bai giang lap va quan tri du an

ContentsCh¬ng 1.....................................................................................1Tæng quan vÒ lËp dù ¸n ®Çu t..................................................1

1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t vµ ®Çu t ph¸t triÓn.......................................................................................1

1.1.1. §Çu t ph¸t triÓn......................................................11.2. Tr×nh tù, néi dung nghiªn cøu vµ c«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t.......................................................12

1.2.2. C«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t..........161.3. Nghiªn cøu çc c¨n cø chñ yÕu h×nh thµnh dù ¸n ®Çu t...................................................................................20

1.3.1. Nghiªn cøu çc ®iÒu kiÖn vÜ m« ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t.........201.3.2. Nghiªn cøu thÞ trêng..........................................241.3.3. Dù b¸o cung cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n trong t¬ng lai.......................................................28

Ch¬ng 2. Néi dung vµ çc khÝa c¹nh nghiªn cøu khi lËp dù ¸n.......................................................................................40

2.1. Néi dung nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n..............................................................................................40

2.1.1. VÞ trÝ vµ yªu cÇu cña nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt.................................................................................402.1.2. Néi dung nghiªn cøu kü thuËt...........................40

2.2. Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi dù ¸n ®Çu t. 432.2.1. Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu x· héi cña dù ¸n...................................................................432.2.2. X¸c ®Þnh gi¸ trong ph©n tÝch kinh tÕ x· héi dù ¸n.................................................................................44

Ch¬ng 3......................................................................................ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t......................................47

3.1. Môc ®Ých, vai trß vµ yªu cÇu cña ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t.............................................................47

3.1.1. Môc ®Ých cña ph©n tÝch tµi chÝnh................473.1.2.Vai trß cña ph©n tÝch tµi chÝnh.......................473.1.3. Yªu cÇu cña ph©n tÝch tµi chÝnh....................47

3.2. Mét sè vÊn ®Ò cÇn xem xÐt khi tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t..............................................47

3.2.1. Gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn...................................473.2.2.C«ng thc tÝnh chuyÓn çc kho¶n tiÒn ph¸t sinh trong çc thêi ®oµn cña thêi kú ph©n tÝch vÒ cïng mét mÆt b»ng thêi gian ë hiÖn t¹i hoÆc t¬ng lai

1

(®Çu thêi kú ph©n tÝch hay cuèi thêi kú ph©n tÝch)...........................................................................................493.2.3. X¸c ®Þnh tû xuÊt r vµ lùa chän thêi ®iÓm tÝnh to¸n trong ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n........................50

3.3. Néi dung ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n.....................533.3.1. X¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t vµ c¬ cÊu nguån vèn cña dù ¸n......................................................533.3.2. LËp b¸o ço tµi chÝnh dù kiÕn cho tõng n¨m..543.3.3. Çc chØ tiªu ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t............................................................................................543.3.4. §¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh...........55

3.4. So s¸nh lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t...........................553.4.1. So s¸nh lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t trªn ph¬ng diÖn tµi chÝnh................................................................55

Chương 4: THẨM ĐỊNH DỰ ÁN....................................................564.1. Kh¸i niÖm, môc ®Ých vµ yªu cÇu cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t.........................................................................56

4.1.1. Kh¸i niÖm.............................................................564.2. C¨n cø tiÕn hµnh thÈm ®Þnh..................................57

4.2.2. C¨n cø ph¸p lý:.....................................................584.2.3. Çc tiªu chuÈn, quy ph¹m vµ çc ®Þnh møc trong tõng lÜnh vùc kinh tÕ, kü thuËt cô thÓ...........584.2.4. Çc quy íc th«ng lÖ quèc tÕ...............................58

4.3. Ph¬ng ph¸p thÈm ®Þnh...........................................584.3.1. ThÈm ®Þnh theo tr×nh tù.................................584.3.2. Ph¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu çc chØ tiªu. . .584.3.3. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y.......................594.3.4. Ph¬ng ph¸p dù b¸o..............................................594.3.5. Ph¬ng ph¸p triÖt tiªu rñi ro..............................59

4.4. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n......................................604.4.1. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh ph¸p lý cña dù ¸n........604.4.2. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh thÞ trêng cña dù ¸n....604.4.3. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh kü thuËt........................604.4.4. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n....614.4.5. ThÈm ®Þnh vÒ çc chØ tiªu kinh tÕ – x· héi cña dù ¸n.................................................................................61

4.5. Tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n.......................................624.5.1. ThÈm quyÒn thÈm ®Þnh dù ¸n.........................624.5.2. Quy tr×nh tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n..............62

CHƯƠNG 5....................................................................................MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ĐẤU THẦU TRONG CÁC DỰ ÁN.....63

5.1. Kh¸i niÖm vµ vai trß ®Êu thÇu, gãi thÇu...............635.1.1. Kh¸i niÖm..............................................................635.1.2. Vai trß cña ®Êu thÇu..........................................63

2

5.1.3. Gãi thÇu................................................................655.2. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu vµ ph¬ng thøc ®Êu thÇu.....................................................................................66

5.2.1. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu...........................665.2.2. Ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Êu thÇu......................68

5.3. LËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét dù ¸n ®Çu t.......695.3.1. Vai trß vµ c¨n cø lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét DADT.........................................................................695.3.2.Tr×nh tù vµ néi dung çc bíc lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét dù ¸n ®Çu t.............................................69

5.4.Tr×nh tù çc bíc thùc hiÖn ®Êu thÇu ®èi víi mét gãi thÇu...............................................................................70

5.4.1. ChuÈn bÞ ®Êu thÇu............................................705.4.2. Thùc hiÖn ®Êu thÇu :.........................................73

5.5. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu vµ lùa chän nhµ thÇu.............................................................................74

5.5.1. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu t vÊn........................................................................745.5.2 Ph¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së chÊt lîng vµ chi phÝ hîp lý nhÊt........................................................................765.5. 2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu x©y l¾p..................................................................775.5.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu cung cÊp hµng hãa...............................................785.5. 4. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu EPC hay nhµ thÇu thùc hiÖn dù ¸n.....................80

Chương 6:......................................................................................TỔ CHỨC QUẢN TRỊ THỰC HIỆN DỰ ÁN....................................81

6.1.S¬ ®å tæ chøc bé m¸y...............................................816.1.1. Nguyªn t¾c bè trÝ s¬ ®æ tæ chøc bé m¸y.....816.1.2. Mét sè s¬ ®å tæng qu¸t thêng dïng................81

6.2. Çc cÊp qu¶n trÞ........................................................826.2.1. CÊp l·nh ®¹o.........................................................826.2.2. CÊp ®iÒu hµnh....................................................836.2.3. CÊp thõa hµnh.....................................................84

6.3. Dù kiÕn sè lîng, chÊt lîng vµ l¬ng cña çn bé c«ng nh©n....................................................................................846.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh sè lîng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt......................................................................................84

6.4.1. Ph¬ng ph¸p dùa vµo ®Þnh møc thêi gian hoÆc ®Þnh møc s¶n lîng.........................................................846.4.2. Ph¬ng ph¸p dùa vµo ®Þnh møc ®øng m¸y:. . .85

6.5. Dù kiÕn vÒ ®µo t¹o...................................................86

3

6.6. C¬ cÊu nh©n viªn, tiÒn l¬ng vµ kinh phÝ ®µo t¹o..............................................................................................86

6.6.1. C¬ cÊu nh©n viªn................................................866.6.2. Dù kiÕn møc l¬ng b×nh qu©n cña çc lo¹i nh©n viªn........................................................................866.6.3. Møc l¬ng tèi thiÓu, tèi ®a.................................876.6.4. TÝnh to¸n quü l¬ng hµng n¨m..........................876.6.5. Ph¬ng thøc tuyÓn dông vµ ®µo t¹o.................876.6.6. Chi phÝ ®µo t¹o hµng n¨m.................................87

Ch¬ng 7: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n........887.1. Kh¸i niÖm, néi dung cña qu¶n lý dù ¸n..................88

7.1.1. Kh¸i niÖm qu¶n lý dù ¸n.....................................887.1.2. Néi dung c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n..................907.2.1. Néi dung kÕ ho¹ch tæng hîp qu¶n lý dù ¸n.....937.2.2. Lùa chän m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n.......967.2. 3. KÕ ho¹ch qu¶n lý ph¹m vi dù ¸n.......................997.2.4. KÕ ho¹ch thêi gian vµ tiÕn ®é dù ¸n.............100

5. KÕ ho¹ch qu¶n lý nguån lùc dù ¸n......................................1017.3. Gi¸m s¸t dù ¸n...........................................................105

7.3.1. Gi¸m s¸t dù ¸n....................................................1057.3.2. §¸nh gi¸ dù ¸n.....................................................109

Ch¬ng 1Tæng quan vÒ lËp dù ¸n ®Çu t

1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t vµ ®Çu t ph¸t triÓn1.1.1. §Çu t ph¸t triÓn* Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t vµ ®Çu t ph¸t triÓn

§Çu t lµ sù hy sinh çc nguån lùc (nguån lùc tiÒn, tµi nguyªn

thiªn nhiªn, søc lao ®éng vµ trÝ tuÖ…) ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh

çc ho¹t ®éng nh»m thu ®îc çc kÕt qu¶ (kÕt qu¶ ®¹t ®îc lµ

sù gia t¨ng vÒ tµi s¶n, vËt chÊt, tµi s¶n tµi chÝnh hoÆc tµi s¶n

trÝ tuÖ vµ nguån nh©n lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm viÖc víi

4

n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n cho nÒn kinh tÕ vµ cho toµn x·

héi) thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai.

* Vai trß cña ®Çu t ph¸t triÓn

- Trªn gãc ®é vÜ m«

§Çu t lµ nh©n tè quan träng t¸c ®éng ®Õn t¨ng trëng vµ

ph¸t triÓn kinh tÕ

VÒ mÆt lý luËn, hÇu hÕt çc t tëng, m« h×nh vµ lý thuyÕt vÒ

t¨ng trëng kinh tÕ ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp thõa nhËn

®Çu t vµ viÖc tÝch lòy vèn cho ®Çu t lµ mét nh©n tè quan

träng cho viÖc gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô

cho nÒn kinh tÕ. Tõ çc nhµ Kinh tÕ cæ ®iÓn nh Adam Smith

trong cuèn “Cña c¶i cña çc d©n téc” ®· cho r»ng “vèn ®Çu t

lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chñ yÕu cña sè lao ®éng h÷u dông vµ

hiÖu qu¶”. ViÖc gia t¨ng quy m« vèn ®Çu t sÏ gãp phÇn quan

träng trong viÖc gia t¨ng s¶n lîng quèc gia vµ s¶n lîng b×nh

qu©n cho mçi lao ®éng. Sang thÕ kû XX, nhiÒu t¸c gi¶ cña çc

lý thuyÕt vµ m« h×nh t¨ng trëng nh Nurkse, Arthur, Lewis, hay

Rosenstein-Rodan, Hirschman ®Òu ®¸nh gi¸ vai trß cña nhµ

®Çu t cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn

cña çc quèc gia. M« h×nh kinh tÕ ®· häc cña Harrod-Domar

vÒ møc t¨ng trëng kinh tÕ

5

§Çu t

§Çu t trùc tiÕp §Çu t gi¸n tiÕp

§Çu t dÞch chuyÓn

§Çu t ph¸t triÓn

§TTT: Ng êi bá vèn trùc tiÕp qu¶n lý - §T dÞch chuyÓn: Bá vèn nh»m dÞch chuyÓn së h÷u gi¸ trÞ tµi s¶n mµ kh«ng gia t¨ng vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n - §T ph¸t triÓn: lµ mét ph ¬ng thøc cña ®Çu t trùc tiÕp. Ho¹t ®éng ®Çu t nµy nh»m duy tr× vµ t¹o ra n¨ng lùc míi trong s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ sinh ho¹t ®êi sèng cña x· héi.

G =Y

=Y K

=1 I

Y Y K ICOR Y

Y =

1

IICO

R

Y: Møc gia t¨ng s¶n lîng

K: Møc gia t¨ng vèn ®Çu t

I: Møc ®Çu t thuÇn

K: Tæng quy m« vèn cña nÒn kinh tÕ

Y: Tæng s¶n lîng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n

ICOR: hÖ sè gia t¨ng vèn - s¶n lîng (Increametal Capital -

Output Ratio)

Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t vµ t¨ng trëng thÓ hiÖn còng rÊt

râ nÐt trong qu¸ tr×nh ®æi míi më cöa nÒn kinh tÕ cña níc ta

trong thêi gian qua. Víi chÝnh s¸ch ®æi míi, c¸c nguån vèn

®Çu t trong vµ ngoµi níc ngµy cµng ®a d¹ng hãa vµ gia t¨ng

vÒ quy m«, tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ®¹t ®îc còng

rÊt tháa ®¸ng. Cuéc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®¹i bé

phËn d©n c ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn.

§Çu t t¸c ®éng ®Õn sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ

Th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Çu t Nhµ níc cã thÓ

can thiÖp trùc tiÕp nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n bæ vèn, kÕ

ho¹ch ho¸, x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t hoÆc ®iÒu tiÕt

gi¸n tiÕp th«ng qua chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông, l·i suÊt ng©n

hµng ®Ó x¸c lËp vµ ®Þnh híng c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lý

®¶m b¶o ph¸t triÓn x· héi.

Khi Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®Çu t hîp lý sÏ t¹o ®µ cho sù t¨ng tr-

ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tû träng ph©n bæ vèn

cho c¸c ngµnh kh¸c nhau sÏ mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ

kh¸c nhau. Vèn ®Çu t ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu

vïng còng nh ¶nh hëng chung ®Õn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ

chung cña c¶ nÒn kinh tÕ.

6

§Çu t t¸c ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc khoa häc c«ng nghÖ

cña ®Êt níc.

§Çu t vµ ®Æc biÖt lµ ®Çu t ph¸t triÓn trùc tiÕp t¹o míi vµ c¶i

t¹o chÊt lîng, n¨ng lùc s¶n xuÊt, phôc vô cña nÒn kinh tÕ vµ çc

®¬n vÞ c¬ së. ChÝnh v× vËy, ®Çu t còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn

tiªn quyÕt ®Ó cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn, n©ng cao

n¨ng lùc c«ng nghÖ cña quèc gia. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t

nguån vèn ®îc ph©n bæ cho c¬ cÊu khoa häc kü thuËt, m¸y

mãc thiÕt bÞ, ®Çu t víi nguån vèn FDI g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn

giao c«ng nghÖ, ®æi míi ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o

nhiÒu ngµnh, nghÒ, lÜnh vùc khoa häc míi nh c«ng nghÖ vËt

liÖu, y häc, c«ng nghÖ phÇn mÒm…

§Çu t võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung võa t¸c ®éng ®Õn

tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ.

Nh chóng ta ®· biÕt tæng cÇu nÒn kinh tÕ cã sù phô thuéc vµo

tæng cung b»ng m« h×nh biÓu thøc: AD = C + I + G + X - M.

Ph©n tÝch m« h×nh:

Trong giao dÞch ng¾n h¹n

Do vËy, khi I thay ®æi sÏ t¸c ®éng lµm AD, tuy nhiªn sù t¸c

®éng cña I ®Õn AD chØ mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n.

Khi tæng cung cha thay ®æi, sù gia t¨ng cña I sÏ lµm

thay ®æi tæng cÇu mét s¶n lîng lµ AD vµ gi¸ c¶ cña çc yÕu

tè ®Çu vµo.

Trong giao dÞch dµi h¹n:

Khi thµnh qu¶ cña sù ®Çu t ®· ®îc huy ®éng vµ ph¸t huy

t¸c dông, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô gia t¨ng th×

tæng cung còng sÏ t¨ng lªn. Khi ®ã s¶n lîng tiÒm n¨ng sÏ t¨ng

vµ ®¹t møc c©n b»ng trong ki gi¸ c¶ cña çc s¶n phÈm sÏ cã xu

híng gi¶m xuèng ===> S¶n lîng gia t¨ng, gi¸ c¶ gi¶m sÏ kÝch

thÝch tiªu dïng vµ ho¹t ®éng cung øng cña nÒn kinh tÕ.

- Trªn gãc ®é vi m«

§Çu t lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn

cña çc c¬ së s¶n xuÊt cung øng vµ cña c¶ çc ®¬n vÞ ho¹t

®éng c«ng Ých. §Ó t¹o dùng vµ tån t¹i th× çc ®¬n vÞ nµy ph¶i

7

trang bÞ nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ thùc hiÖn çc chi phÝ

®Ó duy tr×, sö dông …§©y còng chÝnh lµ biÓu hiÖn cô thÓ

cña ho¹t ®éng ®Çu t.

§èi víi çc c¬ së ®ang ho¹t ®éng, khi c¬ së vËt chÊt kü thuËt

cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a hoÆc thay thÕ

míi … nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho çc c¬ së nµy thÝch øng víi m«i

trêng ho¹t ®éng. Vµ ®©y còng chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Çu t

nh»m t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt.

* Nguån vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn

- Nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn trªn gãc ®é vÜ m«

Vèn ®Çu t lµ mét nguån lùc quan träng cho ho¹t ®éng ®Çu t.

§øng trªn gãc ®é vÜ m«, nguån h×nh thµnh vèn ®Çu t ph¸t

triÓn bao gåm nguån vèn trong níc vµ nguån vèn níc ngoµi.

Nguån vèn trong níc: §îc h×nh thµnh tõ viÖc tÝch luü cña nÒn

kinh tÕ (gåm Nhµ níc vµ d©n doanh) bao gåm:

- Nguån vèn ®Çu t Nhµ níc bao gåm: Vèn ng©n s¸ch, nguån

vèn tÝn dông ®Çu t ph¸t triÓn cña Nhµ níc vµ nguån vèn ®Çu

t cña doanh nghiÖp Nhµ níc (ChiÕm tû träng lín do toµn bé cña

c¶i vËt chÊt, ®iÒu tiÕt lu th«ng lµ do Nhµ níc)

- Nguån vèn d©n doanh: PhÇn tÝch luü cña d©n c, Doanh

nghiÖp d©n doanh... ®îc ®a vµo t¸i s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn

8

Nguån vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn

Gãc ®é vÜ m« Gãc ®é vi m«

Nguån

trong n íc

Nguån n

ícngoµi

Nguån tù tµitrî

Nguån tµi trî

bªn ngoµi

çc ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn, më réng quy m« s¶n xuÊt...

(Thu håi gi¸ trÞ ®Çu t, gia t¨ng cña ®Çu t, gi¸ trÞ khÊu hao...)

Nguån níc ngoµi: Bao gåm nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc

(ODF) vµ (ODA), FDI... nguån tÝn dông cña çc tæ chøc níc

ngoµi, tæ chøc phi chÝnh phñ...

- Nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn trªn gãc ®é vi m«

Nguån tù tµi trî: Bao gåm vèn chñ së h÷u, thu nhËp gi÷ l¹i ®Ó

t¸i ®Çu t (sau khi ph©n phèi l·i), khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh...

Nguån tµi trî tõ bªn ngoµi: Bao gåm nguån tµi trî gi¸n tiÕp qua

trung gian tµi chÝnh, ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông... vµ nguån

tµi trî trùc tiÕp nh thÞ trêng chøng kho¸n, thÞ trêng tÝn dông

thuª mua... tµi trî tõ viÖc mua b¸n giao dÞch th¬ng m¹i.

= KÕt luËn: Tuú thuéc vµo tõng ®¬n vÞ cô thÓ mµ c¬ cÊu

vµ ®Æc trng cña vèn cã thÓ kh¸c nhau. §èi víi çc c¬ së ho¹t

®éng phóc lîi c«ng céng th× vèn ®Çu t cã thÓ lµ do ng©n s¸ch

cÊp, tõ nguån vèn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i trù tiÕp cho c¬ së vµ

vèn tù cã cña ®¬n vÞ. §èi víi çc ®¬n vÞ quèc doanh th× vèn

®Çu t ph¸t triÓn lµ çc nguån tµi trî tõ vèn vay, vèn liªn doanh

liªn kÕt...

1.1.2. Dù ¸n ®Çu t

* Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng ®Çu t theo

dù ¸n.

§Çu t ph¸t triÓn cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña

mét quèc gia nh»m t¹o ra vµ duy tr× sù ho¹t ®éng cña c¬ së

vËt chÊt, kü thuËt cña nÒn kinh tÕ nã g¾n liÒn víi sù vËn ®éng

ph¸t triÓn doanh nghiÖp. §èi víi çc c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh

dÞch vô ho¹t ®éng ®Çu t lµ mét bé phËn trong ho¹t ®éng s¶n

xuÊt kinh doanh nh»m t¨ng thªm c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn

cã vµ v× thÕ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh

dÞch vô cña çc doanh nghiÖp.

Ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi

çc lo¹i h×nh kinh tÕ ®ã lµ:

- Ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn ®ßi hái mét sè vèn lín vµ

n»m khª ®äng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t.

9

- Ho¹t ®éng ®Çu t cã tÝnh chÊt l©u dµi ®îc thÓ hiÖn qua thêi

gian thùc hiÖn, thêi gian cÇn ho¹t ®éng ®Ó thu håi ®ñ sè vèn

®· bá ra. Do ®ã, kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch

cùc vµ tiªu cùc cña çc yÕu tè kh«ng æn ®Þnh vÒ tù nhiªn, x·

héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ…

- KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè

kh«ng æn ®Þnh theo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña kh«ng

gian.

- Çc thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t mang tÝnh chÊt

®¬n chiÕc vµ ®éc ®¸o, gi¸ trÞ sö dông l©u dµi nh V¹n Lý Tr-

êng Thµnh, Kim Tù Th¸p, Nhµ thê La M· ë R«Ma…

- Çc c«ng tr×nh x©y dùng chÞu t¸c ®éng cña m«i trêng kinh

tÕ, ph¸p lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thÓ chÕ, quy ho¹ch.

== KÕt luËn: §Ó ®¶m b¶o cho ®Çu t tiÕn hµnh thuËn lîi, ®¹t

®îc môc tiªu mong muèn, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ th× tríc khi

®Çu t ph¶i xem xÐt vµ tÝnh to¸n toµn diÖn çc khÝa c¹nh cña

thÞ trêng, kinh tÕ kü thuËt, kinh tÕ tµi chÝnh. Qu¸ tr×nh xem

xÐt vµ ®¸nh gi¸ ph¶i ®îc so¹n th¶o, tr×nh bµy, ®o lêng gi¸ trÞ,

thêi gian, chi phÝ thùc hiÖn dù ¸n.

* Kh¸i niÖm vµ c«ng dông cho dù ¸n ®Çu t.

a/ Kh¸i niÖm:

VÒ mÆt h×nh thøc: Dù ¸n ®Çu t lµ tËp hîp hå s¬, tµi liÖu

tr×nh bµy mét çch chi tiÕt, cã hÖ thèng çc ho¹t ®éng vµ chi

phÝ theo mét kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ vµ thùc

hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Þnh trong t¬ng lai.

Gãc ®é qu¶n lý: Dù ¸n ®Çu t lµ mét c«ng cô qu¶n lý viÖc sö

dông vèn, vËt t, lao ®éng, thêi gian ®Ó t¹o ra çc kÕt qu¶ tµi

chÝnh, kinh tÕ x· héi trong mét thêi gian dµi.

Gãc ®é kÕ ho¹ch ho¸: Dù ¸n ®Çu t lµ mét c«ng cô thÓ hiÖn

nh÷ng kÕ ho¹ch chi tiÕt cña mét c«ng cuéc ®Çu t s¶n xuÊt,

10

kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lµm tiÒn ®Ò cho çc quy

®Þnh ®Çu t vµ tµi trî.

VÒ néi dung: Dù ¸n ®Çu t lµ tæng thÓ çc ho¹t ®éng vµ chi

phÝ cÇn thiÕt, ®îc bè trÝ theo kÕ ho¹ch chÆt chÏ víi lÞch tr×nh

vµ thêi gian ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh ®Ó t¹o míi, më réng, c¶i t¹o

nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn ý ®Þnh t¬ng

lai.

Thµnh phÇn chÝnh cña dù ¸n gåm 4 phÇn

Môc tiªu cña dù ¸n:

- Môc tiªu ph¸t triÓn thÓ hiÖn sù ®ãng gãp cña dù ¸n vµo viÖc

thùc hiÖn çc môc tiªu chung cña mét quèc gia mang l¹i lîi Ých

kinh tÕ x· héi

- Môc tiªu trùc tiÕp cña chñ ®Çu t tøc lµ lîi Ých thu ®îc khi chñ

®Çu t tham gia thùc hiÖn dù ¸n.

Çc kÕt qu¶: KÕt qu¶ cô thÓ, cã thÓ ®Þnh lîng ®îc t¹o ra tõ çc

ho¹t ®éng kh¸c nhau cña dù ¸n. §©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt

®Ó thùc hiÖn ®îc çc môc tiªu cña dù ¸n.

Çc ho¹t ®éng: Nh÷ng nhiÖm vô hay hµnh ®éng ®Ó thùc hiÖn

dù ¸n t¹o ra kÕt qu¶ ®îc lËp, tÝnh, biÓu ®¹t thµnh chuçi hµnh

®éng hay nãi çch kh¸c ®ã lµ kÕ h¹ch lµm viÖc cña dù ¸n.

Çc nguån lùc: VËt chÊt, tµi chÝnh, con ngêi...

b/ C«ng dông cña dù ¸n:

- §èi víi çc c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ çc ®Þnh chÕ tµi

chÝnh: Dù ¸n ®Çu t lµ c¬ së ®Ó thÈm tra cÊp giÊy chøng nhËn

®Çu t, thÈm ®Þnh ®Ó chÊp thuËn sö dông vèn cña nhµ níc vµ

ra quyÕt ®Þnh ®Çu t quyÕt ®Þnh tµi trî vèn cho dù ¸n.

- §èi víi chñ ®Çu t:

+ Dù ¸n ®Çu t lµ c¨n cø quan träng nhÊt ®Ó quyÕt ®Þnh bá

vèn ®Çu t.

+ Dù ¸n ®Çu t lµ c¬ së ®Ó xin phÐp ®îc ®Çu t vµ cÊp giÊy

phÐp ho¹t ®éng

+ Dù ¸n ®Çu t lµ c¬ së ®Ó xin phÐp ®îc nhËp khÈu m¸y mãc

thiÕt bÞ, xin hëng çc kho¶n u ®·i trong ®Çu t.

11

+ Lµ ph¬ng tiÖn ®Ó t×m çc ®èi t¸c trong vµ ngoµi níc liªn

doanh bá vèn ®Çu t.

+ Lµ ph¬ng tiÖn thuyÕt phôc çc tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông

tµi trî hoÆc cho vay vèn.

+ Lµ c¨n cø quan träng ®Ó xem xÐt lîi Ých, tr¸ch nhiÖm,

nghÜa vô gi÷a çc bªn tham gia.

* Çc ®Æc trng cña dù ¸n ®Çu t:

- Dù ¸n cã môc ®Ých, môc tiªu râ rµng

- Dù ¸n cã chu kú ph¸t triÓn riªng vµ thêi gian tån t¹i h÷u

h¹n.

- Dù ¸n cã sù tham gia cña nhiÒu bªn nh: Chñ ®Çu t, nhµ

thÇu, c¬ quan cung cÊp dÞch vô trong ®Çu t, c¬ quan qu¶n lý

nhµ níc.

- S¶n phÈm cña dù ¸n mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, ®éc

®¸o.

- M«i trêng ho¹t ®éng cña dù ¸n mang tÝnh chÊt phøc hîp: chÞu

sù kiÓm so¸t bëi nhiÒu c¬ quan h÷u quan kh¸c nhau.

- Dù ¸n mang tÝnh bÊt ®Þnh vµ rñi ro cao, do ®Æc ®iÓm

mang tÝnh dµi h¹n cña ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn.

12

* Ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t

- Theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt: Dù ¸n chia theo chiÒu réng vµ chia theo chiÒu s©u. ChiÒu réng ph¸t triÓn

vÒ khèi lîng ph¹m vi dù ¸n, chiÒu s©u thêng ®ßi hái khèi lîng c«ng viÖc Ýt h¬n, thêi gian thùc hiÖn Ýt

h¬n vµ møc ®é rñi ro thÊp h¬n.

- Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi: Dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn h¹ tÇng, kü thuËt, kinh doanh vµ çc dù ¸n

nµy cã mèi quan hÖ t¬ng hç víi nhau.

- Theo çc giai ®o¹n ho¹t ®éng cña çc dù ¸n ®Çu t trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi: Bao gåm:

Ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t

Theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt

Theo lÜnh vùc ho¹t

®éng trong x· héi

Theo çc giai

®o¹n ho¹t

®éng cña çc dù ¸n ®Çu t trong qu¸

tr×nh t¸i s¶n xuÊt

x· héi

Theo thêi gian thùc

hiÖn vµ ph¸t

huy t¸c dông

®Ó thu håi ®ñ vèn ®· bá ra

Theo sù ph©n cÊp

qu¶n lý dù ¸n

(quyÒn quyÕt ®Þnh,

cÊp giÊy CN ®Çu t )

Theo cÊp ®é

nghiªn cøu

(TiÒn kh¶ thi vµ kh¶

thi)

Theo nguån

vèn

Theo vïng l·nh thæ

13

Dù ¸n ®Çu t th¬ng m¹i lµ dù ¸n ®Çu t cã thêi gian thùc hiÖn ®Çu t vµ ho¹t ®éng cña çc kÕt qu¶ ®Çu

t ®Ó thu håi vèn ng¾n, tÝnh chÊt bÊt ®Þnh kh«ng cao dÔ dù ®o¸n vµ dÔ chuyÓn ®æi. ChØ mang

tÝnh chÊt ph©n phèi ngµnh nghÒ, khu vùc mµ kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng.

Dù ¸n ®Çu t s¶n xuÊt lµ dù ¸n ®Çu t cã thêi gian ho¹t ®éng dµi h¹n, vèn ®Çu t lín, thu håi chËm, thêi

gian thùc hiÖn ®Çu t l©u, ®é m¹o hiÓm cao, tÝnh chÊt kü thuËt phøc t¹p chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu

yÕu tè bÊt ®éng trong t¬ng lai mang gi¸ trÞ gia t¨ng nhiÒu h¬n dù ¸n th¬ng m¹i.

- Theo thêi gian thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®Ó thu håi ®ñ vèn ®· bá ra: TÝnh to¸n gi¸ trÞ vµ thßi

gian hoµn l¹i ®ñ sè vèn ®Çu t.- Theo sù ph©n cÊp qu¶n lý dù ¸n (quyÒn quyÕt ®Þnh, cÊp giÊy chøng nhËn ®Çu t): Dù ¸n quan träng quèc

gia, Dù ¸n cÊp qu¶n lý ®Þa ph¬ng...

- Theo cÊp ®é nghiªn cøu

Dù ¸n tiÒn kh¶ thi lµ kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, giai ®o¹n s¬ bé lùa chän dù ¸n néi

dung lùa chän cßn cha chi tiÕt kÕt qu¶ chØ ®¸nh gi¸ ë møc c¬ héi ®Çu t.

Dù ¸n kh¶ thi lµ kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nghiªn cøu kh¶ thi, néi dung ®îc tr×nh bµy mét çch chi tiÕt, møc

®é chÝnh x¸c cao vµ lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh cã ®îc thùc hiÖn dù ¸n hay kh«ng.

- Theo nguån vèn:

Dù ¸n cã nguån ng©n s¸ch tõ Nhµ níc.

Dù ¸n ®Çu t b»ng nguån vèn tÝn dông, tÝn dông do Nhµ níc b¶o l·nh.

Dù ¸n ®Çu t b»ng nguån vèn huy ®éng cña doanh nghiÖp vµ çc nguån vèn kh¸c.

Dù ¸n ®Çu t b»ng nguån vèn hçn hîp.

- Theo vïng l·nh thæ: Ph©n lo¹i nµy cho thÊy t×nh h×nh ®Çu t cña tõng tØnh, ®Þa ph¬ng, tõng vïng kinh tÕ

vµ ¶nh hëng cña ®Çu t ®èi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ë tõng ®Þa ph¬ng.

* Chu kú cña mét dù ¸n ®Çu t.

14

Chu kú cña mét dù ¸n lµ çc giai ®o¹n mµ mét dù ¸n ph¶i tr¶i qua b¾t ®Çu tõ khi dù ¸n míi chØ lµ ý ®å cho

®Õn khi dù ¸n ®îc hoµn thµnh chÊm døt ho¹t ®éng.

Mçi bíc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®Çu t ®îc biÓu thÞ mét çch kh¸c nhau tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ dù ¸n

thuéc vµo ph©n lo¹i dù ¸n nµo....

ý ®å vÒ dù

¸n ®Çu t

ChuÈn bÞ

®Çu t

Thùc hiÖn

®Çu t

VËn hµnh çc kÕt qu¶

®Çu t

ý ®å vÒ dù ¸n míi

15

1.1.3. §èi tîng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña m«n häc

* §èi tîng nghiªn cøu

M«n LËp vµ Qu¶n trÞ dù ¸n lµ mét m«n khoa häc kinh tÕ nghiªn

cøu çc vÊn ®Ò vÒ ph¬ng ph¸p luËn vÒ lËp dù ¸n ®Çu t ph¸t

triÓn.

Çc vÊn ®Ò xem xÐt bao gåm: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ

®Çu t ph¸t triÓn (§· häc trong ch¬ng I “Ph¸t vÊn c©u hái: §Çu t

ph¸t triÓn lµ g×? çc kh¸i niÖm kh¸c...?”. Trªn c¬ së ®ã ®i x¸c

®Þnh tr×nh tù vµ çc néi dung cÇn nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh

so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t; xem xÐt c«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n;

xem xÐt néi dung, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ çc khÝa c¹nh

cña dù ¸n nghiªn cøu ë giai ®o¹n nghiªn cøu kh¶ thi; Nghiªn cøu

khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n ®Çu t; Nghiªn cøu çc khÝa c¹nh

nh©n sù vµ tæ chøc nguån nh©n lùc phôc vô cho dù ¸n; Nghiªn

cøu khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n; Nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ

x· héi cña dù ¸n xem xÐt çc vÊn ®Ò ¶nh hëng, t¸c ®éng cña dù

¸n ®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi.

* NhiÖm vô nghiªn cøu cña m«n häc

- Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Çu t ph¸t triÓn, vÒ dù

¸n ®Çu t ph¸t triÓn.

- Lµm c¬ së khoa häc cho viÖc ph¶i ®Çu t theo dù ¸n.

- Lµm râ tr×nh tù, néi dung nghiªn cøu vµ tæ chøc so¹n th¶o dù

¸n.

- Lµm râ c¬ së khoa häc vµ néi dung cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch,

tÝnh to¸n çc chØ tiªu ph¶n ¸nh khÝa c¹nh thÞ trêng tiªu thô s¶n

phÈm cña dù ¸n, khÝa c¹nh h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý vµ nh©n

sù, tµi chÝnh, kinh tÕ x· héi cña dù ¸n ®Çu t.

- VËn dông çc vÊn ®Ò lý luËn vµ ph¬ng ph¸p ®· häc ¸p dông vµo

viÖc lËp dù ¸n t¹i ViÖt Nam.

1.1.4. Ph¬ng ph¸p vµ néi dung nghiªn cøu cña m«n häc

* Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

Lµ m«n khoa häc kinh tÕ, nªn còng nh çc m«n häc kinh tÕ kh¸c

lÊy chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng lµ c¬ së ph¬ng ph¸p luËn vµ sö

dông çc ph¬ng ph¸p thèng kª, to¸n kinh tÕ , ph©n tÝch hÖ

16

thèng... trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®èi tîng vµ thùc hiÖn nhiÖm

vô cña m×nh.

Kh¸i qu¸t néi dung nghiªn cøu cña m«n häc

Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Çu t, dù ¸n §Çu t, ®èi tîng,

nhiÖm vô nghiªn cøu cña m«n häc

Tr×nh tù, néi dung nghiªn cøu vµ c«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n

®Çu t

Nghiªn cøu çc c¨n cø chñ yÕu h×nh thµnh dù ¸n ®Çu t

Nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n

1.2. Tr×nh tù, néi dung nghiªn cøu vµ c«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t1.2.1. Tr×nh tù vµ çc néi dung nghiªn cøu cña qu¸ tr×nh

so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t.

Qu¸ tr×nh so¹n th¶o çc dù ¸n ®Çu t tr¶i qua 3 cÊp ®é nghiªn cøu

theo híng ngµy cµng chi tiÕt h¬n, chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu tèn

kÐm h¬n, thêi gian cÇn thiÕt cho viÖc hoµn thµnh çc c«ng viÖc

nghiªn cøu dµi h¬n vµ do ®ã møc ®é chÝnh x¸c cña çc kÕt qu¶

nghiªn cøu ngµy cµng cao h¬n. VËy çc cÊp ®ä nghiªn cøu ®ã lµ:

- Nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn çc c¬ héi ®Çu t.

- Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi.

- Nghiªn cøu kh¶ thi.

a. Nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t

§©y lµ giai ®o¹n h×nh thµnh dù ¸n, bíc nghiªn cøu s¬ bé nh»m

x¸c ®Þnh triÓn väng ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ sù phï hîp víi thø tù u

tiªn trong chiÕn lîc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh

nghiªp, ngµnh, kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc nh»m x¸c ®Þnh nhu cÇu

vµ kh¶ n¨ng cho viÖc tiÕn hµnh c«ng cuéc ®Çu t, kÕt cÊu vµ hiÖu

qu¶ sÏ ®¹t ®îc nÕu thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t.

CÇn ph©n biÖt hai cÊp ®é nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t: C¬ héi ®Çu

t chng vµ c¬ héi ®Çu t cô thÓ.

- C¬ héi ®Çu t chung: C¬ héi ®îc xem xÐt gãc ®é ngµnh, chØ

dÉn lÜnh vùc ®Çu t, bé phËn ho¹t ®éng kinh tÕ kü x· héi, nguån

tµi nguyªn ... (Kh¶o s¸t tæng quan chung ®Ó ®Çu t...). Çc cÊp

17

qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña ngµnh, vïng ®Þa ph¬ng hoÆc tõng lo¹i

tµi nguyªn cña ®Êt níc, çc doanh nghiÖp,tËp ®oµn kinh tÕ... ®Ó

tham dù vµo sù ph¸t triÓn vµ nghiªn cøu dù ¸n, sµng läc vµ chän

läc ra çc dù ¸n thÝch hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng

cña nÒn kinh tÕ, víi thø tù u tiªn trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ

x· héi cña vïng, cña ®Êt níc hoÆc chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh

cña ngµnh vµ høa hÑn tµi chÝnh kh¶ quan.

- C¬ héi ®Çu t cô thÓ: Xem xÐt ë tõng cÊp ®é ®¬n vÞ s¶n xuÊt

kinh doanh dÞch vô nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng kh©u, gi¶i ph¸p kinh

tÕ kü thuËt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô cña

®¬n vÞ cÇn vµ cã thÓ ®îc thùc hiÖn ®Çu t trong tõng thêi kú kÕ

ho¹ch, ®Ó võa thùc hiÖn chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô

cña ®¬n vÞ võa ®¸p øng môc tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh

cña ngµnh, vïng vµ ®Êt níc.

§Ó ph¸t hiÖn çc c¬ héi ®Çu t cÇn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¨n cø sau

®©y:

+ ChiÕn lîc, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ngµnh,

®Þa ph¬ng, vïng, ®Êt níc vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh

doanh dÞch vô cña c¬ së. §©y lµ ®Þnh híng l©u dµi cho sù ph¸t

triÓn.

+ X¸c ®Þnh nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc vµ bªn ngoµi níc

vÒ ho¹t ®éng dÞch vô nµo ®ã cßn chç trèng trong mét thêi gian

dµi Ýt nhÊt còng ph¶i vît thêi gian thu håi vèn.

+ HiÖn tr¹ng cña s¶n xuÊt vµ cung cÊp çc mÆt hµng ho¹t

®éng dÞch vô nµo ®ã trong níc vµ níc ngoµi ®¶m b¶o thêi gian

tèi thiÓu thu håi vèn ®Çu t.

+ TiÒm n¨ng s½n cã vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng, tµi

chÝnh, quan hÖ ®èi ngo¹i... cã thÓ khai th¸c ®¶m b¶o lîi thÕ th-

¬ng m¹i vµ chiÕm lÜnh. Nh÷ng lîi thÕ so s¸nh so víi thÞ trêng

ngoµi níc so víi ®Þa ph¬ng çc ®¬n vÞ kh¸c trong níc.

+ Nh÷ng kÕt qu¶ vµ hiÖu øng thu ®îc khi thùc hiÖn ®Çu t

dù ¸n.

* Môc tiªu cña viÖc nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t lµ x¸c ®Þnh mét çch

nhanh chãng vµ Ýt tèn kÐm nguån lùc, vËt lùc mµ l¹i thÊy kh¶

18

n¨ng ®Çu t trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n ®Ó cho giai ®o¹n

quyÕt ®Þnh ®Çu t.

* B¶n chÊt cña viÖc nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t lµ kh¸ s¬ sµi. ViÖc

x¸c ®Þnh ®Çu vµo, ®Çu ra vµ hiÖu qu¶ tµi chÝnh kinh tÕ x· héi

cña c¬ héi ®Çu t thêng dùa vµo çc íc tÝnh tæng hîp hoÆc çc dù

¸n t¬ng tù ®ang ho¹t ®éng ë trong hoÆc ngoµi níc.

V× vËy viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn çc c¬ héi ®Çu t ë mäi cÊp

®é ph¶i ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn ®Ó cung cÊp çc dù ¸n s¬ bé

cho nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc danh

môc çc dù ¸n ®Çu t cÇn thùc hiÖn trong tõng thêi kú kÕ ho¹ch.

b. Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi

- §©y lµ bíc nghiªn cøu kÕ tiÕp ®èi víi c¬ héi ®Çu t cã nhiÒu triÓn

väng ®· ®îc lùa chän. C¬ héi ®Çu t nµy thêng cã quy m« lín, çc

gi¶i ph¸p kü thuËt phøc t¹p, thêi gian thu håi vèn l©u, cã nhiÒu

yÕu tè bÊt ®Þnh t¸c ®éng vµ lµ tiÒn ®Ò x¸c ®Þnh l¹i mét lÇn

n÷a vÒ nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t. §èi víi c¬ héi ®Çu t cã quy m«

nhá cã thÓ kh«ng xÐt ®Õn giai ®o¹n nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi nµy.

Çc vÊn ®Ò khi nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t bao gåm:

+ Nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi, ph¸p luËt cã ¶nh h-

ëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t vµ giai ®o¹n vËn hµnh, khai

th¸c cña dù ¸n: ®iÒu kiÖn tù nhiªn, lao ®éng, nguån tµi nguyªn,

çc quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ngµnh,

vïng cã liªn quan ®Õn dù ¸n, çc ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®Ó ®a ra ®îc

nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ®Çu t.

+ Nghiªn cøu thÞ trêng: Ph©n tÝch thÞ trêng, dù b¸o kh¶

n¨ng th©m nhËp thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n.

+ Nghiªn cøu kü thuËt: Lùa chän h×nh thøc ®Çu t, dù kiÕn

quy m« ®Çu t, c«ng suÊt, diÖn tÝch x©y dùng vµ ph¬ng ph¸p s¶n

xuÊt, chi phÝ vµ çc yÕu tè ®Çu vµo, quy tr×nh c«ng nghÖ, lùa

chän vµ dù tÝnh nhu cÇu, çc gi¶i ph¸p cung cÊp ®Çu vµo, ®Þa

®iÓm thùc hiÖn dù ¸n.

+ Nghiªn cøu tæ chøc qu¶n lý vµ nh©n sù cña dù ¸n, tæ chøc

çc phßng ban, sè lîng lao ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp, chi phÝ ®µo

t¹o tuyÓn dông, chi phÝ hµng n¨m.

19

+ Nghiªn cøu khÝa c¹nh tµi chÝnh: Nguån vèn h×nh thµnh dù

¸n, kÕ ho¹ch gi¶i ng©n, gi¸ trÞ thu ®îc khi ®Çu t, lîi nhuËn thuÇn,

thu nhËp thuÇn, thêi gian hoµn vèn cña dù ¸n…

+ Nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi: Dù tÝnh mét sè chØ

tiªu ph¶n ¸nh sù ®ãng gãp cña dù ¸n cho nÒn kinh tÕ nh: gia t¨ng

sè lao ®éng cã viÖc lµm, t¨ng thu ng©n s¸ch, t¨ng thu ngo¹i tÖ.

Nghiªn cøu kh¶ thi ®îc xem xÐt lµ bíc nghiªn cøu trung gian

gi÷a c¬ héi ®Çu t vµ tiÒn kh¶ thi. Giai ®o¹n nµy míi chØ dõng l¹i

ë møc ®é nghiªn cøu s¬ bé vÒ çc yÕu tè c¬ b¶n cña dù ¸n. Së

dÜ ph¶i cã bíc nghiªn cøu nµy v× nghiªn cøu kh¶ thi lµ c«ng viÖc

tèn kÐm vÒ tiÒn vµ thêi gian. V× vËy, chØ cã kÕt luËn vÒ nghiªn

cøu tiÒn kh¶ thi míi b¾t ®Çu giai ®o¹n nghiªn cøu kh¶ thi.

§Æc ®iÓm nghiªn cøu çc vÊn ®Ò nµy lµ cha chi tiÕt vµ chØ

dõng l¹i ë tr¹ng th¸i tÜnh, møc ®é trung b×nh mäi ®Çu vµo vµ

®Çu ra, mäi khÝa c¹nh kü thuËt, tµi chÝnh, kinh tÕ cña c¬ héi

®Çu t vµ toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t vËn hµnh kÕt qu¶

®Çu t, do ®ã møc ®é chÝnh x¸c cha cao.

S¶n phÈm nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi lµ b¸o ço nghiªn cøu tiÒn kh¶

thi cã néi dung c¬ b¶n:

Giíi thiÖu chung vÒ c¬ héi ®Çu t, chøng minh c¬ héi ®Çu t

lµ tèi u, çc th«ng tin ®a ra ph¶i ®¶m b¶o mang tÝnh b¶o vÖ dù

¸n thµnh c«ng. Çc th«ng tin ®a ra ®Ó chøng minh ph¶i ®ñ søc

thuyÕt phôc cho çc nhµ ®Çu t.

Ph¶i lµm râ ®îc nh÷ng khÝa c¹nh khã kh¨n trong qu¸ tr×nh

thùc hiÖn vµ vËn hµnh çc kÕt qu¶ ®Çu t sau nµy, ®ßi hái ph¶i

tæ chøc çc nghiªn cøu chøc n¨ng hoÆc nghiªn cøu bæ trî, kÕt

qu¶ sÏ ®¹t ®îc.

Néi dung nghiªn cøu hç trî ®èi víi çc dù ¸n kh¸c nhau thêng

kh¸c nhau tïy thuéc vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ kü thuËt cña dù ¸n,

vÒ nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi s¶n phÈm do dù ¸n cung cÊp, vÒ

t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc kü thuËt trong níc vµ thÕ

giíi. Ch¼ng h¹n ®èi víi çc dù ¸n cã quy m« lín, thêi gian thu håi

vèn l©u, s¶n phÈm do dù ¸n cung cÊp sÏ ph¶i c¹nh tranh trªn thÞ

trêng th× viÖc nghiªn cøu hç trî vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm lµ

rÊt cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã kh¼ng ®Þnh l¹i quy m« cña dù ¸n vµ thêi

20

gian ho¹t ®éng cña dù ¸n lµ bao l©u lµ tèi u hoÆc ph¶i thùc hiÖn

çc biÖn ph¸p tiÕp thÞ ra sao ®Ó tiªu thô hÕt s¶n phÈm vµ cã l·i

Nghiªn cøu thÞ trêng çc nguyªn liÖu ®Çu vµo c¬ b¶n ®Æc

biÖt quan träng ®èi víi çc dù ¸n sö dông nguyªn liÖu víi sè l îng lín

mµ viÖc cung cÊp cã nhiÒu trë ng¹i nh phô thuéc vµo nhËp khÈu,

hoÆc ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu thêi gian (nh trßng tre nøa, gç ®Ó

cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt giÊy…) vµ bÞ h¹n chÕ bëi çc

®iÒu kiÖn tù nhiªn.

Nghiªn cøu hç trî ®Ó lùa chän c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ ®îc

tiÕn hµnh ®èi víi çc dù ¸n ®Çu t cã chi phÝ lín mµ c«ng nghÖ

trang thiÕt bÞ nµy l¹i cã nhiÒu nguån cung cÊp víi çc gi¸ c¶ kh¸c

nhau, çc th«ng sè kü thuËt th«ng sè kinh tÕ kh¸c nhau.

Nghiªn cøu quy m« kinh tÕ cña dù ¸n còng lµ mét néi dung

trong nghiªn cøu hç trî. Cã nghÜa lµ nghiªn cøu çc khÝa c¹nh dù ¸n

vÒ mÆt kinh tÕ, tµi chÝnh, kü thuËt tõ ®ã lùa chän çc quy m«

thÝch hîp nhÊt ®¶m b¶o cuèi cïng ®em l¹i hiÖu qu¶ ®Çu t cho chñ

®Çu t.

Nghiªn cøu hç trî vÞ trÝ thùc hiÖn dù ¸n ®Æc biÖt quan träng

®èi víi çc dù ¸n cã chi phÝ vËn chuyÓn ®Çu vµo vµ ®Çu ra lín.

NhiÖm vô cña nghiªn cøu hç trî ë ®©y lµ nh»m x¸c ®Þnh ®îc vÞ

trÝ thÝch hîp nhÊt vÒ mÆt ®Þa lý võa ®¶m b¶o çc yªu cÇu kü

thuËt trong ho¹t ®éng võa ®¶m b¶o chi phÝ vËn chuyÓn lµ thÊp

nhÊt.

c. Nghiªn cøu kh¶ thi

§©y lµ bíc sµng läc cuèi cïng ®Ó lùa chän ®îc dù ¸n ®Çu t tèi u vµ

çc bíc thùc hiÖn nghiªn cøu ®îc chi tiÕt h¬n, chÝnh x¸c h¬n. VÊn

®Ò xem xÐt ë giai ®o¹n nµy ®îc nghiªn cøu ë h×nh th¸i ®éng,

tÝnh ®Õn yÕu tè bÊt ®Þnh vµ sù rñi ro nh»m ®a ra çc biÖn ph¸p

h÷u hiÖu ®Ó dù ¸n cã hiÖu qu¶.

Vµ çc néi dung nghiªn cøu:

+ Nghiªn cøu çc vÊn ®Ò, çc ®iÒu kiÖn vÜ m« ¶nh hëng

®Õn sù h×nh thµnh vµ thùc hiÖn dù ¸n.

+ Nghiªn cøu çc vÊn ®Ò vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm

hoÆc tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng dÞch vô cña dù ¸n.

+ Nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n.

21

+ Nghiªn cøu khÝa c¹nh tæ chøc qu¶n lý vµ nh©n dù cña dù

¸n.

+ Ph©n tÝch khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n.

+ Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n.

* KÕt qu¶ nghiªn cøu chóng ®îc cô thÓ hãa trong b¸o ço nghiªn

cøu kh¶ thi. Theo quy chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng hiÖn nay

néi dung chñ yÕu cña b¸o ço nghiªn cøu kh¶ thi gåm: phÇn

thuyÕt minh vµ phÇn thiÕt kÕ c¬ së.

- Néi dung phÇn thuyÕt minh cña dù ¸n

+ Sù cÇn thiÕt vµ môc tiªu ®Çu t; ®¸nh gi¸ nhu cÇu thÞ trêng,

tiªu thô s¶n phÈm ®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt; kinh doanh h×nh thøc

®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh: ®Þa ®iÓm x©y dùng, nhu cÇu sö

dông ®Êt; ®iÒu kiÖn cung cÊp nguyªn liÖu, nhiªn liÖu vµ çc yÕu

tè ®Çu vµo kh¸c.

+ M« t¶ vÒ quy m« vµ diÖn tÝch x©y dùng c«ng tr×nh, çc h¹ng

môc c«ng tr×nh bao gåm c«ng tr×nh chÝnh, c«ng tr×nh phô vµ

çc c«ng tr×nh kh¸c; ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n kü thuËt, c«ng

nghÖ vµ c«ng suÊt.

+ Çc gi¶i ph¸p thùc hiÖn bao gåm:

+) Ph¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c vµ ph¬ng ¸n hç trî

x©y dùng h¹ tÇng nÕu cã.

+) Çc ph¬ng ¸n thiÕt kÕ kiÕn tróc ®èi víi c«ng tr×nh trong ®«

thÞ vµ c«ng tr×nh cã yªu cÇu kiÕn tróc.

+) Ph¬ng ¸n khai th¸c dù ¸n vµ sö dông lao ®éng.

+) Ph©n ®o¹n thùc hiÖn, tiÕn ®é thùc hiÖn vµ h×nh thøc qu¶n lý

dù ¸n

+ §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng, çc gi¶i ph¸p phßng, chèng ch¸y

næ vµ çc yªu cÇu an ninh quèc phßng.

+ Tæng møc vèn ®Çu t cña dù ¸n, kh¶ n¨ng thu xÕp vèn, nguån

vèn vµ kh¼ n¨ng cÊp vèn theo tiÕn ®é.

- Néi dung thiÕt kÕ c¬ së h¹ tÇng. Gåm thuyÕt minh vµ çc

b¶n vÏ

22

+ ThuyÕt minh thiÕt kÕ c¬ së ®îc tr×nh bµy riªng hoÆc tr×nh

bµy trªn çc b¶n vÏ ®Ó diÔn gi¶i thiÕt kÕ víi çc néi dung sau:

+) Tãm t¾t nhiÖm vô thiÕt kÕ.

+) ThuyÕt minh c«ng nghÖ

+) ThuyÕt minh x©y dùng

+ Çc b¶n vÏ thiÕt kÕ bao gåm:

+) B¶n vÏ c«ng nghÖ thÓ hiÖn s¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ víi

çc th«ng sè kü thuËt chñ yÕu.

+) B¶n vÏ x©y dùng thÓ hiÖn çc gi¶i ph¸p vÒ tæng thÓ mÆt

b»ng, kiÕt tróc, kÕt cÊu, hÖ thèng kü thuËt vµ h¹ tÇng kü thuËt

c«ng tr×nh víi çc kÝch thíng vµ khèi lîng chñ yÕu, çc mèc giíi,

täa ®é vµ cao ®é x©y dùng.

+) B¶n vÏ s¬ ®å hÖ thèng phãng chèng ch¸y, næ

1.2.2. C«ng t¸c tæ chøc so¹n th¶o dù ¸n ®Çu ta. Yªu cÇu vµ c¨n cø ®Ó so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t

* Yªu cÇu. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc lËp dù ¸n lµ ph¶i

nghiªn cøu toµn diÖn kü cµng çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®a ra vµ lùa

chän ®îc çc gi¶i ph¸p kh¶ thi cña dù ¸n trªn çc kh¸i c¹nh thÞ tr-

êng, kü thuËt, tæ chøc qu¶n lý vµ nh©n sù, tµi chÝnh, kinh tÕ x·

héi. V× vËy viÖc lËp hå s¬ dù ¸n ph¶i ®¶m b¶o mét sè çc yªu

cÇu sau:

+ §¶m b¶o dù ¸n ®îc lËp ra phï hîp víi çc quy ®Þnh cña ph¸p

luËt, tiªu chuÈn, qui ph¹m, qui ®Þnh cña Nhµ níc, tiªu chuÈn vµ

th«ng lÖ quèc tÕ.

+ §¶m b¶o ®é tin cËy vµ møc chuÈn x¸c cÇn thiÕt cña çc

th«ng sè ph¶n ¸nh çc yÕu tè kinh tÕ, kü thuËt cña dù ¸n trong

tõng giai ®o¹n.

+ §¸nh gi¸ ®îc tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n trªn çc ph¬ng diÖn,

trªn c¬ së ®a ra çc ph¬ng ¸n so s¸nh, lùa chän ph¬ng ¸n tèt

nhÊt.

* Çc c¨n cø ®Ó so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t

C¨n cø ph¸p lý:

- Chñ tr¬ng, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi cña Nhµ níc vµ ®Þa ph¬ng.

23

- VÒ mÆt ph¸p lý dù ¸n ®Çu t ®îc lËp c¨n cø vµo chñ tr¬ng,

quy ho¹ch ph¸t triÓn ®îc duyÖt cña ngµnh, ®Þa ph¬ng hay çc

nhiÖm vô cô thÓ ®îc Nhµ níc giao.

- HÖ thèng çc v¨n b¶n ph¸p qui: LuËt thuÕ thu nhËp ç

nh©n, luËt doanh nghiÖp, luËt ®Çu t…

- Çc tiªu chuÈn, quy ph¹m vµ ®Þnh møc trong tõng lÜnh vùc kinh

tÕ kü thuËt cô thÓ: qui ph¹m sö dông ®Êt ®ai, ®Þnh møc tiªu hao

x©y dùng, s¶n xuÊt… tiªu chuÈn m«i trêng.

- Çc quy íc, th«ng lÖ quèc tÕ vµ kinh nghiÖm thùc tÕ trong vµ

ngoµi níc: Çc ®iÒu íc chung vÒ sù hîp t¸c quèc tÕ vµ theo quy

chuÈn quèc tÕ.

b. LËp nhãm so¹n th¶o dù ¸n

§Ó tiÕn hµnh so¹n th¶o dù ¸n, c«ng viÖc tríc hÕt ph¶i tiÕn hµnh

lËp nhãm so¹n th¶o dù ¸n. Nhãm so¹n th¶o bao gåm chñ nhiÖm dù

¸n vµ çc thµnh viªn c«ng viÖc bao gåm:

LËp kÕ ho¹ch, lÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n.

Ph©n c«ng c«ng viÖc cho çc thµnh viªn.

Gi¸m s¸t vµ ®iÒu phèi ho¹t ®éng cña çc thµnh viªn trong

nhãm.

TËp hîp chuyªn viªn thuéc çc lÜnh vùc kh¸c nhau

Tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhãm so¹n th¶o.

c. LËp quy tr×nh, lÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n

Sau khi ®îc thµnh lËp, nhãm so¹n th¶o dù ¸n mµ trùc tiÕp lµ chñ

nhiÖm dù ¸n ph¶i lËp qui tr×nh vµ lÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n.

LËp qui tr×nh so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t kh¶ thi bao gåm çc bíc

c«ng viÖc:

Bíc 1: NhËn d¹ng dù ¸n

NhËn d¹ngDù¸n

LËp ®Ò c ¬ng

s¬ bé DA vµ kinh phÝ

LËp ®Ò c ¬ng chi tiÕt DA

Ph©n

c«ng c«ng viÖc cho nhãm

Çc CV

chÝnh khi so¹n th¶o

NhËn d¹ngDù¸n

NhËn d¹ngDù¸n

24

- X¸c ®Þnh dù ¸n thuéc lo¹i nµo: Dù ¸n ph¸t triÓn mét ngµnh

vïng hay ®Çu t x©y dùng míi, c¶i t¹o, më réng mét doanh

nghiÖp..

- X¸c ®Þnh môc ®Ých cô thÓ cña dù ¸n

- Chñ ®Çu t dù ¸n (Bao nhiªu thµnh phÇn Chñ ®Çu t tham

gia)

- Lµm râ sù cÇn thiÕt ph¶i cã dù ¸n

- Thø tù u tiªn trong chiÕn lîc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh

cña doanh nghiÖp, cña ngµnh vµ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ

- x· héi cña vïng, cña ®Êt níc.

- TÝnh hîp ph¸p cña ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh.

Bíc 2: LËp ®Ò c¬ng s¬ bé cña dù ¸n vµ dù trï kinh phÝ so¹n th¶o.

§Ò c¬ng s¬ bé cña dù ¸n thêng bao gåm: Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ dù ¸n

vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña dù ¸n kh¶ thi: Nghiªn cøu çc c¨n

cø ®Ó x¸c ®Þnh ®Çu t, nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt, tæ chøc

qu¶n lý vµ nh©n sù, tµi chÝnh, kinh tÕ – x· héi cña dù ¸n.

Dù trï kinh phÝ cho c«ng t¸c so¹n th¶o sù ¸n. Kinh phÝ so¹n th¶o

gåm çc kho¶n chi phÝ sau:

- Chi phÝ cho viÖc su tÇm hay mua çc th«ng tin, t liÖu phôc

vô cho c«ng t¸c ph©n tÝch, so¹n th¶o dù ¸n.

- Chi phÝ cho kh¶o s¸t ®iÒu tra thùc ®Þa

- Chi phÝ hµnh chÝnh v¨n phßng.

- Chi phÝ båi dìng, cho nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c so¹n th¶o

dù ¸n bao gåm c¶ çc chuyªn gia (trong vµ ngoµi níc) mêi tham gia

vµo çc qu¸ tr×nh ph©n tÝch dù ¸n.

Møc kinh phÝ cho mçi dù ¸n cô thÓ tuú thuéc vµo qui m« dù ¸n,

lo¹i dù ¸n, nhÊt lµ ®iÒu kiÖn vÒ th«ng tin, t liÖu vµ yªu cÇu kh¶o

s¸t, ®iÒu tra thùc ®Þa ®Ó so¹n th¶o dù ¸n.

Bíc 3: LËp ®Ò c¬ng chi tiÕt cña dù ¸n

ViÖc lËp ®Ò c¬ng chi tiÕt sau khi tiÕn hµnh sau khi ®Ò c¬ng s¬

bé ®îc th«ng qua lËp ®Ò c¬ng chi tiÕt çc néi dung cña ®Ò c¬ng

s¬ bé cµng chi tiÕt cµng tèt. CÇn tæ chøc th¶o luËn x©y dùng ®Ò

c¬ng chi tiÕt ë nhãm so¹n th¶o, ®Ó thµnh viªn trong nhãm ®ãng

gãp x©y dùng ®Ò c¬ng, hiÓu ®îc néi dung vµ mèi quan hÖ gi÷a

25

tõng phÇn hµnh c«ng viÖc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä hoµn thµnh tèt

c«ng viÖc cña m×nh trong c«ng t¸c so¹n th¶o dù ¸n.

Bíc 4: Ph©n c«ng c«ng viÖc cho çc thµnh viªn so¹n th¶o

Trªn c¬ së ®Ò c¬ng chi tiÕt ®îc chÊp nhËn, chñ nhiÖm dù ¸n

ph©n c«ng c«ng viÖc cho çc thµnh viªn cña nhãm so¹n th¶o theo

chuyªn m«n cña hä

Bíc 5: Çc c«ng viÖc chÝnh khi tiÕn hµnh so¹n th¶o dù ¸n

Thu thËp çc th«ng tin, t liÖu thu thËp ®ßi hái ph¶i ®Çy ®ñ vµ

chÝnh x¸c ®Ó phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, so¹n th¶o dù ¸n. ViÖc

thu thËp th«ng tin, t liÖu do çc thµnh viªn nhãm so¹n th¶o thùc

hiÖn theo phÇn viÖc ®îc ph©n c«ng. Çc nguån thu thËp th«ng tin

tõ çc c¬ quan qu¶n lý cña nhµ níc, tõ viÖc ®iÒu tra thùc

nghiÖm…

Ph©n tÝch, xö lý th«ng tin, ®îc thùc hiÖn çc phÇn viÖc ®· ph©n

c«ng trong nhãm so¹n th¶o t¬ng øng víi çc néi dung cña dù ¸n.

Tæng hîp çc kÕt qu¶ nghiªn cøu: Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu ë tõng

phÇn viÖc cña çc thµnh viªn trong nhãm nhá tæng hîp l¹i. KÕt

qu¶ ®îc x©y dùng vµ ph¶n biÖn trong nhãm néi bé tríc khi ®îc

m« t¶ b»ng v¨n b¶n vµ tr×nh bµy víi Chñ ®Çu t, víi c¬ quan cã

thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh.

Bíc 6: M« t¶ dù ¸n vµ tr×nh bµy víi Chñ ®Çu t hoÆc c¬ quan cã

thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cña Nhµ níc xem xÐt.

Bíc 7: Hoµn tÊt v¨n b¶n dù ¸n

LËp lÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n

Çc bíc c«ng viÖc cña quy tr×nh so¹n th¶o dù ¸n nªu trªn ph¶i ®îc

tiÕn hµnh theo mét lÞch tr×nh chÆt chÏ ®îc ho¹ch ®Þnh ngay sau

khi x¸c ®Þnh quy tr×nh so¹n th¶o. LÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n lµ

sù chi tiÕt ho¸ thêi gian thùc hiÖn çc phÇn c«ng viÖc cña qu¸

tr×nh so¹n th¶o. Mét lÞch tr×nh hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho tõng

thµnh viªn vµ cho tõng nhãm nhá hoµn tÊt c«ng viÖc cña m×nh

theo thêi gian quy ®Þnh, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ dù ¸n

®iÒu phèi ho¹t ®éng tèt ho¹t ®éng cña nhãm so¹n th¶o ®Ó ®¶m

b¶o ®óng yªu cÇu vµ môc ®Ých.

Th«ng thêng ngêi ta sö dông s¬ ®å GANTT

Cét däc biÓu diÔn çc c«ng viÖc,

26

Cét ngang biÓu diÔn thêi gian thùc hiÖn çc c«ng viÖc trong

qu¸ tr×nh so¹n th¶o,

Mçi ®o¹n th¼ng biÓu diÔn mét c«ng viÖc, ®é dµi ®o¹n

th¼ng lµ ®é dµi thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc.

M« h×nh biÓu diÔn biÓu ®å GANTT ®îc tr×nh bµy trong gi¸o

tr×nh.

1.3. Nghiªn cøu çc c¨n cø chñ yÕu h×nh thµnh dù ¸n ®Çu t.1.3.1. Nghiªn cøu çc ®iÒu kiÖn vÜ m« ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t.a. M«i trêng vÜ m« cã ¶nh hëng ®Õn sù ra ®êi vµ thùc

hiÖn dù ¸n ®Çu t

Nghiªn cøu m«i trêng vÜ m« ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t quy m« vµ

tiÒm n¨ng cña dù ¸n trªn c¬ së ph©n tÝch çc t¸c ®éng cña m«i

trêng vÜ m« nh çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ ph¸p luËt, m« tr-

êng x· héi, v¨n ho¸, çc ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn cã thÓ ¶nh hëng

®Õn triÓn väng ra ®êi vµ qu¸ tr×nh vËn hµnh kÕt qu¶ ®Çu t. Çc

t¸c nh©n bao gåm:

M«i trêng kinh tÕ vÜ m«: Cã ¶nh hëng ®Õn ý tëng ®Çu t vµ chi

phèi ho¹t ®éng cña dù ¸n, t¹o thuËn lîi hoÆc g©y c¶n trë qu¸

tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. §iÒu kiÖn kinh tÕ thuËn lîi kh«ng nh÷ng t¹o

®iÒu kiÖn cho dù ¸n ra ®êi, ho¹t ®éng hiÖu qu¶ mµ cßn lµ ®iÒu

kiÖn h×nh thµnh ý tëng dù ¸n ®Çu t. Çc nhµ ®Çu t cÇn lu ý çc

vÇn ®Ò khi ®¸nh gi¸ yÕu tè m«i trêng.

M«i tr êng vÜ m«

M«i tr êng t¸c

nghiÖpDù ¸n

M«i tr êngV¨n ho¸ - x·

héi

M«i tr êngkinh tÕ vÜ m«

ChÝnh trÞPh¸p luËt

Tù nhiªnM«i tr êng

27

Tèc ®é t¨ng trëng: §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng c¬ b¶n mµ

çc nhµ ®Çu t cÇn quan t©m. §éng th¸i vµ xu thÕ vËn ®éng cã

thÓ ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh ®Çu t vµ ph¸t triÓn mét ngµnh,

mét lÜnh vùc sau ®ã lµ kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t cña mét dù ¸n

cô thÓ. Khi nÒn kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng trëng cao vµ duy tr× æn

®Þnh trong thêi gian dµi th× c¬ héi ®Çu t cña çc dù ¸n trong

lÜnh vùc c«ng nghiÖp míi, çc dù ¸n cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch

vô chÊt lîng cao sÏ thµnh c«ng. Khi nÒn kinh tÕ vµo giai ®o¹n suy

tho¸i, tèc ®é t¨ng trëng chËm th× ®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt cung øng

çc hµng ho¸ ®îc ®¸nh gi¸ lµ xa xØ, l©u bÒn sÏ khã thµnh c«ng

h¬n nÕu kh«ng cã gi¶i ph¸p ®ét ph¸ vÒ c«ng nghÖ.

L·i suÊt: L·i suÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ sö dông vèn

vµ sau ®ã lµ hiÖu qu¶ ®Çu t. NÕu l·i suÊt cao h¬n, Ýt dù ¸n h¬n

th¶o m·n tiªu chuÈn hiÖu qu¶ khi ®¸nh gi¸ c¬ héi ®Çu t vµ ngîc

l¹i. Tuy nhiªn cÇn lu ý lµ khi chi phÝ sö dông vèn trong níc thÊp

h¬n chi phÝ sö dông vèn quèc tÕ th× çc kho¶n vèn trong níc sÏ

ch¶y ra níc ngoµi chø kh«ng khuyÕn kÝch ®Çu t.

Tû lÖ l¹m ph¸t: Tû lÖ l¹m ph¸t cã ¶nh hëng lín ®Õn sù æn ®Þnh

m«i trêng kinh tÕ vÜ m« vµ cã thÓ cã ¶nh hëng ®Õn ý ®Þnh vµ

hµnh ®éng cña çc ®Çu t. L¹m ph¸t cã thÓ lµ rñi ro tiÒm tµng lµm

suy gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh gi¶m ph¸t do

suy gi¶m nhu cÇu còng sÏ cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ®Çu t vµ tÝnh

hiÖn thùc ho¸ çc c¬ héi ®Çu t.

T×nh h×nh ngo¹i th¬ng vµ çc chÕ ®Þnh cã liªn quan: ChÝnh s¸ch

thuÕ, çc hµng rµo phi thuÕ quan, chÝnh s¸ch tû hèi ®o¸i, çn

c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Çc chÝnh s¸ch nµy rÊt quan träng ®èi víi

çc dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ.

Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch duy tr× gi¸ trÞ ®ång néi tÖ ë møc qu¸ cao

cã thÓ dÉn ®Õn kh«ng khuyÕn khÝch çc dù ¸n s¶n xuÊt hµng

xuÊt khÈu trong níc, h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng

cña hµng ho¸ trong níc.

T×nh h×nh ng©n s¸ch th©m hôt: Ng©n s¸ch th©m hôt lµm cho

ChÝnh phñ ph¶i ®i vay nhiÒu h¬n, g©y ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt c¬

b¶n cña nÒn kinh tÕ vµ sau ®ã lµ chi phÝ sö dông vèn vµ hiÖu

qu¶ ®Çu t.

28

HÖ thèng kinh tÕ vµ çc chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc:

CÇn nghiªn cøu c¬ cÊu tæ chøc hÖ thèng kinh tÕ theo ngµnh,

theo quan hÖ së h÷u, theo vïng l·nh thæ ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸

tr×nh ®é qu¶n lý vµ lîi thÕ so s¸nh cña dù ¸n ®Çu t. Nghiªn cøu

çc chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc trong tõng

giai ®o¹n cã thÓ ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh vµ ph¸t triÓn ®Çu t:

ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi kho¸, quan ®iÓm c¶i çch kinh

tÕ.

M«i trêng chÝnh trÞ, ph¸p luËt: Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, ph¸p

luËt lµ nh©n tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn dù ¸n ®Çu t b¶o vÖ

quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n. Vµ trong qu¸ tr×nh lËp dù ¸n cÇn nghiªn

cøu kü çc c¨n cø ph¸p lý cô thÓ ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro trong qu¸

tr×nh thùc hiÖn dù ¸n:

C¨n cø ph¸p lý vÒ t çch ph¸p nh©n cña ç nh©n hoÆc tæ chøc

tham gia dù ¸n

V¨n b¶n giao nhiÖm vô hoÆc cho phÐp nghiªn cøu dù ¸n c¬ quan

cã thÈm quyÒn

Çc chøng tõ ph¸p lý vÒ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ n¨ng lùc kinh

doanh cña chñ ®Çu t.

Çc th¶o thuËn kh¸c vÒ viÖc sö dông nguån tµi nguyªn, b¶o vÖ

m«i trêng.

M«i trêng v¨n ho¸ x· héi: Néi dung nghiªn cøu vµ møc ®é nghiªn

cøu m«i trêng v¨n ho¸ x· héi ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn

vµ vËn hµnh kÕt qu¶ ®Çu t cña tõng dù ¸n cã thÓ kh¸c nhau tuú

thuéc vµo tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng, tÝnh chÊt vµ môc tiªu cña mçi

dù ¸n cô thÓ

§èi víi dù ¸n s¶ xuÊt n«ng, l©m nghiÖp th× çc vÊn ®Ò nghiªn cøu

vÒ tËp qu¸n canh t¸c, n¨ng suÊt lao ®éng, t×nh h×nh sö dông lao

®éng, tæ chøc, thu nhËp, møc sèng cÇn ®îc ®iÒu tra tû mû, v×

®©y lµ c¬ së c¨n cø lùa chän ®Çu t vµ ®a ra çc gi¶i ph¸p tæ

chøc l¹i s¶n xuÊt ph©n bæ ®Êt ®ai.

§èi víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp th× néi dung nghiªn cøu vÒ tËp qu¸n

tiªu dïng, quy m« d©n sè, vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng, vÒ søc mua cña s¶n

phÈm dù ¸n mµ dù ¸n sÏ cung cÊp ®îc chó träng. Trong khi ®ã,

29

cßn mét sè lo¹i dù ¸n vÒ phóc lîi x· héi th× çc vÊn ®Ò vÒ d©n sè,

c¬ cÊu d©n sè...sÏ lµ chØ tiªu ph©n tÝch cô thÓ.

M«i trêng tù nhiªn vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cã thÓ

khai th¸c trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n: Tuú tõng dù ¸n ®Çu t

mµ yÕu tè m«i trêng tù nhiªn sÏ ®îc nghiªn cøu díi çc møc ®é

kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña mçi dù ¸n. §èi víi dù

¸n vÒ n«ng l©m nghiÖp cÇn ph©n tÝch chi tiÕt vÒ khÝ hËu nh

diÔn biÕn vÒ mïa ma... (dù ¸n trång chÌ, dù ¸n trång cµ fª, trång

cao su...) çc t¸c nh©n liªn quan nh ®é Èm, nhiÖt ®é, lîng ma,

nguån níc... Cßn ®èi víi çc dù ¸n c«ng nghiÖp ph¶i nghiªn cøu

®Êt ®ai thæ nhìng, vÖ sinh c«ng nghiÖp, nguån lùc... Cßn ®èi víi

çc lo¹i h×nh dÞch vô nh më réng dÞch vô vËn t¶i... cÇn ph¶i xÐt

®Õn çc yÕu tè kh¸c nh søc giã cña b·o..., më réng dÞch vô ®êng

bay ...

b. Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ dù ¸n ®Çu t

DÉn ®Ò: Chóng ta cã thÓ h×nh dung mét dù ¸n n»m trong ma

trËn çc vÊn ®Ò vÒ tæng thÓ cña mét quèc gia, mét vïng kinh tÕ,

mét ngµnh kinh tÕ cô thÓ, mét thêi gian vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó

cho ra çc s¶n phÈm cña dù ¸n cô thÓ phôc vô cho thÞ trêng cô

thÓ. ChÝnh v× lÏ ®ã, cã thÓ thÊy r»ng mét dù ¸n ®Çu t ®îc thùc

hiÖn cÇn ph¶i xÐt ®Õn toµn bé çc yÕu tè trªn vµ mçi mét çc

vÊn ®Ò trªn sÏ cung cÊp cho chóng ta mét sè çc néi dung c¬ b¶n

®ã lµ:

Nghiªn cøu vÒ quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch kh«ng nh÷ng lµ mét trong

nh÷ng c¨n cø ph¸t hiÖn c¬ héi ®Çu t (®èi víi c¬ héi ®Çu t chung)

mµ cßn cã ý nghÜa quan träng, quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng vµ

hiÖu qu¶ cña dù ¸n ®Çu t. VÒ nguyªn t¾c, trong ho¹t ®éng ®Çu

t c«ng t¸c quy ho¹ch cÇn ®i tríc mét bíc lµm c¬ së cho c«ng t¸c

lËp dù ¸n. Tuy nhiªn, t¹i ViÖt Nam thêi gian qua do c«ng t¸c quy

ho¹ch cha thùc sù ®i tríc mét bíc cïng víi chÊt lîng quy ho¹ch thÊp

®îc ®¸nh gi¸ lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn dÉn ®Õn kh©u lËp dù ¸n

yÕu. Kh«ng Ýt dù ¸n lín vµ quan träng khi ra quyÕt ®Þnh vÒ chñ

tr¬ng ®Çu t ®· tho¸t ly quy ho¹ch nªn thiÕu chÝnh x¸c. Cã nh÷ng

dù ¸n trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn dêi ®i dêi l¹i g©y tæn

thÊt, l·ng phÝ, hiÖu qu¶ ®Çu t thÊp. HËu qu¶ lµ nhiÒu nhµ m¸y

30

x©y dùng xong kh«ng cã nguyªn liÖu ph¶i ho¹t ®éng cÇm chõng,

nhiÒu nhµ m¸y, c¶ng biÓn nÕu ho¹t ®éng ®îc th× c«ng suÊt thÊp,

kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, chî x©y xong kh«ng cã ngêi

häp, nhµ x©y xong kh«ng cã ngêi ®Õn ë v× chÊt lîng kÐm. V×

vËy, ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t, gãp phÇn gi¶m bít

thÊt tho¸t l·ng phÝ trong ho¹t ®éng ®Çu t th× ngay trong qu¸

tr×nh lËp dù ¸n cÇn quan t©m tho¶ ®¸ng ®Õn c«ng t¸c quy ho¹ch

bao gåm c¶ quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, quy

ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, quy ho¹ch ph¸t triÓn lÜnh vùc kÕt cÊu h¹

tÇng, quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn x©y

dùng.

Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi bao gåm quy ho¹ch

tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ níc, quy ho¹ch tæng

thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét vïng (ch¼ng h¹n cña vïng

kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé), cña mét ®Þa ph¬ng (tØnh, thµnh

phè)

Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ níc: Lµ luËn

chøng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ tæ chøc kh«ng gian çc ho¹t

®éng kinh tÕ - x· héi hîp lý (hay bè trÝ hîp lý kinh tÕ - x· héi) theo

l·nh thæ ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chiÕn lîc kinh tÕ - x· héi quèc gia.

Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ mét kh©u quan

träng trong toµn bé quy tr×nh kÕ ho¹ch

Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tõng vïng: Quy

®Þnh chøc n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng, tØnh hoÆc thµnh

phè. Néi dung quy ho¹ch tæng thÓ cña vïng, tØnh lµ sù s¾p xÕp,

ph©n bè çc ngµnh kinh tÕ, x· héi, d©n c, khu hµnh chÝnh, th¬ng

m¹i, gi¸o dôc, y tÕ... trªn ®Þa bµn cña vïng. Thùc chÊt ®©y lµ

viÖc quy ho¹ch tæng hîp ph¸t triÓn tÊt c¶ çc ngµnh trªn ®Þa bµn

vïng l·nh thæ, phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, çc yÕu tè v¨n

ho¸ cña ®Þa ph¬ng.

Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh: ChÝnh lµ sù s¾p xÕp bè trÝ çc

nguån lùc cña lùc lîng s¶n xuÊt, çc tiÒm n¨ng ®Ó ph©n c«ng vµ

ph©n c«ng l¹i lao ®éng theo ngµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ

t¹i tõng vïng. Nã g¾n liÒn víi sù ®Þnh híng ph¸t triÓn chung cña

çc ngµnh víi nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh do trung ¬ng vµ

31

do ®Þa ph¬ng qu¶n lý. §ång thêi, víi viÖc ph¶n ¸nh tæng hîp

®Þnh híng ph¸t triÓn ng©n hµng, quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh du

lÞch, ph¸t triÓn y tÕ, n¨ng lîng, gi¸o dôc...

Quy ho¹ch ph¸t triÓn lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng: Lµ bíc cô thÓ ho¸

chiÕn lîc ph¸t triÓn c¬ cÊu h¹ tÇng; luËn chøng ph¬ng ¸n ph¸t

triÓn vµ ph©n bè m¹ng líi kÕt cÊu h¹ tÇng trªn çc vïng l·nh thæ

1.3.2. Nghiªn cøu thÞ trênga. Môc ®Ých vai trß vµ yªu cÇu nghiªn cøu khÝa c¹nh thÞ tr-

êng s¶n phÈm cña dù ¸n.

Môc ®Ých vµ vai trß cña nghiªn cøu thÞ trêng s¶n phÈm cña dù

¸n: Nghiªn cøu thÞ trêng s¶n phÈm cña dù ¸n nh»m x¸c ®Þnh ®îc

thÞ phÇn mµ dù ¸n dù kiÕn chiÕm lÜnh trong t¬ng lai vµ çch thøc

chiÕm lÜnh ®o¹n thÞ trêng ®ã, néi dung c¬ b¶n ®ã lµ:

- Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thÞ trêng tæng thÓ

- Ph©n ®o¹n thÞ trêng vµ x¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu cña

dù ¸n

- X¸c ®Þnh s¶n phÈm cña dù ¸n

- Dù b¸o cung cÇu thÞ trêng cña dù ¸n trong t¬ng lai

- Lùa chän çc biÖn ph¸p tiÕp thÞ vµ khuyÕn m¹i cÇn thiÕt

®Ó gióp cho çc ho¹t ®éng dÞch vô cña dù ¸n ®îc thuËn lîi

- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh

thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n.

Vai trß nghiªn cøu cña thÞ trêng: Nghiªn cøu thÞ trêng cã vai trß

quan träng vµ ý nghÜa hÕt søc to lín. Nghiªn cøu thÞ trêng cho

phÐp ngêi so¹n th¶o ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cung - cÇu thÞ trêng ë

hiÖn t¹i vµ dù b¸o cung cÇu thÞ trêng trong t¬ng lai vÒ lo¹i s¶n

phÈm cña dù ¸n. Bëi v× kÕt qu¶ thùc hiÖn ®îc hay kh«ng tuú

thuéc vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi.

Yªu cÇu nghiªn cøu thÞ trêng:

§Ó nghiªn cøu thÞ trêng cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c phôc vô cho viÖc

x¸c ®Þnh thÞ phÇn vµ quy m« cña dù ¸n, nghiªn cøu thÞ trêng

ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu sau:

- Thu thËp çc th«ng tin cÇn thiÕt cho nghiªn cøu thÞ trêng

tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n.

32

- Th«ng tin ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ tin cËy

- Sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch phï hîp nh: Trêng hîp

thiÕu th«ng tin, hoÆc th«ng tin kh«ng ®ñ ®é tin cËy th× tuú

thuéc vµo ®é thiÕu th«ng tin cã thÓ sö dông ph¬ng ph¸p kh¸c

nhau ®Ó dù ®o¸n nh ngo¹i suy tõ çc trêng hîp t¬ng tù tõ t×nh

h×nh thùc tÕ, sö dông çc kü thuËt so s¸nh, ®èi chiÕu ph©n tÝch

tæng hîp, néi, ngo¹i suy…

Çc d÷ liÖu th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó nghiªn cøu cÇu thÞ trêng s¶n

phÈm trong t¬ng lai gåm:

- D÷ kiÖn vÒ kinh tÕ tæng thÓ:

+) Tæng s¶n lîng, tæng s¶n phÈm quèc néi, tèc ®é t¨ng trëng.

+) Thu nhËp gia ®×nh vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi.

+) BiÓu ®å ph©n phèi thu nhËp.

+) Ph©n phèi thu nhËp b×nh qu©n cña tõng ®Þa ph¬ng.

+) D©n sè: Ph©n bè d©n sè theo khu vùc, tèc ®é t¨ng d©n sè.

+) C¬ cÊu s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ.

+) C¬ cÊu nh©n lùc theo tõng ngµnh.

+) Çc chØ sè gi¸ c¶ tiÒn tÖ, çc d÷ kiÖn vÒ ng©n s¸ch.

+) T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu, dù tr÷ ngo¹i tÖ.

+) Çc kÕ ho¹ch ®Þnh híng lín vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña

®Êt níc.

- Çc d÷ kiÖn th«ng tin vÒ thÞ trêng s¶n phÈm:

+) Khèi lîng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hoÆc nhËp khÈu s¶n phÈm.

+) Gi¸ c¶ s¶n phÈm theo thêi gian, biÓu thuÕ cña s¶n phÈm…

+) Sù biÕn ®éng cña thÞ trêng çc s¶n phÈm bæ sung, s¶n phÈm

thay thÕ…

- Çc d÷ kiÖn kh¸c cña nÒn kinh tÕ ®èi víi tõng lo¹i s¶n

phÈm.

b. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t thÞ trêng tæng thÓ.

Mäi s¶n phÈm lµm ra ®Òu nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña x·

héi. Çc nhu cÇu nµy rÊt ®a d¹ng vµ cã tÇm quan träng kh¸c nhau

®èi víi mçi ç nh©n vµ x· héi. Do vËy, ph©n tÝch thÞ trêng tæng

thÓ gióp cho chñ ®Çu t cã çch nh×n tæng quan vÒ thÞ trêng nãi

chung vµ thÞ trêng cña dù ¸n nãi riªng.

33

- Ph©n tÝch cung - cÇu thÞ trêng s¶n phÈm cña dù ¸n: §Ó

x¸c ®Þnh møc tiªu thô cña thÞ trêng tæng thÓ cÇn nh÷ng d÷

liÖu, thèng kª vÒ khèi lîng nhËp khÈu hµng n¨m, møc tån kho cuèi

n¨m, gi¸ c¶ s¶n phÈm…Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i x¸c ®Þnh tæng khèi

lîng cung øng hiÖn t¹i vµ sè lîng s¶n phÈm cung øng tõ çc nguån

nh»m x¸c ®Þnh lîng cÇu ®· ®îc ®¸p øng vµ cßn thiÕu hôt bao

nhiªu, ®Ó lµm c¬ së dù b¸o lîng cung cña s¶n phÈm dù ¸n trong t-

¬ng lai.

- X¸c ®Þnh lo¹i thÞ trêng vµ lo¹i s¶n phÈm cña dù ¸n: Cã thÓ

chia lµm hai tiªu thøc:

+) Theo lo¹i thÞ trêng:

- ThÞ trêng néi ®Þa

- ThÞ trêng quèc tÕ

+) Theo lo¹i s¶n phÈm bao gåm:

- Çc lo¹i s¶n phÈm th« nh xi m¨ng…

- Çc lo¹i s¶n phÈm cã tÝnh n¨ng t¬ng tù nhng kh¸c nhau vÒ

mÉu m·..

- Çc lo¹i s¶n phÈm kh«ng lu©n chuyÓn, di chuyÓn ®îc…

c. Ph©n ®o¹n thÞ trêng vµ x¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu

Ph©n ®o¹n thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh ph©n chia thÞ trêng tæng

thÓ thµnh nh÷ng thÞ trêng nhá lÎ mµ ë ®ã kh¸ch hµng cã sù gièng

nhau vÒ nhu cÇu hoÆc íc muèn cã nh÷ng ph¶n øng gièng nhau tr-

íc cïng mét kÝch thÝch marketing

Ph©n ®o¹n thÞ trêng nh»m gióp cho chñ ®Çu t x¸c ®Þnh nh÷ng

®o¹n thÞ trêng môc tiªu hÑp vµ ®ång nhÊt h¬n so víi thÞ trêng

tæng thÓ, qua ®ã lùa chän ®îc nh÷ng ®o¹n thÞ trêng hÊp dÉn

®èi víi dù ¸n. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ viÖc ph©n

chia thÞ trêng tæng thÓ cµng nhá cµng tèt. §iÒu quan träng lµ

ph¶i ph¸t hiÖn ®îc tÝnh kh«ng ®ång nhÊt gi÷a çc nhãm kh¸ch

hµng vµ sè lîng kh¸ch hµng trong mçi giai ®o¹n ph¶i ®ñ kh¶ n¨ng

bï ®¾p l¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ nç lùc cña marketing cña dù ¸n th×

34

viÖc ph©n ®o¹n thÞ trêng ®ã míi cã hiÖu qu¶. Do vËy cÇn ph¶i

®¹t ®îc çc nh÷ng yªu cÇu:

- TÝnh ®o lêng ®îc, tøc lµ quy m« cña thÞ trêng ®ã cã thÓ quy

®æi ®îc

- TÝnh tiÕp cËn ®îc, tøc lµ dù ¸n hay chñ ®Çu t ph¶i nhËn biÕt vµ

phôc vô ®îc ®o¹n thÞ trêng ®· ph©n chia theo tiªu thøc nhÊt

®Þnh

- TÝnh quan träng, nghÜa lµ çc ®o¹n thÞ trêng ph¶i bao gåm çc

kh¸ch hµng cã nhu cÇu ®ång nhÊt víi quy m« ®ñ lín ®Ó cã kh¶

n¨ng sinh lêi ®îc.

- TÝnh kh¶ thi, tøc lµ cã ®ñ nguån lùc ®Ó h×nh thµnh vµ triÓn

khai dù ¸n s¶n xuÊt vµ triÓn khai qu¸ tr×nh marketing riªng biÖt

®èi víi mçi thÞ trêng ph©n chia.

ThÞ trêng tæng thÓ cã thÓ ph©n chia thµnh nhiÒu tiªu

thøc kh¸c nhau bao gåm:

§Þa lý: MiÒn,

vïng...

D©n sè – x·

héi: Tuæi,

giíi tÝnh, thu

nhËp, nghÒ

nghiÖp......

T©m lý häc:

Th¸i ®é,

®éng c¬, ç

tÝnh, lèi sèng,

gi¸ trÞ v¨n

ho¸.....

Hµnh vi tiªu

dïng: Lý do

mua, lîi Ých

t×m kiÕm,

sè lîng,

trung thµnh

X¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu: Sau khi ph©n ®o¹n thÞ trêng

tæng thÓ, chñ ®Çu t cÇn ph¶i lùa chän ®îc ®o¹n thÞ trêng cô thÓ

vµ hÊp dÉn nhÊt ®Ó tiÕn hµnh kinh doanh. §ã lµ viÖc lùa chän

nh÷ng ®o¹n thÞ trêng mµ viÖc ®Çu t cña dù ¸n cã thÓ thùc hiÖn

hiÖu qu¶. Nh÷ng ®o¹n thÞ trêng nµy ph¶i ®¶m b¶o quy m« cho

mét dù ¸n; t¹o ra u thÕ h¬n víi ®èi thñ c¹nh tranh; tÝnh hiÖu qu¶

khi ®Çu t vµo thÞ trêng nµy vµ kh¶ n¨ng ®Çu t vµo doanh nghiÖp.

Do vËy, cÇn ph¶i tiÕn hµnh çc c«ng viÖc sau:

Thø nhÊt: §¸nh gi¸ çc ®o¹n thÞ trêng, môc ®Ých cña viÖc ®¸nh

gi¸ lµ nhËn d¹ng møc ®é hÊp dÉn cña chóng trong viÖc thùc hiÖn

®îc môc tiªu cña dù ¸n vµ dùa trªn 03 tiªu chuÈn:

35

+) Quy m« vµ sù t¨ng trëng: Mét ®o¹n thÞ trêng gäi lµ cã hiÖu

qu¶ khi nã cã quy m« ®ñ lín ®Ó bï ®¾p l¹i nh÷ng chi phÝ s¶n

xuÊt vµ marketting kh«ng chØ cã ë hiÖn t¹i mµ c¶ trong t¬ng lai.

ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c quy m« vµ kh¶ n¨ng t¨ng trëng lµ vÊn

®Ò quan träng ®èi víi viÖc chän thÞ trêng môc tiªu.

+) Sù hÊp dÉn cña ®o¹n thÞ trêng tõ çc søc Ðp hay ®e do¹ kh¸c

nhau. Trªn thÞ trêng, mét c«ng ty Ýt khi lµ ngêi b¸n duy nhÊt. V×

vËy, hä thêng xuyªn ph¶i ®èi mÆt víi ¸p lùc c¹nh tranh vµ yªu cÇu

ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. Mét ®o¹n thÞ trêng kÐm hÊp dÉn

nÕu møc c¹nh tranh cña ®o¹n thÞ trêng ®ã qu¸ gay g¾t. Søc hÊp

dÉn cña thÞ trêng xÐt tõ gãc ®é c¹nh tranh ®îc ®¸nh gi¸ b»ng çc

®e do¹ mµ mçi c«ng ty hay dù ¸n ph¶i ®èi phã bao gåm:

- §e do¹ tõ sù gia nhËp hay rót lui: Mét ®o¹n thÞ trêng ®îc coi lµ

kÐm hÊp dÉn nÕu sù gia nhËp vµ rót lui cña çc ®èi thñ qu¸ dÔ

dµng v× ®o¹n thÞ trêng nµy cã tÝnh æn ®Þnh thÊp.

- §e do¹ tõ çc s¶n phÈm thay thÕ.

- §e do¹ tõ ngêi mua: §o¹n thÞ trêng kh«ng hÊp dÉn nÕu hiÖn t¹i vµ

t¬ng lai s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng thay thÕ dÔ dµng. V× sù thay thÕ

cña s¶n phÈm cµng gia t¨ng, gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn cã xu híng gi¶m

xuèng.

- §e do¹ tõ phÝa ngêi cung øng: §o¹n thÞ trêng nµo cã sù chi phèi

cña nhµ cung øng th× ®o¹n thi trêng ®ã cã thÓ coi lµ kh«ng cã

søc hÊp dÉn.

+) Çc môc tiªu vµ kh¶ n¨ng cña c«ng ty: Mét ®o¹n thÞ trêng hÊp

dÉn cã thÓ sÏ bÞ lo¹i bá do chóng kh«ng ¨n khíp víi môc tiªu l©u

dµi vµ kh¶ n¨ng cña chñ ®Çu t. Ngay c¶ nh÷ng ®o¹n thÞ trêng

phï hîp víi môc tiªu còng cÇn ph¶i xem xÐt hä cã ®ñ kh¶ n¨ng xÐt

trªn khÝa c¹nh qu¶n lý tµi chÝnh, c«ng nghÖ, nh©n lùc...

Thø hai: Lùa chän ®o¹n thÞ trêng môc tiªu:

Sau khi ®¸nh gi¸ çc ®o¹n thÞ trêng kh¸c nhau, chñ ®Çu t ph¶i

quyÕt ®Þnh lùa chän ®o¹n thÞ trêng cô thÓ mµ dù ¸n ®¸p øng. §ã

lµ viÖc lùa chän thÞ trêng môc tiªu.

KÕt luËn: ThÞ trêng môc tiªu lµ thÞ trêng bao gåm çc kh¸ch

hµng cã cïng nhu cÇu hoÆc mong muèn mµ chñ ®Çu t cã kh¶

36

n¨ng ®¸p øng, ®ång thêi cã thÓ t¹o ra u thÕ h¬n so víi çc ®èi

thñ c¹nh tranh vµ ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Þnh.

d. X¸c ®Þnh s¶n phÈm cña dù ¸n

Sau khi x¸c ®Þnh ®îc thÞ trêng môc tiªu, ngêi so¹n th¶o ph¶i x¸c

®Þnh ®îc s¶n phÈm cña dù ¸n, ®ã lµ viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm cña

dù ¸n ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng môc tiªu. ViÖc thiÕt kÕ

nµy sao cho s¶n phÈm cã nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸c biÖt so víi hµng

ho¸ cña ®èi thñ c¹nh tranh vµ t¹o ra cho nã mét h×nh ¶nh riªng

®èi víi kh¸ch hµng, cã mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh so víi s¶n phÈm cïng

lo¹i trªn thÞ trêng.

1.3.3. Dù b¸o cung cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n trong t¬ng lai.Çc nhµ kinh tÕ còng nh çc nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n quan

t©m ®Õn cÇu vÒ s¶n phÈm hay dÞch vô trong mét thêi kú nhÊt

®Þnh, bëi v× nã chÝnh lµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n hay

nh÷ng ç nh©n nµy s½n sµng tiªu dïng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña

m×nh. H¬n thÕ n÷a, viÖc dù b¸o cÇu s¶n phÈm cña dù ¸n trong t-

¬ng lai cßn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc lùa chän môc tiªu

vµ quy m« s¶n xuÊt tèi u cña dù ¸n. Do ®ã, dù b¸o cÇu thÞ trêng

vÒ mét dÞch vô mµ dù ¸n dù kiÕn s¶n xuÊt trong t¬ng lai cã ý

nghÜa hÕt søc quan träng. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu cÇn ph¶i thùc

hiÖn theo nh÷ng bíc c¬ b¶n:

- Ph©n tÝch cung - cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n á hiÖn t¹i

vµ trong qu¸ khø: Çc néi dung trong viÖc ph©n tÝch cÇn ®¹t ®îc

X¸c ®Þnh møc tiªu thô

Nguån cung cÊp hµng s¶n phÈm

§¸nh gi¸ møc ®é tho¶ m·n cung - cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña

dù ¸n.

- Dù b¸o cÇu s¶n phÈm trong t¬ng lai: C¨n cø vµo çc ph¬ng ph¸p

dù b¸o trong ®ã:

Ph¬ng ph¸p dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng ph¬ng ph¸p ngo¹i suy

thèng kª: C¬ së khoa häc lµ c¨n cø vµo mèi quan hÖ thõa kÕ gi÷a

ba tr¹ng th¸i ®ã lµ qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. Ba tr¹ng th¸i nµy

chuyÓn tiÕp liªn tôc cho nhau vµ h×nh thµnh nªn quy luËt ph¸t

triÓn cña ®èi tîng dù b¸o ®Ó t×m ra tÝnh quy luËt ph¸t triÓn cña

37

nã trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ chuyÓn tÝnh quy luËt ®ã sang t¬ng

lai víi çc ®iÒu kiÖn:

+) §èi tîng dù b¸o ph¶i ph¸t triÓn mét çch æn ®Þnh theo thêi

gian.

+) Nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cho sù ph¸t triÓn cña ®èi tîng dù b¸o

ph¶i ®îc duy tr× trong t¬ng lai.

+) Kh«ng cã t¸c ®éng g©y ra nh÷ng thay ®æi ®ét biÕn trong

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®èi tîng dù b¸o.

Do çc ®iÒu kiÖn nªu trªn nªn viÖc sö dông ph¬ng ph¸p trong mét

sè trêng hîp cho kÕt qu¶ kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng phï hîp ®èi víi

s¶n phÈm míi vµ lÇn ®Çu x©m nhËp vµo thÞ trêng.

§Ó thùc hiÖn dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng ph¬ng ph¸p nµy cÇn

tiÕn hµnh çc bíc sau vµ th«ng thêng ph¬ng ph¸p nµy cho kÕt qu¶

t¬ng ®èi chÝnh x¸c víi nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh æn ®Þnh cao,

vËn dông dù b¸o ng¾n h¹n:

Bíc 1: Thu thËp møc tiªu thô lo¹i s¶n phÈm mµ dù ¸n dù ®Þnh

s¶n xuÊt qua çc n¨m qu¸ khø vµ hiÖn t¹i.

Bíc 2: X¸c ®Þnh xu híng vµ qui luËt vËn ®éng cña s¶n phÈm

dù ¸n.

Bíc 3: X©y dùng hµm xu thÕ.

Bíc 4: Sö dông hµm xu thÕ ®Ó dù b¸o ngo¹i suy dù b¸o

nh÷ng n¨m t¬ng lai.

Bíc 5: X¸c ®Þnh ®é tin cËy cña dù b¸o.

Ph¬ng ph¸p dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng m« h×nh håi quy t¬ng

quan: Ph¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a

cÇu thÞ trêng vµ çc nh©n tè kh¸c ¶nh hëng ®Õn nã nh gi¸ c¶ cña

hµng ho¸, dÞch vô ®ã, thu nhËp cña ngêi tiªu dïng, gi¸ c¶ hµng

ho¸ dÞch vô cña çc hµng ho¸ liªn quan. §Ó tiÕn hµnh dù b¸o cÇu

thÞ trêng vÒ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô b»ng m« h×nh håi quy t¬ng

quan ph¶i tiÕn hµnh çc bíc:

Bíc 1: X¸c ®Þnh çc nh©n tè ¶nh hëng lín ®Õn cÇu thÞ trêng vÒ

s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña dù ¸n.

Bíc 2: Lùa chän m« h×nh håi quy t¬ng quan.

Bíc 3: KiÓm tra m« h×nh gåm: TÝnh hÖ sè t¬ng quan; §¸nh

gi¸ sai sè dù b¸o; ¦íc lîng kho¶ng gi¸ trÞ mµ dù b¸o cã thÓ r¬i vµo.

38

Bíc 4: TiÕn hµnh dù b¸o. NÕu tiªu chuÈn kh«ng ®îc ®¶m b¶o

th× quay l¹i bíc 1 ®Ó chän l¹i m« h×nh vµ biÕn cè.

Ph¬ng ph¸p dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng hÖ sè co gi·n cÇu: CÇu thÞ

trêng vÒ s¶n phÈm hay dÞch vô dù ¸n t¸c ®éng rÊt nhiÒu cña

nh©n tè gi¸ c¶ cña chÝnh b¶n th©n hµng ho¸ ®ã, thu nhËp cña

ngêi tiªu dïng, gi¸ c¶ cña çc hµng ho¸ liªn quan... Sù ¶nh hëng

cña çc nh©n tè ®Õn cÇu ®îc lîng ho¸ th«ng qua hÖ sè co gi·n

cña cÇu theo nh©n tè ¶nh hëng (ED). HÖ sè co gi·n cña cÇu cho

biÕt cÇu sÏ thay ®æi bao nhiªu % khi cã 1% thay ®æi cña mét

nh©n tè (X) nµo ®ã trong ®iÒu kiÖn çc nh©n tè kh¸c kh«ng

®æi.

NÕu quan hÖ gi÷a lîng cÇu Q vµ nh©n tè ¶nh hëng X ®îc biÓu

hiÖn díi d¹ng ph¬ng tr×nh håi qui Q = f(x) th× c«ng thøc tÝnh hÖ

sè co gi·n cña cÇu theo X.

§Ó thùc hiÖn dù b¸o cÇu theo ph¬ng ph¸p nµy cÇn tiÕn hµnh çc

bíc sau:

Bíc 1: Thu thËp sè liÖu cÇu (Q) vµ nh©n tè ¶nh hëng (X) theo thêi

gian.

Bíc 2: TÝnh hÖ sè co gi·n qua çc n¨m trªn c¬ së sè liÖu ®· thu

thËp ®îc.

Bíc 3: X¸c ®Þnh xu híng biÕn ®æi cña hÖ sè co gi·n trong thêi kú

dù b¸o vµ sau ®ã x¸c ®Þnh hÖ sè co gi·n ë n¨m dù b¸o

Bíc 4: Dù b¸o cÇu trªn c¬ së hÖ sè co gi·n vµ møc ®é thay ®æi

cña nh©n tè (X) ®· biÕt.

Ph¬ng ph¸p dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng ph¬ng ph¸p ®Þnh møc:

Çc ®Þnh møc tiªu dïng ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®iÒu tra thùc tÕ

theo çc mÉu ®iÒu tra ngÉu nhiªn cã tÝnh ®¹i diÖn cao ®Ó cã

thÓ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh tiªu dïng cña d©n c. V× vËy,

®Ó dù b¸o ®îc lîng cÇu trong t¬ng lai cÇn ph¶i dù b¸o ®Þnh møc

tiªu dïng t¬ng lai trªn c¬ së ngo¹i suy çc ®Þnh møc tiªu dïng

trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ dù b¸o sè lîng ®èi tîng tiªu dïng s¶n

phÈm, dÞch vô ®ã cho thêi kú b¸o ço. Dùa vµo ®Þnh møc tiªu

dïng vµ quy m« ®èi tîng tiªu dïng ®· ®îc x¸c ®Þnh, chóng ta cã

thÓ x¸c ®Þnh ®îc lîng cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô theo c«ng thøc

sau:

39

Lîng

CÇu=

§Þnh møc

tiªu dïngx

Sè lîng ®èi tîng

tiªu dïng

Ph¬ng ph¸p dù b¸o cÇu thÞ trêng b»ng ý kiÕn chuyªn gia: Ph¬ng

ph¸p dù b¸o cÇu b»ng çch lÊy ý kiÕn chuyªn gia lµ ph¬ng ph¸p

thu thËp vµ xö lý nh÷ng ®¸nh gi¸ dù b¸o b»ng çch tËp hîp vµ hái

ý kiÕn chuyªn gia giái thuéc lÜnh vùc hÑp cña khoa häc kü thuËt

hoÆc s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh ¸p dông ph¬ng ph¸p lÊy ý kiÕn chuyªn

gia cã thÓ thùc hiÖn theo 3 bíc:

Bíc 1: Lùa chän chuyªn gia lµ lùa chän nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é

chuyªn m«n cao cã kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt s©u réng vÒ ®èi tîng

dù b¸o, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ tiªn ®o¸n t¬ng lai thÓ hiÖn ë

kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh nhÊt qu¸n xu thÕ ph¸t triÓn cña ®èi tîng vµ

lËp trêng khoa häc. Çc chuyªn gia nµy ph¶i cã kiÕn thøc, hiÓu

biÕt s©u réng c¶ thùc tiÔn còng nh lý thuyÕt vÒ vÊn ®Ò dù b¸o,

cã ý kiÕn ®¸nh gi¸ t¬ng ®èi æn ®Þnh theo thêi gian vµ hä cã

çch ®iÒu chØnh çc ®¸nh gi¸ cña m×nh khi cã th«ng tin bæ

sung.

§é tin cËy cña kÕt qu¶ dù b¸o cã ¶nh hëng lín vµo chÊt lîng

cña chuyªn gia. V× vËy, çc chuyªn gia sÏ ®îc lùa chän b»ng çch

®¸nh gi¸ chÊt lîng hay tr×nh ®é. ChÊt lîng ®îc thÓ hiÖn th«ng

qua çc tiªu chÝ nh tr×nh ®é chuyªn m«n, tÝnh s¸ng t¹o, th¸i ®é

cña çc chuyªn gia vÒ cuéc trng cÇu, kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ bÒ

dµy cña t duy, kh¶ n¨ng thiÕt kÕ t duy, tÝnh céng ®ång vµ tÝnh tù

phª b×nh.... Trng cÇu ý kiÕn chuyªn gia ®îc tiÕn hµnh díi nhiÒu

h×nh thøc nh trng cÇu ý kiÕn ç nh©n, tËp thÓ, v¾ng mÆt,

pháng vÊn, héi th¶o...

Bíc 2: Trng bµy ý kiÕn chuyªn gia bao gåm çc néi dung

§Ò ra nhiÖm vô vµ nªu c©u hái cho çc chuyªn gia

§¶m b¶o th«ng tin cho çc chuyªn gia

Çc chuyªn gia nªu nh÷ng ®¸nh gi¸, nh÷ng ý kiÕn ®Ò

nghÞ.

Thu nhËp kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña çc chuyªn gia.

Bíc 3: Thu nhËp vµ xö lý çc ®¸nh gi¸ dù b¸o lµ giai ®o¹n kÕt thóc

vµ rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ¸p dông ph¬ng ph¸p lÊy ý kiÕn

40

chuyªn gia. Giai ®o¹n nµy ph©n tÝch vÒ mÆt lîng çc kÕt qu¶ tr-

ng cÇu ý kiÕn, so s¸nh kÕt qu¶ víi nh÷ng quan ®iÓm hiÖn cã vÊn

®Ò nghiªn cøu vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ dù b¸o kh¸c...

KÕt luËn: Ph¬ng ph¸p dù b¸o b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc

chuyªn gia dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tæng thÓ kinh nghiÖm kh¶

n¨ng ph¶n ¸nh t¬ng lai mét çch tù nhiªn cña çc chuyªn gia giái

vµ xö lý thèng kª çc c©u tr¶ lêi mét çch khoa häc. V× chuyªn gia

giái lµ ngêi thÊy râ nhÊt nh÷ng m©u thuÉn vµ nh÷ng vÊn ®Ò tån

t¹i trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh, ®ång thêi vÒ mÆt t©m

lý hä lu«n lu«n híng vÒ t¬ng lai gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã dùa

trªn nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c, kinh nghiÖm s¶n xuÊt phong phó

vµ linh c¶m nghÒ nghiÖp nh¹y c¶m.

Ph¬ng ph¸p nµy sÏ hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn:

§èi tîng dù b¸o cã tÇm bao qu¸t lín, phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè

mµ hiÖn t¹i cßn cha cã hoÆc thiÕu th«ng tin, thiÕu c¬ së lý luËn

ch¾c ch¾n ®Ó x¸c ®Þnh.

Trong ®iÒu kiÖn cßn thiÕu th«ng tin vµ nh÷ng thèng kª ®Çy ®ñ,

®¸ng tin cËy vÒ ®Æc tÝnh cña ®èi tîng dù b¸o.

Trong ®iÒu kiÖn cã ®é bÊt ®Þnh lín vÒ chøc n¨ng cña ®èi tîng

dù b¸o

Khi dù b¸o trung vµ dµi h¹n çc ®èi tîng thuéc çc ngµnh c«ng

nghiÖp míi, chÞu ¶nh hëng m¹nh bëi çc ph¸t minh míi.

Trong ®iÒu kiÖn thiÕu thêi gian, hoµn c¶nh cÊp b¸ch ph¬ng ph¸p

chuyªn gia còng ®îc ¸p dông kÞp thêi ®a ra dù b¸o.

H¹n chÕ: ý kiÕn cña çc chuyªn gia kh«ng ®ång nhÊt, tÝnh ç

nh©n, thËn träng cßn ®îc lu ý...

- Dù b¸o cung cña s¶n phÈm trong t¬ng lai: Sau khi x¸c ®Þnh cÇu

cña thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n trong t¬ng lai, c«ng viÖc

tiÕp theo lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc lîng cung vÒ s¶n phÈm, dÞch vô

®ã trong t¬ng lai bao gåm cña c¬ së hiÖn cã hoÆc cña çc dù ¸n

kh¸c cã thÓ cã trong t¬ng lai. §Ó x¸c ®Þnh ®îc lîng cung mµ dù ¸n

®Þnh cung cÊp cÇn ph¶i thu thËp ®îc çc th«ng tin:

Kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt trong t¬ng lai cña c¬ së hiÖn cã vÒ

hµng ho¸, dÞch vô ®ang nghiªn cøu.

41

Dù kiÕn kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu, hµng ho¸ dÞch vô trong t¬ng

lai.

Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîng cung cña s¶n phÈm trong t¬ng lai còng

nh viÖc x¸c ®Þnh lîng cÇu cña thÞ trêng.

Do vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®îc lîng cung vµ cÇu cña s¶n phÈm trªn

thÞ trêng lµ nh©n tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, quy m«

cña dù ¸n ®Ó tõ ®ã lµm c¬ së x¸c ®Þnh viÖc h×nh thµnh dù ¸n.

e. Nghiªn cøu vÊn ®Ò tiÕp thÞ s¶n phÈm cña dù ¸n

X¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n míi

chØ cho phÐp chñ ®Çu t ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm,

cßn lµm thÕ nµo ®Ó ngêi tiªu thô sö dông s¶n phÈm cña m×nh

thay v× sö dông s¶n phÈm cña çc dù ¸n kh¸c l¹i thuéc vÒ kh©u

tiÕp thÞ s¶n phÈm. Ho¹t ®éng tiÕp thÞ lµ sù t¸c ®éng nh»m thóc

®Èy ho¹t ®éng cña thÞ trêng vµ tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch

hµng trong viÖc cung cÊp çc s¶n phÈm cña dù ¸n. TiÕp thÞ lµ mét

trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu mµ dù ¸n cã thÓ sö dông ®Ó t¸c

®éng vµo thÞ trêng nh»m ®¹t môc tiªu cña dù ¸n. TiÕp thÞ vµ

khuyÕn m¹i - mét bé phËn cña tiÕp thÞ - cã nghÜa lµ x¸c ®Þnh

b»ng çch nµo víi chi phÝ bao nhiªu ®Ó cã thÓ tiªu thô ®îc s¶n

phÈm cña dù ¸n.

NhiÖm vô cña c«ng t¸c tiÕp thÞ cña dù ¸n

C«ng t¸c tiÕp thÞ lµ mét hÖ thèng çc biÖn ph¸p ®îc sö dông

nh»m khuyÕn khÝch, kÝch thÝch kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña

dù ¸n. §©y lµ c«ng cô chñ yÕu ®îc sö dông ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ

trêng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh cña dù ¸n. TiÕp thÞ ®îc

xem nh lµ mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr-

êng víi çc doanh nghiÖp kh¸c, çc dù ¸n kh¸c s¶n xuÊt s¶n phÈm

t¬ng tù. Thùc chÊt ho¹t ®éng tiÕp thÞ chÝnh lµ sù truyÒn tin vÒ

s¶n phÈm vµ vÒ dù ¸n tíi kh¸ch hµng ®Ó thuyÕt phôc hä mua

hµng. Trong ®ã, ho¹t ®éng khuyÕn m¹i lµ bé phËn chñ chèt cña

tiÕp thÞ. KhuyÕn m¹i ®îc hiÓu lµ çc biÖn ph¸p t¸c ®éng mang

tÝnh chÊt tøc thêi vµ ng¾n h¹n ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng tiªu

dïng s¶n phÈm hay dÞch vô cña dù ¸n. C«ng t¸c khuyÕn m¹i cho

dù ¸n cã thÓ hiÓu lµ çc c«ng cô dïng ®Ó kÝch thÝch, thóc ®Èy

çc kh©u tõ cung øng, ph©n phèi, tiªu dïng ®èi víi mét hoÆc mét

42

nhãm s¶n phÈm cña dù ¸n. NhiÖm vô cña c«ng t¸c tiÕp thÞ dù ¸n

®ã lµ:

- §èi víi kh¸ch hµng:

+) KhuyÕn khÝch kh¸ch hµng tiªu dïng nhiÒu h¬n, mua víi sè lîng

lín h¬n nh»m t¨ng nhanh nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n.

+) T¹o thªm nh÷ng kh¸ch hµng míi

- §èi víi çc thµnh viªn trung gian trong kh©u ph©n phèi:

+) KhuyÕn khÝch çc thµnh viªn t¨ng cêng ho¹t ®éng ph©n phèi,

®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng mua b¸n.

+) Më réng kªnh ph©n phèi

Néi dung cÇn xem xÐt khi nghiªn cøu c«ng t¸c tiÕp thÞ cña

dù ¸n

§Ó ®a s¶n phÈm cña dù ¸n ®Õn tËn tay ngêi tiªu dïng mét çch

h÷u hiÖu nhÊt, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c«ng t¸c tiÕp thÞ cÇn

xÐt ®Õn çc ®èi tîng kh¸ch hµng, çc h×nh thøc ph©n phèi vµ

hiÖu lùc cña chóng, çc chi phÝ ®Ó ®a hµng ®Õn tay ngêi tiªu

dïng.

Møc ®é quan träng cña c«ng t¸c tiÕp thÞ tuú thuéc vµo sè lîng vµ

sù phøc t¹p cña kh¸ch hµng. ViÖc nghiªn cøu c«ng t¸c tiÕp thÞ

ph¶i dùa trªn luËn cø khoa häc thuéc nhiÒu m«n khoa häc tõ t©m

lý x· héi cho ®Õn to¸n häc, ph¶i cã sù hiÓu biÕt vÒ ngµnh nghÒ,

lÜnh vùc mµ dù ¸n thùc hiÖn vµ cã thÓ lùa chän ®îc ph¬ng ¸n

tiÕp thÞ tèi u c¶ vÒ chi phÝ vÒ sè lîng s¶n phÈm sÏ ®îc tiªu thô.

Khi nghiªn cøu c«ng t¸c tiÕp thÞ cña dù ¸n cÇn xem xÐt ®Õn çc

néi dung chñ yÕu sau:

X¸c ®Þnh ®èi tîng tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n: ViÖc x¸c ®Þnh

®èi tîng tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn ®Æc

tÝnh cña ®èi tîng, khu vùc ph©n phèi çc yªu cÇu vµ thÞ hiÕu cña

®èi tîng tiªu thô ®èi víi s¶n phÈm. NÕu s¶n phÈm thuéc lo¹i s¶n

phÈm th« th× vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng cã

®¹t ®îc yªu cÇu cña quèc tÕ kh«ng. Trong trêng hîp nÕu sè lîng

tiªu thô nhá, viÖc kh¶o s¸t nh÷ng vÊn ®Ò, yªu cÇu kh¸ch hµng cã

thÓ thùc hiÖn ®îc b»ng çc biÖn ph¸p chµo hµng trùc tiÕp vµ tiÕp

xóc trùc tiÕp ®Ó tõ ®ã ký kÕt hîp ®ång. §èi víi çc lo¹i s¶n phÈm

cã tÝnh n¨ng t¬ng tù th× cã nhiÒu phøc t¹p h¬n vµ ®ßi hái ph¶i

43

cã ch¬ng tr×nh nghiªn cøu kü cµng h¬n. Çc ch¬ng tr×nh nghiªn

cøu nµy bao gåm çc ph¬ng ph¸p ®iÒu tra chän mÉu nhu cÇu cña

tõng thµnh phÇn ®èi tîng, tõ ®ã rót ra çc tÝnh n¨ng cÇn thiÕt

cña s¶n phÈm cÇn ph¶i cã ®Ó ®èi tîng ®îc chÊp nhËn. Víi trêng

hîp nµy chØ cÇn thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ còng cã thÓ ®a ®Õn

nh÷ng hËu qu¶, kÕt qu¶ kh¸ lín.

Lùa chän çc ph¬ng ph¸p giíi thiÖu s¶n phÈm:

TiÕp xóc trùc tiÕp b»ng th tõ, göi mÉu: B»ng ph¬ng ph¸p nµy gióp

cho kh¸ch hµng cã ®îc nh÷ng th«ng tin trùc tiÕp vÒ s¶n phÈm.

Th«ng qua giíi thiÖu víi kh¸ch hµng vµ c«ng chóng vÒ s¶n phÈm,

vÒ dù ¸n, gióp cho hä cã nh÷ng quan ®iÓm hoÆc ý kiÕn cô thÓ

vÒ s¶n phÈm. Tõ ®ã, dù ¸n cã thÓ xem xÐt hoÆc ®iÒu chØnh

cho phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng s¶n phÈm. Tuy nhiªn,

nh÷ng ®iÒu chØnh nµy mang tÝnh chÊt nhá, thay ®æi chót Ýt,

kh«ng ®¸ng kÓ. Theo ph¬ng ph¸p nµy th× rÊt tèn kÐm hoÆc l·ng

phÝ thêi gian.... Hµng mÉu cã chøc n¨ng khuyÕn khÝch kh¸ch

hµng dïng thö. Mét sè kh¸ch hµng cã thÓ miÔn phÝ hoÆc gi¸ rÊt

thÊp. Hµng mÉu cã thÓ ®îc ph©n phèi t¹i çc cöa hµng hoÆc tíi

tËn nhµ qua ®êng bu ®iÖn hay qua ®éi ngò nh©n viªn tiÕp thÞ.

Qu¶ng ço: Bao gåm mäi h×nh thøc giíi thiÖu mét çch gi¸n tiÕp

vµ ®Ò cao vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n ®îc thùc hiÖn theo yªu cÇu cñ

chñ thÓ qu¶ng ço. Qu¶ng ço còng ®îc xem nh lµ mét trong

nh÷ng c«ng cô cã tÝnh chÊt chiÕn lîc ®· ®¹t ®îc xem nh lµ mét lîi

thÕ c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n trªn thÞ trêng. Çc ph¬ng

tiÖn qu¶ng ço ®ã lµ qu¶ng ço trªn b¸o, t¹p chÝ; Qu¶ng ço trªn

çc h×nh thøc th«ng tin ®¹i chóng, ph¸t thanh truyÒn h×nh....

Ngoµi ra, çc h×nh thøc giíi thiÖu s¶n phÈm nªu trªn, çc dù ¸n

cßn cã thÓ tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng, héi chî hay triÓn l·m th-

¬ng m¹i. §©y lµ çc h×nh thøc mµ dù ¸n t×m hiÓu nhu cÇu cña

kh¸ch hµng vµ ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh.

Çc héi nghÞ kh¸ch hµng hay çc cuéc héi th¶o chuyªn ®Ò nh»m

gióp cho dù ¸n nhanh chãng n¾m b¾t nh÷ng th«ng tin cña c«ng

chóng vµ kh¸ch hµng, tiÕp cËn hä trùc tiÕp vµ t×m hiÓu cÆn kÏ

nhu cÇu, thÞ hiÕu ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp trong

44

ho¹t ®éng s¶n xuÊt, tiªu thô, qu¶n lý, b¸n hµng nh»m môc tiªu gia

t¨ng thÞ phÇn, doanh thu hµng b¸n cña dù ¸n.

Héi trî, triÓn l·m gióp dù ¸n giíi thiÖu s¶n phÈm, th¬ng hiÖu còng

nh uy tÝn cña m×nh ®èi víi kh¸ch hµng vµ c«ng chóng, gãp phÇn

khuyÕch tr¬ng s¶n phÈm, t¨ng cêng tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n.

Thªm ®ã, ®Ó thuyÕt phôc kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña m×nh

çc dù ¸n cßn cã nh÷ng çch thøc míi l¹, ®éc ®¸o nh»m thu hót sù

quan t©m cña kh¸ch hµng, híng dÉn hä ®Õn s¶n phÈm vµ tõ ®ã

kÝch thÝch tiªu dïng s¶n phÈm nh: Trng bµy hµng ho¸ t¹i n¬i b¸n

sao cho ®Ñp, ng ý kh¸ch hµng, g©y sù chó ý, hiÕu kú cña kh¸ch

hµng, tæ chøc çc cuéc thi vµ trß ch¬i nh»m t¹o c¬ héi cho kh¸ch

hµng, çc nhµ ph©n phèi, ngêi b¸n hµng cïng tham gia ch¬i vµ cã

thÓ ®îc hëng nh÷ng lîi Ých vËt chÊt nh»m t¹o thªm sù hiÓu biÕt,

hÊp dÉn vµ thu hót sù quan t©m cña nhiÒu ngêi. §©y cã thÓ nãi

lµ c¬ héi ®Ó khuyÕn khÝch s¶n phÈm, t¨ng cêng kh¶ n¨ng tiªu

thô cña dù ¸n.

Lùa chän çc ph¬ng thøc linh ho¹t ®Ó ®Èy m¹nh søc mua: Cã

nhiÒu ph¬ng thøc linh ho¹t ®îc sö dông trong ho¹t ®éng tiÕp thÞ

dù ¸n ®Ó ®Èy m¹nh søc mua. Tuú thuéc môc tiªu, néi dung cña

ho¹t ®éng tiÕp thÞ cña dù ¸n, çc ph¬ng thøc ®ã bao gåm: PhiÕu

thëng; gãi hµng chung; quµ tÆng... Ngoµi ra, çc dù ¸n cßn cã thÓ

thùc hiÖn h×nh thøc gi¶m gi¸ hµng mua; ph¬ng thøc hµng miÔn

phÝ....

Néi dung cña ch¬ng tr×nh khuyÕn m¹i: Bao gåm cã çc ®èi tîng

nµo tham gia, cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ khi tham gia. Møc ®é t¸c

®éng t¸c ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. Ph¬ng tiÖn khuyÕn m¹i;

Thêi gian cho ch¬ng tr×nh khuyÕn m¹i; ng©n s¸ch cho ch¬ng

tr×nh khuyÕn m¹i; tµi liÖu cho ch¬ng tr×nh.

Tæ chøc m¹ng líi tiªu thô s¶n phÈm: Trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®îc ®èi

tîng s¶n phÈm, ph¬ng ph¸p giíi thiÖu s¶n phÈm cïng çc ph¬ng

thøc linh ho¹t ®Ó ®Èy m¹nh søc mua cÇn thiÕt tiÕn hµnh xem xÐt

viÖc tæ chøc m¹ng líi tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n. ViÖc tæ chøc

m¹ng líi tiªu thô cña dù ¸n lµ viÖc x¸c lËp kªnh ph©n phèi s¶n

phÈm cña dù ¸n hay nãi réng h¬n lµ x¸c ®Þnh çc ph¬ng ¸n tiªu

thô s¶n phÈm.

45

X¸c lËp kªnh ph©n phèi cña dù ¸n lµ x¸c ®Þnh mét tËp hîp çc

thµnh viªn ®éc lËp vµ phô thuéc lÉn nhau cïng tham gia vµo qu¸

tr×nh ®a s¶n phÈm cña dù ¸n tíi tõng ngêi tiªu dïng. Thùc chÊt

viÖc x¸c lËp kªnh ph©n phèi lµ nh»m x©y dùng mét nhãm çc tæ

chøc vµ ç nh©n thùc hiÖn çc ho¹t ®éng lµm cho s¶n phÈm cña

dù ¸n s½n sµng phôc vô ngêi tiªu dïng vµ ngêi sö dông. Trong qu¸

tr×nh thùc hiÖn x©y dùng m¹ng líi tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n

cÇn xem xÐt ®Õn çc trung gian trong m¹ng líi ®ã. Çc thµnh viªn

nµy ®îc coi lµ çc trung gian th¬ng m¹i n»m gi÷a ngêi s¶n xuÊt vµ

ngêi tiªu dïng cuèi cïng. Çc thµnh viªn nµy bao gåm:

Nhµ b¸n bu«n: Lµ nh÷ng trung gian b¸n s¶n phÈm cña dù ¸n cho

çc trung gian kh¸c, cho nhµ b¸n lÎ hoÆc nh÷ng nhµ sö dông c«ng

nghiÖp.

Nhµ b¸n lÎ: Lµ nh÷ng ngêi trung gian b¸n s¶n phÈm cña dù ¸n trùc

tiÕp cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng.

§¹i lý vµ m«i giíi: Lµ nh÷ng nhµ trung gian cã quyÒn hµnh ®éng

hîp ph¸p thay mÆt cho nhµ s¶n xuÊt.

Nhµ ph©n phèi: Lµ nh÷ng trung gian thùc hiÖn çc chøc n¨ng

ph©n phèi.

f. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng

cña dù ¸n

Kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cña s¶n phÈm dù ¸n

Kh¶ n¨ng c¹nh tranh:

Theo Fafchams: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp lµ kh¶

n¨ng doanh nghiÖp ®ã cã thÓ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm víi chi phÝ

biÕn ®æi trung b×nh thÊp h¬n gi¸ c¶ thÞ trêng cña nã.

Theo Randall: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng giµnh ®îc vµ duy

tr× thÞ phÇn trªn thÞ trêng víi lîi nhuËn nhÊt ®Þnh.

Theo Dunning: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng cung øng s¶n

phÈm cña chÝnh doanh nghiÖp trªn thÞ trêng kh¸c nhau mµ kh«ng

ph©n biÖt n¬i bè trÝ s¶n xuÊt cña chÝnh doanh nghiÖp.

Mét sè quan ®iÓm kh¸c: C¹nh tranh ®îc thÓ hiÖn ë tr×nh ®é,

c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®óng yªu cÇu cña thÞ trêng,

®ång thêi duy tr× ®îc thu nhËp cña m×nh.

46

===> KÕt luËn: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng mµ doanh

nghiÖp cè g¾ng giµnh ®îc vµ duy tr× thÞ trêng ®Ó cã lîi nhuËn

nhÊt ®Þnh.

T¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ viÖc mµ mçi doanh nghiÖp ®Òu

cè g¾ng thùc hiÖn. Thùc chÊt cña viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh

lµ viÖc doanh nghiÖp cè g¾ng t¹o ra çc u thÕ trªn tÊt c¶ çc mÆt

®Ó cã thÓ chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng nh gi¸ c¶, chÊt lîng, nh·n

hiÖu... Khi ®ã doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông tæng hîp çc ph¬ng

ph¸p kh¸c nhau nh c¾t gi¶m chi phÝ, ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn,

hiÖn ®¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao chÊt lîng.

Çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm dù ¸n

Gi¸ c¶ s¶n phÈm: Lµ nh©n tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn

thÞ phÇn doanh nghiÖp vµ kh¶ n¨ng sinh lêi. §ång thêi gi¸ c¶ lµ

c«ng cô linh ho¹t, mÒm dÎo trong thêi ®iÓm c¹nh tranh. Sù h×nh

thµnh gi¸ c¶ lµ do tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n, sù c¹nh

tranh cña çc doanh nghiÖp t¹o c¬ héi cho kh¸ch hµng lùa chän

hµng ho¸, dÞch vô cã chÊt lîng cao. Bªn c¹nh ®ã khi thu nhËp cña

hä t¨ng lªn, khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn th× viÖc doanh nghiÖp

®Þnh gi¸ thÊp cha cã nghÜa lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®«i khi

cßn ®¸nh ®ång víi gi¶i ph¸p gi¶m chÊt lîng s¶n phÈm. Do vËy,

viÖc sö dông gi¸ c¶ nh lµ vò khÝ c¹nh tranh lîi h¹i lµ tuú thuéc vµo

diÔn biÕn cuéc ch¹y ®ua vµo thÞ trêng cña tõng lo¹i s¶n phÈm,

trong mçi chu kú kh¸c nhau, thÞ trêng kh¸c nhau.

ChÊt lîng s¶n phÈm: Lµ møc ®é ®¸p øng ®îc çc tiªu chuÈn kinh

tÕ kü thuËt hoÆc kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng.

ChÊt lîng s¶n phÈm ®îc h×nh thµnh tõ kh©u thiÕt kÕ tíi tæ chøc

s¶n xuÊt vµ ngay c¶ sau khi tiªu thô hµng ho¸. ChÊt lîng s¶n phÈm

hµng ho¸ cña doanh nghiÖp cßn tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm c«ng

nghÖ, nguyªn nhiªn vËt liÖu, tr×nh ®é lao ®éng...

Khi nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× quan niÖm vÒ chÊt lîng

s¶n phÈm trë nªn vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®èi víi mçi doanh nghiÖp.

Thªm ®ã, viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm gióp cho doanh

nghiÖp tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu.

ViÖc ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm

47

mang tÝnh kh¸ch quan nhng yÕu tè nµy l¹i cã t¸c ®éng chi phèi

®Õn nh÷ng yÕu tè chñ quan. Khi doanh nghiÖp n©ng cao chÊt l-

îng s¶n phÈm sÏ lµm t¨ng tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng khèi l îng

s¶n phÈm hµng ho¸ b¸n ra, ®ång nghÜa víi viÖc gia t¨ng doanh

sè, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®îc c¶i thiÖn.

Nh·n hiÖu hµng ho¸: Lµ tªn gäi, thuËt ng÷, biÓu tîng h×nh vÏ hoÆc

sù phèi hîp gi÷a chóng ®îc dïng ®Ó x¸c nhËn hµng ho¸ hay dÞch

vô cña doanh nghiÖp vµ ®Ó ph©n biÖt hµng ho¸ cña doanh

nghiÖp víi çc ®èi thñ c¹nh tranh. Néi dung cña nh·n hiÖu lµ nhËn

biÕt xuÊt xø cña hµng ho¸ vµ ph©n biÖt víi çc hµng ho¸ cña

doanh nghiÖp kh¸c. Nh·n hiÖu s¶n phÈm gåm çc bé phËn c¬ b¶n

®ã lµ tªn nh·n hiÖu, dÊu hiÖu cña nh·n hiÖu, dÊu hiÖu hµng ho¸

®îc ®¨ng ký t¹i c¬ quan qu¶n lý nh·n hiÖu vµ ®îc b¶o vÖ, quyÒn

t¸c gi¶...

Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ phÇn

cña dù ¸n

Kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ phÇn cña dù ¸n: Kh¶ n¨ng

c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng cña dù ¸n ®îc hiÓu lµ kh¶

n¨ng mµ dù ¸n giµnh ®îc thÞ phÇn vµ cã ®îc møc lîi nhuËn nhÊt

®Þnh. Thùc chÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng cña

dù ¸n cã thÓ ®îc hiÓu cô thÓ lµ viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh s¶n

phÈm cña dù ¸n sÏ giµnh ®îc vµ duy tr× ë møc nµo ®ã lµ thÞ phÇn

trªn thÞ trêng. §©y còng ®îc xem nh lµ hiÖu qu¶ ®Çu t tõ dù ¸n.

Mét dù ¸n ®Çu t hiÖu qu¶ thùc sù tøc lµ dù ¸n s¶n xuÊt ra s¶n

phÈm ®îc thÞ trêng chÊp nhËn, ®îc tiªu thô víi sè lîng lín, nghÜa

lµ dù ¸n ®ã giµnh ®îc thÞ phÇn nhÊt ®Þnh.

Néi dung chñ yÕu trong nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm

lÜnh thÞ phÇn cña dù ¸n bao gåm:

- Nghiªn cøu çc ®èi thñ c¹nh tranh: §èi thñ c¹nh tranh lµ çc

doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm t¬ng tù nh s¶n phÈm cña dù ¸n.

Nghiªn cøu çc ®èi thñ c¹nh tranh cÇn cã danh s¸ch cña nh÷ng

®èi thñ c¹nh tranh cÇn cã danh s¸ch cña nh÷ng ®èi thñ c¹nh

tranh chñ yÕu víi s¶n phÈm cña dù ¸n. Nh÷ng th«ng tin cña ®èi

thñ c¹nh tranh bao gåm: kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, mÆt m¹nh mÆt yÕu,

®Þa bµn ho¹t ®éng, uy tÝn cña çc ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr-

48

êng. Trong trêng hîp ph¶i c¹nh tranh víi çc nhµ s¶n xuÊt ë níc

ngoµi, khi ®ã cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ sù gay g¾t cña viÖc c¹nh tranh

theo yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng qu¶n

lý vµ tr×nh ®é kü thuËt. Trªn c¬ së nghiªn cøu çc ®èi thñ c¹nh

tranh, tõ ®ã x©y dùng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña ®èi thñ c¹nh

tranh, tõ ®ã x©y dùng chiÕn lîc c¹nh tranh thÝch hîp.

- X¸c ®Þnh chiÕn lîc c¹nh tranh: ChiÕn lîc c¹nh tranh lµ tæng thÓ

çc biÖn ph¸p ®îc ®a ra ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh

nhÊt ®Þnh trªn thÞ trêng. ChiÕn lîc c¹nh tranh ®îc x©y dùng trªn

c¬ së ph©n tÝch ®èi thñ c¹nh tranh bao gåm:

+) ChiÕn lîc s¶n phÈm: §©y lµ chiÕn lîc cã vÞ trÝ quan träng. Çc

quyÕt ®Þnh vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n ph¶i do cÊp qu¶n lý cao nhÊt

®a ra bëi v× nã quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng trong viÖc thùc hiÖn

çc môc tiªu cña dù ¸n vµ cã t¸c ®éng ®Õn çc quyÕt ®Þnh kh¸c.

Theo John Fayerwaeher ®a ra 5 ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n

phÈm: Chøc n¨ng chñ yÕu, chøc n¨ng bæ sung, thêi gian tån t¹i vµ

chÊt lîng, çc ®iÒu kiÖn sö dông, duy tr× vµ b¶o dìng s¶n phÈm.

ViÖc s¶n xuÊt çc s¶n phÈm nµo, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, çc

th«ng sè kü thuËt còng nh çc th«ng tin c¬ b¶n vÒ s¶n phÈm cÇn

ph¶i nªu ra trong dù ¸n ®Çu t ®Ó xem xÐt. CÇn tiÕn hµnh t×m

hiÓu s¶n phÈm hiÖn cã trªn thÞ trêng theo hai híng ®ã lµ tiªu

chuÈn ho¸ hay thÝch ghi ho¸. Víi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt c«ng

nghiÖp hay s¶n phÈm cã tÝnh chÊt ho¸ häc th× mang tÝnh chÊt

tiªu chuÈn ho¸ vµ ngîc l¹i ®èi víi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt theo thãi

quen, thÞ hiÕu tiªu dïng th× mang tÝnh chÊt thÝch ghi ho¸ mµ s¶n

phÈm nµy ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng, chi phÝ c¶i tiÕn s¶n phÈm, çc

quy ®Þnh vÒ thÓ chÕ cña níc nhËp khÈu, hµng rµo phi thuÕ quan

®èi víi çc s¶n phÈm s¶n xuÊt ®Ó b¸n ra thÞ trêng níc ngoµi, kh¶

n¨ng thÝch nghi cña s¶n phÈm víi m«i trêng c«ng nghÖ, tù nhiªn.

Khi xem xÐt chiÕn lîc thÝch øng ho¸ s¶n phÈm cÇn ph¶i xem xÐt

t×m hiÓu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng kh¸c

nhau. §Ó gi¶i quyÕt cÇn nghiªn cøu çc nh©n tè sau:

ThÞ trêng: CÇu thÞ trêng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh...

S¶n phÈm: Quan hÖ chi phÝ vµ khèi lîng, kh¶ n¨ng thay ®æi s¶n

phÈm...

49

Môc tiªu vµ kh¶ n¨ng cña dù ¸n...

X¸c ®Þnh tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, kÝch cì, mÇu s¾c vµ çc dÞch vô

hç trî cña s¶n phÈm...

ChiÕn lîc s¶n phÈm cßn ghi nhËn ®Õn nh·n hiÖu, ...

G¾n liÒn víi viÖc sö dông, c¶i tiÕn, ®iÒu kiÖn ¸p dông, çc th«ng

tin kh¸c...

+) ChiÕn lîc vÒ gi¸ s¶n phÈm cña dù ¸n: Bao gåm toµn bé çc

quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ c¶, so¹n th¶o, tæ chøc thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®îc

môc tiªu mµ dù ¸n theo ®uæi bao gåm çc néi dung:

N¾m b¾t vµ dù b¸o mét çch chÝnh x¸c møc ®é ¶nh hëng cña

çc nh©n tè t¸c ®éng ®Õn çc quyÕt ®Þnh vÒ gi¸.

X¸c ®Þnh çc møc gi¸ cô thÓ cho tõng lo¹i mÆt hµng mµ dù ¸n

s¶n xuÊt hoÆc cho mét mÆt hµng, kiÓu kªnh ph©n phèi, thêi gian

vµ ®Þa ®iÓm tiªu thô, ph¬ng thøc thanh to¸n...

Ra çc quyÕt ®Þnh thay ®æi vÒ gi¸, bao gåm çc quyÕt ®Þnh vÒ

®iÒu chØnh, thay ®æi gi¸ theo m«i trêng kinh doanh lu«n biÕn

®æi.

Lùa chän nh÷ng øng xö thÝch hîp tríc nh÷ng ho¹t ®éng c¹nh tranh

qua gi¸ c¶ cña ®èi thñ c¹nh tranh

QuyÕt ®Þnh vÒ gi¸ s¶n phÈm thêng liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò

c¬ b¶n sau:

Gi¸ cho çc s¶n phÈm trong vµ ngoµi níc sÏ nh thÕ nµo, gi¸ s¶n

phÈm s¶n xuÊt trong níc nhng ®îc tiªu thô ë níc ngoµi sÏ nh thÕ

nµo...

Gi¸ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ tiªu thô ë níc ngoµi.

Dù ¸n cÇn ®a ra çc quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ ban ®Çu cho çc ®èi tîng

kh¸ch hµng kh¸c nhau, cho çc chñng lo¹i kh¸c nhau, møc ®é kh¸c

nhau vÒ gi¸ néi ®Þa vµ gi¸ xuÊt khÈu...

ChiÕn lîc vÒ gi¸ sÏ ®óng ®¾n khi dùa trªn çc c¨n cø c¬ b¶n nh:

chi phÝ, cÇu thÞ trêng, ®èi thñ c¹nh tranh, ®iÒu kiÖn m«i trêng,

môc tiªu vµ kh¶ n¨ng cña dù ¸n.

+) ChiÕn lîc tiÕp thÞ: Bao gåm toµn bé çc quyÕt ®Þnh vÒ tiÕp

thÞ s¶n phÈm cña dù ¸n tõ viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tiªu thô s¶n

phÈm cña dù ¸n, ph¬ng ph¸p giíi thiÖu s¶n phÈm, lùa chän çc ph-

¬ng thøc linh ho¹t ®Ó ®Èy m¹nh søc mua vµ tæ chøc m¹ng líi tiªu

50

thô s¶n phÈm ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña dù ¸n. ViÖc lùa chän, tæ

chøc vµ qu¶n lý c«ng t¸c tiÕp thÞ cña dù ¸n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh

hiÖu qu¶, ®¹t ®îc môc tiªu cña dù ¸n

- X¸c ®Þnh çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm

lÜnh thÞ trêng cña dù ¸n. Çc chØ tiªu nµy bao gåm:

ThÞ phÇn cña dù ¸n/ThÞ phÇn cña ®èi thñ c¹nh tranh: §©y lµ chØ

tiªu hay ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña dù ¸n. Khi xem xÐt nªn

®Ò cËp ®Õn cac lo¹i thÞ phÇn nh thÞ phÇn dù ¸n so víi thÞ phÇn

toµn bé, thÞ phÇn dù ¸n so víi thÞ phÇn môc tiªu, thÞ phÇn t¬ng

®èi lµ tû lÖ so s¸nh vÒ doanh thu cña dù ¸n víi ®èi thñ c¹nh tranh

lín nhÊt...

Doanh thu tõ b¸n s¶n phÈm cña dù ¸n/doanh thu cña çc ®èi thñ

c¹nh tranh.

Tû lÖ chi phÝ Marketing/Tæng doanh thu

Tû suÊt lîi nhuËn

51

Ch¬ng 2. Néi dung vµ çc khÝa c¹nh nghiªn cøu khi lËp dù ¸n

2.1. Néi dung nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n2.1.1. VÞ trÝ vµ yªu cÇu cña nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt.a. VÞ trÝ cña nghiªn cøu kü thuËt

Nghiªn cøu kü thuËt lµ bíc ph©n tÝch sau nghiªn cøu thÞ trêng vµ

lµ tiÒn ®Ò cho viÖc tiÕn hµnh nghiªn cøu mÆt kinh tÕ tµi chÝnh

çc dù ¸n ®Çu t. Kh«ng cã sè liÖu cña nghiªn cøu kü thuËt th×

kh«ng thÓ tiÕn hµnh nghiªn cøu mÆt kinh tÕ tµi chÝnh. Çc dù ¸n

kh«ng kh¶ thi vÒ mÆt kü thuËt ph¶i ®îc b¸c bá ®Ó tr¸nh nh÷ng

tæn thÊt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t vµ vËn hµnh kÕt qu¶

®Çu t sau nµy.

QuyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong nghiªn cøu kü thuËt kh«ng chØ lo¹i

bá çc dù ¸n kh«ng kh¶ thi mµ cßn lµ chÊp nhËn dù ¸n kh¶ thi vÒ

mÆt nµy. Mét mÆt lµm tiÕt kiÖm ®îc nguån lùc, mÆt kh¸c tranh

thñ ®îc çc c¬ héi ®Ó t¨ng thªm nguån lùc. Nghiªn cøu kü thuËt

lµ c«ng viÖc phøc t¹p, ®ßi hái cã çc chuyªn gia s©u vÒ tõng khÝa

c¹nh kü thuËt cña dù ¸n, kho¶ng chi phÝ nµy chiÕm 1-5% tæng chi

phÝ dù ¸n.

b. Yªu cÇu cña nghiªn cøu kü thuËt: §Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶

thi cña dù ¸n th× trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o ph¶i thùc hiÖn

çc yªu cÇu sau:

§¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ hÖ thèng, qu¸ tr×nh xem xÐt ph¶i tØ

mØ vµ chÝnh x¸c tõng néi dung kü thuËt cña dù ¸n: C«ng nghÖ,

thiÕt bÞ, nguyªn liÖu ®Çu vµo, hay nãi çch kh¸c lµ qu¸ tr×nh gi¶i

ng©n vèn. NÕu qu¸ tr×nh gi¶i ng©n vèn (çc yÕu tè ®Çu vµo mµ

52

kh«ng kÞp thêi cã thÓ g©y ¶nh hëng ®Õn tiÕn ®é còng nh ¶nh h-

ëng ®Õn qu¸ tr×nh tiÕp theo cña dù ¸n).

Trong qu¸ tr×nh xem xÐt ph¶i lùa chän ph¬ng ¸n tèi u nhÊt, sö

dông çc ph¬ng ¸n vµ çc d÷ liÖu kh¸c nhau (tèi u vÒ thêi gian,

nguån lùc...)

2.1.2. Néi dung nghiªn cøu kü thuËta. M« t¶ s¶n phÈm

Sau khi xem xÐt gãc ®é thÞ trêng råi th× ngêi so¹n th¶o sÏ ®a ra

s¶n phÈm sÏ ®a vµo s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh nµy ph¶i nªu ®îc tÝnh

n¨ng c«ng dông, ®Æc ®iÓm c¬ lý ho¸, tiªu chuÈn chÊt lîng cña

s¶n phÈm. So s¸nh víi mét sè tiªu chuÈn kinh tÕ, kü thuËt quèc gia

vµ quy ®Þnh tiªu chuÈn quèc tÕ

b. Lùa chän h×nh thøc ®Çu t:

Ph©n lo¹i h×nh thøc ®Çu t: H×nh thøc ®Çu t c¶i t¹o më réng

(trong ®ã: cã ®Çu t theo chiÒu réng vµ ®Çu t theo chiÒu s©u)

hay ®Çu t míi

C¨n cø lùa chän h×nh thøc ®Çu t: Tuú thuéc vµo t×nh h×nh vµ

®Æc ®iÓm cña dù ¸n mµ cã thÓ lùa chän mét sè h×nh thøc ®Çu

t nh ®Çu t míi hay ®Çu t c¶i t¹o. NÕu ®Çu t c¶i t¹o th× vÊn ®Ò

ph¶i x¸c ®Þnh nguån lùc hiÖn t¹i mµ chñ ®Çu t ®ang së h÷u nh:

T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hiÖn nay; sè lîng çn bé

c«ng nh©n viªn thùc t¹i lµ bao nhiªu; thèng kª toµn bé tµi s¶n hiÖn

t¹i ®ang sö dông vµ s½n sµng ®îc huy ®éng vµo viÖc thùc hiÖn

dù ¸n.

c. X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña dù ¸n

X¸c ®Þnh c«ng suÊt vµ n¨ng lùc cña ®Ó cã ph¬ng ¸n c«ng nghÖ

thÝch hîp vµ ®îc ph¶n ¸nh th«ng qua sè lîng ®¬n vÞ s¶n phÈm

hµng ho¸, dÞch vô ®îc thùc hiÖn trong mét thêi gian. Tuú thuéc

vµo ®Æc tÝnh cña dù ¸n mµ c«ng suÊt cña dù ¸n cã thÓ lµ lín hay

nhá vµ cã phÇn ¶nh hëng ®Õn quy m«, kÕt cÊu vèn ®Çu t, chi

phÝ ®Çu t.

C«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ: Gåm cã: c«ng suÊt lý thuyÕt

vµ c«ng suÊt thùc tÕ; c«ng suÊt thiÕt kÕ;

C«ng suÊt cña dù ¸n:

53

C«ng suÊt kh¶ thi cña dù ¸n: Lµ c«ng suÊt cña dù ¸n cã thÓ ®¹t ®-

îc vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao dùa trªn çc c¨n cø nh: nhu cÇu

cña thÞ trêng vÒ s¶n phÈm hµng ho¸; kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-

êng; çc yÕu tè ®Çu vµo cña dù ¸n..vµ còng lµ c¬ së ®Ó lùa chän

çc yÕu tè m¸y mãc thiÕt bÞ cã c«ng suÊt t¬ng øng...

C«ng suÊt thiÕt kÕ: Dùa vµo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña m¸y mãc

thiÕt bÞ...

C«ng suÊt thùc tÕ: Lµ c«ng suÊt cña dù ¸n cã thÓ ®¹t ®îc khi vËn

hµnh

C«ng suÊt tèi thiÓu: ChÝnh lµ c«ng suÊt ®iÓm hoµ vèn cho viÖc ra

quyÕt ®Þnh

X¸c ®Þnh møc s¶n xuÊt dù kiÕn cña dù ¸n: X¸c ®Þnh c«ng

suÊt cña dù ¸n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh thêi gian biÓu cho s¶n xuÊt bao

gåm: thêi gian b¾t ®Çu s¶n xuÊt, kho¶ng thêi gian ®¹t møc c«ng

suÊt thùc tÕ kh¸c nhau, cho ®Õn khi c«ng suÊt ®¹t møc tèi ®a,

thêi gian ho¹t ®éng theo gi¶m dÇn c«ng suÊt vµ chÊm døt ho¹t

®éng cña dù ¸n

d. Lùa chän c«ng nghÖ kü thuËt cho dù ¸n

Ph©n lo¹i: C«ng nghÖ cã thÓ bao gåm phÇn mÒm vµ phÇn cøng

C¨n cø lùa chän:

- Çc yªu cÇu vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm, sè lîng s¶n phÈm, chÊt lîng

s¶n phÈm cña dù ¸n.

- C«ng suÊt kh¶ thi cña dù ¸n ®· tÝnh ®îc ë bíc tríc

- Çc lo¹i m¸y mãc x«ng suÊt hiÖn cã trªn thÞ trêng

- Kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo vÒ vèn....

- Tr×nh ®é hiÖn ®¹i cña c«ng nghÖ ®Þnh ¸p dông

- Yªu cÇu b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng vµ c¶i thiÖn lao ®éng

- Çc kÕt qu¶ tÝnh to¸n, so s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc ph¬ng

¸n s¶n xuÊt.

Yªu cÇu khi lùa chän:

- §¶m b¶o s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm theo tÝnh chÊt cña thÞ tr-

¬ng: tÝnh c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn ®îc

- §¶m b¶o nguån lùc ®Çu vµo æn ®Þnh vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ ho¹t

®éng cña dù ¸n

54

- H¹n chÕ sö dông nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu: v× møc ®é tù chñ

cha cao

- N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt

- Gi¸ c¶ c«ng nghÖ hîp lý víi çc ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i

- Phï hîp víi tr×nh ®é lao ®éng khi sö dông

- Phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc

Néi dung vµ tr×nh tù lùa chän c«ng nghÖ:

- §Þnh híng tr×nh ®é hiÖn ®¹i ho¸ cña c«ng nghÖ: TÝnh to¸n vµ

®a ra çc gi¶i ph¸p vÒ sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ nªn ®¶m b¶o

nguyªn t¾c c«ng nghÖ kh«ng l¹c hËu, hoÆc vît kh¶ n¨ng øng dông

hiÖn t¹i cña chñ dù ¸n.

- X¸c ®Þnh d©y chuyÒn c«ng nghÖ: Khi ®Çu t nªn c©n nh¾c mäi

c«ng viÖc ph¶i lµm ®Ó vËn hµnh vµ tæ chøc c«ng nghÖ sao cho

phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn t¹i cña chñ ®Çu t. Nªn ®Çu t theo

h×nh thøc chuyÓn giao hay h×nh thøc thuª vËn hµnh cho çc chñ

®Çu t...

- X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n tæ chøc s¶n xuÊt: §a ra çch tæ chøc ph©n

phèi nguån lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng nghÖ...

- X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n çn bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n kü

thuËt ...

Lùa chän thiÕt bÞ m¸y mãc

Çc nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lùa chän c«ng nghÖ: Nhu cÇu thÞ tr-

êng ®èi víi s¶n phÈm; nguån nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cña s¶n

xuÊt; kh¶ n¨ng tµi chÝnh, ngo¹i tÖ; nguån cung cÊp thiÕt bÞ;

chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña nhµ níc...

Tiªu chuÈn ®Ó lùa chän c«ng nghÖ: Nhµ cung cÊp thiÕt bÞ, c«ng

nghÖ; phï hîp víi c«ng suÊt cña dù ¸n; ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé cña

c«ng nghÖ; s¶n xuÊt ®îc s¶n phÈm mang tÝnh chÊt c¹nh tranh;

phï hîp víi ®iÒu kiÖn

M« t¶ m¸y mãc vµ liÖt kª trang thiÕt bÞ: M¸y mãc thiÕt bÞ trùc

tiÕp s¶n xuÊt, vËn chuyÓn, phô trî, söa ch÷a...

e. Nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo

§©y lµ c¬ së vµ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh dù ¸n ®Çu

t nhµ qu¶n lý ph¶i x©y dùng lé tr×nh vµ çc chñng lo¹i nguyªn vËt

55

liÖu ®Ó lµm c¬ së tù chñ vÒ tµi chÝnh... Ph©n lo¹i nguyªn vËt

liÖu chÝnh, phô...

C¬ së lùa chän: Phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña s¶n phÈm dù

¸n; Lµ chñng lo¹i dÔ t×m kiÕm trªn thÞ trêng, cã s¶n phÈm thay

thÕ..., gi¸ c¶ phï hîp, ®¶m b¶o t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n

cña chñ ®Çu t...

f. C¬ së h¹ tÇng

Mét trong çc yÕu tè gãp phÇn kh«ng nhá ®Ó dù ¸n thµnh c«ng

®ã lµ nguån n¨ng lîng vµ çc ®iÒu kiÖn phô trî kh¸c. HiÖn nay

mét yÕu tè kh«ng nhá ®ã lµ nguån n¨ng lîng do ®ã khi lËp dù ¸n

cÇn ph¶i x¸c ®Þnh lµ nguån cung cÊp n¨ng lîng, níc, çc dÞch vô

vËn t¶I, c¬ së h¹ tÇng kh¸c cã ®¶m b¶o kh«ng, thuËn lîi cho qu¸

tr×nh ho¹t ®éng kh«ng ®Ó gi¶m chi phÝ khi vËn hµnh vµ triÓn

khai dù ¸n.

g. §Þa ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n

§Þa ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶

dù ¸n, nÕu ®Þa ®iÓm dù ¸n thùc hiÖn cã nguån lùc s½n cã vµ gi¸

rÎ th× hiÖu qu¶ ®Çu t vµ vËn hµnh cña dù ¸n thµnh c«ng nhiÒu

h¬n. Tuy nhiªn khi thùc hiÖn lùa chän ph¶i ®¶m b¶o mét sè

nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh:

- Lùa chän vïng, ®Þa ®iÓm sau ®ã lùa chän ®i¹n ®iÓm cô

thÓ

- Lùa chän ®Þa ®iÓm th× ph¶i lùa chän yÕu tè kü thuËt

cña dù ¸n

- §Þa ®iÓm lùa chän ph¶i phï hîp víi viÖc quy ho¹ch ®Þa

®iÓm

- B¶o ®¶m nguån lùc cung cÊp ®Çy ®ñ vµ thuËn lîi cho dù

¸n

- Vµ rÊt nhiÒu çc yÕu tè kh¸c nh tÝnh hiÖu qu¶, giao th«ng

c«ng tr×nh....

h. Gi¶i ph¸p x©y dùng c«ng tr×nh cña dù ¸n

Çc c«ng viÖc thùc hiÖn khi triÓn khai vµ thùc hiÖn x©y dùn dù

¸n: chuÈn bÞ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng....

Gi¶i ph¸p quy ho¹ch tæng thÓ mÆt b»ng, cña c«ng tr×nh x©y

dùng

56

Gi¶i ph¸p vÒ kiÕn tróc x©y 57ung

Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ vµ tæ 57ung thùc hiÖn

Thèng kª çc b¶ng biÓu vµ tæ 57ung x©y 57ung cô thÓ

i. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng cña dù ¸n

NhËn d¹ng mäi t¸c ®éng cã thÓ cã t¸c ®éng ®Õn m«i trêng trong

mäi giai ®o¹n cña dù ¸n

§Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p kh¾c phôc

j. LÞch tr×nh thùc hiÖn dù ¸n

Chi tiÕt ho¸ lé tr×nh vµ çc c«ng viÖc khi thùc hiÖn dù ¸n nh:

- X¸c ®Þnh thêi gian hoµn thµnh cña tõng h¹ng môc cña dù

¸n

- Nh÷ng h¹ng môc nµo ph¶i hoµn thµnh tríc vµ h¹ng môc

nµo ph¶i hoµn thµnh sau vµ dång thêi...

- Ngµy khëi c«ng s¶n xuÊt...

2.2. Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi dù ¸n ®Çu t.

2.2.1. Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu x· héi cña dù ¸na. Kh¸i niÖm

Một dự án đầu tư có lợi cho doanh nghiệp đã đề xuất nó lại rất có thể chẳng hấp

dẫn gì trên quan điểm của Chính phủ.Tương tự, một dự án có thể không thuyết phục

đối với doanh nghiệp nhưng lại hấp dẫn đối với Chính phủ. Hiện nay, trên thế giới

trước khi tiến hành các dự án đầu tư quan trọng, phải được chấp thuận của một số

cơ quan Nhà nước. Các cơ quan này sẽ quan tâm nhiều hơn đến các chi phí và lợi

ích theo quan điểm xã hội hơn là lợi nhuận của công ty.

Các tổ chức kinh doanh đề xuất đầu tư, cần quan tâm đến các tổ chức khác. Có

những dự án đầu tư có lợi cho doanh nghiệp đề xuất nó, nhưng lại bị các doanh

nghiệp khác phản đối vì ô nhiễm nước, không khí hoặc có những ảnh hưởng bất lợi

đối với hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp này.

Trong khi đánh giá hiệu quả đầu tư, nhà doanh nghiệp sử dụng giá cả thị trường để

ước tính dòng tiền thích hợp.Tuy nhiên do nhiều lý do khác nhau giá cả thị trường

chưa phản ảnh thực sự chi phí cơ hội của tài nguyên đã sử dụng hay giá cơ hội của

sản xuất. Khi có sự khác nhau đáng kể giữa giá thị trường và giá cơ cơ hội thì giá cơ

hội sẽ được thay thế cho giá thị trường.

Một cách điều chỉnh thứ hai cần thiết đối với một dự án đầu tư quá lớn có liên quan

đến những thị trường mua các yếu tố sản xuất hoặc bán các sản phẩm. Việc chấp

57

thuận dự án đầu tư đó sẽ làm thay đổi giá cả thị trường lẫn giá cơ hội của một hay

nhiều tài nguyên đã sử dụng hoặc sản xuất, trong trường hợp này ta có thể dùng giá

trung bình giữa giá khi không có dự án và giá được dùng trong dự án. Khi đánh giá

kinh tế cần xác định rõ những thay đổi các hoạt động kinh tế xã hội khác khi có dự

án này

b. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi

Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi cña dù ¸n ®Çu t lµ mét trong

nh÷ng néi dung c¬ b¶n thuéc ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh

nghiÖp nh»m gi¶i quyÕt çc mèi quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong

qu¸ tr×nh kinh doanh ®îc phôc vô cho c¶ çc nhµ qu¶n lý tµi

chÝnh vµ cña nhµ níc.

§èi víi çc nhµ ®Çu t: Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi cña dù

¸n ®Çu t lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó nhµ ®Çu t thuyÕt phôc çc c¬

quan cã thÈm quyÒn chÊp thuËn dù ¸n vµ thuyÕt phôc çc c¬

quan cã thÈm quyÒn tµi trî vèn

§èi víi nhµ níc: Lµ c¨n cø quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh cho phÐp

®Çu t hay kh«ng vµ lµ c¨n cø ®iÒu chØnh l¹i çc chÝnh s¸ch x·

héi...

§èi víi ®Þnh chÕ tµi chÝnh lµ c¨n cø x¸c ®Þnh cã nªn tµi trî vèn vµ

thÓ chÕ gãp vèn thùc hiÖn çc quyÒn lîi vµ nghÜa vô kh¸c cña

doanh nghiÖp

2.2.2. X¸c ®Þnh gi¸ trong ph©n tÝch kinh tÕ x· héi dù ¸na. C¬ së ®Þnh gi¸ trong ph©n tÝch kinh tÕ x· héi dù ¸n

Giá cơ hội (hay chi phí tài nguyên) là giá trị tài nguyên được sử dụng hiệu quả

nhất. Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo giá cả thị trường đại diện cho giá cơ hội.

Định giá độc quyền

Khi hàng hóa được sản xuất với điều kiện độc quyền, giá thị trường chắc chắn sẽ

khác với giá cơ hội.

Những tài nguyên nhàn rỗi.

Nếu không có dự án thì tài nguyên không được sử dụng và nếu tài nguyên không

thể dự trữ, giá cơ hội sử dụng nó trong dự án có thể thấp hơn giá thị trường.( tiền

lương của người thất nghiệp)

Thiếu hụt ngoại tệ

Tỷ giá hối đoái được quy định chính thức sẽ không phản ánh đúng giá cơ hội của

chuyển đổi ngoại tệ.

58

Tích lũy và tiêu dùng

Đánh giá dự án đầu tư, ngoài việc xác định phần thu nhập tăng thêm ta cần quan

tâm đến vấn đề thu nhập đó sẽ được sử dụng như thế nào. Nếu những người được

hưởng lợi được hoàn toàn tự do trong sử dụng phần thu nhập của mình theo bất cứ

cách nào họ muốn. Lúc đó giá cơ hội của một đồng tăng thêm dùng để tích lũy cũng

giống như dùng để tiêu dùng. Sự phát triển kinh tế của một quốc gia phụ thuộc vào

mức độ tích lũy cho đầu tư . Tỷ trọng thu nhập dùng để tích lũy cần phải lớn hơn tỷ

trọng dùng để tiêu dùng ngay. Giá trị phần thu nhập tăng thêm dùng để tích lũy và

tái đầu tư được xem như giá cơ hội của tích lũy.

Thuế

Một điều khác cơ bản của đánh giá đầu tư theo quan điểm chung xã hội có liên

quan đến chế độ thuế. Doanh nghiệp hưởng lợi từ đầu tư được thể hiện bằng dòng

tiền sau thuế

Nhận dạng chi phí và lợi ích là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong phân tích

kinh tế. Thông thường, chi phí và lợi ích rất khó nhận dạng và đo lường, nhất là khi

dự án lại gây ra các tác động phụ thường không phản ánh trong phân tích tài chính,

chẳng hạn như ô nhiễm không khí hay nguồn nước. Trong phân tích kinh tế bước

đầu quan trọng nhất là nhận dạng lợi ích và chi phí, bước tiếp theo là lượng hóa

chúng và cuối cùng là định giá chúng bằng tiền.

Dựa trên doanh thu tài chính và giá cả của dự án thường là xuất phát điểm rất tốt để

xác định lợi ích và chi phí kinh tế, nhưng cần phải có hai loại điều chỉnh.

Thứ nhất, chúng ta cần thêm vào hoặc bỏ bớt đi một số loại chi phí và lợi ích.

Thứ hai, chúng ta cần định giá lại các đầu vào và đầu ra của dự án theo chi phí cơ

hội kinh tế của chúng.

Phân tích tài chính nhìn nhận dự án trên quan điểm của cơ quan thực hiện. Nó xác

định dòng tiền của dự án đối với chủ thể thực hiện và đánh giá khả năng của chủ thể

này đáp ứng được các nghĩa vụ tài chính của mình và tài trợ cho các dự án đầu tư

trong tương lai.

Định giá các hàng hóa và dịch trong dự án.Trong phân tích kinh tế giá các hàng

hóa, dịch vụ được tính theo giá kinh tế.

Xác định những chi phí và lợi ích chưa đề cập đến trong phân tích tài chính.

Xác định lãi suất chiết khấu kinh tế thích hợp.

Đánh giá ảnh hưởng của dự án đến sự phát triển nền kinh tế

b. §Þnh gi¸ hµng ho¸ ngo¹i th¬ng

59

Vì nhiều lý do khác nhau nên giá thị trường trong nước nói chung không phản ánh

được chi phí cơ hội đối với quốc gia.Ở nhiều nước , thuế nhập khẩu đã làm tăng giá

hàng hóa trong nước cao hơn mức cân bằng trong điều kiện thương mai tự do. Nếu

giá trong nước của đầu vào cao hơn rất nhiều so với mức giá khi có thương mại tự

do, thì dự án nào sử dụng đầu vào được bảo hộ có thể sẽ có NPV tài chính dự kiến

rất thấp. Tương tự, nếu dự án sản xuất ra hàng hóa đang được bảo hộ, thì NPV tài

chính của dự án có thể cao hơn trong điều kiện thương mại tự do.Để tính toán gần

đúng chi phí cơ hội đối với quốc gia, việc định giá đầu vào và đầu ra có khả năng

ngoại thương tron phân tích kinh tê đựa vào mức giá biên giới.

Giá biên giới có thể là giá CIF hoặc giá FOP đã có sự điều chỉnh phù hợp đối với

chi phí vận chuyển nội địa và các chi phí khác, nhưng phải loại bỏ thuế và trợ cấp

Ch¬ng 3

ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t

3.1. Môc ®Ých, vai trß vµ yªu cÇu cña ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t3.1.1. Môc ®Ých cña ph©n tÝch tµi chÝnhPh©n tÝch tµi chÝnh lµ mét néi dung quan träng trong qu¸ tr×nh

so¹n th¶o dù ¸n nh»m ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vÒ mÆt tµi

chÝnh.

Xem xÐt nhu cÇu vµ sù ®¶m b¶o c¸c nguån lùc tµi chÝnh cho

viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ dù ¸n ®Çu t.

Dù tÝnh c¸c kho¶n chi phÝ, lîi Ých vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña

dù ¸n trªn gãc ®é h¹ch to¸n kinh tÕ cña ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n.

60

§¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh cña dù ¸n ®Çu t: An

toµn vÒ vèn huy ®éng; An toµn vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n çc

nghÜa vô tµi chÝnh ng¾n h¹n vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî; An toµn cho çc

kÕt qu¶ tÝnh to¸n hay nãi mét çch kh¸c lµ xem xÐt tÝnh ch¾c

ch¾n cña çc chØ tiªu hiÖu qu¶ cña dù ¸n.

3.1.2.Vai trß cña ph©n tÝch tµi chÝnh

3.1.3. Yªu cÇu cña ph©n tÝch tµi chÝnhNguån d÷ liÖu ph©n tÝch tµi chÝnh ph¶i ®Çy ®ñ vµ ®¶m b¶o ®é

tin cËy cao ®¸p øng môc tiªu ph©n tÝch.

Ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch phï hîp vµ hÖ thèng çc chØ

tiªu ®Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ çc khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n.

Ph¶i ®a ra ®îc nhiÒu ph¬ng ¸n ®Ó tõ ®ã lùa chän ph¬ng ¸n tèi -

u.

3.2. Mét sè vÊn ®Ò cÇn xem xÐt khi tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t3.2.1. Gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒna/ Kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn: TiÒn cã gi¸ trÞ theo thêi

gian do t¸c ®éng cña çc nh©n tè sau:

Do ¶nh hëng cña çc yÕu tè l¹m ph¸t (L¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn

liªn tôc møc gi¸ trung b×nh theo gian hay nãi çch kh¸c lµ møc

cung vÒ tiÒn lín h¬n møc cÇu vÒ tiÒn - §Æc trng lµ chØ sè gi¸ tiªu

dïng gi¸ c¶ Ip = Tæng ip x d “CPI”)

Ip: ChØ sè gi¸ tiªu dïng c¶ giá hµng ho¸

ip: ChØ sè gi¸ c¶ cña tõng lo¹i hµng ho¸

d: Tû träng tiªu dïng cña tõng lo¹i hµng, nhãm hµng trong giá

(Ph¶n ¸nh c¬ cÊu tiªu dïng cña c¶ XH)

Do ¶nh hëng cña çc yÕu tè ngÉu nhiªn

Do thuéc tÝnh vËn ®éng vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña tiÒn: Cã

thÓ göi vµo Ng©n hµng nhËn l·i thuÇn tuý hoÆc cã thÓ ®Çu t

chøng kho¸n chÊp nhËn rñi ro cao h¬n… L·i ®îc x¸c ®Þnh b»ng

Vai trß cña ph©n tÝch tµi chÝnh

§èi víi chñ ®Çu

t

Çc c¬ quan tµi trî vèn

Ph©n tÝch khÝa c¹nh KT

- XH

C¬ quan thÈm

quyÒn

61

tæng sè vèn ®· tÝch luü ®îc theo thêi gian trõ ®i vèn ®Çu t ban

®Çu

L·i suÊt (%)

=

Lîi tøc trong ®¬n vÞ thêi

gian x100

%Sè vèn ®Çu t ban ®Çu

VÊn ®Ò x¸c ®Þnh theo tû lÖ lîi tøc ®îc hëng vµ gi¸ trÞ lîi tøc nµy

®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p nµo. Mét kh¸i niÖm vµ quan ®iÓm

®îc x¸c ®Þnh theo 02 çch ===> L·i suÊt ®¬n vµ l·i suÊt kÐp (L·i

mÑ vµ l·i con)

L·i tøc ®¬n lµ l·i tøc chØ tÝnh theo sè vèn gèc mµ kh«ng tÝnh

®Õn l·i tøc tÝch luü ph¸t sinh tõ tiÒn l·i ë çc giai ®o¹n tríc. C«ng

thøc x¸c ®Þnh:

Ld = IV0 x s x n

Trong ®ã:

Ld: L·i tøc ®¬n

IV0: Vèn gèc bá ra ban ®Çu

s: L·i suÊt ®¬n

n: Sè giai ®o¹n tÝnh l·i

VD: Mét ngêi vay 50 triÖu ®ång trong 10 n¨m víi l·i suÊt ®¬n lµ

12%/n¨m, sau 10 n¨m ngêi ®ã ph¶i tr¶ tæng sè tiÒn c¶ vèn vµ l·i

lµ bao nhiªu. T¬ng tù tÝnh cho çc dßng tiÒn tr¶ sau 05 n¨m.

L·i tøc kÐp lµ l·i tøc ë mçi thêi kú ®îc tÝnh theo sè vèn gèc vµ c¶

tæng sè tiÒn l·i tÝch luü ®îc trong giai ®o¹n tríc ®ã

Lk = IV0 x (1+r)n - IV0 (Çc ký hiÖu cã ý nghÜa t¬ng ®¬ng

trªn)

VD: Mét ngêi vay 50 triÖu ®ång trong 10 n¨m víi l·i suÊt kÐp lµ

12%/n¨m, sau 10 n¨m ngêi ®ã ph¶i tr¶ tæng sè tiÒn c¶ vèn vµ l·i

lµ bao nhiªu. T¬ng tù tÝnh cho çc dßng tiÒn tr¶ sau 05 n¨m.

Trªn thùc tÕ do sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ thÞ trêng, chi phÝ c¬

héi do chuyÓn quyÒn sö dông vµ chuyÓn quyÒn së h÷u v«n, çc

thÓ chÕ kinh tÕ, chÝnh trÞ, luËt ph¸p th«ng trêng trong çc tæ

chøc tÝn dông ngêi cho vay ph¶i xÐt ®Õn çc yÕu tè trªn nªn hä

x¸c ®Þnh l·i suÊt theo biÓu suÊt luü tiÕn vµ theo tõng thêi ®iÓm...

b/ BiÓu ®å dßng tiÒn: Qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét dù ¸n ®Çu t thêng

kÐo dµi trong nhiÒu thêi gian, nhiÒu giai ®o¹n. ë mçi giai ®o¹n th-

62

êng ph¸t sinh çc kho¶n thu - chi, nh÷ng kho¶n nµy ph¸t sinh ë

çc thêi ®iÓm kh¸c nhau t¹o thµnh dßng tiÒn ---> BiÓu ®å dßng

tiÒn lµ mét ®å thÞ biÓu diÔn çc kho¶n thu chi cña dù ¸n theo çc

thêi ®iÓm kh¸c nhau

t

M« h×nh: BiÓu ®å dßng tiÒn

3.2.2.C«ng thc tÝnh chuyÓn çc kho¶n tiÒn ph¸t sinh trong çc thêi ®oµn cña thêi kú ph©n tÝch vÒ cïng mét mÆt b»ng thêi gian ë hiÖn t¹i hoÆc t¬ng lai (®Çu thêi kú ph©n tÝch hay cuèi thêi kú ph©n tÝch)§ång tiÒn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian, mét ®ång ngµy h«m nay cã

gi¸ trÞ h¬n mét ®ång ngµy mai v× mét ®ång ngµy h«m nay nÕu

®Ó ®Õn ngµy mai th× ngoµi tiÒn gèc cßn cã tiÒn l·i, mét ®ång

ngµy mai chØ lµ mét ®ång mµ th«i.

a, Gi¸ trÞ t ¬ng lai cña tiÒn Vn = Vo x (1+i)n

0 1 2 3 4 5 .....n-1 n

Vo Vn

b, Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn Vo = Vn / (1+i)n

Trong ®ã i : tû lÖ chiÕt khÊu

n : sè kú tÝnh l·i

Vo : gi¸ trÞ hiÖn t¹i Vn : gi¸ trÞ t¬ng lai cña

tiÒn

(1+i)-n : thõa sè chiÕt khÊu (1+i)n: thõa sè l·i

c, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ cè ®Þnh ph¸t sinh ë cuèi kú

0 1 2 3 4 5 .....n-1 n

a a a a a a a Vn = a x (1+i) n -1 Vo = a x 1- (1+i) -n

i i

63

d, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ cè ®Þnh ph¸t sinh ë ®Çu

kú

0 1 2 3 4 5 ....n-1 n

a a a a a a a a Vn = a x (1+i) n -1 x(1+i) Vo = a x 1- (1+i) -n

x (1+i)

i i

e, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ h÷u h¹n biÕn ®æi theo qui

luËt cÊp sè céng tr¶ cuèi kú. (r lµ c«ng sai)

0 1 2 ....n-1 n

a (a+r) a+(n-2)r a+(n-

1)r

Vn = (1+i) n -1 x (a+ r)- nr Vo = 1- (1+i) -n x (a+

r + nr)- nr

i i i i i i

f, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ h÷u h¹n biÕn ®æi theo qui

luËt cÊp sè céng tr¶ ®Çu kú. (r lµ c«ng sai)

0 1 2 ....n-1 n

a (a+r) (a+2r) a+(n-

1)r

Vn = [(1+i) n -1 x (a+ r)- nr] x (1+i)

i i i

Vo = [ 1- (1+i) -n x (a+ r + nr)- nr] x (1+i)

i i i

g, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ h÷u h¹n biÕn ®æi theo qui

luËt cÊp sè nh©n tr¶ cuèi kú. (q lµ c«ng béi)

0 1 2 ....n-1 n

a aq aq(n-2) aq(n-1)

Vn = a q n - (1+i) n Vo = a q n - (1+i) n (1+i)-n

q - (1+i) q - (1+i)

NÕu q = 1+i ta cã

Vn = na (1+i)(n-1) Vo= na(1+i)-1

64

h, Gi¸ trÞ thêi gian cña 1 chuçi tiÒn tÖ h÷u h¹n biÕn ®æi theo qui

luËt cÊp sè nh©n tr¶ ®Çu kú. (q lµ c«ng béi)

0 1 2 ....n-1 n

a aq aq2 aq(n-1) aqn

Vn = a q n - (1+i) n (1+i)-n Vo = a q n - (1+i) n

(1+i)-(n-1)

q - (1+i) q - (1+i)

NÕu q = 1+i ta cã

Vn = na (1+i)n Vo = na

3.2.3. X¸c ®Þnh tû xuÊt r vµ lùa chän thêi ®iÓm tÝnh to¸n trong ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸na. X¸c ®Þnh tû suÊt “r”

Dù ¸n ®Çu t ®îc ph©n lo¹i thµnh

- Dù ¸n ®éc lËp: Lµ dù ¸n ®îc lËp ra ®Ó thùc hiÖn çc c«ng

viÖc kh¸c nhau do ®ã khi thùc hiÖn dù ¸n nµy kh«ng ¶nh hëng

®Õn viÖc thùc hiÖn çc dù ¸n cßn l¹i.

- Dù ¸n xung kh¾c: Lµ dù ¸n ®îc lËp ra ®Ó thùc hiÖn cïng 1

c«ng viÖc do ®ã khi thùc hiÖn dù ¸n nµy buéc ph¶i lo¹i bá çc dù

¸n cßn l¹i.

* Ph ¬ng ph¸p thêi gian thu håi vèn

K/n: thêi gian thu håi vèn lµ kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó sao

cho çc kho¶n thu nhËp tõ dù ¸n (KHTSC§+ lîi nhuËn sau thuÕ) ®ñ

®Ó bï ®¾p vèn ®Çu t vµo TSC§.

Çch x¸c ®Þnh

- NÕu thu nhËp tõ dù ¸n ë çc n¨m b»ng nhau t = V/T

Trong ®ã: t: Thêi gian thu håi vèn

V: vèn ®Çu t vµo TSC§

T: thu nhËp tõ dù ¸n

T= KHTSC§+ P (P lµ lîi nhuËn sau thuÕ çc n¨m. NÕu P<0 th×

kh«ng céng vµo=> T= KHTSC§)

VD: V= 100tr; KHTSC§ = 20tr/n¨m; t= ?

NÕu P= 5tr t= 100/(20+5) = 4 n¨m

NÕu P= -5tr t= 100/20 = 5 n¨m

65

- NÕu thu nhËp tõ dù ¸n ë çc n¨m kh«ng b»ng nhau: thêi gian

thu håi vèn ®îc x¸c ®Þnh b»ng çch lÊy tæng vèn ®Çu tõ vµo

TSC§ trõ ®i thu nhËp cña çc n¨m cho ®Õn khi thu håi hÕt V§T

th× th«i.

Tiªu chuÈn lùa chän:

Gäi to lµ thêi gian thu håi vèn cÇn ®¹t ®îc

NÕu t> to : dù ¸n bÞ lo¹i

NÕu t= to, tïy theo møc ®é quan träng cña dù ¸n ®Ó lùa chän

NÕu t< to : (i) nÕu ®ã lµ dù ¸n ®éc lËp th× tÊt c¶ ®Òu ®îc lùa

chän; (ii) nÕu ®ã lµ dù ¸n xung kh¾c th× lùa chän dù ¸n nµo cã t

nhá nhÊt.

¦u nh îc ®iÓm

¦u ®iÓm: dÔ tÝnh to¸n, phï hîp víi Dn nhá, vèn Ýt, cÇn thu håi vèn

nhanh

Nhîc ®iÓm: kh«ng tÝnh ®Õn gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn, kh«ng tÝnh

®Õn thu nhËp cña dù ¸n sau khi ®· thu håi ®ñ vèn, kh«ng tÝnh

®Õn dù ¸n cã tÝnh chÊt dµi h¹n, chiÕn lîc.

* Ph ¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV)

K/n: theo ph¬ng ph¸p nµy ngêi ta ®a tÊt c¶ çc kho¶n thu vµ chi

cña dù ¸n vÒ hiÖn t¹i ®Ó so s¸nh víi nhau, kho¶n chªnh lÖch gi÷a

thu vµ chi chÝnh lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV) cña dù ¸n.

Çch x¸c ®Þnh NPV = n (Tk- Vk)

k=0 (1+i )k

Tk: thu nhËp cña dù ¸n t¹i n¨m k (k=0,n )

Vk: chi phÝ cña dù ¸n t¹i n¨m k (k=0,n )

n: tuæi thä cña dù ¸n

i: tû lÖ chiÕt khÊu

Çch x¸c ®Þnh i

- NÕu V§T lµ vèn vay i chÝnh lµ l·i suÊt ®i vay, nÕu vay tõ

nh÷ng nguån kh¸c nhau th× i chÝnh lµ l·i suÊt ®i vay b×nh qu©n

- NÕu V§T lµ vèn chñ 100% th× i chÝnh lµ chi phÝ sö dông vèn

chñ kh«ng cã sù t¸c ®éng cña ®ßn bÈy tµi chÝnh.

- NÕu V§T lµ vèn vay + vèn chñ, i lµ chi phÝ sö dông vèn b×nh

qu©n ®îc x¸c ®Þnh nh sau

66

n

ri x Vi

---

i = 1

r = -------------------------

n

Vi

i = 1

---

r : CP sö dông vèn b×nh qu©n

Vi : Vèn huy ®éng tõ nguån i

Chó ý: l·i suÊt ®i vay ph¶i ®a vÒ cïng mét kú lµ n¨m, quÝ

hoÆc th¸ng

Tiªu chuÈn lùa chän:

NÕu NPV <0: dù ¸n bÞ lo¹i

NÕu NPV =0: tuú vµo môc ®Ých kh¸c cña dù ¸n ( x· héi, m«i

trêng) ®Ó lùa chän

NÕu NPV >0: (i) nÕu ®ã lµ dù ¸n ®éc lËp th× tÊt c¶ ®Òu ®îc lùa

chän; (ii) nÕu ®ã lµ dù ¸n xung kh¾c th× lùa chän dù ¸n nµo cã

NPV lín nhÊt.

Lùa chän dù ¸n xung kh¾c khi c¸c dù ¸n cã tuæi thä kh¸c nhau

B1: TÝnh NPV cña tõng dù ¸n

B2: dµn ®Òu NPV ra c¸c n¨m theo c«ng thøc

TN hµng n¨m = NPV x i

1-(1+i)-n

B3: lùa chän dù ¸n nµo cã TN hµng n¨m cao nhÊt

b. L·i suÊt danh nghÜa vµ l·i suÊt thùc

3.3. Néi dung ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n3.3.1. X¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t vµ c¬ cÊu nguån vèn cña dù ¸nTríc hÕt, ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc ®Çu t vµ c¬ cÊu nguån vèn

chóng ta t×m hiÓu mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n khi x¸c ®Þnh dßng

tiÒn cña dù ¸n

Dßng tiÒn nªn ®îc ®o lêng trªn c¬ së t¨ng thªm: Nªn ®¸nh

gi¸ dßng tiÒn cho mét dù ¸n cô thÓ trªn gãc ®é toµn bé dßng tiÒn

cña doanh nghiÖp sÏ bÞ t¸c ®éng nh thÕ nµo khi dù ¸n ®îc chÊp

67

nhËn so víi dù ¸n khi kh«ng ®îc chÊp nhËn. V× vËy, nªn ®a vµo

ph©n tÝch tÊt c¶ çc thay ®æi trong dßng doanh thu, chi phÝ vµ

dßng thuÕ ph¸t sinh do viÖc chÊp nhËn dù ¸n. Ngîc l¹i kh«ng tÝnh

®Õn dßng tiÒn kh«ng bÞ dù ¸n thay ®æi.

Dßng tiÒn nªn ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së sau thuÕ: V× ®Çu t

cho dù ¸n ®îc tÝnh trªn dßng tiÒn sau thuÕ nªn tÝnh to¸n trªn c¬

së sau thuÕ.

TÊt c¶ t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña dù ¸n ph¶i ®îc xem xÐt khi

®¸nh gi¸ dßng tiÒn: NÕu më réng nhµ m¸y ®ßi hái ph¶i t¨ng

vèn lu ®éng cho doanh nghiÖp, cã thÓ h×nh thøc tån quý tiÒn

mÆt, hµng tån kho, .... ViÖc gia t¨ng vèn lu ®éng ®îc tÝnh vµo

®Çu t thuÇn cÇn thiÕt cho dù ¸n. HoÆc mét ph©n xëng cña

doanh nghiÖp giíi thiÖu mét s¶n phÈm míi c¹nh tranh trùc tiÕp víi

mét s¶n phÈm do mét ph©n xëng kh¸c s¶n xuÊt. Ph©n xëng ®Çu

cã thÓ thÊy ®îc dù ¸n ®¸ng ®îc ®Çu t nhng tÝnh ®Õn t¸c ®éng

doanh sè b¸n th× ph©n xëng thø hai kÐm hÊp dÉn h¬n.

Çc chi phÝ thiÖt h¹i kh«ng ®îc tÝnh vµo dßng tiÒn cña dù

¸n: Chi phÝ thiÖt h¹i lµ chi phÝ ®· ®îc ®a ra, dï chÊp nhËn hay

kh«ng chÊp nhËn dù ¸n nã vÉn tån t¹i vµ çc chi phÝ nµy kh«ng

thÓ thu håi ®îc. Chi phÝ nµy gäi lµ chi phÝ ch×m

Gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n sö dông trong mét dù ¸n nªn ®-

îc tÝnh theo çc chi phÝ c¬ héi cña chóng: Çc chi phÝ c¬ héi

cña tµi s¶n lµ dßng tiÒn mµ çc tµi s¶n ®ã cã thÓ t¹o ra nÕu

chóng kh«ng ®îc sö dông trong dù ¸n ®ang xem xÐt.

Néi dung x¸c ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n:

X¸c ®Þnh dßng tiÒn ra:§Çu t thuÇn lµ dßng tiÒn ra ban ®Çu

cña dù ¸n

- §Çu t vèn ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh

- T¨ng vèn lu ®éng ban ®Çu do ®Çu t míi ®ßi hái

X¸c ®Þnh dßng tiÒn ra:

- Lîi nhuËn kÕ to¸n sau thuÕ

- Sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n

- Thu håi vèn lu ®éng

- Thu håi tµi s¶n cßn l¹i sau thuÕ

X¸c ®Þnh tæng møc ®Çu t:

68

Néi dung: Tæng møc ®Çu t lµ toµn bé sè vèn mµ chñ ®Çu t bá ra

®Ó thiÕt lËp vµ ®a dù ¸n vµo ho¹t ®éng. Nã lµ c¬ së ®Ó lËp kÕ

ho¹ch vµ qu¶n lý vèn, x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n

Tæng vèn cè ®Þnh: bao gåm: Chi phÝ x©y dùng/ Chi

phÝ thiÕt bÞ/ Chi phÝ qu¶n lý cña dù ¸n vµ chi phÝ kh¸c...

Tæng chi phÝ lu ®éng (vèn lu ®éng): Tµi s¶n lu ®éng

s¶n xuÊt vµ tµi s¶n lu ®éng lu th«ng

Vèn dù phßng: ChÝnh lµ chi phÝ ph¸t sinh kh«ng tÝnh

to¸n ®îc

Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh:

Ph¬ng ph¸p céng chi phÝ: TËp hîp toµn bé çc kho¶n chi phÝ tõng

bé phËn cÊu thµnh t¹o thµnh toµn bé chi phÝ cña dù ¸n nh chi phÝ

x©y dùng ®îc c¨n cø vµo ®Þnh møc chi phÝ nguyªn vËt liÖu, khèi

lîng hoµn thµnh... Chi phÝ m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc tÝnh theo gi¸ b¸o

vµ theo chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt... Chi phÝ qu¶n lý ®îc x¸c

®Þnh theo quy ®Þnh cña nhµ níc vµ theo quy ®Þnh tû lÖ phÇn

tr¨m...

Vèn lu ®éng s¶n xuÊt ®îc tÝnh theo chi phÝ theo kü

thuËt cho mét kú kinh doanh.../ Vèn lu ®éng lu th«ng ®©y lµ mét

phÇn khã x¸c ®Þnh cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm vµ nhu cÇu cô thÓ

tõng thêi ®iÓm/ Vèn lu ®éng dù phßng ®îc x¸c ®Þnh kh«ng qu¸

15% tæng vèn cña dù ¸n.

Ph¬ng ph¸p ®Þnh møc vèn: C¨n cø vµo ®Þnh møc chi phÝ vèn

®Çu t (suÊt vèn ®Çu t) theo tõng lo¹i c«ng tr×nh ®Ó x¸c ®Þnh

tæng møc vèn ®Çu t cho dù ¸n

IV = QDA x s§T x K

3.3.2. LËp b¸o ço tµi chÝnh dù kiÕn cho tõng n¨m LËp b¸o ço tµi chÝnh dù kiÕn cho tõng n¨m cña ®êi dù ¸n

Sau khi x¸c ®Þnh ®îc tæng møc ®Çu t, c¬ cÊu nguån vèn vµ tiÕn

®é huy ®éng vèn, bíc tiÕp theo cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch lµ tÝnh

to¸n çc chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cña dù ¸n. Çc b¸o ço tµi

chÝnh gióp cho chñ ®Çu t thÊy ®îc t×nh h×nh ho¹t ®éng tµi

chÝnh cña dù ¸n vµ nã lµ nguån sè liÖu gióp cho viÖc tÝnh to¸n

ph©n tÝch çc chØ tiªu ph¶n ¸nh mÆt tµi chÝnh cña dù ¸n.

69

- Dù tÝnh doanh thu tõ ho¹t ®éng cña dù ¸n

- Dù tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt

- Dù tÝnh l·i lç cña dù ¸n

3.3.3. Çc chØ tiªu ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t.* Çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ tiÒm lùc tµi chÝnh cña doanh

nghiÖp

- HÖ sè vèn tù cã so víi vèn ®i vay: HÖ sè nµy ph¶i lín h¬n

hoÆc b»ng 1. §èi víi dù ¸n cã triÓn väng, hiÖu qu¶ thu ®îc lµ râ

rµng th× hÖ sè nµy cã thÓ nhá h¬n 1, vµo kho¶ng 2/3 th× dù ¸n

thuËn lîi.

- Tû träng vèn cã trong tæng vèn ®Çu t pahir lín h¬n 50%.

§èi víi çc dù ¸n cã triÓn väng, hiÖu qu¶ râ rµng th× tû lÖ nµy cã

thÓ lµ 40%, th× dù ¸n thuËn lîi.

* Çc chØ tiªu lîi nhuËn thuÇn, thu nhËp thuÇn cña dù ¸n.

- ChØ tiªu lîi nhuËn thuÇn NPV

NPV =

Bi: Kho¶n thu cña n¨m i

Ci Kho¶n chi phÝ cña n¨m i

n: Sè n¨m ho¹t ®éng cña ®êi dù ¸n

r: tû suÊt chiÕt khÊu ®îc chän

- Tû lÖ hoµn vèn néi bé (IRR)

IRR = +

Trong ®ã : r2 > r vµ r2-r1 <= 5%

3.3.4. §¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh* An toµn vÒ nguån vèn.

- Çc nguån vèn huy ®éng ph¶i ®îc ®¶m b¶o kh«ng chØ ®ñ vÒ

sè lîng mµ cßn ph¶i ®ñ vÒ tiÕn ®é cÇn bá vèn

- TÝnh ®¶m b¶o vÒ ph¸p lý vµ c¬ së thùc tiÔn cña çc nguån vèn

huy ®éng

70

- Xem xÐt çc ®iÒu kiÖn cho vay vèn, h×nh thøc thanh to¸n vµ

tr¶ nî vèn

* An toµn vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n nghÜa vô tµi chÝnh ng¾n h¹n

vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî.

3.4. So s¸nh lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t3.4.1. So s¸nh lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t trªn ph¬ng diÖn tµi chÝnh

* So s¸nh ph¬ng ¸n ®Çu t lo¹i trõ nhau

- Çc ph¬ng ¸n l¹o trõ nhau vµ çc ph¬ng ¸n mµ khi ®· lùa chän

mét ph¬ng ¸n trong chóng th× ph¶i lo¹i bá nh÷ng ph¬ng ¸n cßn

l¹i

- Çc ph¬ng ¸n ®éc lËp lµ ph¬ng ¸n mµ viÖc lùa chän mét ph¬ng

¸n nµo ®ã kh«ng dÉn tíi l¹o trõ viÖc lùa chän çc ph¬ng ¸n kh¸c

trong chóng.

Chương 4: THẨM ĐỊNH DỰ ÁN

4.1. Kh¸i niÖm, môc ®Ých vµ yªu cÇu cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t. 4.1.1. Kh¸i niÖm.

ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ viÖc tæ chøc xem xÐt ®¸nh gi¸

mét çch kh¸ch quan, khoa häc vµ toµn diÖn çc néi dung c¬ b¶n

cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng thùc hiÖn vµ hiÖu qu¶ cña

dù ¸n ®Ó tõ ®ã ra quyÕt ®Þnh ®Çu t, cho phÐp ®Çu t hoÆc tµi

trî vèn cho dù ¸n.

4.1.2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t.

a. Môc ®Ých.

Môc ®Ých cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t nh»m lùa chän ®îc

dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi cao. V× vËy môc ®Ých cô thÓ ®îc ®Æt ra

cho c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ:

71

- §¸nh gi¸ tÝnh hîp lý cña dù ¸n: TÝnh hîp lý ®îc thÓ hiÖn ë

tõng néi dung vµ çch thøc tÝnh to¸n cña dù ¸n.

- §¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n: HiÖu qu¶ cña dù ¸n ®îc

xem xÐt trªn hai ph¬ng diÖn: hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh

tÕ x· héi cña dù ¸n.

- §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cña dù ¸n: §©y lµ môc ®Ých

hÕt søc quan träng trong thÈm ®Þnh dù ¸n. CÇn ph¶i xem xÐt çc

kÕ ho¹ch tæ chøc thùc hiÖn, m«i trêng ph¸p lý cña dù ¸n …

b. Yªu cÇu cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t:

ThÈm ®Þnh lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh so¹n th¶o

dù Ên. KÕt qu¶ cña thÈm ®Þnh dù ¸n lµ c¬ së ®Ó ra quyÕt ®Þnh

chÊp thuËn hay b¸c bá dù ¸n. ChÝnh v× vËy, yªu cÇu chung ®îc

®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n lµ:

- Lùa chän ®îc çc dù ¸n ®Çu t cã tÝnh kh¶ thi cao ( cã kh¶

n¨ng thùc hiÖn, ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ hiÖu qu¶ ch¾c ch¾n).

- Loại bỏ ®îc çc dù ¸n ®Çu t kh«ng kh¶ thi, nhng kh«ng bá lì

mÊt çc c¬ héi ®Çu t.

§Ó c«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¹t hiÖu qu¶ cao, ngêi lµm c«ng t¸c

thÈm ®Þnh cÇn ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu sau:

+ N¾m v÷ng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc,

cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng vµ çc quy chÕ , luËt ph¸p vÒ qu¶n lý

kinh tÕ, qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng hiÖn hµnh cña nhµ níc.

+ HiÓu biÕt vÒ bèi c¶nh, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ

cña dù ¸n, t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ chung cña ®Þa ph-

¬ng, ®Êt níc vµ thÕ giíi. N¾m v÷ng ®îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh

doanh, çc sè liÖu tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, çc quan hÖ tµi

chÝnh - kinh tÕ tÝn dông cña doanh nghiÖp víi ng©n hµng vµ

ng©n s¸ch nhµ níc.

+ BiÕt khai th¸c sè liÖu trong b¸o ço tµi chÝnh cña doanh

nghiÖp ( hoÆc chñ ®Çu t) çc th«ng tin vÒ gi¸ c¶, thÞ trêng ®Ó

ph©n tich ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã thªm c¨n

cø v÷ng ch¾c ®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t hoÆc cho phÐp ®Çu t.

+ BiÕt x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra ®îc çc chØ tiªu kinh tÕ - kü

thuËt quan träng cña dù ¸n, ®ång thêi thêng xuyªn thu thËp, ®óc

72

kÕt, x©y dùng çc chØ tiªu ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt tæng hîp

trong vµ ngoµi níc ®Ó phóc vô cho viÖc thÈm ®Þnh.

+ §¸nh gi¸ kh¸ch quan, khoa häc vµ toµn diÖn néi dung dù

¸n, cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a çc c¬ quan chuyªn m«n, çc

chuyªn gia trong vµ ngoµi ngµnh cã liªn quan ë trong vµ ngoµi níc.

+ ThÈm ®Þnh kÞp thêi, tham gia ý kiÕn ngay tõ khi nhËn hå

s¬.

+ Thêng xuyªn hoµn thiÖn qui tr×nh thÈm ®Þnh, phèi hîp vµ

ph¸t huy ®îc trÝ tuÖ tËp thÓ.

4.2. C¨n cø tiÕn hµnh thÈm ®Þnh.4.2.1. Hå s¬ dù ¸n.

Theo v¨n b¶n qu¶n lý hiÖn hµnh, hå s¬ dù ¸n bao gåm phÇn

thuyÕt minh dù ¸n vµ phÇn thiÕt kÕ c¬ së:

Néi dung phÇn thuyÕt minh cña dù ¸n:

- Sù cÇn thiÕt vµ môc tiªu ®Çu t: §¸nh gi¸ nhu cÇu thÞ trêng,

tiªu thô s¶n phÈm ®èi víi dùa ¸n s¶n xuÊt kinh doanh; h×nh thøc

®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh; ®Þa ®iÓm x©y dùng; , nhu cÇu sö

dông ®Êt; ®iÒu kiÖn cung cÊp nguyªn liÖu, nhiªn liÖu vµ çc yÕu

tè ®Çu vµo kh¸c.

- M« t¶ vÒ qui m« vµ diÖn tÝch x©y dùng c«ng tr×nh, çc

h¹ng môc c«ng tr×nh bao gåm c«ng tr×nh chÝnh, c«ng tr×nh phô

vµ çc c«ng tr×nh kh¸c. Ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n kü thuËt,

c«ng nghÖ vµ c«ng suÊt.

- Çc gi¶i ph¸p thùc hiÖn bao gåm:

+ Ph¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c vµ ph¬ng ¸n hç

trî x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt nÕu cã.

+ Çc ph¬ng ¸n thiÕt kÕ kiÕn tróc ®èi víi c«ng tr×nh trong

®« thÞ vµ c«ng tr×nh cã yªu cÇu kiÕn tróc.

+ Ph¬ng ¸n sö dông lao ®éng.

+ Ph©n ®o¹n thùc hiÖn, tiÕn ®é thùc hiÖn vµ h×nh thøc

qu¶n lý dù ¸n

- §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña m«i trêng, çc gi¶i ph¸p phßng chèng

ch¸y næ vµ çc yªu cÇu vÒ an ninh quèc phßng.

- Tæng møc ®Çu t cña dù ¸n, kh¶ n¨ng thu xÕp vèn, nguån

vèn vµ kh¶ n¨ng cÊp vèn theo tiÕn ®é, ph¬ng ¸n hoµn tr¶ vèn….

73

Néi dung thiÕt kÕ c¬ së cña dù ¸n

- Néi dung thiÕt kÕ c¬ së cña dù ¸n ph¶i thÓ hiÖn ®îc gi¶i ph¸p

thiÕt kÕ chñ yÕu, b¶o ®¶m ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh tæng

møc ®Çu t vµ triÓn khai çc bíc thiÕt kÕ tiÕp theo.

- ThuyÕt minh thiÕt kÕ c¬ së ®îc r×nh bµy riªng hoÆc tr×nh bµy

trªn çc b¶n vÏ ®Ó diÔn gi¶i thiÕt kÕ víi çc néi dung chñ yÕu sau:

+ Tãm t¾t nhiÖm vô thiÕt kÕ

+ ThuyÕt minh c«ng nghÖ

+ ThuyÕt minh x©y dùng

- Çc b¶n vÏ thiÕt kÕ bao gåm

+ B¶n vÏ c«ng nghÖ thÓ hiÖn s¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ víi

çc th«ng sè kü thuËt chñ yÕu.

+ B¶n vÏ x©y dùng thÓ hiÖn çc gi¶i ph¸p vÒ tæng thÓ: mÆt

b»ng, kiÕn tróc, hÖ thèng kü thuËt h¹ tÇng …..

+ B¶n vÏ s¬ ®å hÖ thèng phßng chèng ch¸y, næ

4.2.2. C¨n cø ph¸p lý: Chñ tr¬ng, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x·

héi cña nhµ níc, ®Þa ph¬ng vµ cña ngµnh; v¨n b¶n ph¸p luËt

chung, v¨n b¶n ph¸p luËt vµ quy ®Þnh cã liªn quan trîc tiÕp ®Õn

ho¹t ®éng ®Çu t.

4.2.3. Çc tiªu chuÈn, quy ph¹m vµ çc ®Þnh møc trong tõng lÜnh vùc kinh tÕ, kü thuËt cô thÓ.Quy ph¹m vÒ sö dông ®Êt ®ai trong çc khu ®« thÞ, khu c«ng

nghiÖp; Quy ph¹m vÒ tÜnh kh«ng trong c«ng tr×nh cÇu cèng,

hµng kh«ng; Tiªu chuÈn cÊp c«ng tr×nh, çc tiªu chuÈn thiÕt kÕ

cô thÓ….

4.2.4. Çc quy íc th«ng lÖ quèc tÕ.Çc ®iÒu íc quèc tÕ chung ®· ký kÕt gi÷a çc tæ chøc quèc tÕ

hay nhµ níc víi nhµ níc, quy ®Þnh cña tæ chøc tµi trî vèn, çc quü

tÝn dông xuÊt khÈu cña çc níc; çc quy ®Þnh vÒ th¬ng m¹i, tÝn

dông, b¶o l·nh, b¶o hiÓm,….

74

4.3. Ph¬ng ph¸p thÈm ®Þnh

4.3.1. ThÈm ®Þnh theo tr×nh tùViÖc thÈm ®Þnh dù ¸n ®îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù tõ

tæng qu¸t ®Õn chi tiÕt, kÕt luËn tríc lµm tiÒn ®Ò cho kÕt luËn

sau:

- ThÈm ®Þnh tæng qu¸t

- ThÈm ®Þnh chi tiÕt

4.3.2. Ph¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu çc chØ tiªu§©y lµ mét ph¬ng ph¸p thêng ®îc sö dông trong thÈm ®Þnh

dù ¸n ®Çu t. Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ so s¸nh, ®èi chiÕu

néi dung dù ¸n víi çc chuÈn mùc luËt ph¸p quy ®Þnh, çc tiªu

chuÈn, ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt thÝch hîp, th«ng lÖ, còng nh

çc kinh nghiÖm thùc tÕ, ph©n tÝch so s¸nh ®Ó lùa chän ph¬ng

¸n tèi u. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc tiÕn hµnh theo mét sè chØ tiªu nh

sau:

- Tiªu chuÈn thiÕt kÕ x©y dùng, tiªu chuÈn vÒ cÊp c«ng tr×nh do

Nhµ níc quy ®Þnh hoÆc ®iÒu kiÖn tµi chÝnh mµ dù ¸n cã thÓ

chÊp nhËn ®îc.

- Tiªu chuÈn vÒ c«ng nghÖ, thiÕt bÞ trong quan hÖ chiÕn nîc ®Çu

t c«ng nghÖ quèc gia, quèc tÕ.

- Tiªu chuÈn ®èi víi çc lo¹i s¶n phÈm cña dù ¸n mµ thÞ trêng ®ßi

hái

- Çc tæng hîp nh c¬ cÊu vèn ®Çu t, suÊt ®Çu t,

4.3.3. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹yPh¬ng ph¸p nµy thêng dïng ®Ó kiÓm tra tÝnh v÷ng ch¾c vµ

hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n ®Çu t

Ph©n tÝch ®é nh¹n cña dù ¸n lµ xem xÐt sù thay ®æi çc

chØ tiªu hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n (lîi nhuËn, doanh thu, tû

suÊt hoµn vèn néi bé, ...) khi çc yÕu tè cã liªn quan ®Õn chØ tiªu

®ã thay ®æi. Ph©n tÝch ®é nhËy nh»m xem xÐt møc ®é nh¹y

c¶m cña dù ¸n ®èi víi sù biÕn ®éng cña çc yÕu tè cã liªn quan.

Theo ph¬ng ph¸p nµy tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng yÕu

tè g©y ¶nh hëng ®Õn çc chØ tiªu hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n.

Sau ®ã dù kiÕn mét sè t×nh huèng bÊt tr¾c cã thÓ xÈy ra trong

t¬ng lai theo chiÒu híng xÊu ®èi víi çc dù ¸n nh : vît chi phÝ ®Çu

75

t, gi¸ c¶ çc chi phÝ ®Çu vµo t¨ng vµ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm gi¶m,

cã thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch thuÕ theo híng bÊt lîi... §¸nh gi¸ t¸c

®éng cña çc yÕu tè ®ã ®Õn hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n.

4.3.4. Ph¬ng ph¸p dù b¸oHo¹t ®éng ®Çu t lµ ho¹t ®éng mang tÝnh l©u dµi, do ®ã

viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p dù b¸o ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tÝnh

kh¶ thi cña dù ¸n lµ v« cïng quan träng.

Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ sö dông çc sè liÖu ®iÒu tra

thèng kª vµ vËn dông çc ph¬ng ph¸p dù b¸o thÝch hîp ®Ó kiÓm

tra cung cÇu vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n, vÒ gi¸ c¶ s¶n phÈm, thiÕt

bÞ, nguyªn vËt liÖu vµ çc ®Çu vµo kh¸c, …¶nh hëng trùc tiÕp

®Õn tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. Çc ph¬ng ph¸p dù b¸o thêng ®îc sö

dông lµ: Ph¬ng ph¸p ngo¹i suy thèng kª, ph¬ng ph¸p m« h×nh håi

quy t¬ng quan, ph¬ng ph¸p sö dông hÖ sè co d·n cña cÇu, ph¬ng

ph¸p ®Þnh møc, ph¬ng ph¸p lÊy ý kiÕn chuyªn gia.

4.3.5. Ph¬ng ph¸p triÖt tiªu rñi roRñi ro thêng ®îc chi ra lµm hai giai ®o¹n sau:

* Giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n

- Rñi ro chËm tiÕn ®é thi c«ng: §Ó h¹n chÕ rñi ro nµy ph¶i

kiÓm tra kÕ ho¹ch ®Êu thÇu, chän thÇu, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp

®ång, cam kÕt hç trî gi¶i phãng mÆt b»ng cña chÝnh quyÒn ®Þa

ph¬ng.

- Rñi ro vît tæng møc ®Çu t: §Ó h¹n chÕ rñi ro nµy, kiÓm tra

hîp ®ång gi¸

- Rñi ro vÒ cung cÊp dÞch vô kü thuËt – c«ng nghÖ kh«ng

®óng tiÕn ®é, chÊt lîng kh«ng ®¶m b¶o

- Rñi ro vÒ tµi chÝnh do thiÕu vèn, gi¶i ng©n kh«ng ®óng

tiÕn ®é

- Rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng

* Giai ®o¹n sau khi dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng

- Rñi ro vÒ cung cÊp çc yÕu tè ®Çu vµo kh«ng ®Çy ®ñ,

kh«ng ®óng tiÕn ®é

- Rñi ro vÒ tµi chÝnh, nh thiÕu vèn kinh doanh

- Rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng

76

4.4. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n4.4.1. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh ph¸p lý cña dù ¸n

Sù phï hîp cña dù ¸n víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi,

quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, quy ho¹ch x©y dùng

Xem xÐt t çch ph¸p nh©n vµ n¨ng lùc chñ ®Çu t

ThÈm ®Þnh sù phï hîp cña dù ¸n víi çc v¨n b¶n ph¸p quy cña

nhµ níc, çc quy ®Þnh, chÕ ®é khuyÕn khÝch u ®·i..

ThÈm ®Þnh nhu cÇu sö dông ®Êt, tµi nguyªn, kh¶ n¨ng gi¶i

phãng mÆt b»ng

4.4.2. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh thÞ trêng cña dù ¸n.- Xem xÐt tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh chÝnh x¸c trong tõng néi dung

ph©n tÝch cung cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n

+ KiÓm tra kh¸i qu¸t vÒ møc ®é th¶o m·n cung cÇu thÞ trêng

tæng thÓ vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n

+ KiÓm tra tÝnh hîp lý trong viÖc x¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu cña

dù ¸n

+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm cña dù ¸n

+ §¸nh gi¸ c¬ së d÷ liÖu, çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch...

- §èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu cÇn ph©n tÝch thªm:

+ S¶n phÈm cã kh¶ n¨ng ®¹t çc yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn xuÊt khÈu

hay kh«ng

+ Ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng t¬ng quan gi÷a hµng xuÊt khÈu vµ hµng

ngo¹i vÒ chÊt lîng, h×nh thøc, bao b×, mÉu m·,...

+ ThÞ trêng dù kiÕn xuÊt khÈu cã bÞ h¹n chÕ bëi h¹n ng¹ch kh«ng

+ §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña dù ¸n

4.4.3. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh kü thuËt- §¸nh gi¸ c«ng suÊt cña dù ¸n

+ Xem xÐt çc yÕu tå c¬ b¶n ®Ó lùa chän c«ng suÊt thiÕt

kÕ vµ møc s¶n xuÊt dù kiÕn hµng n¨m cña dù ¸n

+ §¸nh gi¸ møc ®é chÝnh x¸c cña c«ng suÊt lùa chän

- §¸nh gi¸ møc ®é phï hîp cña c«ng nghÖ, thiÕt bÞ mµ dù ¸n

lùa chän.

+ ViÖc thÈm ®Þnh l¶m lµm râ ®îc u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña

c«ng nghÖ lùa chän. CÇn chó ý ®Õn nguån gèc, møc ®é hiÖn ®¹i,

sù phï hîp cña c«ng nghÖ víi s¶n phÈm cña dù ¸n còng nh nh÷ng

®Æc ®iÓm cña ViÖt Nam.

77

+ CÇn xem xÐt ph¬ng ¸n chuyÓn giao kü thuËt c«ng nghÖ,

chuyªn gia híng dÉn vËn hµnh, huÊn luyÖn nh©n viªn vµ chÕ ®é

b¶o hµnh, b¶o tr× thiÕt bÞ

- ThÈm ®Þnh vÒ nguån cung cÊp ®Çu vµo cña dù ¸n

- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ çc gi¶i ph¸p x©y dùng

- ThÈm ®Þnh ¶nh hëng cña dù ¸n ®Õn m«i trêng

4.4.4. ThÈm ®Þnh khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n- ThÈm tra møc ®é hîp lý cña tæng vèn ®Çu t vµ tiÕn ®é bá

vèn

- ThÈm tra nguån vèn huy ®éng cho dù ¸n

- KiÓm tra viÖc tÝnh to¸n çc kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt hµng

n¨m cña dù ¸n

- KiÓm tra tÝnh hîp lý cña gi¸ b¸n s¶n phÈm, doanh thu b¸n

hµng n¨m cña dù ¸n

- KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña tye suÊt “r” trong ph©n tÝch

tµi chÝnh dù ¸n. C¨n cø vµo chi phÝ sö dông cña çc nguån vèn

huy ®éng

- ThÈm ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n

- KiÓm tra çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù

¸n

- KiÓm tra ®é an toµn trong thanh to¸n nghÜa vô tµi chÝnh

ng¾n h¹n vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña dù ¸n

4.4.5. ThÈm ®Þnh vÒ çc chØ tiªu kinh tÕ – x· héi cña dù ¸n§¸ng gi¸ vÒ mÆt kinh tÕ quèc gia vµ lîi Ých cña x· héi mµ dù

¸n mang l¹i th«ng qua viÖc xem xÐt çc chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu

qu¶ kinh tÕ x· héi mµ dù ¸n mang l¹i. Çc chØ tiªu nµy cÇn ®îc

kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ cô thÓ ®Ó thÊy ®îc çc t¸c ®éng cña dù ¸n

®èi víi nÒn kinh tÕ x· héi

- Çc ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý

- Ph©n tÝch kÕt luËn nhu cÇu vµ çc yªu cÇu mua s¾m, ®æi

míi, t¨ng thªm trang thiÕt bÞ

- Ph©n tÝch, kÕt luËn vÒ quy m«, c«ng suÊt cña trang thiÕt

bÞ cÇn t¨ng thªm

- Ph©n tÝch, kÕt lËn vÒ viÖc lùa chän c«ng nghÖ, thiÕt bÞ

78

- §¸nh gi¸ vÒ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n, bao gåm çc

kÕt luËn vÒ nhu cÇu vèn ®Çu t, nguån vèn vµ çc ®iÒu kiÖn huy

®éng vèn vµ çc chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ, tµi chÝnh cña dù ¸n

4.5. Tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n4.5.1. ThÈm quyÒn thÈm ®Þnh dù ¸n- Thñ tíng chÝnh phñ quyÕt ®Þnh ®Çu t çc dù ¸n ®· ®îc quèc héi

th«ng qua chñ tr¬ng vµ cho phÐp ®Çu t

- §èi víi çc dù ¸n sö dông ng©n s¸ch nhµ níc

+ Bé trëng, thñ trëng c¬ quan nganh bé, c¬ quan trùc thuéc

chÝnh phñ...

4.5.2. Quy tr×nh tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n- TiÕp nhËn hå s¬

- Thùc hiÖn c«ng viÖc thÈm ®Þnh

- LËp b¸o ço thÈm ®Þnh

- Tr×nh ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t

Quy tr×nh thÈm ®Þnh cã thÓ biÓu diÔn theo s¬ ®å sau

79

CHƯƠNG 5

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ĐẤU THẦU TRONG CÁC DỰ ÁN

5.1. Kh¸i niÖm vµ vai trß ®Êu thÇu, gãi thÇu5.1.1. Kh¸i niÖm §Ó ®¸p øng nhu cÇu mua s¾m (hµng hãa, dÞch vô hay c«ng tr×nh) th× ngêi mua(cã thÓ lµ tæ chøc hay ç nh©n) sÏ tiÕn hµnh theo hai çch kh¸c nhau. Çch thø nhÊt, ngêi mua tù do trao ®æi trùc tiÕp víi ngêi b¸n vÒ nhu cÇu mua s¾m vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶. Tháa thuËn ®¹t ®îc dùa vµo quyÕt ®Þnh ç nh©n cña hai bªn. Trong trêng hîp nµy, ngêi mua ®ång thêi lµ ngêi së h÷u kho¶n tiÒn dµnh cho viÖc mua s¾m. Çch thø hai, ngêi mua tæ chøc mét cuéc thi cho nhiÒu ngêi b¸n tham gia vµ tiÕn hµnh lùa chän ngêi b¸n theo nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ nh»m môc ®Ých sö dông kho¶n tiÒn mét çch hiÖu qu¶. Ngêi mua lµ çc tæ chøc vµ thêng kh«ng ph¶i lµ ngêi së h÷u çc kho¶n tiÒn ®îc sö dông. Çch mua s¾m thø hai ë ViÖt Nam ®îc gäi lµ ®Êu thÇu.

Nh vËy, ®Êu thÇu cã thÓ ®îc hiÓu lµ mét çch thùc hiÖn ho¹t ®éng mua b¸n( hµng hãa, c«ng tr×nh, dÞch vô) mµ trong ®ã ngêi mua vµ ngêi b¸n ph¶i tu©n thñ theo çc quy ®Þnh do ngêi / tæ chøc qu¶n lý nguån vèn sö dông cho ho¹t ®éng mua b¸n nµy ®Ò ra. §Êu thÇu lµ b¾t buéc ®èi víi çc ho¹t ®éng mua s¾m sö dông vèn do nhµ níc qu¶n lý.

5.1.2. Vai trß cña ®Êu thÇuHo¹t ®éng mua b¸n th«ng qua çch thøc ®Êu thÇu víi môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®· xuÊt hiÖn tõ l©u trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· héi loµi ngêi. Cho ®Õn nay, ®Êu thÇu ®· kh¼ng ®Þnh ®îc nh÷ng u ®iÓm vµ trë thµnh mét ho¹t ®éng phæ biÕn mang tÝnh chuyªn nghiÖp cao ë hÇu hÕt çc níc trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng ®Êu thÇu kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng ®èi víi bªn mêi thÇu ( ngêi mua) mµ cßn t¸c ®éng tÝch cùc tíi nhµ thÇu( ngêi b¸n).

80

§èi víi bªn mêi thÇu(ngêi mua) th× ®Êu thÇu mang l¹i nh÷ng lîi Ých nh sau:

- TiÕp cËn víi çc nhµ cung cÊp míi, tiÒm n¨ng. B»ng viÖc tæ chøc cuéc thi cho nhiÒu nhµ thÇu tham gia th× bªn mêi thÇu cã c¬ héi ph¸t hiÖn ra nh÷ng nhµ cung cÊp míi trªn thÞ trêng.

- Ph¸t hiÖn ra s¶n phÈm thay thÕ. Nh÷ng nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu cã thÓ ®a ra çc s¶n phÈm kh¸c nhau song vÉn cïng môc ®Ých sö dông. Nh vËy, bªn mêi thÇu sÏ ®îc biÕt ®Õn çc s¶n phÈm míi nµy vµ cã quyÕt ®Þnh phï hîp cho viÖc mua s¾m cña m×nh.

- Gi¸ mua hîp lý nhÊt. Çc nhµ thÇu khi tham gia ®Êu thÇu ®Òu mong muèn tróng thÇu, v× vËy hä c¹nh tranh víi nhau vÒ c¶ chÊt lîng lÉn gi¸ c¶. ChÝnh sù c¹nh tranh nµy t¹o c¬ héi cho bªn mêi thÇu lùa chän ®îc s¶n phÈm hîp lý nhÊt xÐt tõ gãc ®é mèi quan hÖ gi¸ c¶/ chÊt lîng.

§èi víi nhµ thÇu (ngêi b¸n) th× ®Êu thÇu mang l¹i nh÷ng lîi Ých sau:

- TiÕp cËn víi kh¸ch hµng míi. ViÖc tham gia ®Êu thÇu th× nhµ thÇu cã c¬ héi gÆp gì víi kh¸ch hµng míi ®Ó t×m hiÓu çc nhu cÇu mua s¾m, ®©y lµ yÕu tè quan träng trong ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ trêng cña nhµ thÇu.

- TiÕp cËn víi çc ®èi thñ c¹nh tranh. Mét cuéc ®Êu thÇu cã thÓ cã rÊt nhiÒu nhµ thÇu tham gia vµ bªn c¹nh ®ã,nh÷ng ®iÒu kiÖn dù thÇu cña çc nhµ thÇu nµy l¹i ®îc th«ng b¸o c«ng khai. Nh vËy,®Êu thÇu ®· t¹o c¬ héi ®Ó çc nhµ thÇu cã thÓ gÆp gì nhau,t×m hiÓu vÒ nh÷ng lîi thÕ còng nh nh÷ng h¹n chÕ cña çc ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó hoµn thiÖn m×nh vµ t×m kiÕm c¬ héi hîp t¸c

- TiÕp cËn víi nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®Êu thÇu cña çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vµ çc tæ chøc qu¶n lý vèn kh¸c. §Êu thÇu lµ ho¹t ®éng mua b¸n theo nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh ph¸p luËt,v× vËy khi tham gia ®Êu thÇu,çc nhµ thÇu ph¶i t×m hiÓu vµ n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh nµy.

- Hoµn thiÖn s¶n phÈm. §øng tríc yªu cÇu mua s¾m cña bªn vÒ dÞch vô,c«ng tr×nh hay hµng hãa th× nhµ thÇu sÏ x¸c ®Þnh

81

®îc s¶n phÈm cua r m×nh cã ®¸p øng ®îc hay kh«ng. Qua nh÷ng lÇn kh«ng tróng thÇu,nhµ thÇu sÏ t×m ®îc ra nguyªn nh©n thÊt b¹i ®Ó tõ ®ã hoµn thiÖn s¶n phÈm tõ çc gãc ®é kh¸c nhau nh chÊt lîng, gi¸ c¶,dÞch vô mua b¸n hµng hãa...

Nguyªn t¾c cña ®Êu thÇu

§Ó ®¶m b¶o môc ®Ých lµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn th× ho¹t ®éng ®Êu thÇu cÇn tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c sau.

- C«ng b»ng: TÊt c¶ çc nhµ thÇu ®Òu ®îc ®èi xö nh nhau khi tham gia dù thÇu,kh«ng cã nhµ thÇu nµo ®îc hëng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n nh÷ng nhµ thÇu kh¸c,trõ trêng hîp cã quy ®Þnh cô thÓ. Nh÷ng quy ®Þnh nµy cÇn ph¶i ®îc th«ng b¸o cho tÊt c¶ çc nhµ thÇu biÕt trong hå s¬ mêi thÇu.

- C¹nh tranh:bªn mêi thÇu ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nhiÒu nhµ thÇu cã thÓ tham gia,kh«ng ®îc ®a ra nh÷ng quy ®Þnh kh«ng hîp lý ®Ó h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu.

- Minh b¹ch:quy tr×nh ®Êu thÇu ph¶i ®îc tu©n thñ mét çch nghiªm tóc,kh«ng cã sù th«ng ®«ng gi÷a bªn mêi thÇu vµ çc nhµ thÇu còng nh gi÷a çc nhµ thÇu víi nhau.

- C«ng khai:mäi th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®Êu thÇu nh thêi gian tæ chøc hay kÕt qu¶ ®Êu thÇu ph¶i th«ng b¸o c«ng khai ®Ó nh÷ng ngêi/tæ chøc cã liªn quan ®iÒu biÕt.

5.1.3. Gãi thÇu* Kh¸i niÖm

Mét tæ chøc hay doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Òu cã nhiÒu nhu cÇu mua s¾m,trong sè ®ã cã nh÷ng nhu cÇu ph¸t sinh thêng xuyªn vµ nh÷ng nhu cÇu chØ cã khi çc tæ chøc ,doanh nghiÖp nµy thùc hiÖn çc dù ¸n ®Çu t .Nh÷ng néi dung vÒ ®Êu thÇu tr×nh bµy ë ch¬ng nµy sÏ ®Ò cËp tíi çc nhu cÇu mua s¾m trong ph¹m vi mét dù ¸n ®Çu t.

Bªn mêi thÇu cã thÓ tiÕn hµnh ®Êu thÇu mét lÇn ®Ó lùa chän nhµ thÇu thùc hiÖn hîp lý nhÊt mét hoÆc nhiÒu nhu cÇu mua s¾m cña nhiÒu dù ¸n kh¸c nhau tïy vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ. Nhu cÇu mua s¾m cña mét lÇn thùc hiÖn ®Êu thÇu ®îc gäi lµ

82

gãi thÇu vµ nh vËy ,mét dù ¸n ®Çu t cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu gãi thÇu.

Theo luËt ®Êu thÇu cña ViÖt Nam th× “ gãi thÇu lµ mét phÇn cña dù ¸n, trong mét sè trêng hîp ®Æc biÖt gãi thÇu lµ toµn bé dù ¸n ;gãi thÇu cã thÓ gåm nh÷ng néi dung mua s¾m gièng nhau thuéc nhiÒu dù ¸n hoÆc lµ khèi lîng mua s¾m mét lÇn ®èi víi mua s¾m thêng xuyªn”.

Mçi gãi thÇu chØ cã mét hå s¬ mêi thÇu (HSMT) vµ ®îc tiÕn hµnh theo çc bíc trong quy tr×nh ®Êu thÇu do tæ chøc qu¶n lý vèn cña gãi thÇu ®Ò ra .Tham gia mét gãi thÇu cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu nhµ thÇu .Mét nhµ thÇu còng cã thÓ tham gia nhiÒu gãi thÇu cña mét dù ¸n do bªn mêi thÇu tæ chøc song ®èi víi mçi gãi thÇu th× cã mét nhµ thÇu chØ ®îc nép mét hå s¬ dù thÇu(HSDT).

* Ph©n lo¹i gãi thÇu

Theo ®Æc ®iÓm nhu cÇu mua s¾m cña gãi thÇu mµ mét dù ¸n ®Çu t cã thÓ bao gåm çc lo¹i gãi thÇu sau:

Gãi thÇu dÞch vô t vÊn

Trong lÜnh vùc ®Çu t, t vÊn ®îc hiÓu lµ viÖc cung cÊp nh÷ng kinh nghiÖm, chuyªn m«n cÇn thiÕt cho chñ ®Çu t trong qu¸ tr×nh xem xÐt, kiÓm tra vµ ra quyÕt ®Þnh ë tÊt c¶ çc giai ®o¹n cña mét dù ¸n ®Çu t.

ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t, bªn mêi thÇu cã thÓ tæ chøc ®Êu thÇu cho nh÷ng c«ng viÖc nh lËp b¸o ço nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi; lËp quy ho¹ch, tæng s¬ ®å ph¸t triÓn ;®¸nh gi¸ b¸o ço nghiªn cu kh¶ thi vµ tiÒn kh¶ thi ;®¸nh gi¸ b¸o ço lËp quy ho¹ch, tæng s¬ ®å ph¸t triÓn.

Trong giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n, çc dÞch vô t vÊn cÇn thiÕt cã thÓ lµ kh¶o s¸t; lËp thiÕt kÕ, tæng dù to¸n vµ dù to¸n; ®¸nh gi¸, thÈm tra thiÕt kÕ, dù to¸n vµ tæng dù to¸n; lËp çc hå s¬ mêi thÇu vµ / hoÆc ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu cho çc cuéc ®Êu thÇu kh¸c; gi¸m s¸t viÖc thi c«ng c«ng tr×nh x©y dùng, l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ cung cÊp çc hµng hãa kh¸c; qu¶n lý ®iÒu hµnh dù ¸n;...

83

Khi dù ¸n ®Çu t bíc vµo giai ®o¹n vËn hµnh th× dÞch vô t vÊn cã thÓ lµ çc c«ng viÖc nh ®µo t¹o nh©n sù; chuyÓn giao c«ng nghÖ; nghiªn cøu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm dù ¸n; ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dù ¸n tíi m«i trêng xung quanh;...

Gãi thÇu x©y l¾p

X©y l¾p lµ nh÷ng c«ng viÖc thuéc vÒ x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ cho çc c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. §Êu thÇu x©y l¾p ®îc tiÕn hµnh ë giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n.

Gãi thÇu mua s¾m hµng hãa vµ çc dÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn hµng hãa.

Mua s¾m hµng hãa lµ viÖc cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu, thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm, b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghÖ,... Cßn çc dÞch vô kh¸c ë ®©y ®îc hiÓu lµ çc dÞch vô ngoµi nh÷ng dÞch vô t vÊn ®· nªu ë trªn, çc dÞch vô nµy cã thÓ lµ dÞch vô vËn chuyÓn, dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô söa ch÷a b¶o dìng, kiÓm tra chÊt lîng hµng hãa.

Gãi thÇu tæng hîp bao gåm thiÕt kÕ, x©y dùng vµ cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ (EPC).

Trong thùc tÕ, mét sè dù ¸n ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm viÖc x©y dùng nhµ xëng, c«ng tr×nh vµ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Chñ ®Çu t cã thÓ gép tÊt c¶ çc c«ng viÖc tõ thiÕt kÕ c«ng tr×nh, x©y dùng c«ng tr×nh ®Õn viÖc cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ vµo mét gãi thÇu. Trêng hîp nµy gãi thÇu sÏ mang tÝnh chÊt cña c¶ ba lo¹i gãi thÇu ®· tr×nh bµy ë trªn. Lo¹i gãi thÇu nµy ®îc gäi lµ gãi thÇu EPC (emgineering procurement and construction).

Gãi thÇu dù ¸n lùa chän ®èi t¸c thùc hiÖn dù ¸n.

§èi víi çc dù ¸n cÇn ®Çu t d¹ng BOT, BT hay BTO, th«ng qua viÖc tæ chøc ®Êu thÇu bªn mêi thÇu cã thÓ lùa chän nhµ thÇu ®Ó thùc hiÖn toµn bé çc c«ng viÖc cña dù ¸n. Nh vËy trong trêng hîp nµy, dù ¸n chØ cã mét gãi thÇu.

84

5.2. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu vµ ph¬ng thøc ®Êu thÇu5.2.1. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu.

Tïy vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña gãi thÇu, bªn mêi thÇu kh«ng h¹n chÕ hoÆc h¹n chÕ sè lîng tham gia dù thÇu. Sè lîng çc nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu trong mét gãi ®Êu thÇu cã thÓ rÊt nhiÒu, cã thÓ chØ lµ mét sè nhµ thÇu nhÊt ®Þnh hoÆc thËm chÝ chØ cã mét nhµ thÇu. Dùa vµo sè lîng çc nhµ thÇu ®îc phÐp tham gia ®Êu thÇu trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña gãi thÇu, bªn mêi thÇu ¸p dông mét trong çc h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu sau:

- Cã nhiÒu nhµ thÇu tham gia

C¹nh tranh réng r·i - khi ¸p dông h×nh thøc nµy, bªn mêi thÇu kh«ng h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu tham gia. §©y lµ h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu cã tÝnh c¹nh tranh cao nhÊt.

Chµo hµng c¹nh tranh- ®©y lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña h×nh thøc c¹nh tranh réng r·i vµ chØ ¸p dông ®èi víi gãi thÇu cung cÊp hµng hãa ®¬n gi¶n vÒ kü thuËt vµ cã gi¸ trÞ nhá, bªn mêi thÇu cã thÓ tæ chøc ®Êu thÇu nhanh gän ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ.

- Cã mét sè nhµ thÇu ®· x¸c ®Þnh ®îc tham gia ®Êu thÇu

C¹nh tranh h¹n chÕ- bªn mêi thÇu chØ cho phÐp mét sè nhµ thÇu nhÊt ®Þnh ®îc tham gia dù thÇu. Trong trêng hîp gãi thÇu phøc t¹p vÒ mÆt kü thuËt, lín vÒ quy m« hoÆc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn khã kh¨n th× bªn mêi thÇu chØ lùa chän mét sè nhµ thÇu cã n¨ng lùc ®Ó tham gia. H×nh thøc nµy cã thÓ mang l¹i sù tiÕt kiÖm vÒ thêi gian còng nh chi phÝ tham gia vµ tæ chøc ®Êu thÇu cho c¶ bªn mêi thÇu còng nh çc nhµ thÇu.

- ChØ cã mét nhµ thÇu tham gia

ChØ ®Þnh thÇu- bªn mêi thÇu mêi mét nhµ thÇu ®Ó ®µm ph¸n vÒ nhu cÇu mua s¾m cña m×nh vµ ký kÕt hîp ®ång, h×nh thøc nµy phï hîp víi nh÷ng c«ng viÖc cã ®Æc ®iÓm nh: tÝnh bÝ mËt cao(trong lÜnh vùc an ninh quèc gia); thêi gian thùc hiÖn gÊp(kh¾c phôc sù cè); gi¸ trÞ nhá, yªu cÇu kü thuËt rÊt ®¬n gi¶n; cã ®é rñi ro cao...

Mua s¾m trùc tiÕp- khi bªn mêi thÇu cã nhu cÇu thùc hiÖn thªm khèi lîng cña gãi thÇu ®· hoÆc ®ang thùc hiÖn trong ph¹m vi mét

85

dù ¸n kh¸c cã tÝnh chÊt gièng nh gãi thÇu ®· hoÆc ®ang thùc hiÖn th× bªn mêi thÇu cã thÓ tiÕp tôc ký kÕt hîp ®«ng bæ sung hoÆc hîp ®ång míi víi chÝnh nhµ thÇu thùc hiÖn c«ng viÖc nµu mµ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®Êu thÇu l¹i tõ ®Çu.

Tù thùc hiÖn- khi bªn mêi thÇu cã kh¶ n¨ng sö dông nh©n c«ng vµ ph¬ng tiÖn lµm viÖc cña m×nh ®Ó thùc hiÖn gãi thÇu cã ®Æc ®iÓm: khèi lîng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc tríc; gi¸ trÞ nhá cã tÝnh ®Æc thï nªn kh«ng cã nhµ thÇu quan t©m ; thêi gian thùc hiÖn gi¸n ®o¹n; tÝnh rñi ro cao hay ph¶i thùc hiÖn gÊp,...

5.2.2. Ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Êu thÇu

C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña dù ¸n ®Çu t vµ cña gãi thÇu, bªn mêi thÇu tiÕn hµnh lùa chän nhµ thÇu theo nh÷ng çch thøc kh¸c nhau vµ t¬ng øng víi mçi çch thøc nµy lµ viÖc quy ®Þnh çch thøc nép HSDT cho çc nhµ thÇu. Mçi çch thøc ®¸nh gi¸ HSDT vµ çch thøc nép HSDT t¬ng øng t¹o thµnh mét ph¬ng thøc ®Êu thÇu. Cã bèn ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Êu thÇu, ®ã lµ ph¬ng thøc mét tói hå s¬ mét giai ®o¹n, ph¬ng thøc hai tói hå s¬ mét giai ®o¹n, ph¬ng thøc mét tói hå s¬ hai giai ®o¹n, ph¬ng thøc hai tói hå s¬ hai giai ®o¹n. Theo luËt ®Êu thÇu cña ViÖt Nam th× cã ba ph¬ng thøc ®Çu ®îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam.

Mét tói hå s¬ – nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt kü thuËt ( çch tiÕn hµnh c«ng viÖc) vµ ®Ò xuÊt tµi chÝnh( gi¸ c¶ cô thÓ vµ ph¬ng thøc thanh to¸n) trong cïng mét tói hå s¬. Bªn mêi thÇu sÏ th«ng b¸o th«ng tin vÒ gi¸ dù thÇu cña çc nhµ thÇu khi më thÇu.

Hai tói hå s¬ – nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt kü thuËt ( çch tiÕn hµnh c«ng viÖc) vµ ®Ò xuÊt tµi chÝnh( gi¸ c¶ cô thÓ vµ ph¬ng thøc thanh to¸n) trong hai tói hå s¬ ®îc niªm phong riªng biÖt. Bªn mêi thÇu kh«ng th«ng b¸o th«ng tin vÒ gi¸ dù thÇu cña çc nhµ thÇu khi më thÇu.

Hai giai ®o¹n mét tói hå s¬

Giai ®o¹n 1 :

- Çc nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt kü thuËt cha cã gi¸ c¶ cô thÓ.

- Bªn mêi thÇu xem xÐt vµ th¶o luËn víi çc nhµ thÇu vÒ ®Ò xuÊt kü thuËt vµ yªu cÇu nhµ thÇu hoµn thiÖn ®Ò xuÊt kü thuËt.

86

- Lo¹i bá nh÷ng HSDT kh«ng phï hîp víi çc tiªu chuÈn kü thuËt.

Giai ®o¹n 2 :

- Çc nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt kü thuËt hoµn chØnh vµ ®Ò xuÊt tµi chÝnh cô thÓ trong cïng mét tói hå s¬.

Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng trêng hîp :

- Gãi thÇu lùa chän ®èi t¸c thùc hiÖn dù ¸n.

- Cung cÊp çc lo¹i thiÕt bÞ m¸y mãc ®îc chÕ t¹o theo çc quy tr×nh kh¸c nhau.

- Gãi thÇu x©y l¾p cã nhiÒu ph¬ng ¸n thiÕt kÕ.

5.3. LËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét dù ¸n ®Çu t.5.3.1. Vai trß vµ c¨n cø lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét DADT LËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét dù ¸n ®Çu t lµ viÖc ph©n chia

çc nhu cÇu mua s¾m cña dù ¸n thµnh çc gãi thÇu vµ x¸c ®Þnh

®Æc ®iÓm cña tõng gãi thÇu nh gi¸ trÞ íc tÝnh, h×nh thøc lùa

chän nhµ thÇu, ph¬ng thøc ®Êu thÇu,tiÕn ®é thùc hiÖn…KÕ

ho¹ch ®Êu thÇu cña mét dù ¸n do chñ ®Çu t hoÆc çc tæ chøc do

chñ ®Çu t ñy quyÒn lËp tríc khi thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Êu

thÇu,nã cã vai trß quan träng trong qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Êu thÇu

®èi víi chñ ®Çu t còng nh ®èi víi çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc.

§èi víi chñ ®Çu t, viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu gióp chñ ®Çu t

ph©n chia dù ¸n thµnh çc gãi thÇu mét çch hîp lý nh»m ®¸p øng

çc nhu cÇu vÒ chi phÝ, chÊt lîng còng nh tiÕn ®é thùc hiÖn dù

¸n. §èi víi çc dù ¸n ®Çu t sö dông vèn do nhµ níc qu¶n lý th×

viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu lµ b¾t buéc vµ ho¹t ®éng ®Êu thÇu

cña dù ¸n chØ cã thÓ tiÕn hµnh sau khi kÕ ho¹ch ®Êu thÇu ®îc

çc c¬ quan qu¶n lý phª duyÖt.

§èi víi çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc th× kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña

çc dù ¸n ®Çu t sö dông vèn do nhµ níc qu¶n lý cã vai trß rÊt quan

87

träng, nã lµ c¬ së ®Ó çc c¬ quan nµy xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh

cho phÐp dù ¸n ®îc ®Êu thÇu vµ ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó phª

duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu cña çc gãi thÇu sau nµy.

§èi víi çc nhµ thÇu, kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña çc dù ¸n sÏ gióp hä

lùa chän vµ chuÈn bÞ tham gia ®Êu thÇu çc gãi thÇu phï hîp víi

n¨ng lùc kü thuËt còng nh tµi chÝnh cña m×nh.

5.3.2.Tr×nh tù vµ néi dung çc bíc lËp kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cho mét dù ¸n ®Çu t.ViÖc lËp kÕ ho¹ch cho mét dù ¸n ®îc bªn mêi thÇu tiÕn hµnh theo

çc bíc sau :

- Bíc thø nhÊt : Ph©n lo¹i nhu cÇu mua s¾m cña dù ¸n ( Thêng ®îc

gäi lµ x¸c ®Þnh çc m¶ng c«ng viÖc ). Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña

nhu cÇu mua s¾m, mét dù ¸n cã thÓ cã ba lo¹i nhu cÇu mua s¾m

hay ba m¶ng c«ng viÖc, ®ã lµ m¶ng c«ng viÖc t vÊn, m¶ng c«ng

viÖc x©y l¾p vµ m¶ng c«ng viÖc mua s¾m hµng hãa. Trong thùc

tÕ, nhiÒu dù ¸n chØ cã mét m¶ng c«ng viÖc. VÝ dô nh mét dù ¸n

®Çu t trong lÜnh vùc gi¸o dôc víi môc ®Ých biªn so¹n s¸ch gi¸o

khoa míi sÏ chØ cã mét m¶ng c«ng viÖc t vÊn.

- Bíc thø hai : Ph©n chia tõng m¶ng c«ng viÖc thµnh çc gãi thÇu.

Mçi m¶ng c«ng viÖc gåm mét hoÆc nhiÒu nhu cÇu mua s¾m. Tïy

theo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng nhu cÇu mua s¾m mµ bªn mêi

thÇu ph©n chia m¶ng c«ng viÖc thµnh mét hoÆc nhiÒu gãi thÇu.

Çc gãi thÇu ®¬c ph©n chia theo nguyªn t¾c hîp lý vÒ quy m«,

®¶m b¶o tÝnh hîp lý vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ cña dù ¸n vµ ®¶m

b¶o tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n.VÝ dô mét dù ¸n ®Çu t x©y dùng

quèc lé th× m¶ng c«ng viÖc x©y l¾p cã thÓ chia thµnh nhiÒu gãi

thÇu, mçi gãi thÇu lµ mét ®o¹n ®êng cã ®Æc ®iÓm vÒ kü thuËt

kh¸c nhau.

88

- Bíc thø ba : X¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm cña tõng gãi thÇu. Víi mçi gãi

thÇu ®· ®îc ph©n chia ë bíc thø hai, bªn mêi thÇu sÏ tiÕn hµnh

x¸c ®Þnh gi¸ trÞ íc tÝnh, h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu, ph¬ng

thøc ®Êu thÇu, lo¹i hîp ®ång sÏ ®îc ¸p dông còng nh tiÕn ®é thùc

hiÖn.

5.4.Tr×nh tù çc bíc thùc hiÖn ®Êu thÇu ®èi víi mét gãi thÇu.

Quy tr×nh ®Êu thÇu cña mét gãi thÇu ®îc bªn mêi thÇu tiÕn hµnh

theo ba bíc: ChuÈn bÞ ®Êu thÇu, thùc hiÖn ®Êu thÇu, ký kÕt vµ

thùc hiÖn hîp ®ång. Trong tõng bíc ®èi víi tõng trêng hîp cô thÓ

cña gãi thÇu l¹i cã thÓ bao gåm nhiÒu c«ng viÖc.

5.4.1. ChuÈn bÞ ®Êu thÇu.ChuÈn bÞ ®Êu thÇu bao gåm çc c«ng viÖc mµ bªn mêi thÇu cÇn

thiÕt ph¶i thùc hiÖn tríc khi tæ chøc mêi çc nhµ thÇu tham

gia ,®ã lµ nh÷ng c«ng viÖc sau:

- ChuÈn bÞ nh©n sù cho ®Êu thÇu

- S¬ tuyÓn nhµ thÇu ®èi víi nh÷ng gãi thÇu b¾t buéc ph¶i s¬

tuyÓn

- ChuÈn bÞ danh s¸ch ng¾n ®èi víi çc gãi thÇu c¹nh tranh h¹n

chÕ

- ChuÈn bÞ HSMT vµ tiªu chÝ ®¸nh gi¸ HSDT.

ChuÈn bÞ nh©n sù cho ®Êu thÇu : Nh©n sù cña bªn mêi thÇu

tham gia vµo qu¸ tr×nh ®Êu thÇu cã vai trß rÊt quan träng. §©y lµ

nh÷ng ngêi ph¶i rÊt am hiÓu çc quy ®Þnh vÒ ®Êu thÇu cña tæ

chøc qu¶n lý vèn ®ång thêi ph¶i cã kiÕn thøc chuyªnm«n trong

lÜnh vùc cña gãi thÇu. Tïy thuéc vµo yªu cÇu cô thÓ cña gãi thÇu

nãi riªng vµ dù ¸n nãi chung, nh÷ng nh©n sù nµy cã thÓ thuéc

89

biªn chÕ cña bªn mêi thÇu hoÆc ®îc bªn mêi thÇu thuª trong thêi

gian thùc hiÖn ®Êu thÇu.

S¬ tuyÓn nhµ thÇu : §èi víi nh÷ng gãi thÇu cã quy m« lín hoÆc cã

yªu cÇu kü thuËt phøc t¹p, bªn mêi thÇu tiÕn hµnh s¬ tuyÓn nhµ

thÇu ®Ó lùa chän nhµ thÇu cã n¨ng lùc phï hîp tham gia ®Êu thÇu

chÝnh thøc. TÊt c¶ çc nhµ thÇu cã nguyÖn väng ®Òu cã thÓ

tham gia dù s¬ tuyÓn b»ng çch ®¨ng ký vµ mua hå s¬ mêi s¬

tuyÓn do bªn mêi thÇu ph¸t hµnh. Th«ng thêng, hå s¬ mêi s¬

tuyÓn chØ ®Ò cËp nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ n¨ng lùc kü thuËt,

kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña nhµ thÇu.

ChuÈn bÞ danh s¸ch ng¾n : §èi víi gãi thÇu ¸p dông h×nh thøc

c¹nh tranh h¹n chÕ. Tïy theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña gãi thÇu

bªn mêi thÇu chØ lùa chän mét sè lîng nhµ thÇu nhÊt ®Þnh ®Ó

tham gia ®Êu thÇu. danh s¸ch çc nhµ thÇu nµy gäi lµ danh s¸ch

ng¾n. Bªn mêi thÇu x¸c ®Þnh danh s¸ch nµy dùa trªn th«ng tin

vÒ nhµ thÇu do bªn mêi thÇu thu nhËp. H×nh thøc c¹nh tranh h¹n

chÕ vµ viÖc s¬ tuyÓn nhµ thÇu lµ hoµn toµn kh¸c nhau vÒ ®iÒu

kiÖn ¸p dông còng nhu vai trß.ViÖc x¸c ®Þnh danh s¸ch ng¾n

®èi víi c¹nh tranh h¹n chÕ dùa trªn ý kiÕn chñ quan cña bªn mêi

thÇu trong khi s¬ tuyÓn nhµ thÇu ®îc tiÕn hµnh dùa vµo th«ng

tin trong hå s¬ dù s¬ tuyÓn do çc nhµ thÇu cung cÊp.

ChuÈn bÞ HSMT

HSMT lµ mét tµi liÖu rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu c¶u

mät gãi thÇu, nã bao gåm tÊt c¶ çc th«ng tin vÒ nhu cÇu mua

s¾m cña bªn mêi thÇu. Trªn c¬ së néi dung HSMT, çc nhµ ®Êu

thÇu sÏ chuÈn bÞ HSDT vµ bªn mêi thÇu tiÕn hµnh lùa chän nhµ

thÇu. Nh vËy cã thÓ nãi r»ng HSMT lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho

viÖc lùa chän nhµ thÇu.Do ®ã HSMT cÇn ph¶i ®îc so¹n th¶o mét

90

çch cÈn thËn tríc khi tiÕn hµnh ®Êu thÇu, viÖc so¹n th¶o HSMT

ph¶i do nh÷ng ngêi cã chuyªn m«n thùc hiÖn.

Víi vai trß quan träng nh vËy nªn HSMT ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu

cÇu sau :

- Cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cÇn thiÕt cho nhµ thÇu.

- Th«ng tin ph¶i râ rµng, cô thÓ

- Ph¸t huy tÝnh sang t¹o cña nhµ thÇu

ChÊt lîng HSMT phô thuéc vµo tr×nh ®é chuyªn m«n (kü thuËt, tµi

chÝnh, th¬ng m¹i, ph¸p luËt…) vµ kü n¨ng so¹n th¶o cña bªn mêi

thÇu.Tuy nhiªn viÖc ban hµnh çc mÉu HSMT sÏ gióp cho bªn mêi

thÇu dÔ dµng h¬n trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ HSMT.§èi víi çc lo¹i

gãi thÇu kh¸c nhau (dÞch vô t vÊn, x©y l¾p,cung cÊp hµng hãa

th× sè lîng tµi liÖu cÇn thiÕt trong HSMT còng nh néi dung cña çc

tµi liÖu nµy cã thÓ kh¸c nhau). Díi ®©y thêng lµ çc tµi liÖu cã

trong HSMT cho çc lo¹i gãi thÇu :

HSMT t vÊn HSMT x©y l¾p HSMT hµng hãa

- Th mêi thÇu

- MÉu ®¬n dù

thÇu

- ChØ dÉn cho çc

nhµ thÇu.

- §iÒu kho¶n tham

chiÕu

- B¶ng d÷ liÖu

®Êu thÇu

- MÉu dù th¶o hîp

-Th mêi thÇu

-MÉu ®¬n dù

thÇu

-ChØ dÉn cho çc

nhµ thÇu.

-B¶ng d÷ liÖu

®Êu thÇu, b¶ng

thiÕt kÕ kü thuËt

vµ b¶ng tiªn lîng

- MÉu b¶o ®¶m

- Th mêi thÇu

- MÉu ®¬n dù

thÇu

- ChØ dÉn cho çc

nhµ thÇu.

- B¶n m« t¶ ®Æc

tÝnh hµng hãa.

- B¶n vÏ thiÕt kÕ

chÕ t¹o khi hµng

hãa chØ s¶n xuÊt

91

®ång

- Çc tµi liÖu kh¸c

dù thÇu vµ b¶o

®¶m thùc hiÖn

hîp ®ång

- MÉu tháa thuËn

hîp ®ång

- Çc tµi liÖu kh¸c.

theo ®¬n ®Æt

hµng.

- B¶ng d÷ liÖu

®Êu thÇu

- MÉu b¶o ®¶m

dù thÇu vµ b¶o

®¶m thùc hiÖn

hîp ®ång

- MÉu tháa thuËn

hîp ®ång

- Çc tµi liÖu kh¸c.

5.4.2. Thùc hiÖn ®Êu thÇu :Giai ®o¹n thùc hiÖn ®Êu thÇu cña mét gãi thÇu ®îc tÝnh tõ thêi

®iÓm th«ng b¸o mêi thÇu ®Õn khi th«ng b¸o kÕt qu¶ lùa chän

nhµ thÇu. Trong giai ®o¹n nµy, bªn mêi thÇu thùc hiÖn nh÷ng

c«ng viÖc sau:

- Th«ng b¸o mêi thÇu vµ ph¸t triÓn HSMT.

- NhËn HSDT.

- Më thÇu

- §¸nh gi¸ HSDT

- Th«ng b¸o kÕt qu¶ lùa chän nhµ thÇu

Th«ng b¸o mêi thÇu lµ viÖc bªn mêi thÇu ®¨ng t¶i çc th«ng tin

liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tæ chøc ®Êu thÇu cho mét gãi thÇu còng

nh néi dung kh¸i qu¸t cña gãi thÇu nµy trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng

tin phï hîp víi h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu ®îc ¸p dông. Dùa vµo

92

th«ng b¸o mêi thÇu, çc nhµ thÇu sÏ ®¨ng ký dù thÇu vµ mua

HSMT do bªn mêi thÇu ph¸t hµnh.

NhËn Hå s¬ dù thÇu : HSDT bao gåm ®Ò xuÊt kü thuËt vµ ®Ò

xuÊt tµi chÝnh cña nhµ thÇu. Çch thøc nép HSDT cña gãi thÇu

phô thuéc vµo ph¬ng thøc ®Êu thÇu mµ gãi thÇu ¸p dông. ViÖc

nhËn vµ b¶o qu¶n HSDT ph¶i ®îc bªn mêi thÇu thùc hiÖn nghiªm

tóc nh»m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vÒ sè lîng tµi liÖu vµ bÝ mËt

vÒ th«ng tin dù thÇu tríc khi më thÇu ®èi víi nh÷ng gãi thÇu chØ

cã mét nhµ thÇu tham gia hoÆc ¸p dông h×nh thøc chµo hµng

c¹nh tranh th× c«ng viÖc nµy ®îc tiÕn hµnh rÊt ®¬n gi¶n. Thêi

h¹n cuèi cïng nép hå s¬ dù thÇu gäi lµ thêi ®iÓm ®ãng thÇu cña

gãi thÇu. Nh÷ng HSDT nép sau thêi ®iÓm nµy kh«ng ®îc chÊp

nhËn.

Më thÇu lµ viÖc bªn mêi thÇu th«ng b¸o c«ng khai çc ®iÒu kiÖn

dù thÇu cña tõng nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu tríc khi tiÕn hµnh

®¸nh gi¸ çc HSDT. §èi víi ph¬ng thøc ®Êu thÇu hai giai ®o¹n th×

më thÇu ®îc tiÕn hµnh hai lÇn, mçi giai ®o¹n mét lÇn.

§¸nh gi¸ HSDT lµ viÖc bªn mêi thÇu xem xÐt çc HSDT trªn c¬ së

çc yªu cÇu ®îc ®Æt ra ®èi víi nhu cÇu mua s¾m ®· ®îc bªn mêi

thÇu ®a ra trong HSMT. Môc ®Ých cña c«ng viÖc nµy lµ nh»m lùa

chän nhµ thÇu ®¸p øng tèt nhÊt çc yªu cÇu ®Ó thùc hiÖn gãi

thÇu. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña

gãi thÇu vµ sÏ ®îc tr×nh bµy cô thÓ trong phÇn V ch¬ng nµy.

Th«ng b¸o kÕt qu¶ ®Êu thÇu : sau khi kÕt thóc c«ng viÖc ®¸nh

gi¸ HSDT, bªn mêi thÇu cã thÓ chän ®îc mét hoÆc h¬n mét nhµ

thÇu ®¸p øng tèt nhÊt yªu cÇu c¶u hå s¬ mêi thÇu ( thêng ®îc gäi

lµ nhµ thÇu tróng thÇu), hoÆc kh«ng cã nhµ thÇu nµo tróng thÇu.

Bªn mêi thÇu cÇn ph¶i th«ng b¸o kÕt qu¶ nµy cho tÊt c¶ çc nhµ

93

thÇu tham dù thÇu ngay sau khi kÕt quuar ®· ®îc nh÷ng c¬

quan, tæ chøc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn phª duyÖt.

5.4.3. Ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång

Bíc cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ®Êu thÇu bao gåm nh÷ng c«ng viÖc

sau :

- Hoµn thiÖn vµ ký kÕt hîp ®ång

- Thùc hiÖn hîp ®ång

- KÕt thóc vµ thanh lý hîp ®ång

Bªn mêi thÇu vµ nhµ thÇu tróng thÇu sÏ hoµn thiÖn çc ®iÒu

kho¶n vµ ký kÕt hîp ®ång thùc hiÖn gãi thÇu. Trong trêng hîp

kh«ng cã nhµ thÇu nµo tróng thÇu th× bªn mêi thÇu cÇn lµm râ

nguyªn nh©n vµ tiÕn hµnh ®Êu thÇu l¹i.

§Ó nhu cÇu mua s¾m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao th× bªn mêi thÇu

kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc lùa chän ®îc nhµ thÇu tèt mµ cßn ph¶i

tiÕp tôc gi¸m s¸t, theo dâi nhµ thÇu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp

®ång. Víi nh÷ng gãi thÇu cã yªu cÇu kü thuËt phøc t¹p hoÆc cã

quy m« lín th× bªn mêi thÇu cÇn thiÕt ph¶i thuª tæ chøc t vÊn

gi¸m s¸t ®éc lËp ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan.

5.5. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu vµ lùa chän nhµ thÇu

5.5.1. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu t

vÊn.

Do ®Æc ®iÓm cña dÞch vô t vÊn trong ®Çu t nªn çc gãi thÇu t

vÊn thêng ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc hai tói hå s¬. Víi yªu

cÇu vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña gãi thÇu dÞch vô t vÊn, çc HSDT

cña çc nhµ thÇu t vÊn sÏ ®îc ®¬n mêi thÇu ¸p dông ph¬ng ph¸p

®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Cã 5 ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ®ã lµ :

94

- Ph¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së chÊt lîng tèt nhÊt.

- Ph¬ng ph¸p lùa chän trªn c¬ së chÊt lîng vµ chi phÝ hîp lý

nhÊt

- Ph¬ng ph¸p lùa chän trªn c¬ së ng©n s¸ch giíi h¹n

- Ph¬ng ph¸p lùa chän trªn c¬ së gi¸ thÊp nhÊt

- Ph¬ng ph¸p dùa trªn n¨ng lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n cña nhµ

thÇu.

Trõ khi ¸p dông ph¬ng ph¸p cuèi cïng, qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ HSDT

cña çc ph¬ng ph¸p cßn l¹i ®îc tiÕn hµnh theo hai bíc lµ ®¸nh gi¸

s¬ bé vµ ®¸nh gi¸ chi tiÕt.

§¸nh gi¸ s¬ bé ®îc thùc hiÖn ®èi víi ®Ì xuÊt kü thuËt nh»m kiÓm

tra tÝnh hîp lÖ cña nhµ thÇu còng nh cña HSDT. Nhµ thÇu kh«ng

hîp lÖ cã thÓ lµ nhµ thÇu hiÖn kh«ng ®îc tham gia vµo ho¹t ®éng

®Êu thÇu nãi chung còng nh tham gia vµo gãi thÇu nµy nãi riªng.

Nhµ thÇu kh«ng hîp lÖ cßn cã thÓ lµ nhµ thÇu mµ n¨ng lùc chuyªn

m«n vµ kinh nghiÖm kh«ng ®¸p øng yªu cÇu tèi thiÓu do bªn mêi

thÇu ®· quy ®Þnh trong HSMT. HSDT kh«ng hîp lÖ cã thÓ lµ

nh÷ng HSDT kh«ng ®ñ tµi liÖu, giÊy tê quan träng theo yªu cÇu

cña bªn mêi thÇu, cã thÓ lµ HSDT kh«ng ®¸p øng vÒ h×nh thøc,

vÒ tÝnh ph¸p lý… §Ó ®¶m b¶o çc nguyªn t¾c cña ®Êu thÇu, bªn

mêi thÇu lo¹i bá HSDT cña çc nhµ thÇu kh«ng hîp lÖ còng nh çc

HSDT kh«ng hîp lÖ.

§¸nh gi¸ chi tiÕt ®îc tiÕn hµnh theo nh÷ng néi dung kh¸c nhau tïy

thuéc vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ mµ bªn mêi thÇu ¸p dông. Sau

®©y lµ tr×nh tù vµ néi dung cña bíc ®¸nh gi¸ néi dung HSDT theo

çc ph¬ng ph¸p

95

Ph¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së chÊt lîng tèt nhÊt.

a) §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt

§¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt cña c¸c HSDT ®îc thùc hiÖn b»ng ph-

¬ng ph¸p cho ®iÓm theo nh÷ng néi dung sau.

*Kinh nghiÖm cña nhµ thÇu

*Ph¬ng ph¸p luËn hay ph¬ng ph¸p thùc hiÖn dÞch vô t vÊn

*Nh©n sù cña nhµ thÇu

§Ò xuÊt kü thuËt ®¹t yªu cÇu lµ ®Ò xuÊt cã sè ®iÓm b»ng

hoÆc vît sè ®iÓm tèi thiÓu do bªn mêi thÇu quy ®Þnh trong

HSMT. Th«ng thêng sè ®iÓm tèi thiÓu kh«ng thÊp h¬n 70% sè

®iÓm tèi ®a vµ trong ®ã kh«ng cã néi dung nµo ®¹t sè ®iÓm Ýt

h¬n 50% sè ®iÓm tèi ®a ®îc quy ®Þnh cho néi dung ®ã. Nh÷ng

HSDT cã ®Ò xuÊt kü thuËt kh«ng ®¹t yªu caauf sÏ bÞ lo¹i,

nhwungx HSDT cßn l¹i sÏ ®îc xÕp h¹ng tõ ®iÓm cao xuèng thÊp

theo thø tù 1,2,3…

b) §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt tµi chÝnh vµ lùa chän nhµ thÇu.

Bªn mêi thÇu chØ xem xÐt tµi chÝnh cña nhµ thÇu cã ®Ò

xuÊt kü thuËt ®¹t ®iÓm cao nhÊt. §Ò xuÊt tµi chÝnh bao gåm chi

phÝ cô thÓ cho tõng c«ng viÖc do nhµ thÇu còng nh nh÷ng kho¶n

chi kh¸c mµ nhµ thÇu íc tÝnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn gãi thÇu.

Bªn mêi thÇu vµ nhµ thÇu trùc tiÕp trao ®æi víi nhau vÒ nh÷ng

chi phÝ nµy vµ ®i ®Õn tháa thuËn cuèi cïng vÒ tæng chi phÝ ®Ó

thùc hiÖn gãi thÇu nµy. Trêng hîp ®Ò xuÊt tµi chÝnh cña hµ thÇu

vît møc chi phÝ dù tÝnh cña bªn mêi thÇu khiÕn tháa thuËn kh«ng

®¹t ®îc th× bªn mêi thÇu tiÕp tôc xem xÐt ®Ò xuÊt tµi chÝnh cña

nhµ thÇu cã ®Ò xuÊt kü thuËt xÕp h¹ng sau ®ã. Nhµ tróng thÇu

lµ nhµ thÇu ®¹t ®îc tháa thuËn víi bªn mêi thÇu

96

5.5.2 Ph¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së chÊt lîng vµ chi phÝ hîp lý nhÊt

a) §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt.

§¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt ®îc thùc hiÖn ®èi víi nh ph¬ng ph¸p

dùa trªn c¬ së chÊt lîng tèt nhÊt.

b) §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt tµi chÝnh

TÊt c¶ ®Ò xuÊt tµi chÝnh cña çc nhµ thÇu ®¹t yªu cÇu vÒ

kü thuËt ®Òu ®îc bªn mêi thÇu xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ b»ng çch

cho ®iÓm. §iÓm tèi ®a cho ®Ò xuÊt tµi chÝnh b»ng ®iÓm tèi ®a

cho ®Ò xuÊt kü thuËt VÝ dô bªn mêi thÇu dïng thang ®iÓm lµ 100

®Ó ®¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt th× ®iÓm tèi ®a giµnh cho ®Ò

xuÊt tµi chÝnh còng ph¶i lµ 100 ®iÓm.

§èi víi ®Ò xuÊt tµi chÝnh bªn mêi thÇu kh«ng ®¸nh gi¸ theo

çc tiªu chÝ cô thÓ mµ ¸p dông nguyªn t¾c : §Ò xuÊt nµo cã gi¸ d

thÇu thÊp nhÊt sÏ ®¹t ®iÓm tµi chÝnh tèi ®a, ®iÓm cña çc ®Ò

xuÊt kh¸c tû lÖ nghÞch víi gi¸ chµo thÇu theo c«ng thøc sau:

§iÓm TC cña nhµ thÇu A = ( §iÓm tèi ®a x gi¸ thÊp nhÊt) :

Gi¸ cña A

c) §¸nh gi¸ tæng hîp vµ xÕp h¹ng nhµ thÇu

§iÓm tæng hîp cña çc HSDT ®îc x©y dùng trªn c¬ së kÕt hîp

®iÓm kü thuËt vµ ®iÓm tµi chÝnh cña tõng hå s¬. §Ó ®¶m b¶o

vai trß quan träng cña ®Ò xuÊt kü thuËt th× tû träng ®iÓm cña

tµi chÝnh kh«ng chiÕm qu¸ 30% so víi ®iÓm tæng hîp vµ ®iÓm

kü thuËt kh«ng chiÕm nhá h¬n 70%.§iÓm tæng hîp ®îc tÝnh theo

c«ng thøc sau:

§iÓm tæng hîp = §iÓm kü thuËt x a + §iÓm tµi chÝnh x b

97

(Trong ®ã a vµ b lµ tû träng ®iÓm kü thuËt vµ tµi chÝnh trong

®iÓm tæng hîp a+b=100% )

Bªn mêi thÇu xÕp h¹ng çc HSDT theo ®iÓm tæng hîp tõ cao

tíi thÊp vµ nhµ thÇu cã HSDT víi ®iÓm tæng hîp cao nhÊt ®îc bªn

mêi thÇu mêi ®Ó hoµn thiÖn vµ ký hîp ®ång ®Ó thùc hiÖn gãi

thÇu. Trong trêng hîp v× nguyªn nh©n nµo ®ã mµ nhµ thÇu nµy

kh«ng ký kÕt ®îc hîp ®ång th× bªn mêi thÇu sÏ mêi nhµ thÇu cã

®iÓm tæng hîp cao thø hai.

5.5. 2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu x©y l¾p

Qóa tr×nh ®¸nh gi¸ HSDT cho gãi thÇu x©y l¾p vÒ nguyªn t¾c còng nh gãi thÇu dÞch vô t vÊn lµ thùc hiÖn theo hai bíc, ®ã lµ ®¸nh gi¸ s¬ bé vµ ®¸nh gi¸ chi tiÕt. Do ®Æc ®iÓm cña gãi thÇu x©y l¾p nªn ®¸nh gi¸ s¬ bé cã thÓ bao gåm nhiÒu néi dung h¬n nh kiÓm tra b¶o l·nh dù thÇu, kiÓm tra n¨ng lùc tµi chÝnh,...

§¸nh gi¸ chi tiÕt çc HSDT x©y l¾p ®îc thùc hiÖn theo ph-¬ng ph¸p sö dông gi¸ ®¸nh gi¸ theo hai néi dung kü thuËt vµ tµi chÝnh.

a) §¸nh gi¸ néi dung kü thuËt

§Ò xuÊt kü thuËt lµ b¶n m« t¶ n¨ng lùc kü thuËt cña nhµ thÇu vµ biÖn ph¸p kü thuËt cô thÓ ®Ó thùc hiÖn gãi thÇu. §èi víi nhµ thÇu x©y l¾p, ngoµi kinh nghiÖm chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n sù tµi n¨ng lùc kü thuËt cßn ®îc thÓ hiÖn qua sè lîng vµ chÊt lîng çc lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng x©y dùng.

§Ó ®¸nh gi¸ biÖn ph¸p kü thuËt thùc hiÖn gãi thÇu cña çc nhµ thÇu th× bªn mêi thÇu sö dông çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®· ®îc nªu trong HSMT b»ng çch cho ®iÓm hoÆc dung çch tr¶ lêi §¹t/ Kh«ng ®¹t. Çc gãi thÇu x©y l¾p kh¸c nhau vÒ quy m« vµ vÒ yªu cÇu kü thuËt ®îc ®¸nh gÝa theo nh÷ng tiªu chi ®· ®îc nªu ra trong HSMT.

98

Sauk hi ®¸nh gi¸ ®Ò xuÊt kü thuËt, bªn mêi thÇu lo¹i bá nh÷ng ®Ò xuÊt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu vµ tiÕn hµnh xem xÐt ®Ì xuÊt tµi chÝnh cña nh÷ng HSDT cßn l¹i.

b) §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt tµi chÝnh

Gi¸ chµo thÇu cña çc nhµ thÇu cha ph¶i lµ c¬ së duy nhÊt ®Ó lùa chän nhµ thÇu v× gi¸ nµy cã thÓ ®îc çc nhµ thÇu lËp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ gi¸ cña çc nhµ thÇu, bªn mêi thÇu cÇn x¸c ®Þnh l¹i gi¸ chµo thÇu trªn c¬ së çc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn gãi thÇu nh nhau hay cßn gäi lµ mÆt b»ng ®¸nh gi¸ chung. Gi¸ chµo thÇu ®îc bªn mêi thÇu x¸c ®Þnh l¹i trªn c¬ së ë mÆt b»ng ®¸nh gi¸ chung gäi lµ gi¸ ®¸nh gi¸. GÝa ®¸nh gi¸ dïng ®Ó so s¸nh çc HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu.

GÝa ®¸nh gi¸ ®îc x¸c ®Þnh theeo tr×nh ti sau:

- Söa lçi sè häc

- HiÖu chØnh sai lÖch

- §æi ra ®ång tiÒn chung

- Trõ phÇn gi¶m gi¸

- X¸c ®Þnh mÆt b»ng so s¸nh vµ gi¸ ®¸nh gi¸

MÆt b»ng ®¸nh gi¸ chung bao gåm çc yÕu tè nh mÆt b»ng kü thuËt, mÆt b»ng tiÕn ®é, mÆt b»ng th¬ng m¹i, …Nhµ thÇu cã HSDT víi gi¸ ®¸nh gi¸ thÊp nhÊt sÏ ®îc ®¸nh gi¸ thÊp nhÊt vµ ®îc lùa chän ®Ó hoµn thiÖn vµ ký hîp ®ång.

5.5.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu cung cÊp hµng hãa

Hµng hãa trong ®Êu thÇu cã thÓ lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, thùc phÈm, thuèc men, d©y truyÒn c«ng nghÖ,…§Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng gãi thÇu th× viÖc d¸nh gi¸ HSDT cung cÊp hµng hãa cã thÓ ®îc tiÕn hµnh qua mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh lµ ph¬ng ph¸p gi¸ ®¸nh gi¸, ph¬ng ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh tû lÖ Gi¸ / §iÓm.

a) Ph¬ng ph¸p sö dông gi¸ ®¸nh gi¸

99

* §¸nh gi¸ néi dung kü thuËt

Néi dung kü thuËt cña HSDT bao gåm: nh÷ng th«ng tin vÒ n¨ng lùc kü thuËt cña nhµ thÇu, biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó thùc hiÖn gãi thÇu còng nh ®Æc tÝnh kü thuËt cña hµng hãa do nhµ thÇu cung cÊp.

§¸nh gi¸ n¨ng lùc kü thuËt cña nhµ thÇu cã thÓ sö dông tiªu chÝ sau:

- Tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n sù tham gia vµo

gãi thÇu, kh¶ n¨ng ®µo t¹o vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho bªn

mêi thÇu.

- M¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña nhµ thÇu

- Kinh nghiÖm thùc hiÖn nh÷ng gãi thÇu cung cÊp hµng hãa t-

¬ng tù.

BiÖn ph¸p kü thuËt cung cÊp hµng hãa vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña hµng hãa sÏ ®îc ®¸nh gi¸ theo çc tiªu chÝ ®îc quy ®Þnh trong HSMT.

Còng nh ®èi víi HS§T cho gãi thÇu x©y l¾p, bªn mêi thÇu cã thÓ ¸p dông çch cho ®iÓm hoÆc çch dïng c©u tr¶ lêi §¹t/ Kh«ng ®¹t.

Nh÷ng HSDT cã ®Ò xuÊt kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu sÏ ®îc bªn mêi thÇu tiÕp tôc ®¸nh gi¸ çc néi dung vÒ tµi chÝnh.

* §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt tµi chÝnh

Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®¸nh gi¸ cho çc HSDT cung cÊp hµng hãa ®îc thùc hiÖn theo tr×nh tù vµ néi dung nh ®èi víi HSDT cña gãi thÇu x©y l¾p. Tuy nhiªn çc yÕu tè t¹o thµnh gi¸ ®¸nh gi¸ ®èi víi nh÷ng lo¹i hµng hãa kh¸c nhau cã thÓ sÏ kh¸c nhau. VÝ dô, víi nh÷ng hµng hãa mµ chi phÝ trong qu¸ tr×nh sö dông lµ ®¸ng kÓ th× gi¸ ®¸nh gi¸ ®îc x©y dùng trªn c¬ së gi¸ b¸n( bao gåm c¶ vËn chuyÓn, thuÕ,…) vµ tæng chi phÝ cho nhiªn liÖu, nh©n c«ng…trong qu¸ tr×nh sö dông.

b) Ph¬ng ph¸p tÝnh ®iÓm

Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng hµng hãa s¶n xuÊt s½n vµ ®Æc tÝnh kü thuËt rÊt ®¬n gi¶n khiÕn cho kh«ng cã

100

sù kh¸c biÖt nhiÒu gi÷a çc nhµ thÇu vÒ çc ®iÒu kiÖn giao hµng, b¶o hµnh…vµ gi¸ thµnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy bªn mêi thÇu sÏ ph¶i x©y dùng mét thang ®iÓm trong ®ã sè lîng çc tiªu chÝ kh«ng nhiÒu vµ tiªu chÝ gi¸ sÏ chiÕm tû träng lín. Sau khi ®¸nh gi¸ HSDT th× bªn mêi thÇu tiÕn hµnh hoµn thiÖn hîp ®ång víi nhµ thÇu cã sè ®iÓm cao nhÊt.

c) Ph¬ng ph¸p tÝnh tû lÖ Gi¸/ §iÓm

Bªn mêi thÇu cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®èi víi mét sè hµng hãa nh m¸y mãc, thiÕt bÞ cã cÊu t¹o vµ yªu cÇu kü thuËt ®¬n gi¶n vµ tiÕn hµnh theo çc bíc sau:

- §¸nh gi¸ néi dung kü thuËt cña HSDT theo çc tiªu chÝ trong

HSMT b»ng çch cho ®iÓm, lo¹i nhµ thÇu kh«ng ®¹t yªu cÇu.

- TÝnh tû lÖ Gi¸ chµo thÇu/ §iÓm kü thuËt vµ xÕp h¹ng çc nhµ

thÇu

Nhµ thÇu nµo cã tû lÖ nµy thÊp nhÊt ®îc coi lµ tróng thÇu.

5.5. 4. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ HSDT vµ lùa chän nhµ thÇu EPC hay nhµ thÇu thùc hiÖn dù ¸n

C«ng viÖc mµ nhµ thÇu ph¶i thùc hiÖn bao gåm c¶ çc dÞch vô t vÊn, thùc hiÖn x©y dùng vµ cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, do ®ã HSDT sÏ bao gåm c¶ ba phÇn néi dung nµy. Tríc hÕt, bªn mêi thÇu cÇn x¸c ®Þnh tÇm quan träng cña tõng phÇn c«ng viÖc. Sau ®ã bªn mêi thÇu ®¸nh gi¸ tõng néi dung theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®îc lùa chän. Vµ bíc ®¸nh gi¸ cuèi cïng sÏ tæng hîp kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cho tõng néi dung theo tû träng tÇm quan träng.

101

Chương 6: TỔ CHỨC QUẢN TRỊ THỰC HIỆN DỰ ÁN

6.1.S¬ ®å tæ chøc bé m¸y6.1.1. Nguyªn t¾c bè trÝ s¬ ®æ tæ chøc bé m¸y

ViÖc tæ chøc bé m¸y, qu¶n trÞ dù ¸n ph¶i qu¸n triÖt mét sè

nguyªn t¾c sau ®©y:

- §¶m b¶o thùc hiÖn môc tiªu, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch mµ dù

¸n ®· v¹ch ra.

- Thèng nhÊt l·nh d¹o, chØ ®¹o vµ qu¶n lý çc mÆt kinh tÕ,

kû luËt lao ®éng,…

- Tæ chøc bé m¸y, bè trÝ çn bé ph¶i tinh gän, hiÖu qu¶

- Quan hÖ gi÷a çc bé phËn l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh, qu¶n lý

thùc hiÖn ph¶i râ rµng.

- Mçi ngêi cÇn thÊy râ nhiÖm vô, vÞ trÝ cña m×nh, mçi ngêi

chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng viÖc cña m×nh tríc mét thñ trëng trùc

tiÕp.

- QuyÒn h¹n, quyÒn lîi ®i ®«i víi tr¸ch nhiÖm

- L·nh ®¹o ®i ®«i víi kiÓm tra

- Ph¹m vi l·nh ®¹o, chØ ®¹o, kiÓm tra ph¶i râ rµng

- Hîp t¸c nh»m thùc hiÖn nhiÖm vô chung

6.1.2. Mét sè s¬ ®å tæng qu¸t thêng dïng.a) §èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc

§©y lµ trêng hîp mµ chóng ta ®· quyen thuéc. Mçi Doanh

nghiÖp Nhµ níc trùc thuéc mét c¬ quan cÊp trªn theo ngµnh do¹c

102

vµ thêng ®îc tæ chøc díi h×nh thøc c«ng ty ( cã ®Çy ®ñ t çch

ph¸p nh©n) hoÆc xÝ nghiÖp trùc thuéc c«ng ty ( t çch ph¸p

nh©n kh«ng ®Çy ®ñ). Bé m¸y gåm Héi ®ång qu¶n trÞ, mét gi¸m

®èc hoÆc mét sè phã gi¸m ®èc, çc phßng ban, çc ph©n xëng,

çc tæ, ®éi s¶n xuÊt,...

b) §èi víi çc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty liªn doanh,

c«ng ty cæ phÇn

Çc c«ng ty liªn doanh thêng ®îc thµnh lËp díi d¹ng c«ng ty

tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.

Çc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã trªn 12 thµnh viªn trë lªn

th× çch thøc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý còng gÇn gièng nh c«ng ty

cæ phÇn. V× vËy, ta cã thÓ xem xÐt m« h×nh chung sau ®©y khi

nghiªn cøu s¬ ®å tæ chøc cña dù ¸n.

c) C«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi.

C«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi theo LuËt dÇu t níc ngoµi t¹o

ViÖt Nam, ®îc tæ chøc theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u

h¹n, mçi bªn tham gia liªn doanh chÞu tr¸ch nhiÖm víi bªn kia, vµ

víi c«ng ty liªn doanh trong ph¹m vi phÇn gãp vèn cña m×nh vµo

vèn ph¸p ®Þnh

- C¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt lµ Héi ®ång qu¶n trÞ. Çc bªn

chØ ®Þnh ngêi cña m×nh vµo Héi ®ång qu¶n trÞ theo tû lÖ gãp

vèn ph¸p ®Þnh. Mçi bªn ®Òu cã ngêi trong Héi ®ång qu¶n trÞ.

Nh vËy, kh«ng cã §¹i héi ®ång hoÆc §¹i héi cæ ®«ng.

- Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ do çc bªn tháa thuËn cö ra

- Tæng Gi¸m ®èc vµ çc Phã Tæng Gi¸m ®èc do Héi ®ång

qu¶n trÞ cö ra ®Ó ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy vµ chÞu tr¸ch

nhiÖm tríc Héi ®ång qu¶n trÞ.

- Tæng Gi¸m ®èc hoÆc Phã Tæng Gi¸m ®èc thø nhÊt lµ c«ng

d©n ViÖt Nam

103

- Sè lîng thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ, cac Phã Gi¸m ®èc tïy

theo quy m« cña dù ¸n.

S¬ ®å béh m¸y cña c«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi còng

gièng nh h×nh trªn, nhng kh«ng cã phÇn §¹i héi ®ång hoÆc §¹i héi

cæ ®«ng.

6.2. Çc cÊp qu¶n trÞ6.2.1. CÊp l·nh ®¹o

a) §¹i héi ®ång hoÆc §¹i héi cæ ®«ng.

§¹i héi ®ång lµ cÊp quyÕt ®Þnh cao nhÊt.

- §¹i héi ®ång thµnh lËp ®îc triÖu tËp ®Ó tiÕn hµnh çc thñ

tôc, th¶o luËn th«ng qua ®iÒu lÖ.

- §¹i héi ®ång thêng ®îc triÖu tËp ®Ó söa ®æi ®iÒu lÖ

hoÆc gi¶i quyÕt çc biÕn ®éng ®ét biÕn.

- §¹i héi ®ång thêng kú häp ®Ó gi¶i quyÕt c«ng viÖc thêng

kú gåm:

+ QuyÕ ®Þnh ph¬ng híng, nhiÖm vô ph¸t triÓn c«ng ty vµ

kÕ ho¹ch kinh doanh hµng n¨m

+ Th¶o luËn, th«ng qua b¶n tæng kÕt n¨m tµi chÝnh

+ BÇu, b·i miÔn thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ vµ kiÓm so¸t

viªn

+ QuyÕt ®Þnh sè lîi nhuËn trÝch lËp çc quü, sè lîi nhuËn chi

cho cæ ®«ng ph©n chi tr¸ch nhiÖm vÒ çc thiÖt h¹i xÈy ra trong

kinh doanh

+ Xem xÐt, quyÕt ®Þnh çc gi¶i ph¸p kh¾c phôc çc biÕn

®éng lín vÒ tµi chÝnh cña c«ng ty

+ Xem xÐt çc sai ph¹m cña Héi ®ång qu¶n trÞ g©y thiÕt h¹i

cho c«ng ty

b) Héi ®ång qu¶n trÞ

Héi ®ång qu¶n trÞ lµ c¬ quan qu¶n trÞ c«ng ty gåm tõ 3

®Õn 12 th¸nh viªn.

- Héi ®ång qu¶n trÞ cã toµn quyÒn nh©n danh c«ng ty ®Ó quyÕt

®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn môc tiªu, quyÒn lîi cña c«ng ty,

trõ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn §¹i héi ®ång.

104

- Héi ®ång qu¶n trÞ bÇu thµnh viªn lµm chñ tÞch. Chñ tÞch héi

®ång qu¶n trÞ cã thÓ kiªm Tæng Gi¸m ®èc nÕu ®iÒu lÖ c«ng ty

quy ®Þnh kh¸c.

- Trêng hîp liªn doanh víi níc ngoµi, v× kh«ng cã §¹i héi ®ång, nªn

Héi ®ång qu¶n trÞ ®¶m b¶o lu«n çc nhiÖm vô cña §¹i héi ®ång.

Thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ do çc bªn chØ ®Þnh ngêi cña

m×nh. Héi ®ång qu¶n trÞ cö chñ tÞch vµ quy ®Þnh nhiÖm kú cña

chñ tÞch theo chÕ ®é lu©n phiªn gi÷a çc bªn.

- Héi ®ång qu¶n trÞ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc §¹i héi ®ång vÒ nh÷ng

sai ph¹m trong qu¶n lý, vi ph¹m ®iÒu lÖ, vi ph¹m ph¸p luËt, g©y

thiÖt h¹i cho c«ng ty.

- Trêng hîp chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ kh«ng kiªm Tæng Gi¸m

®èc th× Héi ®ång qu¶n trÞ cö mét ngêi trong sè hä hoÆc thuª

ngêi kh¸c lµm Tæng Gi¸m ®èc.

- Çc chi tiÕt kh¸c xem LuËt c«ng ty vµ LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i

ViÖt Nam.

6.2.2. CÊp ®iÒu hµnh.Çc cÊp ®iÒu hµnh nãi ë ®©y chñ yÕu lµ Tæng Gi¸m ®èc vµ

çc Phã Tæng Gi¸m ®èc.

Nõu lµ ®Çu t trong níc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã Phã Tæng

Gi¸m ®èc. Nhng nÕu liªn doanh víi níc ngoµi th× theo LuËt ®Çu t

n¬vs ngo¹i t¹i ViÖt Nam b¾t buéc ph¶i cã Phã Tæng Gi¸m ®èc.

Tæng Gi¸m ®èc hoÆc Phã Tæng Gi¸m ®èc thø nhÊt lµ c«ng d©n

ViÖt Nam.

NhiÖm vô, quyªng h¹n cña Tæng Gi¸m ®èc vµ çc Phã Tæng

Gi¸m ®èc ph¶i ®îc quy ®Þnh râ trong ®iÒu lÖ c«ng ty.

NhiÖm vô chÝnh cña Tæng Gi¸m ®èc vµ çc Phã Tæng Gi¸m

®èc lµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng hµng ngµy cña c«ng ty phï hîp

víi chñ tr¬ng cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ theo ®óng luËt ph¸p, kÓ

c¶ viÖc tuyÓn dông, cho th«i viÖc, xÐt møc l¬ng, t¨ng l¬ng, ký

hîp ®ång lao ®éng víi c«ng nh©n, viªn chøc.

Tæng Gi¸m ®èc ph¶i lµ ngêi cã nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n trÞ,

nh¹y bÐn víi kinh doanh vµ ®Æc biÖt quan träng lµ ph¶i cã uy tÝn

víi Héi ®ång qu¶n trÞ vµ çc ®èi t¸c, çc b¹n hµng.

105

Çc Trëng, Phã phßng, ph©n xëng, ... còng tham gia trong

qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh. Nhng trong dù ¸n cha cÇn nãi ®Õn çc chøc

danh nµy, mµ chØ cÇn nªu s¬ ®å tæ chøc. B¶n th©n s¬ ®å nµy

còng cã thÓ thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Riªng Héi

®ång qu¶n trÞ , Tèng gi¸m ®èc, çc phã Tæng gi¸m ®èc çc

®iÒu kiÖn thay ®æi ( b·i miÔn, nhiÖm kú, ®¹i diÖn) ph¶i ®îc quy

®inh tríc ®iÒu lÖ c«ng ty.

6.2.3. CÊp thõa hµnh.CÊp thõa hµnh bao gåm çc bé phËn qu¶n lý theo chøc n¨ng

(kü thuËt, tµi chÝnh, s¶n xuÊt, kinh doanh, xuÊt nhËu khÈu, th«ng

tin, ...) çc ph©n xëng cho ®Õn tËn c«ng nh©n.

Trong dù ¸n cha cÇn nªu râ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n

cña çc bé phËn nµy, chØ cÇn nªu s¬ ®å tæ chøc mµ th«i. §Õn khi

®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t, triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n th× míi cÇn

v¹ch chi tiÕt chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n çc bé phËn vµ bè

trÝ nh©n sù cô thÓ cho çc bé phËn.

6.3. Dù kiÕn sè lîng, chÊt lîng vµ l¬ng cña çn bé c«ng nh©n.

Sau khi bè trÝ ®îc s¬ ®å tæ chøc, cÇn dù kiÕn sè lîng nh©n

viªn, c«ng nh©n, bao gåm çc c«ng viÖc phô nh: t¹o dÞch, b¶o vÖ,

tiÕp t©n, l¸i xe, ... cÇn ph©n râ:

- Ngêi trong níc, ngêi níc ngoµi

- Yªu cÇu vÒ chuyªn m«n (b»ng cÊp) ngo¹i ng÷, vi tÝnh

- C«ng nh©n cã chuyªn m«n, phæ th«ng

- Nam, n÷ (nÕu cÇn thiÕt)

- Tuæi ®êi, tuæi nghÒ

- Møc l¬ng tèi thiÓu cña tõng lo¹i çn bé, nh©n viªn tõ Tæng

Gi¸m ®èc ®Õn c«ng nh©n. VÒ chÕ ®é tr¶ l¬ng, møc b¶o hiÓm x·

héi, çc chÕ ®é ®i l¹i, nghØ lÔ,... ®èi víi liªn doanh níc ngoµi cã

quy ®Þnh riªng.

VÒ møc l¬ng ®èi víi çn bé qu¶n lý, c«ng nh©n cã thÓ lÊy

b×nh qu©n, nhng kh«ng ®îc thÊp h¬n l¬ng tèi thiÓu do Nhµ Níc

quy ®Þnh ®èi víi trêng hîp trong níc vµ trêng hîp liªn doanh víi níc

ngoµi.

106

Sau khi dù kiÕn ®îc møc l¬ng, ta cã ®îc quü l¬ng, trong ®ã

cÇn ph©n râ sè tiÒn l¬ng tr¶i tr¶ b»ng tiÒn ViÖt Nam vµ b»ng

ngo¹i tÖ.

6.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh sè lîng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt6.4.1. Ph¬ng ph¸p dùa vµo ®Þnh møc thêi gian hoÆc ®Þnh møc s¶n lîng

- §Þnh møc thêi gian lµ sè thêi gian lao ®éng hao phÝ ®Ó

s¶n xuÊt ®îc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc hoµn thµnh mét khèi l-

îng c«ng viÖc). TÝnh b»ng giê c«ng/1 s¶n phÈm.

- §Þnh møc s¶n lîng lµ sè ®¬n vÞ s¶n phÈm cã thÓ s¶n xuÊt

®îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian. TÝnh b»ng sè s¶n phÈm/1 giê

c«ng

- ThÊy râ ®Þnh møc s¶n lîng lµ sè nghÞch ®¶o cña ®Þnh

møc thêi gian. Do ®ã ta chØ cÇn xÐt cho mét lo¹i ®Þnh møc,

ch¼ng h¹n ®Þnh møc thêi gian. Lóc nµy sè lîng c«ng nh©n trùc

tiÕp s¶n xuÊt tÝnh nh sau:

CN =

Trong ®ã:

- CN: Sè lîng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cÇn cã trong 1

n¨m ( ngêi)

- Sè lîng s¶n phÈm i ( i = 1, 2, ..., n ) hoÆc khèi lîng c«ng

viÖc i ph¶i thùc hiÖn trong 1 n¨m

- : §Þnh møc thêi gian ®èi víi s¶n phÈm hoÆc c«ng

viÖc i ph¶i thùc hiÖn trong 1 n¨m

- : Thêi gian lµm viÖc thùc tÕ b×nh qu©n cña 1 c«ng

nh©n trong 1 n¨m (giê/ngêi – n¨m)

Trong c«ng thøc trªn , ta thÊy

do quy m« cña dù ¸n quyÕt ®Þnh, lµ mét sè ®· biÕt,

: còng lµ mét sè ®· biÕt

ChØ cßn lµ cha biÕt. Ta tÝnh nh sau:

107

= N x G

Trong ®ã:

N: Sè ngµy lµm viÖc b×nh qu©n cña 1 c«ng nh©n trong

1 n¨m

G: Sè giê lµm viÖc b×nh qu©n cña 1 c«ng nh©n trong 1

n¨m

6.4.2. Ph¬ng ph¸p dùa vµo ®Þnh møc ®øng m¸y:Trong nhiÒu dù ¸n, nhÊt lµ ®èi víi çc xÝ nghiÖp sîi, dÖt ta cã

thÓ dùa vµo ®Þnh møc ®øng m¸y ®Ó tÝnh sè lîng c«ng nh©n

trùc tiÕp s¶n xuÊt.

§Þnh møc ®øng m¸y lµ sè lîng m¸y mµ 1 c«ng nh©n ®ång

thêi cã thÓ phô tr¸ch ®îc ( çi/ngêi)

Sè lîng c«ng nh©n lóc nµy ®îc tÝnh nh sau:

CN =

Trong ®ã:

- CN: Sè c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp trong 1 n¨m ( ngêi)

- : Sè lîng lo¹i m¸y i (i = 1, 2, ..., n) ®îc huy ®éng ®Ó s¶n

xuÊt trong 1 n¨m ( çi)

- : §Þnh møc ®øng m¸y lo¹i i ( çi/ngêi)

- Sè ca: Sè ca lµm viÖc trong 1 ngµy cña m¸y mãc thiÕt bÞ

- : HÖ sè sö dông thêi gian lµm viÖc b»ng tû sè gi÷a thêi

gian lµm viÖc thùc tÕ trªn thêi gian lµm viÖc theo chÕ ®é cña mçi

ngêi

6.5. Dù kiÕn vÒ ®µo t¹oTrêng hîp cÇn thiÕt, trong dù ¸n cÇn ph¶i nªu râ dù trï vÒ

®µo t¹o çn bé, c«ng nh©n:

C©c h×nh thøc vÒ ®µo t¹o cã thÓ:

- Tæ chøc ®i tham quan trong níc, níc ngoµi

- Më çc khãa huÊn luyÖn lý thuyÕt, thùc hµnh ë trong níc, n-

íc ngoµi

108

- Cö ®i häc trong níc, níc ngoµi theo çc líp chÝnh quy, dµi

h¹n, ng¾n h¹n

CÇn dù trï lo¹i çn bé, c«ng nh©n ph¶i ®µo t¹o, sè lîng, thêi

gian b¾t ®Çu ®µo t¹o, kinh phÝ ®µo t¹o ph©n ra trong níc, níc

ngoµi.

6.6. C¬ cÊu nh©n viªn, tiÒn l¬ng vµ kinh phÝ ®µo t¹o6.6.1. C¬ cÊu nh©n viªn

N¨m

N¨m thø nhÊt N¨m thø

Ngêi

ViÖt

Nam

Ngêi níc

ngoµi

Ngêi

ViÖt

Nam

Ngêi níc

ngoµi

Nh©n viªn trùc tiÕp

1.

2.

Nh©n viªn gi¸n tiÕp

1.

2.

Nh©n viªn qu¶n trÞ

®iÒu hµnh

1.

2.

6.6.2. Dù kiÕn møc l ¬ng b×nh qu©n cña çc lo¹i nh©n viªn

N¨m

I II III

Nh©n viªn ngêi níc ngoµi

...

Nh©n viªn ngêi viÖt nam

6.6.3. Møc l¬ng tèi thiÓu, tèi ®a

a) Víi nh©n viªn níc ngoµi

- Tèi ®a: .... USD/th¸ng (chøc danh t¬ng øng)

- Tèi thiÓu: … USD/th¸ng

109

b) Víi nh©n viªn ngêi ViÖt Nam

- Tèi ®a: .... USD/th¸ng (chøc danh t¬ng øng)

- Tèi thiÓu: … USD/th¸ng

6.6.4. TÝnh to¸n quü l ¬ng hµng n¨m

N¨m

I II III

Nh©n viªn ngêi níc ngoµi

ë bé phËn ...

ë bé phËn ...

Tæng quü l¬ng cho nh©n

viªn ngêi níc ngoµi

Nh©n viªn ngêi ViÖt Nam

ë bé phËn ...

ë bé phËn ...

Tæng quü l¬ng cña dù an

(A+B)

6.6.5. Ph¬ng thøc tuyÓn dông vµ ®µo t¹o

6.6.6. Chi phÝ ®µo t¹o hµng n¨m

110

Ch¬ng 7: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n

7.1. Kh¸i niÖm, néi dung cña qu¶n lý dù ¸n

7.1.1. Kh¸i niÖm qu¶n lý dù ¸n

Qu¶n lý dù ¸n lµ qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch,®iÒu phèi thêi gian

nguån lùc vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña dù ¸n nh»m ®¶m

b¶o cho dù ¸n hoµn thµnh ®óng thêi h¹n,trong ph¹m vi ng©n s¸ch

®îc duyÖt vµ ®¹t ®îc çc yªu cÇu ®· ®Þnh vÒ kü thuËt vµ chÊt l-

îng s¶n phÈm dÞch vô,b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p vµ ®iÒu kiÖn tèt

nhÊt cho phÐp.

Qu¶n lý dù ¸n bao gåm 3 giai ®o¹n chñ yÕu.§ã lµ viÖc lËp kÕ

ho¹ch,®iÒu phèi thùc hiÖn mµ néi dung chñ yÕu lµ qu¶n lý tiÕn

®é thêi gian ,chi phÝ vµ thùc hiÖn gi¸m s¸t çc c«ng viÖc dù ¸n

nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh.

LËp kÕ ho¹ch.§©y lµ giai ®o¹n x¸c ®Þnh môc tiªu,x¸c ®Þnh

c«ng viÖc,dù tÝnh nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn dù ¸n vµ lµ

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng thèng nhÊt,theo

tr×nh tù logic,cã thÓ biÓu diÔn díi d¹ng çc s¬ ®å hÖ thèng hoÆc

theo çc ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch truyÒn thèng.

§iÒu phèi thùc hiÖn dù ¸n. §©y lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi

nguån lùc bao gåm tiÒn vèn,lao ®éng,thiÕt bÞ quan träng vµ

®Æc biÖt lµ ®iÒu phèi vµ qu¶n lý thêi gian.Giai ®o¹n nµy chi tiÕt

hãa thêi gian,lËp lÞch tr×nh cho tõng c«ng viÖc vµ toµn bé dù ¸n

(khi nµo b¾t ®Çu, khi nµo kÕt thóc),trªn c¬ s¬ ®ã bè trÝ tiÒn

vèn,nh©n lùc vµ thiÕt bÞ phï hîp.

Gi¸m s¸t lµ qu¸ tr×nh theo dâi kiÓm tra tiÕn tr×nh dù

¸n,ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn b¸o ço hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt

biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng víng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc

hiÖn.Cïng víi ho¹t ®éng gi¸m s¸t,c«ng t¸c ®¸nh gi¸ dù ¸n gi÷a kú

vµ cuèi kú còng ®îc thc hiÖn nh»m tæng kÕt rót kinh kiÖm.kiÕn

nghÞ çc pha sau cña dù ¸n.

111

C¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh qu¶n lý dù ¸n h×nh thµnh mét chu

tr×nh n¨ng ®éng tõ viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Õn ®iÒu phèi thùc hiÖn

vµ gi¸m s¸t,sau ®ã ph¶n håi cho viÖc t¸i lËp kÕ ho¹ch dù ¸n nh

tr×nh bµy trong h×nh 10.1

§iÒu phèi thùc hiÖn Bè trÝ tiÕn ®é thêi

gian Ph©n phèi nguån lùc Phèi hîp c¸c ho¹t

®éng

KhuyÕn khÝch ®éng

112

7.1.2. Néi dung c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n

a. Qu¶n lý vÜ m« vµ qu¶n lý vi m« ®èi víi çc dù ¸n

Qu¶n lý vÜ m« ®èi víi dù ¸n.

Qu¶n lý vÜ m« hay qu¶n lý nhµ níc ®èi víi dù ¸n bao gåm

tæng thÓ çc biÖn ph¸p vÜ m« t¸c ®éng ®Õn çc yÕu tè cña qu¸

tr×nh h×nh thµnh,thùc hiÖn vµ kÕt thóc dù ¸n.

Trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n nhµ níc mµ ®¹i diÖn lµ çc

c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ lu«n theo dâi chÆt chÏ,®Þnh

híng vµ chi phÝ ho¹t ®éng cña dù ¸n nh»m ®¶m b¶o cho dù ¸n

®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi.Nh÷ng c«ng

cô qu¶n lý vÜ m« chÝnh cña nhµ níc ®Î qu¶n lý dù ¸n bao gåm çc

chÝnh s¸ch,kÕ ho¹ch h chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh,tiÒn tÖ,tû gi¸,l·i

suÊt,chÝnh s¸ch ®Çu t,chÝnh s¸ch thuÕ,hÖ thèng luËt ph¸p,nhòng

quy ®Þnh vÒ chÕ ®é kÕ to¸n,b¶o hiÓm, tiÒn l¬ng.

Qu¶n lý vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng dù ¸n

Qu¶n lý dù ¸n ë tÇm vi m« lµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng cô thÓ

cña ®ù ¸n.Nã bao gåm nhiÒu kh©u c«ng viÖc nh lËp kÕ ho¹ch

®iÒu phèi, kiÓm so¸t…çc ho¹t ®éng dù ¸n. Qu¶n lý dù ¸n bao

gåm hµng lo¹t vÊn ®Ò nh qu¶n lý thêi gian, chi phÝ, nguån vèn

®Çu t, rñi ro, qu¶n lý ho¹t ®éng mua b¸n…Qu¸ tr×nh qu¶n lý ®îc

thùc hiÖn trong suèt çc giai ®o¹n tõ chuÈn bÞ ®Çu t ®Õn giai

®o¹n vËn hµnh çc kÕt qu¶ cña dù ¸n. Trong tõng giai ®o¹n, tïy

®èi tîng qu¶n lý cô thÓ cã kh¸c nhau nhng ®Òu ph¶i g¾n víi ba

môc tiªu c¬ b¶n cña ho¹t ®éng qu¶n lý dù ¸n lµ : thêi gian, chi

phÝ vµ kÕt qu¶ hoµn thµnh.

b. LÜnh vùc qu¶n lý dù ¸n

Theo ®èi tîng qu¶n lý, qu¶n lý dù ¸n bao gåm çc néi dung

nh trong b¶ng 10.2. Qu¶n lý dù ¸n bao gåm chÝn lÜnh vùc chÝnh

113

cÇn ®îc xem xÐt nghiªn cøu ( theo ViÖn nghiªn cøu Qu¶n trÞ Dù

¸n quèc tÕ (PIM)) lµ :

- LËp kÕ ho¹ch tæng quan.lËp kÕ ho¹ch tæng quan cho dù ¸n

lµ qu¸ tr×nh tæ chøc dù ¸n theo mét tr×nh tù logic, lµ viÖc chi tiÕt

hãa çc môc tiªu cña dù ¸n thµnh nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ vµ

ho¹ch ®Þnh mét ch¬ng tr×nh thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc ®ã

nh»m ®¶m b¶o çc lÜnh vùc qu¶n lý kh¸c nhau cña dù ¸n ®· ®îc

kÕt hîp mét çch chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ.

- Qu¶n lý ph¹m vi.Qu¶n lý ph¹m vi dù ¸n lµ viÖc x¸c ®Þnh,gi¸m

s¸t viÖc thùc hiÖn môc ®Ých, môc tiªu cña dù ¸n, x¸c ®Þnh c«ng

viÖc nµo thuéc vÒ dù ¸n vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn, c«ng viÖc nµo

n»m ngoµi ph¹m vi cña dù ¸n.

- Qu¶n lý thêi gian. Qu¶n lý thêi gian lµ viÖc lËp kÕ

ho¹ch,ph©n phèi vµ gi¸m s¸t tiÕn ®é thêi gian nh»m ®¶m b¶o

thêi h¹n hoµn thµnh dù ¸n. Nã chØ râ mçi c«ng viÖc ph¶i kÐo dµi

bao l©u,khi nµo b¾t ®Çu,khi nµo kÕt thóc vµ toµn bé dù ¸n bao

giê sÏ hoµn thµnh.

- Qu¶n lý chi phÝ.Qu¶n lý chi phÝ cña dù ¸n lµ qu¸ tr×nh dù

to¸n kinh phÝ, gi¸m s¸t thùc hiÖn chi phÝ theo tiÕn ®é cho tõng

c«ng viÖc vµ toµn bé dù ¸n, lµ viÖc tæ chøc, ph©n tÝch sè liÖu vµ

b¸o ço nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ

- Qu¶n lý chÊt lîng.Qu¶n lý chÊt lîng dù ¸n lµ qu¸ tr×nh triÓn

khai gi¸m s¸t nh÷ng tiªu chuÈn chÊt lîng cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n,

®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm dù ¸n ph¶i ®¸p øng mong muèn cña

chñ ®Çu t.

- Qu¶n lý nh©n lùc.Qu¶n lý nh©n lùc lµ viÖc híng dÉn, phèi

hîp nh÷ng nç lùc cña mäi thµnh viªn tham gia dù ¸n vµo viÖc hoµn

thµnh môc tiªu dù ¸n. Nã cho thÊy viÖc sö dông lùc lîng lao ®éng

cña dù ¸n hiÖu qu¶ ®Õn møc nµo?

114

- Qu¶n lý th«ng tin.Qu¶n lý th«ng tin lµ qu¸ tr×nh ®¶m b¶o

çc dßng th«ng tin th«ng suèt mét çch nhanh nhÊt vµ chÝnh x¸c

gi÷a çc thµnh viªn dù ¸n vµ víi çc cÊp qu¶n lý kh¸c nhau th«ng

qua qu¶n lý th«ng tin cã thÓ tr¶ lêi bao c©u hái : ai cÇm th«ng tin

vÒ dù ¸n, møc ®é chi tiÕt vµ çc nhµ qu¶n lý dù ¸n cÇn b¸o ço

cho hä b»ng çch nµo?

- Qu¶n lý rñi ro.Qu¶n lý rñi ro lµ viÖc nh©n diÖn çc nh©n tè

rñi ro cña dù ¸n, lîng hãa møc ®é rñi ro vµ cã kÕ ho¹ch ®èi phã

còng nh qu¶n lý tõng lo¹i rñi ro.

- Qu¶n lý hîp ®ång vÒ hîp ®ång mua b¸n. Qu¶n lý hîp ®ång

vÒ ho¹t ®éng mua b¸n cña dù ¸n lµ qu¸ tr×nh lùa chän nhµ cung

cÊp hµng hãa vµ dÞch vô, th¬ng lîng, qu¶n lý çc hîp ®ång vµ

®iÒu hµnh viÖc mua b¸n nguyªn vËt liÖu, trang thiÕt bÞ, dÞch vô

cÇn thiÕt cho dù ¸n. Qu¸ tr×nh qu¶n lý lµ nh»m gi¶i quyÕt vÊn

®Ò : b»ng çch nµo dù ¸n nhËn ®îc hµng hãa vµ dÞch vô cÇn

thiÕt cña çc tæ chøc bªn ngoµi? TiÕn ®é cung, chÊt lîng cung ra

sao?

c. Qu¶n lý theo chu kú cña dù ¸n

Dù ¸n lµ mét thÓ thèng nhÊt, thêi gian thùc hiÖn vµ cã ®é

bÊt ®Þnh nhÊt ®Þnh nªn çc tæ chøc, ®¬n vÞ ®îc chia dù ¸n

thµnh mét sè giai ®o¹n ®Ó qu¶n lý thùc hiÖn. Mçi giai ®o¹n ®îc

®¸nh dÊu bëi viÖc thùc hiÖn mét hoÆc nhiÒu c«ng viÖc. Tæng

hîp çc giai ®o¹n nµy ®îc gäi lµ chu kú cña dù ¸n. Chu kú dù ¸n

x¸c ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu, thêi ®iÓm kÕt thóc vµ thêi h¹n

thùc hiÖn dù ¸n.Chu kú dù ¸n x¸c ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc nµo sÏ

®îc thùc hiÖn trong tõng pha vµ ai sÏ tham gia thùc hiÖn. Nã còng

chØ ra nh÷ng c«ng viÖc nµo cßn l¹i ë giai ®o¹n cuèi sÏ thuéc vµ

kh«ng thuéc ph¹m vi dù ¸n.

Tïy theo môc ®Ých nghiªn cøu. Cã thÓ ph©n chia chu kú dù

¸n thµnh nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau

115

Giai ®o¹n x©y dùng ý tëng

X©y dùng ý tëng dù ¸n lµ ®Ó x¸c ®Þnh bøc tranh toµn c¶nh

vÒ môc tiªu, kÕt qu¶ cuèi cïng vµ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn kÕt qu¶

®ã. X©y dùng ý tëng dù ¸n ®îc b¾t ®Çu ngay khi dù ¸n b¾t ®Çu

h×nh thµnh. Taappj hîp sè liÖu, x¸c ®Þnh nhu cÇu, ®¸nh gi¸ ®é

rñi ro, dù tÝnh nguån lùc, so s¸nh lùa chän dù ¸n…lµ nh÷ng c«ng

viÖc ®îc triÓn khai vµ cÇn ®îc qu¶n lý trong giai ®o¹n nµy. QuyÕt

®Þnh chän lùa dù ¸n lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh chiÕn lîc dùa trªn môc

®Ých, nhu cÇu vµ çc môc tiªu l©u dµi cña tæ chøc, doanh

nghiÖp.Trong giai ®o¹n nµy, nh÷ng néi dung ®îc xÐt ®Õn lµ môc

®Ých yªu cÇu cña dù ¸n. TÝnh kh¶ thi lîi nhuËn tiÒm n¨ng, møc chi

phÝ,®é rñi ro vµ íc tÝnh nguån lùc cÇn thiÕt. §ång thêi còng cÇn

lµm râ h¬n n÷a ý tëng dù ¸n b»ng çch ph¸c th¶o nh÷ng kÕt qu¶

vµ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ nguån lùc.

Ph¸t triÓn ý tëng dù ¸n kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lîng hãa hÕt b»ng çc

chØ tiªu nhng nã ph¶i ng¾n gän, ®îc diÔn ®¹t trªn c¬ së thùc tÕ.

Giai ®o¹n ph¸t triÓn

Giai ®o¹n ph¸t triÓn lµ giai ®o¹n chi tiÕt xem dù ¸n cÇn ®îc

thùc hiÖn nh thÕ nµo mµ néi dung chñ yÕu cña nã tËp trung vµo

c«ng t¸c thiÕt kÕ vµ lËp kÕ ho¹ch. §©y lµ giai ®o¹n chøa ®ùng

nh÷ng c«ng viÖc phøc t¹p nhÊ tcña mét dù ¸n.Néi dung cña giai

®o¹n nµy bao gåm nh÷ng c«ng viÖc nh sau : Thµnh lËp nhãm dù

¸n, x¸c ®Þnh cÊu tróc tæ chøc dù ¸n, lËp kÕ ho¹ch tæng quan;

ph©n t¸ch c«ng viÖc cña dù ¸n; lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é thêi gian,

ho¹ch ng©n s¸ch, nguån lùc cÇn thiÕt,kÕ ho¹ch chi phÝ. KÕt thóc

giai ®o¹n nµy tiÕn tr×nh dù ¸n cã thÓ ®îc b¾t ®Çu. Thµnh c«ng

cña dù ¸n phô thuéc kh¸ lín vµo chÊt lîng vµ sù chuÈn bÞ kü lìng

cña çc kÕ ho¹ch trong giai ®o¹n nµy.

Giai ®o¹n thùc hiÖn

116

Giai ®o¹n thùc hiÖn lµ giai ®o¹n qu¶n lý dù ¸n bao gåm çc

c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn nh viÖc x©y dùng nhµ xëng vµ c«ng

tr×nh, lùa chän c«ng cô, mua s¾m thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt… §©y lµ

giai ®o¹n chiÕm nhiÒu thêi gian vµ nç lùc nhÊt. Nh÷ng vÊn ®Ò

cÇn xem xÐt trong giai ®o¹n nµy lµ nh÷ng yªu cÇu kü thuËt cô

thÓ, vÊn ®Ò so s¸nh ®¸nh gi¸ lùa chän c«ng cô, thiÕt bÞ, kü thuËt

l¾p r¸p, mua thiÕt bÞ chÝnh.

KÕt thóc giai ®o¹n nµy çc hÖ thèng ®îc x©y dùng vµ kiÓm

®Þnh, d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®îc vËn hµnh.

Giai ®o¹n kÕt thóc

Trong giai ®o¹n kÕt thóc cña chu kú dù ¸n, cÇn thùc hiÖn

nh÷ng c«ng viÖc cßn l¹i nh hoµn thµnh s¶n phÈm, bµn giao c«ng

tr×nh vµ nh÷ng tµi liÖu liªn quan,®¸nh gi¸ dù ¸n, gi¶i phãng

nguån lùc. Mét sè c«ng viÖc cÇn ®îc thùc hiÖn ®Ó kÕt thóc dù ¸n

lµ : hoµn chØnh vµ cÊt gi÷ hå s¬ liªn quan ®Õn dù ¸n ; kiÓm tra

l¹i sæ s¸ch kÕ to¸n,tiÕn hµnh bµn giao vµ b¸o ço, thanh quyÕt

to¸n tµi chÝnh, ®èi víi s¶n xuÊt cÇn dïng vµ bµn giao sæ tay híng

dÉn cÇn l¾p ®Æt, çc b¶n vÏ chi tiÕt; bµn giao dù ¸n, lÊy ch÷ ký

cña kh¸ch hµng vÒ viÖc hoµn thµnh; bè trÝ l¹i lao ®éng, gi¶i

quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ngêi tõng tham gia dù ¸n.

7.2. LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý dù ¸n.

LËp kÕ ho¹ch dù ¸n lµ viÖc tæ chøc dù ¸n theo mét tr×nh tù

l«gic.X¸c ®Þnh môc tiªu vµ çc ph¬ng ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu cña

dù ¸n, dù tÝnh nh÷ng c«ng viÖc cÇn lµm, nguån lùc thùc hiÖn vµ

thêi gian lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ã nh»m hoµn thµnh tèt môc tiªu

®· x¸c ®Þnh cña dù ¸n. LËp kÕ ho¹ch dù ¸n lµ tiÕn hµnh chi tiÕt

hãa nh÷ng môc tiªu cña dù ¸n thµnh çc c«ng viÖc cô thÓ vµ

ho¹ch ®Þnh mét ch¬ng tr×nh biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn çc c«ng

viÖc ®ã

117

7.2.1. Néi dung kÕ ho¹ch tæng hîp qu¶n lý dù ¸n

KÕ ho¹ch dù ¸n bao gåm nhiÒu lo¹i kÕ ho¹ch nh kÕ ho¹ch

tæng thÓ vÒ dù ¸n, kÕ ho¹ch tiÕn ®é, kÕ ho¹ch ng©n s¸ch, kÕ

ho¹ch ph©n phèi nguån lùc ... phÇn nµy chØ giíi thiÖu nh÷ng nÐt

c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch tæng thÓ dù ¸n. Díi ®©y lµ nh÷ng néi dung

chÝnh:

Giíi thiÖu tæng quan vÒ dù ¸n

Giíi thiÖu tæng quan vÒ dù ¸n lµ giíi thiÖu nh÷ng nÐt kh¸i

qu¸t nhÊt vÒ dù ¸n ®Þnh thùc hiÖn. PhÇn nµy tr×nh bµy nh÷ng

néi dung sau ®©y: Môc tiªu cÇn ®¹t cña dù ¸n (tr×nh bµy môc

tiªu cña dù ¸n trong mèi quan hÖ víi môc tiªu chung cña doanh

nghiÖp), lý do ra ®êi cña dù ¸n, ph¹m vi, c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý

dù ¸n.

Môc tiªu cña dù ¸n

LËp kÕ ho¹ch dù ¸n, tríc tiªn ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu cÇn

®¹t. PhÇn nµy cô thÓ hãa nh÷ng môc tiªu cã tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh

®· nªu ë trªn. Mét sè môc tiªu cô thÓ nh: Møc lîi nhuËn do dùa ¸n

t¹o ra, thÞ phÇn dù kiÕn t¨ng thªm nÕu thùc hiÖn dù ¸n, n¨ng lùc

c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ çc môc tiªu kinh tÕ - x· héi kh¸c.

Thêi gian vµ tiÕn ®é

KÕ ho¹ch tiÕn ®é ph¶i lµm râ ®îc lÞch tr×nh thùc hiÖn dù

¸n, lµ c¨n cø ®Ó ban qu¶n lý dù ¸n qu¶n lý ®iÒu hµnh, cho phÐp

x¸c ®Þnh dÔ dµng çc c«ng viÖc then chèt, x¸c ®Þnh ngµy b¾t

®Çu, ngµy kÕt thóc, thêi gian thùc hiÖn tõng c«ng viÖc, x¸c ®Þnh

çc mèc thêi gian quan träng... KÕ ho¹ch tiÕn ®é ph¶i ®îc lËp

g¾n chÆt chÏ, ®ång thêi còng lµ c¬ së ®Ó lËp çc bé phËn kÕ

ho¹ch kh¸c. Mét sè néi dung chÝnh cÇn ®îc lµm râ nh: X¸c ®Þnh

tr×nh tù çc c«ng viÖc, so s¸nh ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña tiÕn ®ä

thêi gian víi chi phÝ, nguån lùc ph©n phèi cho chóng, kiÓm tra

®¸nh gi¸, phª duyÖt chÝnh thøc tiÕn ®é chung, x©y dùng, ph©n

118

tÝch çc ph¬ng ¸n ®Èy nhanh, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn vµ tÝnh kh¶

thi cña chóng.

Xem xÐt khÝa c¹nh kü thuËt vµ qu¶n lý cña dù ¸n

VÒ kü thuËt: So s¸nh kü thuËt dù ¸n víi kh¶ n¨ng kü thuËt

hiÖn cã.

VÒ qu¶n lý: Cho biÕt nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt cÇn chó ý trong

qu¶n lý.VÝ dô sö dông hîp ®ång thÇu phô.

KÕ ho¹ch ph©n phèi nguån lùc

Trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, çc quy ®Þnh cña

nhµ níc, ®Æc ®iÓm rieng cña mçi dù ¸n… ®Ó lËp kÕ ho¹ch ph©n

phèi çc nguån lùc hîp lý. Trong phÇn kÕ ho¹ch ph©n phèi nguån

lùc cÇn lµm râ: Lo¹i nguån lùc sö dông, x¸c ®Þnh tæng nhu cÇu

tõng lo¹i nguån lùc giµnh cho dù ¸n, x¸c ®Þnh thø tù u tiªn ph©n

phèi nguån lùc cho dù ¸n vµ tõng c«ng viÖc dù ¸n, x©y dùng s¬

bé ph¬ng ¸n ph©n phèi nguån lùc, ®¸nh gi¸ møc ®é ®¸p øng nhu

cÇu, t×m kiÕm çc kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt thiÕu hôt.

Ng©n s¸ch vµ dù to¸n kinh phÝ dù ¸n

Ng©n s¸ch cña dù ¸n ph¶n ¸nh toµn bé çc ho¹t ®éng cña

dùu ¸n, bao gåm c¶ ho¹t ®éng thu vµ chi. Ng©n s¸ch dù b¸o cã

nhiÒu lo¹i nh ng©n s¸ch dµi h¹n, trung h¹n vµ ng¾n h¹n, ng©n

s¸ch cña çc ®¬n vÞ, kÕ ho¹ch ng©n s¸ch theo çc h¹ng môc ®Çu

t. KÕ ho¹ch ng©n s¸ch lµ mét tËp hîp nhiÒu lo¹i kÕ ho¹ch nh kÕ

ho¹ch x¸c ®Þnh tæng nhu cÇu vÒ vèn, kÕ ho¹ch huy ®éng vèn,

kÕ ho¹ch ph©n bè ng©n s¸ch trong çc thêi kú, theo çc ®¬n vÞ

thi c«ng, theo h¹ng môc c«ng viÖc vµ c«ng viÖc, theo çc kho¶n

môc chi phÝ. PhÇn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch còng ®a ra çc thñ tôc

qu¶n lý chi phÝ (thñ tôc th«ng thêng, thñ tôc riªng ®Ó qu¶n lý çc

nguån lùc nh m¸y chuyªn dïng, thiÕt bÞ kiÓm tra, hÖ thèng vËn

chuyÓn) trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n.

Nh©n sù

119

Tr×nh bµy nh÷ng yªu cÇu riªng vÒ c«ng t¸c nh©n sù dù ¸n,

nhu cÇu tuyÓn dông, ®µo t¹o cho dù ¸n, nh÷ng h¹n chÕ cña lùc l-

îng lao ®éng, kÕ ho¹ch vÒ quy m« lao ®éng, tiÒn l¬ng.

KhÝa c¹nh hîp ®ång cña dù ¸n

M« t¶ vµ liÖt kª tÊt c¶ çc lo¹i hîp ®ång liªn quan nh: Hîp

®ång cung cÊp chÝnh vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, hîp

®ång thÇu phô, hîp ®ång ph©n phèi s¶n phÈm, hîp ®ång t vÊn.

Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n

Tr×nh bµy nh÷ng ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu, ph¬ng ph¸p

®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n.

Nh÷ng khã kh¨n tiÒm tµng

Khi lËp kÕ ho¹ch dù ¸n còng cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng khã kh¨n

tiÒm Èn, nguyªn nh©n cã thÓ ¶nh hëng ®Õn tiÕn ®é, thËm chÝ

lµm dù ¸n thÊt b¹i. Nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ x¶y ra lµ: t×nh

tr¹ng vi ph¹m hîp ®ång, thÊt b¹i vÒ kü thuËt, do ¶nh hëng cña thêi

tiÕt, h¹n chÕ nguån lùc, do quyÒn lùc c¶u çn bé dù ¸n kh«ng ®Çy

®ñ, do nhiÒu c«ng viÖc cña dù ¸n kh¸ míi mÎ hoÆc rÊt phøc t¹p…

Tuy nhiªn, thêi ®iÓm x¶y ra çc rñi ro kh«ng ph¶i cïng mét lóc. Do

®ã, cÇn x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro cña tõng nh©n tè vµ x©y dùng

kÕ ho¹ch ®èi phã víi tõng lo¹i rñi ro trong suèt vßng ®êi cña dù

¸n.

7.2.2. Lùa chän m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n

Cã nhiÒu lo¹i m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n. Theo luËt ®Çu

t x©y dùng ViÖt Nam, cã ba m« h×nh chÝnh sau ®©y:

a. M« h×nh chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n

M« h×nh chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n lµ h×nh thøc tæ

chøc qu¶n lý mµ chñ ®Çu t hoÆc tù thùc hiÖn dù ¸n (tùu s¶n

xuÊt,tù x©y dùng, tù tæ chøc gi¸m s¸t vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc

ph¸p luËt) hoÆc chñ ®Çu t lËp ra ban qu¶n lý dù ¸n ®Ó qu¶n lý

viÖc thùc hiÖn çc c«ng viÖc dù ¸n theo sù ñy quyÒn.

120

M« h×nh tæ chøc “ chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n ” tr×nh

bµy trong h×nh 10.4. H×nh thøc chñ ®Çu t thùc hiÖn dù ¸n thêng

®îc ¸p dông cho c¸c dù ¸n quy m« nhá, kü thuËt ®¬n gi¶n vµ gÇn

víi chuyªn m«n s©u cña chñ ®Çu t, ®ång thêi chñ ®Çu t cã ®ñ

n¨ng lùc chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm ®Ó qu¶n lý dù ¸n. Trong tr-

êng hîp chñ ®Çu t thµnh lËp ban qu¶n lý dù ¸n ®Ó qu¶n lý th×

ban qu¶n lý dù ¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vµ chñ

®Çu t vÒ nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®îc giao.Ban qu¶n lý dù ¸n ®îc

®ång thêi qu¶n lý nhiÒu dù ¸n khi cã ®ñ n¨ng lùc vµ ®îc chñ ®Çu

t cho phÐp nhng kh«ng ®îc thµnh lËp c¸c ban qu¶n lý dù ¸n trùc

thuéc ®Ó thùc hiÖn viÖc qu¶n lý dù ¸n.

Cã bé m¸y Chñ ®Çu t lËp ra ®ñ n¨ng lùc

H×nh 10.4. M« h×nh chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n

b. M« h×nh chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n

M« h×nh tæ chøc “chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n ” lµ m« h×nh

tæ chøc qu¶n lý trong ®ã chñ ®Çu t giao cho ban qu¶n lý dù ¸n

chuyÖn ngµnh hoÆc thuª mét tæ chøc t vÊn qu¶n lý cã ®ñ ®iÒu

kiÖn, n¨ng lùc chuyªn m«n phï hîp víi quy m«, tÝnh chÊt cña dù ¸n

Chñ ®Çu t

Ban qu¶n lý dù ¸nTù thùc hiÖn

Tæ chøc thùc hiÖn

dù ¸n I

Tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n III

Tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n II

121

lµm chñ nhiÖm ®iÒu hµnh, qu¶n lý viÖc thùc hiÖn dù ¸n. Chñ

nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n lµ mét ph¸p nh©n ®éc lËp, cã n¨ng lùc,

sÏ lµ ngêi qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt

vÒ toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Mäi quyÕt ®Þnh cña chñ

®Çu t liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n sÏ ®îc triÓn khai

th«ng qua tæ chøc t vÊn qu¶n lý dù ¸n (chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù

¸n). M« h×nh tæ chøc qu¶n lý nµy ¸p dông cho nh÷ng dù ¸n quy

m« lín, tÝnh chÊt kü thuËt phøc t¹p. M« h×nh chñ nhiÖm ®iÒu

hµnh dù ¸n cã d¹ng nh h×nh 10.5

H×nh 10.5. M« h×nh chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n

c. M« h×nh ch×a khãa trao tay

M« h×nh tæ chøc d¹ng ch×a khãa trao tay lµ h×nh thøc tæ

chøc trong ®ã ban qu¶n lý dù ¸n kh«ng chØ lµ ®¹i diÖn toµn

quyÒn cña chñ ®Çu t - chñ dù ¸n mµ cßn lµ “ chñ ” cña dù ¸n.

H×nh thøc tæ chøc qu¶n lý dù ¸n d¹ng ch×a khãa trao tay

cho phÐp tæ chøc ®Êu thÇu, lùa chän nhµ tæng thÇu ®Ó thùc

hiÖn toµn bé dù ¸n. Kh¸c víi h×nh thøc chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù

Chñ ®Çu t

Chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n

Tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n I

Tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n II

Thuª t vÊn

Thuª t vÊn

Thuª nhµ

thÇu A

Thuª nhµ

thÇu B

122

¸n, giê ®©y mäi tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn dù ¸n ®îc giao cho ban

qu¶n lý dù ¸n vµ hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt ®èi víi

viÖc thùc hiÖn dù ¸n. Ngoµi ra, lµ tæng thÇu, ban qu¶n lý dù ¸n

kh«ng chØ ®îc giao toµn quyÒn thùc hiÖn dù ¸n mµ cßn ®îc phÐp

thuª thÇu phô ®Ó thùc hiÖn tõng phÇn viÖc trong dù ¸n ®· tróng

thÇu. Trong trêng hîp nµy bªn nhËn thÇu kh«ng ph¶i lµ mét c¸

nh©n mµ lµ mét tæ chøc qu¶n lý dù ¸n chuyªn nghiÖp. M« h×nh

tæ chøc dù ¸n d¹ng ch×a khãa trao tay ®îc tr×nh bµy trong h×nh

10.6.

Tæ chøc ®Êu thÇu tuyÓn chän

Thuª l¹i

H×nh 10.6. M« h×nh tæ chøc d¹ng ch×a khãa trao tay

d. Nh÷ng c¨n cø ®Ó lùa chän m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù

¸n

§Ó lùa chän 1 m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n phï hîp cÇn

dùa vµo nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n nh: Quy m« dù ¸n, thêi gian thùc

hiÖn, c«ng nghÖ sö dông, ®é bÊt ®Þnh vµ rñi ro cña dù ¸n, ®Þa

®iÓm thùc hiÖn dù ¸n, nguån lùc vµ chi phÝ cho dù ¸n, sè lîng dù

¸n thùc thi trong cïng thêi kú vµ tÇm quan träng cña nã… Ngoµi

ra, khi xem xÐt lùa chän 1 m« h×nh tæ chøc dù ¸n, còng cÇn

ph©n tÝch bèn tham sè rÊt quan träng kh¸c lµ ph¬ng thøc thèng

nhÊt c¸c nç lùc, c¬ cÊu quyÒn lùc, møc ®é ¶nh hëng vµ hÖ thèng

th«ng tin. Mçi m« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n cã thÓ ¸p dông

hiÖu qu¶ trong mét sè trêng hîp nhÊt ®Þnh. M« h×nh tæ chóc

Chñ ®Çu t

Tæng thÇu thùc hiÖn toµn bé dù ¸n

ThÇu phô A ThÇu phô B

123

qu¶n lý dù ¸n theo chøc n¨ng thÝch hîp víi nh÷ng dù ¸n mµ môc

tiªu chÝnh lµ ¸p dông c«ng nghÖ chø kh«ng ph¶i lµ tèi thiÓu chi

phÝ hoÆc ph¶i ph¶n ¸nh nhanh tríc nhöng thay ®æi cña thÞ trêng

hoÆc ®èi víi nh÷ng dù ¸n ®ßi hái ®Çu t lín vµ m¸y mãc thiÕt bÞ.

M« h×nh tæ chøc chuyªn tr¸ch dù ¸n ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong tr-

êng hîp cã mét sè dù ¸n t¬ng tù nhau ®îc thùc hiÖn hoÆc trong

trêng hîp thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc mang tÝnh duy nhÊt, yªu cÇu

cô thÓ cao, ®ßi hái qu¶n lý tØ mØ, chi tiÕt l¹i kh«ng phï hîp víi

lÜnh vùc chøc n¨ng nµo. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý dù ¸n d¹ng ma

trËn ¸p dông kh¸ thÝch hîp ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã yªu cÇu c«ng

nghÖ phøc t¹p, ®ßi hái cã sù tham gia thêng xuyªn cña nhiÒu bé

phËn chøc n¨ng chuyªn m«n nhng l¹i cho phÐp çc chuyªn gia cã

thÓ cïng lóc tham gia ®ång thêi vµo nhiÒu dù ¸n kh¸c nhau.

7.2. 3. KÕ ho¹ch qu¶n lý ph¹m vi dù ¸n

Qu¶n trÞ ph¹m vi dù ¸n lµ viÖc ph©n ®Þnh çc c«ng viÖc

thuéc hoÆc kh«ng thuéc dù ¸n. Nã bao gåm nhiÒu qu¸ tr×nh thùc

hiÖn ®Ó kh¼ng ®Þnh dù ¸n ®· bao qu¸t ®îc tÊt c¶ çc c«ng viÖc

cÇn thiÕt vµ chØ gåm nh÷ng c«ng viÖc ®ã. Mét trong nh÷ng ph-

¬ng ph¸p quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi dù ¸n lµ ph¬ng ph¸p “

ph©n t¸ch c«ng viÖc”.

C¬ cÊu ph©n t¸ch c«ng viÖc (gäi ng¾n gän lµ ph©n t¸ch

c«ng viÖc) lµ viÖc ph©n chia theo cÊp bËc mét dù ¸n thµnh çc

nhãm nhiÖm vô vµ nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, lµ viÖc x¸c ®Þnh, liÖt

kª vµ lËp b¶ng gi¶i thÝch cho tõng c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn cña dù

¸n

VÒ h×nh thøc, s¬ ®å c¬ cÊu ph©n t¸ch c«ng viÖc dù ¸n

gièng nh mét c©y ®a hÖ ph¶n ¸nh theo cÊp bËc çc c«ng viÖc

cÇn thùc hiÖn cña dù ¸n. Mét s¬ ®å ph©n t¸ch c«ng viÖc cã

nhiÒu cÊp bËc. CÊp bËc trªn cïng ph¶n ¸nh môc tiªu cÇn thùc

hiÖn. Çc cÊp bËc thÊp dÇn thÓ hiÖn møc ®é chi tiÕt cña môc

tiªu. CÊp ®é thÊp nhÊt lµ nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ. Sè lîng çc cÊp

bËc cña s¬ ®å ph©n t¸ch c«ng viÖc phô thuéc vµo quy m« vµ ®é

phøc t¹p cña dù ¸n.

124

Cã thÓ ph¸t triÓn s¬ ®å c¬ cÊu ph©n t¸ch c«ng viÖc theo

nhiÒu ph¬ng ph¸p. Ba ph¬ng ph¸p chÝnh thêng ®îc sö dông lµ

ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ dßng (ph¬ng ph¸p logic), ph¬ng ph¸p ph©n

t¸ch theo çc giai ®o¹n h×nh thµnh ph¸t triÓn (chu kú) vµ ph¬ng

ph¸p ph©n t¸ch theo m« h×nh tæ chøc (chøc n¨ng). Trong thùc tÕ

sö dông, çc nhµ qu¶n lý dù ¸n cã thÓ sö dông kÕt hîp çc ph¬ng

ph¸p trªn. Tuy nhiªn, kh«ng nªn kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p trong

cïng mét cÊp bËc. B¶ng 10.4 tr×nh bµy ý nghÜa cña tõng cÊp bËc

theo ba ph¬ng ph¸p. Th«ng thêng cã thÓ sö dông s¸u cÊp ®é ®Ó

ph©n t¸ch c«ng viÖc, trong ®ã, ba cÊp ®é ®Çu phôc vô cho yªu

cÇu qu¶n lý, ba cÊp ®é cuèi phôc vô cho yªu cÇu kü thuËt. ë cÊp

®é cuèi cïng cã thÓ lµ mét c«ng viÖc cô thÓ hoÆc mét nhãm

nhiÒu viÖc lµm chi tiÕt. Tuy nhiªn, møc ®é chi tiÕt cña çc c«ng

viÖc ë møc ®é cuèi chØ nªn võa ®ñ ®Ó lµm sao cho cã thÓ ph©n

phèi chÝnh x¸c nguån lùc vµ kinh phÝ cho tõng c«ng viÖc l¹i cho

phÐp giao nhiÖm vô ®óng ngêi ®Ó ngêi nhËn tr¸ch nhiÖm vÒ

mét c«ng viÖc nµo ®ã cã thÓ tr¶ lêi râ rang c©u hái “ c«ng viÖc

®ã ®· hoµn thµnh hay cha” . Vµ nÕu hoµn thµnh råi th× “ cã

thµnh c«ng hay kh«ng”.

7.2.4. KÕ ho¹ch thêi gian vµ tiÕn ®é dù ¸n

a. M¹ng c«ng viÖc

M¹ng c«ng viÖc lµ kÜ thuËt tr×nh bµy kÕ ho¹ch tiÕn ®é, m«

t¶ díi d¹ng s¬ ®å mèi quan hÖ liªn tôc gi÷a çc c«ng viÖc ®· ®îc

x¸c ®Þnh c¶ vÒ thêi gian vµ thø tù tríc sau. M¹ngc «ng viÖc lµ sù

nèi kÕt çc c«ng viÖc vµ çc sù kiÖn. M¹ng c«ng viÖc coa nh÷ng

t¸c dông: ph¶n ¸nh mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a çc nhiÖm vô, çc

c«ng viÖc cña dù ¸n; X¸c ®Þnh ngµy b¾t ®Çu, ngµy kÕt thóc, thêi

h¹n hoµn thµnh dù ¸n. Trªn c¬ së ®ã, x¸c ®Þnh çc c«ng viÖc

g¨ng vµ ®êng g¨ng cña dù ¸n; Lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n thêi gian dù

tr÷ cña çc sù kiÖn, çc c«ng viÖc, lËp kÕ ho¹ch, kiÓm so¸t, theo

doi tiÕn ®é vad ®iÒu hµnh dù ¸n.

125

Cã hai ph¬ng ph¸p chÝnh ®Ó x©y dùng m¹ng c«ng viÖc, Ph-

¬ng ph¸p AOA vµ AON.

Ph¬ng ph¸p AOA (Activity on Arrow )

X©y dùng m¹ng c«ng viÖc theo AOA dùa trªn mét sè kh¸i

niÖm sau:

- C«ng viÖc ( hµnh ®éng - activities) lµ mét nhiÖm vô hoÆc

nhãm

nhiÖm vô cô thÓ cÇn ®îc thùc hiÖ cña dù ¸n. Nã ®ßi hái thêi gian,

nguån lùc vµ chi phÝ ®Ó hoµn thµnh.

- Sù kiÖn lµ ®iÓm chuyÓn tiÕp, ®¸nh dÊu mét hay mét nhãm

c«ng viÖc ®· hoµn thµnh vµ khëi ®Çu cña mét hay mét nhãm

c«ng viÖc tiÕp theo.

- §êng lµ sù kÕt nèi liªn tôc çc c«ng viÖc theo híng ®i cña mòi

tªn, tÝnh tõ sù kiÖn ®Çu ®Õn sù kiÖn cuèi.

X©y dùng m¹ng trong c«ng viÖc theo ph¬ng ph¸p AOA dùa trªn

nguyªn t¾c : (1) Sö dông mét mòi tªn cã híng ®Ó tr×nh bµy mét

c«ng viÖc. Mçi c«ng viÖc ®îc biÓu diÔn b»ng mét mòi tªn nèi 2 sù

kiÖn. ( 2 ) §¶m b¶o tÝnh logic cña AOA trªn c¬ së x¸c ®Þnh râ

tr×nh tù thùc hiÖn vµ mèi quan hÖ gi÷a çc c«ng viÖc ( c«ng viÖc

nµo ph¶i thùc hiÖn tríc, c«ng viÖc nµo thùc hiÖn sau, nh÷ng c«ng

viÖc nµo cã thÓ thùc hiÖn ®ång thêi ). Nh vËy, theo ph¬ng ph¸p

AOA, m¹ng c«ng viÖc lµ sù kÕt nèi liªn tôc cña çc sù kiÖn vµ c«ng

viÖc. X©y dùng m¹ng c«ng viÖc theo AOA cã u ®iÓm lµ x¸c ®Þnh

râ rµng çc sù kiÖ vµ c«ng viÖc, ®îc kü thuËt PERT sö dông. tuy

nhiªn, ph¬ng ph¸p nµy thêng khã vÏ, dÉn ®Õn mét sè trêng hîp

mÊt kh¸ nhiÒu thêi gian ®Ó vÏ s¬ ®å m¹ng c«ng viÖc cña dù ¸n.

VÝ dô 1: X©y dùng m¹ng c«ng viÖc theo ph¬ng ph¸p AOA

cho dù ¸n M bao gåm nh÷ng c«ng viÖc nh trong b¶ng 10.6.

B¶ng 10.6. C«ng viÖc vµ thêi gian thùc hiÖn cña dù ¸n k

C«ng viÖc C«ng viÖc tríc Thêi gian thùc

126

hiÖn (ngµy)A - 4

B - 2C A 3

D B 5E C 6

Gi¶i : S¬ ®å m¹ng c«ng viÖc cña dù ¸n K tr×nh bµy theo ph-¬ng ph¸p AOA nh h×nh 10.7

C (3 )

a (4 ) e (6 )

b ( 2 )d (5 )

H×nh 10.7. X©y dùng m¹ng c«ng viÖc cho dù ¸n K theo ph-

¬ng ph¸p AOA

Ph¬ng ph¸p AOA ( Activity On Node )

X©y dùng m¹ng c«ng viÖc theo ph¬ng ph¸p AON cÇn ®¶m

b¶o çc nguyªn t¾c:

5. KÕ ho¹ch qu¶n lý nguån lùc dù ¸n

a. BiÓu ®å phô t¶i nguån lùc

BiÓu ®å phô t¶i nguån lùc ph¶n ¸nh sè lîng tõng lo¹i nguån

lùc cÇn thiÕt theo kÕ ho¹ch tiÕn ®é hiÖn t¹i trong mét thêi kú

nhÊt ®Þnh cho tõng c«ng viÖc hoÆc toµn bé vßng ®êi dù ¸n.

BiÓu ®å phô t¶i nguån lùc cã t¸c dông tr×nh bµy b»ng h×nh

¶nh nhu cÇu cao thÊp kh¸c nhau vÒ mét lo¹i nguån lùc nµo ®ã

trong tng thêi ®o¹n. Nã lµ c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, cung

øng nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ… cho dù ¸n vµ lµm c¨n cø ®Ó çc

nhµ qu¶n lý dù ¸n ®iÒu phèi, bè trÝ nguån lùc khan hiÕm theo yªu

cÇu dù ¸n.

Ph¬ng ph¸p x©y dùng biÓu ®å phô t¶i nguån lùc

Çc bíc x©y dùng biÓu ®å phô t¶i nguån lùc:

2 3

5

1

4

127

Bíc 1: X©y dùng s¬ ®å PERT/CPM.

Bíc 2: LËp biÓu ®å PERT/CPM ®iÒu chØnh.

Bíc 3: VÏ s¬ ®å phô t¶i nguån lùc.

VÝ dô: X©y dùng biÓu ®å phô t¶i nguån lùc vµ s¾p xÕp

c«ng viÖc sao cho ®¶m b¶o tiÕn ®é thêi gian dù ¸n trong ®iÒu

kiÖn nguån lùc h¹n chÕ( chØ cã 2 lao ®éng) cña dù ¸n MM.

§êng g¨ng cña dù ¸n MM lµ ®êng nèi çc c«ng viÖc b-d-f-i,

dµi 28 tuÇn. NÕu cã 3 lËp tr×nh viªn (trong çc ®iÒu kiÖn kh¸c

còng kh«ng thay ®æi ) th× thêi gian hoµn thµnh dù ¸n sÏ ®óng

tiÕn ®é 28 ngµy. Trªn c¬ së s¬ ®å PERT cã thÓ vÏ biÓu ®å phô

t¶i nguån lùc nh thÓ hiÖn trong h×nh 10.13

3 2 1

7 16 21 28H×nh 10.13. BiÓu ®å phô t¶i nguån lùc

b. §iÒu phèi nguån lùc dùa trªn thêi gian dù tr÷ tèi thiÓu

Nhu cÇu tõng lo¹i nguån lùc cho tõng c«ng viÖc còng nhu

toµn bé dù ¸n kh«ng b»ng nhau gi÷a çc thêi kú. §iÒu nµy g©y

khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ ph©n phèi nguån lùc. MÆt kh¸c

xÐt trªn ph¬ng diÖn chung, nguån lùc cña ®¬n vÞ nãi chung bÞ

h¹n chÕ c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ thêi ®iÓm cung cÊp. Ngoµi ra,

trong qu¸ tr×nh ®iÒu phèi mét nguån lùc cô thÓ cho dù ¸n, çc

nhµ qu¶n lý lu«n ph¶i ®Æt viÖc cung cÊp nguån lùc trong mèi

quan hÖ víi tiÕn ®é thêi gian kÕ ho¹ch vµ ng©n s¸ch ®îc duyÖt.

Trong ®iÒu kiÖn nh vËy, ph¬ng ph¸p “ §iÒu phèi nguån lùc trªn

c¬ së thêi gian dù tr÷ tèi thiÓu” lµ ph¬ng ph¸p rÊt cã hiÖu qu¶

®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n nªu trªn.

5 b 10 d 18 f 26 i

a c e 20 h

2

128

Çc bíc thùc hiÖn ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®Òu nguån lùc

dùa trªn thêi gian dù tr÷ tèi thiÓu.

- Bíc 1: VÔ s¬ ®å PERT, x©y dùng s¬ ®å phô t¶i nguån lùc

- Bíc 2: TÝnh thêi gian dù tr÷ cña çc c«ng viÖc

- Bíc 3: Ph©n phèi nguån lùc dù ¸n theo s¬ ®å triÓn khai

sím.Khi nhu cÇu vît møc cho phÐp, liÖt kª çc c«ng viÖc cïng c¹nh

tranh nhau mét nguån lùc vµ s¾p xÕp chóng theo tr×nh tù thêi

gian dù tr÷ toµn phÇn tõ thÊp ®Õn cao.

- Bíc 4: §iÒu chØnh nguån lùc theo nguyªn t¾c ph©n phèi cho

c«ng viÖc cã thêi gian dù tr÷ thÊp nhÊt tríc, tiÕp ®Õn c«ng viÖc

cã thêi gian dù tr÷ thÊp thø hai… Nh÷ng c«ng viÖc cã thêi gian dù

tr÷ lín ph¶i ®îc ®iÒu chØnh ®¶m b¶o sao cho viÖc kÐo dµi thêi

gian hoµn thµnh dô ¸n ë møc thÊp nhÊt vµ chó ý s¾p xÕp l¹i çc

c«ng viÖc kh«ng n»m trªn ®êng g¨ng ®Ó u tiªn nguån lùc cho çc

c«ng viÖc g¨ng.

VÝ dô: Thùc hiÖn ®iÒu phèi nguån lùc cho dù ¸n MM. Tríc hÕt tÝnh

thêi gian dù tr÷ cña çc c«ng viÖc nh trong b¶ng 10.8.

Theo hå s¬ nguån lùc (h×nh 10.13) th× cÇn ph¶i cã ba lËp tr×nh

viªn thùc hiÖn çc c«ng viÖc g, h, f trong kho¶ng thêi gian 2 ngµy

19 vµ 20. D nguån lùc bÞ h¹n chÕ, dù ¸n chØ ®îc phÐp sö dông tèi

®a 2 lao ®éng nªn cÇn ph¶i thùc hiÖn ®iÒu chØnh ®Òu.

c. Ph¬ng híng gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu hôt nguån lùc

Trong thùc tÕ qu¶n lý, lu«n x¶y ra t×nh tr¹ng kh«ng ®ñ nguån lùc.

Lóc th× kh«ng ®ñ tiÒn vèn, khi thiÕu m¸y mãc thiÕt bÞ, khi kh¸c

l¹i kh«ng ®ñ sè lîng mét lo¹i lao ®éng cô thÓ nµo ®ã . Cïng mét

thêi ®iÓm, çc nhµ QLDA cÇn ph¶i xö lý t×nh huèng nµy sao cho

vÉn ®¹t ®îc çc môc tiªu qu¶n lý víi chi phÝ vµ nh÷ng ®¸nh ®æi

thÊp nhÊt.

Nguån lùc bÞ h¹n chÕ thêng x¶y ra mét sè trêng hîp nh: MÆt b»ng

chËt hÑp, kh«ng thÓ bè trÝ nhiÒu lao ®éng (hay thiÕt bÞ) ®Ó

®ång thêi thùc hiÖn çc c«ng viÖc cïng lóc; Sè lîng m¸y mãc, thiÕt

bÞ kh«ng ®ñ theo yªu cÇu thi c«ng, s¶n xuÊt, do kh«ng cã hoÆc

kh«ng thÓ cung cÊp thªm; Do yªu cÇu ®¶m b¶o søc kháe, kh«ng

thÓ triÓn khai cïng lóc t¹i mét n¬i nhiÒu lao ®éng ®Ó thùc hiÖn

129

c«ng viÖc; §êng vµo n¬i thi c«ng qu¸ nhá hÑp, nguy hiÓm, kh«ng

thÓ ®a nhiÒu thiÕt bÞ tíi thùc hiÖn çc c«ng viÖc cïng mét lóc…

Trong thùc tiÔn qu¶n lý, cã mét sè ph¬ng ph¸p thêng ®îc ¸p dông

®Ó thùc hiÖn çc c«ng viÖc dù ¸n khi nguån lùc bÞ thiÕu hôt nh

sau:

Thùc hiÖn çc c«ng viÖc víi møc nguån lùc thÊp h¬n dù kiÕn. BiÖn

ph¸p nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc nÕu cã thÓ kÐo dµi thêi gian

thùc hiÖn çc c«ng viÖc khi sö dông nguån lùc Ýt h¬n.

Chia nhá çc c«ng viÖc. Cã nh÷ng ho¹t ®éng cã thÓ chia ra thµnh

hai hay nhiÒu c«ng viÖc nhá mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn tr×nh tù

thùc hiÖn dù ¸n. BiÖn ph¸p nµy hiÖu qu¶ khi cã mét c«ng viÖc cã

thÓ chia nhá vµ thêi gian gi÷a çc c«ng viÖc ®ã rÊt ng¾n. Khi ®ã

cã thÓ bè trÝ thêi gian thùc hiÖn tõng c«ng viÖc nhá tïy thuéc vµo

®é c¨ng th¼ng chung vÒ lao ®éng trong tõng thêi kú.

Söa ®æi s¬ ®å m¹ng. GØa sö hai c«ng viÖc cã thÓ bè trÝ thùc

hiÖn ®ång thêi hoÆc theo ph¬ng ph¸p: kÕt thóc c«ng viÖc nµy

míi thùc hiÖn c«ng viÖc kia th× sù chËm trÔ cã thÓ kh¾c phôc

b»ng çch thay v× bè trÝ theo kiÓu liªn tiÕp, tiÕn hµnh bè trÝ l¹i

theo hai çch thùc hiÖn ®ång thêi hai c«ng viÖc cïng lóc.

Sö dông nguån lùc kh¸c. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho mét sè lo¹i

nguån lùc. VÝ dô, sö dông nhµ thÇu phô. Tuy nhiªn, ¸p dông chi

phÝ nµy cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ kh¸ cao.

d. Ph©n phèi nguån lùc cho dù ¸n b»ng ph¬ng ph¸p u tiªn

Çc nhµ qu¶n ly lu«n ®øng tríc mét th¸ch thøc lµ ph¶i thùc

hiÖn tèt dù ¸n víi chÊt lîng cao nhÊt, thêi gian hoµn thµnh nhanh

nhng chi phÝ vµ çc nguån lùc sö dông tèi thiÓu. Mäi dù ¸n ®Òu

®îc ph©n phèi nguån lùc trong ph¹m vi h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Do

vËy, thêng x¶y ra ®èi víi çc dù ¸n lµ thiÕu nguån lùc vµ kh«ng cã

nguån thay thÕ tèt. HËu qu¶ cã thÓ lµ sù chËm trÔ vµ kh«ng thùc

hiÖn ®îc kÕ ho¹ch ban ®Çu. MÆt kh¸c çc nh©n tè kinh tÕ - x· héi

®ßi hái çc nhµ qu¶n lý dù ¸n ph¶i sö dông hiÖu qu¶ çc nguån

lùc h¹n chÕ nh nh©n lùc, nguyªn nhiªn vËt liÖu, tiÒn vèn vµ quü

thêi gian. Trong ®iÒu kiÖn nhiÒu kü thuËt ph©n phèi nguån lùc

cho dù ¸n ®îc ph¸t triÓn ®Ó gióp ®ì çc nhµ qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch

ph©n bè nguån lùc, lµm sao tháa m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn rang

130

buéc, sö dông tèi u nguån lùc khan hiÕm vµ çc nguån lùc h¹n chÕ

nãi chung, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn cã nhiÒu ®¬n vÞ cïng c¹nh

tranh sö dông mét lo¹i nguån lùc.

Cã nhiÒu çch tiÕp cËn ph©n phèi çc nguån lùc h¹n chÕ,

trong ®ã, cã ph¬ng ph¸p u tiªn. Ph¬ng ph¸p u tiªn ®îc thùc hiÖn

dùa trªn ph¬ng ph¸p ®êng g¨ng (CPM) vµ ph©n tÝch t×nh h×nh

sö dông tõng lo¹i nguån lùc theo mçi thêi kú. Ph¬ng ph¸p u tiªn lùa

chän çc c«ng viÖc ph©n phèi nguån lùc h¹n chÕ cho chóng trªn

c¬ së çc nguyªn t¾c u tiªn nhÊt ®Þnh.

Thùc tÕ cã nhiÒu ph¬ng ph¸p u tiªn vµ nguyªn t¾c u tiªn ®îc

sö dông kh¸ phæ biÕn:

- C«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn tríc cÇn ®îc u tiªn tríc.

- ¦u tiªn cho c«ng viÖc cã nhiÒu viÖc g¨ng theo sau.

- ¦u tiªn c«ng viÖc cã sè c«ng viÖc theo sau nhiÒu nhÊt (kh«ng

chØ c«ng viÖc g¨ng).

- ¦u tiªn cho nh÷ng c«ng viÖc cã thêi gian thùc hiÖn ng¾n

nhÊt. Môc ®Ých lµ tèi ®a sè c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn trong cïng

thêi kú.

- ¦u tiªn cho c«ng viÖc cã thêi gian dù tr÷ t«i thiÓu.

- ¦u tiªn cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái møc ®é nguån lùc lín

nhÊt. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy víi gi¶ ®Þnh c«ng viÖc cã tÇm

quan träng h¬n thêng ®ßi hái møc nguån lùc giµnh cho nã nhiÒu

h¬n.

Nh vËy, ph¬ng ¸n ®iÒu chØnh theo kÕ ho¹ch chi phÝ cùc tiÓu cã

thêi gian thùc hiÖ lµ 22 tuÇn, chi phÝ trùc tiÕp lµ 405 triÖu ®ång,

chi phÝ gi¸n tiÕp lµ 286 triÖu ®ång, tæng chi phÝ lµ 626 triÖu

®ång. So víi ph¬ng ¸n b×nh thêng, thêi gian thùc hiÖn dù ¸n ®·

gi¶m ®îc 6 tuÇn. TiÕn ®é thêi gian ®îc rót ng¾n trong khi chi phÝ

hîp lý h¬n lµ nh÷ng kÕt qu¶ quan träng cña qu¸ tr×nh qu¶n lý dù

¸n. Gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t vµ nhanh chãng ®a c«ng

tr×nh vµo ho¹t ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt

kinh doanh.

131

7.3. Gi¸m s¸t dù ¸n

7.3.1. Gi¸m s¸t dù ¸n

a. Kh¸i niÖm, môc tiªu vµ ph©n lo¹i

Gi¸m s¸t dù ¸n lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra theo dâi dù ¸n vÒ tiÕn ®é

thêi gian, chi phÝ vµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn nh»m ®¸nh gi¸ thêng

xuyªn møc ®é hoµn thµnh vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p vµ hµnh

®éng cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n.

HÖ thèng gi¶m dù ¸n cã t¸c dông gióp c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n:

- Qu¶n lý tiÕn ®é thêi gian, ®¶m b¶o yªu cÇu kÕ ho¹ch.

- Gi÷ cho chi phÝ trong ph¹m vi ng©n s¸ch ®îc duyÖt.

- Ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng t×nh huèng bÊt thêng n¶y sinh vµ ®Ò

xuÊt biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.

ViÖc gi¸m s¸t dù ¸n ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn thêng xuyªn vµ cã thÓ

®îc tiÕn hµnh theo hÖ thèng chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc.

Tuy nhiªn, nh÷ng dù ¸n nhá kh«ng cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hÖ

thèng kiÓm so¸t chÝnh thøc. HÖ thèng gi¸m s¸t cÇn ®¬n gi¶n, dÔ

hiÓu, tËp trung vµo nh÷ng thay ®æi quan träng, nh÷ng kh©u

yÕu trong hÖ thèng. ViÖc lùa chän hÖ thèng kiÓm so¸t phô thuéc

vµo nhiÒu yÕu tè nh lo¹i h×nh tæ chøc dù ¸n, yªu cÇu c«ng nghÖ,

kÕ ho¹ch…Tiªu chuÈn lùa chän hÖ thèng kiÓm so¸t chÝnh thøc

phô thuéc vµo : (1) møc ®é rñi ro cña dù ¸n vµ (2) chi phÝ cña hÖ

thèng vµ lîi nhuËn mµ nã ®em l¹i. HÖ thèng kiÓm so¸t cã thÓ rÊt

®¬n gi¶n nh cuéc häp giao b¸n hµng tuÇn hoÆc rÊt phøc t¹p bao

gåm nhiÒu chi tiªu ®¸nh gi¸. Nguyªn t¾c chung ®Ó lùa chän mét

hÖ thèng kiÓm so¸t chi phÝ kh«ng vît qu¸ møc lîi nhuËn (hoÆc tiÕt

kiÖm ®îc) do ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®em l¹i.

b. Ph¬ng ph¸p gi¸m s¸t dù ¸n

ViÖc gi¸m s¸t dù ¸n ®îc híng dÉn bëi kÕ ho¹ch vµ ng©n s¸ch

dù ¸n. Gi¸m s¸t lµ viÖc ®o lêng,thu nhËp, ghi chÐp, so s¸nh ®èi

chiÕu vµ ph©n tÝch th«ng tin. Gi¸m s¸t ®îc thùc hiÖn ë cÊp ®é

®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn liªn tôc. Tuy nhiªn, gi¸m s¸t còng ®îc thc

hiªn ë cÊp ®é qu¶n lý cÊp cao nhng ®îc lµm ®Þnh kú. Cã nhiÒu

ph¬ng ph¸p gi¸m s¸t kh¸c nhau. Díi ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p

chÝnh:

132

*Ph¬ng ph¸p sö dông çc mèc giíi h¹n

Çc mèc giíi h¹n (mèc thêi gian) cña dù ¸n lµ sù kiÖn ®îc dïng ®Ó

®¸nh dÊu mét qu¸ tr×nh, mét giai ®o¹n cña dù ¸n. Chóng cã thÓ

®îc ghi l¹i díi d¹ng nh÷ng ®å thÞ hoÆc çc tõ ng÷. Ph¬ng ph¸p

nµy ®îc coi lµ mét c«ng cô ®Ó gi¸m s¸t dù ¸n, nã lµm cho mäi ng-

êi trong dù ¸n hiÓu ®îc t×nh tr¹ng thùc cña dù ¸n vµ cã thÓ qu¶n

lÝ vµ kiÓm tra dù ¸n.

*Ph¬ng ph¸p kiÓm tra giíi h¹n

KiÓm tra giíi h¹n liªn quan ®Õn viÖc x¸c lËp mét ph¹m vi giíi h¹n

cho phÐp ®Ó qu¸n lÝ dù ¸n. So s¸nh gi¸ trÞ ®o ®îc trong thùc tÕ

víi møc ®é chuÈn x¸c lËp ban ®Çu vµ thùc nh÷ng hµnh ®éng cÇn

thiÕt khi giíi h¹n nµy bÞ vît qu¸. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra giíi h¹n dïng

®Ó gi¸m s¸t chi tiªu vµ møc ®é thùc hiÖn cña dù ¸n. VÝ dô h×nh

10.20

H×nh 10.20. S¬ ®å giíi h¹n ®Ó qu¶n lý chØ tiªu tû sè quan träng.*§êng cong ch÷ S

§êng cong ch÷ S thêng ®îc sö dông trong gi¸m s¸t ng©n s¸ch. §©y lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch b»ng ®å thÞ ®Ó chØ ra sù kh¸c nhau gi÷a chi tiªu kÕ ho¹ch vµ chi tiªu thùc tÕ. Chi phÝ tÝch lòy trong mét kho¶ng thêi gian vµ chªnh lÖch gi÷a kÕ ho¹ch vµ thùc tÕ ®îc m« t¶ trªn ®å thÞ nh h×nh 10.21. díi ®©y:

§iÒu tra ngay lËp tøc

Xem xÐt kÞp thêi

Bá qua

Bá qua

Xem xÐt kÞp thêi

§iÒu tra ngay lËp

1,

1,1,21,00,

0,

0,

133

Toµn bé ng©n s¸ch

Chi phÝ kÕ ho¹ch

Chi tiªu thùc tÕ

H×nh 10.21.§êng cong ch÷ S dïng gi¸m s¸t chi phÝ

*KiÓm so¸t thùc hiÖn - s¬ ®å gi¸ trÞ thu ®îc

KiÓm so¸t thùc hiÖn ®èi víi toµn bé dùu ¸n vµ tõng c«ng viÖc gi÷

vai trß rÊt quan träng. §Ó ®o lêng t×nh h×nh thùc hiÖn ®èi víi

toµn bé dù ¸n ngêi ta dïng chØ tiªu gi¸ trÞ thu ®îc (gi¸ trÞ hoµn

thµnh quy íc). Khi so s¸nh chi phÝ thùc tÕ víi kÕ ho¹ch trong mét

thêi kú nhÊt ®Þnh thêng kh«ng xem xÐt ®Õn khèi lîng c«ng viÖc

hoµn thµnh. ChØ tiªu gi¸ trÞ thu ®îc (gi¸ trÞ hoµn thµnh quy íc) ®·

kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm nµy. Gi¸ trÞ hoµn thµnh quy íc lµ gi¸ trÞ

“hoµn thµnh” íc tÝnh cña c¸c c«ng viÖc,®îc tÝnh b»ng c¸ch nh©n

phÇn tr¨m hoµn thµnh íc tÝnh cña tõng c«ng viÖc víi chi phÝ kÕ

ho¹ch cho c«ng viÖc ®ã. §©y chÝnh lµ møc chi phÝ gi¶ thiÕt ®·

chi tiªu cho phÇn c«ng viÖc hoµn thµnh nµy. Nã ®îc dïng lµm c¬

së ®Ó so s¸nh víi møc chi phÝ thùc tÕ.

Cã bèn chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh:

1. Chªnh lÖch thêi gian = thêi gian thùc hiÖn theo tiÕn ®é (KH)

- thêi gian thùc tÕ

134

2. Chªnh lÖch chi tiªu = Chi phÝ thùc tÕ -GÝa trÞ hoµn thµnh

3. Chªnh lÖch kÕ ho¹ch = Gi¸ trÞ hoµn thµnh - Chi phÝ kÕ ho¹ch

4. Tæng chªnh lÖch = Chªnh lÖch chi tiªu + Chªnh lÖch kÕ

ho¹ch = Chi phÝ thùc tÕ - Chi phÝ kÕ ho¹ch

Chó ý: Chªnh lÖch thêi gian mang gi¸ trÞ ©m cho thÊy sù chËm

trÔ cña dù ¸n. Chªnh lÖch kÕ ho¹ch còng lµ mét gi¸ trÞ ©m. ChØ

tiªu tæng chªnh lÖch kh«ng xem xÐt ®Õn gi¸ tri thu ®îc. Thùc tÕ

çc nhµ qu¶n lý cÊp trªn thêng quan t©m ®Õn chØ tiªu chªnh

lÖch thêi gian,çc nhµ qu¶n lý tµi chÝnh quan t©m nhiÒu ®Õn

chªnh lÖch chi phÝ (chi phÝ vît),çc nhµ qu¶n lý chung quan t©m

®Õn tæng chªnh lÖch vµ çc nhµ qu¶n lý dù ¸n ph¶i quan t©m

®Õn c¶ bèn chØ tiªu trªn.

*Çc b¸o ço tiÕn ®é

B¸o ço dù ¸n lµ c«ng cô quan träng ®Ó gi¸m s¸t vµ ®Ó çc nhµ

qu¶n lý dù ¸n,çc bé vµ ngµnh,çc nhµ tµi trî trao ®æi th«ng tin

vÒ dù ¸n. B¸o ço tiÕn ®é cã thÓ ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn hoÆc

®ét xuÊt. Mét dù ¸n tiªu biÓu, quy m« tõ trung b×nh ®Õn lín cÇn

®îc b¸o ço tiÕn ®é thêng xuyªn bëi çc chuyªn gia, nhµ qu¶n lý

dù ¸n vµ nhãm dù ¸n. Çc b¸o nªn dÔ hiÓu vµ ph¶i ®îc dùa trªn

çc sù kiÖn h¬n lµ çc ý kiÕn.

c. B¸o ço gi¸m s¸t dù ¸n

B¸o ço gi¸m s¸t dù ¸n lµ mét tµi liÖu rÊt quan träng phôc vô yªu

cÇu qu¶n lý cña gi¸m ®èc dù ¸n, çc c¬ quan gi¸m s¸t, chñ ®Çu t

nhµ thÇu,®¹i diÖn c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, nh÷ng ngêi hëng lîi...

Do vËy, nã ph¶i ®îc hiÓu nh nhau vµ ®îc xem nh mét c«ng cô

th«ng tin. Mét b¸o ço gi¸m s¸t cã thÓ kh¸c nhau vÒ h×nh thøc,

møc ®é phøc t¹p gi÷a çc dù ¸n, nhng vÒ c¬ b¶n, nã bao gåm

nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y.

Thø nhÊt, phÇn giíi thiÖu. PhÇn nµy m« t¶ ng¾n gän râ rµng dù

¸n. Sù cÇn thiÕt cña dù ¸n,çc môc tiªu vµ nguån lùc ph¶i ®îc lµm

râ. NÕu dù ¸n lín vµ phøc t¹p, cÇn cã nh÷ng gi¶i thÝch cÇn thiÕt

kÌm theo b¸o ço.

135

Thø hai ,tr×nh bµy thùc tr¹ng cña dù ¸n ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i

trªn mét sè khÝa c¹nh chÝnh sau ®©y:

Chi phÝ. B¸o ço cÇn lµm râ thùc tr¹ng quy m« vèn, nguån vèn vµ

t×nh h×nh sö dùng vèn cña dù ¸n. CÇn so s¸nh chi phÝ thùc tÕ víi

chi phÝ dù to¸n thei tõng giai ®o¹n ®Çu t,theo çc mãc thêi gian

quan träng. B¸o ço tËp trung ph©n tÝch kho¶n môc chi phÝ trùc

tiÕp, ®ång thêi lµm râ tæng chi phÝ, nh÷ng kho¶n chi phÝ gi¸n

tiÕp cña dù ¸n. Çc d÷ liÖu chi tiÕt cÇn tr×nh bµy trong çc b¶ng

phÇn phô lôc.

TiÕn ®é thêi gian. B¸o ço chØ râ khèi lîng c«ng viÖc ®· hoµn

thµnh, phÇn tr¨m khèi lîng ®· thùc hiÖn ®îc cña nh÷ng c«ng viÖc

cha hoµn thµnh, cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, dù tÝnh thêi gian

cßn l¹i ®Ó thùc hiÖn çc c«ng viÖc nµy. ViÖc b¸o ço nªn dùa vµo

çc mãc thêi gian quan träng ®· ®îc x¸c ®Þnh trong lÞch tr×nh

kÕ ho¹ch.

ChÊt lîng. B¸o ço chÊt lîng cÇn thiÕt hay kh«ng tïy thuéc vµo lo¹i

dù ¸n ®îc gi¸m s¸t. Th«ng thêng, b¸o ço ph¶i chØ ra ®îc t×nh

h×nh thùc hiÖn çc chi tiªu chÊt lîng, nh÷ng tiªu chuÈn chÊt lîng

®· ghi trong hîp ®ång. B¸o ço còng lµm râ çc ph¬ng ph¸p qu¶n

lý chÊt lîng, hÖ thèng ®¶m b¶o chÊt lîng mµ dù ¸n ®ang ¸p dông.

Thø ba, kÕt luËn, kiÕn nghÞ chuyªn m«n. PhÇn nµy b¸o ço tr×nh

bµy çc kÕt luËn, kiÕn nghÞ liªn quan chÝnh ®Õn kÕ ho¹ch tiÕn

®é vµ ng©n sachsm ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cha hoµn thµnh cña

dù ¸n, thuÇn tóy trªn quan ®iÓm chuyªn m«n. Trong nh÷ng t×nh

huèng bÊt thêng, b¸o ço chØ nªn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng c«ng viÖc

thùc tÕ ®· hoµn thµnh, kh«ng kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt

®èi víi çc c«ng viÖc cha hoµn thµnh, khi cha ®iÒu tra x¸c ®Þnh

râ nguyªn nh©n.

Thø t,kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p qu¶n lý. PhÇn nµy tr×nh bµy çc kho¶n

môc ma çn bé gi¸m s¸t nhËn thÊy cÇn ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ

bëi çc nhµ qu¶n lý cÊp trªn. §ång thêi, cÇn gi¶i thÝch ng¾n gän

mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng kho¶n môc nµy víi çc môc tiªu cña dù

136

¸n. B¸o ço nªn gi¶i chÝch thªm mèi quan hÖ ®¸nh ®æi gi÷a ba

môc tiªu thêi gian chi phÝ vµ hoµn thiÖn gióp çc nha qu¶n lý cÊp

trªn cã ®ñ th«ng tin ®Ó quyÕt ®Þnh t¬ng lai cña d ¸n.

Thø n¨m, ph©n tÝch rñi ro. PhÇn nµy, b¸o ço ph©n tÝch nh÷ng

rñi ro chÝnh vµ nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®Õn çc môc tiªu thêi

gian vµ chi phÝ vµ hoµn thiÖn cña dù ¸n. §ång thêi, cÇn c¶nh b¸o

nh÷ng rñi ro tiÒm tµng cã thÓ x¶y ra trong t¬ng lai ®èi víi nh÷ng

c«ng viÖc cßn l¹i cña dù ¸n.

Thø s¸u ,tr×nh bµy nh÷ng ®ÞÓm cßn h¹n chÕ vµ çc gi¶ ®Þnh

cña b¸o ço. Çn bé gi¸m s¸t lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®é

chÝnh x¸c vµ tÝnh kÞp thêi cña b¸o ço, nhng çc nhµ qu¶n lý cÊp

trªn l¹i lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i thÝch b¸o ço vµ ®Ò ra çc

quyÕt ®Þnh t¬ng lai trªn c¬ së b¸o ço nµy. Do ®ã, çc t¸c gi¶

cña b¶n b¸o ço cÇn nªu râ nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ vµ nh÷ng

gi¶ ®Þnh khi viÕt b¸o ço.

7.3.2. §¸nh gi¸ dù ¸n

a. Kh¸i niÖm,môc tiªu cña ®¸nh gi¸ dù an

§¸nh gi¸ dù ¸n lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh, ph©n tÝch mét çch hÖ

thèng vµ kh¸ch quan çc kÕt qu¶,møc ®é hiÖu qu¶ vµ çc t¸c

®éng, mèi liªn hÖ cña dù ¸n trªn c¬ së çc môc tiªu cña chóng.

*Môc tiªu cña ®¸nh gi¸ dù ¸n:

- Kh¼ng ®Þnh l¹i TÝnh cÇn thiÕt cña dù ¸n, ®¸nh gi¸ çc môc

tiªu, x¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi, hiÖn thùc cña dù ¸n

- §¸nh gi¸ tÝnh hîp lý hîp ph¸p cña dù ¸n. Xem xÐt tÝnh ®Çy ®ñ,

hîp lý, hîp ph¸p cña çc v¨n kiÖn thñ tôc liªn quan ®Õn dù ¸n.

- §¸nh gi¸ gi÷a kú lµ nh»m lµm râ thùc tr¹ng diÔn biÕn cña dù ¸n,

nh÷ng ®iÓm m¹nh, yÕu, nh÷ng sai lÖch, møc ®é rñi ro cña dù ¸n

trªn c¬ së ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp, xem xÐt tÝnh khoa

häc, hîp lý cña çc ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông trong viÖc x©y dùng

vµ triÓn khai dù ¸n

Ph©n lo¹i ®¸nh gi¸ dù an.

137

C¨n cø theo kh«ng gian cã thÓ ph©n lo¹i ®¸nh gi¸ dù ¸n thµnh

®¸nh gi¸ néi bé vµ ®¸nh gi¸ bªn ngoµi. §¸nh gi¸ néi bé lµ lo¹i ®¸nh

gi¸ dù ¸n ®îc thùc hiÖn bëi tÝnh tæ chøc ®ang thùc hiÖn dù ¸n víi

môc ®Ých chñ yÕu lµ cung cÊp çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ dù ¸n,

lµm c¬ së ®Ó ra çc quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh, bæ sung kÞp thêi

phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n. §¸nh gi¸ bªn ngoµi lµ h×nh

thøc tæ chøc ®¸nh gi¸ dù ¸n ®îc thùc hiÖn bëi nh÷ng ngêi, c¬

quan bªn ngoµi, vÝ dô, çc nhµ tµi trî, c¬ quan chÝnh phñ cã thÈm

quyÒn, víi môc tiªu chñ yÕu lµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt

vÒ dù ¸n cho hä vµ çc c¬ quan cã liªn quan ®Õn dù ¸n kh¸c.

C¨n cø theo thêi gian hay chu kú thùc hiÖn dù ¸n, cã thÓ chia

thµnh ba lo¹i ®¸nh gi¸ chñ yÕu: §¸nh gi¸ gi÷a kú, ®¸nh gi¸ kÕt

thóc vµ ®¸nh gi¸ sau dù ¸n. §¸nh gi¸ gi÷a kú( hay ®¸nh gi¸ trong

giai ®o¹n thùc hiÖn ). §¸nh gi¸ dù ¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lµ

nh»m:

- X¸c ®Þnh ph¹m vi, çc kÕt qu¶ cña dù ¸n ®Õn thêi ®iÓm ®¸nh

gi¸, dùa trªn c¬ së nh÷ng môc tiªu ban ®Çu.

- Ph©n tÝch tiÕn ®é thùc hiÖn c«ng viÖc cho ®Õn thêi ®iÓm

®¸nh gi¸

- Gióp çc nhµ qu¶n lý dù ¸n ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan

®Õn viÖc ®iÒu chØnh môc tiªu, c¬ chÕ kiÓm so¸t tµi chÝnh, kÕ

ho¹ch.

- Ph¶n håi nhanh cho çc nhµ qu¶n lý vÒ nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng

t×nh huèng bÊt thêng ®Ó cã sù ®iÒu chØnh chi phÝ vµ nguån lùc

kÞp thêi.

- Lµ c¨n cø ®Ó ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ viÖc tiÕp tôc hay tõ

bá dù ¸n,®¸nh gi¸ l¹i çc môc tiªu vµ thiÕt kÕ dù ¸n.

§¸nh gi¸ kÕt thóc dù ¸n. Lo¹i ®¸nh gi¸ nµy thêng ®îc thùc hiÖn

khi dù ¸n ®· hoµn tÊt. Môc tiªu cña ®¸nh gi¸ kÕt thóc dù ¸n lµ:

- X¸c ®Þnh møc ®é ®¹t ®îc çc môc tiªu dù ¸n

- Ph©n tÝch çc kÕt qu¶ cña dù ¸n. §¸nh gi¸ nh÷ng t¸c ®éng cã

thÓ cã cña çc kÕt qu¶.

138

- Rót ra bµi häc, ®Ò xuÊt çc ho¹t ®éng tiÕp theo hoÆc triÓn khai

nh÷ng pha sau trong t¬ng lai.

- §¸nh gi¸ sau dù ¸n ( cßn gäi lµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dù ¸n ).

§¸nh gi¸ sau dù ¸n ®îc tiÕn hµnh khi dù ¸n ®· hoµn thµnh ®îc mét

thêi gian. Môc tiªu cña ®¸nh gi¸ sau dù ¸n lµ:

- X¸c ®Þnh çc kÕt qu¶ vµ møc ®é ¶nh hëng l©u dµi cña dù ¸n

®Õn ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña nh÷ng ngêi hëng lîi tõ

dù ¸n còng nh nh÷ng ®èi tîng kh¸c.

- Rót ra çc bµi häc kinh nghiÖm, ®Ò xuÊt kh¶ n¨ng triÓn khai çc

pha sau cña dù ¸n hoÆc nh÷ng dù ¸n míi

§¸nh gi¸ gi÷a kú thêng ®îc tiÕn hµnh ®èi víi nh÷ng dù ¸n lín,

phøc t¹p vµ thuéc lo¹i ®¸nh gi¸ néi bé. Hai lo¹i ®¸nh gi¸ kÕt thóc

vµ ®¸nh gi¸ sau dù ¸n lµ c¬ së ®Ó xem xÐt l¹i çc chÝnh s¸ch,

quyÕt ®Þnh cã tÝnh chiÕn lîc cña çc cÊp cÊp cã liªn quan. Chóng

thêng lµ l¹o ®¸nh gi¸ bªn ngoµi, ®îc thùc hiÖn bëi çc nhµ tµi trî.

b. Çc bíc tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ dù ¸n

Bíc 1: Ra quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ dù ¸n. Ai quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ dù

¸n tïy thuéc ®ã lµ lo¹i ®¸nh gi¸ néi bé hay bªn ngoµi. QuyÕt ®Þnh

®¸nh gi¸ dù ¸n ph¶i ®îc ®a vµo kÕ ho¹ch ngay tõ khi lËp (thiÕt

kÕ) dù ¸n vµ chØ râ sÏ sö dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nµo (®¸nh

gi¸ gi÷a kú, ®¸nh kÕt thóc hay ®¸nh gi¸ t¸c ®éng). Nh÷ng

nguyªn nh©n vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®¸nh gi¸ dù ¸n ph¶i ®îc

lµm râ, vÝ dô, ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu chØnh mét sè quyÕt ®Þnh cña

nhµ tµi trî, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n víng m¾c n¶y sinh...

Bíc 2. ChuÈn çc ®iÒu kho¶n hîp ®ång (TOR) cho ho¹t ®éng ®¸nh

gi¸ dù ¸n. B¶n m« t¶ çc ®iÒu kho¶n hîp ®ång ph¶i lµm râ môc

®Ých vµ ph¹m vi cña ®¸nh gi¸ dù ¸n, m« t¶ ng¾n gän néi dung

c¬ b¶n cña dù ¸n ®îc ®¸nh gi¸, nh÷ng ®iÒu kho¶n vÒ ph¬ng

ph¸p tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. TOR cÇn nªu râ nh÷ng kü n¨ng, tr×nh

®é chuyªn m«n vµ nh÷ng yªu cÇu kh¸c mµ çc chuyªn gia t vÊn

®¸nh gi¸ çc øng viªn cÇn ph¶i cã. TOR còng cÇn ®a ra quy tr×nh

thñ tôc lùa chän t vÊn ®¶m b¶o viÖc ®¸nh gi¸ ®îc kh¸ch quan,

chÝnh x¸c. CÇn lu ý, viÖc dù th¶o çc ®iÒu kho¶n hîp ®ång cã

139

thÓ khã kh¨n do mau thuÉn lîi Ých. Do ®ã, cã thÓ tæ chøc häp

kÝn gi÷a nhãm dù ¸n, nhµ tµi trî vµ ®¹i diÖn nh÷ng ngêi hëng lîi

tõ dù ¸n...®Ó bµn b¹c th¶o luËn çc ®iÒu kho¶n hîp ®ång.

Bíc3.Lùa chän vµ ký hîp ®ång víi nhãm ®¸nh gi¸ dù ¸n. ViÖc lùa

chän mét chuyªn gia hay nhãm t vÊn ®¸nh gi¸ ®iÒu tiÕn hµnh

trªn c¬ së nh÷ng tiªu chuÈn ®· x¸c ®Þnh râ trong b¶n m« t¶

®iÒu kho¶n hîp ®ång. Nh÷ng tiªu chuÈn nµy ph¶i bao gåm ®ñ

nh÷ng yªu cÇu vÒ chuyªn m«n, kü thuËt, tiªu chuÈn nh©n sù...§Ó

chän ®îc nh÷ng øng viªn phï hîp nhÊt víi yªu cÇu ®¸nh gi¸ dù ¸n,

dùa trªn tiªu chuÈn cña b¶n ®iÒu kho¶n hîp ®ång, cÇn ®Ò nghÞ

çc øng viªn cung cÊp nh÷ng th«ng tin c©n thiÕt vÒ n¨ng lùc

chuyªn m«n, kinh nghiÖm vÒ lÜnh vùc ®¸nh gi¸ dù ¸n...

Bíc 4. LËp kÕ ho¹ch vµ chuÈn bÞ c«ng viÖc. Sau khi ®îc chän, bíc

tiÕp theo mµ nhãm ®¸nh gi¸ ph¶i lµm lµ chuÈn bÞ mét kÕ ho¹ch

thêi gian còng nh lµm viÖc chi tiÕt vµ ph©n chia nhiÖm vô gi÷a

çc thµnh viªn trong nhãm. §ång thêi , nhãm còng s½n sµng b¾t

tay ngay vµo viÖc, tríc tiªn lµ tiÕn hµnh nghiªn cøu çc tµi liÖu

nÕu cã thÓ.

Bíc 5.TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ dù ¸n. Trong giai ®o¹n thùc thi nhiÖm vô

®¸nh gi¸ dù ¸n , tÊt c¶ çc tµi liÖu quan träng, liªn quan ®Õn dù

¸n cÇn ®îc thu thËp, tæng häp vµ ph©n tÝch. Trong qu¸ tr×nh thu

thËp th«ng tin, nhãm ®¸nh gi¸ rÊt cÇn sù gióp ®ì, cén t¸c tÝch cùc

cña ban qu¶n lý dù ¸n nh viÖc s½n sµng tr¶ lêi pháng vÊn trùc

tiÕp, ®iÒn çc bé c©u hoircuar ®iÒu tra viªn, tham dù çc buæi

b¸o ço víi çc nh©n viªn ®¸nh gi¸ dù ¸n...

Bíc 6. ChuÈn bÞ b¸o ço. Sau khi çc tµi liÖu ®îc tæng hîp, ph©n

tÝch nhãm ®¸nh gi¸ cÇn viÕt thµnh mét b¶n b¸o ç. B¸o ço nªu râ

nh÷ng kÕt luËn, kiÕn nghÞ cña nhãm. §ång thêi, b¸o ço dµnh cho

mét trang nhÊt ®Þnh tr×nh bµy ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh ®¸nh gi¸

vµ nÕu cã thÓ, tr×nh bµy nh÷ng khã kh¨n n¶y sinh vµ çch kh¾c

phôc cña nhãm.

140

Bíc 7. Söa ch÷a, viÕt b¸o ço cuèi cïng vµ nép s¶n phÈm. B¸o ço

®îc ®Ö tr×nh cho çc bªn liªn quan nh nhµ tµi trî , ban qu¶n lý dù

¸n, ®¹i diÖn nh÷ng ngêi hëng lîi, ®¹i diÖn c¬ quan chÝnh phñ ®Ó

xin ý kiÕn. Cã thÓ tæ chøc mét héi nghÞ ®Ó th¶o luËn. ý kiÕn

®¸nh gi¸, nhËn xÐt b¸o ço cña çc bªn tham gia. Sau ®ã, nhãm

®¸nh gi¸ dù ¸n tiÕn hµnh söa ch÷a, bæ sung, viÕt b¸o ço cuèi

cïng vµ giao nép s¶n phÈm.

141

bai giang lap va quan tri du an

Education