TRNG I HC LUT TP

BI 1. NHNG QUY NH CHUNG V TRCH NHIM

BI THNG THIT HI NGOI HP NG1.1. Khi nim:

Trch nhim BTTH l mt dng trch nhim dn s pht sinh t s kin gy thit tri php lut. Trong bt k mt x hi no, vic xy ra cc hnh vi gy ra thit hi cho nhng cc ch th khc v mt hin tng ph bin v gii php c th bo v ngi b thit hi l p t trch nhim BTTH cho ch th c hnh vi gy hi. V l trch nhim dn s c t ra nhm gii quyt nhng tn tht, s suy gim v li ch khi c thit hi xy ra.

Vi t cch l vn bn php lut c hiu lc cao nht, Hin php 1992 khng nh ngi b thit hi c quyn c bi thng v vt cht v phc hi danh d trc mi hnh vi xm phm n li ch ca mnh. Quy nh ca Hin php nh vy chnh l nn tng xy dng nh ch v trch nhim BTTH ni chung, cng nh trch nhim BTTH ngai hp ng ni ring v c vic bi thng trong cc trng hp.

L trch nhim dn s pht sinh gia cc ch th m trc khng quan h hp ng hoc tuy c quan h hp ng nhng hnh vi ca ngi gy ra thit hi khng thuc v ngha v thi hnh theo hp ng giao kt.

T khi nim ny c th nhn thy: (i) gia ch th gy thit hi v ngi gy thit hi l han tan khng h tn ti bt k mt quan h hp ng no v thm ch gia h c th cha bao gi tn ti mt quan h c th, chng hn vic bi thng pht sinh trong cc tai nn giao thng, trong cc v u ; hoc (ii) gia cc ch th tuy c quan h hp ng nhng vic gy thit hi l han tan khng lin quan n vic vi phm mt trong cc ngha v pht sinh t hp ng . Ngai ra cn tn ti kh nng l cc quyn, li ch b xm phm vn c php lut bo v mt cch mc nh, cho d cc bn c tn ti quan h hp ng hay khng (chng hn vic BTTH ca ch xe cho hnh khch khi tai nn xy ra c xc nh l trch nhim BTTH ngai hp ng).C th tham kho v d sau y phn bit c trch nhim BTTH ngai hp ng vi vic BTTH pht sinh t hp ng: my nn kh (dng bm v xe, bm nc ) b pht n do v bnh khng chu ni p sut gy thit hi v sc khe cho ch my. y c 2 thit hi v mi thit hi c bi thng theo cc quy nh khc nhau.1.2. c im:

Cn c pht sinh trch nhim ng thi l cn c pht sinh ngha v. V vy vic thc hin xong trch nhim bi thng cng ng thi l chm dt quan h ngha v gia cc bn. Khc vi vic BTTH trong hp ng, cc bn c th tha thun v vic chm dt quan h hp ng sau khi bi thng hoc trong trng hp ngc li nu cc bn khng c tha thun th quan h hp ng vn tn ti cho n khi chm dt trong cc trng hp lut nh. Ni dung ca trch nhim bi thng thit hi hon ton do lut nh: c s pht sinh, ch th chu trch nhim, cch thc bi thng, mc bi thng c php lut quy nh sn m khng ph thuc vo tha thun trc ca cc bn. C th so snh vic BTTH ngai hp ng vi vic pht vi phm trong hp ng. Cc bn cng khng gii hn c trch nhim nh trong quan h hp ng. Phi chu trch nhim bi thng thit hi ngay c khi khng c li: v c bn, li l cn c xc nh c tn ti hay khng trch nhim BTTH ngai hp ng. Tuy nhin trong cc trng hp c lut xc nh sn, ch th gy hi phi BTTH ngay c khi han tan khng c li (Khan 2 iu 604). C th l cc trng hp BTTH do ngun nguy him cao gy ra (iu 623) v BTTH do lm nhim mi trng (iu 624). Phi bi thng thit hi c thit hi vt cht ln thit hi do tn tht v tinh thn, c thit hi trc tip ln thit hi gin tip: BLDS v vn bn hng dn c quy nh r v vic ch th gy thit hi phi bi thng: (i) cc thit hi vt cht, y l cc thit hi ch yu v ban u; (ii) thit hi do tn tht v tinh thn: trong nhiu trng hp y l lai thit hi th pht v khng tn ti trong mi trng hp (thit hi v ti sn khng lm pht sinh thit hi do tn tht v tinh thn). Mt khc, thit hi c bi thng khng ch l cc thit hi hin hu vo thi im xy ra hnh vi gy thit hi m cn c cc thit hi trong tung lai c quan h nhn qu vi hnh vi gy thit hi. Hn na, ngi gy thc hin khng ch phi bi thng cc thit hi xy ra trc tip cho ngi b thit hi m cho c cc ch th c lin quan (chng hn bi thng thu nhp gim st cho ngi chm sc ngi phi nm bnh vin, hoc vic bi thng thit hi v tinh thn cho ngi thn ca ngi b thit hi v tnh mng). Cn c x l: BLDS, cc lut c lin quan v cc vn bn hng dn thi hnh (tp trung xem xt Ngh quyt 03 ngy 08/07/2006 ca HTP Ta n ND ti cao).1.3. ngha:

Bo v ti sn, tnh mng, sc kho, danh d ca c nhn; ti sn, danh d, uy tn ca cc t chc;

Gio dc thc tun th php lut, tn trng quyn v li ch hp php ca cc ch th khc;

Phng nga cc hnh vi vi phm php lut: thng qua vic p dng trch nhim, cc quy nh ca php lut gip cc ch th nhn thc c hu qu bt li m mnh s phi gnh chu khi c hnh vi gy thit hi tri php lut, v do c tc dng phng nga.1. Phn bit TNBTTH ngoi hp ng vi mt s loi trch nhim vt cht khc

2.1. Vi trch nhim bi thng thit hi do vi phm hp ng

Tiu chBTTH ngoi hp ngBTTH trong hp ng

Cn c pht sinh- L trch nhim pht sinh di tc ng trc tip ca cc qppl, khi c hnh vi vppl gy thit hi

Ni cch khc, vic pht sinh, xc nh ch th chu trch nhim, mc bi thng l han tan do php lut quy nh.- Vi phm nhng ngha v m 2 bn cam kt thc hin trong hp ng.- Trch nhim trong trng hp ny gn cht vi vic vi phm cc ngha v m cc bn tha thun. Nu khng c hnh vi vi phm ngha v hoc vic khng thc hin ngha v l do s kin bt kh khng th khng pht sinh vic bi thng.

Quan h gia ngha v v trch nhim- Trch nhim ng thi l ngha v

- Bi thng thit hi xong s lm chm dt ngha v- Khng ng nht gia trch nhim v ngha v.

- Ngoi vic btth vn phi tip tc thc hin ngha v trong hp ng, tr trng hp cc bn c tho thun khc.

Thit hi c bi thng- Vt cht ln tinh thn

- Phi bi thng ton b thit hi c trc tip ln gin tip- Vt cht

- Ch phi BTTH trc tip v nhng thit hi c th tin liu c khi giao kt hp ng

Trch nhim nhiu ngi cng gy thit hi- Nhng ngi cng gy thit hi phi lin i chu trch nhim BTTH (iu 616).

- Nhng ngi cng gy thit hi ch phi chu trch nhim lin i nu c tha thun.- Xut pht t l thuyt v quan h hp ng theo cc ch th ch phi gnh chu cc trch nhim ni chung trc cc ch th kt c. Trch nhim ca cc ch th ring r do l c lp, tr khi cc ch th c d liu trc bng mt tha thun hp php.

Cn c x l- Ni dung ca btth ngoi hp ng hon ton do lut nh- Ph thuc vo s tha thun ca cc bn

Li- Mt s trng hp BTTH ngay c khi khng c li, nu php lut c quy nh.- Li l iu kin bt buc

2.2. Vi trch nhim vt cht ca cn b, cng chc nh nc

Tiu chBTTH ngoi hp ngTrch nhim vt cht ca cng chc

Ch th- p dng vi mi c nhn v t chc, k c bn thit hi v bn b thit hi- Ngi gy thit hi ch c th l cn b, cng chc, ngi b thit hi ch c th l c quan nh nc, nh nc. Ni tm li y l trch nhim ca cng chc, vin chc trc nh nc.

Thm quyn x l- Thuc c quan ta n: vic bi thng trong trng hp cc bn khng th t gii quyt ch c th gii quyt thng qua ti phn ca ta n.- Thuc c quan nh nc qun l cng chc: x l theo con ng hnh chnh.

LiC , v V : trong trng hp gy thit hi do li v th p dng quy nh v bi thng ca BLDS.

Mc thit hi- p dng cho mi thit hi ln, nh xy ra- Ch p dng cho nhng thit hi khng ln cho nh nc

''Ti sn ca c quan, t chc, n v'': l trang b, thit b, my mc, phng tin, vt t, nh xng, tr s lm vic, tin, giy t c gi hoc cc ti sn khc di dng tin t, ti chnh, phn mm, d liu.

Nguyn tc bi thng thit hi

- Bi thng ton b thit hi c trc tip, gin tip, c vt cht ln tinh thn- Ch btth vt cht v vic bi thng c hn ch

Phng thc bi thng- Bi thng bng ti sn ring ca ngi gy thit hi - Bi thng mt ln bng ti sn ring, nu khng th tr dn vo lng

Cn c x l- BLDS v cc vn bn hng dn thi hnh- Php lnh cn b, cng chc v cc VBPL c lin quan

2.3. Vi trch nhim bi thng thit hi trong quan h lao ng

2.3.1. Trch nhim vt cht ca ngi lao ng

Cn c x l: B lut Lao ng v cc vn bn hng dn thi hnh

p dng i vi ngi lao ng do v gy thit hi khng nghim trng (di 5triu): bi thng nhiu nht 3 thng lng v khu tr lng khng qu 30% hng thng

Nu lm mt ti sn do doanh nghip giao hoc tiu hao vt t qu mc cho php th phi bi thng ton b hoc mt phn ty mc li, mc thit hi, hon cnh gia nh. Nu c hp ng trch nhim th phi bi thng theo hp ng trch nhim.

i vi vic bi thng trong trng hp ny cn lu tinh thn ca NQ03 v cc tha thun nhm xc nh trc ch th c trch nhim bi thng (xem quy nh ti mc III, 2, b ca NQ 03 v bi thng thit hi lin quan n ngun nguy him cao ).2.3.2. Trch nhim vt cht ca ngi s dng lao ng khi c tai nn lao ng

Nu do li ca ngi lao ng th ngi s dng lao ng phi tr cp mt khon tin t nht bng 12 thng lng cho ngi lao ng. Nu ngi lao ng khng c li th ngi s dng lao ng phi bi thng t nht 30 thng lng cho ngi lao ng b suy gim kh nng lao ng t 81% tr ln hoc cho thn nhn ngi cht do tai nn lao ng, do bnh ngh nghip.Phn bit trch nhim bi thng ca nh nc vi trch nhim bi thng dn s khcBi thng ca nh nc l mt loi trch nhim php l c th, v nh nc l loi ch th c bit trong quan h php lut, do vy tnh cht ca trch nhim bi thng y cng c bit, khc vi trch nhim dn s thng thng. Bn cnh nhng c im chung ca bi thng trch nhim dn s, trch nhim bi thng ca nh nc c c th ring.- V ch th gy thit hi + Trong bi thng ca nh nc, ch th gy thit hi l ngi thi hnh cng v. Ngi thi hnh cng v l ngi c bu c, ph chun, tuyn dng hoc b nhim vo mt v tr trong c quan nh nc thc hin nhim v qun l hnh chnh, t tng, thi hnh n hoc ngi khc c c quan nh nc c thm quyn giao thc hin nhim v c lin quan n hot ng qun l hnh chnh, t tng, thi hnh n. + Bi thng dn s khc, ch th gy thit hi l bt k ngi no c hnh vi tri php lut do li c hoc v m gy thit hi cho ngi khc th phi bi thng.- V ch th chu trch nhim bi thng + Trong bi thng ca nh nc, ch th chu trch nhim bi thng l Nh nc m khng phi l trch nhim ca c nhn cn b, cng chc hay c quan nh nc c thm quyn. Mi hnh vi, quyt nh ca cn b, cng chc trong khi thi hnh cng v u c xc nh l hnh vi, quyt nh ca Nh nc. Nu hnh vi tri lut, gy thit hi, nh nc phi chu trch nhim bi thng. Nhng nu vic lm ca cn b, cng chc xy ra khng gn vi vic thi hnh cng v th h phi chu trch nhim c nhn v hnh vi ca mnh, trng hp ny nh nc khng phi bi thng. + Bi thng dn s khc, ch th c trch nhim bi thng l ngi gy thit hi hoc c th l ngi th ba nh cha, m, ngi gim h ca ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy thit hi hoc l php nhn, ngi dy ngh khi ngi ca php nhn, ngi hc ngh, ngi lm cng gy thit hi trong khi thc hin cng vic c giao.- Bn cht ca quan h bi thng + Trong bi thng ca nh nc, Nh nc c trch nhim bi thng thay cho cn b, cng chc khi h thi hnh cng v gy thit hi cho c nhn, t chc. Mc ch ca bi thng nh nc l m bo quyn li hp php cho cng dn nc mnh. Mi cng vic ca cn b, cng chc u c php lut quy nh c th, nu cn b cng chc gy thit hi do vi phm php lut (tc l c li) th l sai phm ca cn b, cng chc, ch bn thn nh nc hon ton khng c li. V Nh nc vi t cch l ngi s dng cn b, cng chc nn Nh nc chu trch nhim bi thng. + Trong bi thng dn s khc, ch th c trch nhim bi thng l ngi c li. Ngi no do li c hoc li v xm phm tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn, ti sn, quyn, li ch hp php khc ca c nhn; xm phm danh d, uy tn, ti sn ca php nhn hoc ch th khc m gy thit hi th phi bi thng (iu 604 B lut dn s nm 2005). Trong trng hp ngi gim h khng chng minh c mnh khng c li trong vic gim h ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy thit hi th ngi gim h phi ly ti sn ca mnh bi thng (khon 3 iu 606 ca B lut dn s nm 2005). Nh trng phi bi thng thit hi do ngi di mi lm tui gy ra trong thi gian hc ti trng m gy thit hi; Bnh vin, t chc phi bi thng thit hi do ngi mt nng lc hnh vi dn s gy thit hi trong thi gian bnh vin, t chc trc tip qun l ngi mt nng lc hnh vi dn s (iu 621, B lut dn s nm 2005).2. Cn c pht sinh trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng v cc trng hp khng phi chu trch nhim.

3.1. Cn c pht sinh: L cc c s lm pht sinh trch nhim bi thng thit hi cho mt hoc nhiu ch th nht nh trc mt hoc nhiu ch th b gy thit hi. BLDS khng c quy nh c th v cc cn c ny, tuy nhin cc cn c y c th c nhn thy thng qua quy nh c th: Ngi no do li c hoc li v xm phm tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn, ti sn, quyn, li ch hp php khc ca c nhn, xm phm danh d, uy tn, ti sn ca php nhn hoc ch th khc m gy thit hi th phi bi thng. Mc d cc cn c, nh ni trn, khng c quy nh trc tip trong BLDS nhng li c NQ 03 cp mt cch c th. NQ ny ti mc I.1 khng nh trch nhim bi thng thit hi ch pht sinh khi c y cc yu t: (i) phi c thit hi xy ra; (ii) Phi c hnh vi tri php lut; (ii) Phi c mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut v thit hi v (iv) Phi c li c hoc v ca ngi gy thit hi. Cc cn c ni trn cng khng khc bit ng k vi quy nh ca cc quc gia khc trn th gii. Trong lu c bit v yu t li ca ngi gy thit hi, vn l mt yu t c coi l thuc tnh ca hnh vi tri php lut v do khng c cp trong php lut Anh M.

3.1.1. C thit hi xy ra trn thc t Khi nim thit hi: l s gim st cc li ch ti sn hoc cc li ch nhn thn so vi tnh trng hin hu hoc s gim st cc li ch m ch th b thit hi s chc chn c c trong tng lai trong mt iu kin bnh thng nu khng c vic gy thit hi xy ra. Cc loi thit hi:

Thit hi v vt cht: Gm thit hi vt cht do ti sn, do sc khe, tnh mng, danh d, nhn phm, uy tn b xm phm: cc lai thc hin ny c quy nh c th trong BLDS t cc iu 608 n 611. Cng cn lu l ngai cc iu lut ny, BLDS 2005 cn c cc quy nh mi c b sung ti cc iu 628 & 629 dn n cch hiu rng cn c nhng dng thc hin khc. iu ny l han tan d hiu khi m m m v thi th khng th c coi l ti sn theo ngha truyn thng cng nh thc t. Thit hi v tinh thn:

Theo NQ 03, cc thit hi tinh thn c hiu nh sau: Thit hi v tinh thn ca c nhn: Thit hi do tn tht v tinh thn ca c nhn c hiu l do sc kho, danh d, nhn phm, uy tn b xm phm m ngi b thit hi hoc do tnh mng b xm phm m ngi thn thch gn gi nht ca nn nhn phi chu au thng, bun phin, mt mt v tnh cm, b gim st hoc mt uy tn, b bn b xa lnh do b hiu nhm... v cn phi c bi thng mt khon tin b p tn tht m h phi chu (m t qua cc tnh hung pht tn nh kha thn nh ghen, vic hy hai khun mt dn n kh khn trong giao tip hay trong hat ng ngh nghip ). Thit hi v tinh thn ca t chc: Thit hi do tn tht v tinh thn ca php nhn v cc ch th khc khng phi l php nhn (gi chung l t chc) c hiu l do danh d, uy tn b xm phm, t chc b gim st hoc mt i s tn nhim, lng tin... v b hiu nhm v cn phi c bi thng mt khon tin b p tn tht m t chc phi chu. Lu l s gim st uy tn ny thc s c nh hng n hat ng bnh thng ca t chc, c th l uy tn v thu nhp trong kinh doanh ca doanh nghip hoc hnh nh x hi ca cc t chc t thin.Thit hi vi t cch l cn c pht sinh trch nhim bi thng phi c cc c tnh sau: L thit hi thc t: thit hi l c thc, c th nhn thc c v khng phi l cc thit hi c tnh cht tng tng v cng khng phi l cc s gim st li ch m khng chn chn c c.

Thit hi phi c th c tnh thnh tin: d qua bt k phng tin no v cch thc tnh tan no th thit hi phi c tnh tan thnh mt lng tin t nht nh, lm c s u tin cho vic bi thng. Thit hi phi c quan h mt thit vi hnh vi gy thit hi: ni cch khc quan h gia 2 yu t ny l khng qu xa. Php lut Anh M c nhiu quy nh v n l v vn ny.

3.1.2. C hnh vi tri php lut

Theo NQ 03 th Hnh vi tri php lut l nhng x s c th ca con ngi c th hin thng qua hnh ng hoc khng hnh ng tri vi cc quy nh ca php lut. Nh vy hnh vi gy thit hi c th tn ti c dng khng hnh ng (nh khng cu gip ngi trong tnh trng nguy him n tnh mng hay khng p dng cc bin php cn thit qun l sc vt hay ngn chn nguy c gy nhim mi trng) tuy trn thc t hnh vi gy thit hi di dng hnh ng vn ph bin hn.Php lut (php lut-ng li chnh sch, phong tc tp qun, o c x hi): ni cch khc, trong nhiu trng hp cc quy nh ca php lut vin dn n cc quy phm o c hay cc quy tc lin quan n trt t cng cng th cc quy tc y cng c xem xt xc nh c hay khg hnh vi tri php lut. Cng cn lu l vic tn trng cc truyn thng hay o c l mt trong cc nguyn tc c bn ca lut dn s. Mt khc, theo xu hng chung trn th gii, li ch nh nc/trt t cng cng cn phi c din gii linh hat v rng nht n mc c th.Xm phm quyn v li ch hp php ca c nhn, t chc:Xut pht t c tnh ca php lut, hnh vi tri php lut trc tip nh hng n quyn li ca cc ch th khc trong x hi hoc gin tip gy hi cho trt t php lut. Trong phm vi vn bi thng thit hi ni chung, hu qu ny chnh l cc thit hi thc t. Cng cn nhn mnh rng c nhiu dng hnh vi tri php lut trong nhiu lnh vc khc nhau nhng ch nhng hnh vi i km vi cc cn c cn li mi lm pht sinh trch nhim bi thng thit hi. Nhng hnh vi gy thit hi nhng khng b coi l hnh vi tri php lut:

Gy thit hi do phng v chnh ng: s c nghin cu k phn sau vi quy nh ti iu 613. Tuy nhin cn tham kho v so snh vi ch nh phng v chnh ng trong lut hnh s. Gy thit hi do yu cu ca tnh th cp thit: tng t, tham kho iu 614 v so snh vi cc quy nh ca lut hnh chnh. Gy thit hi c s ng hp php ca ngi b thit hi: lu rng s ng thun phi l ph hp quy nh ca php lut hin hnh. Chng hn vic gip con bnh gii that bng ci cht (ci cht m i) cng ch c 2 quc gia trn th gii cng nhn vi cc iu kin nghim ngt. Gy thit hi khi thi hnh cng v hoc thc hin chc trch ngh nghip: chng hn cnh st bn i tng khi c php, bc s ct b b phn c th nn nhn cu tnh mng trong trng hp khn cp m khng cn c s ng ca h hay ngi thn. Nhng trng hp khc do php lut quy nh

3.1.3. C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut v thit hi xy raCng theo NQ 03 th mi quan h nhn qu c din gii l: Thit hi xy ra phi l kt qu tt yu ca hnh vi tri php lut v ngc li hnh vi tri php lut l nguyn nhn gy ra thit hi. Sinh vin cn lu xem li kin thc php lut v quan h nguyn nhn kt qu qu. Theo quy nh ca NQ 03, vn cn phi c xem xt di hai chiu nh sau:Th nht hnh vi tri php lut l nguyn nhn dn n thit hi: trong hu ht cc trng hp, c thit hi thng c nhiu nguyn nhn khc nhau, trong cc nguyn nhn li ng vai tr khc nhau, c nhng nguyn nhn ch nn c coi l iu kin, l tin trong khi cc nguyn nhn khc ng vai tr quyt nh (chng hn ng trn do ma cng l nguyn nhn dn n thit hi nhng vic lu thng xe qu tc l l do ch yu). Nh vy, xc nh hnh vi tri php lut c l nguyn nhn dn n thit hi hay khng cn phi xem xt s ng gp ca hnh vi tri php lut vo vic xy ra thit hi.Theo l lun truyn thng th hnh vi tri php lut phi l nguyn nhn quyt nh/chi phi/trc tip dn n thit hi. Nhng cn lu rng cc hnh vi gin tip vn c th c coi l nguyn nhn chnh ca thit hi nu chng dn dt n cc hnh vi khc c tnh dy chuyn v cui cng mi n thit hi.

Th hai: thit hi l kt qu tt yu ca hnh vi tri php lut. Ni cch khc, vi cc hnh vi tri php lut thc t xy ra cng vi cc iu kin khch quan th thit hi l khng th trnh khi (c th tham kho v d v vic hnh khch b trm ti sn trong lc bt tnh v tai nn giao thng lm r vn ny).3.1.4. Ngi gy ra thit hi c li

Khi nim li: xem li l lun chung. Hnh thc li: theo BLDS ch c 2 dng li l c v v . V l lun ngi ta cn chia cc dng li thnh cc mc nng v nh lm c s xc nh tnh cht quyt nh ca hnh vi tri php lut i vi thit hi t xc nh ch th chu trch nhim bi thng ln mc bi thng. Yu t li trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng: Li khng l cn c bt buc trong tt c cc trng hp nh phn tch.

Li trong nhiu trng hp l li suy an: trong cc trng hp nh bi thng thit hi do ngi ca php nhn gy ra, bi thng do sc vt gy ra li ca ngi gy thit hi th hin vic khng qun l con ngi hay vt nui nn dn n thit hi ngha l cc ch th y khng c li trc tip i vi thit hi. C nhiu dng v mc li, nhng iu ny khng nh hng n trch nhim bi thng thit hi. Vic phn bit li c hay v ch c gi tr i vi vic xem xt gim mc bi thng. Yu t li trong mt s trng hp c bit

Phn bit vai tr li trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng vi li trong trch nhim hnh s: nh phn tch, li trong vic bi thng l c s pht sinh trch nhim (ngai tr trng hp c bit), gip xc nh ch th chu trch nhim bi thng v mc bi thng th trong lut hnh s n c ngha trong vic xc nh ti danh cng nh xem xt nng lc trch nhim hnh s. 3.2. Cc trng hp khng phi chu trch nhim bi thng thit hi Thit hi xy ra do phng v chnh ng

Thit hi xy ra do tnh th cp thit

Thit hi xy ra do s kin bt kh khng

Thit hi xy ra do li c ca ngi b thit hi.

Hai trng hp u c nhc n v s c phn tch khi xem xt cc trng hp bi thng c th. Hai trng hp sau khng phi l cc quy nh chung v BTTH m l nhng quy nh c th v vic bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra ti iu 623. V mt lp php, 2 trng hp ny cn c quy nh trong phn chung v trch nhim BTTH ngai hp ng. trng hp th nht, han tan c th hiu c khi m bn cht ca s kin bt kh khng l s lai tr yu t li v do lai tr trch nhim ni chung. trng hp sau c th thy ngi b thit hi ch ng gy ra thit hi cho mnh thng qua hnh vi ca ngi khc, cho d hnh vi l tri php lut hoc khng tri php lut.3. Cc loi trch nhim

4.1. Trch nhim dn s lin i:

4.1.1. Khi nim:

TNDS lin i l trch nhim dn s do nhiu ngi cng gy ra thit hi v phi cng chu trch nhim bi thng.

Trong thc t trong nhiu s kin gy thit hi nh u , trm cp tn ti nhiu ch th gy thit hi cho cng mt bn b gy thit hi v trong hnh vi gy thit hi ca cc ch th y t nhiu c lin h vi nhau v cng l nguyn nhn dn n thit hi. Chnh trong cc trng hp m trch nhim lin i pht sinh.

4.1.2. Cn c pht sinh trch nhim dn s lin i:

Cng gy ra thit hi:

im u tin cn c lm r rng y s lin kt v mt trch nhim khng phi v l do nhiu ngi cng c hnh vi gy thit hi cho mt ngi m chnh l c hay khng s lin kt gia cc hnh vi y. S lin i v trch nhim ch pht sinh khi hi cc yu t sau: Thit hi xy ra l mt th thng nht khng th phn chia: nhn t quan h nhn qu th thit hi trong trng hp ny l kt qu ca tt c cc hnh vi tri php lut, do vy thit hi l mt khi thng nht v khng th c phn tch thnh cc thit hi c th ng vi mi hnh vi tri php lut. Khi xem xt trch nhim bi thng c th cho tng ch th c hnh vi tri php lut ngi ta cn c vo mc li xem xt mc bi thng nhng iu khng c ngha l thit hi c phn tch thnh cc thit hi nh hn m vn l mt th thng nht v do ngi b thit hi c th yu cu bt k ai trong s nhng ngi c hnh vi tri php lut phi bi thng tan b thit hi. Gia nhng ngi cng gy thit hi c s thng nht v ch, hnh vi hoc hu qu: c th nhn thy cc trng hp ny c th thng qua cc v d v ng phm trong hnh s. S thng nht v ch th hin qua s d mu hoc s tip nhn ch (bn bc nh ngi tr th hoc tn cng ch nh cu ng bn trong cc v trm). S thng nht v hnh vi hay hu qu thng thy trong vic cng thc hin cc hat ng c th (chng hn khng bn tnh truc nhng cng c hnh vi x y, rt ui nn nhn khin nn nhn ri t trn cao xung). Cn ht sc lu rng c nhng trng hp hon ton khng c s thng nht ni trn vn c th pht sinh trch nhim lin i: ng ngi v x ra n gkhin xe my tng phi. Hnh vi tri php lut ca mi ngi u l nguyn nhn dn n thit hi xy ra: da trn cc s thng nht phn tch th thit hi l kt qu ca tt c cc hnh vi tri php lut. Nu thiu mt trong cc hnh vi tri php lut th: (i) thit hi khng xy ra, hoc (ii) thit hi xy ra vi mc thp hn. Nhng ngi gy ra thit hi cng c li: trong trng hp ny mc li ca tng ngi l c s phn ha trch nhim bi thng cho tng ch th gy thit hi. Do php lut quy nh: trch nhim dn s lin i gip gp phn gin tin vic thc hin trch nhim ng thi to thun li cho ngi c bi thng, tuy nhin, trong kha cnh ngc li chng em n s bt li cho ngi gy thit hi v do ch c p dng khi php lut c d liu sn (iu 616). 4.1.3. Ni dung ca trch nhim dn s lin i:

Nhng ngi cng gy thit hi khng nhng ch chu trch nhim bi thng phn thit hi do mnh gy ra m cn phi chu trch nhim bi thng phn thit hi ca nhng ngi gy ra thit hi khc. Sau khi thc hin th pht sinh trch nhim han li theo lut nh v cn c vo quyt nh ca c quan c thm quyn. Phn trch nhim ca mi ngi c xc nh tng ng vi mc li, nu khng xc nh c mc li th nhng ngi cng gy ra thit hi phi bi thng thit hi theo phn bng nhau.

4.2. Trch nhim dn s hn hp:

4.2.1. Khi nim:

TNDS hn hp l trch nhim BTTH pht sinh trong trng hp m ngi gy ra thit hi v ngi b thit hi u c hnh vi tri php lut, c li, hnh vi tri php lut ca mi ngi u l nguyn nhn dn n thit hi xy ra.

Trong thc t c trng hp ngi b thit hi cng d phn vo vic gy ra thit hi cho chnh mnh. Mt ngi lu thng xe ngc chiu b ngi khc lu thng qu tc trong khi ang say ru tng phi l mt v d in hnh. Nh vy, nhn t mt mt th y cng l trng hp gy thit hi khi nhiu ngi cng c hnh vi tri php lut v cng c li, mt khc vic tham gia vo thit hi ca tng ngi li khng th c s thng nht v ch, hnh vi hay hu qu.4.2.2. Cc cn c pht sinh:

Thit hi xy ra trn thc t: bao gm thit hi ti sn, tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn.

C hnh vi tri php lut ca bn gy ra thit hi v ngi b thit hi.

Mi quan h nhn qu gia hnh tri php lut ca bn gy ra thit hi v ngi b thit hi vi thit hi xy ra. Cn lu l ch pht sinh trch nhim hn hp nu thiu mt trong hai hnh vi ca mt bn bt k th thit hi khng th xy ra. Trong trng hp ngc li, ch cn mt trong hai hnh vi m thit hi xy ra th khng lm pht sinh trch nhim hn hp. Li:

Ca ngi gy ra thit hi: tng t cc trng hp gy thit hi ni chung nhng trng hp ph bin l c th c vi hnh vi nhng v i vi hu qu. Ca ngi b thit hi: l li v .4.2.3. Ni dung ca trch nhim hn hp:

Ngi gy thit hi v ngi b thit hi chu trch nhim tng ng vi mc li ca mnh.

4. Xc nh thit hi v n nh mc bi thng

5.1. Xc nh thit hi

5.1.1. Thit hi v ti sn: 608 Thit hi trc tip: bao gm vic ti sn b mt, h hng hoc hy hai hoc cc li ch gn lin vi vic s dng ti sn. Thit hi gin tip: bao gm cc chi ph nhm khc phc, hn ch hoc ngn nga thit hi.5.1.2. Thit hi do sc kho b xm phm: 609 Thit hi vt cht: bao gm Thit hi lin quan n vic cu cha, tr bnh

Thu nhp b mt hoc gim st trong thi gian cha tr cho n khi phc hi

Chi ph v thu nhp ca ngi chm sc trong v sau khi iu tr.

Nu sau khi iu tr m ngi b thit hi mt han tan kh nng lao ng th c bi thng chi ph nui dng, iu tr v chm sc cho n cht.

Thit hi do tn tht tinh thn

5.1.3. Thit hi do tnh mng b xm phm

Thit hi vt cht: bao gm Chi ph cho vic cu cha trc khi cht

Chi ph mai tng

Tin cp dng

Thit hi do tn tht tinh thn

5.1.4. Thit hi do danh d, nhn phm, uy tn b xm phm

Thit hi vt cht: bao gm: Chi ph hn ch khc phc thit hi Thu nhp b mt hoc gim st

Thit hi do tn tht tinh thn Ghi ch:Ly li sut c bn lm cn c xc nh thit hi, iu ny khng hp l.

Bi thng thit hi do mt thu nhp: theo mc lng ti thiu chung. Nu chng minh c thu nhp cao th c quyn yu cu bi thng.5.2. Nguyn tc bi thng thit hi

Thit hi phi c bi thng ton b v kp thi: Ton b: c ngha l thit hi n u th bi thng n . Khi c yu cu gii quyt bi thng thit hi do ti sn, sc kho, tnh mng, danh d, nhn phm, uy tn b xm phm phi cn c vo cc iu lut tng ng ca BLDS quy nh trong trng hp c th thit hi bao gm nhng khon no v thit hi xy ra l bao nhiu, mc li ca cc bn buc ngi gy thit hi phi bi thng cc khon thit hi tng xng .

Kp thi: To n phi gii quyt nhanh chng yu cu i bi thng thit hi trong thi hn lut nh. Trong trng hp cn thit c th p dng mt hoc mt s bin php khn cp tm thi theo quy nh ca php lut t tng gii quyt yu cu cp bch ca ng s, chng hn c th yu cu bi thng trc khan tin vin ph hay chi ph ma chay. Ngi gy thit hi c th c gim mc bi thng thit hi nu do li v m gy ra thit hi qu ln so vi kh nng kinh t trc mt v lu di ca mnh. Nh vy c gim bi thng cn c 2 iu kin: Gy thit hi vi li v .

Vi iu kin v han cnh sn c th ngi gy thit hi kh hoc khng th thc hin c vic bi thng, nh khng c ti sn c gi tr ln, thu nhp thp hoc khng n nh, phi nui cha m gi hoc con nh.

Khi mc bi thng thit hi khng cn ph hp th ngi b thit hi hoc ngi gy thit hi c quyn yu cu cqnn c thm quyn thay i mc bi thng: c nhiu kh nng c th xy ra dn n vic mc bi thng m ta quyt nh ko cn ph hp vi thc tin v do cn c iu chnh theo yu cu ca cc bn: S thay i ca vt gi

S thay i hay din bin khc i ca thit hi, trng hp ny thng xy ra i vi cc thit hi v sc khe, theo hng xu i hoc tt hn.

Thay i v kh nng lao ng ca ngi b thit hi hoc tnh hnh ti sn ca ngi gy thit hi

Phng thc, hnh thc bi thng thit hi. Kt hp trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng vi cc loi trch nhim khc

6.1. Phng thc bi thng:

Do cc bn tha thun: mt ln hoc nhiu ln theo nh k hoc khng. Ngi t mi tm tui tr ln gy thit hi th phi t bi thng.

Ngi cha thnh nin di mi lm tui gy thit hi m cn cha, m th cha, m phi bi thng ton b thit hi; nu ti sn ca cha, m khng bi thng m con cha thnh nin gy thit hi c ti sn ring th ly ti sn bi thng phn cn thiu, tr trng hp quy nh ti iu 621 ca BLDS 2005.

S lai tr ca iu 621 c hiu l khi cc ch th khng phi l cha m chu trch nhim bi thng i vi cc thit hi do con cha thnh nin gy ra th quy nh trn khng c gi tr p dng.

Mt khc quy nh ny l cn c sa i v tui v khng ph hp vi cc quy nh chung v nng lc hnh vi dn s ca c nhn.

Ngi t mi lm tui n cha mi tm tui gy thit hi th phi bi thng bng ti sn ca mnh; nu khng ti sn bi thng th cha, m phi bi thng phn cn thiu bng ti sn ca mnh. Nh vy trong trng hp ny trch nhim ca cha m l trch nhim c tnh cht b sung cho trch nhim chnh ca con ci. Ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy thit hi m c ngi gim h th ngi gim h c dng ti sn ca ngi c gim h bi thng; nu ngi c gim h khng c ti sn hoc khng ti sn bi thng th ngi gim h phi bi thng bng ti sn ca mnh; nu ngi gim h chng minh c mnh khng c li trong vic gim h th khng phi ly ti sn ca mnh bi thng.

i vi thit hi v ti sn: tnh gn thnh mt s tin v bi thng mt ln nu khng c tha thun khc.

i vi tin cp dng v chi ph cho vic chm sc ngi b thit hi mt hon ton kh nng lao ng: c thc hin theo nh k hng thng. Cn lu l Lut Hn nhn Gia nh cho php thc hin vic cp dng mt ln v do vy cc bn cng c th tha thun v vic ngi gy thit hi v tnh mng c th cp dng mt ln. 6.2. Hnh thc bi thng:

i vi thit hi v ti sn

bi thng bng hin vt: p dng khi cc bn c tha thun v thng l khi bn gy thit hi khng c kh nng bi thng bng tin m dng cc vt c gi tr bi thng. bi thng bng tin: ph bin nht. bi thng bng vic thc hin mt cng vic: theo thng l gn nh ch c p dng mt cch hn hu nh yu cu trng li rng b ph tri php. i vi thit hi v tnh mng, sc khe: bi thng bng tin

6.3. Kt hp trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng vi cc loi trch nhim khc

Bo him ti sn: khi ch s hu ti sn c mua bo him ti sn th khi xy ra s kin bo him c tr liu trong hp ng bo him th cng ty bo him s chu trch nhim chi tr trc khi hi iu kin. Sau khi chi tr, cng ty bo him c quyn kin bn gy thit hi thc hin vic bi thng. Bo him tnh mng: tng t nh trn. Bo him TNDS ca ch xe c gii: nu ch xe c gii mua bo him TNDS th khi ch xe gy thit hi c quan bo him s chu trch nhim chi tr cho ngi b thit hi hoc cho ngi gy thit hi nu ngi ny bi thng. Bo him x hi.6.4. Thi hiu khi kin yu cu BTTH:

Thi hiu khi kin yu cu bi thng thit hi l hai nm, k t ngy quyn v li ch hp php ca c nhn, php nhn, ch th khc b xm phm. y l quy nh chung trong BLDS. Cn lu cc trng hp c bit sau: Do BLDS 1995 khng quy nh v thi hiu khi kin i BTTH ngai hp ng, do vy, khi xy ra cc trng hp gy thit hi trc ngy BLDS 2005 c hiu lc (01/01/1006) th vic xc nh thi hiu khi kin yu cu bi thng thit hi c thc hin nh sau:

i vi nhng trng hp bi thng thit hi ngoi hp ng pht sinh k t ngy 01-01-2005 (ngy B lut t tng dn s c hiu lc), th thi hiu khi kin yu cu bi thng thit hi l hai nm, k t ngy quyn v li ch hp php ca c nhn, php nhn, ch th khc b xm phm.

i vi nhng trng hp bi thng thit hi ngoi hp ng pht sinh trc ngy 01-01-2005, th thi hiu khi kin yu cu bi thng thit hi l hai nm, k t ngy 01-01-2005.

Ring i vi cc trng hp oan sai do hat ng t tng gy ra th p dng quy nh c th ca NQ 388.BI 2. BI THNG THIT HI TRONG MT S TRNG HP C TH

1. Bi thng thit hi trong trng hp vt qu gii hn phng v chnh ng 6131.1. Khi nim phng v chnh ng v vt qu gii hn phng v chnh ngPhng v chnh ng l hnh vi ca ngi v bo v li ch ca Nh nc, ca t chc, bo v quyn, li ch chnh ng ca mnh hoc ca ngi khc, m chng tr li mt cch cn thit ngi ang c hnh vi xm phm cc li ch ni trn gy ra cc thit hi v ti sn, tnh mng hoc sc khe ca ngi .

Nh vy v cn bn, cng nh quy nh ca lut hnh s, hnh vi phng v chnh ng l hnh vi hp php do khng lm pht sinh trch nhim bi thng thit hi (thiu mt trong bn yu t pht sinh trch nhim l hnh vi tri php lut ). Tng t nh vy trong lut hnh s hnh vi phng v chnh ng khng phi l ti phm.

Tuy nhin v l hnh vi phng v ch c coi l hp php khi chnh ng, do vic vt qu gii hn phng v chnh ng ngha l c hnh vi chng tr r rng qu mc cn thit, khng ph hp vi tnh cht v mc nguy him cho x hi ca hnh vi xm hi, th vic phng v khng cn c coi l hp php. Ni cch khc lc ny c cn c pht sinh trch nhim bi thng thit hi ngai hp ng.1.2. Cc iu kin pht sinh:

C thit xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho C hnh vi tri php lut: Ca ngi b thit hi: ch ng tn cng xm hi n quyn v li ch hp php ca cc ch th khc. Nh vy xt v yu t khi pht th hnh vi ca ngi b thit hi (hnh vi tn cng) c coi l tin cho vic gy thit hi, tuy nhin hnh vi y khng hng n vic gy thit hi cho chnh ngi c hnh vi, mt khc c cng khng l iu kin tt yu dn n s phng v vt qu gii hn. Cng cn lu hnh vi tn cng khng phi l cn c m ch l iu kin pht sinh trch nhim bi thng thit hi theo iu 613, tuy nhin nu khng c hnh vi tn cng th khng th p dng iu 613 (trong cc trng hp phng v tng tng chng hn). Ngi gy thit hi: hnh vi vt qu gii hn phng v chnh ng. xc nh s vt qu cn xem xt cc yu t c lin quan v tng quan lc lng, v cn bng gia phng tin, cch thc c s dng trong tn cng v phng v. C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut ca ngi gy thit hi, ngi b thit hi vi thit hi xy ra Li ca ngi b thit hi, ngi gy thit hi: nh phn tch, li ca ngi tn cng l hng n vic gy hi cho ngi phng v, do vy n khng phi l cn c phn nh trch nhim bi thng v do y khng phi l trng hp bi thng do nhiu ngi cng c li. Li ca ngi vt qa gii hn phng v chnh ng th hin v nhn thc i vi hu qu c th xy ra. Trong a phn trng hp th ngi phng v c v hnh vi nhng v v hu qu. Ni dungNgi gy thit hi do vt qu gii hn phng v chnh ng phi bi thng cho ngi b thit hi: mc bi thng l tan b thit hi v khng xem xt n mc li ca bn tn cng.Ghi ch:

Nu khng ri vo cc trng hp c th th p dng cc nguyn tc chung bi thng. BLDS khng nh ngha th no l phng v chnh ng.Rt kh xc nh th no l phng v cn thit. Ngi c hnh vi phng v phi chng minh nh mc cn thit. Chnh v th, nhng ngi thi hnh cng v rt ngi s dng v kh phng v.

C s l lun: 604 (hng dn ti NQ 03/2006), vn dng 4 cn c pht sinh trch nhim bi thng l lun, trong , cn c quan trng nht l mi quan h nhn qu gia hnh vi gy thit hi v nguyn nhn ca n.V d: v t v, A m cht B. Tuy nhin, mi quan h nhn qu gia li ca B (tn cng A) khng l nguyn nhn trc tip dn n ci cht ca B. Hin nay tn ti 3 quan im v mc bi thng 613. Tuy nhin, tinh thn ca lut php ( ch ca nh nc) l bi thng ton b.2. Bi thng thit hi trong trng hp vt qu yu cu ca tnh th cp thit 6142.1. Khi nim tnh th cp thit v vt qu yu cu ca tnh th cp thit

Tnh th cp thit l tnh th ca ngi v mun trnh mt nguy c ang thc t e do li ch ca Nh nc, ca t chc, quyn, li ch chnh ng ca mnh hoc ca ngi khc m khng cn cch no khc l phi gy mt thit hi nh hn thit hi cn ngn nga.C th d dng nhn thy nu nh trong trng hp phng v th ch c s tham gia ca 2 bn l bn tn cng v bn phng v th trong trng hp ny c c th s tham gia ca 3 bn khc nhau bao gm bn gy ra tnh th cp thit, bn gy thit hi v bn b thit hi.2.2. Cc iu kin pht sinh:

C thit xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho C hnh vi tri php lut: hnh vi gy ra thit hi vt qu yu cu ca tnh th cp thit: hnh vi ny th hin thng qua kh nng la chn ca ngui gy thit hi. Nu vic gy thit hi l khng th trch khi th trch nhim bi thng khng pht sinh. C mi quan h nhn qu gia hnh vi vt qu yu cu ca tnh th cp thit vi thit hi thc t xy ra Li: c hoc v nhng a phn cc trng hp l li v .2.3. Ni dung

Trong trng hp thit hi xy ra do vt qu yu cu ca tnh th cp thit th ngi gy thit hi phi bi thng phn thit hi xy ra do vt qu yu cu ca tnh th cp thit cho ngi b thit hi.V nh vy bn gy ra tnh th cp thit s phi bi thng phn thit hi do hnh vi ca mnh gy ra. Ni cch khc y l trng hp c bit ca vic bi thng khi nhiu ngi cng c li hoc l trng hp bi thng thit hi khi ngi b thit hi cng c li nu chnh anh ta l ngi gy ra tnh th cp thit ngha l anh ta t t mnh vo trong tnh hung c kh nng gy hi cho chnh mnh.Ghi ch:Hnh vi ny phi l s nh gi sai lm dn n vt qu yu cu ca tnh th cp thitLut giao thng quy nh ch phng tin phi lm ch phng tin trong mi trng hp (thuyn trng, phi cng khng bao gi ri b my bay, tu (thng thy trn film)3. Bi thng thit hi trong trng hp do ngi dng cht kch thch gy ra 6153.1. Khi nim cht kch thch

Khi nim cht kch thch c quy nh trong cc o lut khc nhau ban hnh nh Lut bo v, chm sc v gio dc tr em, Lut th dc, th thao c ni hm khc nhau. Ni cch khc mi ngnh lut c cch nhn khc nhau khi a ra khi nim cht kch thch. Chng hn cht kch thc trong th thao gip gia tng kh nng thi u mt cch khng lnh mnh v khng cng bng. Nh vy cn hiu khi nim ny theo BLDS l rt rng v khc hn vi khi nim cht kch thch m php lut cm s dng. C th din gii rng cht kch thch l cht c th gy nh hng n kh nng iu khin hnh vi v t dn n vic gy thit hi cho cc ch th khc.3.2. iu kin pht sinh:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn C hnh vi tri php lut C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra. Hnh vi ny c thit hi bi chnh ngi gy thit hi hoc l h qu dy chuyn t hnh vi tri php lut ca ngi khc. C th l vic mt ngi c dng cht kch thch a ngi khc vo tnh trng khng lm ch th phi bi thng cc thit hi do ngi dng cht kch thch gy ra. Li: Gy thit hi trong trng thi khng c hoc gim st nhn thc, iu khin, lm ch hnh vi ca mnh nhng vn b coi l c li: l do l ch ngi gy thit hi t t mnh vo trng thi thiu nhn thc . Trn c s l thuyt v vic cc c nhn phi t mnh chu trch nhim v hnh vi ca mnh m ch th gy thit hi sau khi dng cht kch thch vn phi t mnh chu trch nhim. Hnh thc li: c hoc v . Trong trng hp p ngi khc dng thuc th hnh vi ca ngi p buc l c nhng h thng v vi hu qu.4. Bi thng thit hi trong trng hp do ngi ca php nhn gy ra

4.1. Khi nim ngi ca php nhn

Ngi ca php nhn c hiu l tt c cc c nhn c quan h lao ng vi php nhn di hnh thc ny hay hnh thc khc, bao gm vic lao ng theo hp ng hay theo cc quy nh ca php lut v cng chc, vin chc. Chnh v nhng mi quan h ny m nhng c nhn c t trong s qun l hoc iu ng cng vic ca php nhn. iu ny lm tin v tr li cho cu hi ti sao php nhn phi bi thng khi ngi ca mnh gy ra thit hi. Hai iu lut k tip v bi thng thit hi ch l cc trng hp c th v c th ca quy nh ny. S c th gii th hin trong bn cht cng vic, lut iu chnh quan h gia php nhn vi ngi ca mnh v t dn n n s khc bit v c s pht sinh trch nhim bi thng cng nh cch thc han li.

4.2. Cc iu kin pht sinh:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn. C hnh vi tri php lut: hnh vi ca ngi ca php nhn khi thc hin nhim v m php nhn giao cho c coi l hnh vi ca php nhn v do php nhn c coi l ch th c hnh vi tri php lut. Vic xc nh ngi ca php nhn gy thc hin khi ang thc hin nhim v hay khng cn cn c vo thi gian c th v da vo cc c s m t quan h gia php nhn v ngi gy thit hi c xc lp (hp ng lao ng hay ni quy lm vic, phn cng cng vic hay vn bn y quyn, vn bn iu ng cng tc ) C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra Li: c hoc v : li trong trng hp ny l li suy an khi m php nhn khng thc hin tt vic qun l, s dng hay iu ng ngi ca mnh. 4.3. Ni dung:

Php nhn phi bi thng trc: iu ny xut pht t 2 lun im: (i) php nhn l ch th c kh nng kinh t cao hn ngi trc tip gy thit hi; (ii) vic bi thng ca php nhn m bo tnh kp thi v do em li li ch cho ngi b thit hi. Cn c vo mc li ca ngi vi phm, php nhn yu cu ngi gy ra thit hi hon li cho php nhn theo quy nh ca php lut.5. Bi thng thit hi trong trng hp do cn b, cng chc, ngi c thm quyn ca c quan tin hnh t tng gy ra 619 (c c th ha ti Lut trch nhim bi thng ca nh nc 2009)5.1. Khi nim:

Cn b cng chc theo Php lnh Cn b Cng chc: l nhng ngi c bu, b nhim, tuyn dng thc hin nhng cng vic nht nh trong cc c quan nh nc, trong t chc chnh tr, chnh tr x hi Cng v v thc thi cng v: l cc cng vic m cn b, cng chc c giao thc hin theo ng v tr m mnh c s dng v theo nhu cu ca c quan trc tip qun l. C quan tin hnh t tng: l cc c quan c thm quyn tin hnh mt trong cc giai an ca qu trnh t tng, bao gm c quan iu tra, vin kim st, ta n. Ngi c thm quyn ca c quan tin hnh t tng: Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, iu tra vin, Chnh n To n, Ph chnh n, Thm phn, Hi thm nhn dn, Th k To n, Vin trng Vin kim st, Ph vin trng, Kim st vin.5.2. iu kin:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, uy tn. C hnh vi tri php lut C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra Li: c hoc v 5.3. Ni dung

Phng thc bi thng cho ngi b thit hi: c quan trc tip qun l cn b cng chc s phi trc tip bi thng cho ngi b thit hi bng tin t ngn sch nh nc. Phng thc hon tr: ngi trc tip gy thit hi han tr theo quyt nh ca c quan ch qun cn c vo cc vn bn c lin quan.6. Bi thng thit hi cho ngi b oan do hot ng ca c quan tin hnh t tng hnh s gy ra 620 (c c th ha ti Lut trch nhim bi thng ca nh nc 2009). (Trnh by theo ni dung vn bn php lut: Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH ngy 17/3/2003 ca U ban thng v quc hi v bi thng thit hi cho ngi b oan do ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra)

Ghi chv Lut Trch nhim bi thng ca nh nc 2009:

Lut ch quy nh bi thng thit hi trong lnh vc hnh chnh m khng quy nh nu c quan lp php gay thit hi th phi bi thng. L do ny xut pht t vic thiu c s l lun

Tuy nhin, nh nc ch bi thng thit hi 1 s trng hp c th trong lnh vc hnh chnh, iu ny khng hp l.

7. Bi thng thit hi do ngi lm cng, ngi hc ngh gy ra

7.1. Khi nim:

Ngi lm cng: l ngi c thu mn theo hp ng hoc theo thng l lm cc cng vic thng c tnh n nh khng cao, thng khng c cc i hi nhiu v tay ngh cc c s kinh doanh sn xut quy m nh hoc ch n gin l lm vic theo thi v. Ngi ny vn chu s iu ng v qun l ca ch c s hoc ngi thu mn nhng mc rng buc l lng lo hn so vi php nhn. Ngi hc ngh: l ngi tham gia cc chng trnh o to ngh nghip ti cc c s c chc nng dy ngh hoc ch n gin hc ngh thng qua vic lm cng hng ngy. Trong qu trnh hc ngh ngi ny phi chu s qun l v iu ng cng vic c lin quan n vic hnh thnh cc k nng ngh nghip Ngi s dng ngi lm cng: khng phi l ch th c t cch php nhn, trong trng hp ngc li th p dng iu 618. i vi t chc dy ngh c t cch php nhn th khng p dng iu 618.7.2. iu kin:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho. C hnh vi tri php lut: l hnh vi xy ra khi ang thc hin cng vic c ngi s dng ngi lm cng giao cho hoc c ngi dy ngh yu cu thc hin trong qu trnh o to ngh. C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra Li: c hoc v 7.3. Ni dung:

Phng thc bi thng cho ngi b thit hi Phng thc hon trGhi ch: tp li xe m gy tai nn th ch c s tp li phi bi thng.

8. Bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra (hng dn ti NQ 03/2006)8.1. Khi nim

Ngun nguy him cao : cc phng tin giao thng vn ti c gii, h thng ti in, nh my cng nghip ang hot ng, v kh, cht n, cht chy, cht c, cht phng x, th d. Theo NQ03 hng dn th xc nh ngun nguy him cao cn phi cn c vo khon 1 iu 623 BLDS v vn bn quy phm php lut khc c lin quan hoc quy nh ca c quan nh nc c thm quyn v lnh vc c th . V d: xc nh phng tin giao thng c gii ng b th phi cn c vo Lut giao thng ng b. Theo quy nh ti im 13 iu 3 Lut giao thng ng b th phng tin giao thng c gii ng b gm xe t, my ko, xe m t hai bnh, xe m t ba bnh, xe gn my v cc loi xe tng t, k c xe c gii dng cho ngi tn tt.

iu 632 ch thun ty lit k cc ti sn v phng tin c th c coi l ngun nguy him cao nhng khng nu ra bn cht. C th ni ngun nguy him cao l cc ti sn phng tin ngm cha kh nng gy ra nguy him trong qu trnh tn ti, s dng hay vn hnh mc cao m con ngi khng kim sat mt cch tuyt i (chng hn phng tin lu thng c gii, ni hi, th d d c thun ha trong rp xic ) Ch s hu, ngi qun l ngun nguy him cao : l ngi c quyn ca ch s hu hoc c quyn khi thc trc tip cc li ch ca ti sn hay phng tin. Chng hn i vi ng dy ti in trong nh th ch nh l ch s hu v phi chu trch nhim i vi cc s c c th xy ra. 8.2. Cc cn c pht sinh:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho. S kin gy ra thit hi l tri php lut C mi quan h nhn qu gia hot ng ngun nguy him cao vi thit hi xy ra y l lai trch nhim khng i hi yu t li. Nguyn l ca iu ny l ch do khng th kim sat c tuyt i kh nng gy hi nn khng ai khc ngai ch s hu, ngi qun l hp php l ngi phi gnh chu cc ri ro v chnh h l ngi c hng li t cc ngun nguy him cao . Theo NQ03 th ch s hu ang chim hu, s dng ngun nguy him cao l ang thc hin mi hnh vi theo ch ca mnh nm gi, qun l ngun nguy him cao , c quyn khai thc cng dng, hng hoa li, li tc t ngun nguy him cao .8.3. Xc nh ngi phi chu trch nhim bi thng thit hi

Ch s hu: chu trch nhim nu (i) trc tip qun l, khai thc ngun nguy him cao , (ii) c li trong vic ngun nguy him cao b chin hu hay s dng tri php lut, trong trng hp ny trch nhim l lin i. Ngi c giao chim hu, s dng ngun nguy him cao : cn lu vic giao vi vic c phn cng qun l ti sn theo s iu ng. Ngi chim hu, s dng bt hp php ngun nguy him cao : chu trch nhim ring r nu han tan do li ca h v nu ch s hu cng c li th pht sinh trch nhim lin i.Ghi ch:

Lut khng quy nh th no l ngun nguy him cao m s dng phng php lit k. Ngoi ra, chnh xc, cn phi tham chiu cc ngun lut khc lm r ngun nguy him cao (xe, v kh, th d, cht n)8.4. Cc trng hp khng phi chu trch nhim bi thng thit hi Do li c ca ngi b thit hi Trong trng hp bt kh khng hoc tnh th cp thit, tr trng hp php lut c quy nh khc 9. Bi thng thit hi do sc vt gy ra

9.1. Cc cn c pht sinh:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho. Hnh vi gy thit hi l hnh vi tri php lut: th hin di dng hnh ng hoc khng hnh ng trong vic qun l, s dng sc vt. Nu sc vt c lit k vo dng th d th p dng iu 623. C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra Li: + Ch s hu:+ Ngi qun l, s dng sc vt

+ Ngi chim hu, s dng tri php lut

+ Ngi th ba

Khc vi ngun nguy him cao , iu 625 khng cp n trng hp chu trch nhim lin i m c s quy nh rnh mch v trch nhim ring r ca tng ch th trong tng trng hp. Quy nh ny xem ra thiu hp l v cn c chnh sa theo hng ca iu 623.9.2. Ni dung:

Ch s hu sc vt phi bi thng thit hi do sc vt gy ra cho ngi khc; nu ngi b thit hi hon ton c li trong vic lm sc vt gy thit hi cho mnh th ch s hu khng phi bi thng. Trong trng hp ngi th ba hon ton c li lm cho sc vt gy thit hi cho ngi khc th ngi th ba phi bi thng thit hi; nu ngi th ba v ch s hu cng c li th phi lin i bi thng thit hi. Trong trng hp sc vt b chim hu, s dng tri php lut gy thit hi th ngi chim hu, s dng tri php lut phi bi thng;

Trong trng hp sc vt th rng theo tp qun m gy thit hi th ch s hu sc vt phi bi thng theo tp qun nhng khng c tri php lut, o c x hi.

10. Bi thng thit hi do cy ci, nh ca, cng trnh xy dng gy ra

10.1. Cc cn c pht sinh:

C thit hi xy ra trn thc t: ti sn, tnh mng, sc kho. Hnh vi gy thit hi l hnh vi tri php lut: th hin di dng hnh ng hoc khng hnh ng trong vic qun l, s dng cy ci, nh ca, cng trnh xy dng. C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra. Li: c hoc v 10.2. Ni dung:

Ch s hu phi bi thng thit hi do cy ci , gy gy ra, tr trng hp thit hi xy ra hon ton do li ca ngi b thit hi hoc do s kin bt kh khng. Nh vy vic bi thng ch b hp trong vic cy ci gy va do nu cy ci gy sp l cng trnh xy dng hay nh hng n kh nng canh tc ca vng t ln cn th ch c th p dng vic bi thng theo nguyn tc chung m khng cn p dng iu 626. Ch s hu, ngi c ch s hu giao qun l, s dng nh ca, cng trnh xy dng khc phi bi thng thit hi, nu nh ca, cng trnh xy dng khc b sp , h hng, st l gy thit hi cho ngi khc, tr trng hp thit hi xy ra hon ton do li ca ngi b thit hi hoc do s kin bt kh khng.

11. Bi thng thit hi do xm phm thi th, m m

11.1. Khi nim:

Xm phm thi th Xm phm m m11.2. Cc iu kin pht sinh:

C thit hi xy ra: thit hi vt cht v thit hi do tn tht v tinh thn Hnh vi gy thit hi l hnh vi tri php lut C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra. Li: c hoc v 11.3. Ni dung:

BTTH v vt cht

BTTH v tinh thn trong trng hp xm phm thi th

12. Bi thng thit hi do vi phm quyn li ca ngi tiu dng.

12.1. Khi nim:

Ngi tiu dng: l ngi mua, s dng hng ho, dch v cho mc ch tiu dng sinh hot ca c nhn, gia nh v t chc Quyn li ngi tiu dng: c cc quyn li theo quy nh ca Php lnh Bo v ngi tiu dng. Ngi sn xut i l, ngi phn phi. Mi quan h gia cc ch th nu trn 12.2. Cc iu kin pht sinh:

C thit hi xy ra v: ti sn, tnh mng, sc kho Hnh vi gy thit hi l hnh vi tri php lut C mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut vi thit hi xy ra. Li: c hoc v 12.3. Ni dung:

C nhn, php nhn, ch th khc sn xut, kinh doanh khng bo m cht lng hng ho m gy thit hi cho ngi tiu dng th phi bi thng. Lut khng cp n vic bi thng khi ngi ti dng s dng dch v khng t cht lng.Ghi ch:

- iu 616. Bi thng thit hi do nhiu ngi cng gy raLi bao nhiu bi thng by nhiu. Nu khng xc nh c li th mi ngi bi thng phn bng nhau. Ngi b thit hi c quyn ch nh 1 trong nhng ngi gy thit hi bi thng cho mnh.

V d: A v B ch nhau i tr th. A m nn nhn cht. Tuy B c tham gia ch A nhng theo thy, ch c A phi bi thng cho gia nh nn nhn.

- iu 617. Bi thng thit hi trong trng hp ngi b thit hi c liA bng trn l ng lm ni ch ca B (bn trn l ng). A v B u vi phm hnh chnh, tuy nhin, vic vi phm hnh chnh ca A khng l nguyn nhn dn n vic ni ch ca B.V ch ca ngi bnh mun cht chm dt s au n do bnh tt, A mua gip thuc chut v gip vo ming ngi bnh. Kt qu l ngi bnh c toi nguyn cht ( ch ca ngi bnh). Trng hp ny theo thy khng th p dng 617, v A phi bi thng ton b.iu 621. Bi thng thit hi do ngi di mi lm tui, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy ra trong thi gian trng hc, bnh vin, t chc khc trc tip qun lTy trng hp m nh trng bi thng c trng hp hc sinh gy thit hi trn ng n trng/v nh.

:PAGE 5/16