فنتازیانی ب بریسك و پروشــــك ھاژۆی شیعری ل ناسك ھفس و یك نتاودراوی یدەرووندا تدەپڕێ، لو ھنگام تازە و نووھاریی تمنی شیعردا شو لدوا شو ل حرەمی كونجی نوژە بارانی كی بستیاری نورست و ھشیعر و ھبشــــت و ســــوز و بریقدار ئو ناوەو ئو میدان دادەگرت جاری وا شــــاعیر وەھای پ ئــــارام دەبت لــــ دەرووندا ناڕەزامندی ورتــــی لــــ چووكیك بدوای و كۆتایی یكجارەكی كپ دەبت لنــــوان ســــایبانی زەخرەفكانی و بیر و بیرژەنــــی و بیررژی و بیرھاژۆی رەزامنــــدی نوان بنــــدەو حمالیقی شــــیعرییوە گش گش پ دەب و ئو روونی و شفافیانی بغیب و دەروون رە زامدار زۆرجاران كن.. لخشردەبژانی شیددەتی شیعر ژان و ژواری بتینی دەساند.. من لرەدا ھمیش ھوی ئوە

دەدەم ك شتك پ بگینم.عاشق ھمیش سبری خۆی ل نشوی

سفرە مزنكاندا دەلوەڕن ورەسمی پیكانیشی لراست و

شكاندا دەكتییگا مرۆڤایپی رچ پراوزەكان:

ئپیر: ئو ماددەی مبســــت ل ئپیرە ھموو كوتی ل دروستكراوە و ھموو

كون ملی تدا دەكا... ئنیشتاینفیزیك.. ب ماددەیكی رەق دەن لچاو

ماددەیكی نرمتردا

داھنانك ل خیبستانی ب دەنگیدا

١له باخچه ی پرسیاره کان

غه زه لی وه ممگوه کان

تر ئاو ده کات.٢

یه که م ھه نگاوی سه فه ری دووریم.له قوویی برسیی بووندا

ده ست پده کات.٣

ده پرسی زه مه نیپرسیاره کان و برسییاتی

چه نده. وه م له شاده ماره کانم

وشک ده کات.٤

له ھه ر به ردکورد ده بمه وه،

زگم به منداه کانیئه و به رده ستانه

.ده سووت٥

ئه و پیره ژنه یددانه کانی ون کردبوو،

له گۆڕکی به کۆمه ی دۆزیه وه، به م...ئاخ رزیوو بون .

٦ئه و کچه ی

له ئه نفای یه که مدا،به زۆری کون کرابوو

گونده که شی کاول کرابوومنداه کانی دراوسیانزینده به چاڵ کرابوون .

له ڕۆژی نه ورۆزداخۆی سووتاند و بووه خۆه مش .

٧پیره مردک به گۆچانه وه،

له به رده م پارکی ھه ولرده په ڕیه وه .

ئۆتۆمۆبیله کی سه ربازه کانی ئه مریکیپانی کرده وه.

پۆلیسی ھاتووچۆ

ھاواری کرد [ستۆپ].سه ربازه کان ڕانه وه ستان،

پۆلیسه که له داخانله شونی خۆی

گولـلـه یه کی له خۆی دا و خۆی کوشت ٨

له ئاسمانه وه وشه کان ده بارن و

له شیری سه الحه دینکۆ ده بنه وه .

فه له ستین رزگار ده کات .به م کوردستان

به که ساسی ده ھته وه وکورده کانیش

له میسر و ئوردن و فه له ستین نیشته ج ده کات . ٩له سه ر پشتی ژی

که مان و عوود پاڵ ده ده مه وه . سبه ری داربه ڕووه کان

به خۆم داده ده م .له ته نیشت جۆگه له ی نه وت[نه فت]

ده خه وم .نازانم بۆ ١٧ ساه

له به ھاردا...سه ما ناکه م.له ھاویندا...فنک نابمه وه. له زستاندا...گه رم نابمه وه .

١٠/١٠ ھه تا ١٠/ ٢٠٠٨/١١ سوندبـیـبـاری/سوید

په یڤه کان خه یای من و په رچه می تۆیه

فـه ھـد گـرده وانـی

ل قس خۆشكانیمال محمدی علیاوەیی

ڕۆژنامه ! خالید شه یدا

ھه موو ڕۆژان كه ده رده چمله سه ر ڕه فه ی جوان دامده نن

بۆ فرۆشتنبه م ئه وانه ی ده مگرنه ده ست و

ده مخونه وه له ژماره زۆر زۆر كه من

دوای ئه وه ی كه كۆن ده بم

له زۆربه ی ماه كانوه كوو سفره ی نان ڕامده خه ن

خواردنم له سه ر ده خۆنیان فرۆشیاركی گه ڕۆك

ده مگرته خۆیله نۆك و پاقله و گوه به ڕۆژه

ده مپچته وه یان كركاره كانی به رده م باه خانه

به رزه كانشووشه ی ده رگا و په نجه ره كانم

پ پاك ده كه ن

ئای له م وته ورانه زۆربه ی خه كه كه یكۆكه خونده واره

یان وه زیره یان ئه ندامی په رله مانه ئای كه گوناحم

به زه ییم به خۆمدا دته وه زۆر به دبه ختمھه موو ڕۆژان

له م ناوه فده درم وكه سیش نای

به الما بمخونته وه

فرید زامدار

حوسن عبدولەحمان

،ندین ساچنیشتیمانم،

،دایك و باوك كی بیكیژۆ

وەكو قرەجك، ئو دەست و ئم دەستی پدەكرێ،

شیرین و تاڵ. ئاوو ئاگر.

لویان ھناوە بۆ ماچی. كیش بینجپ شتووە بیھت ننانت

سینی كوێ. ھزاران ھزار شھیدی داوە،

بس بۆئوەی، .چدەست ننی خۆی لردەی كچپ

قرەج

یر

چك

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

16

خالید عوسمان تھادەقی تایبتی ئدەب، ل برزترین و دەومندتریـــن باریـــدا دەقكی زینـــدووی كارلككـــردووە لنوان توخم یاخود رەگـــزە چاالككانی جوول و مرۆڤایتـــی راســـتیی تواوكـــر یكتـــر ماتریالـــی و دەق وات جســـتی پكھاتـــووە، جستی زیندووی مرۆڤ، تنانت ژیـــی و بـــدوای مردنیشـــی، درســـنووریی دەقی تایبتی زیندووی ئدەبی راســـتقین، مسۆگركردنی كی بمریین تی، كمریی خۆینونی و مرۆڤ سرســـام دەكات، كـــ وەدایـــل سرســـامییكش ماتریـــال و جووی مرۆڤ دەمرێ، كچی دوای گواســـتنوەی ماككانی ئـــم دوو بابت بـــۆ چوارچوەی دەق، چوار رەگزەكی تایبتمندی مرۆڤ لرگی دۆنایدۆنوە لدەقی تایبتـــدا دەگوازرتوە بۆ مرۆڤكی تـــر، یاخـــود مرۆڤانی تـــر. وەك ماتریالی و رەستك براوردكیش نووسر، یاخود ئدای ل بونیادی دەقدا، بم ل دەقكی ئفنراوی ویژدانیـــدا، كرەســـت و ماتریالی رەسن و پتو و بھزن و ھگری كۆدكـــی ھـــزری و ئندشـــیكی فراوانن، ك پانتاییكی زۆر و فرەوان و قابیـــل جووندنن بھۆی بینین و گواستنوەی شپۆ نادیارەكانیان بـــۆ نو ھـــزر و دەروونی خونری راســـتقین و ئامادە لنو بازنی (ھبوون- كینون)دا، كچی پیكر ل ك كنـــدازەی ســـاختومانو ئكرەســـتی ب گیـــان پكھاتووە، وەھـــا لبینر ناكات لـــ رەھندە ئیســـتاتیكیی رووكشكان بوالوە

وەشـــرئبل ،ھیچی تـــر ببینكاردانوەیكی بینـــر كاردانوەی كورتخاین و رامانكی ھســـتیاری مك رووبر رۆنچوو چژبخشی و لـــڕووی زەمنیشـــوە تمنی كورت و بۆی ھی ھوەشـــتوە و ســـاختمانكی دیكی ل شـــون تایبتی دەقی كچـــی رۆنرتوە، ئدەبی با و قـــووڵ بقد تمنی گردوون درژە دەكش و گر دەقی وا دەقرۆبنرێ، ئـــ شـــی لدیكدایكك ھر دەمن و ھمیشـــش لكدانـــوە و راڤـــی زۆر و جیاواز ھدەگرێ، بمـــش ھرگیز وران یمت. ئـــا ئو ونیش ناب نابـــ دەب، كتی ئســـیحری دەقی تایبل كمری زەوی و بۆشایی ئاسمان و لھموو شونكدا گوزەر دەكات و چشنی ققنس ببت خۆمشیش ژیلمۆی سوور و گش لژریدا گی

پنھان جۆش دەداتوە.مژووی گشتی ھر نتوەیك بگری، تایبتی مژووی پتوەكی گكۆئدەب. ئو گنجین لبن نھاتووە، ك خوەتگی مرۆڤـــ خوبینیوو وەكانتھیواكانی نوادار و بو بســـردەمكدا. و كات لھمـــوو ب نبـــوون كوردەكان میرنشـــینھونی ئیمپراتۆریت و پاشـــانیش دەوتی نتوەیـــی و بمش نابن ب سرچاوەی ئیلھامی مرۆڤی نوی ك كشـــانازیی چی تاكك ،مئبۆ تاككانی ئم نتوەی مابتوە رەســـنی ھونـــری و ئدەبیـــات نتوەیی ك فۆلكلۆر دەق نووسراوە ئدەبی و كلتووریی زەمنبەكانن، ك تاكـــكان بب شـــرمزاری و و پوەدەكن سكردنوە شانازییان

خۆیانی پ ھدەكشـــن.گر میر و پاوانكان شكستیان ھناب، ئوا سادەترین ھۆزانڤان و چیرۆكنووس و

دەنگبژ سركوتنی ھناوە.و بناغـــ ئدەبـــی دەقـــی مـــادام ئیدی ن ،زمانـــ ی لـــدیوارەكـــرەشباو ن سیاســـت و ن جنگ و نـــ داگیركاری.. ھتـــد، تنانت ئگر خـــاك و ئاوەدانیـــش وران بكن دەرھقی بونیادی دەقی ئدەبی ناین ئـــدەب پرچووك ل ژیانی دنیـــادا و واتاو بھایك ب مرۆڤ و گوھری بنرخی ھزر و ئندش و توانای مرۆڤ دەبخشت و سنگری مرۆڤ دژ بـــ ئایدۆۆژیا عقكوژ و رەكان، كرانكم ورھتواناكوژ و بھر لگڵ لدایكبوونی مرۆڤوە تا دەگات دوا تمنی دەیكات ب كۆیلی سیستمكی بیركردنوە و كاركردنی جق و ناواقیعی و نابت و ناھقسو ھـــوڵ دەدات كینونی برھم و داھنانی ل گا بـــدات و گۆچانی

رەحمتی بۆ ركردن پ بدات.ناو بچووككراوەی جیھانكی ئدەب بـــوون و گردوون و خاوەنی ھموو لووتك واتایـــی و دەروونییكان و فرەڕەنگ یكگرتووی شانشـــینكی و فرەبـــۆن و فرەجوانی و فرە ھلو لوانش زیاتر وتی ویست و حز و ئازادیی رەھاكان و دەوتی یاسای

.كاندانراوی تاكئدەب شانبشـــانی فلسف و ھزر ی واقیعی مرۆڤكوچكراگـــری ســـو نونـــری عقـــی كاراو زیندوو و داھنـــر و بگـــۆڕە و عقی داھنر ل عقی عقكوژ جودا دەكاتوە و بھاو بایی و جوداوازیی چۆنایتی

.خشر دەبنی داھقتاكی ع ب

پوشۆ خدر قساب چـــوون بۆ نـــاو قویـــی مژوو چاوخشـــان ب رووداوو راوەستان و ھوســـت و رامـــان برامبر مژوویكی بۆ كارەســـاتكان براســـت و دروســـت پویســـتمان

زانستی و بسدان پیاچوونوەی .یكادیمی ھوەی ئنووسین

مژوونووس نیم خۆ ل قرەدانی ئـــم بابت وەك ئوە وای لژر چیای ھگورد و سفین و متین راوەســـتان و رـــگای ســـخت و

دژوار ھنگاوەكانـــم ب، قم و پنووسم نووسنوەی ل دۆپكی بچووك ل دەریاو زەریای ئازادی

و سروەری گل. مژوونووسانی گلكم سرچاوەن قارەمانییتی پـــ كلتووركی لو ئازایتی و كۆنـــدان برامبر ل لـــژووی گدووژمنان، م بـــو ھونرمنـــدان و رۆشـــنبیران موزیكژەن و خكی بور و قارەمان رچاوەی راستی و دروستی لســـ

.دەقوھھموو ســـركردەكانمان برامبر بـــ دوژمن ل ســـنگر و خبات ئم زۆربی كۆشـــاندابوونت و و مژوونـــووس رانكۆشـــتنووســـری بور و قم رشـــت بوون لنو خبات و تكۆشـــان نووسین و بگو دوكیۆمنتكان بكۆ پشـــت ئو شاخ و دەشت و حوجرەو مزگوتـــكان دۆڵ و ژر بردیان پاراستووە ھیان گرتووە نیشـــتیمان و لخاك برگرییان ئم لپناو زۆربشیان كردووە، ربـــازە ب ئاگری دوژمن شـــھید بوون. گشـــت بگو دەستنووس و مـــژوو رووداوەكان، كـــ خۆی ل راســـتی و پاكـــی دەدۆزتوە، ختانـــی خون بگـــرە فوتاوە كسی خمخۆر نبووە ئم دەست دەیان بۆی بپارزێ، نووســـانو ســـدان قارەمان و تكۆشـــر و ك پیاوان ل ریزی پشـــوەی گلدابوونـــ مـــژووی خباتـــی

خوناوییان بۆ تواو نبووە. لھمان كاتدا دەیان قارەمان و الوی ندیخانژووری ب رم لن گخوتاریككان وەك زیندانكی سیاسی

خریكی نووسینوەو تۆماركردنی ،بوونـــ رووداوەكان و مـــژوو پكردووە، ھســـتی دوژمن بم كـــ دواڕۆژكـــی روون و پۆژەی ،ر دەستدایبكی للژووی گمبۆی شوون بزرو پتی سدارەی بۆ كانی موسئامادەكردووە، زیندانو ھیئی كركووك و ئبوغرب تاوانكانی زینـــدووی بشـــكی دوژمنـــ برامبر بـــ رۆكانی نیشتیمان، ك دەیان الو ب خونی پمیـــی و زەردو ســـوورەوە بم ئاواتـــوە بوونـــ قوربانـــی ئم كورد رۆكانی ۆكمئ رۆژەی، -راقی فیدڕاەوای گشت عرمانف

.ر گڵ خۆیان بردە ژگل خمخۆرو و كسی دسۆزمان ھم ل برەكانی شڕی پشمرگایتی پنج ل گرتنی قم و پنجیك ل میلی تڤنگ بووە، ل تكۆشان و خباتدا بوونـــ لگڵ ھژاران و دســـۆزانی گل رگای خبات و

ئازادییان ھبژاردووە. ھر لسانی ١٩٥٨ ھتا رووخان دیكتاتۆرییت، لناوچوونـــی و سركردەكانمان ل شڕو برگری ویژدانان بـــ بوون شـــھیددا دوژمن تڕو وشـــكی سووتاندووە گونـــد و مزگوتكانـــی خاپوور كردووە، رەز و باخ و خان و تیزاب و فسفۆررژی كردووە، بگرە ھتا كانیـــاوو كارـــزەكان خاپوور و ژەھـــراوی و چیمنتۆ رژكردووە، ئنفـــال و كیمیابـــاران بگـــی ،مانكلرچـــاوی گزیندووی بك دەربدەر و جینۆساید بگی

.ژووییمانوتانی مفبنووســـینوە؟ مژوویـــك چ لكاتكدا مژوونووس و نووسری بتوانامان وەك پشـــمرگیكی سادە ل برەكانی شڕ برگری و

.ل بوونیینی گشورای پۆ

رۆژنامنووس بنـــاوی ئوانی ناوچ ڕیـــدە روویـــان لـــو گئازادكـــراوەكان دەكـــرد، ئوانی و رۆژھتنـــاس بـــ خۆیـــان مژوونـــووس دادەنـــا زۆر كـــم ،ژوومان بوونسۆزو وەفاداری مدزۆربیان ناحز و نیار و الینگری ھزی نـــو رەوانی دووژمنـــان دەكران، ناوچكان پشـــمرگو راســـتییكان رووداوە و مـــژوو تۆمار ندەكـــران، بگرە ب ھو دوور ل راســـتییكان ھواكان كیان دەبوونندوە، ھدەگوازرانھواگری سربازی و جاسووسی بـــارەگاو جۆری چك و شـــونی حسانوەو زۆر جاران لكترازانی ریزەكانـــی پشـــمرگ ئامانج و تزۆر زەحم واتئاواتیان بوو. كبگانو دوژمنانی ناوچك راستی و دروســـتی مژوو و رووداوە یك لـــدوا یكـــكان تۆمـــار بكن و بنووسوە، بگرە زۆر بكرچ و كای و ناو و ناتـــۆرە دەبووە راپۆرت و

مانشتی ھواكان. لئنجامـــی كـــورد ماكـــی چ دەربـــدەری و راوەدوونان و گرفت و كارەســـاتكان خـــۆی لخۆیدا نووســـینوەو رووەكانـــی مژوو

.بوونچ خزانكی كورد ل نووســـراوو پرتووك لنو بنرخی بگی و پڕاوەكانی ماوە، ك بشك بووە ل شووناس و بگنامكان، كچـــی دوژمـــن بـــ ســـووتان و كاولكردنی"٤٥٠٠"گوندو الدیكانی كوردستان ل دەستنووس و بگی بســـوودی گلی فوتاندو وشو نووســـراوە راستیی ب نرخكانی

خنكاندووە. كـــی پژوویم مــــــژووی ئم تینناوی و كارەســـات و مخونووســـر و مژوونووســـی بور

و كارامـــان ھی، بـــم دەرفت و بـــواری بۆ نگونجـــاوە، وەك تایبتمندییكی مژوونووس وەك زانستی لبواری پسپۆران ھموو و زانســـتانكادیمیانـــژوو ئم

بنووسنوە. كوات پویست دەزگایكی زانستی كادیمـــی بكـــی ئیمانگایو پلالین مژووی پ ســـروەری و درین ھسنگن و بنووستوە، تا ببت ب دەستوور پرتووككی زانستی بچندین بند و بگوە بـــۆ رزگاركردنـــی ھمـــوو خاكی چوتی قمـــی ل نیشـــتیمان ناحـــزان و نیـــاران، ھروەھا خوندن ناوەندەكانی لھمـــوو بخوندرـــت، بۆئوەی رۆكانی داھاتوومان ئاشنابت ب مژووی

نوەكانی پش خۆیان.

مژوو لنوان تفنگ و قم

ب كامرای جمال داوود

پرسو چــــاپ دەزگای بنــــاوی و بدرخــــان بوكردنــــوەی درخان پرســــی بنامــــفتھو سرەخۆشــــی خۆمان ئاراستی مامۆســــتا ھونرمنــــدی گورە باكــــووری دەكیــــن بــــ بۆنی خزانكــــی، دوایــــی كۆچــــی ھیوادارین ئوە دوایین كۆســــت و ناخۆشی بنماكیان ب و بووریان پورەش سخودای گببخش و كۆچكردووەكش بر

رەحمت و بزەیی خۆی بخا.

دەقی ئدەبی زیندوو .. گنجینی سیحریی مژووشرمین نقشبندی

وشوەن ل كرەینجوان من و تۆ پنلووە گشت سات ئزەلییكان

دەخین گیرفانكانی ئاسوودەییلووە گشت ئبدییتك

ل ھاژەی قبزەكان وەردەگرینلقد دار گوزكی درینی چیایی

نیشانی جوانییك دەكۆینھمای ھبوونك بج دلین

ھر ئو گو وەنوشانیبۆ منت چنیبوون

ئمستاكش بۆنیان لناو گسوویپرچكاندا حشارداوە

لقدی پڕی كتبكانمداباسی چیرۆكی بگردیم بۆ دەكن و

ھرگیز كاڵ نابنوەبو ئكلیلی تاج گوینیلگژوگیا و گوی بژون..

پ بۆن و برامی كوستانی خاونخست سرسری پ ئازارم

ئمستاكش وەك پوەندكئاوەت سات و كات و كردارم

ل مودای ھنگاوەكانتناخم خمیوە

وانرخو دار ئوەك ئگ گی لروحم چنیوە

بست ب بستی بامبو ئۆخی تنیوە

*** نوان من و تۆ پنجرەیك ل خون

لووە گشت جوانییكاندەبارن ب سرماندا

لووە گشت حیكمتكان دەپژن بھۆش و ھستماندا

لووە ئاسمان و یقینماننیشان دەدات و

گومانكان خۆ دەشارنوە رەینجو پمن ئ

ب ئسپایی دەكموە...

دەرگاك توند دادەخملناخی ژەنگگرتووی ئوان

دەرگاك دادەخمل ھزری دزوی ئوان...لناخی پ قژی ئوان

****ل شپۆی پ ھاژوھوژی

ئومدە نارنجییكانداسپدە گزنگی داوسیمای سوداكانم

شكۆفیان كردپشتم كردە تونل تاریككان و روومكردە پنجرەی جاویدانی

رووم كردە پرشنگ خۆشنوودەكانپشتم كردە رووخسارە چكنكان و

رووم كردە بژ و یاكانی ئسپشی ئو ھوارە برزە

روومكردە رووبار و كنارە پ میھرەكمپشتم كردە دزوی و دزینیان و

ئیدی یك بیك دەمامككان

لڕووە تخكانیان دادەماین***

نوان من و تۆ پنجرەیك ل گمگمیكۆترەكان...

گمانو گمفسوونی ئندی ئمان...یلدەروونم ك

جوانان النو ھندی ئمانیلئاوات و م م پی دقوتزەڕن

- ئی خودای من- خودای پ میھر و بخشندە

ی ناخــی پالنــی ھو چیلكــ چــئومدەكانم

بپارزی ل تۆف و كوەی زستان- ئی خوای من

ھمیش چاوەكان رۆشنكیتوە و جوانیكان بردەوام كیت و

ئاوەدان كیتوە ھالنی میھرەكان ***

ئفسووس.. ئفسووس..!!تمن خۆی بشی چی دەكات...؟!

ك سرتاپای ژیان:- مشتك ل خون

- نوژك ل تریف و- النكیك ل گوگاڵ

ئفسووس.. ئفسووس...!!ئاخر تمن بشی چی دەكات...؟!

ك سرتاپای ژیان:سفرك لرگی ھاتونھات

ك سرتاپای ژیان:وەرزك ل چرۆكردن و ھوەرین و

تابلۆیك ل خندە و گریان****

دەزانم ئوان ئرەییت پ دەبنتریفی تریسككانت

تووشی داڕمانیان دەكات و بارست دزوەكانیان پتر دەردەكونبوان تا كوێ گوریسی نگریسیان

ب دەكات...!سیرك تا چند گۆماوەكانی كینیان

لیخن و ل دەكات ....!ئفسووس.. ئفسووس..!!

ئاخر تمن خۆیبشی چی دەكات...؟؟

ك سرتاپای ژیان:تابلۆیك ل خندە و گریان

بۆی دەب گشت پنجرە جوانییكانبكموە و

لووە روو ل خودا بكم و بم:- ئی خودای من

- خودای تاك و تنیاب گورەیی خۆت دنیامان كیت دنیا

- ئی خودای من- خودی زەمین و ئاسمان

نوان من و نیارانم بكیت ئاســمان و رسمان

نــوان مــن و ئازیزانم بكیتــ گمی كۆترەكان.

روو ل پنجرە .. پشت ل تونلكان

ئا: ھونری بدرخانھونرمند تحســـین شـــعبان ركووكك لدایكبووی١٩٤٥شاری و دەرچـــووی پیمانگای ھونرە تـــا ،غدایـــب جوانكانـــی لژیان دابوو زیاتر ل ٤٥ ســـاڵ كرد بـــواری ھونـــری خزمتی پشكشـــكرد كاری و چندیـــن (كـــوردی، زمانـــی رســـھب

عرەبـــی، توركمانی) و ل چند و عیراقی ســـینمایی كاركـــی بشداریكردووە، تلفزیۆنیش ٢٠٠٧/١١/١٧ ف لـــســـم ئبلشـــاری ھولـــر كۆچی دوایی كرد، ئمســـاڵ دوای تپڕبوونی ســـاك بســـر كۆچی دوایی، ئومدی كـــوڕی گلیـــی ھی و

دە: جگای داخ ل ژیان بایخ ب ھونرمنـــدان نادرت، وەكو بۆمان روون ل سایادی كۆچی شعبان) (تحسین باوكم دوایی دەوروپشتمان ل كســـك ھیچ نبـــوو، چند كسانكیشـــمان ئاگادار كردەوە ك سایادییتی، بم كسیان لگمان نبوون،

كچـــی كـــ پشـــمان دەگوتـــن و رشانمانركی سئ دەیانگوت ئوە بداخوە بم ئامادەین، و وەفاك رییوەفای ژیانی ھون

.وەندەیر ئھئحمــــدی علــــی ھروەھــــا ھونرمندیش گوتی: تحســــین شــــعبان ئو كســــ بــــوو تا لگڵ ملمالنــــی بــــوو لژیان دووشــــت كرد، یكیان دەیویست ھونركــــی گــــورە پشــــكش بكات و ناوبداتــــوە و خك و

بن، رازی لــــی ھونرمنــــدان دووەمیــــش ئــــو ھونرمنــــدە چندین ساڵ نخۆش بوو، بم كۆی ندا و تســــلیمی دوژمنی جســــتی خۆی نبــــوو، زۆری مقاوەمــــ كرد، بم ب ســــوود بوو نخۆشی وازی ل نھنا و كسیش خمی لنخوارد، ھزار سو لگیانی پاكی ھونرمند و كانــــی یادگاری بریكارە ھونبۆ خۆشویســــتانی و مردنیشی

.وەی بسانو حئارامگ

ل سایادی كۆچی دوایی تحسین شعباندا

یتحسین شعبانكچر

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

17

ییم

ادك

ئ

ئا: بدرخانرۆژی ٢٠٠٨/١٠/٨ لـــ گفتوگـــۆی نامـــی دكتۆرای خونـــدكار (ئازاد ئحمد محموود) ل زانكۆی بغدا ناونیشـــانی "بونیاتـــی زمان لبكوردی/١٩٨٥_ ھاوچرخی شیعری ٤ دوای بڕوەچـــوو، "٢٠٠٥ ب كوانامب كاتژمر....كاتژمر "ئیمتیاز"پسندكرا.لیژنی پلی

:كھاتبوون لگفتوگۆ پ_پ.د. عیزەدین مستفا ڕەسووڵ-

سرۆك_ پ.د.نســـرین محمد فخری -

ئندام _پ.د.وریا عومر ئمین- ئندام _ی.پ.د. عـــادل مجید گرمیانی-

ئندام_ی.پ.د. فواد حوسن- ئندام _پ. ی. د عبدو حوسن ڕەسوڵ/

ئندام و سرپرشت ئـــازاد ئحمـــد بر لـــوەی وەك ئكادیمیك و كســـكی زانســـتی بناسرت و دەست بۆ لكۆینوەیكی لم جۆرە ببات، ئوا پشـــتریش ل دنیای نووســـین و بـــواری زمان می وردو پرھو شـــیعردا كارو بســـلیقی بوكردۆتوە و ناوكی ،دیاری ناوەندی رۆشنبیری كوردییلـــ ھبژاردنـــی ئو بـــوارەش، ك خـــۆی ل قـــرەداوە و شـــانی داوەتبرێ جیادەبتوە ل ھموو ئو كسایتی و خوندكارانی تنیا وانامنانی بنیازیان وەدەســـت ھ ب !!زەكانی خۆیانون و حو خـــراستی ھموو كسك جورئت ناكا دەست بۆ ئم جۆرە كاران "بونیادی شیعری ھاوچرخی كوردی"برت، ھۆكاریـــش ل پشـــت نووســـینی ھبژاردنـــی ئم بابتوەی. وەك

ل پشكیدا دەت:تاكـــو ئســـتا بوارەكانـــی زمان و ئدەب ب دوو جمســـر و بابتی جیاواز دن ناو باس و لكۆینوە، ر چاوان كب توە خراونوەك ئ رە بوونیان لككردن و چ شـــگدوو مندادانی دژبیكوە سریان تازەی ڕەخنی بـــم ھدابت، بونیادگری ئـــم بۆچوونان ڕەت دەكاتـــوە، وەك پردـــك ھردوو دەبســـتتوە. بیكوە بوارەكل ڕاستیدا ھیچ برھمكی ئدەبی ببـــ بوونی زمان لدایك نابت و ھموو بابتكی زمان و زمانناسیش دەبی بمی ئرھم و برھب بب

توژینوە دەمنتوە.یكك ل بنما ھرە ھاوبندتی زمـــان و ئـــدەب، بونیادگـــری و ،م دوو زانســـتئ .رییوازگشـــ كتباب ھـــردوو ڕاســـتقینیی لنـــاو یك بۆتدا قـــاڵ دەكاتوە و وەك پـــوەر ھســـنگاندنیان ـــخا دەدات. ئنجـــام لمـــڕ ھاوبـــش و ھاوبنماكان، ك ھر وی تریانری ئواوكـــیان تكیدەستنیشـــان دەكات. بۆی زمان و ئـــدەب ناوەندكی یــــك چقیان ھیـــ، لكھوردكردنیـــان دوور ی كو ڕاســـتییانل وەیـــوتنكزانستی زمانناسی و ئدەبناسی تازە

بدەستیان ھناون.ل لكۆینوەكماندا ھومانداوە ئو ڕاستییانی سرەوە ب گشتی و لـــ دەرەتانكانی زمان و ئدەبی وە كتـــی ڕەنگبداتتایبكوردی بزۆر بكمـــی ئم میتۆدە پش چاو دەكوت. وەك ل ناونیشانكشدا دیارە، ك دەـــت: بۆ لكۆینوە و پراكتیك كردن، جیھانی شیعری بژاردووە، چونكرخمان ھھاوچ

ئم قۆناغ زیاتر ئاشنایتی لگڵ زانســـت تـــازەكان (بونیادگری و تازەی ڕەخنـــی و شـــوازگری)

.یدا ھردەمیانسموداكشی ســـانی (١٩٨٥ ـ ٢٠٠٥) كوردی ھاوچرخـــی شـــیعری للخۆدەگرت، ك ماوەی گۆڕانكاریی دكاریی شواز و ناوەرۆكی شیعری كوردیی. ســـای (١٩٨٥) بتایبتی الی شـــاعیرانی ھولـــر، خاـــی بـــ رخـــان و باوەشـــكردنوەرچتازەگری. ئم قۆناغ ل ئدەبیاتی كوردیدا ب ســـردەمكی گرینگ و پ بایخ و پاوپ ل بھا ســـیر دەكرت. لبارەی ســـتراكتۆری ئم ل بشـــوەیكی گشتی نامیش پشـــكی و ســـ بش و ئنجام و سرچاوەی نموونكان و سرچاوەی ب ككی نامیكان و كورتبـــكتھردوو زمانی عرەبی و ئینگلیزی

پكھاتووە.لماوەی كاتی باسكش بگورەی توەرەكانی زمانناســـی و ڕەخنی تازە چند الینكی ھونری زمانی شیعر و ڕوخسار و بونیاتی خستۆت ل .وەكینكۆل رووناكیـــی ژر ڕوانگـــی زمانوە ونـــی زمان و بونیات و پكھاتی بنیات و شواز و كش و ڕیتم و ئارشی سروا.. شقی ئم ھونرانی دەستنیشان كـــردووە، وەك ل پشـــكییكدا

ئاماژەی پداوە: بشی یكم: ھومانداوە مژووی (زاراوە) بـــ واز وەك وشـــشـــبوارەكانی ل زانســـتی شوەیكی زمان و ئدەبـــدا بخین ڕوو، ئو گۆڕانكارییانی ك بسر شوازدا ھاتووە ھر ل كتبكانی ڕەوانبژی و ڕەوانبـــژی كـــۆن، یۆنانیـــی زمانناسیی ئوروپایی كۆن و تازەدا تا دەگات ڕەوانبژی و بۆچوونكانی شـــارەزایانی عرەبی باس كراوە. لپاشان چمكی شـــواز ل كۆن و لـــالی نوخوازانـــدا خراوەت بر باس و لكۆینوە. ھر لم بشدا بنمـــا و ئركی شـــوازگری وەك زانست و چمك لی كۆدراونتوە و لـــ ھزری نوخوازیدا شـــرۆڤی بۆ ئنجـــام دراوە، پوەندی نوان شوازگری و زمانی شیعری و ئامار نیشاندراوە. ئم بش ب چییتی

ناسزمانی شـــیعر و تازەترین پو یككانی زمانی شـــیعری تازە و ئو یاسایانی ك بدوایدا دەگڕت

كۆتایی پ دت.بشـــی دووەم: لـــم بشـــدا ئو پكھاتی شـــیعری كـــ یكانی ھاوچرخی لســـر بنیات نراوە، لڕوانگی دەستی زمانوە وەك: ،فسانی شـــیعر، خوازە، ئنو)یكتـــی كلتـــوور، دەمامـــك، بابـــت...) لیـــان كۆراوەتوە، ئوەی پویست لرەدا باس بكرت ئوەی، ل باسی یككاندا تنیا وریمان ڕەچاو كردووە، لنی تالیپراكتیك كردن و نموون ھنانوەدا دوور گرتـــووە، چونك خۆمان ببشی سیم تایبت ب پراكتیككردنی ری لوازگندێ دیـــاردەی شـــھشـــیعری ھاوچرخی كوردیدا، خۆ بـــدوور نگرتـــن لـــ ھنانوەی نموون بۆ یككان ب زیادەڕۆیی و كھای نامژدادڕی دەزانین و بدرلڕووی زانستی كم دەكاتوە. ھر لم بشدا بنماكانی دەق لنوان بونیادگـــری و زمانناســـیدا باس كراوە و بشوەیكی گشتی پوەندی ئۆرگانیكی ڕیتم و كشـــی شـــیعر خراوەت بـــر باس و لكۆینوە، ی مۆســـیقا لكھاتپ ،نموون بشـــیعری نوێ و ھاوچرخی كوردی بـــاس كـــراوە و كشـــی ســـروا لشـــیعری ھاوچرخی كوردی لی ســـلمنراوە، ئوە كۆدراوەتو شـــیعری ھاوچرخی كوردی، وەك شیعری ھاوچرخی جیھانی، كش

.یروای ھو سبشی سیم: ئم بش تایبتمندی پراكتیـــك لخۆ دەگرـــت، ھندێ دیاردەی شـــوازگری لشـــیعری زمان لڕووی كوردی، ھاوچرخی و شـــوازگریدا بـــ نموون لیان كۆدراوەتـــوە. ھویشـــمان داوە ھنـــدێ لو دیاردانـــ ھبژرین ینوەیان بخینكۆو تیشـــكی ل كادیمییوە ئینكۆل ل ر كسكوردیكاندا یان ھر باس نكراون یان زۆر بكمـــی ناویان ھاتوون، (گڕانـــوە، دیاردەكانـــی: وەك ككبـــوون، بدەقكـــردن،

پووكانوە، ھوەشاندنوە...) ل بریتیی :وەكینكۆنجامی لئ

پوختی كار و ئاكام زانستییكانی لكۆینوەكـــ ك ب شـــوەیكی تیۆری و پراكتیكی ب چند خاك

نیشان دراوە.لـــ كۆتاییدا پویســـت ئاماژە بۆ ئوە بكین ك كۆسپ و گرفتی ئم لكۆینوەی، نـــك كمی بكو كوردیكانن، ســـرچاوە نبوونی ناچـــار ڕاســـتوخۆ پنامـــان بۆ ئو یان عرەبیكان، ســـرچاوە بابتانـــی ك بـــۆ زمانی عرەبی وـــای بـــردووە. وەرگـــدراون ئمانـــش ســـوودمان لـــ ھندێ ســـرچاوەی ئینگلیزی و فارسیش

بینیوە.*وەك وەفایكیش بۆ گیانی ھۆیی برزە ف و ڕۆحی زیندووی مامۆستای ھـــردەم ل یـــاد و لبـــر دیدەی دكتۆر ئازاد و ئدیب و نووسرانی كـــورد، زانای پاوپ ل زانســـتی زمان و ڕزمان، پرۆفیسۆر دوكتۆر ئوڕەحمانی حاجی مارف. نامكی مرگی بگومان كردووە، پشكش ناوادەی دكتـــۆر ئوڕەحمان زیان و كلنكی گورە بوو، ل ناوەندی رۆشنبیری و ل زمان و كتبخانی كوردی و خوندكارانی كورد، نوەك ھر ھانـــدەر و ھاوخمی خوندنی

دوكتۆراكی ئو بوو.بنـــاوی دەزگای بدرخـــان وای دەستگوشین و پیرۆزبایی ل دكتۆر ئازاد ئحمد، ھیوادارین ھر تمن درژ بت بۆ خزمتی ئدەب و زمانی كوردی، چاوەڕوانی داھنان و كاری

گورەترین.دوا شـــتیش پمان بـــاش بوو دەقی ناوەرۆكی نامك بخین برچاوی خونران، ئمـــش بو ئومدەی

سوودی گشت الیكی بت: توەرەی یكم:

- شواز. - وش، زاراوە، مژوو.

- چمكی شواز ل كۆندا. - چمكی شواز الی نوخوازان.

- شوازگری. چمكـــی شـــوازگری لـــ ھزری

نوخوازیدا. تـــوەرەی دووەم: شـــوازگری و

زمانی شیعر- پوەندی، بنما، كاریگری.

- زمانی شـــیعر و گـــڕان بدوای

یاسای نودا:- چییتی زمانی شیعر:

- میتـــۆدی بیردۆز دەق دروســـت ناكات.

تی زمان لشی دووەم: دەســـببونیات و یك و پوەندیدا.

توەرەی یكـــم: بونیاتی زمان و یككانی پكھاتنی دەقی شیعر

- دەستی زمان و شیعر.- ونـــی شـــیعری لـــ ناوەندی

زماندا. - ئركـــی زمـــان لـــ ڕایكانی

خوازەدا. .فسانزمان و ئ -

- زمان و پانتایی دەمامك. - زمانـــی بنیات ل تھكشـــی

كلتووردا. - یكتی بابتی شیعر ل ناوەندی

زماندا.

- كاریگریـــی واتا گۆڕی ل زمانی سیمانتیكدا.

لنـــوان دەق دووەم: تـــوەری بونیادگری زمانناسیدا.

- دەقی ئدەبی ل نوان زمانناسی و بونیادگریدا.

- دەقـــی ئدەبی ل شـــوازگریی بونیادگری.

- دەق ل بونیادگریی پكھاتندا.- دەقـــی ئدەبی لـــ بابتیتیی

بونیادگریدا.توەرەی سیم: زمان و مسلكانی ڕیتم و كش و ســـروا ل شیعری

ھاوچرخی كوردیدا.- زمان و كش و ڕیتم ل شیعردا.

- زاراوەی ھونری ڕیتم. - پوەندیی ئۆرگانیكی ڕیتم و كشی

شیعر. - پكھاتی مۆسیقا ل شیعری نوێ

و ھاوچرخی كوردیدا.- ئارش سروا.

دیاردەی ھندێ ســـیم: بشـــی ھونری و شـــوازگری ل زمانی

شیعری ھاوچرخی كوردیدا.بانژەی باس.

-كاریگـــری زمان لـــ گڕانوەی شیعردا.

زاراوەیكـــی وەك گڕانـــوە -دیاردەیی و ھونری.

- ھندێ ل شوەكانی گڕانوە: - گڕانوەی برایی.- گڕانوەی دوایی.

- گڕانوەی پلدار. - ی ل واتای زمانی شیعردا.

- وشی شـــیعر و بارگاوی بوونی ب ڕەمز.

- زمان و دیاردەی ب دەقكردن . - قورئان.

- فرموودە.- كتبی پیرۆز.

- كاریگری زمان لســـر دیاردەی ككبوون.

دیـــاردەی لـــ زمـــان ڕۆـــی -پووكانوەی پلییدا.

- دەســـتی زمـــان لـــ دیاردەی ھونریی ھوەشاندنوە.

دكتۆرانامیك لسر بونیاتی زمان ل شیعری ھاوچرخی كوردیدائازاد ئحمد: ھومانداوە مژووی شواز وەك زاراوە بشوەیكی زانستی ل بوارەكانی زمان و ئدەبدا بخین ڕوو

خوندكار ئازاد ئحمد محمود

ئندامانی لیژنی ھسنگاندن زانكۆی بغدا ٢٠٠٨/١٠/٨

تایبت ببدرخان ٢٠٠٨/١١/٢٠ رۆژی كاتژمــــر"٩"ی لھۆی فرھــــادی كۆلــــژی ئدەبیاتی گفتوگــــۆی ســــحددین زانكــــۆی ســــاح" عوبد دكتۆرای"ئازاد كارنامی بناونیشانی"رۆی سیاسی و رووناكبیری و كارگی معروف جیاوك "١٨٨٥-١٩٥٨" بڕوەچوو. لدوای گفتوگۆك وەكو خۆی دكتۆرانامك وەرگیراو ل پیوەندییكدا ئازاد عوبد ســــبارەت ب دكتۆرانامكی

بمجۆرە بۆ بدرخان دوا:

* بۆچی معروف جیاوك؟ كابرایــــ ئــــو ئــــوەی لبــــر -فرامۆشــــكرابوو، لبواری نووسین كم

ئاوڕی ل دراوەتوە. * معروف جیاووك كی؟

- معــــروف جیــــاوك"١٨٨٥-١٩٥٨": ئو پیاوە راســــتگۆو ب ھوست و دەستپاك و رووناكبیركــــی زیــــرەك، كارگك و دادوەركی لھاتوو بوو، لماوەی ١٩٢٨-١٩٣٠ لــــ پرلمانی عراقی دەســــتبكار بووەو ھوستی جوامرانشی نواندووە، ل سرووی ھموویان سبارەت ب دۆزی

بارزانییكان.لكاتكدا لدایكبووی بغداو دانیشتووی ئوش بوو، كچی لو ســــردەم ناوی

كوردی ل منداكانی ناوە. ھروەھا ئم پیاوە رۆی برچاوی ھبووە موتسریفی كات ١٩٤٤-١٩٤٦ لسانی

سلمانی بووە. بنــــاوی دەزگای بدرخــــان و ســــتافی ھفتنامی بدرخان پیرۆزبایی ل كاك ئازاد عوبد دەكین، بو ئومدەی لپناو زیاتر خزمتكردن بــــ ناوەندی و زانكۆو

مژووی كورد ھر تمن درژ بت.

شــــاینی باســــ، لیژنــــی گفتوگۆ لم بڕزانی خوارەوە پكھاتبوو:

بغدا، زانكــــۆی جاف، پ.د.حســــن ســــرۆك – پ.د. جبار قــــادر غفور، زانكــــۆی كۆی، ئنــــدام – پ.ی.د. دلر ئیســــماعیل حققــــی شــــاوس، ئندام پرلمانی كوردستان، ئندام. – پ.ی.د. نــــازم یونس، زانكۆی دھــــۆك، ئندام. – پ.ی.د. ســــعدی عوســــمان حوسن، زانكۆی ســــحدین، ئنــــدام. – پ.د. كمــــال مزھر ئحمد، زانكۆی بغدا،

ئندام و سرپرشتیار.

ئازاد عوبد دكتۆرانامیك لسر معروف جیاوك ل زانكۆی سحددین وەردەگرت

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

18

عبدول پشدەریئو نســــكۆیی شۆڕشــــی ئیلوولی وتنككنجامــــی رئ وا لزن كم ی ١٩٧٥ ھاتزائیر سای جكشوومكایــــوە، دیارە شكســــتكی گورە و گرانی ب جوونــــوەی ئازادیخوازی گلی كوردســــتان ھنا و كلبركی زۆر فراوانیشــــی خست ناو ریزەكانی سیاســــییكانی ركخــــراوە و پارت كوردســــتانوە، ھر بوەش خكی ژارە و بپ كوردســــتانی دووچاری ھیوایی كرد ئوەبوو دوژمنانی گلی كورد وەكو ھمیشــــ لژر پردەی ژەھراوی خنجركی دۆســــتایتیدا لپشتی شۆڕشی كورد، ئو شۆڕشی كوا ب سركردایتی سرۆك بارزانی و رابرایتــــی پارتــــی دیموكراتــــی زۆری زۆربی توانیبووی كوردستان كوردســــتانی عــــراق رزگار بكات و ھر لســــای ١٩٦١ ھتــــا دەگاتوە ســــای ١٩٧٥ ب خباتــــی خوناوی كــــی وای كردبــــوو، كخــــۆی كارسرنجی گالنی ئازادیخوازی جیھان بۆ الی خــــۆی رابكشــــت. ئیدارەی ئمریــــكاش ھر لــــو ماوەیدا بوو ك دەستی یارمتی بۆ شۆڕشی كورد درژكردبوو و ب مبســــتی تایبتی خۆی ب الینگری كورد دەزانی، بم زائیر لی جكــــوتنكككاتی رلمابینی شــــای خائینی گۆڕ ب گۆڕ و سدام حوســــنی دژ ب ھموو گلی عراق، ئــــو ئیدارەی ھرچی زووتر و پیرۆزبایی بشرمییوە بوپڕی دەستخۆشی پشــــكش بو خنجر وەشنان كرد،، ئینجا شای ئران دژ ب گلی كورد كوا پشتر خۆی بخزم و پشتیوانی كورد دەناساند و دەرگای ســــنووری خۆشــــی بۆ شۆڕشگانی كورد خستبووە ســــر پشت ھر بو وەكو ئوجارە جزائیر رككوتنی (گورگ ل پستی مڕ) ھات دەرەوە و بوپڕی راشكاوییوە ب سرۆكایتی شۆڕشی كوردی راگیاند و گوتی دوو

:شپ گاتان لرپناھنــــان و ھاتــــن یكمیــــان: بــــۆ حكومتــــی ئران ب مبســــتی كی نادیار لوەیندەیی و مانناھپ

خاكی ئراندا. ان لوەی شۆڕشــــگدووەمیان: مانكوردســــتانی عراق ل كاتكدا، كوا حكومتی ئران دەرگای سنوورەكانی خۆی دادەخات و نك ھر ماوە نادات ھیچ شۆڕشــــگكی چكدار ل نزیك ســــنوورەكدا بمنت، بكو سوپای ئران ھاوكاریش دەكات لگڵ سوپای عراقدا بۆ لدانی شۆڕشگانی كورد، ئینجا ئوەبــــوو كوا رگا چارەیكی سركردایتی لبردەم نمایوە تر شۆڕشــــدا جگــــ لــــ پنابــــردن بۆ

ناو خاكــــی ئران لژر دەســــتی (گورگــــ ھــــارە دڕندەكــــ)، ئوەش بــــو ھیوایی، بكــــو ئازادیخوازن نو مرۆڤدۆســــتانی جیھان بتوانن بمیدانــــوە و برگری و پشــــتیوانی خۆیان لو گل ھژارە پشان بدەن، بــــم زۆر بداخــــوە دەبینین كوا ھموو مرۆڤدۆســــتی و ئازادیخوازی زە و جگر كاغســــی لدرۆو وشــــل راگیاندن و خۆھكشــــان زیاتر نابتوە، بھرحاڵ ھیچی ل شین ئیلوولــــی نســــكۆیكی شۆڕشــــی مزن خۆی داســــتانكی زۆر گورە و گران، لوە زیاتر ھدەگرت، كوا پنووس ب دەستانی كۆلك نووسری و داستانواوی ئمانان تموەكو ئمزن بنووسینوە، بم بھرحاڵ ئوەی كوا ئســــتا دەینووسم ئگر ھرچۆنك بت لوە ھر باشــــترە، ك ھر ھیچ ننووســــین و من لرەدا حزدەكم كــــوا خونرانــــی ئازیز ئــــاگادار بكمــــوە لــــوەی كمــــن دەمك و ماوەی چند ســــا ھموو داســــتانكان و رووداوە گرنگكانــــی بوپڕی مزنم ئیلوولی شۆڕشــــی راستی و ئمانتوە نووسیوە و بگرە ھر ل سای ١٩٦١ كاتی ھگیرسانی شۆڕشــــی ئیلوولی مزن تاكو سای داستانكی وات ١٩٧٩ نووســــراوە، ســــانی پناھندەیشی لگدای و وەیز ئڕرانی بنبۆ ئاگاداری خوكوا برگی یكم لكۆی ئو ھموو برگانی ترم ھر ل ســــای ١٩٩٧دا خۆشویستمان سرۆكی فرمانی بكاك مسعود بارزانی بڕز و لسر ئركی تایبتی خۆشی گیشت چاپ و بوكرایوە و پاشــــانیش لالین برای بڕز و سیاستمداری كورد و خباتكری درین خوالخۆشبوو كاك رگو بر ئھ (بدولرەحمانسامی ع) رەبی و لع وە كرایــــكوردیی لــــسای ١٩٩٨دا بوكرایوە و دیسانوە ھر ھمان بــــرگ وات برگی یكم ل شۆڕشــــی ئیلوول ل سای ٢٠٠٤دا ھرەخۆشویســــتم ھڤای لالین داینمۆی دەزگاكانی حكومتی ھرم وە كرایحم ســــارھكاك دكتۆر بئینگلیزی و لســــر ئركی خۆشــــی چاپكرا، من ھمیش خۆم ب قرزاری ئو برا بڕزان دەزانم، كوا خۆیان بو ئرك مژووییــــوە ماندووكرد، رەسیدكی معنوی زۆر بنرخیشیان بۆ بندە خســــت بانكــــوە، لرەدا شایانی گوتن من ئستاك پنج برگی چاپ نكراوم ل یاداشتكانی شۆڕشی ئیلوولی مزن ماوە و ھمووشــــیان ئامادەن بۆ چاپ، بم جارێ كاتیان نھاتووە، بۆچی؟ چونك من لراستی خستۆتكم نو دروستی زیاتر شــــت

وە و دوورن لــــكانپــــاڵ نووســــینھموو جۆرە ماســــتاو و شت بۆ ھیچ تاكك و الینك، ئوكارە ب تاوان و چواشــــكردنی مژوو دەزانم، ھر بۆیشــــ حزناكم جــــارێ بویان بكمــــوە و خۆم بخم ژر رەخن و تیر و توانجی كسوە، چونك حق تا و ھموو كس بۆی ھزم ناكرت ئینجــــا وا خونری بڕــــز ئاگادار دەكمــــوە لوەی ك ئــــو بابتی ئستم ك دەكوت برچاویان برگ كرنھا دەستبژر تكو ھب ،نییلكــــۆی ئــــو داســــتانی ســــانی پناھندەیــــی و دەربدەری لخاكی تچووموجارە زۆر نراندا، من ئئناو ھموو باسكانوە و ئم تنیا

دۆپك ل دەریا.ئینجــــا دەگڕمــــوە ســــر خاــــی رووداوەك : ســــركردایتی شــــۆڕش ھیــــچ رگاچارەی تری ب دەســــتوە نما، جگ لــــ پنابردن بۆ دوژمن و رۆیشتنی بۆ ناو خاكی ئران ئوەشمان با لبیر نچت ك ئوەبوو سرۆك بارزانی ھر دوابدوای ركوتنكی كی فراوانی لوەیزائیــــر كۆبوونج

حاجی ئۆمران گردا و زۆربی زۆری كاربدەســــتانی سیاسی و عسكری تدا بشــــداربوون، من خۆم بھۆی بارودۆخــــی مترســــیداری برەكانی شــــڕ ل بــــرەی باــــك نمتوانی كوا بشــــداری لــــو كۆبوونوەیدا بكــــم، كۆبوونوەك ئگر لبیرمدا بت لنوان ٢٠ و ٢٢ی ئازاری ســــای ١٩٧٥دا بســــترا و لــــو كۆبوونوەدا سرۆك بارزانی ھموو بارودۆخكی ی گوتبوون، كوە و پبۆ شیكردبوونمن توانای گڕان و سووڕانی جارانی پشــــووم نمــــاوە، كوا بشــــڕی ئگینا ھر پارتیزانــــی ھبســــتم، كوردســــتانم بج ندەھشت و ھر برگریكردن لسر دەبووم بردەوام كوڕەكانیشــــم و وت و لخــــاك ،نیی تواناییــــان ئو دیســــانوە بم من ئامادەم ھر كسك لئوە بڕوەبردنی و توانای سركردایتی ئو كارەی ھی ھرچی ئیمكانیات، ك لژر دەستمدا ھی دەیخم ژر دەستییوە، ئینجا ھر ھموویان گوتبوویــــان ئم كســــمان ناتوانین بب وجودی جنابــــت یا كوڕەكانت

ئــــو بارەگرانــــ ھبگرین ئینجا من لرەدا بــــۆ مژوو دەیــــم و ھرگیز نایشارموە، ئویش ئوەی: من ھر رۆژی دوای كۆبوونوەك ل برەكانی شڕەوە ب مبســــتی ھندێ ئیشی باك بھزی پیوەســــت تایبتی ھاتمــــ الی ســــرۆك بارزانی، لو خوالخۆشبوو بڕكوت كاتشــــدا (علــــی عســــكری) ھــــات و ھــــر لبرچاوی من سرۆك بارزانی گوتی كاك علی ئوە پشتر ھردەتان گوت مفا ماوەمان بدات ئال مستر مگئوادەكیــــن، وا دەكیــــن، دەفرموون ئســــتا مســــتفا نك ھر ماوەتان دەدات بــــۆ ئیشــــكردن، بكو ھموو ئیمكانیتكی خۆشــــم لڕووی پارەو چــــك و تقمنییــــوە دەخمژر كاك خوالخۆشبوو دەســــتتتان، بب منــــی ئزبلــــی گوتــــی: ئع كمان پوجــــودی خۆت ھیــــچ شــــتناكرت، ئیتــــر ئوەبوو كوا ھموو دەســــتیانكرد كوردســــتان ھزەكانی ب كشــــانوە برەو ســــنووری ئران و ئمــــش ھــــزی باــــك ئاخرین چونك كشــــاینوە، كــــ ھزبووین فل میشرۆك بارزانی وەكو ھسو تكــــی دوژمــــن دەترســــا، وای كــــوا ھزەكانی عراق بیردەكردەوە لكاتی ئاگربســــت، نادەنــــ گوێ بھرش دەكن دەست كشانوەماندا و تۆــــی رابردوومــــان لبكنوە، ئوەش دیسانوە دەیم و مبستیشم پاكان (تبریر) نیی بۆ ھیچ كسك و دەم شۆڕشی ئیلوولی مزن ھرگیز بشڕ ندەڕووخا و بگرە ماوەی یك خو یڕی دەستق شــــی رەبســــال برەكانــــی ھزی باكدا بردەوام بووە، ســــوپای عراق ب پشــــتیوانی راوژكارانــــی ســــۆڤیتی جــــاران و نییمقك و تمــــوو چــــو ھئــــپشكوتووە ك ھیانبوو نیانتوانی ل حــــوزی رەواندز تپــــڕن، بم ئوەبوو كــــوا سیاســــتی دوەلی و لسرووی ھمووشــــیانوە ئیدارەی ئمریكا گورزی خۆی وەشــــاند و ھیچ بزەیی بو گل ھژارە بكســــی وەبوو لوە، ئینجا ئھاتكورددا ن١٩٧٥/٣/٢٦ كاتــــ ھموو ھزەكانی شــــۆڕش كشــــانوە و ھاتن ســــر سنوور، دیتمان كوا سرۆك بارزانی لگڵ كاك مسعودی كوڕیدا لگوندی شیوەڕەش سر سنوورەك چاوەڕوانی ئمیان دەكرد، ھر ئو ئوارەیش ھموومان ئو چك و تقمنییی كــــوا ھمانبــــوو دامانــــ دەســــتی كاربدەســــتانی ئران، كــــ ئوەش براســــتی مردنك بوو بــــۆ ھریك لئمی شۆڕشگ، كوا لپاش ئو خبات و فیداكارییی دەیان ســــاڵ، مرۆڤ ب دەســــتی خۆی چك لخۆی دامات و بیداتــــ دوژمن، وای چند

تاڵ و تفت و قووت نادرت.بشی یكم

یگشت

نگبتی ســـرەكی ئو خكـــ بدبختی كوردســـتان لوەدای لگـــڵ ھنگاونان بۆ گۆڕان ل ھربوارك دوای ماوەیك باسكردن و وروژاندنی باسك، ھنگاوەكانی ئاسایی دەبت تا دەگات پرلمان و لوێ شكستكی وەھـــای پدەھنرت خكی ل باســـكردنی گۆڕان بترســـت، ھست دەكرت تائستاش زۆر ل ئندام پرلمان و برپرســـ حكومی و حزبیكان گـــۆڕان و خۆگونجاندن لگڵ دنیـــای نوێ ب محـــاڵ دەزانن بـــ ھموو دەبنوە، گـــۆڕان برەنـــگاری توانایـــك ھاوكات رۆژان ل میدیاكان باسی مدەنیت و دیموكراتیـــت و علمانیـــت دەكن، ئم باس و ئم پرچكـــردارە ل ھمان كس و مانئ دەب ك ،رسوڕمانگای سن جالیعلمانیت بچی تگیشتبن، یان گۆڕان الی ئوان تنیا روات لبرز كردنوەی تالر و كینی ئۆتۆمبلی مۆدیل برز و پرەپدانی بوارە بازرگانیكان، چونك ھركات باس لـــ گۆڕانكی جوھری دەكرت یكاســـت تووشی ســـدم دن، ئگر تایبتیـــش بباســـی ژن و مافكانی دابوو، چونكژنـــی تھشتا ل بیركردنوەی ئـــوان ژن زەعیفـــ و ،وانئ خزمتـــكاری ئوەندە پۆخواتیان وریابوونـــوەی زۆرە بـــ ژنكانیـــان مترســـی بـــۆ ســـر برژەوەندیكانیـــان دەزانـــن، ھر بۆیش دوای وروژانـــی ھـــر بـــۆ رـــگا باســـك وانچپ كاركردنـــی خۆش دەكرـــت، ســـای 2000 پرلمانی دەركرد العار)ی یاسای(غســـل كوردســـتان دوای دەرچونی ئو یاســـای نك ھر كاری پنكـــرا، بكو رەشـــكوژی ژنـــان برەو ئاقاركی ترســـناك و شـــوازی كوشـــتنی دڕندانتـــر چـــوو، تیرۆركردنـــی (دوعا و شـــوبۆ و بگرد)و دەیانی تر، ببرچاوی پۆلیسوە بگی حاشا ھنگرن، تادت چوسانوەی ژنان ل دامودەزگا حكومیكان و جادە و شون گشتیكانیش ل چواردیواری ماكان بشـــوازی جیاوازو نوتر ئنجام دەدرت، دوای تپڕبوونی ســـاك بسر پشكشكردنی یاسای باری كسی ل پرلمان ی داكۆكیكردنـــی مافی ژن لن لیژنالیـــلپرلمان مانگی دەی ئمساڵ خرای دەنگدان ھرایكی زۆری نایوە، سرەڕای ئوەی ئم یاسای باسی نفق و بخوكردنی منداڵ و ھندێ مافی تری تایبت ب ژن لخۆ دەگرێ ی لو پیاواننیا باسی فرەژنی دەكرێ، ئتپۆستی برپرسیدان ب یك دەنگ برەنگاری بونوە ب ئیسالمی و علمانیوەی ئمش ئوە دەگینت باســـكردن لـــ گۆڕینی ئم یاسای ب پل یك ئوانی سخت كردوە، ئگرنا گنجكان لبـــر گرفتی بكاری و نیشـــتجبون ناتوانن بیر ل دروستكردنی خزانـــ بكنـــوە نك دوان و ســـیان ھر بۆیش جیا ل حزب ئیســـالمیكان پیاوانی حزب علمانیـــكان زۆرتریـــن دەنگیان بۆ وەی حزبڵ ئگـــدا، ل وەی یاســـاكمان ل یكان ســـیانزە دەنگیـــان ھئیســـالمی وەی یاساكمان سی و نۆ دەنگ بۆ مانرلپدرا ئم جگای پرسیارە، ھمومان دەزانین ئگر یاساكش پسند كرابوای یكاست دەكرد، چونكر نی فرەژنی چارەسشـــك تی تاكیقگۆڕینی ع یوەندی بـــوە پئنك تنیا یاســـا بم پســـندكردنی ئم یاســـای كاریگری ل توانینـــی وتانی دەرەوە بۆ حكومتی ھرم دەبوو، شـــتك دەكرا كـــ دوای چندین ســـاڵ ل پكھاتنی تانی وەكو(سعودیت و حكومكردن وحكومو ئران و)جســـارەتی وروژاندنی باســـكی وایـــان ل پرلمـــان نبـــوە نیانتوانیوە ریفۆرمی كۆمیتی ل كۆمگاكانی خۆیان بكن ك پویســـتیان بۆی نـــ گۆڕینی ئم یاســـای كاریگری نیگتیفی تنیا لســـر ،ڵ نابناو كۆم ل وەی دیاردەی دوژنمانبكو زەرەر دەب بۆ بانگشی علمانیبوون دەبوای ت، بۆیدیموكراتیكردنی دەس و بئندام پرلمانكان بیاركی عقنی دور ل ھاوســـۆزی ئایین و برژەوندی شخسی ب نیازی كردن دوژن دەنگیان دابوای، ئگر دەنگدانی ئمجارە لسر بنمای برژەوەندی گشـــتی و پرەنســـیپ مدەنی و علمانییت بوایـــ ك خۆیان بانگشـــی بۆ دەكن چی

دەبوو؟

بھرە حمڕەش

دۆپك ل دەریای یاداشتكانی عبدو پشدەریعلمانییتی كوردی

تایبت بھونری بدرخان بـــ دوو كوردســـتاری ئـــوەی دوای ســـركوتوویی كۆتایـــی ھـــات و ھـــژار ،یرنامو ببدولستار بووە ســـتاری ئعبیار وای دوای جژنی قوربان كوردستاری

٣ دەستپبكاتوە.لمبارەیوە نیاز نوری ئامادەكاری برنامی كوردستار تایبت ب بدرخان گوتی: ل دوای جژنی قوربانوە تاقی كردنوەكانی قۆناغی

یكمی وەرزی سیمی برنامی كوردستار دەســـت پدەكاتوە لم شونان ( سلمانی – ھولر – دھـــۆك – كركووك – دەڤری گرمیان - دەڤری ڕاپڕین – دەڤری سۆران – دەڤـــری ھبج و ھورامان)، ھروەھا نیاز نوری ئوەشی نشاردەوە ك تا ئستا بودجی ئـــو برنامی لالیـــن كنای كوردستاوە دابین دەكرێ و ھیچ كۆمپانیایك

سپۆنسری ناكات.

ســـبارەت ب مرجی بشـــداربوونیش نیاز نوری گوتـــی: ئو كســـی دەیـــوێ لو برنامی بشدارب دەب تمنی ل ١٦ ساڵ كمتر نب و بۆ رۆژی تاقیكردنوەك چند مقـــام و گۆرانییك ئامادەبـــكات و ئگر شارەزایشـــی ل ئامـــری میوزیكی ھی با

.نڵ خۆی بیھگل وەكرۆژی تاقیكردنســـبارەت بـــ لیژنـــی ھســـنگاندنی برنامكش نیازی ئامادەكار گوتی: تا ئستا ك لكر یگگۆڕاوە، ئی دادوەری نلیژنمامۆستاكان بھۆی كاركی تایبتی خۆیوە نیتوانی بشـــدار بت،ئوا ڕایدەگینین و

بدیلكی ئاشكرا دەكین.

ل كۆتاییشـــدا نیاز گوتی: قۆناغی یكم و دووەم وەك پار بڕوە دەچت و بۆ قۆناغی كرناموازی بكاتی خۆیدا ش میش لیس

ڕوون دەكینوە .جی ئاماژەی بڕای زۆرك لھونرمندان و ھونردۆستان برنامی كوردستار خزمت ب ھونری كوردی دەكا و بھرەمندی چاك پدەگین و تا ئســـتاش دوو وەرزی خۆی ب ســـركوتوویی بڕوەبردووە ب ئوەی دی ھیچ بھرەمندك لخۆیان بەنجنن و ھیـــچ رۆژنام و گۆڤاركیش لســـریان بنووســـ بوەی كـــ لیژنكـــ بمیزاجی

شخسی بیار دەدەن.

كوردستاری ٣ دەستپدەكاتوە

خوندنوەی بدرخانگۆڤـــاری k٢١ وەك ل پناســـكی زانســـتی- (گۆڤاركی نووســـراوە، نتوەیی بگنامیی- مژوویی- وەرزی ئازادە)، دوای ئوەی ژمارەی یكی كوت بر دیـــدی خونران و بشـــوەیكی گرم پشوازی لكرا، ئوا ئو جارەیـــان مومتاز حیدەری ماندوونناس ب ھاوكاری نووســـر و لكۆرە لخۆ بردووەكان ژمارەی جمكـــی (٢-٣)ی گۆڤـــاری k٢١ یـــان خســـت بردیدی خونـــران ل دوو توی (٨٢٨) الپڕەدا ك تیدا چندین ھردوو بـــ لخۆگرتووە بابتـــی زمانـــی كـــوردی و عرەبـــی، وای ســـرۆكی بارزانی نچیرڤان نامی بۆ كوردســـتان ھرمی حكومتـــی مومتاز حیدەری و نامیكی مومتاز حیدەریش بـــۆ نچیرڤان بارزانی و ك، گۆڤارەكوەیـــند روونكردنچئو بابتانی لخۆ گرتووە: (پیامی كلتووری k٢١ برەو یادی پنجا سای رۆژنامی خبات، پیامی نتوەیی k٢١، دوو دەستوونســـی مژوویـــی، دوو نامی دبلۆماسی شریف پاشا، و كۆلۆنیالیزم لنوان كوردســـتان دیاریكردنی دیموكراتیانـــی مافـــی

چارەنووس، ھوســـتی دەوتانی ھرەســـی شۆڕشی برامبر دەرەوە ئیلـــوول ١٩٧٥، كۆمـــی برایتی، نھنییكانی دابشـــكردنی كوردستان و لكاندنی كورد ب عیراقوە، یانی بابت)، كورد(حـــوت ژنانی گورە ســـتراتیژیتی داھاتی گشـــتوگوزار بۆ ئایندەی كوردستان، دیداری شخ جاللی حوسینی، دیداری د. كمال مزھـــر، زمانـــی ســـتاندارد گیانی

نتوەیی، زمانی ئدەبی یكگرتووی كوردی زمانـــی ،نییـــ كوردیمـــان بع كوردیـــدا، رۆژنامگـــری لھولـــری بر ل ٨٢ ســـاڵ لبارەی ،وە دەنووسپیرۆزی زمانی كوردییزینـــدووە، بوونوەركـــی زمـــان رەنگدانـــوەی خونـــدەوە، k٢١م لـــ شـــیعرەكانی ھردیدا، دداری كامـــران بدرخـــان و نوكردنوەی شـــیعری كوردی، لنـــوان محمود

دەروـــش و تابانیدا ھوســـتی شـــاعیر و ھوستی سیاستمدار، ی ئافرەت للســـتی مستراتیژیچوارچوەی ركخراوەییدا، جووەكانی كوردستان، نھنییكانی مۆساد، مردن و بخاكسپاردنی ســـوتان مزەفر، لـــ ســـاوەگری یۆبیلی شۆڕشـــی پیرۆزی ١٤ی تمووزدا، نووســـر و رۆژنامنووس عومر علی شریف و ھندك ل برھمكانی، جوغرافیای رۆژنامگـــری كوردی، خوندنوەی دیوانی حیـــدەری، بیرەوەری چند رووداوك ل ژیانما، چند الپڕەیك لـــ بیرەوەرییكانـــم، شـــھیدانی كوردستان، فایلی نمران، كسایتی ژمارە (محمدی مال كریم)، لگڵ كۆمك نام و دیكۆمنت ب ھردوو

زمانی كوردی و عرەبی.ناكرێ خۆمـــان ل ئاســـتی بدەنگ بكیـــن ك گۆڤـــاری k٢١ پرۆژەیكی ویستی بو پ نتارییورەی دیكۆمگپاپشتی ھی، لبرئوەی براستی ئوەی مومتاز حیدەری لو گۆڤارە كردوویتـــی بریتیی ل خزنیكی گشتی و بسوود بۆ ئمۆ و داھاتووی ئگرچی كـــوردی، رۆژنامگـــری ھندك بابت و دیـــدار لو گۆڤارە بوكراوەتوە، بم پشتر ل شونی تر بوكراونتوە و سرنووسریش وەكو رەوشتكی جوانی رۆژناموانی نـــاوی ئـــو شـــونان و ھـــۆكاری

بوكردنوەی بابتكی نووسیوە. ر نووسینند دو چوێ بر بمگئباس ل پـــرۆژە و گۆڤاركی گورەی وەكو k٢١ بكـــم ئوە زوم لخۆم و خونران و خودی گۆڤارەك و مومتاز لبرئوەی دەكـــم، حیدەریـــش بالی من k٢١ خزنیك ل زانیاری و دیكۆمنتات ك بـــو ھیوایم ئو پرۆژەیـــ بـــردەوام بـــ و مومتاز حیدەریـــش تمنـــی درژبـــ بۆ

خزمتی رۆژنامگری كوردی.لوانی خكانك بن ئستا ئو مبووە كماوە یـــان كرە ننـــخوبابتی زۆر دوور و درژ بخونتوە، بم ببـــوای من ئگر بشـــكی بابتكانی ناو ئو گۆڤارە ئمۆش نخوندرنوە، دنیام ل داھاتوودا دەبنـــ ســـرچاوەیكی گرنـــگ بۆ و ئكادیمـــی كاری و لكۆینـــوە

مژوویی.جی ئاماژەی ژمارەی جمكی (٢-٣)ی ئو گۆڤارە ب شـــوەیكی زۆر جوان دیزاینی بۆ كراوە و ب براورد لگڵ ژمارەی پشووی گۆڤارەك گۆڕانكی برچـــاوی بخۆیـــوە بینیوە، بو بردەوام گۆڕانكارییان ئو ھیوایم بـــ و برەوپش بچـــ و كاك ھیوا و كاك بۆتانیـــش لـــ كۆمپیوتری ھیوا ســـركوتوو تمن درژبن بۆ رۆژنامگری دونیـــای خزمتكردنی

كوردی.

جمكی k٢١ كوت بر دیدی خونران

عبدول پشدەری

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

19

یوان

مژنا

رۆ

و گۆڕەپانری كـــوردی ئـــگـــگۆڕەپانـــی رۆژنامفراوانی، ك چندان كســـی ب ئزموون پوەی مانـــدوون و ھوـــی بـــرەو پشخســـتنی دەدەن، رۆژنامی ئاسۆش یكك لو رۆژنامانی ناوكی دیاری ناو گۆڕەپانی رۆژنامگری كوردیی و دەزگای خندان دەیوەشن، عارف قوربانی سرنووسری ئو رۆژنامییو ب پویستمان زانی ئو دیدارەی

لگڵ سازبدەین.....ئا: مسعود ئیبراھیم مال ھمزە* عـــارف قوربانـــی كیـــ و كـــی و لكـــوێ

لدایكبووە؟- ناوم عارف كریم قوربانیی، قوربانی ناوی باپیرم بم بووەت ناوی دووەمی خۆم. كاتی خۆی تــــا باوكی باپیرم لگونــــدی حاســــی ناوچی شــــارەزوور ش زیاتر لین. پتیرەی گ ژیاوە، ل شتووە لھ د ساڵ شارەزووریان جس ل .بوونجركووك نیشتكانی كناوچرۆژانی كاتی حفلكی حسار لسای دایك بوومیانی ١١ی ئازار ل١٩٧٠ دوای بل گوندی بنگرد، مامان دووبن بووین بھۆی ئوەی باوكم ل بڕوەبرایتی رگاوبانی كركووك بوو تا سای ١٩٨٤ ناوە ناوە ل كركووك و ل گوندەكمان ژیاوین، دوای ئوەی دیكمان رووخا دوای ٨٦ مامــــان ھاتۆت چمچماڵ تا پرۆســــی ئازادی ل چمچماڵ بووین. دوای رزگاركردنــــی كركــــووك مامان

گڕایوە كركووك. * لنوان ھمنی و ھار و ھاجیدا، مندایت زیاتر

بكام الدا بوو؟ ،خۆم بیرم نیی وەی كگومان ئــــب -دەن منداكی ھمن بووم. بم ئوەی خۆم لبیرم ك ل قۆناغی ســــرەتای دەمخونــــد منداكــــی (وڕكــــن) بووم. لبیرمــــ زۆرجار ھر بۆ ئوەی شــــڕ بفرۆشــــم لماوە تماشای ئمالوالی خۆمم دەكرد، ئگر خوشــــككانم دیار نبوونایــــ ب ھواشــــی لســــرخۆم دەمــــووت كوا كتبكم، دوایی دەســــتم دەكرد بگریان، دەھاتن چندیان دەكرد و دەیانگووت چیت دەوێ.؟ ھاوارم دەكرد من تازە گووتم بۆ گوتان لنبوو. ئیتر بتام دەگریــــام تا وڕككم بری دەدام. بم لــــ دەرەوە و لقوتابخان ھمن

بووم. بووە لشق بوونی ھتیتدا، عنجنی گمت ل *

ژیانت و چی كاریگرییكی كردۆت سرت؟ - كاك من تازە گیشــــتومت قۆناغی گنجتی، ھشتا نگیشتومت ئوەی بگومان مرۆڤ بشق بم. بریكی عخ ك ،نیی یو قسشق ناژی، باوەڕم بعدەن فن كس عشقی ل ناخی خۆیدا ن، كدە سانو كب مكوشتووە، ئ ركاتھ شق وزەی ژیانعاشق نین. ع

مرد مرۆڤك دەكوژێ.* ژیانی ھاوسریت چۆن پكوەناوە؟

- نخر ئی نمگووت ھشــــتا مندام كی ھاوسرییوە. ژیانی تچوومنخزانم پكوە نا، ئوكات بۆتان باس دەكــــم چۆن ژیانی ھاوســــریم پكوە

ناوە.* ســـرەتای تكبوونـــت ب دنیـــای خوندنوە و نووســـین بـــۆ كـــی دەگڕتوە و كـــ ھاندەری

سرەكیت بوو؟ رگشــــمدەچووین پتازە ھ بیرم -زۆر دەھاتن گوندەكمان. كوڕك ھبوو ناوی شاھۆ نامیق بوو، كركووكی بوو، بداخوە ل ھشتاكان شھید بوو. ئو كۆمانی دەكردەوە، شــــیعری پ لبر دەكردین، نامیلكی شــــیعری دەھنا و ھانی دەداین بیخونینوە. یكم كتب ئو بۆی ھنام كتبكی شیعری محمد موفتــــی پنجونی بــــوو، وابزانم ناوی رەش و سپی بوو. ئوە یكم كتب بوو

خوندبتموە.لمنداییوە ھر بنووسین سبارەت بھرەیكی شیعریم تیابوو لبرخۆموە وە، بیرمم ریز دەكرد و دەمگوتوشــــل دەفتركــــدا ناوی ھموو زەالمكانی ئاواییم ریزكردبــــوو وەزن و قافیم بۆ دانابــــوو، ب ئــــوەی ھیــــچ مانایك ببخشن. دوای ئوەی ھاتین چمچماڵ چند برادەركم ھبوو ئوان شیعریان دەنووســــی، وەك: (لتیــــف ببــــاك، محمد كوردۆ، یاسین محدین) بھۆی ئوانوە ئوەی دەمنوسی پیشانم دەدان شــــیعر و كورت وتمــــو وردە وردە ك

چیرۆك نووسین. بۆ یكم جار ل سای ١٩٨٩ ل رۆژنامی ھاوكاری شــــیعركم بوكردەوە، بقــــدەر ھموو دنیا دم پی خۆشبوو. چند رۆژك رۆژنامكم ھر لگیرفاندا بوو. باقی عبدولخالقی شــــھید ل بغداوە ھاتبــــووەوە گوتی شــــیعرەكتم ل بغــــدا خوندۆتوە، ئو قســــیی ئــــوم لــــ رۆژنامك و شیعرەك ال گرنگتر بوو. ب خزمكان و برادەرەكانمم دەگوت باقی عبدولخالق

ل بغدا شیعرەكمی بینیوە.دەمــــوێ ئم دیدارە بكمــــ دەرفتك لناخــــی دوە سوپاســــی كاك (علی واحیــــد خاــــۆ بازیانی )بكــــم، دوای رووخابوو، گوندەكمــــان مئ ئوەی یان رووخا و ھاتبوونوانیش گوندەكئچمچمــــاڵ، كتبخانیكــــی گورەی ھبــــوو لمای خزمكــــی ھردووالمان دای نابوو، منی زۆر خۆش دەویســــت و كتبكانیشی زیاتر، ب ماكی گوتبوو ھركات عارف كتبی ویست با بیبات. كتبخانكــــی ئو پیــــاوە رووناكبیرە ســــرچاوەیكی گرنــــگ و بكك بوو بــــۆ من. گرچی ماوەیكــــی زۆرە ئاگام لی نماوە نازانم ئستا كتبخانكی ماوە یان نا، بم لــــ ئنفالدا تنھا

كتبخانكی دەركردبوو. * شـــیعر و چیرۆك و رۆمان، زیاتر حز بكامیان

دەكیت؟- شــــیعرو چیرۆكم نوســــیووە و كاتی خۆی بومكردوونتوە. س نامیلكی شیعری چاپكراوم ھی، بم پش(١٥) ســــاڵ زیاتــــرە چاپكــــراون. رۆمانیش دەخونموە. ئســــتایش شیعری جوان لگــــڵ خۆیــــدا دەمبــــات و ھندجار شــــیعركی جــــوان ئوەندە ســــرنجم رادەكش ئگر ئاگادارنبم دەمباتوە

دنیای شیعر نووسین. * گۆرانـــی و مۆســـیقا ل ژیانـــی رۆژانتدا چند

كاتیان داگیر كردووی؟- بداخوە زۆر كم، چونك بڕاستی كاتم زۆر كم بۆ ژیانی خۆم. ئوەندەی ســــرقای كاری رۆژانــــی رۆژنامكم زۆر كاتــــم لدەبات. ئركــــی دەركردنی الپڕەیی ٢٠ رۆژانــــی رۆژنامیكــــی زۆر قورســــ. بۆخۆشم كۆم پرۆژەی نیوەناچ زۆریان بــــ ینووســــینم ھ یكات ھویستیان بشتوون پم ھجبــــۆ تواوكردنیان. بۆخۆیشــــم تۆزكی كسكی كۆمیتیم بردەوام میوان و برادەرم الی. بــــو ھۆیانوە كاتم زۆر كم بۆ گوگرتن ل گۆرانی و مۆسیقا، ك مۆسیقاش وەك عیشق وەك نان و ئاو

پویست بۆ ژیان.! * ئی گوێ ل چ گۆرانیبژك دەگری؟

- وەك گوتــــم كاتــــم كمــــو كاتكی دیاریكــــراوم نیی بــــۆ گوگرتن، بم ئوەندەی پیان رابگم گوێ ل مزھری خالقی و علی مردان، ھۆمری دزەیی، بورھــــان كركووكــــی، رەوف مــــحمجید. كــــچ و كوڕەكانی برایم خیات. موعین، شــــكیال، كازم ساھیر دەگرم. جاران بورھان مجید و ئســــتا زۆرجار گۆرانییكانی حم رەوف كركووكی و

كازم ساھیر دەمگرنن.* ل ژیانتدا لچی پشیمانی؟

- لم جــــۆرە وتانی ئمــــدا لبر ،گیر نییــــك ژیان جوەی ھیچ كاتئبۆیــــ شــــوازی ژیانیشــــمان زۆرجار ناجگیربــــووە. ئمــــ وادەكات رۆژگار برنامــــ بــــۆ ژیانت دابنــــ، نك تۆ برنام بۆ رۆژگار دابژی. ھرئمش ھۆكارە بۆ ئوەی لژیاندا ل زۆر شــــت پشــــیمانبیت، ك ل ژیاندا نتكردووە و بپچوانشوە ل زۆرشت پشیمان بیــــت ك كردووتــــن. دوورنیــــ رۆژك بت لم كارانی ئســــتایش پشیمان بین. ئــــوە زروف و زەمان ل خاكدا رەنگ وە، كشیمانت دەكاتك پشتلرۆژانك زۆر ب بــــاوەڕەوە ئو كارەت كردب. مادام ژیان دەگۆڕێ، بیركردنوە ــــن. بۆیكانیش دەگۆڕیشــــتنگو ترۆژانــــ تۆ لگڵ رەوتی ژیاندا دەڕۆیت و رۆژكیــــش دــــت پشــــیمانی لــــو

.كردنھ* ئو كارەســـات یا ئو ســـات چی بووە ك تۆی

لناخوە گریاندووە؟- من خۆم كســــكی زۆر زۆر عاتفیم،

زۆرجــــار و بــــۆ زۆرشــــت لناخــــوە گریاوم. ئوكاتانی خریكی كتبكانی ئنفــــال بــــووم دەیــــان جــــار لكاتی كــــردووە دەســــتم چاوپكوتنكانــــدا بگریان. بم دوای رووداوەكانی سای ،(سال) كی رۆحمیانی ھاوڕ١٩٩٦ دابنك ھر لناخوە گریاندومی، سدان جار رۆحی دەرھناوم. ئستاش ك ئم وەمی ئوە دەدەموە ئاگام ل زاكیرەم نبــــ و بمباتوە بــــۆ ئوكات ئازاری

.نژانی ناخم دەھداب* ئو خواردنی حزی لدەكی و ئو خواردنشی

دەزانی لی بنی چیی؟ ،ینیســــك و شــــفت زم لزۆر حــــ -برادەركم ھی ل كركووك ھرجارێ دەعوەتم بكات تنھا نیســــك و شفتم بۆ دەكات. جگ لــــ ھلكو ڕۆن نازانم ھیچ خواردنك لبنم. ئستایش ئگر لماوە دایكم لماڵ نب نازانم ھیچ

بكم. تنھا نان و ماست دەخۆم.* لنـــوان رۆژنامی ئاســـۆ و شـــاری كركووك و كشـــكانی كورد ل كركووك، چی ھاوسنگییك

دەبینی و چۆن ئو توازنت راگرتووە.؟- من بو حوكمــــی پش چوونوەمان بۆ كركووك و دوای گڕانوەشمان زۆر موھتم بووم ب كشكانی كركووك م پرەفو شــــش ئختانو خۆشــــببا لــــ دوای رزگاركردنی كركووك لو شارە كاربكم و سرپرشتی راگیاندنی یكتیی بكــــم لو شــــارە، بۆی زۆر بوردی ئاگام ل كركووك، ل گوزەرانی خكی شارەك ل شوەی حوكمانی و ئادائی ئیداری و ھسوكوت و توانا و لوەشــــاوەیی برپرسانی و لو ھموو ی لئیــــداری و سیاســــیی ییندەگ

شــــارەكدا ھی. بداخوە ك وەزعی وە خراپموو رووەكانھ ركووك لكچاوەڕوانی خراپتریــــش ئایندەیكی و دەكات، ك جی داخ پشتر ئو ھموو ھــــاوارەی كردوومان بــــۆ ئوەی دۆخی كركووك نگات ئمۆ. نك بقسیان نكردین بكوو ســــزایان داین لسر ئوەی داوامــــان دەكرد فریای كركووك بكون و ناكرێ بو عقیت مامی لگڵ بكین. ئســــتاش بــــاوەڕ ناكن لوەی ك دەیین ئایندەیكی ترسناك چاوەڕــــی كركــــووك دەكات و لرەوە دەیــــم ختاكی تنھــــا و تنھا كورد

خۆیتی.رۆژنامــــی ئاســــۆ وەك ھگــــری ئو شــــك رۆژنامی كــــ ناســــنامیی گرمكانــــ، كــــ كركــــووك ئمۆ و لچند ســــای رابردووشــــدا گرمترین ،رەیو مینببووە. ئاسۆ بۆ من ئ شكك رۆحم پشووی تیابدات و بتوانم لووە كركووك پیشــــانی دەرەوەی كركووك

بدەین، رەنگ تا ئستا نمانتوانی بت ئوەی پویست بیكین. بم ببراورد لچاو میدیاكانی تری كوردستانوە ئاسۆ توانیوتی خۆی بــــو جۆرە ترح بكات ك رۆژنامی كركــــووك و ناوچكانی ملمالن بت. ئــــوەش چند پیوەندی سرنووســــری مــــن ك ،وەوەیــــب یوەنــــدی بوەنــــدەش پئاســــۆم، ئدســــۆزی و ھســــتی برپرســــیارتی ك ،ئاســــۆوەی رۆژنامنووســــكانی كشــــخاوەنی ك مویــــان خۆیان بھبخشیوە خستكی ئوەش دەزانن. ب ئاسۆ ك خك پی واب رۆژنامی

.ركووكی كئاسۆ رۆژنام* رۆژنامی ئاســـۆ چ ئیزافیكی خســـتۆت سر

رەوشی رۆژنامگری كوردی لو شارە؟- تگیشــــتنی مــــن وای ئاســــۆ نك تنھا ل كركــــووك، بكوو ئیزافی رۆژنامگری رەوشــــی خستۆتســــر كوردستانی ل ھموو كوردستاندا. ئاسۆ خۆیربی سی رۆژانمین رۆژنامكیئســــتاش یكمین لــــ كوردســــتان. ٢٠ ب رۆژان كــــ یی رۆژانرۆژنامــــالپڕە دەكوتــــ برچاوی خونران، قوتابخانیــــك بووە بــــۆ پگیاندنی زۆرترین رۆژنامنــــوس. لشــــكركی ئو رۆژنامــــو كۆمپانیــــاو كنانی راگیاندن، ك ئســــتا كاردەكن بشی زۆری رۆژنامنوســــكانیان ل ئاسۆوە

پگیشتوون. ری كرایت بســـل ـــوەرە چی بـــوو كو پئـــ *

سرنووسری رۆژنامی ئاسۆ؟- ئم پرســــیارە ھق رووبڕووی ئو بڕزان بكرتوە ك داوایان لكردم بۆ

ئم كارە. بم من سرباری سرقایم ب كاروبــــاری ترەوە كســــكی داباو نبووم ل رۆژنامگری، ل سای ١٩٩٢ سرنووســــری گۆڤاری چرموو بووم، ل ســــای ١٩٩٦ بدواوە سرنوســــری گۆڤاری ئاران بووم. ل گۆڤاری حمرین و ئنفال و رۆژنامی روناكی كركووك و گڕانــــوە كارم كــــردووە. ل ســــای ١٩٩٤ بڕوەبــــری رادیۆی بابا گوڕگوڕ و دواتر كركووك بووم. چند ســــاك بڕوەبــــری تلفزیۆنــــی كركووك یوانیم ھندین كاری رۆژنامبووم، چ

و كردومن بكتب. وەك نووسركیش بردەوام كارم كردووە دانباوم ل نووســــین، ب جورئت و واقیعیان رای خۆمم بوكردۆتوە لھر جگایك بت. رەنگ ئوان پوەربن بۆ

بوونم ب سرنووسری ئاسۆ. تی لرایرنووســـس ند ئاســـوودەی بتـــا چ *

رۆژنامی ئاسۆ؟- رۆژ لدوای رۆژ ك دەزانم ئاسۆ باشتر دەچت ناو خكوە و دەخونرتوە،

ئاسوودەتر دەبم.* ســـنووری ئـــازادی لـــ رۆژنامـــی ئاســـۆ ل چ

ئاستكدای؟- من بوام بوە نیی ك ئازادی سنووری نب، ســــنووری ئازادی لوێ كۆتایی دت ك ئازادی خكانی تر پشل بكات.

.ی كاركردنی ئاسۆیفلسوە فئ* دەكـــرێ بزانین ھی ســـوور چند ل رۆژنامی

ئاسۆ بوونی ھی؟- ھمــــوو دامزراوەیكــــی راگیاندن مومكین نیی ھگری پیامكی فكری یا ئایدۆلۆجیا یان پرۆژەیكی سیاســــی و معریفی نبت. ئاسۆ دەزگای خندان دەری دەكات، كــــ خاوەنی پرۆژەیكی گورەی بۆ ئایندە. لڕووی روناكبیری و سیاســــی و كۆمیتی و ئیدارییوە. دەتوانم بم ئاسۆ ئاســــۆی ئو پرۆژە گورەییــــ ك ئوانی سپۆنســــری دەزگاكن لپشــــتی ئو پرۆژەین. تۆ ببین دامزراندنــــی زانكۆی ئمریكی و ھودان بۆ وەرگرتنی زەمالی خوندن بۆ خوندكارانی كــــورد، ببین پرۆژەی ھیوا چی خزمتك بو نوەی دەكات، تم میللتی ئن و خزمی دســــب كدەكــــن، مانگانــــ نزیكــــی دووھزار خوندكار سوود لو پرۆژەی وەردەگرن، ئو نوەیی ئستا خوندكاری زانكۆی ئمریكین ســــبی دەتوانن ئیدارەی ئم وتــــ بگۆڕن و بــــرەو پشــــی برن. ھرشــــتك پچوانــــی خزمتكــــردن و میللتكمــــان برژەوەنــــدی بــــپشكوتنكانی خكی كوردستان و ئم

پرۆژان بت الی ئم ھی سوورە. چوونـــی رۆژنامر دەرنســـل ت چییـــقســـ *كوردییكان ل رۆژانی جژن و وەك رۆژنامی ئاسۆ ژنیش رۆژنامرۆژانی ج ل تاندا نییرنامب ل

دەربكن؟- نخــــر ئم لــــو بۆناندا ئاســــۆ دەرناكین، پم وای رۆژنام بۆ خكو پویســــت لــــ كاتی ئاســــایی و ژیانی .تیان بدردا رۆژنامكو خئاسایی ئ ،كی ئاســــایی نییژن رۆژرۆژانــــی جھاووتیان كاتیان ھب بۆ خوندنوە، بازاڕەكان نین بۆ فرۆشتن، كتبخانكان نكراونتــــوە بــــۆ دابشــــكردن. ئیتر رۆژنامــــی چی دەربكیــــت. ل جژندا خكی خریكــــی تدارەكی جژنن نك

خوندنوە. * رەفتاركردنـــت لگڵ ســـتافی رۆژنامی ئاســـۆ

لسر چ پوەرك؟- ئســــتا ل ئاسۆ و پشــــتریش لو شونانی كارم كردووە تاك پوەری من گیانی ھاوڕتی بووە لگڵ ئو كسانی باوەڕم وابووە ك كارم كردووە. چونك ،شــــقیاندن عبواری راگكاركردن لباشــــترین زەمینش بۆ گشــــپدانی ئو عشق، گیانی ھاوڕتیی لنوان ئو ھاوكاراندا كــــ پكوە كاردەكن.

ھومداوە بو شوەی كاربكم.* كاركردن و رەفتاركردنت لگڵ رۆژنامنووسانی

مین لسر چ پوەرك؟

- ســــرەتا وتم پــــوەری كاركردنمان گیانی ھاوڕتییــــ. بم بھۆی ئوەی ھشتا گنجم ژنم نھناوە، ناچارم بۆ ئوەی تگیشتنی ھم لسر دروست نب لگڵ رۆژنامنووســــ كچكاندا

ھاوڕتییكمان كاتربت.

* بـــڕای تـــۆ رۆژنامگـــری كـــوردی بگشـــتی و رۆژنامی ئاســـۆ لكوـــی پیەوكردنی بھاكانی

رۆژناموانین؟- بــــ داخــــوە كــــ ئمــــۆ رەوتــــی لــــ ریكــــری كــــوردی خگــــرۆژنامبھای كارەكــــی خــــۆی الدەدات. زۆر ســــایت و بوكراوە دەبینــــی ئو پوەر و بنمایانی خســــتی رۆژنام یان كنای راگیاندنی پدەبخشن ل دەستی داوە. پیــــەوی بنمــــای رۆژناموانی ناكن. بــــم دەتوانم بم لو رووەوە پابندە ،زیممولت رۆژنامیكی ئاسۆ ب بھاو بنمای كاری رۆژناموانییوە و رچكیكــــی دیاریكــــراوی بۆخــــۆی

دۆزیوەتــــوە، ك دنیــــام دواجار زۆر رۆژنامی تر دن ســــر ئم رچكیی

ئاسۆ.* ئگـــر بگوترێ كوردســـتانی نوێ بۆ ســـلمانی و خبـــات بـــۆ ھولـــر، بـــو مانایی بـــارەگای ســـرەكی ھریـــك لوان لشـــارەكی خۆیتی، دەتوانین بین ئاســـۆ بـــۆ كركووك، بو مانایی كركووكییكان تواو خۆیان لناو رۆژنامی ئاسۆ

دەدۆزنوە؟- من ئو دابشكردن بو شوەی نابینم. راســــت ئاســــۆ ل كركووك و گرمیان لپشی ھموو رۆژنامكانوەی، بم ئاسۆ خۆی ب رۆژنامیكی كوردستانی دەزان و ھویشی داوە ئم كوردستانی بوونی پوە دیاربت. ئستا تماشای بابتكانی ئاسۆ بك، ئو قمانی تیایا دەنووســــن. ئو ملفانی كاری لسر دەكات، روماكردنی ھواكانی. تنانت بووەت مینبــــری پارچكانی تری كوردستان. بۆی شرەفكی گورەی بخــــۆی بخشــــیوە، كــــ رۆژنامی

كوردستان بت، نك تنھا كركووك.* كاوە محمدی سرنووســـری كوردســـتانی نوێ دە بڕای من پویست ناكات ھیچ سرنووسرك لس ساڵ زیاتر وەك سرنووسر كاربكا، رای تۆ

لسر ئو قسیی چیی؟- ھق ئوە بخرت ناو یاسای كاری موەی ئر ئبوە، لوانییـــرۆژنامدەب پشـــنگ بین بـــۆ كۆمگا. بۆ ئوەی سیاسییكانیش چاومان لبكن. ئی ئگر ئم خۆمان ببین دیكتاتۆر بسر دامزراوەكانی راگیاندنوە ئیتر چۆن دەتوانین رەخنـــ لوان بگرین، كـــ دەبن دیكتاتۆری ســـر كورســـی

دەست. * ل كوردستان ب گشتی و ل كركووك بتایبتی

ئازادی رۆژنامگری چند بوونی ھی؟- بداخــــوە ئــــوەی لــــ كركووك چاوەڕوانمــــان دەكــــرد وا دەرنچــــوو. باوەڕمــــان وابــــوو دوای رزگاركردنــــی پكھاتی بوونــــی بھــــۆی كركووك جیاجیا لشارەك، كاریگری معریفو سقافیان لسر یكتری دەبت ھۆی ئوە رۆژنامگری و رەوتی روناكبیری شكی گشــــتی زۆر زوو گوەیشــــبلبرئــــوەی بتایبتیــــش بــــكات، كركووك لژر دەســــتی ھاوپیمانان بوو توانینی ئوان بۆ میدیا و میدیای ئازاد جۆركی تر بوو ل دەستی عراق و ھرمی كوردستان، ئمان ھۆكاربوون بۆ ئــــوەی ك ئــــازادی رۆژنامگری و رەوتــــی رۆژنامگری لچــــاو ھرمی عراقــــوە شــــارەكانی و كوردســــتان جیاوازترب و گشكردووتر ب. بم وادەرنچوو. ئوەتا ئســــتا رەوشــــی روناكبیری شارەك دەبینی و ئوەشتان ئاگا لی چ فشارك لسر ئازادی كاری رۆژنامگریی ل كركووك. بزانن چی تســــفیی حســــاباتك دەكرت لگڵ رۆژنامنووسان، چندیان تیرۆر كراون، ھڕەش لسر چندیان. بھۆی ئو وەزع تایبتی كركووكوە زەمینیك رەخساوە، ك دەمكوتی رۆژنامنووسان

و ئازادی كاری رۆژنامگری بكن. * پتوای ل كوردســـتان دەزگا یا بوكراوەیكی تـــواو ئـــازاد و ســـربخۆ ھب، یـــا ھموویان

پاشكۆی حیزبین؟- نــــا مرج نییــــ ھمویان پاشــــكۆی حیزبكان بن. پاشكۆ نبوونی حیزبیش مانای ئوە نیی ئازاد و ســــربخۆبن، لــــكاری ســــربخۆیی و ئــــازادی رۆژنامگریدا پویستی ب زەمینیكی ب تا میدیــــا بتوان یكردوو ھشــــگئازادی كاربكات. ئستا ل كوردستان ئو زەمینی نڕەخســــاوە. ئیتر با دەزگاو دامزراوە و رۆژنامنــــوس ل دەرەوەی حیزب كاربــــكات. خۆ ئوانــــی لناو حیزبن یان وەك تۆ ناوت نا پاشــــكۆی دەب نین. بۆی وانیش كۆیلحیزب خۆ ئبھموومان كار بۆ رەخساندنی زەمینی

ئازادی كاری رۆژنامگری بكن.* رات سبارەت ب بدرخان؟

- زۆر سوپاســــتان دەكــــم و دەســــتی ماندوو بوونتان دەگوشــــم بۆ ئو كارە پیرۆزەی ئنجامی دەدەن ب تایبتی ئو فستیڤانی سان ببۆنی سایادی دەرچوونــــی یكــــم رۆژنامــــی كودی

سازیدەدەن.

عارف قوربانی سرنووسری رۆژنامی ئاسۆ: ئاسۆ بۆ من ئو مینبرەی ك رۆحم پشووی تیابدات و بتوانین لووە كركووك پیشانی دەرەوەی كركووك بدەین

بئازادی سنووری ن ك وە نییوام بب

عارف قوربانی

تایبت ب بدرخانبیار وای ئوارەی رۆژی ٢٠٠٨/١١/٢٧ لھۆی شھید سعد عبدو گروپی میوزیكــــی زەكریا ب سرپرشــــتی ھونرمند ســــید ئحمد رواندزی ئوارە كۆنســــرتك پشكش بكن و تیــــدا چندین گۆرانی جۆراو جۆر

پشكشدەكرێ.

٢٠٠٨/١١/٢٧ لــــ بیــــارە وەكــــو ــــبدوع زەكریــــا ھونرمنــــد لالین سنتری رۆشنبیری عیراقی رزی ل بنرێ، كــــ بۆ یكمجارە ھونرمندكی كورد لســــر ئاستی عیــــراق ئو ختــــ وەربگرێ. لو گروپی بارەیــــوە سرپرشــــتیاری میوزیــــك زەكریا، ســــید ئحمد

روانــــدزی گوتــــی: بیــــارە لرۆژی شــــھید لھۆــــی ٢٠٠٨/١١/٢٧ســــعد عبدو ل شــــاری ھولر ھونرمنــــد زەكریا عبدو وەكو لســــر داھنــــر ھونرمندكــــی ئاســــتی عیراق ختكــــرێ، ئمش وەكو گروپــــی میوزیكی زەكریا ھر لــــو ئوارەیــــدا بــــ ئامادەبوونی

ھونرمنــــد ئــــوارە كۆنســــرتك ســــازدەكین ك چنــــد گۆرانییكی

ھمجۆری لخۆگرتووە.و ئندامــــان ئاماژەیــــ جــــی میوزیكــــی گروپــــی میوزیكژەنانــــی زەكریا ھموویان كوردن و لالین ھونرمند سید ئحمد رواندزییوە

سرپرشتی دەكرن.

زەكریا عبدوو و ئوارە كۆنسرتك ل ھولر

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

20

ریپۆرتاژ

ستار محمد ئمین ئاییــــن رۆڵ و فاكتركــــی دیار بووە الی مرۆڤایتیــــدا، مــــژووی لــــكوردیش وەكو زۆربی بوارە زانستی ئگر دیكــــ كۆمیتییكانــــی و الپڕەیكــــی ســــپیش نبــــ، ئوا شتكی وای لســــر تۆمار نكراوە، ئگــــر ئاوڕــــك ل مــــژووی كورد بدەینوە دەزانین كۆنترین مرۆڤ لم ئایینیش كۆنترین ژیــــاوە یناوچھر ل كوردســــتان بــــووە، ئمی

كورد كمترین لكۆینوەمان لسر ،یئایین و كلتــــووری خۆمــــان ھلچاو مژوونووسانی جیھان. ئوەتا خكك ب ھزاران كیلۆمتر دەبت بۆئــــوەی لكۆینوە لســــر ئم كوردســــتان ئایینییانی بزووتنوە تۆمار بكات، دیارە ئوەش دەگڕتوە بۆ ئاستی ھوشیاری و درەنگ درككردن ب گرنگی ئو بزووتنوان، بدرژایی مژووی كوردستان گل بزووتنوەی ئایینــــی و سیاســــی و كۆمیتــــی تدا ســــری ھداوە ل دەســــكانی ناوەڕاســــتیش، ك جیھانی ئیسالمی ھمووی بجــــارێ كوتبووە دەواری رەشی كۆت و پاشكوتووترین شوەی حوكمانی دەرەبگــــی و نزانییوە. ئوەی پویست باسبكرت و بایخی پبدرــــت بزووتنوەی ســــۆفیگری

كانبیرو بــــاوەڕو ئایدیای باتیی ب ك ،یقھ بزوتنــــوەی ئویــــش كوردســــتاندا و ئیســــالم لجیھانی تاكو ئســــتا ب ونی، لناوچی تا كردووەو سورداشــــوە چكرەی وای لھات بشكی زۆری كوردستانی گرتوە، پۆفیسۆر"عیزەددین مستفا بیرمل :وە دەمبارەیرەســــوڵ لوەختــــی خۆی ك ھقــــكان روویان كــــردە كركــــووك و دارە قویــــان

قدەســــت گرتبــــوو دەیانگوت:"ھللســــر شــــخی" پم وای ئوەیان فییلســــف بیركی لوەقووترەو ل""أنا ھقكی حالجوە ھاتووە"، ك دەیــــووت: "أنا حق" ئمشــــیان قروەھــــا ھھ .مانــــای خوایــــببالی زۆر ل ســــۆفییكانی كۆنوە خواو سروشــــت و ئینسان و جوانیییك پارچیی و یكتی بوونیشــــی

پدەن. بزووتنـــوەی ھق، بـــۆ وەچیكی دەگڕتـــوە ســـۆفییتی ربـــازی نقشـــبندی، تریقتـــی ربســـئیســـالم ئایینی بوبوونوەی دوای و پرەســـندنی پاش كۆچـــی دوایی پغمبـــر"د.خ" وەچـــی یكـــم و دووەمی موســـمانان چند ربازكی ئایینـــی پیدا بـــووە. تریقتكانی

ئھلی تسووف لسر بناغی ئم ربازان ل رـــگای موالنا خالیدی لكوردســـتاندا نقشـــبندییوە بوبۆتوە، ھروەھا د. فوئاد سید قھ :دە زانكۆی كۆیمامۆســـتا لموژدەبری بـــووە بزووتنوەیـــك خۆی بـــو كردۆتوە بشـــوەیكی ئاشتییان ھروەك برگریكردنیشیان ل خۆ بشـــوەیكی مدەنی بووە، ی ١٩٣٢-١٩٤٤، كســـال بۆ نموونشـــخ عبدولكریم گیـــرا ھموویان لبردەم موتسریفییتی كركووك كۆبوونوەو گونیییان لبر كردبوو، گرتبوو، لدەســـت قوویـــان دارە ھرچندە لالین دەستوە لیان دەدراو كوژراویشـــیان ھبـــوو، بم بھیچ شـــوەیك پنایان بۆ چك ندەبرد، بۆی ئمشیان دەمھنتوە ســـر ئـــوە، كـــ بـــراوردی ئم بزووتنوەی بـــ بزووتنوەی گاندی بكم، ك بشوەیكی مدەنییت و نا چكداران خباتی دەكرد بۆ رزگاركردنی ھیندستان لدەست ئینگلیزەكان، ھر لمبارەیوە شاوی علی عسكری دە: ھق ل بارودۆخك پیدابووە، ك چوســـانوەی خكی جووتیارو چینی خوارەوە بدەستی دەرەبگكان س بزۆرك ربۆیوە، ھوساندەچبزووتنوەیكـــی جووتیاری لقم

دەدەن. ئـــوێ رۆژێ ك شـــخ عبدولكریم ل شـــدە تریقتی نقشـــبندی وچانی دا ب ی بـــووكردەوە ھب ،قوەی ھنی جوزراندنی بناغدامئـــوڕۆژە بزووتنـــوەی نتوەیی و نیشتیمانی لكوردستان و ناوچكدا ل پرەسندندابوو، شڕی بردەركی زیندوو نموونیكی سلمانی سرای پرەســـندنی ئـــم ئاشـــكرای و نیشتیمانی و نتوەیی بزووتنوەی بوو لناوچكدا، ئینگلیزەكان لالین ك ئوەبوون، شـــارەزای خۆیانوە بیروباوەڕی ئایینـــی ئگر لجیاتی ئوەی بۆ كۆنپرستی بخرت كار، بۆ خزمتی مســـلی نیشـــتیمانی و كۆمیتیـــش دەخرتـــكار. تا چ رادەیك ل كۆمنـــی خك دەكا، لالیكی دیكشـــوە وردتر لكاكلی قووی جونوەی ھقو ســـۆفییتی شخكانی شـــدەو دەگیشتن ھر لسرەتاوە كوتن ھوڵ و تقدان بۆئوەی جونوەی ھق ھر لناو بشـــكدا بخنكنـــن و نھـــن پرە بسن، لمبارەیوە مستفا عسكری خاوەنـــی پرتووكـــی بزووتنـــوەی ئینگلیـــزەكان زۆر ل :ـــدە قـــھبزووتنـــوەی ھق دەترســـان، ھر بۆیش"ئدمۆنز"دووجار چۆت خزمت شخ عبدولكریمی شدە، لودا قسیان لگڵ كردووەو ئنجامكی ئوەبووە شـــخ عبدولكریم دواجار ب"ئدمۆنـــز"ی گوتوە ئمـــ لگڵ خوشـــك و براكانی خۆمان و مورید و ســـۆفییكانمان دادەنیشین و كاسبی دەكین و شۆربای نیسكك بۆ ئواران دروستدەكین و دەیخۆین، قناعتی پدەكین ھیچ چاومان ل پلو پایو

.وە نییپارەی ئپیوەنـــدی ھقـــكان بـــ زۆربی نـــاوداران و جونوەی رزگاریخوازی ســـدرەمی خۆی زۆر بھز بووە، بۆ لشـــڕی"كۆتڵ"پیوەندی نموونب شـــخ محموودی نمرەوە بووەو بن و یارمتـــی داوەت. ئوەبوو لو شڕەدا ژمارەیكی زۆر لخزمانی شخ عبدولكریم و ھموو عشایری ناوچی ئاغجر ب فرمانی شـــخ و سرۆكایتی شـــخ عبدوی برای لگـــڵ كاكـــ رەزای كـــوڕی حاجی شـــخ علی عسكر شـــاخی گورە دیان بۆ پاپشـــتی لشـــكری شخ محموودی نمرو رگرتن ل ھرشی ســـوپای ئینگلیزەكان بۆ سر چیای كۆتـــڵ. ھر لبر ئم ھۆیشـــوە بوو گوندی شـــدە تۆپبـــاران كراو

مای شخ عبدولكریم ناچار بوون گوند بج بن و بچن ئشـــكوتی بۆ ترێ لپشـــت شدە لشاخی دابان، لدواییدا چوون ناو مرگپان. شاوی علی عسكری لمبارەیوە دەت: بزووتنوەی ھق پشـــتگیری زۆریان ل شـــخ محموود كردووەو لزۆربـــی شـــڕەكان بشـــداریان

كردووە، بتایبتی شڕی كۆتڵ. پرەی تادەھات قـــوەی ھبزووتندەســـند، ھر بۆیـــش لگرمی ئـــم بارودۆخـــدا لســـای ١٩٣٤دا و گـــرت عبدولكریمیـــان شـــخ دەستبسرییان كردووە ل كركووك و ھندكیشـــی دوور خســـتۆتوە بۆ حویج. ب گرتنی شخ عبدولكریم موریدەكانی شـــخ زۆربیان لباری جلوبـــرگ و دەرچـــوون ئاســـایی لبر خۆیان دادەمان و دەیسوتنن و گونییـــ لبـــر دەكـــن و رووەو كركووك بڕدەكـــون، ئوان ھر ھموویان بیك دەنگ ھاوار دەكن شخ ئازاد بكرێ و رێ بدرێ بگڕتوە شونی خۆی یاخود ئوانیش بگیرن، ھربۆی شـــخ پاش ماوەیك ئازاد دەكـــرێ و دەگڕتـــوە بۆ شـــونی خۆی، شاوی علی عسكری درژە بقسكانی دەدا، ئوەی من زۆر پی سرســـام بوویم لمژووی نودا،

كورد دووجار لسر سركردەی خۆی بجواب ھاتب یكیان لســـر شخ ل بووە، ك دەریمی شبدولكعشدەوە بپ برەو كركووك بڕێ كوتوون و گونیییـــان لبر كرد، دووەمیشیان بۆ مام رەزای ئمیان

دووبارە كراوەتوە ل یار وەلی. پاش كۆچی دوایی شخ عبدولكریم موریدەكان وازیان ل ھاوبشیكردنی كۆمك ھنا، بم ئستا ھواداران و موریـــدەكان بـــردەوام زیارەتـــی شـــدە دەكن. ئمان وەك ھموو ك ،شانسۆفی و دەرو و كۆمئئستا لكوردستان ھن. شخ ھاوڕێ نوەی شخانی ھق دە: دوای كۆچی ،دەش عبدولكریمی شخ دوایی ھق چنـــد باكی لدەبتوە وەكو حم ســـووری و حم ئاغیكان. دوای شـــخ عبدولكریـــم ھقكان پرتـــوازە بـــوون، بـــوون بچند یان"مامـــزۆرب بـــم تاقمـــك، عبدولكریمیان شـــخ رەزای"برای ھبژاردو كردیان ب سرۆكی خۆیان ھروەھا چند كسكیشـــیان بدوای حم ســـوور كوتن بھۆی ئم دوو لجاران ناحـــزان ھقكان تییلزیاتر توانیـــان پوپاگندەیان لدژ بكن و درۆو دەلســـیان بدەموە

ھبستن. مام رەزا بو پیی پیاوكی ھاوچرخ و بیروبــــاوەڕی پشــــكوتووخوازی ھبوو حزی بچاكو پشــــكوتنی كۆمیتی كورد و چین چوساوەكانی دەكرد، ھر لســــر ربازی شــــخ عبدولكریم رۆیشتووە، بم زیاتر رووی كردۆتــــ خزمتی كۆمیتی

و نوخوازی كۆمــــی ھقی برەو بیروبــــاوەڕی پشــــكوتووخوازی و نیشتیمانپروەری بردووە، پیوەندی لگڵ بزووتنــــوەی نتوەی كورد بھز كردووە. لســــردەمی كۆماری مھابادیشدا دەستیك ل ھقكانی ناردووە بۆ بشداریكردن لكاروباری كۆمارەك، بمجۆرە ھق لسردەمی مامــــ رەزا كوتــــ قۆناغكی نووە برەو ژیانی ھاوبشی و سربستی بازی دیموكراسی لر ژن و باوەڕ ب بســــیان بدا كوەبردنی كۆمڕبپرســــی ئوەی كیان دەستكاری ماڵ و ســــامانی خۆی ندەكرد، ھقكان باوەڕیان وابوو، ك جیاوازی لنوان پیــــاو و ژنان نیی، ھموو خوشــــك

برای یكن ھموویان ب یكســــانی خاوەنی مافن پۆفیســــۆر عیزەددین مستفا رەسوڵ لبارەی كۆبوونوەی ژن و پیــــاوان لالیــــن ھقاكانوە الیقیان قسی دوژمنكانیان :دەپ دەگوتن، بتایبتی شــــخ رەزای تابانــــی قســــی زۆری پوتــــوون لبرئوەی ئوان كشــــی قادری و نقشبندییان ھبوو ھر لمبارەیوە مســــتفا عســــكری دە: لالین ھقــــكان ژن ئــــازادی ھبوو دەنگی وەكــــو دەنگی پیاو بــــوو، ژن بژنی نبوو، شیر بای لناو ھق نبووە. لـــ قـــوەی ھی بزووتنـــزۆربـــجووتیـــاران و زەحمتكشـــانی الدێ پكھاتبـــوون لســـرەتادا ژمـــارەی خوندەوارییـــان كمبـــوو وانبـــوو بتوانـــن جوونوەكیان بھنگاوی

خرا برەو پـــش برن، لبر ئوە كاتكـــی زۆریـــان بقســـو گفتوگۆ و براوردكـــردن بســـر بـــردووە، ت خرانگیروگازی حكوم كان بقھبندیخانـــو لناوچكانـــی خۆیان بربرەكانی كران، ھـــر لبر ئم ھۆیانش پیان نكرا نخشـــیكی روون بۆخۆیـــان دانن و خۆیان رك بخن و بتوانن بیروباوەڕی مبست ل بتی گكانیان بۆ خزمو ئامانجچوارچوەی پۆگرامی ئاشـــكراو دیار بخن برچاو تا خكی تیان بگن

.ستیان چییبچیان دەوێ مندەكرد نوژیان زۆربیان ھقكان مناسیكی ئاینیان واز لھنابوو، ھر یان بمكی دەوروپشت ئش خبۆینیشـــانی ئوە دادەنا، ك ھقكان ھقكان لڕاستیشـــدا مولحیـــدن، باوەڕیان بخوداو پغمبر و قورئان و فرمانكانـــی زۆر پتو بوو وایان دادەنا، ك خوا ناســـی راســـتقینو پنـــدو ھرگیـــز پرســـتن ھـــق ئامۆژگارییكانی شخ عبدولكریم و مام رەزاش شتی وایان تدا نبووە، ك كس نوژ نكاو رۆژوو نگرێ یان لبارەی شریعییت. بپچوانی نوژكردن و خوا پرستی د. عیزەددین :وەو دەتفا رەســـوڵ دەگمســـتجاركیان مامـــ رەزا ھات الی باوكم بۆ حوجرەكی، ئویش لی پرســـی ئوە ئیســـالمی باشـــن، بم پنج ،واو نییكانی ئیســـالمتان تروكنلبرئوەی نوژ ناكن، مام رەزاش لوەمدا وتی: ئمـــ بگوی خوای خۆمان دەكیـــن و ئوەتا ل قورئان دە:"وأعبـــد ربك حتی یأتیك یقین" كوات ئم یقینمان پیدا كردووە، زۆر پویســـت ناكا نوـــژ بكین یان نیكیـــن ئوەتا مامـــ رەزا لكاتی نوـــژی بیانی بســـر برماوە تووشی نخۆشی مرگ بووە ل رۆژی ١٩٦١/٢/٢٥ لســـلمانی كۆچی دوایی كردووە، پـــاش ئویش كاك حمی كـــوڕی جـــی گرتۆتوەو ئســـتاش ھقكان خاوەن دوو تكیی سرەكین یكیان ل گوندی كلك سماقو شخ ھـــاوڕێ ســـرتكییكیتی، ئوەی دیكش ل گوندی شدەیو، شخ محموود سرپرشـــتی دەكاو ھموو ســـا موریـــد و دەروشـــكانیان ن، لدەك دەردانی گوندی شســـجژن و بۆنـــ ئاینییكاندا زیارەتی مزاری شخ عبدولكریم و مام رەزا

دەكن.

مژوو و دروستبوونی بزووتنوەی ھق ل كوردستان

قوەی ھوتووانی بزووتننكشو

یكك ل دروشمكانیان

بزووتنوەی ھق ل سای ١٩٣٤ـــوە دروستبووە

مزاری شخانی ھقبیروباوەڕی بزووتنوەی ھق بۆ رۆژنامنووسك دەگتوە

دەریمی شبدولكخ عش

كار ب پالن دەكرتھر وتـــك ئگر پالنی تۆكمی دانڕژرت لالین شارەزایانی ئابووری بۆ ج بجكردنی پۆژە خزمتگوزارییكان ئوە ئم وت وەك پویست ھنگاو برەو پش ناھاونت، بكو

ب پچوانوە برەو ھدر دەچت. ئمی كـــورد لوتكدا دەژیـــن ماوەی زیاتر می رژســـایل وت ســـاشـــتاو حھ لیـــك لـــدوای یككانـــی عراق دەســـتی میشكو ھبووە. بدا نوەی تئاوەدانكردن

ل پالنی ورانكردنیدا بوونو بئاگرو ئاســـن موە. واتا ئی دراوەتـــكـــكمـــی خوەلوتكی وران ژیانمان بسر بردووە، بم لدوای پرۆســـی ئازادی عراق ل عراقكی ئازادو سربست و فیدڕایدا حكومتی ھرمی ی، كیبودج شم بگای ئڕكوردستان لبۆ خكـــی كوردســـتان وەریدەگرت چندین پۆژەی ب ئنجام گیاندووەو ب ئنجامیان

دەگینت. ئمی گرنگ لرەدا ئوەی بشـــی زۆری ئم پۆژان ك ج بجكراوە بب پالنی داڕژراو كارەكان زۆر ب ر بۆیـــنجامـــدراون. ھـــئناڕكی بڕوە دەچوون، تا رادەیك ھندك

كار چندجارـــك پـــارەی لـــ خرجكراوەو تكدراوەتوە، ھر جـــارەی ب ھۆكاركوە، بۆ نموون: شـــقامی وا ھیـــ لناو ھولر چوار جار چاككـــراوەو تكدراوەتوە، جارك جاركی قیركردنوەی نۆژەنكردنوەو بھۆی دیك تكدراوەتوە بۆ راكشانی ئاوو ئاوەڕۆ، جاركی دیك تكدراوەتوە بناوی راكشانی ھی تلفۆن، جاركی دیك ھمان شـــقام تكدراوەتـــوە بنـــاوی پانكردنـــی تكدانی ناوەڕاستی شـــقام و شۆستكان. ئمان ھر ھمووی ل ئنجامی ب پالنی دام و دەزگاكانی حكومتی ھرمی كوردستان. ك دەبت ھۆی بفیۆدانـــی پارەیكی یكجار زۆر و ناڕەزایی

جماوەر و باســـكردنی حكومت لرەو لوێ بخراپی.

ئـــوەی گرنگ لـــرەدا ئوەی لـــ وەزارەتی شـــارەوانی بڕوەبرایتییك ھی بناوی "بڕوەبرایتـــی ئندازەی پاركـــكان" ئم بڕوەبرایتیی چندین باخچی رك و پكی دروستكردووە، ك بوونت شونی حوانوەو حسانوەی خككی زۆر. بم لھمان كاتدا لھندك گڕەك باخچ دروستكراوە پارەیكی زۆری ل خرجكـــراوە، بم بـــ ناتواوی بجمـــاوەو بوونت زبدان و بۆگنی خكی بتایبتی ھراســـانكردووە. گڕەكانی ئم ئم باخچیی ك لسر س گۆشی گڕەكی

كشتوكاڵ دروستكراوە، ك ل ملیۆنھا دیناری ل خرجكراوە بووەت زبدانكی گورە، دەبوو ئگر ،تییرایوەبڕب ئم لپرســـراوانی ئم ھمـــوو پارەیان ل پۆژەیكی ئاوا خرج دەكرد خمیشیان ل دار چاندن و ركخستنیدا بكردبایوە. دەرگاكانی كوتوونت سر زەوی و ھمـــووی شـــكاون ئمجـــۆرە دیاردان ھر .یوە ھخراپی پالندانان یوەندی بمووی پھپویست لسر ھموو تاككی ئم وت ھست ب لپرسراویتی بكن ئم وت بھی خۆیان بزانن، چونك ب پالنی ھۆكاركی رخۆشكرە

بۆ بوبوونوەی گندەی. مامۆستا كازم

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

21

زاد ئا

یڕا

روبی

كازم عومر دەباغ ژوودا، لمل یی كورد ھوەتلملمالنی بردەوامدابووە لگڵ نیارو مانوەیدا. لپنـــاوی دوژمنكانی بم بھۆی خۆڕاگری و ئازایتی و قارەمانییتكانی، توانیویتی وەك میللتك ھبوونی خۆی بپارزت، ھر كـــوردە توانیویتـــی برانبر ئم ھموو كارەســـات و نھامتی و جینۆساید و ئنفال خۆی رابگرت، لگڵ ھموو ئمان، ئوەی سیرە ئوەیـــ ئـــم میللتـــ ھركاتك نیارەكانی ھنگاوك ھاتبن پشوە رەواكی، شك چارەسركردنی بۆ ئـــوە زۆر بئاســـانی ھموو رق و كینكانی لبیرخۆی بردۆتوە، وەك ئوەی كھیچ نبووبت، وا سیری

مسلكی كردووە!!. ئگرچـــی دووژمنكانمـــان ھموو ،ھاویشتوویان ی كنگاوانم ھئلســـردەمی ھمـــوو رژمـــ یك لدوای یككانـــی بغدا ب فوفل

بووە!!. تم میللبوردەیی ئـــپاكـــی و لدوایكـــردووە گلكجـــار ئمجـــۆرە بۆچـــوون و بیركردنوانـــ بخراپ بشكتوە بســـر مسل رەواكی

گلكمان. باســـمانكرد وەك كـــورد، گلـــی موەی قوربانی دەســـتی رژرئبلزۆردارە یك لدوای یككانی عراق بـــووە، بۆی قت رۆژـــك لڕۆژان كی دیكوەیتت نبیردا نایوەی بئبچوسنتوە، بكو بپچوانوە گلی كورد ھودەدات و بكردەوەش سلماندوویتی لعراقی دیموكراسی ئمۆدا، ســـركردایتی كورد خۆی

لنـــوان بناوبژیـــوان كـــردووە نیارە مزھبیكانـــی ناو عراق، ئگرچی تا دون ھر ئوان بوون كوردیان قچۆدەكردو دەیانویســـت ناسنامكی لسر خاكی كوردستان

بسنوە. ســـتوھ ئـــوەی لجیاتـــی ســـركردایتی جوامرییكانـــی كورد بباش بنرخنن و پاداشـــتمان بدەنـــوە لوەی كـــورد بۆت رگرو بربســـت لخونشـــتن لنوان نیارەكانی ناوەڕاســـت و خوارووی توە بوونوانچپچی براق، كعدووپشـــك و كلكیان خستۆتر سر پشـــت و دەیانوت ژەھـــری رق و قینیان بخن ناو جستی پ زامی گلكمـــان. دون لبـــر الوازی و شـــڕی تایفگـــری و مزھبی بـــردەوام بانگـــوازی برایتـــی و پكوە ژیانیان دەكرد، بم ئمۆ بوونتوە ھاتۆتوەو، پڕوبایان گورگـــ دەم بخونكـــی جاران، ھر رۆژە بو بیانووك بحكومتی

ھرمی كوردستان دەگرن. ی كفیدرا ن بــــــك دان نانرۆژكمترین مافی رەوای لم سردەم بۆ ئم میللتی ك رۆكی گرنگی بینی لڕووخانی رژمی لناوچوو، كچی ھمیش دەكون ملمالن لگلیداو ھزی پشمرگ ب میلیشا لقم

دەدەن و دانی پداناھنن. رۆژك ماددەی پنجاو ھشت پشتگوێ دەخن و خۆیـــان لگلی دەدەن بۆ ماددەی"ســـدوچل"ی جبجكردنی دەستووری ھمیشیی عراق و تگرە دەخنـــ بردەم ئاســـاییكردنوەی ب ببیانووی كركووك بارودۆخی بنمای جیا جیا. لھموو ئمانش

ئنجومنی وەیئ بارتر كارەسات فوف"ماددەی ب نونرانی عراق ھبژاردنـــی چـــوار"ی و بیســـت پارزگاكان دادەڕژت و بشوەیكی نـــا دەســـتووری كـــ بـــووە ھۆی دەربینی ناڕەزایی و دروســـتكردنی ب متمانیـــی لنـــوان حكومتی ھرمـــی كوردســـتان و حكومتـــی ناوەنـــدی و كارەســـاتی گـــورەی كركووك، لشـــاری لكوتـــوە كمنانھ شـــاندانكاتـــی خۆپلكـــ چندیـــن شـــھیدو برینداری حكومتی لپرسراوانی لكوتوە. ناوەنـــدی بغدای رەفتار بعســـی، ژـــراو ژر لكاتی ســـردانكانیان بۆ توركیا رككوتننامی دژ بكورد ئیمزا دەكن ببیانوی لدانی پارتی ناوچ سنوورییكانمان و كركاران بۆمباران دەكن، بوانش ناوەستن كارەبا لســـر ناوچكانی ھرمی كوردســـتان دەبن یا بش نوت و خۆراك لكوردســـتان دەبن و وەك

پویست بۆ ھاوتیانی نانرن. بـــم نانـــن دان مانـــل جگـــپۆتۆكۆنی ك حكومتی ھرمی كوردســـتان بســـتوویتی لگـــڵ لبواری جیھانییـــكان كۆمپانیـــا

نوتدا. پـــاش ملمالنیكی ســـخت دانیان ب بوجی١٧٪ ھرمی كوردســـتاندا ھنا، ھروەھا لڕگای كۆمیسۆنی داوایان ل ئۆفیسی ھبژاردنكاندا ھبژاردنكانی كركووك كرد نابت ئم ئاوارانـــی ك فۆڕمی خۆراكیان رمی كفركووك بوە بۆ كگواستۆتژمارەیان سنزە ھزار كس بھند وەربگیرت و بشداری ھبژاردنكان

بكن.

كوردو حكومتكی وەك میللتكی رگایكـــی ھمـــوو ئاشـــتیخواز دەســـتووری و یاســـایی و گفتوگۆی گرتۆتـــ بـــر بۆئوەی كشـــكان بھمنان چارەسربكات، بم ئگر ئم ھنگاوان ب ئاكام بوون، ئوكات دەبت سركردایتی كورد ھوست وەربگرـــت و نابت ســـ بكاتوە، پشـــینان راســـتیان گوتووە:"مست لدرشی دەگڕتوە"، واپدەچت ر ناوچنن بۆسھرش نۆش ھمئكوردنشـــینكان، ســـبین ھرش دەھنن، ئم تۆی لناو مشكیان چســـپاوە، بۆیـــ ســـركردایتی كورد دەبت ئم مســـلی بھند وەربگرت بۆ دانانی ســـنوورك بۆ دەم بڕاشكاوی زیادەڕۆییكانیان ھاوپیمانـــان بتایبتـــی ئمریكا ئمۆ لعراق ســـرچاوەی ھموو بیاركو ئاگاداری گورەو بچووكی

.موو رووداوەكانھھیچ كس و الینك ناتوانت یك تاك ھنگاویش بھاوت ب ئاگاداری ئمریكییـــكان، كوات برپرســـی ھموو رووداوەكانن ك لرە و لوێ

روودەدەن. دەبت كـــورد ســـركردایتی بۆی لموجام ـــی و دوور لدوود ببلگـــڵ ئنجامبـــدات دانیشـــتن ئمریكییـــكان بۆ ســـاغكردنوەی كـــوردو برانبـــر ھوســـتیان یلسم مكان. ئتیییمانییھاوپچارەنووسســـازە مســـلیكی بۆئوەی بزانین ئم میللتكین ھر لیكم رۆژی دەستپكردنی شۆڕش دروشمی"كوردستان یان نمان"مان، قبووڵ سرشـــۆڕی برزكردۆتوەو

ناكین.

برایتی و برھستكار!

باوكی لۆزانكورد وەك میللتك لپناو مانوەی خۆیدا، ھمیش ل ملمالنی بردەوام ویستوویان یارەكانی كن بووە دژ بلنـــاوی ببـــن. ئـــم ملمالنیش زیاتر لمژوودا ھســـتی پدەكرت دوای دروســـتبوونی دەوتی عراق. لســـانی حفتا بدواوە حكومتی ناوەندی بغدا ھمووجۆرە رگایكی قكردن و قچۆكردن و جینۆسایدی دژ بم گل ستمدیدەی بكارھنا، گایانم رـــك لـــكم ھیچ یبـــنیانتوانی ســـر بو گل خۆڕاگرە كچ بكـــن. ئویـــش بئازایتی و خۆڕاگرییـــوە بووە. تا ســـرەنجام بھۆی كۆندان و خباتی بوچانی، تییینموو مم ھمی ئرھتوانی ببدەست بھنت و حكومتی ھرمی

كوردستان و پرلمان دروستبكات. كـــورد توانـــی بخۆڕاگـــری خـــۆی لقۆناغـــی ملمالن بچتـــ قۆناغی بشداریكردن ل پرۆسی ئازادی عراق لگڵ زلھزترین دەوتی سر رووی زەمین، ك ئنجامی رووخانی رژمی

.٢٠٠٣/٤/٩ وە لوتكفاشستی لدوا بـــدوای ئـــم قۆناغـــ كـــورد بشـــداریكرد ل دامزراندنی عراقی ئازاد. رۆی گرنگـــی ھبوو لدانانی دەستوور و پرلمان، جگ لم توانی بگات پۆپی لپرسراوەتی لعراق، ئمـــی گرنگ لـــرەدا ئوەی كورد لبرئوەی ئازارو ئشكنجی زۆری لدەست رژم یك لدوا یككانی باوەڕناكـــم چشـــتووە، عـــراق رۆژك لڕۆژان ئـــوەی ببیردابت میللتكی دیك بچوســـنتوە. بۆ ســـلماندنی ئمش ســـركردایتی مام رزوو خۆی كرد بـــكـــورد ھـــخمو بـــوو بناوبژیـــوان لنوان الینـــ نیـــارو ناكۆكـــكان وەك سونن مزھب و شیع مزھبكان.

بوچـــان ماندووبوونكـــی پـــاش ســـركردایتی كـــورد توانی علی و بم یـــك، بگینتوە عومـــر ئوەی جگای داخ و پژارەی نیارە مزھبكان لجیاتـــی پزانینیان و سوپاســـكردنی ســـركردایتی كورد دووپشـــككی بوونـــوە ھـــرزوو سردەمی زوو، كلكیان خستوە سر پشت و دەیانوت چزووی ژەھری رق ی پســـتوە جنو تووڕەییان بك

زامی گلكمان. لوپـــڕی كـــورد ســـركردایتی ھستكردن ب لپرسراویتی بكاری ئاشـــتكردنوەی الینـــ ناكۆككان ھسا، كش ســـرەكییكی خۆی بالوە نابوو. بھیوای دروســـتكردنی كی ئـــازاد و دەســـتووری، كراقعیكیتی خاكی عراق دروشممان بت. رجلومم ھتی كورد لركردایســـدژوارو نالبـــارە دەیتوانـــی ھموو داواكارییكانـــی خـــۆی بئاســـانی دەســـتبر بـــكات، چونكـــ عراق لوپڕی الوازی و بھزیدابوو، بم ســـركردایتی كورد نیویســـت ئم دەرفت بقۆزتوە بـــۆ برژەوەندی خۆی. سركردایتی كورد ویستوویتی كشكانی لگڵ نیارەكانی لڕگای دەســـتوور و گفتوگۆ چارەسر بكات. كراوە دەرگای میشـــھ ھربۆیش ی ویستوویانوانردەم ئببووە ل ئاشتییانكانیان بشڵ كورد كگل

چارەسربكن. تحكوم وەیـــیرە ئوەی ســـئـــ میشراق ھكانی عكدوا یك لیرگای گفتوگۆیان لگڵ سركردایتی كـــورد گرتـــووە بنیـــازی مرامـــی گوی خۆیـــان. گلـــك جـــار لم پنـــاوەدا ســـركردایتی كورد باجی گـــورەی داوە، ئمـــۆ ئمی كورد لبـــردەم گورەترین تاقیكردنوەی ھروەك بۆی چارەنووسســـازداین.

چۆن لموبر جماوەر پشت و پنای ی بووە. دەبكتشـــۆڕش و حكومئمۆ زیاتـــر لدون ھمائاھنگ بـــن و، بارودۆخكـــ زۆر ناســـكو ناحـــزان دەیانوت بھر رگایك بۆیان بكرـــت ل گورەیی حكومتی ھرمی كوردســـتان كـــم بكنوە. بۆی دەبت چاو لكم و كوڕییكان بپۆشین. بین و نین سركردایتی كورد برپرســـ ل كموكوڕییكان، ك بوونت كۆســـپ لبردەم برەو ھرمی حكومتـــی پشـــوەچوونی ســـركردایتی دەبوو كوردســـتان، بووای لپرسراویتی لئاست كورد ھر لیكم رۆژ سوودی لمژووی رابـــردوو وەرگرتبایـــ، پش ھموو وەی، كل گر بووایك دەبوو رشتبدەستی رۆكانی خونی نھت كی بر شـــتســـت لژكتری بی

بنما.براكـــوژی شـــڕی ھگیرســـانی كاردانوەیكـــی زۆر خراپـــی ھبوو لناو جمـــاوەی كوردســـتان، بوو بھۆی ســـاردكردنوەی شۆڕشگان مل تـــی، جگەوی كوردایر لـــئم شـــڕە كاریگـــری دیكی لناو كوردســـتان خكـــی جمـــاوەری بجھشـــت، ئویش دابشـــكردنی كوردســـتان بوو بۆ دوو ئیدارە. ھر بوەش نوەســـتان، بـــ متمانیی ر برانبماوەر بناو جدروستبوو ل

حكومتی ھرم و پرلمان. دەكرد ئـــوەی چاوەڕی جمـــاوەر پرلمـــان ھـــر لیكـــم چركی دەســـتپكردنی شڕی ناوخۆ بتوانت ئـــو ئمانتی ك جمـــاوەر پی ســـپاردبوون جبجی بكـــن. بم

بداخوە وادەرنچوو! مووی بوونھ شـــانم گرفت و كئدخۆشـــی نیارەكانمـــان، شـــڕی ناوخـــۆو دوو ئیـــدارەی و خراپترین

بـــدوای خۆیـــدا ھنا، نخۆشـــی نخۆشـــی"گندەی"بوو، ئویـــش لھموو دامودەزگاكان تا دەگات ئو نادروســـت درا بب ی كو پایانپلكسانك، ك شایستی ئوە نبوون و بپچوانـــی بنماكانی یاســـاو

تنھا بۆ رازیكردن و قۆستنوەیان. ئم خا الوازانی ك باســـمانكردن لناو حكومتی ھرمی كوردستان زۆر ربۆیھ پدەكرت، ھستی بزەقی سركردایتی دانیشتنكانی لكاتی كـــورد لگڵ الین نیـــارەكان زۆر بـــالواز خۆی پیشـــاندەدات. تا ئم ســـات وەخت دوو ئیدارەیی پیەو دەكرـــت لناو حكومتـــی ھرمی كوردستان و حكومتكی یكگرتوومان نمانتوانیـــوە وەزارەتكان ،نییـــلگڵ بكینـــوە بیكـــدی تكڵ ی كنانیمـــان و بموو پو ھئسركردایتی كورد ب جماوەریاندا، بم بنكانیان ك جبج نكرا بوو بھۆی دروستكردنی ب متمانیی

لناو جماوەر. م دوو حیزبوەندەی ئـــیرە ئســـبیریان لـــالی یكتری بوو، ئوەندە بیروھۆشـــیان لـــالی دوژمنكانیان

نبوو. نبوونی یك وتاری بوو بھۆی ئوەی ك سركردایتی كورد ئم پیمانانی ك بستبووی لگڵ ئمریكا لپناو داواكارییـــ رەواكانی بیســـپنت و فرزی بكات و بیخات ســـر كاغز. عـــراق ئـــازادی پرۆســـی پـــش ســـركردایتی كورد دەیتوانی ھموو داواكارییكانی خۆی دەستبربكات، چونك كورد الینكی سرەكی گرنگ بوو ل مسلی ئازادی عراق، كورد لمـــژوودا زۆرجار ھلی لدەســـت چـــووە، ئویش بھۆی ئوەوە بووە نیتوانیـــوە ژیران مامـــ لگڵ

رووداوو پشھاتكاندا بكات.

ئایا دەتوانین برەنگاری نیارەكانمان ببینوە؟

كوردو حكومتكی وەك میللتكی رگایكـــی ھمـــوو ئاشـــتیخواز دەســـتووری و یاســـایی و گفتوگۆی گرتۆتـــ بـــر بۆئوەی كشـــكان بھمنان چارەسربكات، بم ئگر ئم ھنگاوان ب ئاكام بوون، ئوكات دەبت سركردایتی كورد ھوست وەربگرـــت و نابت ســـ بكاتوە، پشـــینان راســـتیان گوتووە:"مست لدرشی دەگڕتوە"، واپدەچت ر ناوچنن بۆسھرش نۆش ھمئكوردنشـــینكان، ســـبین ھرش دەھنن، ئم تۆی لناو مشكیان چســـپاوە، بۆیـــ ســـركردایتی كورد دەبت ئم مســـلی بھند وەربگرت بۆ دانانی ســـنوورك بۆ دەم بڕاشكاوی زیادەڕۆییكانیان ھاوپیمانـــان بتایبتـــی ئمریكا ئمۆ لعراق ســـرچاوەی ھموو بیاركو ئاگاداری گورەو بچووكی ئمۆ لعراق ســـرچاوەی ھموو بیاركو ئاگاداری گورەو بچووكی ئمۆ لعراق ســـرچاوەی ھموو

ھیچ كس و الینك ناتوانت یك تاك ھنگاویش بھاوت ب ئاگاداری ئمریكییـــكان، كوات برپرســـی ھموو رووداوەكانن ك لرە و لوێ

دەبت كـــورد ســـركردایتی بۆی لموجام ـــی و دوور لدوود ببلگـــڵ ئنجامبـــدات دانیشـــتن ئمریكییـــكان بۆ ســـاغكردنوەی كـــوردو برانبـــر ھوســـتیان یلسم مكان. ئتیییمانییھاوپچارەنووسســـازە مســـلیكی بۆئوەی بزانین ئم میللتكین ھر لیكم رۆژی دەستپكردنی شۆڕش دروشمی"كوردستان یان نمان"مان، لیكم رۆژی دەستپكردنی شۆڕش دروشمی"كوردستان یان نمان"مان، لیكم رۆژی دەستپكردنی شۆڕش

قبووڵ سرشـــۆڕی برزكردۆتوەو

بـــدوای خۆیـــدا ھنا، نخۆشـــی نخۆشـــی"گندەی"بوو، ئویـــش لھموو دامودەزگاكان تا دەگات ئو نادروســـت درا بب ی كو پایانپلكسانك، ك شایستی ئوە نبوون و بپچوانـــی بنماكانی یاســـاو

ئم خا الوازانی ك باســـمانكردن لناو حكومتی ھرمی كوردستان زۆر ربۆیھ پدەكرت، ھستی بزەقی سركردایتی دانیشتنكانی لكاتی كـــورد لگڵ الین نیـــارەكان زۆر بـــالواز خۆی پیشـــاندەدات. تا ئم ســـات وەخت دوو ئیدارەیی پیەو دەكرـــت لناو حكومتـــی ھرمی كوردستان و حكومتكی یكگرتوومان نییـــ، نمانتوانیـــوە وەزارەتكان لگڵ بكینـــوە بیكـــدی تكڵ ی كنانیمـــان و بموو پو ھئسركردایتی كورد ب جماوەریاندا، بم بنكانیان ك جبج نكرا بوو بھۆی دروستكردنی ب متمانیی

م دوو حیزبوەندەی ئـــیرە ئســـبیریان لـــالی یكتری بوو، ئوەندە بیروھۆشـــیان لـــالی دوژمنكانیان

نبوونی یك وتاری بوو بھۆی ئوەی ك سركردایتی كورد ئم پیمانانی ك بستبووی لگڵ ئمریكا لپناو داواكارییـــ رەواكانی بیســـپنت و فرزی بكات و بیخات ســـر كاغز. عـــراق ئـــازادی پرۆســـی پـــش ســـركردایتی كورد دەیتوانی ھموو داواكارییكانی خۆی دەستبربكات، چونك كورد الینكی سرەكی گرنگ بوو ل مسلی ئازادی عراق، كورد لمـــژوودا زۆرجار ھلی لدەســـت چـــووە، ئویش بھۆی ئوەوە بووە نیتوانیـــوە ژیران مامـــ لگڵ

راگیاندنكان لئاست نین لپرسراویتیدا

باوكی دابانلوەتی كورد دەســـتی كردووە ب شـــۆڕش لمـــژوو باوەڕناكم بارودۆخی دژوار و ناسكی وەك ئمۆ بسر كورددا تپڕ بووبت. ئمـــۆ كـــوردو حكومتكی بـــ بارودۆخكی ســـخت و دژوار كڵ بارودۆخگل مام ستیارانت زۆر ھدەب ت، بۆیڕدەپت

بكین. نتی بوون دیاربوون و دەزانران كری دژاینگس ی لوانجاران ئبۆ دژایتی كردنیان ئاراســـتیكمان ھبوو بۆ برپرچدانوەیان نۆ الیمی ئم بارودۆخـــم لوەیان. بـــرەنـــگار بوونو ببرھســـتكارو نیارەكانمان ل ناوەوەو دەوروپشـــتمان بژمار ناین. وەك گل گورك دەوریان داوین، ھموو مرامكانیشـــیان لباربردنی حكومتی ھرمی كوردستان. لپرسراوانی حكومتی ھرمی كوردســـتان لئاســـت برەنگاربوونـــوەو دژایتیكردنی نیارەكانمان ھوستكانیان زۆر الواز و ساردە، ئمش ھۆكاری خۆی ھی ك ھموو تاككی ئم كۆمگی ھستی پدەكات، بم ناتوانت وەك پویست دەری ببت. چونك بین و نین تائستا ڕوو، چونكینبیخ مانـــناو دوەی لناتوانین ئ ئازادانـــ ببیروبۆچوونی حیزبایتی تا رادەیك بای حۆی كشـــاوە بسر میللتكمان. بم ھرچۆن ب لپرسراوانی حكومتی ھرم ھق نی بكرەواك شتی كورد و كدا میللناســـك م بارودۆخل نییقوربانی مرامی تسكی حیزبایتی خۆیان. با پل بكن ل ھوی راســـتقیندابن بۆ یكگرتنوەی دوو ئیدارەكی حكومتی ھرمی

كوردستان، ب واتای یكگرتنوەی ئیمارەتی سۆران و بادینان.با پش تابڕ بخۆمـــان دابدەین تا كار لكار نتـــرازاوە. دوایی پشیمانی دادمان نادات. لمژوو زۆر بگ ھی كورد خۆی مای

خۆی خراپكردووە.ئم لالیك، توەركی دیك ھی كاریگری سد لسدی لسر ئـــم ھل و مرجی ئمـــۆی كوردســـتان و حكومتی حكومتی ھرمی كوردستان ھی. ئویش راگیاندن. وەك تماشا دەكین و ھســـتی پدەكین راگیاندنكانمان زۆر الوازە لئاست رووداوو گیروگرفتكانی ئمۆ. بشـــی زۆری كنای راگیاندنكان، ھزو توانای خۆیان ترخانكردووە بۆ مرامی تسكی حیزبایتی، وەك باسكردنی ھگیرساندنی شۆڕش و دامزراندنی حیزب، راست ئم رووداوان بۆ ئو سردەمانی پشوو گرنگی خۆی ھبوو، بم ئم سردەم بسرچوو. سردەمی چكی بنو بسرچوو، سردەمی تو سیاسردەمی خامســـ ،وەوییژ و نكی دوورھاومووشـــبا لبری ئـــم راگیاندنانی خكی لماـــكان بزار كردووە، راگیاندنكان ترخان بكین بۆ باسكردن ل رووداوەكانی ئمۆی گۆڕەپانی كوردستان و باسكردنی كوردستانییتی كركووك، ماددە دەستوورییكانی دەستووری ھمیشیی عراق و برپرچدانوەی

رۆژنامو رۆژنامنووسانی نیار. لمانش سیرو ســـمرەتر ئوەی زۆربی كاتی راگیاندنكان ب ركالم بســـر دەبرت. ركالم بۆ كۆمپانیـــای كۆڕەك تیلیكۆم و برنامـــی "قازانج و ھمر ژیانت دەگۆڕـــت و....ھتد"وا دیارە خی زیاترە لكالم بایی رلسكان بۆ میاندنرخانكردنی راگتمسل راستقینك، بۆی وام لھاتوو بم: بریمر راستی كردووە لكاتی نووسینی یادداشتكانی، نووسیویتی و دە: پش ھاتنم بـــۆ عراق ل ئمریكا پیان راگیانـــدم، ك تۆ دەچیت بۆ وتك میللتكـــی تیای بناوی كورد، ئم میللتـــ زۆر زومی لكراوە شاینی ھموو جۆرە ھاوكارییك. بم كات ھاتم بۆم دەركوت ئم میللت مغروورییتی خۆی بپارە دەگۆڕتوە. بمانای ئوە

دت، ك پارەی خۆش دەوت. پارە ھموو شتی لبیر دەباتوە!. ئگر تماشای لپرسراوانی ئمۆی حكومتی ھرمی كوردستان بكین تماشا دەكین ھر ھموویان گیرفانیان دڕاوە. ھر خریكی زەوی و باخانو كگو كۆمپانیان. مســـلی ســـرەكییكی ســـتوم جۆرە بۆچوون و ھر ئرامۆشـــكردووە. ھلیـــان فگنشیاوانبوو بوون ھۆی ئوەی، ك دەنگی ناڕەزایی و گلیی لناو جماوەری خكی كوردســـتان برزبتوە، ئم لمژودا بگی میشدوژمنانمان ھ وەی كر ئســـل یگرمان ھنحاشـــا ھبڕگای بكارھنانی پارە لپرسراوانیان ل رەوی راستقینی كوردایتی الداوە، بۆی دەبت لپرسراوان خۆیان یكالیی بكنوە یـــا ئوەتا دۆالر ھبژرن یانیش كوردایتـــی. لدوا رۆژدا مژوو بزەیی بھیچ كســـكدا نایت بۆ نوەكانی كوردی دەگتوە،

ئوكات چی بخۆیان دەن. گۆڕیش بخۆیان ناگرت!.

تایبت ب بدرخان پارە تا دێ روو لھلی بندنی ئزانكۆو خوزیادبوون، جا لھردوو بارەك نگتیڤ و پۆزەتیڤ، رەنگ پتر بالی ئیجابیاتدا زۆرتربن زانكۆ و خوندن تا بشكتوە، كۆمگاو وت گشاوەترو پشكوتووتر دووربینتر چاوكراوەترو تاككانی دەبن، ــاوەڕێ چ روونـــاك ئایندەیكی دەبـــن، لم ھولریش شـــاری لــ ــت، ــر دەكسانی دواییدا لپاڵ زانكۆی سحددین

چند زانكۆیكی دیكی ئھلی كراونتوە، ب ك ،زانكۆی "جیھان"ـ وانك لكیدواڕۆژی و زانست خزمتی بۆ ئومدین ھر و.. كساس و شكت نیشتیمانسركوتووتر و تمن درژتربت. بم گرفتك لرەدا كۆلژی جیھان شونكی سر شارو ناوجرگی و برتسك زۆر پارساڵ س ،ختستیی پایتقامی ششبش و ئمساڵ چند بشكی دیكش لم دەوام نگت ناسھ چكۆلو خانبا

دەكن، لھمووی سختتر ئوەی بشكی ھرە زۆری ئم خوندكاران ب ئوتۆمبلی و قرەباغی دنیایك و دن شخسی دروستدەكن، دەوروبرە ئم بۆ ئاریشدانیشتوانی ھمووشیان ــرایــی ب لــمــورادو حاجی مزگوتی باخانی قوتابخانكانی و پشتوەی كۆنكانی ھژارو رەسن، ك سای پار ئازارو سر كۆلژەكوە بدەست زۆریان ئشیكی رەحمت :دە كورد بم وەك چشت،

یكجار ئمساڵ پشوو!، دزی كفن لكارەك ئاۆزو قورستر بۆتوە، كاتژمر پیاوم زیاتریش، بگرە ئــــوارە ٢-٣ی دەوت "مبستم ئۆتۆمبلم دەوێ" لووە تونلو كقامش لكاتكدا تپڕبت، دەكم دووعایكی ئمن .راشخ ھی ئنگۆ ھموو برن ئامین: گوای لمانگی دەگوازتوە، شونكی كۆلژ یــك ئمو تــا بگرێ ئــوكــارە ســر خــوایــ

خوندكارەكانیش ئیسراحت بكین.

باخانی حاجی موراد لدەست كۆلژی جیھان بار دەكات

بردەم كۆلژی جیھان - ھولر ٢٠٠٨/١١/٢٠

ژمارە (١٠٧)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٢٢سرماوەرزی ٢٧٠٨ی كوردی

22

ری بكانی چارەســـنییناوی"نھب یـــو نامیلكئـــرەنگ" لالین دوو زانای بواری رەنگ "ھاورد و دورســـی سن"بزمانی ئینگلیزی نووسراوەو دوو نووسری عرەب بناوی"فاتن صبح- سلیفا مقل" كردوویانت عرەبی و ی مرۆڤ بیوەندی قوور گرنگی رەنـــگ و پبندە لب یوەست بن بپ وە كوردی، كمدەك ڕانو الپرەنگ، ئخونری كورد و فراوانكردنی ئاسۆی بیركردنوەی ھندێ

لو زانیارییان بۆ الپڕەكانی بدرخان. - رەنگ گرنگییكی بنڕەتی ھی لژیانی ھر یككمان، ھستكردن و ھستیاریمان بڕەنگ ل تاقیكردنوەكاندا قووتر بۆتـــوە، ئگرچی تا ئســـتا زۆر دركمان بو گرنگیی نكردووە، سروشـــتی ھردوو نیشتیمانی دایك و رەنگـــ بریقـــدار و جوانكانیان راســـتوخۆ كاریان سی"دورســـی"ە، كتی خزم و ككردووین"قوبرس" وتئستا دیمن و ون جوانكانی ل یادەوەری ماوەتوە، ل شینی دەریاو ئاسمان و بگردییان، تا تیشكی زینی رۆژ و سورایی رەنگی خاك، كچی من "ھاورد" ل جامایكا لدایكبوومو لوێ گورە بووم ل كســـكایی بیستان و داری مۆز و كگی شكر، ئای ك شینایی دەریای كاریبی لبیر ناكرێ، كنـــاری دفن و باندەی رەنگاو رەنگ ھردووكمان گـــورە بوویـــن و ئڤینمان لگڵ رەنگ جوانتر و پ ئندشتر بوو لو جلوبرگانی لبرمان دەكرد یان لـــو كل و پالنـــی ھمان دەبژارد، بتایبتی ل ھبژاردنی كراس و پانتۆڵ و بۆینباغ"دورسی" ل تمنی دوانزە سای، ك ژووری نھات بزی جیاكردەوە نووستنی ی لكوێ، تـــا رەنگی بخـــلشینی ســـپی پات كردە پورتقای، ئـــوە یكم جاری بـــوو ك رەنگ ،نكاربھندازیاری دیكۆر بئ لدوایـــی تاقیكردنوەكانمان قووتر پرەی بوونـــوە، ھوشـــیاریمان ســـند چژمان برزبووەوە ئاستی مانای فراوانی رەنگ، بۆی چووین ركخراوی رەنگ ك لسای 1984 دامزرا. ئو گرنگیی وایكرد برەو ب پزیشكی سروشتی بدەین، سای 1983 دەستمان كرد ب چارەسری نخۆشكان ب رەنگ، ویستیمان بستمان كرد پماندا ھی كارەكرمگ م لب ماوەی س بۆی ،یزانستی دەروونی و زانستی روحانی ھسان گرنگیمان ب نموونی ھسوكوتی تنی و سۆز و ئاوەزدا، دوای ماوەیك"دورسی"كوت كانگی فركردنی رچكی پشكشكردنی راوژكاری منیش"ھاورد" جختم لســـر لش كردەوە، گرنگیم ب گشكردنی ھستیاری و كســـتی دا، ئو بوارە شـــونكی دیاری لژیانی مندا گرت و چند وانیكم لسر گرنگیدان ب گش سندنی ھستیاری و ھستكردن ب حسد لڕگای رەنگ و دەنگ و بزاڤ گوتوە، ئو دوو ربازە چ كرایوە بۆ سیستمی رەنگی زیندوو- دورســـی- چمكی جوانی خست زانستی رەنگ پاش ئوەی بووە راوژكاری شـــیكردنوەی رەنگ، بۆی رگای چارەسرو جوانی رەنگی جلوبرگ ئاوتی یكتر بوون، سای 1984 ھوەلین عیادەی پزیشكی فرمی ل بریتانیا دامزراند، بۆ زانیـــاری زیاتریش"ھاورد و دورسی سن" دوو زانای بنوبانگی بنكیكی چارەسری رەنگ بڕوە دەبن، راوژكارن ل رەنگی شـــیاو بۆ ھر كســـایتییك و چارەســـری ئوان دەكن ك گرفتی تندروســـتی و دەروونیان ھی، گرنگیدانی نخۆشكان ب رەنگ وایكرد ھقیك فربوونی رۆژانی بۆ ترخان بكرت و دوایی بووە زنجیرەیك ھق ل كۆتایی پشووی ھفت، رەنگی زیندوو ئوھا بووە راستییكی سپندراو، بـــم نـــاوی كۆمك ســـای 1984 لناونیشـــانی قسیدەیكی من ھبژردرا ل ئایاری 1978 ل جامایكا ناوچی گۆدن سبرینگ- نووسیم دوایی لگڵ كۆمی شـــكردنی كارەكانمان لشكپ زیندوو دەســـتمان كرد بپشانگاكان و رگای خوندنوەی رەنگدانوەی رەنگمان دروســـتكرد كCRR" "ی پ دەن و گرنگی و كاریگری

زیاتری روون بووەوە. بۆ ناسینی كســـتی، ئو ھموو ھو جوانان وایكرد زانیاری زیاتر بۆ نزیكبوونوە ل چارەســـری ب رەنگ مكانی ئروانین ل بو كتوداكانی زانین. ئم تبخرزیاتـــر رەت بوو، بۆ گیاندنی زیاتـــری زانیارییكان و

ھبژاردنی شوازی دگیر بۆ خونران. خۆشـــحاین ئو ســـرەتای بووەت ســـرچاوەو چند جاركیش چاپكراوەو توژە جۆراو جۆرەكانی كاســـبكار و پســـپۆر و پیاوی ئایینی و بـــارزگان و خكی دیكش بشك ل زانیارییكانی خۆیان دەزانن، ئم دەزانین ئو كتب ســـرنج و بیروڕای چندین كسی گۆڕیوە، دەكرێ وەو سوودی لننش بیخوژەكانی دیكندەواری توخو

وەربگرن. لگڵ زیاتر بـــرەودان بڕەنگ و نھنییكانی ئاســـۆی فراوانتـــری زانینمان لـــ كراوەتوە، ئمـــش راوژی جوانمان بخشیوەت كۆمڵ و كسكان، بۆ گیشتن یان نزیكبوونـــوە ل چمكی كـــراوەی رەنگ، رەنگ ھزكی ھی جموجۆی جوان برپـــادەكات و ھمنی دەكاتوە، دەوروژێ و كپ دەبتوە، ھســـت ب گرمی و ســـاردی دەكین، دخۆشـــكر و ناخۆش بخشـــ تگیشتنمان ل رەنگ ئاســـۆیكی دیك دەبخشـــت روانینكانمان، زۆربمان لبیرمان لمندای پیان گوتووین: كام رەنگت

خۆشدەوێ.

خالید جوتیار

رەنگاوڕەنگ (١)

كازم عومر دەباغوەزارەتی پــــروەردەی حكومتی ھرمی كوردســــتان ل كۆنفرانسی مانگی ئیاری ٢٠٠٧ بریاڕی جبجكردنی سیستمی نوی خوندنی دا لقوتابخانو خوندنگاكانی ھرمــــی كوردســــتان . لم پناوەشــــدا بملیۆنھا دۆالر بمبستی پداچوونوە ب پرۆگرامكان و چاپكردنوەی كتبكان بــــۆ مامۆســــتایان دەرەوەی ناردنــــ و دەرەوەی ھرم بۆ پیداكردنی شارەزایی سردەم پشكوتووەكانی ئامرە لسر

خرج كرا.

ك قوتابخانندردانی ھك سم كاتبدەكی لناوشــــاری ھولــــر دیاردەی وا برچاودەكوت دەمانخات ناو دەریایك رنجگای ســــوەی جوە!! ئبیركردنلرۆژی ٢٠٠٨/١١/١٥ ســــردانی قوتابخانی " گرد محمد " م كرد ل كۆتایی گڕەكی

كوران ل ناو سنوری شارەوانی ھولر .قوتابخانیكی لــــ یقوتابخان ئــــم م لت، باوەڕناكســــت دەچنی شسادوورترین ناوچی دارفور و ئفغانستانیش ھاوشــــوەی ئم قوتابخانیــــ ھبت، (٣٠٠) یم قوتابخانژمارەی قوتابیانی ئ

قوتابییــــ، بالخانك ل (٥) ژوور پك ھاتووە ب ژووری مامۆستایانوەش،ئوەی پویســــت ئاماژەی پبكیــــن بالخانی

. ھلییكی ئخانووی كقوتابخانباش كوا ســــردەمی ئوە ماوە خوندنگا ل خانووی ئھلی بت، چ شونك ماوە لم كوردستان ك قوتابخانوخوندنگای

حكومی ل دروست نكرابت !!ئــــم بالخانیــــی ھیــــچ مرجكــــی تندروســــتی و پروەردەیی تــــدا بدی ناكرت . شــــش پۆل لم قوتابخانیدا

دەوام دەكات بدوو دەوام.

براســــتی زۆر ئستم ج بج كردنی سیستمی نوی خوندن ل قوتابخانی گرد محمد . بۆ سلماندنی راستییكان پــــم باشــــ لپرســــراوانی پروەردەیی یم قوتابخانن بۆ ئــــك بكردانســــبۆ دەرخســــتنی راســــتییكان . ل كۆر و كۆبوونــــوەكان باس لخزمــــت كردنی چینی ھژار و چوســــاوە دەكرت، كچی

راستییكان بپچوانی قسكانن !!بۆی برپرســــانی پــــروەردە ھتا زووە ژار نشینھ میللی ی رەكم گھانای ئب

و خوندنگایكیان بچن .

ریپۆرتاژ

رزگار سیان گوندی "كردز" دەكوت ناوچی ر بس ر كولی دەشتی ھپشتناحیی قوشتپیو"٢٥" كیلۆمتر لشـــاری ھولـــر دوورە، پش راپڕین"كـــردز" ٨٠ ماڵ دەبوو، دەكوت ناوەڕاســـتی گوندەكانی كرزۆر و گۆمـــ گوو و پانیان و كانی بزرە و بیســـتان، ژیانی خكی ناوچك زیاتر بخوكردنی مـــڕو مـــات و كشـــتوكاین و تمنی گوندەكـــ بپی زانیاری خككـــی دەگڕتـــوە بۆ ٣٠٠ ســـاڵ لموبر، لدوای راپڕین ئســـتا (٥٥) ماـــی گڕاوەتوە. لـــ گیاندنی خزمتگـــوزاری و دەستی ئاوەدانكردنوەی حكومتی ھرم لو ناوچیـــدا ھاووتی لوقمـــان مـــال عزیـــز گوتـــی: لڕووی خزمتگـــوزاری گیاندن بۆ گوندەكمان لالین حكومتی ھرمـــوە كمترخمـــ، پش راپڕین گونـــدی كردز دەواجینی تـــدا ھبوو"جمعیـــ فالحین"ی ھبـــوو و ســـایلۆیكی گورەی دانوی خزنكردنی بۆ ھبوو ناوچك ئوكات كموكوڕی تدا نبـــوو، بـــم دوای راپڕین و پرۆســـی ئازادی عراق ئوانی باســـمان كرد تیدا وـــران بوو، ھاوكاری ھرم حكومتی ئگر جووتیاران بت لڕووی دابینكردنی ئـــوە ھر پداویســـتییكانیان ٤٠ نســـا ك دەتوانجووتیار ســـلیم بت ون دانتـــا ٥٠ ت توەش دەبئ ســـایلۆ بكات، كئابووری ژرخانی بووژانـــوەی

ناوچكـــو برھمكی ناوخۆیی دابین دەكات، ك ھم حكومت و ھم جوتیارانیش لی سوودمند دەبـــن، بم بداخـــوە لدوای راپڕیـــن ھیـــچ بـــۆ جووتیاران نكراوەو بگرە ھموو برھمكانی ناوخۆی حكومتی ھرم پشـــت ئمش ،ســـتدەب بـــدەرەوە دەبت داتپانی ژرخانی ئابووری ھرمكمـــان. خكی گوندەكان مووچ گشـــتی روویـــان لـــبدەگڕتوە كردووە ھۆیكشـــی حكومتـــی كمترخمـــی بـــۆ داخوازییكانی لئاســـت ھرم ككـــی ناوچجووتیـــاران و خچۆكردنی تدەب ئنجامكشی گوندەكان و رووكردن لشارەكان

و تمبكردنی كۆمگاكمان. نبوونی قوتابخانیكی ناوەندی و بنكیكی تندروستی لو گوندە

ھاووتی حسن ئیسماعیل گوتی: یك قوتابخانی ســـرەتاییمان ناوەندیش خوندنـــی بۆ ،یھدەب منداـــكان رگایكی دوور تبچ ویش یا دەبئ ن، كببـــ تبچ یاخـــود دەبـــ ســـتانبناحیی قوشتپ، بۆی ئمش بۆ منداكان سخت دەب بتایبتی كشـــیكی زســـتاندا لوەرزی دیكـــش رـــژەی كچـــان، ك تا ششـــمی ســـرەتایی دەخونن لبر نبوونـــی قوتابخانیكی ناوەندی ئوانیـــش ناتوانن ئو رگـــ دوورە ببن، بۆی دەســـت ھدەگـــرن، لخوندنكیـــان دەكرێ بم ئاســـتی رژەی كچان و چوونیان بۆ خوندنكیان كم تپڕ ســـرەتایی ل دەبتوەو ئمۆ نـــوەی ئمـــش ،ناب ت بخزم بۆ داھاتوو ناتوانـــ

وتكی بـــكات، كچی خوندن پگیاندنی و زانست سرچاوەی پشـــكوتووە. نیشـــتیمانكی نخۆشخانیكیشمان نیی لكاتی

پویستدا رووی تبكین. دەربارەی ب ئاوی و بجھشتنی ناو بۆ گڕانوەیـــان خككو شار. ســـرتیپ ئیسماعیل عزیز گوتـــی: یك بیرمـــان كار دەكات ئویش بشـــی خكك ناكات، ب ئاوی بڕاستی زۆر ھراسانی كردوویـــن و بۆتـــ كشـــیكی بیركی گوندەكمان، ســـرەكی دیكیان ســـای پار بۆ لداوین، بـــم تاكو ئســـتا كرەســـتو پداویستییكانی ئو بیرەیان بۆ دابیـــن نكردووین و روو ل دام و دەكین پیوەندیـــدارەكان دەزگا ب ئاشـــكرا پمان دەـــن بۆن واســـتیك بكن. ئایـــا دەكرێ بین حكومتی ھرم بۆ بدەنگ داخوازییكانـــی ئـــو گونـــدەی گوندەكانی ئوەتـــا نایت مئ

كراوەو بۆ خانووی دەوروبرمان كاری زۆر باشـــی بۆ كراوە، بم لالین قوتابخانكمـــان ھتا دروستكرا. بۆ بیانی ركخراوكی وا خریكـــ لالیـــن كســـكی خرخوازی گوندەك بناوی بشدار دروستدەكات بۆمان ئیســـماعیل و خـــۆی مســـرەفی لســـر ھۆكی بۆنكان بۆ خزمتكردنی

گوندەكمان دروستدەكات. ئســـتۆی لـــ مـــئ ئایـــا ھاووتییـــ یاخـــود حكومـــت ھرم حكومتـــی تاكوئســـتا ســـردانی نكردوویـــن و ھیـــچ ئو بـــۆ خزمتگوزارییكیـــش گوندە نگیاندووە لئاست ئو نابینی، ك مو ئدەنگ گوندە بژمارەیكی زۆریش بین دەكرێ شـــھیدمان داوە ل شـــۆڕش و خبـــات و برپرســـی حیزبی و حكوومیـــش لنـــاو دەســـتی تكامان وای ،یـــتـــدا ھحكومكوا تاكو زووە ئو بیرە لدراوە كار بخـــات. چونكبۆمـــان بـــخانووەكی خـــك ماوە ماوە چۆدەكات و دەچت شار، ئگر نخۆشخان نب قوتابخان تا ســـرەتایی ب و ئاوەك بشی خواردنـــوەی خۆمان نكات لو بدەنگییی لو ساییو وشكحكومت تاچند دەتوان برگی ئازارەكان بگریـــن، ك گوندكی وەك كـــردز لپـــاڵ پایتختدا ب ناز ماوەتـــوە، ناوچكمان ناوچیكی سیرانگاشـــ، كوا بھـــاران خكـــی شـــار رووی تدەكـــن، بـــم لوەشـــوە خزمتكردنی زیاتر بۆ حكومت ئو شـــون گشـــتوگوزاراندا

.مرخمتك

گوندی "كردز" لپاڵ پایتختدا بناز ماوەتوە

لناو ھولر قوتابخانیك ھی ل قوتابخانكانی (دارفور) دەچت

ئا/مھدی جبار-بستون سنگاویئنجومنكانـــی دروســـتبوونی ئیسناد لشارەكانی عراقدا تواوی چیـــن و توـــژەكان ئوروژنـــی بسیاسی و ناسیاسییوە، ھبت ئـــوەی كجگـــی ناقـــراری و نائۆقرەیی لالی برپرسانی كورد و شـــقامی كوردی دروســـتبوونی لكركووك، یناننجومئ ئو شـــارەك دانیشـــتوانی بدرخان لـــزاری خۆیانـــوە دەدون بۆ دەست كوتنی ھوستی كوردانی ئو شـــارە لمڕ دروســـتبوونی ئنجوومنی ئیســـناد. ســـرەتا روومان كردە شـــۆفری تاكســـی ســـالم تھـــا نـــادر بـــۆ زانینی دروستبوونی دەربارەی بۆچوونی ئنجوومنـــی ئیســـناد لوەمدا وتـــی :ئـــو بیـــارەی ســـرۆك بدروستبوونی سبارەت وەزیران كاركـــی ئیســـناد ئنجومنـــی نادەستورییو نا یاسایی، بپی دەستك بھیچ گر دەستوور نادرت جگ لســـوپای نیزامی و پۆلیس ھیچ جۆرە چكداركی تر دابمزرێ لعراقدا، ئوەی مالیكی لبرژەوەندی كـــیارب دەیكات خۆی و حیزبكیدایـــ و بۆ ئو مبســـت بكاری دن، ئمش

دوو الینی الیكیان بۆ دژایتی كوردە لناوچكدا، الیكی دیش بۆ دروســـتكردنی پاپشیتیی لهەبژاردنكاندا،مبســـتتی وەكو پیاوكی معقـــوڵ لعراقدا خۆی نیشان بدا،ببوای من ھركوردك بشـــداری بـــكات لئنجوومنی ئیسناددا ئوە خیانت. بنیسبت ك ،ـــم وایـــوە پركووكیشـــككركـــووك بارودۆخـــی ئارامـــو جگیـــرە، كردە تیرۆرســـتییكان لســـدا ٩٥٪ كـــم بووەتـــوە، ماوەیـــك بر لئســـتا وەزیری برگری عراق سردانی كركووكی كرد ل لدوانكـــی رۆژناموانیدا رایگیاند كركووك نك پوستی بھز نیی بۆ ناوچكی، بكو ئگر لناوچكانی تر پویستمان بھیز بوو ئتوانین لكركووكوە ھز برین، نك ھر ئوە بكو مالیكی ئیوت لو ھدەف بدات، ك ناكۆكـــی نـــوان نتوەكانی وە، چونكتردەكاتركووك قووكئوەی ئو ھزە لكركووك دروست بـــت لژر ركفی دەســـتداری پیوەنـــدی نابـــت كركـــووك راستوخۆی بمالیكییوە دەبت، س روون و ئاشكرایمووكالی ھھاتبت ســـر دەســـتك ھر

حوكم لعراقـــدا دژی كورد بووە، لكۆنوە تائیستا.ساالر ئیسماعیل بم شـــوەی بۆچوونكانی خۆی

خست روو :سبارەت ببیارەكی مالیكی بۆ دروســـتكردنی ئنجومنی ئیسناد یك ھزەرورە یاخـــود نا ؟ شـــتزەروورترە لوەی بیاریان لسر بوە پویســـتی كركووك داوە، نیی، كركووك لگڵ شارەكانی تردا جیاوزە لـــرووی ئمنییوە ئیسناد بئنجومنی پویســـتی نیی، لجیاتی ئو كارە با چند پرۆژەیكی گـــورە ل كركووكدا نبیانخ یـــكار ھت زۆر ببكر نوە چاكترە بیانخر كار لســـچوارچـــوەی كاری چكدارییوە، ئمنیتی كركـــووك زۆر جگیرە ببـــراورد بـــ شـــارەكانی تری عراق ل باشـــورو ناوەڕاســـتدا. ڕووە زیاتـــر مالیكی مبســـتی ل كركووك یـــكتییوایتنناوخۆیدا كشی ھی ئیتر ئگر ئم ئنجومن دروست بت لسر بچووكترین كش تقوتۆق و شڕ دروســـت دەبت،ب بوای من ھر ناوەكی جارانو جاشایتیكی جیـــاوازە .ڕەحمان حمید محمد –كســـكی تـــرە لو كســـانی

كندكردنـــی باســـمبـــۆ دەودواندمـــان، ك كاری ئازاد دەكات، ووتی ب بوای من دروســـتبوونی ،نی ئیســـناد زەرور نیینجومئ بارو دۆخی ئاســـایش ل چونكـــكركووكدا زۆر باشترە ب براورد لگـــڵ جـــاران، دروســـتبوونی ئـــم ئنجومنـــ ئاژاوەوگیـــرو گرفـــت لـــ نـــوان نتوەكانی دروســـتدەكات،ھروەھا شارەكلنـــوان ھـــزی نیزامـــی و ئ م ھزە،ئمنیتـــی كركـــووك زۆر باشـــ و ھۆیـــك ل پشـــت ئم كارەوەیـــ بۆ كاتـــك ئمنییت خراپ بوو ئم نكرا ئســـتا بیر ل شـــتكی وەھـــا دەكنوە، ئم بیارەی مالیكی لـــ برژەوەندی تایبتی حیزبكی خۆیدای تاكو پاپشـــتی بـــت لـــ ھبژاردنی بیارە ك پارزگادا، ئنجومنی لـــ ئایندەدا ئنجـــام بدرت،ئم كارە لگـــڵ ئو جاشـــایتیدا ھیچ جیاوازییكی نیی، ك رژمی دیكتاتۆری بعس دروستی كردبوو بۆ كوشتن و چوساندنوەی كورد، بۆی من وەكو تاككی دانیشـــتوی ئم شـــارە بھموو شـــوەیك لدژی دەوەستموە.سامان ئحمد وەیم شـــندە بكارم ریم كك

بۆمـــان دواو وتـــی ئـــم بیارەی مالیكی شتكی ڕەوا نیی،چندەھا سا خكی ئم شارە چوساوەی دەستی حكومتكانی پشوو بووە لبری ئـــوەی ئـــم حكومتی كـــ ب ناوە حكومتی ســـردەمی دیموكراسیی پۆژەی خزمتگوزاری بـــكات جیشـــمان بۆ پكشـــی نشـــیاوەو كاركی مئ دنت، دیكتاتۆرییتكی جاران .ل بری ئوەی بچن ئو كســـان دادگای بكن، ك خكیان چوساندۆتوەو وتیـــان وران كـــردووە دووبارە ژویان پوەو مدەســـتیان دەگرندوبارە دەكنوە.مســـعود مجید كارمند ل تلفزیۆنی كركووك وتـــی :من پـــم وایـــ كركووك پویســـتی ب ئنجومنی ئیسناد نیی ئوەی مالكـــی داوای دەكات بۆ پاپشتی ھبژاردنو دەیوت لو ڕگیوە پشـــتگیری زیاتر بۆ خۆی دروســـت بـــكات، كركووك پویســـتی ب كاركی وەھا نییو باری ئمنی زۆر باشـــ ب براورد عیراقدا، تری شـــارەكانی لگڵ ھزە ئمنیكانی شارەك كارەكانی خۆیان زۆر بباشی ئنجام دەدەن و ھیچ جیاوازییكیـــش ل نوان

نتوەكانی شارەكدا ناكن .

خكی كركووك دروستبوونی ئنجومنی ئیسناد ڕەتدەكنوە

سالم تھا سامان ئحمد مسعود مجید رەحمان حمید ساالر ئیسماعیل

دیمنك ل گوندی كردز - ٢٠٠٨

چ دە

فۆردار

نی كا

خانتاب

قول

ینی

بخاوتا

و قئ

٢٠٠٨

/١١/

٢٢ی

ەموو

دنی

ریتش

ی (١

٠٧ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٨

زیەر

اورم

س

23

گەن

ڕم

ھ

ئا: بدرخان ركوتــــی ممنجشــــپ رۆژی ســــر ٩ی كاتژمــــر ٢٠٠٨/١١/١لبیانی لھۆی مامۆســــتا تاھیر بكــــری كۆلجــــی زمــــان- زانكۆی كۆیــــ، گفتوگۆی نامی ماســــتری فا" للی مســــتندكار"چیــــا عخوبشــــی زمانی كوردیدا كــــرا. نامی ماسترەكشــــی بناونیشانی"رادەو ئركــــی سینتاكســــی و ســــیماتیكی

لزمانی كوردیدا"بوو.

:كھاتبوون لی گفتوگۆ پلیژن- پ.ی.د. بكــــر محمــــد محوی

– سرۆك. - پ.ی.د. تالیب حوســــن علی-

سرپرشتیار -پ.ی.د. بكر عومر- ئندام

- د. قیس كاكل- ئندام م نامئ شــــایانی ئاماژە بۆ كردنماسترەی زانكۆی كۆی چارەسری زمانوانــــی گرنگــــی الینكــــی كــــ دەكات، كــــوردی لزمانــــی

وەكینكۆویش"سینتاكسی"ە. لئل س بشی سرەكی پكھاتبوو.

بوو پداچوونوەیك یكم بشی بو كارانی ك پشتر كاریان لسر سینتاكس ل زمانی كوردی كردبوو. ب درژایی سانی پشوو چ لالین لالین یان زمانوانی پســــپۆرانی

نووسر و ئدیب و زمانزانكان. ت بوو بشــــی دووەمیش تایبــــبلســــر وپچ لكۆینوەیكــــی ســــینتاكس بگشتی لبواری زمان و

ئینجا تایبت بزمانی كوردی. بابتــــی لــــ ســــیمیش بشــــی ســــیمانتیك دەدواو رادەش لزمانی كنام تی لكی تایبنكوردی شو

گرتبوو. بناوی دەزگای بدرخان پیرۆزبایی لــــ خوندكار"چیا علی مســــتفا" ببۆنی بدەستھنانی پلی ماستر ل زمانی كــــوردی دەكین. بھیوای بدەستھنانی پلی زانستی باترین

بۆی.

"رادەو ئركی سینتاكسی و سیماتیكی لزمانی كوردیدا" ل نامیكی ماستردا

مجید خۆشناو یكــــك لــــ ھونــــرە رەســــنكانی میللتانی جیھان، ك جگای شــــانازی ھونرە ســــمای"ئو پكردن"ھونری ھر لكۆنــــوە لناو ھــــر میللتك ئــــاواز و جوو شــــوازی تایبتمندی مایانو ســــنــــدێ لھ ،یخــــۆی ھدەچن"بۆتی"قالبی فۆلكلۆری و میللی، ك ســــمای میللی"الرقص الشعبی"ناو دەبرت. بــــۆ نموونــــ الی ھیندییكان جۆرەھا ســــمای تایبت ب ژنھنان و ئاھنگی لدایكبوون و خۆشــــی و شادی

دەربین پشكش دەكرت. زۆر لــــ وتان گرنگــــی تایبتیان داوە بــــ فۆلكلۆر و"ســــمای میللــــی"و ئو قوارەی رەیان خســــتۆتجــــۆرە ھونئو ھونرە بخوندنی زانســــتییوە، ت بر ڤاتواری"تایبیمانگاو"كنسپ لموزیك، بۆ نموون پیمانگای"كۆدای" بۆ پروەردەكردنی موزیك، ك لسر دەستی دانری موزیــــك و فۆلكلۆر ناس"زۆتان "١٨٨٢-١٩٦٧ز"دامــــزراوە كــــۆدای" گرنگییكــــی تایبتی ب ســــمای میللی ھنــــگاری داوە بــــ ترخانكردنی ھۆی

تایبت و وەزری تایبت بو ھونرە. ھروەھا وتانی وەك پۆلۆنیا، ئیتایا، ئمانیا بایخــــی تایبتییان داوە بو ھونــــرە. زۆر ل دانــــرو موزیكژەنانی كالســــیك ســــمای تایبت بــــ وت و میللتكیان ل بۆتو شوازی تایبت و جووــــی تایبتــــدا خســــۆت نــــاو

داھنانكانیان. شــــوپانی"پۆۆنی نموون"فریدریك بۆ "polonais"مای پۆلۆنیزس ١٦ جۆر لھروەھا"مازۆركا داھناوە، پۆۆنیایی نیشــــتیمانی ســــمایكی "mazurkaپۆۆنیای لســــر كشــــی ســــیانی و خرایی مــــام ناوەندییmoderafo"" بۆ

ئامرەكانی ئۆركسترا دەنووسرت. ناوبانگترین پارچمــــان كاتــــدا بھلگۆرانی و ســــروودی نیشــــتیمانی وتی ئفسری ك"دۆمبرۆڤسكی" ،ۆنیایپۆ

نیشتیمانپروەری پۆۆنی دایھناوە. "siclsano"ســــكلیانۆ سمای ھروەھا تایبت ب دورگی ســــقلیاو.."تاڕاتیال" ســــمایكی تایبت بــــ ئیتاییكان. كشــــی ســــمای"ڤالس"نموونیكی سیانیی، دانرو موزیكژەنانی سردەمی چ داھنانكانیانــــدا لــــ رۆمانتیــــك سیمفۆنیا یا كۆنشرتۆ بكاریان دەھنا. كوات ئو دانــــرو موزیكژەنان ھمان سماو ھپڕكی میللتكانیان دەكرد جویی موزیكییــــان لجیاتی جوی جستیی ل"بۆتیكی"قالبكی موزیكدا

بكاردەھنا. بم"فالمینكۆ"ئو ســــمای سمایكی جوانی ئیســــپانیی، ك خكانكی زۆر پی شــــیدان، زۆركس ھیــــواو ئاواتی مایو ســــوە ئنزیكل كــــ ،وەیئ وە دەدیت، كونــــی بــــیا خ .ببینــــرۆژێ لڕۆژان ســــردانی ئیسپانیا بكات ت بنگی تایبوە ئاھنزیك وەی لبۆئ

.مای فالمینكۆ ببینسبناوبانگكانی ســــماكرە ل یكك "فالمینكــــۆ" ل شســــتكانی ســــدەی رابــــردوو" ماریــــا تریزیا" ســــماكری بناوبانگــــی وتی ئیســــپانیا بوو. زۆر لســــر ئوجۆرە ســــمای نووسراوە، بم مــــرج نیی ھمووی ھر راســــت بت. بۆئوەی زیاتر ئاشــــنایتی پیدا جوان مایو سراســــتی ئ ین و لبكل"قرەجكان" زیاتر ویستپ بگین، و نریت و خو رەوشــــتیان شارەزابین، مایو سی ئقینخاوەنی راست ب كدادەنرن"دەناسرن". زۆر بیروبۆچوونی جیھانــــی جیــــا جیا لســــر نــــژادی

.یكان ھرەجق١- ھندكیان دەن ل ھزاری یكمی ل"ئفغانســــتان"ھاتوون، زایینــــی رەكیان بــــووە، بنیشــــتیمانی ســــ كرۆژھتــــی ناوەڕاســــت تپــــڕ بوون پاشــــان بۆ دوو تیــــرە"دوو بش"دابش بوون، بشكیان برەو توركیا رۆیشتن پڕینــــوەو تنگی"بســــفۆڕ" لــــ و زوو لر زوو بوروپا، ھئ یشــــتنگقرەجیان ئوروپا جالییی رۆژھتی ردەوام بوون لكیان بــــندنا. ھكھپفڕەنسا ئیتایاو برەو گشتكانیاندا جندەلوس نیشتئیســــپانیاو ئ و لبوون، ئا بمجۆرە قرەجكان لھموو ئوروپا بو بوونــــوە، بم ئوانی برەو توركیا نڕۆیشتن ل شام و عراق بوبوونــــوە و ھندكیان ل"ســــینا" جتی میســــر نیشــــتو وەو لڕینپبوون، جیبســــیان پ دەوترێ، وشــــی جیبســــی ل ئینگلیزیش ب واتای قرەج

دت. ٢- بۆچوونــــی دیكــــ ھیــــ دەربارەی بنچینیــــی قرەجكان دە: ســــرەتا لــــ دەوتی بییزەنتی ك پایتختكی"ئســــتنبۆل"بوو دەژیان، دوای ئوەی دەوتی عوسمان بسر بییزەنتییكان ســــركوتن و بزەنتییكان تكشكان، ئوان ھموویان برەو ئوروپا كۆچییان

كردو رۆیشتن. بــــم ئگر ئو بیروبۆچوون راســــت بووایــــ، قرەجكانــــی عراق و شــــام لكوێ ھاتوون ك لژر دەستی دەوتی

عوســــمانی بــــوون، ئــــم بیرۆكیش ژوویی پشتی پرەوانی مكۆن لالیل

نابسترێ. ك ،یھ كی دیكــــ٣- بیــــرو بۆچووندە: قرەجكان ل بنڕەتدا دانیشتووی رۆژھتی فڕەنسا بوون، ھر لووە برەو رۆژھتی ئوروپا شۆڕ بوونوە ل ئیســــپانیا نیشــــتج بــــوون، ئو چونك .ش زۆر وردبیــــن نییبۆچوونئگر نیشتیمانی سرەكییان رۆژھتی فڕەنســــا بووایــــ، ئــــوە ھندكیان لوێ بجــــ دەمان لبر ئوە دەبینین قوڕسایی سرەكیان كوتۆت رۆژھتی

ئوروپاو ئیسپانیا. ٤- بۆچوونكی دیك دەت: قرەجكان لــــ ئیســــپانیا پاشــــماوەی عــــرەب و ئیســــالمكانن لــــ ئندەلــــوس، دوای ئیزابال- ســــركوتنی ئوەی"فرناندۆ بدەســــتھنا لــــ ئندەلوس. وشــــی فالمینكۆ ل زاراوەی عرەبی"فالح منكم" وەرگیراوە. لئــــوە" وات"جووتیــــارم دەــــن دوای ئوەی ك ئیســــانییكان وە داوایان لندەلووســــییان وەرگرتئدانیشتوانی عرەب جماوەكان كردبوو، ك ســــمای "فــــالح منكــــم" "جووتیارم لئوە"یان لگڵ سما بكن، ھروەكو ئو سمای سمای جووتیارە عرەبكان بت، ل ئندەلوس. ھندێ ل جووتیارە رەج الی ئیسپانییق كان بوون برەبع و بۆچوونكــــدارەكان، ئــــخاوەن موو جوگرافییــــوە مژوویــــی لــــڕووی ی كو شــــتوە دوورە ئراســــتیی لــــشــــیكردنوەی تنیا نانزلر جگای وشی"فالمینكۆی" بۆ وشی "فالح منكم" "جووتیارم لئوە".. خاوەنی ئم بیرۆكانش"بۆچوونانش"زۆرن و بربون، ئــــو بۆچوون ل ئوروپا و ئیســــپانیا زۆر بــــاوەو لھوــــی ئــــوەدان، كوا شوازی گۆرانی عرەبی كۆن ببستنوە ب ســــتایلی جۆری ســــمای"فالمینكۆ"، بۆئوەی باوەڕ بخۆیــــان و وتكیان بنــــن، ك فالمینكۆ شــــوازكی گۆرانی و بۆچوونانم خاوەنی ئب .رەبییعھموویان رك نكوتوون ك قرەجكان پاشــــماوەی عرەبن. لگڵ رككوتیان رەبی لكردنی موزیكی عر كارتســــل وەی كیشتن لگكان. ترەجگۆرانی ق كان ژیان و برەبڵ عگكان لرەجقمبندو شونی ئوان تپڕین و لبر ئوە لژر كارتكردنی ئوان دان، بم

مرج نیی ك عرەب بن. ٥- بــــم بۆچوونكی دیكی ســــردەم ھی، كــــوا بنچینو نژادی راســــتی قرەجكان و گۆرانییكانیان دەردەخات. قرەج لــــ عراق"كاولی"پ دەوترت، كات كــــ لیككی بغدایــــی خكی شاری بغدا دەپرسی ئم ناوە لچییوە ب یو وشــــئ مدا دەوەھاتووە؟ ل

ل"كابوول" وات واتای"كابولی"دیت�، پایتختی ئفغانســــتان ھاتــــووە. ئو وەمــــش تــــا رادەیك راســــتی لخۆ دەگرت، قرەجكان بنچینو نژادییان دەگڕتــــوە بۆ ھیندو ئفغانســــتان، بتایبتی شون شــــاخاوییكانی ئو

.تدوو وچونك پست و رەنگی چاویان و بژن و بایان ل دانیشتوانی ھیندو ئفغانستان

دەكات. ئو میللتانش كات ك شونی خۆیان بجھشــــت و برەو باكووری رۆژئاوا ســــركوتن لھــــزارەی دووەمی پش زایین برەو وتی فارس و كوردســــتان ھاتن و لھــــزارەی یكمی پ.ز برەو دەشــــتكانی عراق دابزین پیشــــیان كۆچری و ژیانیان و پیشــــیان لسر بروبوومــــی ئاژەڵ و بتایبتی شــــیر بــــووە. ھروەھا گۆرانی و ســــماكردن پیشــــی دووەمیان بــــووە، ك ل باب و باپیرانیان بــــۆ بج ماوبوو، بۆئوەی ــــوی ژیانیــــان پن و بژبكــــكاری پمسۆگر بكن، ئویش ب بشداریكردن ل خۆشــــی و شادی و ئاھنگگانی ئو دھاتانی، ك پیــــدا تپڕ دەبوون. یا دەبوون. چونك جنیشت لنزیكییوە زەوی كشتوكاكان خاوەنكانی عراقی

بوون. مــــاوەی ئوەی تیــــا نبــــوو ئوانیش بــــن كاربكن و ب چانــــدن خریك بن. لبــــر ئوەشــــ لــــ لوار"قراغ"ئو دھاتان نیشتج بوون و ژیانیان ھر لســــر بروبوومی ئاژەكانیان بوو. ك بخ وەدابوون، كچاوەڕوانی ئلبۆ الیان بۆ ئوەی شادییان پ ببخشن و ئاھنگی تایبتیان بۆ بگن، یا لگڵ خۆیانیان بــــرن بۆ ئاھنگــــی خزانی

تایبت ب ژن گواستنوەو زەماوەند...لبــــر ئوەش"كاولی" یــــان پ وترا. راقی كۆن بزاراوەی ع كاولی ب چونكواتای ھاوڕێ دت. ب ھاوڕش بانگكران، زیان و ب كانی بــــوەی خر ئبــــلئاریشــــو ھیــــچ رك و كینیــــان لدڵ نبوو، لھمان كاتیشدا شادی بخش

و خۆشخوان بوون. زمانی قرەج و پیشیان:

ئوەی جی سرنجاكشــــان نبوونی زمانكی تایبت ب قرەج، لگڵ بوونی ئو ھموو لكچوون، ھرچندە جیاوازی ھی واتا شون و جوگرافیان جیاوازە. ،ینو شوكان زمانیان زمانی ئرەجقك لــــی دانیشــــتوون و"نیشــــتجن". بھمان زاراوەش قس دەكن، نموونش قرەجكانی عــــراق بزمانی عرەبی و راق قستی دانیشــــتووی عزمانی میللبزمانی ئیسپانیا قرەجكانی دەكن، قرەجكانی دەكن، قســــ ئیســــپانی میسری شــــوەزاری بھمان میسریش

قس دەكن. دانیشــــتووی كاولییكانــــی لعــــراق خوارووی عراق ب زاراوی دانیشــــتوانی ئو شــــون قســــ دەكــــن، ھتا ئو كاولییانی دانیشتووی شاری نینوان ن.. كاتدەك وی قسی موسھجل بك قرەجكی عراقی چاوی ب قرەجكی شی نییكی ھاوبت زمانورۆمانی دەك وەشر ئبر لیشتن، ھك گیبۆ لقرەجكان نتوەیك نین و گلك نین تا زمانی ھاوبشیان ھبت، ھرچندە نژادو بنچینیان یكو رۆشــــنبیرییان یك رۆشــــنبیرییو شوەكانیان لیك دەچ. ھتا ئاینیشــــییان یــــك ئایین نیی، ئایینــــی ئو شــــون وەردەگرن ن. بــــۆ نموونــــجــــی نیشــــتل كــــئیسالمی"ئیســــالمین". قرەجی وتانی شــــونكانی دانیشــــتووی قرەجــــی پرۆتستانت"پرۆتستانتین"، قرەجی وت كاسۆلیك"كاسۆلیكین" شــــونكانی و

قرەجی ئینگلترا"ئنگلیكین".. ھر لبر ئوەشــــ قرەجــــكان ئو شونی ك لی نیشتجن زمان و ئایینی

ئو شون ھدەگرن. كاری سرەكیشــــیان ســــماو گۆرانی و شــــادی بخشــــین. جگ لمــــ ھندێ وەك ،یــــھ تایبتیــــان خســــتی بخوكردنی مندای ھتیو، بتایبتی رەگزی م "كــــچ". ھندێ كس تاوانی دزینی مندایــــان دەخن پاڵ، بم ئو كارە بدەگمن روودەدات، چونك قرەج خكانكن خۆیان ب ھژار دەبینن، حز ناكن، گیروگرفتك ئاریشــــو لھیچ لبر ئوە چارەنووســــیان كوشــــتن و لناوبردنــــ، جوانترین گوزارشــــكردن لــــ چۆنییتــــی ژیانی قرەجــــكان و روشونیان لســــر دەستی نووسری عراقی"رەكابی"بــــوو، رۆماننووســــی رۆمانكی"عبدوــــی لــــ كــــئڤیندار""عبدالله العاشق"بووە، لگڵ ئوەشــــدا قرەجكان پیشی دیكشیان ھیــــ جگــــ لگۆرانی و ســــماكردن. ئینگلترا قرەجكانــــی نموونــــ بــــۆ بازدانــــی ئســــپ و بخوكردنییتی، كارو پیشــــی قرەجكانی یوگســــالفیا پیشــــی كارو دروســــتكردنی"باڕودە" ژەنینی قرەجكانی رۆمانیاو ھنگاریا رەكانــــی بوزق و گیتار و شمشــــائام

لسر شقامكاندا. كانی ئیسپانیا، كرەجی قكارو پیشبابتی ئمی سمای"فالمینكۆ"ی. ھندێ ل قرەجكانی عراق كاری بخوكردنی ئسپییان كردە پیشی سرەكی خۆیان، كردنوەی"رەیســــز" دوای بتایبتــــی كان لسپی ئكشــــبواتا پ "Raisiz"لو زۆر بغــــدا، ل"مالییڕەكی"كگقرەجانش بو كارو پیشی دەومند

بوون.

فالمینكۆو نژادی قرەج

بابتــــی لــــ ســــیمیش بشــــی ســــیمانتیك دەدواو رادەش لزمانی كنام تی لكی تایبنكوردی شو

بناوی دەزگای بدرخان پیرۆزبایی لــــ خوندكار"چیا علی مســــتفا" ببۆنی بدەستھنانی پلی ماستر ل زمانی كــــوردی دەكین. بھیوای بدەستھنانی پلی زانستی باترین

٣٥ كان لرمییــــــی ئامارە فپب *"١٤٨٧٨"منداـــی ھرمكمانـــدا ژماراندا لم .یھ ئیشـــكرمان "٤١٥٣"یان كاری مترسیدار دەكن. وەك كاركـــردن ب بەر"مشـــار"و كۆھگـــری و كركاری. لســـر ئاستكی دیكداو لبواری خوندن ھولر"٥٢٤٦"و لپارزگای تنیا لـــ ســـلمانی "٤٠٦٧" و لدھۆك

"٢٥٦٥"منداڵ لخوندن داباون. وەیئ ،امانـــن توەی شـــوئپویســـت بـــوە دەكات حكومتی م زەنگمی كوردســـتان بیر لرھبكاتـــوەو چارەســـری گونجـــاو

. ە و تـــ ز ۆ بدكـــم چونكـــدەرامتــــــــــی ھـــژاری كـــیــــــنت ەگ ددابــــــــــان و ك لخوندن، نخوندەواری دوو دەگینت رەكییس گپمترسیدارەكی توندوتیژییـــو تاكی مترسیدار لنـــاو كۆمگا پــــــــروەردە

دەكات. بـــ دناییـــوە دەیـــم: تاچند كسی شـــیاومان ل شونی شیاو كاربدەست بن كشكانمان چاكتر

چارەسر دەكرن.* ماوەیك بر لئســـتا یاسای ھاتووچۆی ژمارە ٨٦ ل پرلمانی عراقی دەرچـــوو. دوا بدوای ئم كوردســـتانیش پرلمانی بیارە ســـرۆكایتی ل كردو پسندی ھرمیـــش جبجكرا. ك مرجی تدانی بر مۆسندەواری لخوشـــۆفری البرد. لرەدا پرسیارك خۆی دەســـپنت. ئایا مانوەی خوندەواری بۆ شۆفری ئۆتۆمبل وەك مرجـــك كاركی پویســـت نبـــوو؟ ئـــم یاســـای ھوـــی نخوندەوارانـــی بۆچـــوون بـــۆ خوندنگاكانی شوان و دانبانیان

ل خوندن پتر ندەكرد؟. باجی رـــژەی برزكردنـــوەی *گومرگ لسر جگرە ل ٥٠٪ بھای كینی بۆ ٣٠٪ ھنگاوكی برچاوە لـــ ھودان بۆ ســـنوورداركردنی جگرە كشان. پاپشتك بۆ یاسای شـــان لرە ككردنـــی جگدەغق

شون داخراو و گشتییكاندا. بـــم ركالمكـــردن بـــۆ جگرەو بتایبتی لسر رگا گشتییكان شـــونی گـــورە تابلـــۆی بـــ رۆژان تی كتایبب ،رسوڕمانسنیـــوەی ئنـــدام پرلمانكانمان چارەسر و تدەپڕن بســـریدا نكراوە. بھیوای بدوا داچوونین

بۆی. دەرچووانـــی دانمزراندنـــی *كۆلـــج و پیمانـــگاكان شـــون نیگرانیی. دیارە ئم رژە زۆرەی ژمارەی مووچخۆران ھۆكاری ئم دانمزراندنی .یـــزراندنمدان مووچ شـــومار ل كی بژمارەی تی لتایبم، برھب خۆرانی بسانی رەشی خۆ كوژی، ھۆكاری

.یریرو بس م برەكی ئس وە بیت چـــاو خشـــاندنتـــۆ ب ب گندەـــكان، مووچخـــۆرە واتایكی دیك ئوانی ل مانگكدا تنیـــا چند رۆژـــك ھاتووچۆی دەكن. فرمانبرایتییكانیـــان یاخود تنیا بـــۆ مووچ وەرگرتن بســـریان دەكنوە. چارەسری ئـــم گرفت نـــكات. دیـــارە ئم

ھنگاوە بیاری بورانی دەوت.

بدنیاییوە دەیم..

قاسم محمد مستفا

تیار عادل گۆرانكاتك لسر شۆستك دوو نفر لنو تاكسییكدا دابزین شوفرەك ب گومانی ئوە ســــیری دەكردم، ك منیش نفر بم تاوەك وەك پیشــــیكی ھمیشــــی ست و لبنی مشــــو تنیخۆی بمگبرامبریشــــدا بە پارەیــــك بۆ خۆی ت كوە وابت و منیــــش وەك ئوەرگرنفركــــم و چاكو چۆنیم لگدا كرد و پكوە كوتین گفتو گۆ دەربارەی باس و رۆژان ی، كرە جۆراو جۆرانفو نرای ئلگیان سوار دەبن و دەیان گین ئو شونی ك خۆیان دەیانوت، محمد رەمزانی تمن ٣٤ سای، ك شوفری درخان دەستی ببۆ ب ی و تاكســــییئئاخاوتن كرد و گوتــــی رۆژان ب دەیان مم و ئم سوار دەككتاكسیی ر لفنشــــتی جۆراو جۆر ل خكی دەبینین و ل خكی باش و خراپیش راســــت دین و ھیچ كس ب قدەر شوفرانی تاكسی كۆمگا ناناســــت، چونكــــ ئم زۆر دەگرین ل نو كوچو شــــقامكانی شاردا و ل كسی جۆراو جۆریش راست دیــــن. محمــــد بیرەوەرییكانی خۆی لماوەی ئو چند ســــا دەگایوە، ك كاری گواستنوەی نفراتی كردووە، گوتی: رۆژكیــــان نفركم لگڵ خۆم ھگرت ك گنجكــــی دەوری تمن ٢٠ ســــان بوو زۆر بپل دیاربو و گوتی بمگین گراجی ســــلمانی و بزۆری ھناسی ل دەمیدا دەھات و منیش پم گوت خرە كاك؟ بۆچی وا پشــــۆكاوی؟ ئویش ســــرەتا ھیچ قسیكی نكرد و ھر باســــی ئوەی بۆ دەكردم ك كشی خزانی زۆر شتكی ناخۆشو بتایبت ئگر لنو مادا كشــــ ھبت، ئیتر

دەستی بم جۆرە قسان كرد و ئوە بوو من گیاندم گراجی سلمانی و دوای ١٥ وە كندا چوممان شــــوھك بكخولئو گنجم ل ھگرد پیاوكی ســــرو ریش سپی دەستی ل راگرتم و پمی گوت ،یخۆشمان ھوە نۆ بۆماب زووبك چووین ئوێ بینیــــم كوڕەكی ئو پیاوە ب چقۆ بریندار كراوە لنو مادا و دزیشــــی لكراوە،منیش ھر ئو كات یاندبوومگ م بۆ كرد، كوەسفی كوڕەك نجو گمانی، دەرچوو ئراجی ســــلگك من گیاندبووم گراجی ســــلمانی، ستی لبری تاكسی مدی شوفممح وەبوو، كئ سارھاتو بوەی ئنانھ ینجو كوڕە گو، ئر دەستی ئس لدوای تپڕبوونی ھفتیك ل سلمانی دۆزرایوە و دەستگیر كرا.ئو شوفرەی وە دەكات كتاكسی وەك خۆی باسی للماوەی كاری خۆیدا تووشــــی رووداوی جۆراو جۆر ھاتوەو باسی ئوەی دەكرد، ك رۆژكی تر ل ل یك ل گڕەككانی شاری ھولر ئافرەتكی بتمن دەستی ل راگرتم و كچكی گنجی لگدابوو، شۆ كابوون، ئافرەتردووكیان پھ كبتمنك ھر دەگریاو ھاواری دەكرد ئاخ ئاخ چیم بســــر ھات خوای! منیش پرسیم چی بووە پورێ گیان؟ بل ئگر بتوانم ھاوكاریتان دەكم. ئویش گوتی: كوڕەكــــم چیــــت ل بشــــارموە ئوڕۆ كچكم نخۆش بوو بردم الی پزیشك پمانی گوت ك ھیچ بــــالی نیی بم دووگیانــــ! دیاربوو ك كچك ھشــــتا شوی ن كردبوو.محمدمان بجھشت و چند شــــوفركی ترمان ھنای دوان چی دەبینن ل رۆژان وەی كبارەت بس

نو كۆمگادا و چۆن پناسی كۆمگای ئیمرۆمان دەكن، فرەج سعیدی تمن ٢٩ سان ك وەك خۆی باسی لوە دەكرد ماوەی ٣سا كاری شوفراتی تاكسیی و دەت: لماوەی ئو س سای خۆمدا شــــتی وام بینیوە، ك ھر شاینی ئوە نیی باسی بكم، چونك ئوەندە سیرو قزەونــــ، فرەج كمك ل قســــكانی خۆی رادەوســــتت و دەت: شوكیان كاتژمر ٩ بوو، ل شــــقامی گشــــتی ٦٠ متری دەڕۆیشتم ل نزیك چشتخانی ك دەســــتی لھاب ئافرەتباوكی شــــھلگرتم و منیش ل ی راوەستام و دوای بخرھاتنی پم گــــوت بتگینم كوێ خوشكم ئویش ل وەمدا ب پكنینوە گوتی: ھر كوی ك حزت لی، منیش وام زانی كــــ گات دەكات، دوای ئوەی كمك رۆیشــــتم و دیسان لم پرسیوە ھمان قسی دووبارە كردەوەو گوتی من ئم شو ب جگام و ماوەیكی زۆریش بوو لسر شقام راوەستابووم سیری ١٣ و زیاتر لنكانم دەكرد لتاكســــییتاكسی تۆم راگرت، چونك گنجكی ركی و ئستاكش بۆ ھر كوێ بچیت لگت دم، منیش پمگوت: خوشــــك من كاری تاكســــی دەكم و بۆ ھیچ شون ناچم، دوای مشــــتو م پم گوت دابــــزە بۆ، بم ئو گوتی: قیناك ئگر دەتوت ل ھوتلك ژووركم بۆ بگرەو تۆ كاری خۆت بك ھر كاتك تواو بووی وەرەوە ھوتل من چاوەڕتم منیش ھر ئوكات بزۆر خۆم ل دەســــتی قوتاركرد. فرەج ئوەی ال سیر بوو ك دەبت كسوكاری ئو ئافرەت چۆن لی ناپرسن، ك بم شوە چ دەكات و بۆ كوێ چووە، ك خۆی

بمنی گوت چوار برام ھی و مایشمان ل ھولرە.فرەج دەت: بجگ لوەش چندین جار تووشی ئافرەتی لو جۆرە ھاتووم، ك ویســــتویان كاری خراپیان لگیاندا بكم بم من نم ویستوە، وە دەكات، كوەك خۆی باس ل چونك جگ،یكیشــــی ھو كوڕ زانخاوەن خلوەش ئو شــــوفرەی تاكســــی ئوەی باسكرد، ك جاری وا ھبووە كچ لگڵ دایك یان خوشــــك و كسوكاریتی زۆر بمانا قسی لگل كردووم و منیش لو ر زوو زانیومو ھ یشــــتومگت راممباســــی چیدەكات، چونكــــ ھیچ كس بــــ ئوەندەی ئم خك ناناســــت و تكوی خك نابت. جمیل كریمی تمن ٤٠ ســــان ك ئویش شــــوفری تاكســــیی باس لــــوە دەكات، ك ئو رۆژان كاتژمر٧ی بیانی دەچت ســــر كارەكــــی خۆی، ك كاری تاكســــیی و و دەست لو ئش تا درەنگانی شوانشكار برنادات، ك دەچتوە مایش لبر ھیالكی دەم ودەست دەخوت و ئوەندەی گوێ ل تلفزیۆن و ھواكان نابت، بم وەك خۆی دەــــت: ب بردەوامی گوێ بیســــتی رادیۆ دەكــــم، ب تایبت رادیۆی دەنگی كوردســــتان و زاگرۆس ك كان دەبم جگرنامواڵ و بگوبیستی ھلوەش رۆژان ئو نفرانی، ك ھیان دەرگرم نوترین ھوام بۆ باس دەكن، ئینجا ھر یكیان بجۆریك بۆمی باس دەكات و ئو شوفرە كمك ل قسكانی ت و دووبارە دەست بخۆی رادەوەســــتدەت: جاری دەكاتوەو ئاخاوتنكانی وا ھی پیاوی رۆشنبیرو نووسر چینی تر ســــواری تاكســــییكم دەبن و منیش

پرســــیاری جــــۆراو جۆریــــان لدەكم، ئــــاگاداری دەنوەو بۆمــــی ئوانیش نوتریــــن ھوای سیاســــی دەرەوەوەو نــــاوەوەی كوردســــتانم و دەزانم چیش میشھ گادا، چونككۆم رودەدات للنو خكــــدام، جمیل باس ل چینی گنجی نو كۆمــــگادا دەكات و دەت: ئوان زۆربیان ك ل تاكسییكم سوار دەبن گلیی زۆریان ل دەست ھی و باســــی بكاری و نبوونی ماددە دەكن و ئو بشــــی، ك خاوەن موچشــــن ن، كوە دەكیی ئوانیش گلدیسان ئموچكیان بشیان ناكات. ئو شوفرە تاكسی ل بشكی تری قسكانی خۆیدا گوتی: ئســــتاك خكانكی ھژارو كم دەرامت زۆرن ل كوردستان، ك بھۆی بكاری و كشكانی تری ژیانوە دەنانن جگ لوەش ك كۆمگاكمان تووشــــی قیرانكــــی ھزری بووە، ك پویســــتی ،یھۆشــــیاری و رۆشنبیری ھ زۆری ب رۆژان وە دەكات، كرە باس لو شوفئچندیــــن مندای جۆراو جــــۆر دەبینت كان، كقامی گشتییی شر شۆستسل نیان لمشتی جۆراو جۆر دەفرۆشن و تخواروی ٧ سایی و دەت:: ئوە خۆی ك ،ورەیكی زۆر گخۆیدا كارەسات لمندان لو تمنــــ كاربكن و دەت:: كردوون، كوەم لزۆرجار پرســــیاری ئبۆچی لم تمن كار دەكن ل وەمدا دەن: دایك و باوكمــــان ھانمان دەدەن تاوەك ئم كاران بكین،ئو شــــوفرە تاكســــیی ل درژەی قســــكانی خۆیدا بۆ بدرخان گوتی: پم باشــــ دەست و دەزگا راگیاندنكانــــی ئمــــ لگل شوفرانی تاكسی پرس و رابكن تاوەك بزانن كۆمگاكیان ب كوێ گیشتوە، ل یشارەزایی باشمان ھ مئ چونككۆمگاو رۆژان چندین شــــتی جۆراو جۆر ب چاوی خۆمان دەبینین و شایت

حاین.

شوفرانی تاكسی لنوان نوترین ھواڵ و پشھاتكانی نو كۆمگا

راوژكاری مژوو: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیاربشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

bedrxan@yahoo.com

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نـــازم دبنـــد، قاســـم محمـــد، ھمـــن جمیـــل،

ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعود ئیبراھیم.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

كوراییم دای ئاگر نگات كس.. ل بختی ئو میللتی ئمش یان كچی جوان دەسووت.. یا دەغودان دەسووت.. یا دارستان چەكان.. بــــم ئمجارەیــــان لھموویان خانیی نتیكــــو"ئئ جوانتــــر ھولر"بوو، ك كس نازان چۆن ر شۆرتی كارەبا بگسووتا.. ئیاخوا لبیســــت و دوو ســــعاتی نبوونی كارەبا ببت ســــی و دوو بویژدانییكی چونك ســــعات، ئلكترۆنی گورەی كردووە.. ئگر دەستی ئنقستی مرۆڤیكی دەروون "نجرپخۆش بووە یاخوا"شــــنئم دەروون پیســــی بگرێ، ھتا ھر نب زوو بمــــرێ و نكا بم خیانتكی ژەنگاوییــــوە ســــیما كی دیكبــــكات و كیمیاباران دیكقتلوعام كردنی كلتوورەكمان بۆ

ئنجامبدات.. ئــــو شــــوەی "جــــالل بیار"ی ھاوڕێ و ھونرمندم ب حوزنوە بواتان ..دامــــ خبــــرەی ئم ھب لشــــونی خۆموە جۆرك لــــ تاســــان و مینتییكی قووڵ ئاوزانــــی گــــورە خمكــــی و جســــتیكی شــــكتی من بوو، لبر خۆشــــموە ھمیش لگڵ نتیكو ئھزری خۆما دەمگوت:" ئخانیی ھولر چۆن سووتا...؟"من بختــــوەرم بۆ ماوەی مانگك لدوو تۆی پۆگرامكی ھمڕەنگ ئامــــز، شــــوان ونــــی ئــــم ئنتیكــــ خانیمــــان گرتــــووەو لــــ ئرشــــیفی"تلڤزیۆنی گلی ئگــــر كوردســــتان"پارزراوەو بچینــــوە بســــریدا ســــتاكئئسف جاركی دیك ن دەتوانین كالوەیی لــــم پۆگرامك ھیچ ھموو وە، چونكبگرین ئســــتا جوانییكان سووتان، ن دەشتوانین ســــوك لــــ كاك"خاس"بكین و دەســــتمان بگرێ و بمانبات ناو ژوورە تنگكانــــی ئــــم خانووە شــــت كی كو ی نی دوجوانئومان قشنگكانی كلتووریینیشانبدات.. ئدی ئمجارە ئگر ناسو پیاوە ماندوو نردانی ئسبكینوە، دەبــــ تنھا چاوەڕی ئوە بین فرمسكمان بۆ ھبژێ جوانــــكان شــــت لجیاتــــی و خۆمشمان پیشاندەدا.. ئای قت ئنتیكخانیی ئــــم نمانزانی

ھولر چۆن سووتا...؟!

ئو ئنتیك خانیی "ھولر"چۆن سووتا...؟

لرھو

- وا

ی نان

پخچا

تدایی دەسر باژ ر لستا ھوندا تا ئتم ویوەند جاف: لپپیوەنـــد جاف وەك خۆی دە كوڕی بارام كوڕی ی ١٩٦٨ لســـا گـــی ھۆزی جافم لردار بســـھبجی شھید لدایكبووم و لشاری سلمانی ندەران و لھ ی ١٩٩٣ چوومورەبووم و ســـاگئمانیا جگیر بووم، پاشـــان چووم ســـوید و

ئستا ل ستۆكھۆم ژیان بسر دەبم.ئا: محمد عزەدین*چۆن باســـی ســـلمانی و ژیانی گنجتی خۆتمان بۆ

دەكی؟- تمنـــم ھر حـــوت ســـاك دەبوو لـــ ماكی گـــرم و گوڕ بـــووم لڕووی خۆشویســـتی ھمـــوو خزانییـــوە، یكتر بوویـــن، باوكـــم بحوكمی ئوەی كی سیاسی و ڕۆشـــنبیر بووە، بۆیپیاوھردەم كســـانی ڕۆشـــنبیری و كسانی نیشتمانپروەر ل مامان بوون، لوانش ك چند جارك لمای خۆماندا چاوم پان كوتبت شركۆ بكسی شاعیر و شماڵ سائیب بوون، گنجكی شرمنیش بووم، وەكـــو خك گوتنی جـــوان بووم، بم ھردەم بیرم الی پشمرگ و خكی بوو .

*برلوەی ڕوو لھندەران بكی ئاشنایتیت لگڵ ھونر ھبوو یان دوای چوونت بۆ ھندەران ئاشنایتیت

لگڵ ھونر پیداكرد؟- من ھر لمنداییوە ھستم ب بھرەیك دەكـــرد لخودی خۆمدا، ئوكاتی تمنم ١٠ سان بوو، كاستكم بتنیا بدەنگی خـــۆم پ كـــردەوە، لـــ ســـای١٩٨٦ بۆ یكمجار گۆرانیم گوت لســـر تختی كمان لی ١٩٩١ گروپساشـــانۆ، دواتر لشاری ســـلمانی دامزراند، بناوی تیپی مۆسیقای ((دەشتی)) لگڵ ئم گرووپ بۆ ماوەی ٢ ساڵ كارم كردو لو ماوەیدا پنج

گۆرانیمان ئامادەكرد .*ئی لرووی ددارییوە چۆن الوك بوویت ؟

- بم پرســـیارە تووشی شـــڕكم دەكی پكنینـــوە))، كچكـــی جـــوان بـــ ))ھبـــوو ل گڕەككمـــان كوت دموە، ئوكات ل قۆناغـــی ناوەندی بووم، بم

خۆشویستییكی پاك و بگرد.*ئاڕاستی پرسیارەكانم دەگۆڕم بۆالی ھونر، ئمۆ

گرفتی ھونرمندانی گۆرانیبژ ل چیدا دەبینیوە ؟گرفتمـــان زۆر ھونرمنـــد ئمـــی -ھی، یكـــك لوان ڕكخســـتنی مای ھونرمندان، ك من زۆر بگرنگی دەزانم، دەب ئم كار بۆ ئوە بكین و پاپشتكی باشمان بكن بۆئوەی ھونرەكمان بگات بخـــك، دروســـتبوونی كۆمپانیایكی

ھونری زۆر گرنگ، لگڵ نھشتنی كۆپی كردنی ســـیدی، ك زۆرجار باسكراوە، گر ئم كشیش كۆنتۆڵ بكرێ ئم دەتوانین بداھاتی سیدیكانی خۆمان بژین، ئوكات پویســـتمان بھیـــچ الینـــك نابت تا ھاوكاریمان بكات، ئمان كشـــی ئمن

لم ڕۆژگارەی ھونری كوردی.*ئركی وەزارەتی رۆشنبیری چیی تا ڕگری لبردەم

كۆپی كردنی سیدی بگرێ؟-خۆی ئم دەبت ل پرلمان یاسای بۆ دابنرت، دەبت دووكانی تۆمارگا نمنت وەكو ھمـــوو دنیا لبـــازاڕە گورەكاندا جبج وكارانر ئت، گسیدی بفرۆشربكرت، ئوا ئمش لو كشی ڕزگارمان

دەبت.*ئـــو خانـــ چین ك ھونر و دەســـت بیكوە

دەبستتوە لم وتدا ؟- ب بوای من ئو كسانی لھونردا كار

دەكن دەبت زۆر دیان فراوان بت، نابت خۆت ببستیتوە بالینكی سیاسی، تۆ دەبت كار بكیت بۆ وتكت، بۆ خك، كاتكیـــش كارەكانت جوان بوو لخزمتی خك بوو، ئوا دەســـتیش پشتگیریت

دەكات.*پت وانیی تا ئســـتا ھونر لژر بای دەســـت

دای ؟ - ئـــو دیاردەی بدی دەكـــم، بھۆی تازەیـــ، گر ئـــوەی حكومتكمـــان دەســـتیش توانی كۆمپانیـــای ھونری برھم بھنت، ئوا ھونرمند پویستی ب دەســـت نابت، ئوكات تۆ دەتوانی بئاسانی كۆمك كسی لھاتوو ببیت ل كۆمپانیـــاكان، بۆ كۆنســـرت كردن و دروســـتكردنی ســـیدی و فیلم، ئمانش ھمووی پیوەندییان ب بـــاری داراییوە

.یھ

* سیستمی بڕوەبردنی وەزارەتی رۆشنبیری برامبر ھونرمندان چۆن دەبینی؟

- ڕاســـتی كاریان كردووە، بم كارەكان دیار نیـــن و كم و كوڕیان پـــوە دیارە، ئومدەوارم ل داھاتوودا یاسایكی چاكتر دابنرـــت و جیـــاوازی نكرـــت ل نوان ھونرمندان، ئو ھونرمندەی توانایاكی باشی ھی پشتگیری ل بكن و خزمتی بكـــن، كۆم ھونرمندمـــان بینیوە، ك توانـــای ھونرییان دیاری كراو بووە و پشـــتگیری زۆریان كراوە، ھونرمندیش ھی توانایكی باشـــی ھبـــووە، بم ھیچی بۆ نكراوە، ئمان كشـــن دەبت ل داھاتوو نمنت، دەبت پیوەندییك ھبت لنوان ھونرمنـــد و وەزارەت، وەزارەت وەمی ھونرمند زۆرجاریـــش ناداتوە، ئمش بۆ جیاوازی دۆستایتی دەگڕتوە وەكو خۆم دەیبینم، ك وەزارەت دەرەوە زیاتـــری ھونرمندانی ھاوكاری دەكات وەك لـــ نـــاوەوەی كوردســـتان، بم دەبت ئوەش بین، ئو ھونرەی لـــ دەرەوەی وت دەكرت لرە ناكرت، لگـــڵ ڕزم بـــۆ ھونرمندانی ناوەوەی كوردســـتان، ك كاری جوانیـــان كردووە، بم سیســـتمی دەنگ و كامراو ھموو لدەرەوەی ھونری، پداویســـتییكانی

وت پشكوتووترە.*ھونرمندانـــی ئرەش گلیی دەكن كـــ وەزارەتی ند دەكات لرموەی ھونڕۆشنبیری زیاتر ھاوكاری ئ

دەرەوە وەك لناو كوردستان، تۆ چی دەی؟- بـــش بحای خـــۆم تا ئســـتا ھیچ ھاوكارییكـــم نكراوە، بم ل داھاتوودا نازانـــم یارمتـــی دەدرم یان نـــا، بم ك ،ك نییندرمموو ھونش بۆ ھمئ

.تدەرەوەی و ل*پـــت وایـــ زۆری و بـــۆری كوتۆتـــ نـــو بـــواری

ھونرییوە؟بئاشـــكرا ئـــوە بداخـــوە زۆر -بـــدی دەكرـــت، ھۆكارەكشـــی بۆ ئوە دەگڕتوە، ك سانسۆر نیی ل ھونردا، ،دە گۆرانییـــك دەســـتھ ھرچی ئوڕۆژە برادەركم سیدییكی بۆ ھنام ھی گۆرانیبژك بوو، ك گوم لی گرت كاری میوزكـــی زۆر جوانی بۆ كرابوو، بم گر دەنگكی بینریی (( ستۆدیۆی ئستران)) دەرناچ بۆقۆناغكانی كۆتایی، زۆر جار گوم لگۆرانی وا دەب بش بحای خۆم

شرم دەكم،ك گۆرانی دەچم. *باســـی خراپـــی گۆرانیت كرد پت وایـــ ئم كرچ و

كایی كلیپیشی گرتۆتوە ؟- كلیـــپ كـــردن ب شـــوەیكی گشـــتی دەگڕتوە بۆ باری دارایی، تۆ گر پارەت ل ژر دەست بوو دەتوانی كلیپی زۆرجوان ب كامرای سینمایی بكیت، ك ئوكات كلیپكت ھیچ جیاوازییكی نابت لگڵ ئو كلیپانی كـــ لكنا بیانییكاندا

دەیبینیت.*سانسۆر تا چند گرنگ لسر ڕادیۆ و (TV)یكان

بۆ دابزاندنی ئم جۆرە گۆرانیان؟- مـــن ئم زۆر بـــ پویســـت دەزانم، تلفزیۆن و ڕادیۆكانی ئمش، پویستیان ب مـــاددە ھی، لبر ئوە ھموو جۆرە گۆرانییك وەردەگـــرن، ك گۆرانی كرچ و

.دایی و زۆر تكا* تكست تا چند كاریگری لسر برھمی جوان

ھی؟- شـــیعری جوان ھی كراوەت گۆرانی، ھـــی خراپیش ھی كراوەت گۆرانی، ئوە لسر گۆرانیبژ ڕادەوەست، ك چ جۆرە تكســـتك ھدەبژرێ بۆ برھمكی، یستا شـــاعیری گۆرانی زۆر باشمان ھئ

لم بوارەدا دەنووسن. ندان لرمی ھونوەی ماكخســــتنوە و ڕكۆكردن *

دەرەوەی وت چندە پویست؟ ندانرمی ھونی زۆربـــشـــوە كئ -ل دەرەوەی وت، بم ئاســـان نیی تۆ ئو ھموو ھونرمندە ل دەرەوەی وت كۆبكیتوە، ك ھریكو بیر و بۆچوونی ،ورەیكی گیشوە كئ ،یجیاوازی ھبم من تســـور دەكم ل داھاتوویكی

نزیكدا ئم كارە سر بكوت .*غوربــــت تا چنــــد كاریگــــری لســــر برھمی

ھونرمند دەبت؟- تا لوت دوور بیت زیاتر لگڵ كشو ئازارەكاندای و زیاتر ھست بتنیایی و نامۆیی دەكی، ئمش وا دەكات لناخوە ڕۆحیانی و بكارەكان ماندوو بكخۆت ب

گۆرانی بی.*كۆنســــرت كــــردن تــــا چنــــد ئاســــتی ھونرمند

دەردەخات؟- گر ھات و ھونرمند چۆن لناو ستۆدیۆ گۆرانی گوت، بم شوەش لسر تختی شانۆ برامبر ب جماوەر گۆرانی گوتوە،

ئوا ھونرمندكی سركوتووە.

رە پھونـــ لـــ كـــكوەكاری یری شـــھونـــبایخكان ل جیھان، بم ئایا ل كوردســـتان تـــا چند ئـــو بایخی پـــدراوە، یاخود ئایا ھونری شـــوەكاری بایخی چیی ل بمژوویی كردنی رووداوەكان؟ بۆ وەمی ئو پرســـیاران و چند پرسیاركی تایبت، ئو دیدارەمان لگڵ

كمال ھژاری ھونرمند سازكرد...ئا: ئاسۆ ھاشم* كی دەستت داوەت فچ و كارە ھونرییكانت چ پیامك دەدەن خك، چ ھونرك لتابلۆكانت

رەنگی داوەتوە؟- ھونـــری ونكشـــان (Portrait) و ئـــو كۆمـــ شـــاكارە پۆرترتیانی رەخســـاندووم و ســـلیقی ھونری راســـپاردەی لـــدوای ونكشـــانم (عالئدین سجادی) بۆ (بدیع باباجان)

و راسپاردەی (بدیع باباجان) بۆ خۆم، كـــ ســـرقای پڕەمووچـــی ھونری پۆرترتـــكان ك بشـــوەی ھكاری دەری خســـتبوو، من كاریان تدابكم و (oilconler) وەی زەیتیشنم بیبیانگ ی (١٩٩٣)وە لسای كردم لرقاو ســـھموو وەزع ناھموارەكان ســـرقای ئو پۆرترتان بـــووم. بۆ ھر یكك لو كسایتیان جۆرە كاركی ئكادیمی رەخساوە، ك برجستی شوەی ئو كســـتییی وەرگرتووە، ك خمیوە

لگیدا.* ھونـــری شـــوەكاری الی تاكـــی كـــورد كمتـــر كمییرخمتك توایـــدەكـــرێ، پشـــوازی لپ ســـتا لتا ئ گاكیا كۆم ندەكانرمھون لـــ

گورەیی ھونری شوەكاری نگیشتوون؟ میشـــھ ھونرمنـــد ئمـــی -دەســـتبكاربووین بـــۆ تاكـــی كورد و ھنگاوی جیـــا جیامان ناوە ل ھونری شـــوەكاری، ئـــو ھونـــرەش لدر زەمانوە ھر ھبووە، بم خك خۆی وەریناگرت بو شـــوەیی ھونرمند دەیوت، چونك ھونرمند خۆی لناو شوازی نییپ ویستی بدا دەژی پكۆمئگر خۆی بـــردەوام بت ل ھنگاوە جیا جیاكانیـــدا. چونك ھونر ئاونی ندە لرمسوڕاندنی ھونگرتن و ھھ

لقۆناغكانی ژیانی كۆمگا. ،ستیار و رۆحییكی ھروەكاری ھونری شھون *

ئو ھونرە الی كورد تا چند لجوودای؟- ھونری شـــوەكاری خۆی كاركی .دایجوو ل دایم ،ری رۆحییھونسرسوڕھنری گۆڕانی جووكشی .نـــدەوروژ خیـــاڵ و دوایـــلھســـتی مرۆڤ ل ناواعییوە برەو واعیت دەبات. جوانی و پاكی نیشـــان دەدات، راســـتی دەخاتڕوو لكاتكدا بدەستی ینو دروســـتكردنوەیكی مرۆڤ بـــۆ گیشـــتن بـــو جوانی و داھنانی ھونرمند خۆی دەیوت، چونك تا ئمۆش ھونر ب بشكی گرنگی ژیـــان دادەنرـــت، ھرچندە

ئامانجكانـــی یاخـــود ھنگاوەكانی لگۆڕاندایـــ لـــ ســـردەمكوە بۆ ساسم ئكی كی تر، چونكردەمس دانرەپم و دووەمیش پكبۆ دووەم، ی

بۆ سیم. فلسوەكاری و فری شـــوان ھونیوەندی نپ *چییـــ، بـــو مانایی چنـــد مرجـــ تابلۆیكی شوەكاری باكگراوندكی فلسفی تداب و تنھا

ھونرمند خۆی ل مانای تابلۆك بگات؟- بگومـــان ھونرمنـــد دەبـــت درك فلســـوان فزی نھیوەندی بپ ب وەكاری بـــكات، چونكری شـــو ھونپیوەندییكی بھـــز لنوان ئم دوو چمكـــ ھی و زۆرجار لوانی مانای تابلۆكـــ ل زھنـــی ھونرمند دابت، بینـــر نتوانت ب ئاســـانی ل مانای

تابلۆك تبگات.* رۆـــی ھونرمندانی شـــوەكار لـــ بارودۆخی

ئمۆی كوردستان چۆن دەبینی؟ میشـــوەكار ھندانی شـــرمھون -برپرســـیاری خۆیـــان نیشـــانداوە و ھوستی كاریگریان خستۆت بردەم كۆمـــوە و ئامادەیی خۆیان نواندووە لـــ ھاریكاریكردن ب ھونـــر لرگای ھونرییكانیان چاالكیی نمایشكردنی بـــۆ چســـپاندنی مافـــی نتوەیی و مرۆڤایتی و فۆلكلـــۆری و ماف جۆراو جۆرەكانیان، وادیارە ئمۆش كوردستان ب ك ،یكـــی خـــۆی ھندییتمتایبسیاســـی و كۆمیتی خۆی برامبر كۆمـــگای نودەوتی، كـــ ل زۆر الینوە ب پویست پشتگیری ناكرت، ل ندانرمی ھونمـــر ئســـل بۆیكوردســـتان دەب بتروتسلی كاری ئنجامبدەین، شـــوەكاری ھونـــری چونك ھونری شوەكاری رەسنایتی و فۆلكلۆری میللت دەپارزت و ھاندەر دەبت بۆ پشخستنی باری ئكادیمی و چاالكی رۆحی كلتووری نیشـــاندەدات. ئركی رۆشـــنبیری وەزارەتی ھروەھا سرشانی ئوەی، یارمتی و پشتگیری ھونرمندانی شوەكار بكات، ب تایبتی

ئو ھونرمندانی داوای چاالكییكانیان دەكن بۆ دەرەوەی وت، ھقوای ھلی دەبن چونك ،نەخســـباشیان بۆ بشـــانازی بۆ وەزارەت پشكوتووەكان

بشوەیكی ئكادیمی.* تابلۆیكـــت لســـر شۆڕشـــی بدرخانییـــكان بـــ چ تابلۆیـــدا پشـــتت لـــو نخشـــاندووە،

سرچاوەیك بستووە؟- ئوەی راستی ب ھمیش گڕاوم بدوای ند، نرمـــژوو مانای ھونژوودا، مم ژووی خۆی دەژی، نم بند برمھونمژوو ب ھونرمند دەمنتوە، چند خوندەوە سرچاوەیكم چند جارك میشـــكان، ھدرخانییب ر برامبب باســـی ل م، كوە دەكشـــانازیان پیكم شۆڕشـــكانی كۆنـــوە دەكن و شانپ ل و شۆڕشخاوەنی ئ خۆیان بدەزانن. منیش بۆی تابلۆی سركوتنی كشاوە بدرخانییكانم شۆڕشـــكانی برامبر ب مغۆلـــكان و تورككان، كوا چۆن شـــونیان پ چۆكردوون و

تورككانیان شكاندووە. كانـــت گوزارشـــت لـــمرھی ببۆچـــی زۆربـــ *ســـركردەكان و كســـایتییكان دەكات؟ ھســـت ناكیت الینی سروشـــتی لـــ تابلۆكانت فرامۆش

كراوە؟ مـــداوە لوۆژە ھبـــۆ پ میشـــھ -كارەكانـــم، ئینجـــا دیارە ئـــم پۆژە شـــم دەنگـــی وەرگرتـــووە لرییھونكوردستاندا ب پشـــانگایكی تایبتی شـــوەكاری بـــ پۆرترـــت پۆرترتی و نووســـران و نـــاودار كســـایتی شـــاوە، كشـــاعیرانی كۆنی كوردیم كبریتییـــ لـــ ٨٠ بۆ ٩٠ تابلـــۆی زەیتی لســـر قوماشـــی كانڤـــاس دروســـتم كخۆیدا كار وە خۆی لـــكردوون. ئلدوای مامۆستای خوالخۆشبوو (بدیع باباجان) وەكو توســـی وەرمگرتووە و باوەشـــم بۆ كردۆتوە، بۆ ئوەی دوای چند ســـدەیكی تر بـــن مژوومان ھبوو، بـــن ھونرمندكمان ھبوو وكارە زەیتییژار، ئمال ھناوی كب

پۆرترتانـــی رەخســـاندووە، ك تاكو ئســـتا نك نكراوە، بكو بیریشیان لـــ نكردۆتوە، بم مـــن حزدەكم چ وەزارەتـــی رۆشـــنبیری چ پرلمانی كوردســـتان ئـــاوڕی تواو لـــم پرۆژە وانئ وە، چونكـــبداتـــ رییـــھون وەیان شانازییڕەتین و مانژووی بنم

بۆ مژووی كورد.دەربارەی سروشـــتیش من لسای ١٩٩٦ پشانگا تایبتییكم ل سلمانی چندبن كاری سروشـــتی تدا نمایشـــكرا بوو، ئســـتاش ھر رۆم ھی و لھودام، چونك من ھشـــتا ھر نگیمت ئو قۆناغی ك دەموێ، ھر ل ھوداندام

وەكو شوەكاركی ئكادیمی كورد.

كمال ھژار : ن ھونرمند بب مژووی خۆی دەژی، ن مژوو ب ھونرمند دەمنتوە

نازم دبند

پیوەند جاف

كمال ھژار

یكك ل تابلۆكانی كمال ھژار