bahaici w iranie i egipcie

5/24/2018 Bahaici w Iranie i Egipcie

1/20

The Polish Journal of the Arts and Culture

Nr 6 (3/2013)

Magorzata Knia, Paulina Niechcia

BAHAICI W IRANIE I EGIPCIE.

PERSPEKTYWA PORWNAWCZA

Bahaizm jedna z najmodszych monoteistycznych religii wiata zaczksztatowa si w 2. poowie XIX wieku na gruncie islamu szyickiegow Iranie, gdzie zosta uznany za herezj. Obecnie jest religi o globalnymzasigu, ma swoje organizacje w ponad stu osiemdziesiciu pastwachi liczy okoo piciu milionw wyznawcw pochodzcych z ponad dwchtysicy grup etnicznych i plemiennych1. W artykule przedstawiona zostaniesytuacja mniejszoci bahaickiej w dwch pastwach Bliskiego Wschodu

Iranie, jedynym na wiecie wyznaniowym pastwie szyickim2, oraz Egip-cie, najwikszym bliskowschodnim kraju zdominowanym przez sunnitw3,w ktrym od wiekw funkcjonuje najstarsza i najwaniejsza madrasa orazcentrum nauczania sunnickiego islamu Uniwersytet al-Azhar. Kraje temaj cile zdeniowan tosamo religijn, ktra odgrywa istotn rolna gruncie relacji obywatel pastwo, wskutek czego bahaici s dyskry-

1 P. Hartz,Bahai Faith, New York 2009, s. 89. W Polsce wsplnota bahaicka liczyokoo 300 wiernych. Wicej na temat polskich bahaitw na ich ocjalnej stronie: www.

bahai.org.pl [dostp: 8.08.2012].2 Wedug najnowszych szacunkw populacja Islamskiej Republiki Iranu wynosi pra-

wie 79 mln mieszkacw 98% spoeczestwa to muzumanie, przede wszystkim szyici(89%) oraz mniejsza liczba sunnitw (9%) (zob. The World Factbook,Central IntelligenceAgency 2012, [online], https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html [dostp: 10.03.2012]). Pozostae grupy religijne to bahaici, ydzi, zaratusztrianiei chrzecijanie (gwnie Ormianie oraz Asyryjczycy i Chaldejczycy).

3 Populacja Egiptu szacowana jest na ponad 80 mln mieszkacw. Okoo 90% spoe-czestwa stanowi sunniccy muzumanie, 1% szyici, 8%12% chrzecijanie (w wikszo-ci obrzdku koptyjskiego), a spoeczno ydowska liczy okoo 100 czonkw (IRFR:

International Religious Freedom Report 2011: Egypt, 2011, U.S. Department of State,

Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, [online], http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/religiousfreedom/index.htm?dlid=192881#wrapper [dostp: 25.04.2012]).


2/20

90 Magorzata Knia, Paulina Niechcia

minowani i nie posiadaj statusu penoprawnych czonkw spoeczestwa,jednak z uwagi na odmienny kontekst spoeczno-polityczny ich sytuacjaw obu krajach rni si. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie statusu

prawnego bahaitw oraz polityki i stanowiska establishmentu religijnegowobec nich w wybranych pastwach. Na tej podstawie podjta zostanie

prba odpowiedzi na pytanie, czy w krajach muzumaskich moliwa jestpena emancypacja i poprawa statusu interesujcej nas spoecznoci.

WPROWADZENIE

U rde bahaizmu ley szkoa szejchicka mistyczny nurt, ktry od 2. po-

owy XVIII wieku ksztatowa si w onie islamu szyickiego i zyska dupopularno w Iranie. Jego wyznawcy postulowali alegoryczn i ezoterycz-n interpretacj szyizmu oraz dyli do ustanowienia idealnego szyickiegospoeczestwa. Idee szejchizmu zradykalizoway si w babizmie, kiedyw 1843 roku kupiec z Szirazu, Sejjed Mohammad Ali (18191850), ogosisi Babem bram do boskiej prawdy, atakujc szyicki kler za korupcj,duchow ignorancj i naduywanie idtihadu4, a z czasem proklamowa sioczekiwanym przez szyitw ukrytym Imamem zbawc, ktry zaprowadzisprawiedliwo na wiecie i tym samym najwysz wadz na ziemi,

stawiajc si ponad szachem5.Wystpienie Baba wywoao protesty muzumaskiego kleru, wsku-

tek czego zosta on uwiziony, najpierw w Szirazie, a nastpnie w Makui Czeraq w Azerbejdanie. Teolodzy nie tylko szyiccy, ale rwnie sun-niccy w swoich fatwach6uznali Baba i jego zwolennikw za niewiernych,

4 Idtihad dos. wysiek twrczy, oznacza moliwo indywidualnego formuo-wania przepisw prawnych na postawie Koranu i sunny. W islamie sunnickim w X wieku

po uksztatowaniu si gwnych szk prawa muzumaskiego nastpio zatrzaniciebram idtihadu i zastpienie go naladownictwem wykorzystywaniem interpretacji

Koranu i sunny zawartych w dzieach poszczeglnych szk prawnych. W szyizmie bra-my idtihadu nie zostay zamknite, a zatem prawnicy maj moliwo samodzielnegorozwijania prawa (J. Danecki, Podstawowe wiadomoci o islamie, t. 1, Warszawa 1998,s. 226227).

5 M. Bayat-Philipp, Traditionand Change in Iranian Socio-Religious Thought, [w:]Continuity and Change in Modern Iran, eds. E. B. Michael, N. R. Keddie, New York1981, s.4246.

6 Fatwa opinia prawna dotyczca budzcych wtpliwoci kwestii religijnych,etycznych lub prawnych. Nie jest przepisem prawnym, a jedynie zaleceniem. W islamiesunnickim fatwy wydawane s przez muftiego interpretatora prawa, a w szyizmie przez

mudtahida, ktry w przeciwiestwie do muftiego nie tylko interpretuje, lecz taketworzy prawo (J. Danecki, op. cit., s. 229230).


3/20

Bahaici w Iranie i Egipcie. Perspektywa porwnawcza 91

skazujc ich w ten sposb na mier. Protesty, ktre wybuchy w rnychmiejscach Iranu, zostay krwawo stumione, a egzekucja Baba odbya siw 1850 roku w Tebrizie. Dwa lata pniej przeladowania babitw zinten-

sykoway si, kiedy wywodzcym si spord nich spiskowcom udarem-niono zamach na szacha, co pozostaych przy yciu przywdcw ruchuzmusio do emigracji7.

Naley podkreli, e babizm by najbardziej znaczcym ruchem spo-eczno-mistycznym w dziewitnastowiecznym Iranie i w przeciwiestwiedo podobnych sekt szyickich, jakie powstaway w tamtym czasie w rozwi-nitym stadium dy do zerwania z islamem i rozwoju odrbnego systemureligijnego. Chocia ruch babitw zosta stumiony i utraci religijne oraz

polityczne znaczenie, goszone przez niego idee pomuzumaskiego obja-

wienia znalazy kontynuacj w dwch konkurencyjnych nurtach azality-zmie i bahaizmie. Ten ostatni zyska du popularno na caym wiecie wyznawcy podkrelali jego status jako odrbnej religii i otworzyli drog doodrodzenia babickich korzeni8.

Bahaizm narodzi si w 1860 roku, kiedy jeden z uczniw Baba, MirzaHosejn Ali Nuri (18171892), ogosi si prorokowanym przez swojegonauczyciela boskim posacem. Bahaizm od tego czasu rozprzestrzenia siw szybkim tempie poza terytorium Iranu, docierajc najpierw do krajw Bli-skiego Wschodu i Azji9, a na przeomie XIX i XX wieku rwnie do Europy

i Ameryki Pnocnej. Zaoyciel bahaizmu, znany jako Bahaollah, zostawygnany z ojczyzny i zmar w Akce na terenie wspczesnego Izraela, sta-nowicej jedno z najwaniejszych miejsc kultu, w ktrym mieci si rwniemauzoleum Baba. Po mierci Bahaollaha przywdztwo nad spoecznoci

byo dziedziczone, do czasu, gdy wnuk Bahaollaha, Szogi Effendi, zmarbezpotomnie w 1957 roku w Londynie. Tam te w 1963 roku wiatowykongres bahaitw wybra czonkw Powszechnego Domu Sprawiedliwociz siedzib w izraelskiej Haje, ktry przej religijne zwierzchnictwo10. Dodzi jest to najwaniejsza instytucja bahaicka, skadajca si z dziewiciu

czonkw wybieranych co pi lat, ktrej jurysdykcji podlegaj NarodoweZgromadzenia Duchowe z innych krajw11. Bahaici, odegnujcy si od mia-

7 A. Krasnowolska,Iran wspczesny (XIXXX w.), [w:]Historia Iranu, red. A. Kra-snowolska, Wrocaw 2010, s. 738739.

8 Zob. D. M. MacEoin,Babism, [w:]Encyclopaedia Iranica, ed. E. Yarshater, Vol. 3,LondonNew York 1989, s. 309317.

9 W latach 18601892 bahaizm rozprzestrzenia si na terenach Iraku, Turcji, Syrii,Egiptu, Sudanu, Kaukazu, Azji Centralnej, Indii i Birmy (J. Cole,Bahai Faith: i. The Fa-ith, [w:]Encyclopaedia Iranica, ed. E. Yarshater, Vol. 3, LondonNew York 1989, s. 439).

10

E. Sanasarian,Religious Minorities in Iran, Cambridge 2000, s. 5051.11 L. uk-apiska,Religia Bahi, Krakw 1993, s. 50.


4/20


na sekty czy ruchu reformatorskiego w onie islamu, uznaj si za propagato-rw uniwersalizmu i pokoju na ziemi, podkrelajc istotne z ich perspektywyznaczenie swojej religii we wspczesnym wiecie12.

IRAN

W pierwszych dekadach od powstania bahaizm w Iranie by atrakcyjny nietylko dla muzumanw, ale rwnie zaratusztrian i ydw. Historia tej re-ligii w jej ojczynie od pocztku bya naznaczona przeladowaniami podkoniec XIX i w XX wieku motywowanymi przede wszystkim religijnie(chocia czynniki spoeczno-ekonomiczne byy rwnie istotne), a z czasem

zyskujcymi wikszy wydwik polityczny. Najwczeniejsze ataki na baha-itw mona uzna za kontynuacj tego, co spotykao w Iranie babitw

byy to akty pobicia, wypdzenia czy zabjstwa, inicjowane gwnie przezszyicki kler i lokalne wadze administracyjne. Do najkrwawszych akcjiwymierzonych przeciwko bahaitom doszo w Isfahanie w 1874 i 1880 roku,w Teheranie w latach 18821883 oraz w Jazdzie w 1891 roku. W przyjtejna pocztku XX wieku pierwszej iraskiej konstytucji bahaitom odmwio-no w przeciwiestwie do akceptowanych przez islam ydw, chrzecijani zaratusztrian ocjalnego statusu mniejszoci religijnej. W zwizku z tym

bahaici nie stanowili penoprawnych obywateli Iranu, nie mogli ocjalniesi zrzesza, rejestrowa swoich instytucji czy wydawa publikacji13.

W latach 20. XX wieku, po dojciu do wadzy dynastii Pahlawich (19251979), polityka wobec bahaitw zmienia si, midzy innymi w zwiz-ku z ograniczeniem roli szyickiego kleru w pastwie. Akty zycznej prze-mocy w duej mierze ustpiy oglnej dyskryminacji obywatelskiej i religij-nej, odzwierciedlajcej uczucia antybahaickie szerszych warstw spoecze-stwa. Poparcie bahaitw dla modernizacji oraz skierowanych przeciwkoszyickiemu klerowi reform szacha Rezy Pahlawiego odcinao ich od kon-

serwatywnych i religijnych warstw spoecznych, ale te nie przysporzyowystarczajcej sympatii wadzy i wieckich modernistw. Z czasem kiedyreformy Pahlawich byy coraz bardziej krytykowane bahaizm zacz wy-woywa coraz wicej negatywnych konotacji w spoeczestwie14. By zde-

precjonowa szacha, kler oskara go wanie o praktykowanie bahaizmu15.

12 E. Sanasarian, op. cit., 2000, s. 51.13 J. Cole, op. cit., s. 462; D. M. MacEoin, Bahai Faith: vii. Bahai Persecutions, [w:]

Encyclopaedia Iranica, ed. E. Yarshater, Vol. 3, LondonNew York 1989, s. 462.14 D. M. MacEoin,Baha Faith, op. cit., s. 463.15

F. Kazemzadeh, Bahais in Iran: Twenty Years of Repression, Social Research2000, Vol. 67 (2), s. 539.


5/20


Mimo kolejnych korzystnych dla spoecznoci niemuzumaskich reformwprowadzanych w latach 30. XX wieku bahaitom w przeciwiestwie douznanych przez islam mniejszoci religijnych odmwiono prawnej akcep-

tacji ich maestw. W 1955 roku doszo do znaczcych aktw przemocyzycznej w wyniku wywieranej na szacha presji ulemw, z ajatollahemMohammadem Boruderdim na czele, zniszczona zostaa midzy innymikopua bahaickiego centrum w Teheranie. W latach 60. i 70. chocia byto okres najwikszej poprawy sytuacji bahaitw w Iranie16 muzumaskieugrupowania nie zaprzestay przeladowa, take we wsppracy z irasksub bezpieczestwa SAWAK-iem17. Na tym polu odznaczay si zao-one w latach 50. stowarzyszenie Hodatije, zmierzajce do wyeliminowa-nia bahaizmu jako bezporedniego zagroenia dla islamu18, oraz organizacja

Tabliqat-e Eslami (Islamska propaganda). Grupy te zajmoway si midzyinnymi zastraszaniem bahaitw i osb z nimi sympatyzujcych oraz propa-gowaniem antybahaickich publikacji19. Przez znaczn cz spoeczestwa

bahaici byli postrzegani jako naduywajcy osobistych relacji do szerzeniaswojej religii, a nawet jako czonkowie faszywego ruchu zaoonego w Ira-nie przez brytyjskich kolonialistw celem podstpnego niszczenia szyizmu.Rwnoczenie, jako osoby dobrze wyksztacone, bahaici bywali wykwali-kowanymi profesjonalistami i osigali wysokie pozycje w rnych dziedzi-nach. Ze wzgldu na trudn sytuacj bahaizm w przedrewolucyjnym Iranie

by nierzadko praktykowany potajemnie, co nie pozwala na okrelenieliczby jego wyznawcw, a szacunkowe dane dotyczce lat 70. XX wiekuwahaj si midzy sto pidziesit tysicy a p miliona osb20.

Jeszcze przed powrotem z emigracji do Iranu ajatollah Ruhollah Cho-mejni lider islamskiej rewolucji w 1979 roku i przywdca utworzonejw jej wyniku republiki islamskiej podczas wywiadu udzielonego w 1978roku we Francji wyjani, e bahaici, jako niebezpieczna frakcja polityczna,nie bd w Iranie akceptowani21. W porewolucyjnej konstytucji stwierdzo-no, e obywatele Iranu maj rwne prawa bez wzgldu na kolor skry,

pochodzenie czy jzyk22

, jednak rwno nie dotyczy wyznawanej przez

16 Zob. J. Cole, op. cit., s. 441.17 E. Sanasarian, op. cit., s. 5253.18 Po rewolucji islamskiej organizacja prowadzia nadal swoj dziaalno, midzy

innymi poprzez Ministerstwo Edukacji, przede wszystkim kiedy w 1979 roku jego szefemzosta czonek Hodatije, Mohammad Ali Radaji. Por. ibidem, s. 120.

19 D. M. MacEoin,Baha Faith, op. cit., s. 463.20 E. Sanasarian, op. cit., s. 53, 114115.21 F. Kazemzadeh, op. cit., s. 541.22

Qnun-e assi-ye omhuri-ye Eslmi-ye Irn, 1368/1989, art. 19, [online], http://91.98.29.74/majles/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=88 [dostp: 6.10.2011].


6/20


nich religii, a Iraczycy dziel si na trzy kategorie: muzumanw (religipastwow jest szyizm imamicki, akceptowani s te zwolennicy innychszk prawnych islamu23), uznane mniejszoci religijne i wykluczonych

wyznawcw innych religii. Bahaitom odmwiono wobec tego statusu pe-noprawnych obywateli, jako niekwalikujcym si ani do miana mniejszo-ci religijnej (tak samo jak we wczeniejszej ustawie zasadniczej prawo do

praktykowania wasnej religii przyznano chrzecijanom, zaratusztrianomi ydom24), ani organizacji czy stowarzyszenia (mog by rejestrowane,o ile maj charakter islamski lub zwizany z jedn z uznanych mniejszocireligijnych25). Tysice bahaitw opucio porewolucyjny Iran, udajc si doEuropy (znaczna liczba uzyskaa azyl na terenie Danii), a take do Kanadyi Stanw Zjednoczonych Ameryki Pnocnej26. Za spraw porewolucyjnych

iraskich przywdcw bahaici zostali uznani za pogan osoby niewyzna-jce adnej z akceptowanych przez islam starszych od niego religii mono-teistycznych, postrzegane jako rytualnie skalane, a przy tym jako apostaci,gdy teologia muzumaska nie dopuszcza istnienia religii modszych odislamu, czyli nie objawionych, ale stworzonych przez czowieka. W poczt-ku lat 80. wadze ocjalnie okreliy bahaizm mianem politycznego ruchudziaajcego przeciwko islamowi i rewolucji. Jego wyznawcw oskaronoo sprzyjanie obalonemu reimowi szacha, dziaania wrogie islamowi, sy-

jonistyczn agentur oraz konspirowanie z rzdem amerykaskim i brytyj-

skim27. W 1983 roku prokurator generalny Sejjed Hossejn Musawi Tabrizipotwierdzi, e wszelka zorganizowana dziaalno bahaitw jest niezgodnaz prawem oraz e pogan naley wyeliminowa28.

Po rewolucji islamskiej wielu bahaitw stracio miejsca pracy, przedewszystkim w edukacji, innym nie wypacano pensji lub emerytur. Zmuszanoich do przyjcia islamu, poddawano systematycznym represjom, konsko-wano nalece do nich ziemie, a wielu liderw bahaickich zostao aresz-towanych i straconych lub zagino bez wieci, jak wszyscy czonkowieiraskiego Narodowego Zgromadzenia Duchowego zatrzymani w sierpniu

1980 roku. Omiu spord dziewiciu kolejnych czonkw tej organizacjizostao aresztowanych w grudniu 1981 roku i straconych sekretnie podwch tygodniach. Za najbardziej pokazowe ataki na bahaizm mona uznazniszczenie Domu Baba w Szirazie jednego z najwaniejszych miejsc

23 Zob. ibidem, art. 12.24 Zob. ibidem, art. 1325 Zob. ibidem, art. 2626 M. Warburg, Citizensof the World. A History and Sociology of the Bahais from

a Globalisation Perspective, LeidenBoston 2006, s. 252.27

E. Sanasarian, op. cit., s. 115116.28 F. Kazemzadeh, op. cit., s. 550.


7/20


kultu oraz torturowanie i stracenie dziesiciu bahaitek29. Rozwizano tewszystkie bahaickie zgromadzenia (w latach 60. byo ich w Iranie ponad500), a rzdowa konskata dokumentw rejestracyjnych czonkw bahaic-

kich organizacji z orodka w Teheranie pozwolia wadzom identykowawyznawcw tej religii na terenie caego kraju30. Od czasu rewolucji islam-skiej, przede wszystkim w pierwszych latach porewolucyjnych czystek, po-nad dwustu z nich gwnie liderw spoecznoci aktywnych na poziomielokalnym i narodowym zgino w wizieniach lub zostao straconych,niejednokrotnie bez rozprawy sdowej. Liczba egzekucji zmniejszya si

po poowie lat 80.31

Do poprawy sytuacji bahaitw zwizanej ze zmian sytuacji politycz-nej w caym Iranie doszo w latach 90. Wtedy na przykad pozwolono

im grzeba zmarych na wybranych cmentarzach i atwiej byo im uzyskapaszporty32, chocia nie ustay inne dyskryminujce praktyki, jak nieuzna-wanie bahaickich regulacji dotyczcych prawa spadkowego ani maestw,

prowadzce do oskare osb w zwizkach bahaickich o prostytucj33. Tenostatni problem rozwizano dopiero kilka lat pniej, dopuszczajc reje-stracj zwizkw maeskich i urodze bez podawania religii. Nie znaczyto jednak, e otwarto w ten sposb drog do akceptacji bahaitw nadanie najwyszego przywdcy ajatollaha Alego Chamenejego34 i prezy-denta Alego Akbara Haszemiego Rafsandaniego (19891997) opracowano

memorandum regulujce traktowanie bahaitw, majce na celu midzy in-nymi ukrcenie ich religijnej dziaalnoci oraz zniszczenie ich kulturowychkorzeni poza Iranem35.

Do kolejnych incydentw skierowanych przeciwko niemuzumanom przede wszystkim bahaitom i ydom zaczo dochodzi w Iranie w pierw-szych latach XXI wieku, a w rodkach masowego przekazu ukazao siwiele audycji deprecjonujcych te spoecznoci. Po raz pierwszy irascy

bahaici wystosowali wwczas ocjalny list do prezydenta kraju, Moham-mada Chatamiego (19972005), z prob o ochron praw czowieka. Ten

krok podjli wobec pewnej liberalizacji ycia iraskiego spoeczestwaw okresie prezydentury Chatamiego, jednak nie tylko nie poprawio to sy-

29 E. Sanasarian, op. cit., s. 116119.30 J. Cole, op. cit., s. 442.31 M. Warburg, op. cit., s. 164.32 Poniewa w paszportach nie umieszcza si aliacji religijnej, mog one by wyda-

wane rwnie bahaitom. Odmawia si im natomiast dowodw osobistych, odcinajc tymsamym od wielu sfer ycia spoecznego.

33 E. Sanasarian, op. cit., s. 121.34

Obj t funkcj po mierci Chomejniego w 1989 roku.35 F. Kazemzadeh, op. cit., s. 553556.


8/20


tuacji, ale spowodowao wzrost przeladowa i aresztowa pod zarzutamiantyrzdowej propagandy oraz zagraania bezpieczestwu narodowemu. Po2005 roku, wraz z trwajc do dzi prezydentur Mahmuda Ahmadineada,

wrcia wyrana wrogo wobec mniejszoci religijnych i medialna na nienagonka, ktrej gwnym celem stali si bahaici. Wadze signy do praktyk

podobnych do tych z okresu porewolucyjnego porwa, niszczenia cmen-tarzy i miejsc kultu, konskaty dbr, aktw pobicia czy aresztowa bez for-malnych zarzutw. Z administracji Ahmadineada wycieky trzy dokumenty,ujawniajce polityk pastwa zorientowan na przeladowanie obywatelizwizanych z bahaizmem. Pierwszy, z 2005 roku, bazujcy na wytycznychajatollaha Alego Chamenejego i rozesany do jednostek wywiadu, policjii Stranikw Rewolucji36, zawiera instrukcje dotyczce zidentykowania

bahaitw i monitorowania ich dziaalnoci. Podobnym celom suyy dwadokumenty wydane w roku nastpnym37. Liczba aresztowanych bahaitwwzrosa po protestach przeciwko wynikom wyborw prezydenckich w 2009roku okoo 140 z nich znalazo si wwczas w wizieniach38.

Wspczenie bahaici, stanowicy najwiksz spoeczno niemuzuma-nw w Iranie szacowan na 300 tys. czonkw39 s w ojczynie prze-ladowani pod zarzutami apostazji, herezji, dziaalnoci antypastwoweji niemoralnego postpowania. Posiadanie miejsca kultu na terenie Izraela

jest pretekstem do oskare o szpiegostwo na rzecz tego kraju jak w 2009

roku stwierdzi prokurator generalny ajatollah Qorbanali Dorri-Nadafaba-di, bahaici zaangauj si w zbieranie informacji na rzecz reimu syjoni-stycznego (jak w dyskursie muzumaskich pejoratywnie okrela si Izra-el) oraz w dziaania suce podwaaniu ideologicznych postaw obywateli40.Bahaici spotykaj si z dyskryminacj na wszelkich szczeblach szkolnictwa,wobec czego prowadz wasn, nielegaln dziaalno edukacyjn. Do 2004roku podjcie przez bahaick modzie edukacji na poziomie wyszymuniemoliwiaa konieczno deklarowania przez przyszych studentw przy-

36 Stranicy Rewolucji Islamskiej to czonkowie utworzonej po rewolucji, zideologi-zowanej jednostki militarnej, majcej broni nowego systemu.

37 E. Sanasarian, A. Davidi,Domestic Tribulations and International Repercussions:The State and the Transformation of non-Muslims in Iran, Journal of International Affa-irs 2007, Vol. 60 (2), s. 5660.

38Discrimination against Ethnic and Religious Minorities in Iran, International Fe-deration for Human Rights, ParisGenevaNew York 2010, s. 24, [online], http://www.unhcr.org/refworld/docid/4c8622f72.html [dostp: 8.08.2012].

39 Ibidem, s. 22.40Faliyath-ye ferqe-ye zlle-ye bahiyyat qeyr-e qnuni va mamnu ast, Fars News

Agency 2009, [online], http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8711271271 [dostp:8.08.2012].


9/20


nalenoci do islamu lub jednej z trzech uznanych mniejszoci religijnych.Chocia w 2004 roku na uniwersytetach pastwowych wymg ten znie-siono, bahaici, ktrzy zdali egzaminy wstpne, w dalszej kolejnoci i tak

musieli zadeklarowa swoje pogldy41. W 2010 roku Krajowa OrganizacjaEwaluacji Edukacji42 ustalia, e studentami nie mog by osoby prezen-tujce wrog postaw wobec Islamskiej Republiki Iranu zdeniowano

je midzy innymi jako czonkw religii utworzonych przez czowieka43,czyli wanie bahaitw, wyznajcych nieakceptowan przez islam religi

podwaajc ostateczne proroctwo Mahometa.Raport przygotowany przez International Federation for Human Rights

dzieli problemy dotykajce bahaitw w Iranie na pi kategorii: bezpo-rednie przeladowania polityczne, ktre nasiliy si w ostatnich latach,

niszczenie cmentarzy i innych nieruchomoci (na przykad burzenie domw,konskata ziemi), odmowa dostpu do edukacji i do zatrudnienia (w insty-tucjach pastwowych, ale te uniemoliwianie lub utrudnianie zakadaniarm prywatnych), a take odmowa praw obywatelskich (na przykad po-

przez wykluczenie z systemu opieki spoecznej, pozbawienie prawa dospadku)44. Wadze odmawiaj bahaitom uczestniczenia w yciu publicznymdo tego stopnia, e w 2009 roku zawieszono na pewien czas wydawaniedziennika Hamszahri, ktry w reklamie wycieczki do Indii opublikowazdjcie tamtejszej bahaickiej wityni45.

EGIPT

Aktywno misyjna bahaitw w Egipcie zainicjowana zostaa przez Ba-haollaha. Poleci on swoim wysannikom przej tryb ycia wdrownychderwiszy, aby sprawdzi, czy nowa wiara tra na podatny grunt wrd sun-nickich such zamieszkujcych terytorium Egiptu i pozostae prowincje im-

perium osmaskiego46. Bahaici przybyli do Egiptu w latach 60. XIX wieku,

41Discrimination, op. cit., s. 24.42 Zob. sanjesh.org [dostp: 8.08.2012].43Discrimination, op. cit., s. 11. [Jeli nie podano inaczej, wszystkie teksty obco-

jzyczne w tumaczeniu autorek artykuu].44 Ibidem, s. 24.45Iran Shuts Newspaper For Publishing Bahai Temple Photo, Radio Free Liberty

2009, [online], http://www.rferl.org/content/Iran_Shuts_Newspaper_For_Publishing_Ba-hai_Temple_Photo/1886171.html [dostp: 8.08.2012].

46 M. Momen, The Globalization of the Bahai Community: 18921921, [w:]Bahai

and Globalization, eds. A. H. Margit Warburg, M. Warmind, Aarhus University Press2005, s. 79.


10/20


aczkolwiek pierwsze konwersje rdzennych mieszkacw zarejestrowanodopiero pod koniec wieku, kiedy Abu al-Fadl al-Gulpajagani, byy uczonymuzumaski, ukrywajc prawdziw tosamo, nawrci grup okoo pit-

nastu studentw i nauczycieli Al-Azharu. Popularno bahaizmu wzrosa po1910 roku, kiedy z podr misyjn do Aleksandrii przyby Abd al-Baha(18441921), syn Bahaollaha, wzbudzajc due zainteresowanie egipskichintelektualistw. Rozkwit spoecznoci bahaickiej nastpi w latach 20. XXwieku, kiedy zaoono Narodowe Zgromadzenie Duchowe i po raz pierw-szy podjto prb uzyskania statusu milla mniejszoci podlegajcej prze-

pisom wasnego prawa religijnego. Mimo niepowodzenia pod koniec lat 50.liczebno bahaitw wynosia ju okoo 5 tys. osb. Wydawali wasne aktymaestwa i cieszyli si stosunkow niezalenoci i swobod dziaania47.

Ich sytuacj w Egipcie w poowie lat 50. Szogi Effendi (18991957) okre-li jako etap emancypacji, kiedy spoeczestwo i wadze toleruj bahaizm,cho nie wykazuj nim wikszego zainteresowania. Kolejnym, naturalnymetapem ewolucji powinno by ocjalne uznanie bahaizmu za jedn z religii

pastwowych48. Jednak w Egipcie nigdy nie zyska on statusu religii, cowicej, na paszczynie relacji obywatel pastwo nastpia regresja doetapu przeladowania.

W 1960 roku prezydent Egiptu, Gamal Abdel Naser (19541970),w dekrecie nr 263 ocjalnie zdelegalizowa spoeczn aktywno bahaitw,

nakazujc rozwizanie wszystkich bahaickich instytucji. Kontynuacja dzia-alnoci miaa odtd podlega karze do trzech lat pozbawienia wolnoci,a cae mienie wsplnoty, w tym take cmentarze, zostao skonskowane

przez rzd49. Prezydencki dekret by wielokrotnie kwestionowany przez ba-haitw pod zarzutem niezgodnoci z konstytucj, ktra gwarantuje wolnowyznania i rwno wobec prawa wszystkich obywateli, bez wzgldu na

pochodzenie etniczne, jzyk i aliacj religijn. Jednak, zdaniem FaradaFudy, jednego z najwybitniejszych liberaw w porewolucyjnym Egipcie50,art. 46 konstytucji dotyczcy wolnoci wyznania i praktykowania rytuaw

religijnych de facto wyklucza prawdziw wolno religijn, poniewa niepodaje denicji wolnoci, a co wicej, zgodnie z art. 2, religi pastwow

47 J. Pink, A Post-Qurnic Religion between Apostasy and Public Order: EgyptianMuftis and Courts on the Legal Status of the Bah Faith, Islamic Law and Society2003, No. 3 (10), s. 411412.

48 R. Danesh, Church and State in the Bah Faith: An Epistemic Approach, Journalof Law and Religion 2008, Vol. XXIV, s. 24.

49 J. Pink, op. cit., s. 412.50

M. Hatina,Identity Politics in the Middle East. Liberal Thought and Islamic Chal-lenge in Egypt, LondonNew York 2007, s. 3.


11/20


jest islam, a szariat podstawowym rdem prawa51. Dla bahaitw zapis kon-stytucyjny sta si podstaw do wniosku o rewizj dekretu. W odpowiedziSd Najwyszy w 1975 roku orzek, e prawo nie zabrania wiary, a jedynie

bahaickich praktyk, poniewa wolno praktykowania rytuaw ograniczasi do wyznawcw islamu religii pastwowej oraz akceptowanych przezislam religii monoteistycznych52.

Podstaw decyzji o delegalizacji bahaizmu stay si fatwy wydawaneprzez Komitet Bada Muzumaskich Uniwersytetu Al-Azhar, wedug kt-rych bahaizm nie jest prawdziw religi i nie moe te zosta uznany zaodam islamu. Zgodnie z owiadczeniem wydanym w 1986 roku jest onfaszyw wiar, poniewa pozostaje w sprzecznoci z islamem nie uzna-

jc Dnia Sdu, zmartwychwstania, nieba i pieka; odrzucajc Mahometa

jako Piecz Prorokw; twierdzc, e Bg sta si czowiekiem w osobieBahaollaha53. Zdaniem uczonych z Al-Azharu, reprezentujcych gwnynurt sunnickiego islamu, bahaici s apostatami, heretykami, a sam bahaizm,cytujc sowa Wielkiego Szejcha54, witokradczym dogmatem wyznawa-nym przez dewiacyjn sekt ateistw55.

Niech do bahaizmu podyktowana jest rwnie wzgldami bezpie-czestwa. Stanowi on zagroenie nie tylko dla islamu, lecz take chrzeci-

jastwa i judaizmu, z uwagi na nawoywanie do globalizacji pod sztandaremIzraela i powizania z ruchem syjonistycznym, czego dowodzi usytuowanie

Powszechnego Domu Sprawiedliwoci w samym sercu Izraela56. W zbio-rowej wiadomoci ugruntowao si przekonanie, e bahaici jako twrsyjonizmu szpieguj na rzecz Izraela, stanowic wiksze zagroenie dla

bezpieczestwa narodowego ni ekstremici i terroryci57. Syjonistycznapsychoza podsycana jest na amach prasy, a nawet w pracach naukowych,wydawanych nie tylko w Egipcie, lecz caym wiecie arabskim, gdzie ba-haizm deniowany jest jako:

51 Ibidem, s. 110111.52 J. Pink, op. cit., s. 430; J. Stork, H. Baghat, Egypt. Prohibited Identities: State

Interference with Religious Freedom, Human Rights Watch 2007, Vol. 19, No. 7 (E), s. 18.53 O. Cetin, Recognition and Identity: The Case of the Bah Faith, Alternatives.

Turkish Journal of International Relations 2002, No. 1 (1), s. 4.54 Wielki Szejch peni funkcj rektora al-Azharu. Jest to najbardziej prestiowe sta-

nowisko, jakie mg obj muzumaski uczony, ustanowione pod koniec XVII wieku(M. Hatina, Historical Legacy and the Challenge of Modernity in the Middle East: TheCase of al-Azhar in Egypt, The Muslim World 2003, No. 93, s. 52).

55 G. Shahine, The Others, al-Ahram Weekly 2006, No. 794, [online], http://weekly.ahram.org.eg/2006/794/eg6.htm [dostp: 3.05.2012].

56 Ibidem.57

P. Marshall, N. Shea, Silenced: How Apostasy and Blasphemy Codes are ChokingFreedom Worldwide, OxfordNew York 2011, s. 64.


12/20


Ateistyczna zmowa, sprzeczna z zasadami islamu i rnica si od pozostaych re-ligii niebiaskich, zaplanowana przez masoneri i wiatowy syjonizm, ugruntowana

przez rosyjskich szpiegw w celu realizacji planw ekspansyjnych: zmiany islamu,

zniesienia jego dogmatw, prawa i organizacji, eliminacji ducha dihadu, realizacjispiskowych planw, odsunicia muzumanw od ich odwiecznych wartoci, wspa-niaego dziedzictwa, nauk i wysokiej moralnoci, stworzenia dogodnych warunkwdo ustanowienia ydowskiej ojczyzny w Palestynie i szerzenia bdzenia, niezgodyi dezorientacji na wiecie zgodnie z Protokoami Mdrcw Syjonu58.

Obecnie liczebno wsplnoty bahaickiej szacunkowo wynosi od 1 tys.50059do 2 tys.60osb i jest ona prawdopodobnie najbardziej represjonowanmniejszoci religijn w Egipcie61. Wielokrotnie przeprowadzano masowearesztowania jej czonkw, w latach 1965, 1967, 1970, 1972, 1985 i 2001

suby bezpieczestwa zatrzymay w sumie 236 osb62, przede wszystkimpod zarzutem amania prawa z 1960 roku, cho oskarano je take o prakty-kowanie niemoralnych aktw seksualnych czy te wykorzystywanie religiiw celu wywoania koniktw spoecznych, osabienia jednoci narodoweji szydzenia z religii objawionych63.

Ze wzgldu na nieuregulowany status prawny bahaici maj proble-my z uzyskaniem dokumentw tosamoci. Na ocjalnych dokumentach

pastwowych (akcie urodzenia, zawarcia zwizku maeskiego, zgonu,dowodzie osobistym czy prawie jazdy) musi zosta odnotowana aliacja

religijna. Nieposiadanie dowodu osobistego po ukoczeniu 16. roku y-cia uniemoliwia partycypacj w yciu spoecznym i zagroone jest kargrzywny64 oraz pozbawienia wolnoci65. Po ogoszeniu dekretu nr 263wzrosa presja, aby w dokumentach znalaza si jedna z trzech uznanych

przez pastwo religii, jednak w praktyce wszystko zaleao od urzdnikw:niektrych czonkw spoecznoci ocjalnie rejestrowano jako bahaitw, in-nych jako chrzecijan, muzumanw lub nie wpisywano aliacji religijnej66.Sytuacja ulega zmianie w 1995 roku, kiedy wprowadzono elektroniczne

58 aybat al-amd Abd al-Qdir, Al-adyn wa-l-raq wa-l-mahib al-muira, Me-dyna s.a., s. 129.

59 IRFR, op. cit.60 S. Tadros,Religious Freedom in Egypt, The Heritage Foundation, Backgrounder

2010, No. 2487, s. 2, [online], http://thf_media.s3.amazonaws.com/2010/pdf/bg2487.pdf[dostp: 15.04.2012].

61 P. Marshall, N. Shea, op. cit., s. 63.62 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 31.63 J. Pink, op. cit., s. 430.64 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 14.65

P. Marshall, N. Shea, op. cit., s. 64.66 J. Pink, op. cit., s. 425426.


13/20


akty urodzenia i dowody osobiste67. Polityka rzdu zaostrzya si szcze-glnie w 2004 roku, kiedy zaczto kategorycznie odrzuca wnioski osb,ktre chciay zosta zarejestrowane jako wyznawcy bahaizmu68. Jedynym

ocjalnym dokumentem, ktry mogli otrzyma bahaici, byy paszporty, cozdaniem Tadrosa69 byo wyranym sygnaem zachcajcym do emigracji.

W kwietniu 2006 roku na wniosek bahaickiej rodziny sd administra-cyjny w Aleksandrii nakaza wydanie dokumentw z prawdziw aliacj,uznajc, e nie pozostaje to w sprzecznoci z szariatem, a nawet jest wysocewskazane w celu uregulowania praw i obowizkw egipskich spoecznocireligijnych70. Po apelacji strony rzdowej Naczelny Sd Administracyjnyuniewani decyzj niszej instancji, stajc na stanowisku, e rejestrowanie

bahaizmu w ocjalnych dokumentach narusza porzdek publiczny71. Caej

sytuacji towarzyszy wielki szum medialny. Przed decyzj sdu wikszoEgipcjan nie syszaa o bahaizmie i nie spotkaa egipskiego bahaity72. Te-raz spoeczno staa si obiektem powszechnego zainteresowania rodkwmasowego przekazu. W prasie zarwno rzdowej, jak i niezalenej przepro-wadzano masowe ataki, nazywajc bahaitw sekt zaoon w celu zwal-czania islamu, bardziej niebezpieczn od ptasiej grypy i fali tsunami73i tradycyjnie oskarajc o powizania ze wiatowym syjonizmem, siamizachodniego imperializmu i komunizmu. W publikacjach prasowych czstoopierano si na zasyszanych, nieprawdziwych informacjach. Pojawiy si

midzy innymi doniesienia o piciu dodatkowych dniach w kalendarzubahaitw, kiedy to mog bezkarnie oddawa si nieokieznanej zabawiei zakazanym przyjemnociom74. Twierdzono, e bahaici stanowi zagroe-nie dla adu publicznego i dlatego powinni by monitorowani i izolowaniod reszty spoeczestwa. Ministerstwo Wakfw wydao publikacj jednegoz uczonych Al-Azharu, sprzedawan na ulicach Kairu za jednego funtaegipskiego (rwnowarto okoo pidziesiciu groszy), w ktrej otwarciedomagano si anihilacji spoecznoci:

67 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 28.68 Ibidem, s. 36.69 S. Tadros, op. cit., s. 12.70 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 36.71 P. Marshall, N. Shea, op. cit., s. 64.72 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 37.73 Im ad-Dn af, Abduh Ibrhm,urriyyat al-aqda f uyn a-ifa al-mari-

yya al-bahiyya numaan. Rad wa-tall wa-taqym ad a-uuf al-mariyya iylaazmat al-bahiyya, Markaz Andalus li-dirst at-tasmu wa-munhaat al-unf (AndalusInstitute for Tolerance and Anti-violence Studies) 2006, s. 12, [online], http://www.andalusi-

tas.net/Files/MediaGallery/2010_07/75.pdf [dostp: 12.05.2012].74 Ibidem.


14/20


Al-Azhar wzywa wadze Arabskiej Republiki Egiptu do zajcia bezwzgldnego sta-nowiska wobec tej sekty naruszajcej wiar i porzdek publiczny oraz wypenieniarozkazu Boga poprzez uchwalenie prawa, ktre j unicestwi [] chronic wszystkich

obywateli przed zgorszeniem

75

.

Niektrzy politycy stali za na stanowisku, e w celach bezpieczestwa na-rodowego bahaici powinni posiada dokumenty powiadczajce wyznawanreligi, aby pastwo i spoeczestwo miao wiadomo zagroenia76.

Mimo duego zaangaowania rodowisk religijnych ostatecznie w mar-cu 2009 roku Naczelny Sd Administracyjny nakaza wydawanie bahaitomdokumentw bez adnotacji wyznania, orzekajc, e wszyscy obywateleEgiptu s rwni wobec prawa, bez wzgldu na przynaleno religijn, codla bahaitw oznaczao koniec picioletniej batalii z rzdem77. Rzeczywi-cie w 2010 roku wydano pierwsze dowody i akty urodzenia, lecz nowychdokumentw nadal nie mog otrzyma osoby pozostajce w zwizkumaeskim, rozwiedzione lub owdowiae, poniewa pastwo odmawia re-

jestrowania bahaickich aktw maestwa78. Ponadto, zgodnie z wyrokiemWyszego Sdu Administracyjnego z 1981 roku, bahaici, jako apostaci,nie mog zapisywa w spadku swojej wasnoci potomkom79. Problemem

pozostaje te status bahaickich dzieci, poniewa prawo w aden sposbnie reguluje ich sytuacji prawnej. Zgodnie z wydan w tej sprawie fatw

potomek apostaty moe by traktowany jako apostata z urodzenia lub mu-

zumanin. Jeli po ukoczeniu 15. roku ycia zdecyduje si trwa w wierzerodzicw, automatycznie staje si apostat80.

Rewolucja 2011 roku rozbudzia w bahaitach nadziej na popraw ichstatusu prawnego. Wyniki zakoczonych w 2012 roku wyborw parlamen-tarnych i prezydenckich nie wskazuj jednak na moliwo przeprowadze-nia zmian w kierunku emancypacji spoecznoci. 70% miejsc w parlamenciezdobyy ugrupowania muzumaskie, w tym a 29% partia Nur reprezentu-

75 As-Say lid Abd al- alm,Al-Bahiyya aqiduha ahdfuha al-istimri-yya, Kair 2006, s. 99.

76 Im ad-Dn af, Abduh Ibrhm, op. cit., s. 12.77 R. Hirschl, Constitutional Theocracy, Harvard University Press 2010, s. 113.78 IRFR, op. cit. Bahaitom odmawia si rejestrowania aktw maestwa pod

pretekstem prby zawarcia zwizku chrzecijanina z muzumank lub braku upraw-nionego urzdnika. W 1952 roku wydano fatw nakazujc rozpoznanie kadej sprawy,nawet bahaickiej, poniewa pastwo ma obowizek rejestracji take niemuzumaskichmaestw, jednak sdzia po rozpatrzeniu sprawy ma prawo uzna zwizek za niewanyw wietle obowizujcego prawa (J. Pink, op. cit., s. 422).

79 B. K. Rutherford,Egypt After Mubarak: Liberalism, Islam, and Democracy in the

Arab World, PrincetonWoodstock 2008, s. 70.80 J. Pink, op. cit., s. 418.


15/20


jca najbardziej radykalny nurt salacki81. Jasir Burhami, przywdca ruchu,jeszcze przed rozstrzygniciem wyborw owiadczy, e w razie zwyci-stwa salaci nie zezwol na ocjalne uznanie bahaizmu w dokumentach

pastwowych82. W lutym 2012 roku rzecznik salatw, Abd al-Munimasz-Szahat, owiadczy: My, salaci, odmawiamy wsppracy z bahaita-mi, poniewa oni, ze wzgldu na swoj wiar, nie istniej, dodajc, estanowi zagroenie dla bezpieczestwa narodowego, nowa konstytucja niemoe uwzgldnia nowelizacji i poprawy statusu spoecznoci, a pastwo

powinno si broni przed tymi, ktrzy uwaaj, e bahaizm jest religi83.Prawd jest jednak, e nawet bardziej umiarkowane rodowisko BractwaMuzumaskiego tradycyjnie pozostaje niechtne bahaitom. Zaoycielstowarzyszenia, Hasan al-Banna (19061949), potpia obecno chrzeci-

jaskich i bahaickich misjonarzy w Egipcie, postrzegajc ich dziaalnojako zagroenie dla islamu i konspiracj w celu odseparowania Egipcjanod rde wiary84. Od pocztku celem Bractwa byo oczyszczenie spoe-czestwa z niebezpiecznych sekt, takich jak bahaizm i ahmadija, co staranosi realizowa poprzez, na przykad, uniemoliwianie pochwku bahaitwna muzumaskich cmentarzach, odstraszajc w ten sposb muzumanw

przed potencjaln konwersj. Obecnie Bractwo Muzumaskie nie nawo-uje otwarcie do eksterminacji wyznawcw nieakceptowanych przez islamreligii, lecz kategorycznie sprzeciwia si nadaniu im prawa do gromadzenia

si i prowadzenia dziaalnoci misyjnej85. Nadal jednak mona spotka siz bardziej radykalnym stanowiskiem As-Sibai, jeden z czonkw Brac-twa, nazywa bahaizm zaraz86i zwraca si do caego spoeczestwa z ape-lem o powstrzymanie i wypdzenie z muzumaskiej ziemi tej zbkanejsekty, poniewa wrogowie chc j zasadzi na naszej ziemi i nawadnianasz krwi87.

81 S. Tarek, Islamists win 70% of Egypt Peoples Assembly party list seats, AhramOnline 2012, [online], http://english.ahram.org.eg/NewsContent/33/100/32287/Elections-/

News/Islamists-win--of-Egypt-Peoples-Assembly-party-lis.aspx [dostp: 10.05.2012].82 Well allow a Coptic president when Israel allows a Muslim one: Salast leader,

2011, [online], http://english.ahram.org.eg/News/28628.aspx [dostp: 4.05.2012].83 Shahat: Bahais threaten Egypts national security, Egypt Independent 2012,

[online], http://www.egyptindependent.com/news/shahat-bahais-threaten-egypts-national-security [dostp: 4.05.2012].

84 J. Calvert, Sayyid Qutb and the Origins of Radical Islamism, New YorkChichester2010, s. 82.

85 M. Tadros, The Muslim Brotherhood in Contemporary Egypt. Democracy Rede-ned or Conned?, s.l. 2012, s. 111.

86 As-Sib Abd al-Qdir [As-Sibai], Kaf al-baliyya f fa al-bahiyya, Kair

2006, s. 89.87 Ibidem, s. 90.


16/20


ZAKOCZENIE

Wspczeni bahaici zaprzeczaj, e bahaizm jest odamem czy ruchem re-

formatorskim w onie islamu, uznajc go za odrbn religi. Niemniej jednakna Bliskim Wschodzie kolebce tego nurtu w pastwach takich jak Iranczy Egipt, o cile zdeniowanej tosamoci religijnej, w ktrych dominuj-c rol w yciu spoecznym odgrywa islam, wyznaczajcy status spoecznyobywateli, bahaici uznawani s za apostatw i wyznawcw gronej dla po-rzdku spoecznego herezji. Deprecjonujce ich argumenty natury religijnejmieszaj si z politycznymi, a na zbiorow percepcj bahaizmu, zarwnow Iranie, jak i Egipcie, niebagatelny wpyw maj take rzekome powizaniaz ruchem syjonistycznym, co w spoecznociach ywicych gboki resen-

tyment wobec Izraela odgrywa kluczow rol. Bahaizm postrzegany jestjako sekta zaoona przez masoneri (komunistyczne suby bezpieczestwaZSRR lub agentury innych wrogich pastw) w celu zniszczenia islamu orazwspierania wiatowego syjonizmu, zachodniego imperializmu i ateizmu.

W opisanych krajach bahaici stali si obiektem przeladowa i dys-kryminacji, lecz na inn skal. W Islamskiej Republice Iranu mimo estanowi najliczniejsz mniejszo religijn w znaczeniu socjologicznym

nie uzyskali akceptacji wadz i odmawia si im, jako niewiernym, pod-stawowych praw obywatelskich. Po rewolucji w 1979 roku wielu z nich

znalazo si w wizieniach, cz zgina, a poza przemoc zyczn dotykaich rwnie medialna nagonka, wpywajca na ich recepcj w iraskimspoeczestwie. Jako e Iran jest pastwem o charakterze teokratycznym,w ktrym kler szyicki odgrywa zasadnicz rol, bahaici nie maj szans nauznanie jako mniejszo religijna, gdy wedug muzumaskich wadz niestanowi odrbnej religii. Irascy przywdcy prowadz regularn politykantybahaick, w praktyce za sytuacja wyznawcw bahaizmu zaley w du-ym stopniu od stopnia konserwatyzmu konkretnych wadz, co wida na

przykadzie pogorszenia ich sytuacji w ostatnich latach.

Rwnie w Arabskiej Republice Egiptu, pastwie nie wyznaniowym,ale posiadajcym religi pastwow, bahaici nadal nie uzyskali statusu pe-noprawnych obywateli, cho ciesz si znacznie wikszym poziomem bez-

pieczestwa. Mimo zdecydowanego stanowiska establishmentu religijnegoi wielokrotnych aresztowa aden bahaita nie zosta skazany za zamaniedekretu nr 26388. W ponad 80-milionowym pastwie 2 tys. wyznawcw

bahaizmu stanowi zaledwie garstk spoeczestwa, a uwaga opinii publicz-nej skoncentrowana jest przede wszystkim na napitych relacjach muzu-masko-koptyjskich. W przeciwiestwie do Koptw bahaici rzadko staj

88 J. Stork, H. Baghat, op. cit., s. 31.


17/20


si obiektem inicjowanej oddolnie przemocy zycznej. Prawdopodobniejedyny tego typu incydent mia miejsce w 2010 roku, kiedy po emisji pro-gramu telewizyjnego na poudniu kraju zaatakowano czonkw bahaickiej

spoecznoci, zmuszajc ich do opuszczenia wioski89. Dla egipskich baha-itw podstawowym problemem pozostaj dokumenty tosamoci. Mimoznaczcego zwycistwa w 2009 roku, kiedy po dugoletniej walce ocjalnieuzyskali zgod na posiadanie dokumentw bez aliacji religijnej, nadal niewszyscy mog korzysta z przysugujcych im praw.

Majc na uwadze opisan sytuacj i stanowisko islamu, mona przy-puszcza, e skoro przez wikszo muzumaskich uczonych i autorytetwreligijnych bahaizm uwaany jest za radykaln sekt jakiekolwiek pojed-nanie i znaczca poprawa statusu spoecznoci w obu krajach jest niemoli-

wa, dopki religia odgrywa bdzie istotn rol na paszczynie publicznej.Za podsumowanie moe tu posuy nastpujcy cytat, ktry ilustruje dwieniemoliwe do pogodzenia perspektywy bahaitw i muzumanw: Pod-czas gdy jedna strona deklaruje swoj niezaleno i walczy o uznanie,druga, czyli islam, kategorycznie odmawia, uwaajc bahaitw za sekt90.

THE BAHAI COMMUNITY IN IRAN AND IN EGYPT:A COMPARATIVE VIEW

The article is focused on the status and the situation of the Bahai community in twoMiddle Eastern countries: Iran (where the Bahai Faith originates from) and Egypt. In

both these Islamic states Shia Iran and Sunni-dominated Egypt Bahais are persecu-ted and their rights are restricted, as Islamic authorities do not recognize their faith as anindependent religion. Bahais are perceived as apostates, members of a hostile politicalorganization associated with Zionism, or spies. However, the situation of the Bahais inthe two countries differs slightly. The article presents a brief history of the religion, follo-wed by similarities and differences between the Bahais situation in Iran and Egypt, andan analysis of the position of political and religious establishment concerning the BahaiFaith. It aims to answer the question of whether an improvement of the position of the

Bahai communities in those countries is possible at all.

BIBLIOGRAFIA

1. As-Say lid Abd al- alm,Al-Bahiyya aqiduha ahdfuha al-istimriyya,Kair 2006.

2. As-Sib Abd al-Qdir [As-Sibai], Kaf al-baliyya f fa al-bahiyya, Kair 2006.

89

S. Tadros, op. cit., s. 12.90 O. Cetin, op. cit., s. 19.


18/20


3. Bayat-Philipp M., Tradition and Change in Iranian Socio-Religious Thought, [w:]Continuity and Change in Modern Iran, eds. E. B. Michael, N. R. Keddie, New York1981.

4. Calvert J., Sayyid Qutb and the Origins of Radical Islamism, New YorkChichester2010.5. Cetin O., Recognition and Identity: The Case of the Bah Faith, Alternatives.

Turkish Journal of International Relations 2002, No. 1 (1).6. Cole J.,Bahai Faith: i. The Faith, [w:]Encyclopaedia Iranica, ed. E. Yarshater, Vol. 3,

LondonNew York 1989.7. Danecki J.,Podstawowe wiadomoci o islamie, t. 1, Warszawa 1998.8. Danesh R., Church and State in the Bah Faith: An Epistemic Approach, Journal

of Law and Religion 2008, Vol. XXIV.9. Discrimination against Ethnic and Religious Minorities in Iran, International Fede-

ration for Human Rights, ParisGenevaNew York 2010, [online], http://www.unhcr.

org/refworld/docid/4c8622f72.html [dostp: 8.08.2012].10. Faliyath-ye ferqe-ye zlle-ye bahiyyat qeyr-e qnuni va mamnu ast, Fars News

Agency 2009, [online], http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8711271271 [do-stp: 8.08.2012].

11. Hartz P.,Bahai Faith, New York 2009.12. Hatina M.,Historical Legacy and the Challenge of Modernity in the Middle East: The

Case of al-Azhar in Egypt, The Muslim World 2003, No. 93.13. Hatina M., Identity Politics in the Middle East. Liberal Thought and Islamic Chal-

lenge in Egypt, LondonNew York 2007.14. Hirschl R., Constitutional Theocracy, Harvard University Press 2010.

15. Iran Shuts Newspaper For Publishing Bahai Temple Photo, Radio Free Liberty2009, [online], http://www.rferl.org/content/Iran_Shuts_Newspaper_For_Publishing_Bahai_Temple_Photo/1886171.html [dostp: 8.08.2012].

16. IRFR:International Religious Freedom Report 2011: Egypt, 2011, U.S. Department ofState, Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, [online], http://www.state.go-v/j/drl/rls/irf/religiousfreedom/index.htm?dlid=192881#wrapper [dostp: 25.04.2012].

17. Im ad-Dn af, Abduh Ibrhm,urriyyat al-aqda f uyn a-ifa al-mari-yya al-bahiyya numaan. Rad wa-tall wa-taqym ad a-uuf al-mariyyaiyla azmat al-bahiyya, Markaz Andalus li-dirst at-tasmu wa-munhaatal-unf (Andalus Institute for Tolerance and Anti-violence Studies) 2006, [online],http://www.andalusitas.net/Files/MediaGallery/2010_07/75.pdf [dostp: 12.05.2012].

18. Kazemzadeh F., Bahais in Iran: Twenty Years of Repression, Social Research2000, Vol. 67 (2).

19. Krasnowolska A., Iran wspczesny (XIXXX w.), [w:] Historia Iranu, red. A. Kra-snowolska, Wrocaw 2010.

20. MacEoin D. M., Babism, [w:] Encyclopaedia Iranica, ed. E. Yarshater, Vol. 3, Lon-donNew York 1989.

21. MacEoin D. M.,Bahai Faith: vii. Bahai Persecutions, [w:]Encyclopaedia Iranica On-line, ed. E. Yarshater, 2011, [online], http://www.iranicaonline.org/articles/bahaism-vii[dostp: 8.08.2012].

22. Marshall P., Shea N., Silenced: How Apostasy and Blasphemy Codes are Choking

Freedom Worldwide, OxfordNew York 2011.


19/20


23. Momen M., The Globalization of the Bahai Community: 18921921, [w:] Bahaiand Globalization, eds. A. H. Margit Warburg, M. Warmind, Aarhus University Press2005.

24. Pink J., A Post-Qurnic Religion between Apostasy and Public Order: EgyptianMuftis and Courts on the Legal Status of the Bah Faith, Islamic Law and Society2003, No. 3 (10).

25. Qnun-e assi-ye omhuri-ye Eslmi-ye Irn, 1368/1989, [online], http://91.98.29.74/maj-les/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=88 [dostp: 6.10.2011].

26. Rutherford B. K.,Egypt After Mubarak: Liberalism, Islam, and Democracy in the ArabWorld, PrincetonWoodstock 2008.

27. Sanasarian E., Religious Minorities in Iran, Cambridge 2000.28. Sanasarian E., Davidi A., Domestic Tribulations and International Repercussions:

The State and the Transformation of non-Muslims in Iran, Journal of InternationalAffairs 2007, Vol. 60 (2).

29. aybat al-amd Abd al-Qdir, Al-adyn wa-l-raq wa-l-mahib al-muira, Me-dyna s.a.

30. Shahat: Bahais threaten Egypts national security, Egypt Independent 2012, [onli-ne], http://www.egyptindependent.com/news/shahat-bahais-threaten-egypts-national-security [dostp:4.05.2012].

31. Shahine G., The Others, al-Ahram Weekly 2006, No. 794, [online], http://weekly.ahram.org.eg/2006/794/eg6.htm [dostp: 3.05.2012].

32. Stork J., Baghat H., Egypt. Prohibited Identities: State Interference with ReligiousFreedom, Human Rights Watch 2007, Vol. 19, No. 7 (E).

33. Tadros M., The Muslim Brotherhood in Contemporary Egypt. Democracy Redened

or Conned?, s.l. 2012.34. Tadros S., Religious Freedom in Egypt, The Heritage Foundation, Backgrounder2010, No. 2487, [online], http://thf_media.s3.amazonaws.com/2010/pdf/bg2487.pdf[dostp: 15.04.2012].

35. Tarek S.,Islamists win 70% of Egypt Peoples Assembly party list seats, Ahram Onli-ne 2012, [online], http://english.ahram.org.eg/NewsContent/33/100/32287/Elections-/

News/Islamists-win--of-Egypt-Peoples-Assembly-party-lis.aspx [dostp: 4.05.2012].36. The World Factbook, Central Intelligence Agency 2012, [online], https://www.cia.

gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html [dostp: 10.03.2012].37. Warburg M., Citizensof the World. A History and Sociology of the Bahais from a Glo-

balisation Perspective, LeidenBoston 2006.38. Well allow a Coptic president when Israel allows a Muslim one: Salast leader,

2011, [online], http://english.ahram.org.eg/News/28628.aspx [dostp: 10.05.2012].39. uk-apiska L., Religia Bahi, Krakw 1993.40. www.bahai.org.pl41. sanjesh.org


20/20

bahaici w iranie i egipcie

Documents