Balon Mundo a Patalosna

KristianonGriegon Kasulatan

SA

YD

AL

IND

IAD

AG

EW

NE

NJ

ES

US

FE

NIC

IA

GA

LIL

EA

AB

ILIN

IA

ITUR

EA

TRAC

ONIT

E

Sido

n

Tiro

Tole

mai

da

Sefo

ris

Can

a

Ces

area

Cor

azin

Cap

ernau

m

Mag

adan

Tib

eria

s

Naz

aret

Nai

n

Esc

itop

olis

Salim

Pella

Dam

asco

Raf

ana

Dio

nC

anat

a

Pala

ndey

naH

erm

on

Ces

area

Filip

os

Gam

ala

Bet

said

a

Hip

po(s

) Abi

la?

Gad

ara

Bet

ania

?(b

iek

na

Jord

an)

Dayatn

aMedit

eraneo

(Baleg

aDaya

t)

Day

atna

Gal

ilea

CAP

O

L

I

S

Sar

aySy

ud

adn

aD

ecap

oli

s

Sar

ayM

anu

nan

Dal

an

Kas

laka

na

Dad

alan

ened

Bae

tan

na

Gal

ilea

tan

Jeru

sale

m

San

aney

nin

Dad

alan

ened

Bae

tan

na

Gal

ilea

tan

Jeru

sale

m,

On

dal

aned

Per

ea

bi7-PN

DE

SAM

AR

IA

P ER E

AJU

DE

A

IDU

ME

A

AR

AB

IA

Antipat

ris

Joppe

Ari

mat

ea

Lid

a

Em

aus

Gaz

a

Enon

Sam

aria

Pala

ndey

naE

bal

Sica

rPa

land

eyna

Ger

izim

Bob

onnen

Jaco

b

Efr

aim Jeri

co

Bet

fage

Jeru

sale

mB

etan

ia

Bet

lehem

Her

odi

o

Heb

ron

KALAWAKANN

AJUDA

Mas

ada

Bee

r-se

ba

Ger

asa

Filad

elfi

a

IlognaJordan

Day

atna

Asi

n(I

nat

eya

Day

at)

AM

IAN

EN 0

mily

a20

0ki

lom

etro

20

Balon Mundo a Patalosna

KristianonGriegon Kasulatan

BALET WALAY BALON KATAWENAN TAN BALON DALIN YA

AALAGAREN TAYO UNONG ED SIPAN TO, TAN DIAD

SARAYA ET MANAYAM SO INKATUNONG.

2 Pedro 3:13.

2009WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY

OF PENNSYLVANIABalon Mundo a Patalos na Kristianon

Griegon KasulatanSARAY MANANGIPALAPAG

WATCHTOWER BIBLE AND TRACT SOCIETYOF NEW YORK, INC.

Brooklyn, New York, U.S.A.Say kompleton edisyon na Balon Mundo a Patalos et nipalapag ed Afrikaans,

Albanian, Arabic, Armenian, Bulgarian, Cebuano, Chichewa, Chinese (Pinasimpli),Chinese (Tradisyonal), Cibemba, Croatian, Czech, Danish, Dutch, Efik, English(wala met ed Braille), Finnish, French, Georgian, German, Greek, Hungarian,

Igbo, Iloko, Indonesian, Italian, Japanese, Kinyarwanda, Kirghiz, Kirundi, Korean,Lingala, Macedonian, Malagasy, Maltese, Norwegian, Ossetian, Polish, Portuguese

(wala met ed Braille), Romanian, Russian, Samoan, Sepedi, Serbian, Serbian(Roman), Sesotho, Shona, Sinhala, Slovak, Slovenian, Spanish (wala met ed

Braille), Sranantongo, Swahili, Swedish, Tagalog, Tsonga, Tswana,Turkish, Twi (Akuapem), Twi (Asante), Xhosa, Yoruba, tan Zulu

(Nipalapag met so kabiangan na saya ed American Sign Language [diadDVD], Amharic, Azerbaijani, Azerbaijani [Cyrillic], Brazilian Sign Language

[diad DVD], Cambodian, Chitonga, Chitumbuka, Colombian Sign Language [diadDVD], Estonian, Ewe, Fijian, Guarani, Gun, Haitian Creole, Hebrew, Hiligaynon,Hindi, Hiri Motu, Italian Braille, Italian Sign Language [diad DVD], Kannada,

Kazakh, Kikaonde, Kiluba, Kiribati, Kongo, Korean Sign Language [diad DVD],Latvian, Lithuanian, Luganda, Luvale, Malayalam, Maya, Mexican Sign Language

[diad DVD], Myanmar, Nepali, Otetela, Pangasinan, Papiamento [Curacao],Punjabi, Russian Sign Language [diad DVD], Sango, Silozi, Solomon IslandsPidgin, Swati, Tamil, Tatar, Thai, Tigrinya, Tok Pisin, Tongan, Tshiluba,

Tuvaluan, Ukrainian, Uzbek, Venda, Vietnamese, tan Waray-Waray)

Bilang na Niimprinta ed Amin ya Edisyon naBalon Mundo a Patalos:

201,324,734 a kopya2009 ya Imprinta

Sayan publikasyon et ag-ilalako. Itatarya iya bilang kabianganna sankamundoan a kimey na panagbangat ed Biblia

na Saray Tasi nen Jehova.

New World Translation of the Christian Greek ScripturesPangasinan (bi7-PN)

Made in JapanGinawa ed Japan

DIAD impangipuyan na espiritu na Dios, say MasantonKasulatan et insulat ed Hebreo, Aramaiko, tan Griego.Ingen ta, kinaukolan ya ipatalos so Kasulatan diad dakel alenguahe pian nagunggonaan ed Salita na Dios iray totooed amin a nasyones. (Mateo 24:14) Say duamplo tan pitoa libro manlapud Mateo anggad Apocalipsis et tatawagen aKristianon Griegon Kasulatan lapud say orihinal a teks-to na saratan et insulat na saray Kristianon managsulatnen inmunan siglo C.E. diad lenguahen Griego.

Say Balon Mundo a Patalos na Kristianon Griegon Kasu-latan et primeron nipaway ed Ingles nen 1950. Say manunanangibasiyan ed satan et diad kabkabat a Griegon teksto nenWestcott tan Hort, a mitukoyan ed sankadaanan iran Grie-gon manuskrito. Anggad posible et impatalos diad BalonMundo a Patalos no anto so walad Griegon teksto. SayanPangasinan a bersion et imbase ed Ingles ya edisyon, tanginawa so anggaay nayarian pian ipatalos met ed Pangasi-nan no antoy walad Griegon teksto.

Say nikadkaduman ngaran na Dios, a Jehova, et pinmat-nag ed 237 a danay diad manunan kabiangan na teksto naBalon Mundo a Patalos na Kristianon Griegon Kasulatan.Naromog so rason parad saya diad Apendise 1 na sayanedisyon tan wala met iray nanengneng a litrato. Lapud im-portante a napasanto so ngaran na Dios tan nakaukolan yaontawag so amin a totoo ed satan a ngaran pian nilaban ira,impawil na sayan patalos so ngaran a Jehova diad mane-peg a pasen na satan diad Masanton Kasulatan.Mateo 6:9;Roma 10:13.

Say tawag a Balon Mundo a Patalos et imbase ed sipanna Dios a matunong a balon mundo a pakagunggonaan naamin a totoo. (2 Pedro 3:13) Saray managpatalos, a manga-aro ed Dios ya Autor na sayan Masanton Kasulatan, etipapasen da a walay ambelat a responsabilidad da ed Diosya ipasabi ed suston paraan anggad posible iray kanonotanto tan saray sinalita to. Ipipikasi mi a sayan patalos et ma-katulong komon na baleg ed saray masimoon a manbabasaa magunaet a nawalaan na suston pikakabat ed katuaan.1 Timoteo 2:4.

INTRODUKSION

5

SARAY NGARAN TAN PANTUTUMBOKANNA SARAY LIBRO

na Kristianon Griegon Kasulatan

LIBRO PINATIKEY PAHINAA NGARAN

Mateo Mat 7

Marcos Mar 63

Lucas Luc 98

Juan Jn 159

Gawa Gaw 204

Roma Rom 265

1 Corinto 1Co 290

2 Corinto 2Co 314

Galacia Gal 330

Efeso Efe 338

Filipos Fil 346

Colosas Col 352

1 Tesalonica 1Te 358

2 Tesalonica 2Te 363

LIBRO PINATIKEY PAHINAA NGARAN

1 Timoteo 1Ti 366

2 Timoteo 2Ti 373

Tito Tit 378

Filemon Flm 381

Hebreos Heb 382

Santiago San 401

1 Pedro 1Pe 407

2 Pedro 2Pe 414

1 Juan 1Jn 418

2 Juan 2Jn 425

3 Juan 3Jn 426

Judas Jud 427

Apocalipsis Apo 429

SARAY PAULO ED TAGEY TAN SARAYPAIMANO ED LEKSAB

Saray paulo ed tagey et walad sankatageyan a parte na saraypahina na sayan patalos. Saray impormasyon ditan et makatulongpian naanap a tampol iray salaysay na Biblia.

Saray paimano ed leksab a walad arum iran pahina so ma-ngipanengneng ed literal a patalos, antikey iran eksplinasyonnipaakar ed teksto, saray posiblin isandi a patalos, odino iton-ton da iray managbasa ed kaaruman nin impormasyon a waladApendise.

6

1 Say libro a mangisasalaysayed bilay nen Jesu-Kristo, yaanak nen David, ya anak nenAbraham:

2 Si Abraham so ama nenIsaac;

si Isaac so ama nen Jacob;si Jacob so ama nen Judatan saray agagi to;

3 si Juda so ama nen Perez tanZera diad panamegley nenTamar;

si Perez so ama nen Hezron;si Hezron so ama nen Ram;

4 si Ram so ama nen Amina-dab;

si Aminadab so ama nen Na-ason;

si Naason so ama nen Sal-mon;

5 si Salmon so ama nen Boazdiad panamegley nen Ra-hab;

si Boaz so ama nen Obed diadpanamegley nen Rut;

si Obed so ama nen Jesse;6 si Jesse so ama nen David ya

ari.Si David so ama nen So-lomon diad panamegley naasawa nen Urias;

7 si Solomon so ama nen Reho-boam;

si Rehoboam so ama nenAbias;

si Abias so ama nen Asa;8 si Asa so ama nen Jehosafat;

Mat 1:1 Odino, say linya na kapoliannen Jesu-Kristo.

si Jehosafat so ama nen Jeho-ram;

si Jehoram so ama nen Uzias;9 si Uzias so ama nen Jotam;

si Jotam so ama nen Ahaz;si Ahaz so ama nen Hezekias;

10 si Hezekias so ama nen Ma-nases;

si Manases so ama nenAmon;

si Amon so ama nen Josias;11 si Josias so ama nen Jeconias

tan saray agagi to diad pa-naon a nibantak ed Babilo-nia iray Judio.

12 Diad Babilonia, si Jeconiasso ama nen Sealtiel;

si Sealtiel so ama nen Zoro-babel;

13 si Zorobabel so ama nenAbiud;

si Abiud so ama nen Eliakim;si Eliakim so ama nen Azor;

14 si Azor so ama nen Zadok;si Zadok so ama nen Aquim;si Aquim so ama nen Eliud;

15 si Eliud so ama nen Eleazar;si Eleazar so ama nen Matan;si Matan so ama nen Jacob;

16 si Jacob so ama nen Jose yaasawa nen Maria, ya angiya-nak ed si Jesus a tatawagena Kristo.

17 Sirin, amin a kailalakanmanlapud si Abraham anggad siDavid et labin-apat a kailalakan,tan manlapud si David anggadsanen nibantak ed Babilonia irayJudio et labin-apat a kailalakan,tan manlapud inkibantak da ed

UNONG ED SI

MATEO

7

Babilonia anggad say Kristo etlabin-apat a kailalakan.

18 Balet onia so inkianak nenJesu-Kristo. Sanen si Maria yaina to et akisipanan lan miasa-wa ed si Jose, sikatoy nanlukondiad panamegley na masantonespiritu sakbay iran mankasa-key. 19 Ingen, lapud matunongsi Jose ya asawa to tan agto la-bay a niiyan si Maria ed kababa-ingan, ninonot ton idiborsyo yaanggapoy makaamta. 20 Baletkayari ton ninodnonot irayanbengatla, nia! nampanengnenged sikato so sakey ya anghelnen Jehova diad sakey a kugip,a kuan to: Jose, anak nen Da-vid, agka natatakot a mangisem-pet ed asawam a si Maria, ta si-katoy nanlukon diad panamegleyna masanton espiritu. 21 Sika-toy mangiyanak na sakey a laki,tan say ingaran mo ed sikato etJesus, ta sikatoy mangilaban edtotoo to ed saray kasalanan da.22 Agawa irayan amin pian na-sumpal so sinalita nen Jehovadiad panamegley na propeta to,a kuan to: 23 Nia! Say bir-hen so manlukon tan mangiya-nak na sakey a laki, tan say inga-ran da ed sikato et Emmanuel, asay kabaliksan to no ipatalos et,Walad Sikatayo So Dios.

24 Insan binmangon si Josetan ginawa to so ingganggan edsikato na anghel nen Jehova, taninsempet toy asawa to. 25 Ba-let sikatoy agto inakdolan ang-gad sikatoy angiyanak na sakey alaki, tan say inngaran to ed ugawet Jesus.

Mat 1:19 Unong ed kustombre na sarayJudio, say sakey a lakin akisipanan a pi-asawaan et tatawagen lan asawa.

2 Kayari inkianak nen Jesused Betlehem na Judea diadpanaon nen Herodes ya ari,nia! walaray astrologo a nanlapued bukig a linma ed Jerusalem,2 ya inkuan da: Iner so kawa-laan na samay nianak ya ari nasaray Judio? Ta anengneng miso bitewen to sanen wala kamied bukig, kanian linma kami diapian sikatoy igalang mi. 3 Sa-nen nadngel iya nen Arin Hero-des, sikatoy agonigon ontan metna amin a kaiba to ed Jerusalem;4 tan sanen tinipon to so amina manunan saserdote tan eskri-ba na saray totoo, tinepetan tora no iner so pangiyanakan edKristo. 5 Inkuan da ed sikato:Diad Betlehem na Judea, lapudoniay nisulat ed panamegley napropeta, 6 Tan sika, O Betle-hem ed dalin na Juda, aliwa kansankamelagan a syudad ed limogna saray manag-uley ed Juda, tadiad sika so pawayan na sakey amanuley, a manpastol ed totookya Israel.

7 Insan masekreton impata-wag nen Herodes iray astrologotan sineguro ton maong ed sika-ra no kapigan pinmatnag so bite-wen, 8 tan, sanen ibaki to la raed Betlehem, inkuan to: La kayotan seetan yon anapen so ugaw,tan sano aromog yo la, ipakabatyo ed siak ta pian onla ak met amangigalang ed sikato. 9 Ka-yari ran nadngel so ari, binmuatla ra, tan nia! samay bitewen yaanengneng da sanen wala ra ed

Mat 2:1 Salanti, Herodes a Makapan-yari. 4 Say datin tutukoyen na saya etsakey a managkopya na Kasulatan, ba-let diad panaon nen Jesus et sakey a toonmarunong ed Ganggan tan managbangated satan.

MATEO 1:182:9 Nianak si Jesus. Saray astrologo 8

bukig et walad unaan da, ang-gad tinmunda itan diad petek nakawalaan na ugaw. 10 Nanliketiran maong diad impakaneng-neng da ed bitewen. 11 Kaloobda ed abung et anengneng da sougaw a kaiba nen Maria ya ina to,tan dinmakmomo ira pian ma-ngigalang ed sikato. Nilukasanda met iray kayamanan da tan si-katoy niregaloan day balitok tanolibano tan mira. 12 Balet,lapud pinasakbayan ira na Diosdiad sakey a kugip ya agla ra om-papawil ed si Herodes, sinmem-pet la ra ed bansa ra a sananeyso dinalan da.

13 Kasipot da, nia! nampa-nengneng so anghel nen Jehovaed si Jose diad sakey a kugip,a kuan to: Bangon ka, awit moso ugaw tan say ina to tan batikkayo ed Ehipto, tan mansiansiakayo diman tan alagar moy iba-gak ed sika, ta say ugaw et ma-gano lan anapen nen Herodespian pateyen to. 14 Kaniandiad saman a labi et sikatoy bin-mangon tan inawit toy ugaw tansay ina to tan linma ra ed Ehip-to, 15 tan sikatoy nanayam di-man angga ed impatey nen He-rodes pian nasumpal so sinalitanen Jehova diad panamegley napropeta to, a kuan to: Tinawagko so anako manlapud Ehipto.

16 Et sanen akabatan nen He-rodes a sikatoy asiliban na sa-ray astrologo, agaylay pasnok to,kanian sikatoy angibaki na totoopian ipapatey so amin ya ugu-gaw a lalaki ed Betlehem tandiad amin a distrito na sa-

Mat 2:11 Sakey a mabmablin insenso yaambalbalingit no napopoolan. Saya etamputi tan singa yaket na kiew a rubber.11 Ambalbalingit a pulbos.

tan, saramay mantaon na dua-ra a paleksab, lapud aseguro tola nensaman ed saray astrologono kapigan so impakanengnengda ed samay bitewen. 17 Ka-nian asumpal imay sinalita diadpanamegley nen propetan Jere-mias, a kuan to: 18 Nadngelso sakey a boses ed Rama, pan-nangis tan panugaog. Si Raqueliman a nanangisan to iray ana-nak to, tan agto labay so paligli-wa, lapud naandi la ra.

19 Sanen inatey lay Herodes,nia! nampanengneng so anghelnen Jehova ed si Jose diad sa-key a kugip diman ed Ehip-to 20 tan inkuan to: Bangonka, awit mo so ugaw tan say inato tan la kayo ed dalin na Israel,lapud inatey la iramay malabaya mamatey ed ugaw. 21 Ka-nian sikatoy binmangon tan ina-wit to so ugaw tan say ina toinsan linma ra ed dalin na Isra-el. 22 Balet sanen nadngelan toa say manuuley lan ari ed Judeaet si Arquelao ya anak nen Hero-des, sikatoy tinmakot ya onla di-man. Sakey ni, lapud sikatoy pi-nasakbayan la na Dios ed sakey akugip, sikatoy linma ed teritoryana Galilea, 23 tan nanayam edsakey a syudad a tinawag a Na-zaret, ta pian nasumpal imay si-nalita diad panamegley na saraypropeta: Sikatoy natawag a Na-zareno.

3 Diad saraman ya agew et sin-mabi si Juan a Bautista tannampulong diad kalawakan naJudea, 2 ya ibabaga to: Mag-babawi kayo, ta asingsingger la

Mat 2:20 Literal, manaanap ed kamarer-wa. 3:1 Odino, say Manangipalgep; sayManangipalseb.

9 Ugugaw a lalaki, impapatey. Nampulong si Juan MATEO 2:103:2

so panarian na katawenan.3 Diad tua et sikato imay sina-lita diad panamegley nen prope-tan Isaias, a kuan to: Dengelkayo! Wala so onkekelyaw diadkalawakan, Sikayoran totoo,iparaan yo so dalanen nen Jeho-va! Gawa yon maptek iray bas-bas to. 4 Sayan Juan et aka-sulong na kawes a gawa ed bagoykamelyo tan akabalkes na ka-tat, tan say kakanen to et durontan dilo ed takel. 5 Insan lin-ma ed sikato iray totoo ed Jeru-salem tan ed interon Judea taned amin a pasen ed kaliberliberna Jordan, 6 tan binautismoanto ra diad Ilog Jordan, ya impa-patua da iray kasalanan da.

7 Sanen anengneng to yaamayamay ed saray Fariseo tanSaduceo so onaasingger edpambabautismoan to, inkuan toed sikara: Sikayoran poli na sa-ray uleg, siopay angibaga ed si-kayo a nibatikan yoy onsabin sa-nok? 8 Kanian ipanengneng yosirin ed saray gawa yo a mag-babawi kayo, 9 tan agyo ne-peg ya ibaga ed inkasikayon dili,Si Abraham so ama mi. Taibagak ed sikayo a nayarianna Dios so mamawala na ana-nak parad si Abraham manla-pud sarayan bato. 10 Say wa-say et wala la ed sengeg na saraykiew. Balang kiew sirin ya ag-manbubunga na maong et ne-peg a batangen tan ibantak edapoy. 11 Siak et bautismoan takayo ed danum lapud panagba-

Mat 3:7 Sakey a kabkabat a sekta na re-lihyon a Judaismo a nipaakar ed inkasa-serdote, ya ag-ira manisia ed kioli odinoed saray anghel. 8 Literal, mamawalana bunga a makana ed panagbabawi.

bawi yo, balet samay onsabin ka-tumbokan ko et mas mabiskegnen siak, ya agak anggan maka-nepegan a mangekal ed sandal-yas to. Sikato so manbautismoed sikayo ed masanton espiritutan ed apoy. 12 Sankabembe-nan to lay pala a panagtaep to,tan linisan ton maong so panag-ilikan to, tan tiponen toy trigo toed kamalir, balet ta poolan toytaep diad agnaerep ya apoy.

13 Insan manlapud Galilea,linma si Jesus ed Jordan pianmanpabautismo ed si Juan.14 Balet ta sikatoy sinalin am-peren nen Juan, a kuan to: Akinet sikay linma ed siak anta siakkomon so nakaukolan a man-pabautismo ed sika? 15 Inme-bat si Jesus ed sikato, a kuan to:Onabuloy ka ed sayan bekta, tamanepeg a sumpalen ta so amina matunong ed onian paraan.Diad saman et sikatoy agto lainamper. 16 Sanen abautismo-an lay Jesus, sikatoy sinmakbitlan tampol; tan nia! alukasan sokatawenan, tan anengneng to soespiritu na Dios a singa malapa-ti ya ondadapo ed sikato. 17 Etnia! Wala met so sakey a bosesmanlapud katawenan ya angi-kuan: Saya so Anako, say inad-arok, ya inabobonan ko.

4 Insan si Jesus et inyakarna espiritu diad kalawakan,tan sikatoy tinukso na Diablo.2 Kayari ton nanayunal ed apa-taplon agew tan apataplon labi,alikna toy eras. 3 Tan sika-toy inasinggeran na Managtuk-so, ya inkuan to: No sakey kananak na Dios, ibagam ed sarayanbato a magmaliw iran tinapay.

MATEO 3:34:3 Abautismoan si Jesus. Tinukso na Diablo 10

4 Balet sikatoy inmebat: Wa-lan nisulat, Aliwan tinapay labatso pambilay na too, noagta sayamin a salitan manlalapud sanginen Jehova.

5 Insan sikatoy inyakar naDiablo ed masanton syudad, tanpinaalagey to ed toktok na pa-dir na templo 6 tan inkuan toed sikato: No sakey kan anakna Dios, taboy ka, ta walan ni-sulat, Iganggan to iray anghel topian sampaten da ka, ta pian ag-balot onkena so salim ed bato. 7 Inkuan nen Jesus ed sikato:Nisulat met, Agmo nepeg a su-boken si Jehova a Dios mo.

8 Sikatoy inyakar met naDiablo ed atagtagey a palandey,tan impanengneng to ed sika-to so amin a panarian na mun-do tan say karakpan na saratan,9 tan inkuan to ed sikato: Sara-yan amin a bengatla et iter ko edsika no ondakmomo ka tan man-dayew ka ed siak a maminsan.10 Et inkuan nen Jesus ed sika-to: Arawi ka, Satanas! Ta walannisulat, Si Jehova a Dios mo sonepeg mon dayewen, tan sikatolabat so nepeg mon panlingko-ran. 11 Insan sikatoy tinay-nan na Diablo, tan nia! sinmabiiray anghel tan sikatoy nilingko-ran da.

12 Natan sanen nadngelan toa narel si Juan, sikatoy amaaraped Galilea. 13 Niarum ni, diadintaynan to ed Nazaret, sikatoyakasabi ed Capernaum tan na-nayam diman, diad gilig na da-yat ed saray distrito na Zebulontan Neftali, 14 ta pian nasum-

Mat 4:10 Odino, pangiyapayan na sag-radon panaglingkor.

pal imay sinalita ed panamegleynen propeta Isaias, a kuan to:15 O dalin na Zebulon tan dalinna Neftali, diad dalan a mama-arap ed dayat, diad biek na Jor-dan, say Galilea na saray nasyon!16 saray totoon walad kabilu-ngetan so akanengneng na balega liwawa, tan sinminag so liwawaed saramay walad dalin na ani-no na patey. 17 Manlapu la edsaman et ginapoan nen Jesus somanpulong, ya ibabaga to: Mag-babawi kayo, sikayoran totoo, taasingsingger la so panarian nakatawenan.

18 Sanen sikatoy manaakar edgilig na dayat na Galilea, aneng-neng to so sanagi, si Simon a ta-tawagen a Pedro tan si Andresya agi to, a mangipepelag naiket ed dayat, lapud sumisigayira. 19 Tan inkuan to ed sikara:Tumbok kayo ed siak, tan ga-waen ta kayon sumisigay na to-too. 20 Et tampol a tinaynanda iray iket tan tinmumbok iraed sikato. 21 Sanen intuloy toypanaakar to, anengneng toy sa-nagin Santiago tan Juan, a wa-lad baloto a kaiba ray ama ransi Zebedeo, ya aapigeren da irayiket da, tan tinawag to ra. 22 Ettampol a tinaynan da so balototan say ama ra, tan tinmumbokira ed sikato.

23 Insan niliber to so interonGalilea, a nambabangat ed saraysinagoga ra tan impupulong toso maong a balita na panariantan pinapaabig to so amin a kla-se na sakit tan amin a klase na

Mat 4:23 Sakey a pasen a pantitiponanna saray Judio pian manpikasi tan man-basa ira na Kasulatan.

11 Inerel si Juan. Nambangat si Jesus MATEO 4:4-23

beblay na totoo. 24 Tan kin-mayat ed interon Sirya so balitanipaakar ed sikato; tan inyaakarda ed sikato so amin a manli-likna na irap, a nagogonigon ednanduruman sakit tan ot-ot, sa-ray aselepan na demonyo tan sa-ray dumurulot tan saray parali-tiko, tan sikaray pinaabig to.25 Lapud saya, sikatoy tinum-bok na dakel a totoo a nanlala-pud Galilea tan Decapolis tanJerusalem tan Judea tan dia edbiek na Jordan.

5 Sanen anengneng to iray to-too, sikatoy tinmatdang edpalandey; tan kayurong to et si-katoy dinago na saray disipuloto; 2 tan sikatoy nansalita tanbinangatan to ra, a kuan to:

3 Maliket iramay manonot edespiritual a pankaukolan da, takayarian da so panarian na kata-wenan.

4 Maliket iramay maneer-men, ta naligliwa ira.

5 Maliket iray mauyamo, tatawiren da so dalin.

6 Maliket iramay naeerasantan napepegaan parad inkatu-nong, ta napenek ira.

7 Maliket iray mapangasi, tanakasian ira.

8 Maliket iramay malinis sopuso ra, ta nanengneng da soDios.

9 Maliket iray mareen, tanatawag ira ya ananak na Dios.

10 Maliket iramay napapa-segsegang nisengeg ed inkatu-nong, ta kayarian da so panarianna katawenan.

Mat 4:25 Odino, say samploran syu-dad. 5:9 Literal, managpareen.

11 Maliket kayo sano balba-lawen tan papasegsegangen ka-yo na totoo tan papalsaan dakayo na amin a klase na mau-ges a bengatla nisengeg ed siak.12 Manliket kayo tan onluksokayo ed gayaga, ta baleg so tu-mang yo ed katawenan, lapudontan met so impamasegsegangda ed saray propeta ya akadkau-na nen sikayo.

13 Sikayo so asin na dalin;balet no tinmabang la itan, pa-non itan a magmaliw a maasinlamet? Anggapo lay pangusaraned satan noagta ibantak la ed pa-way pian gatin-gatinan na totoo.

14 Sikayo so liwawa na mun-do. Agniyamot so sakey a syu-dad sano walad toktok na palan-dey. 15 Sano selselan na totooso lamparaan, agda itan iyan eddalem na baskit, noagta diad pa-nangipatoonan pian nasilewanso amin a walad loob na abung.16 Pasindag yo met sirin so liwa-wa yo ed saray totoo, pian na-nengneng da so maabig irangawa yo tan igloria ra so Ama yonwalad tawen.

17 Agyo iisipen a linma ak diapian deralen so Ganggan odinosulsulat na saray Propeta. Lin-ma ak dia pian manumpal, ali-wan maneral, 18 lapud ibagaked sikayo a mas mainomaynin naandi so tawen tan dalinnen say agpakasumpal na ang-gan sankamelagan a letra odi-no melag a kabiangan na sakeya letra na Ganggan. 19 Kanian,siopaman ya onsumlang ed sa-key ed sarayan angkekelag aganggan tan ibangat to so katoo-an a manumlang met ed sara-

MATEO 4:245:19 Siameran liket. Sermon ed Palandey 12

tan, sikatoy agmanepeg ya on-loob ed panarian na katawe-nan. Balet siopaman a mangga-wa tan mangibangat ed saratan,sikatoy manepeg ya onloob edpanarian na katawenan. 20 La-pud ibagak ed sikayo ya agkayonbalot makaloob ed panarian nakatawenan no agnadaeg na inka-tunong yo so inkatunong na sa-ray eskriba tan Fariseo.

21 Nadngelan yo a nikuan edsaray totoo nensaman ya, Agkamamapatey, ingen siopaman amamatey et walaan na eebataned korte na hustisya. 22 Balet,ibagak ed sikayo a balang sakeya maneem-em na sanok ed agito et walaan na eebatan ed kortena hustisya, bangbalet siopamana manmudmora ed agi to pana-megley na mabanbanday iran sa-lita et walaan na eebatan edSankatageyan a Korte, bangtasiopaman a mangibaga na, Sikaya andi-kakanaan ya ambagel! etmakanepegan ed manliob a Ge-henna.

23 Kanian no mangiyaapayka ed altar tan anonotan monsay agim et walay babaronganto ed sika, 24 itilak mo so apaymo ed arap na altar tan anap moso agim; mikareenan ka ni ed si-kato, insan kapawil mo, iter moso apay mo.

25 Miaregloan kan tampol edsamay mangidedemanda ed sika

Mat 5:19 Literal, natawag a kamel-melagan ed panarian na katawenan.19 Literal, natawag a baleg ed pa-narian na katawenan. 22 Salanti, saySanhedrin na saray Judio. 22 Say pa-sen ed paway na Jerusalem a pampo-poolan na saray basura. Nengnengen soApendise 9.

legan a kabansag mon mamapa-arap ed korte, agla pigan agto kala iyawat ed huis tan say huis etagto ka iyawat ed bantay na kor-te pian agka napriso. 26 Iba-gak ed sika so tua, Segseguradonagka makapaway ditan ya ang-gad agmo nabayaran so sankau-noran a sinsilyo.

27 Nadngelan yo a nikuan,Agka mikakalugoran. 28 Ba-let ibagak ed sikayo a siopamana naynay ya onlilinggis ed sakey abii tekep na pampilpilalek ed si-kato et akikalugoran la ed sika-to dia ed puso to. 29 Natan, nosay kawanan a matam so senge-gan na pankakasalanan mo, su-kit mo itan tan ibantak mo. Tamagmaong ni a naandi so sakey akabiangan na laman mo nen saynibuntok so interon laman moed Gehenna. 30 Ontan met, nosay kawanan a limam so senge-gan na pankakasalanan mo, pu-tot mo itan tan ibantak mo. Tamagmaong ni a naandi so sakey akabiangan na laman mo nen saynibantak so interon laman mo edGehenna.

31 Niarum ni, nikuan a, Sio-paman a lakin mangidiborsyo edasawa to, ikdan to so asawa to nakasulatan ed diborsyo. 32 Ba-let ibagak ed sikayo a siopa-man a lakin mangidiborsyo edasawa to, ya aliwan makasengeged pilalawanan, ipepeligro to so

Mat 5:26 Literal, quadrans, sakey asinsilyon melmelag so balor to. 27 Saykabaliksan na saya et seksual a pire-relasyon na sakey a too ed agto asawa.29 Literal, pakatiroran mo. 30 Lite-ral, pakatiroran mo. 32 Sayan salitaet manutukoy ed amin a klase na agma-nepeg a seksual a relasyon. Nengnengenso Apendise 4.

13 Pikakalugoran. Diborsyo MATEO 5:20-32

asawa to a makapikalugoran, tansiopaman a mangasawa ed sayanbii ya indiborsyo et mankasala-nan na pikakalugoran.

33 Nadngelan yo met ya im-baga ed saray totoo nensa-man ya, Agka mangisisipan noagmo lanlamang sumpalen, no-agta nepeg mon tooren iray si-pan mo ed si Jehova. 34 Ba-let ibagak ed sikayo: Agkan balotmangisisipan balanglan diad ta-wen, ta satan so trono na Dios;35 odino diad dalin, ta satan sotoonan na sali to; odino diadJerusalem, ta satan so syudadna makapanyarin Ari. 36 Odi-no agka met mangisisipan diadulom lapud agmo napaputi odinonapareket so sakey a buek.37 Komon ta say imbaga yon Onet On, tan say Andi yo et Andi; la-pud say onsulok ed saraya etnanlapud samay sakey a mauges.

38 Nadngelan yo a nikuan,Mata ed mata, ngipen ed ngi-pen. 39 Ingen, ibagak ed sika-yo, Agka ombabawi no sinakitanka na toon mauges, imbes siopa-man a manampal ed kawanan yaaping mo, iyarap mo met ed si-kato so kawigi. 40 Tan no walaso too a mangawit ed sika diadkorte tan alaen to so lalatopan akawes mo, paulyanan mo met lanalaen to so ilalatop a kawes mo.41 Tan no say sakey a walad au-toridad et piliten to kan man-serbi ed sikato ed sakey a milya,mila ka ed sikato ed duaran mil-ya. 42 Ikdan mo so onkekerewed sika, tan pautang mo ya ang-gapoy tubo imay miuutang edsika.

Mat 5:33 Odino, mansasamba.

43 Nadngelan yo a nikuan,Arom so kaparam a too tan bu-sol mo so kabusol mo. 44 Ba-let, ibagak ed sikayo: Itultuloyyon aroen iray kabusol yo tan ipi-kasi iramay mamapasegseganged sikayo, 45 ta pian napanek-nekan yo a sikayo iray ananak naAma yon walad tawen, lapud pa-pasinagen to so agew to ed saraymauges tan maong a totoo tanpapepelagen to so uran ed sa-ray matunong tan agmatunong.46 No saramay mangaaro labated sikayo so aaroen yo, anto sotumang yo? Agta ontan met sogagawaen na saray managsingilna buis? 47 Tan no saray aga-gi yo labat so ibabano yo, walata so nikadkaduman gagawaenyo? Agta ontan met so gagawa-en na saray totoo na nasyones?48 Magmaliw kayo met ya ayad-yari, unong a say Ama yon waladtawen et ayadyari.

6 Manalwar kayo ya agyo ipa-pangta ed totoo so pangga-gawa yoy inkatunong; ta no andiet anggapo so tumang yo ed Amayo a walad tawen. 2 Kaniansano onla kan mangiter na rega-lo lapud panangasi, agka mama-paknol na trumpeta ed arap mo,a singa gagawaen na saray man-simpisimpitan diad saray sina-goga tan diad saray dalan, ta pianirayew ira na totoo. Tua kuan koed sikayo, Inawat da lan amin sotumang da. 3 Balet sika, sanomangiter ka na regalo lapud pa-nangasi, agmo ipapaamta ed ka-wigin limam so gagawaen nakawanan mo, 4 pian saray re-galom lapud panangasi et mag-maliw a maamot; tan diad ontan

MATEO 5:336:4 Panagsipan. Aroen so kakabusol 14

et tumangan ka na Amam ya on-nenengneng diad maamot.

5 Ontan met, sano manpika-si kayo, agyo aaligen iray man-simpisimpitan, lapud labalabayda so manpikasin akaalagey diadsaray sinagoga tan diad saray su-yok na malapar iran dalan piannanengneng ira na totoo. Tuakuan ko ed sikayo, Inawat da lanamin so tumang da. 6 Sika ba-let, sano manpikasi ka, loob kaed kuartom, tan kayarim ya ika-pot so puerta, manpikasi ka edAmam a walad amot. Diad on-tan et tumangan ka na Amamya onnenengneng diad maamot.7 Balet sano manpipikasi ka,agmo uulit-uliten ya ibaga irayapasakey a bengatla, a singa ga-gawaen na saray totoo na nasyo-nes, ta say abaloan da et nare-ngel ira no mangusar ira na dakela salita. 8 Kanian, agyo ra aali-gen, lapud amta na Dios ya Amayo iray bengatlan nakaukolan yosakbay kayo nin onkerew ed si-kato.

9 Onia sirin so nepeg a pam-pikasi yo:

Ama mi a walad tawen, na-pasanto komon so ngaran mo.10 Onsabi komon so panarianmo. Nagawa komon so linawam,a singa ed tawen, ontan metdiad dalin. 11 Iter mo ed sika-mi so kanen mi ed sayan agew,12 tan perdonam iray utang mi,no panon a pinerdona mi met irayakautang ed sikami. 13 Tanagmo kami aabuloyan a napelag

Mat 6:5 Saray malapar a karsada a pi-naawang ed saray pinagkasentron pasentan onkakanan plaza na saray syudad.11 Literal, tinapay.

ed tukso, noagta iliktar mo kamied samay sakey a mauges.

14 Ta no perdonaen yo iraytotoo ed saray impakalingo ra,perdonaen kayo met na Ama yoed tawen, 15 balet no agyo per-donaen iray totoo ed saray impa-kalingo ra, agmet perdonaen naAma yo iray impakalingo yo.

16 Sano manaayunal kayo,agyo la papaermenen iray lupayo a singa saray mansimpisim-pitan, ta papaaliwaen day neng-neng na lupa ra ta pian naneng-neng na totoo a manaayunal ira.Tua kuan ko ed sikayo, Ina-wat da lan amin so tumangda. 17 Balet sano manaayunalka, larakan moy ulom tan man-dilamos ka, 18 ta pian naneng-neng kan manaayunal na Amama walad amot, aliwan saray totoo,tan diad ontan et tumangan kana Amam ya onnenengneng diadmaamot.

19 Agkayo la mantitipon nasaray kayamanan diad dalin, awalaray bokbok tan lati a man-deral, tan walaray matakew yaonloob tan mantakew. 20 Im-bes, mantipon kayo na saray ka-yamanan ed tawen, ya anggapoiray bokbok tan lati a manderal,tan anggapo iray matakew ya on-loob tan mantakew. 21 Ta noiner so kawalaan na kayamananmo, diman met so kawalaan napusom.

22 Say lamparaan na lamanet say mata. Kanian, no saymatam et simpli, magmaliwa maliwawa so interon laman

Mat 6:16 Odino, agmamangan a piga-ran agew pian ipanengneng so maridiosya ermen tan panagbabawi. 22 Odino,niyapasakey; nisentro.

15 Pangaligan a pikakasi. Tuan kaykayamanan MATEO 6:5-22

mo, 23 balet no say matam etmauges, magmaliw ya ambilu-nget so interon laman mo. No sayliwawan walad sika et kabilunge-tan manaya, agaylay bilunget nasatan!

24 Anggapo so nayarin man-paaripen ed duaran katawan; tabalanglan busolen to imay sakeytan aroen to imay sananey, odi-no sikatoy mansiansia ed sakeytan mudmoraen to imay sananey.Agkayo nayarin manpaaripen edDios tan ed saray Kayamanan.

25 Nisengeg ed saya et ibagaked sikayo, Agkayo la mapagpa-ga ed bilay yo no antoy kanenyo odino inumen yo, odino ed sa-ray laman yo no antoy ikawes yo.Agta mas mabli ni so bilay nensay kanen tan mas mabli ni solaman nen say kawes? 26 Ima-no yo pan maong iray ontitik-yab a kamanokan, ta ag-ira man-tatanem na bukel odino manaaniodino mantitipon diad saray ka-malir, balet papakanen ira naAma yo ed tawen. Agta masmabli kayo ni nen say sikara?27 Siopa ed sikayo so makapa-ngarum na sankasiko ed dukeyna bilay to lapud pampapaga to?28 Ontan met, akin a pampapa-gaan yo so ikawes yo? Imanoyon maong iray lirio ed uma, nopanon so ibabaleg da, ta ag-iramansasagpot, odino manggaga-way ikawes da, 29 balet ibagaked sikayo ya anggan si Solo-mon, a sankayamanan lan too,so ag-akapankawes a singa sakeyed saraya. 30 Kanian, no kaka-wesan na Dios iray tanaman eduma, a wala natan insan nabuas

Mat 6:25 Literal, kamarerwa.

et ibuntok ed apoy, agta mas la-lon kawesan to kayo, sikayoranwalaan na melag a pananisia?31 Kanian agkayon balot man-papaga ya ibaga yon, Anto kasikanen mi? odino, Anto kasi inu-men mi? odino, Anto kasi isu-long mi? 32 Ta sarayan amin abengatla so panseseetan ya ana-pen na saray nasyon. Ta amta naAma yo ed tawen a nakaukolanyo irayan amin.

33 Itultuloy yo sirin ya ana-pen nin unona so panarian tansay inkatunong to, tan sarayanamin a bengatla so niarum ed si-kayo. 34 Kanian, agkayon ba-lot mapagpaga nipaakar edontumbok ya agew, ta say on-tumbok ya agew et nawalaan nasaray kapagaan ton dili. Mage-nap la parad kada agew so kaug-san ton dili.

7 Agkayo la manguukom tapian agkayo naukom, 2 tasikayo so ukomen unong ed pa-raan na panguukom yo, tan si-kayo so sukaten unong ed sukata panusukat yo. 3 Akin sirin etonnenengneng ka ed dutak a wa-lad mata na agim, balet ta agmoiimanoen so pagsen a walad mis-mon matam? 4 Odino panonmon nibaga ed agim ya, Ekalenko pa itay dutak ed matam, anta,nia! walay pagsen ed mismonmatam? 5 Mansimpisimpitan!Ekal mo nin unona so pagsened mismon matam, ta pian na-nengneng mon maong no panonmon ekalen so dutak ed mata naagim.

6 Agyo iiter ed saray aso soantokaman a masanto, tan agyoibubuntok ed saray baboy iray

MATEO 6:237:6 2 Katawan. Anapen ya unona so Panarian 16

perlas yo, ta pian agdan balotiratan gatin-gatinan tan sikayoypuliktaran tan bingkasen da.

7 Mantultuloy kayon onke-rew, tan naikdan kayo; mantul-tuloy kayon mananap, tan maka-romog kayo; mantultuloy kayonontoktok, tan nalukasan kayo.8 Ta balang sakey ya onkekerewet makaawat, tan balang sakeya manaanap et makaromog, tanbalang sakey ya ontotoktok etnalukasan. 9 On, siopan too edlimog yo a no onkekerew na tina-pay so anak to et ikdan toy bato?10 Odino, no sikatoy onkekerewna sira et ikdan toy uleg? 11 Si-rin, no sikayo et amta yoy mangi-ter na maong iran regalo ed sa-ray anak yo anggano maugeskayo, say Ama yon walad tawenet mas lalon mangiter na maongiran bengatla ed saramay onke-kerew ed sikato!

12 Sirin, amin a bengatlan la-bay yon gawaen na totoo ed sika-yo, ontan met so nepeg yon ga-waen ed sikara. Diad tua, saya sokabaliksan na Ganggan tan sul-sulat na saray Propeta.

13 Loob kayo ed mainget apuerta, lapud malapar tan ma-awang so dalan ya ompugta edkadederal, tan dakel so onloloobed satan, 14 bangta mainget sopuerta tan makisir so dalan yaompugta ed bilay, tan daiset somakakaromog ed satan.

15 Manalwar kayo ed saraypalson propeta ya oonla ed si-kayo a mankunkunwarin karne-ro, balet ta diad tua et sika-ray masisiban lobo. 16 Sikaraynabidbir yo diad saray bunga ra.Agta saray totoo et agbalot ma-

kaburbor na saray ubas ed ka-sabitan odino saray igos ed dika-rikan nansabit? 17 Ontan met,balang maong a kiew et manbu-bunga na maong, balet balangmakapuy a kiew et manbubungana andi-kakanaan, 18 say ma-ong a kiew et agnayarin manbu-nga na andi-kakanaan, tan saymakapuy a kiew et agnayarinmanbunga na maong. 19 Ba-lang kiew ya agmanbubunga namaong et batangen tan ibuntoked apoy. 20 No ontan sirin, na-bidbiran yo iratan a totoo diadsaray bunga ra.

21 Aliwan balang sakey a ma-ngibabaga ed siak na, Katawan,Katawan, et makaloob ed pa-narian na tawen, noagta sa-may manggagawa ed linawa nenAmak a walad tawen. 22 Diadsatan ya agew et dakel somangikuan ed siak na, Kata-wan, Katawan, agta nampropesi-ya kami diad ngaran mo, tanamapaway kami na saray demon-yo diad ngaran mo, tan nangga-wa kami na dakel a makapanya-ri iran gawa diad ngaran mo?23 Ingen ta diad satan et ipatuaked sikara: Agta kayon balot ka-bat! Arawi kayo ed siak, sikayo-ran managgawa na kaugsan.

24 Kanian balang sakey amakadngel ed sarayan salitaktan gawaen to iraya et niyalilinged sakey a makabat a too, ya in-letneg toy abung to diad abalba-leg a bato. 25 Tan inmuran amaksil tan dinmelap tan binma-sig so maksil a dagem ed satanya abung, balet ag-akusbo lapudakaletneg itan diad abalbaleg a

Mat 7:22 Odino, saray milagro.

17 Mainget a puerta. Pangibagay Katawan, Katawan MATEO 7:7-25

bato. 26 Niarum ni, balang sa-key ya ondedengel ed sarayan sa-litak balet ta agto gagawaen ira-ya et niyaliling ed sakey a toonmakulangkulang, ya angipaala-gey na abung to ed kabueran.27 Tan inmuran a maksil tandinmelap tan binmasig ed satanya abung so maksil a dagem, tansatan so akusbo tan agaygay.

28 Tan kasumpal nen Jesus asinalita iraya, nikelawan iray to-too ed paraan na panagbangatto, 29 ta binangatan to ra a si-nga panagbangat na sakey a toonwalaay autoridad, ya aliwan si-nga saray eskriba ra.

8 Sanen sikatoy akalasur lamanlapud palandey, sika-toy tinumbok na dakel a to-too. 2 Tan, nia! sakey a lakinakating so inmasingger tan din-makmomo ed sikato, a kuan to:Katawan, sarag mo ak a linisanno labay mo. 3 Kanian, inyu-nat to so lima to, tan diniwit to,a kuan to: Labay ko. Nalinisanka. Et tampol ya inmabig so ka-ting to. 4 Insan inkuan nen Je-sus ed sikato: Agmon balot iba-baga iya ed anggan siopa, balet laka, manpanengneng ka ed saser-dote, tan mangiyapay kay regalounong ed ingganggan nen Moi-ses, bilang paneknek ed sikara yainmabig ka la.

5 Sanen sikatoy linma ed Ca-pernaum, inmasingger ed sika-to so sakey ya opisyal na arma-da, tan akikasi 6 ya inkuan to:Katawan, say aripen kon lakiet akarukol la ed abung ta pa-

Mat 8:5 Odino, senturion, salanti, sa-key a komandante na 100 a sundalo diadarmada na Roma.

ralitiko, tan naiirapan a ma-ong. 7 Inkuan to ed sikato:Kasabik diman, sikatoy paabi-gen ko. 8 Et inmebat so opis-yal na armada: Katawan, agakmanepeg a mamaloob ed sikadiad abung ko, balet ibagam la-bat so salita tan onabig lay ari-pen ko. 9 Lapud sakey ak meta toon manpapasakop ed autori-dad, tan wala met iray sundalonigaganggan ko, tan no ibagak edsakey a, La ka! et sikatoy onla,tan diad sananey, Gala! et sika-toy ondago, tan diad aripen ko,Gawam iya! et gawaen to itan.10 Sanen nadngel iya nen Jesus,sikatoy nandinayew tan inkuanto ed saramay ontutumbok ed si-kato: Ibagak so tua ed sikayo,Anggapoy aromog ko ed Israel awalaan na onian kabaleg a pana-nisia. 11 Balet kuan ko ed sika-yo a dakel so onsabi a manlapudbandad bukig tan sagur a midu-ngo ed si Abraham tan Isaac tanJacob diad panarian na katawe-nan, 12 bangta saray anak napanarian et nibantak ed kabilu-ngetan diad paway. Diman sopannangisan tan panngalatenge-tan na saray ngipen da. 13 In-san inkuan nen Jesus ed opisyalna armada: La ka. Nagawa si-rin itan ed sika unong ed pana-nisiam. Tan inmabig so aripen alaki diad saman ya oras.

14 Tan kasabi nen Jesus diadabung nen Pedro, anengneng toso biin katulangan nen Pedro,ya akarukol tan manpepetang.15 Kanian diniwit toy lima to,tan naandi so petang to, tan si-katoy binmangon tan nanserbied sikato. 16 Balet sanen labi

MATEO 7:268:16 Pinaabig toy aripen. Biin katulangan nen Pedro 18

la, inyakar ed sikato na totooso amayamay ya aselepan na de-monyo, tan diad sakey a salitaet pinapaway to iray espiritu, tanpinaabig ton amin iray manlilik-na na irap, 17 ta pian nasum-pal imay sinalita diad panameg-ley nen propetan Isaias, a kuanto: Inekal ton mismo iray sa-kit tayo tan inawit to iray beblaytayo.

18 Sanen anengneng nen Je-sus a dakel la iray totoo ed ka-liberliber to, ingganggan to iraydisipulo to ya onla ed biek nadayat. 19 Et dinmago ed sika-to so sakey ya eskriba, a kuanto: Managbangat, ontumbok aked sika anggan iner so laen mo.20 Balet inkuan nen Jesus ed si-kato: Saray kuyangen et walaypanuungiban da tan saray onti-tikyab a manok et walay panu-ubongan da, balet say Anak natoo et anggapoy anggan napangi-danganan toy ulo to. 21 Insaninkuan ed sikato na sakey ni edsaray disipulo: Katawan, abulo-yan mo ak nin ontaynan taniponpon koy amak. 22 Inkuannen Jesus ed sikato: Mantultu-loy kan ontumbok ed siak, tanpaulyan mo iray inatey a mangi-ponpon ed saray inatey da.

23 Tan sanen sikatoy akalu-gan la ed baloto, tinmumbok edsikato iray disipulo to. 24 Na-tan, nia! sinmabi ed dayat somaksil a dagem, kanian ngalnga-li la onlereg so baloto lapud ang-kakabaleg iran daluyon. Balet,sikatoy nanaugip. 25 Tan sika-toy dinago ran binangon, ya in-kuan da: Katawan, iliktar mokami, ngalngali tayo la ompa-

tey! 26 Balet inkuan to ed si-kara: Akin et tinmalaw kayo,sikayoran walaay melag a pana-nisia? Diad ontan, kaalagey toet binano to so dagem tan da-yat, tan nagmaliw a marendeen.27 Kanian nikelawan iray lalakitan inkuan da: Anton klasena too iya, ta anggan saray da-gem tan dayat et ontutulok ed si-kato?

28 Sanen sikatoy akasabi la edbiek, diad dalin na saray Gada-reno, sikatoy inabet na duaranlalaki ya aselepan na demonyo, ananlapud kawalaan na saray pa-kanodnonotan a lubok tan ma-sebesebeg ira, kanian anggapoymakapanpakpel ya ondalan di-tan. 29 Et nia! sikaray inme-yag, a kuan da: Antoy pibaba-li mi ed sika, Anak na Dios?Linma ka dia pian pairapenkami sakbay na aturon panaon?30 Balet diad bandad arawi etwalay pulok na amayamay a ba-boy a mansasabsab. 31 Kanianakikasi ed sikato iray demon-yo, a kuan da: No papawayen mokami, abuloyan mo kamin onlo-ob ed pulok na saray baboy.32 Kanian inkuan to ed sikara:La kayo! Et pinmaway ira tanlinmoob ira ed saray baboy; tannia! kibatiktik ed kelas so inte-ron pulok tan tinmataboy ira eddayat tan nalnalner ira. 33 Ba-let batik ed syudad iray manag-komponi, tan kasabi ra diman etimbalita ra so amin a bengatla,pati say agawa ed saray lalakinaselepan na demonyo. 34 Tannia! pinmaway so amin a walad

Mat 8:28 Dalin na saray Gerasenodiad Mar 5:1; Luc 8:26.

19 Pinadeen toy dayat. 2 lalakin aselepay demonyo MATEO 8:17-34

syudad pian abeten da si Jesus,tan sanen sikatoy anengneng da,akikasi ira ed sikato ya ontaynanla ed lugar da.

9 Kanian, kalugan to ed balo-to, sikatoy binmaliw ya ama-arap ed syudad ton dili. 2 Etnia! inawit da ed sikato so sa-key a paralitiko a walad duko-lan. Sanen anengneng nen Je-sus so pananisia ra, inkuan to edparalitiko: Manpakpel ka, ana-ko, aperdona la iray kasalananmo. 3 Tan pigara ed saray es-kriba so angikuan ed inkasika-ran dili: Sayan too et mansasa-litay agpanamagalang ed Dios.4 Lapud amta nen Jesus so no-nonoten da, inkuan to: Akin etmannononot kayoy mauges diadkapusoan yo? 5 Singa bilang,dinan so mas mainomay ya iba-ga, Aperdona la iray kasalananmo, odino, Alagey ka tan ma-nakar ka? 6 Balet, ta pian na-amtaan yo a say Anak na tooet walaan na autoridad diad da-lin a mamerdona na saray ka-salanan, inkuan to ed paraliti-ko: Alagey ka, libit moy dukolanmo, tan sempet ka la. 7 Et si-katoy inmalagey tan sinmempetla ed abung to. 8 Sanen aneng-neng iya na saray totoo, tinma-kot ira, tan inggloria ra so Dios,ya angiter na ontan ya autoridaded saray totoo.

9 Kayari na satan, sanen on-dadalan si Jesus, anengneng toysakey a lakin manngaran na Ma-teo ya akayurong ed panagsingi-lan na buis, tan inkuan to ed

Mat 9:1 Salanti, Capernaum, a ditan sonaynay a panaayaman nen Jesus legan naministeryo to ed Galilea.

sikato: Magmaliw kan patum-bok ko. Kanian sikatoy inma-lagey tan tinmumbok ed sikato.10 Diad saginonor, sanen aka-rungo si Jesus ed lamisaandiad loob na abung, nia! sin-mabi so dakel a managsingil nabuis tan saray managkasalanantan akirungo ra ed sikato tan sa-ray disipulo to. 11 Balet sa-nen anengneng iya na saray Fa-riseo, inkuan da ed saray disipuloto: Akin et midudungo so ma-nagbangat yo ed saray manag-singil na buis tan saray manag-kasalanan? 12 Sanen nadngelto ira, inkuan to: Saray totoonmaksil so laman da et agmanka-ukolan na managtambal, noag-ta saraman labat so mansasakit.13 La kayo, sirin, tan aral yo sokabaliksan na saya, Say labayko et panangasi, aliwan say ba-gat. Ta linma ak dia pian mana-wag ed saray managkasalanan,aliwan saray matunong.

14 Insan inmasingger ed sika-to iray disipulo nen Juan tannantepet ira: Akin et agmanaa-yunal iray disipulom, balet sika-mi tan saray Fariseo et naynaya manaayunal? 15 Lapud sayaet inkuan nen Jesus ed sikara:Wala tay rason na saray kaa-ro na nobyo a manermen no ka-iba da ni so nobyo? Balet onsabiiray agew sano alaen la ed sikaraso nobyo, insan manayunal la raed satan. 16 Anggapoy siopa-man a mangisakab na balon abeldiad daan ya ilalatop a kawes; talapud elet na satan et naguyorimay ilalatop a kawes tan lalonnapilat laingen. 17 Agmet iyanna totoo so balon alak diad daan

MATEO 9:1-17 Mateo, tinawag. Say labay ko et panangasi 20

iran panagkargaan; ta no gawa-en da itan et ombetag iray pa-nagkargaan tan naibung so alaktan naderal iray panagkargaan.Balet iiyan na totoo so balonalak diad balo iran panagkarga-an, pian pareho iratan a manba-yag.

18 Legan ton ibabaga iraya edsikara, nia! walay sakey a manu-ley ya inmasingger tan dinmak-momo ed sikato, a kuan to: Na-yarin inatey la natan so anakonbii, balet mila ka tan itapew moylimam ed sikato pian nabilay.

19 Diad saman, inmalagey siJesus tan tinmumbok ed sikato,tan tinmumbok met iray disipu-lo to. 20 Tan nia! inmasinggerso sakey a bii a labinduay taonlan maniirap lapud pampapara-la to tan diniwit toy saloy nakawes nen Jesus, 21 ta naynayton ibabaga ed inkasikaton dili:No nadiwit ko labat so latop tonkawes, onabig ak la. 22 Linmi-ngaw si Jesus, tan sanen naima-no to so bii, inkuan to: Manpak-pel ka, anako; say pananisiam soamaabig ed sika. Tan inmabigso bii manlapu la ed saman yaoras.

23 Natan, sanen sikatoy lin-moob ed abung na manuley tananengneng to iray managtogtogna plauta tan saray totoo a ma-ingal, 24 inkuan nen Jesus edsikara: Paway kayo, ta ag-ina-tey so ugaw a bii, noagta nana-ugip labat. Lapud saya et sika-toy inelek-elekan da. 25 Sanenapapaway to la iray totoo, sikatoylinmoob tan binembenan to solima na ugaw, tan sikatoy binma-

Mat 9:17 Saray supot a gawa ed katat.

ngon. 26 On, say balita nipaa-kar ed saya so kinmayat ed sa-man ya interon lugar.

27 Sanen ondadalan si Jesus,tinmumbok ed sikato so duaranbulag a lalaki, ya oniay iyeeyagda: Anak nen David, kasian mokami. 28 Sanen akaloob la edabung, sikatoy inasinggeran nasaraman a bulag a lalaki, tan ti-nepetan ira nen Jesus: Manisiakayo a nayarian kon gawaen iya?Inmebat ira ed sikato: On, Ka-tawan. 29 Diad saman et dini-wit to iray mata ra, a kuan to:Unong ed pananisia yo et naga-wa itan ed sikayo. 30 Diad sa-man et akanengneng la ra. Nia-rum ni, sikaray binilibilin nenJesus, a kuan to: Agyon balotipapaamta iya ed anggan siopa.31 Balet kapaway da et imbalitara ed saman ya interon lugar sonipaakar ed sikato.

32 Natan sanen onla la ra, nia!inyakar na totoo ed sikato so sa-key ya emel a lakin sinelepan nademonyo, 33 tan sanen apapa-way lay demonyo et akapansali-ta la so laki. Et nikelawan iray to-too tan inkuan da: Anggapo ninbalot so anengneng ed Israel a si-nga saya. 34 Balet inkuan nasaray Fariseo: Papapawayen toiray demonyo diad panamegleyna samay manuley na saray de-monyo.

35 Tan niliber nen Jesus soamin a syudad tan baryo, a nam-babangat dia ed saray sinagogara tan impupulong to so maonga balita na panarian tan pinapa-abig to so amin a klase na sa-kit tan amin a klase na beblay.36 Sanen anengneng to iray to-too, sikaray naabagey to, lapud

21 Biin manpaparala, pinaabig. Ugaw a bii, pinaoli MATEO 9:18-36

singa ra kinatatan tan pinaulya-nan a karnero ya andian na ma-nagpastol. 37 Insan imbaga toed saray disipulo to: On, dakelso aanien, balet daiset so manki-kimey. 38 Mikasi kayo sirin edKatawan na panag-ani a mangi-baki na saray mankimey ed aa-nien to.

10 Kanian tinawag to so la-binduan disipulo to taninikdan to ra na pakauley ed sa-ray marutak ya espiritu, ta pianpapawayen da iraya tan tamba-len da so amin a klase na sakittan amin a klase na beblay.

2 Niraya so kangaranan na la-binduan apostol: Unona, si Si-mon, a tatawagen a Pedro, tansay agi ton si Andres; tan si San-tiago tan say agi ton si Juan, yaananak nen Zebedeo; 3 si Feli-pe tan si Bartolome; si Tomastan si Mateo a managsingil nabuis, si Santiago ya anak nen Al-feo, tan si Tadeo; 4 si Simon aCananeo, tan si Judas Iscariote,ya angiyawat ed si Jesus diad sa-ginonor.

5 Imbaki nen Jesus irayan la-bindua, tan onia iray inggangganto ed sikara: Agyo lalaen iray to-too na saray nasyon, tan agka-yo onloloob ed syudad na saray

Mat 10:2 Limara so inngaran ed si Pe-dro: dia et Simon, a tatawagen a Pe-dro; diad 16:16, Simon Pedro; diad Gaw15:14, Simeon; diad Jn 1:42, Cefas; tanmas mabetbet a Pedro, a singa diadMat 14:28. 3 Tatawagen met a Natana-el. Nengnengen so Jn 1:46 tan Jn 21:2.3 Kabkabat met a Levi. Nengnengen soLuc 5:27. 3 Kabkabat met a Judas yaanak nen Santiago. Nengnengen so Luc6:16, Jn 14:22, tan Gaw 1:13. 4 Cana-neo, mankabaliksan na say maseseg atoo.

Samaritano, 6 balet say laen yolabat et saray abalang a kar-nero ed sankaabungan na Isra-el. 7 Sano onla kayo et ipulongyon, Say panarian na katawe-nan so asingsingger la. 8 Paa-big yo iray mansasakit, paoli yoiray inatey, gawa yon malinis irayakating, papaway yo iray demon-yo. Inawat yon anggapoy bayar,iter yon anggapoy bayar. 9 Ag-kayo mangaawit na balitok odinopilak odino gansa diad saray su-pot yoy kuarta, 10 odino pa-nanginay naakan diad pambiaheyo, odino duaran lalatopan a ka-wes, odino sandalyas odino bas-ton, ta say komikimey et maka-nepegan ed kanen to.

11 Inerman a syudad odinobaryo so looban yo, anap yo nosiopa ditan so makanepegan, tanmansiansia kayo ditan anggadpanaon ya itaynan yo. 12 Sanoonloob kayo ed abung, ibano yoso akan-abung; 13 tan no sayabung et makanepegan, niwaladitan so pipirawaten yon kare-enan, balet no ag-itan makane-pegan, ompawil ed sikayo so ka-reenan yo. 14 Inerman a walayagmamaloob ed sikayo odino ag-ondengel ed saray salita yo, ipag-pag yoy dabok na saray saliyo sano ompaway kayo ed sa-tan ya abung odino satan a syu-dad. 15 Tua kuan ko ed sika-yo, Diad Agew na Panangukomet mas anlemew ni so dusa ed da-lin na Sodoma tan Gomorra nensay diad satan a syudad.

Mat 10:9 Tutukoyen na saya so sakey aklase na balkes a nayarin panginan nakuarta. 14 Say pangipagpag na sakey atoo ed dabok na sali to so mangipatnagya anggapo lay eebatan to.

MATEO 9:3710:15 12 apostoles. Bilin nipaakar ed ministeryo 22

16 Nia! Ibaki ta kayon singasaray karnero ed limog na saraylobo, kanian magmaliw kayonmalikas a singa saray uleg ingenta maamo a singa saray malapa-ti. 17 Manalwar kayo ed saraytotoo, lapud iyawat da kayo diadsaray korte, tan siplatan da kayodiad saray sinagoga ra. 18 On,iyarap da kayo ed saray gober-nador tan arari nisengeg ed siak,pian makapantasi kayo ed sika-ra tan ed saray nasyon. 19 Ba-let, sano iyawat da kayo, agkayomapaga no panon odino no antoso ibaga yo, ta say ibaga yo et ni-iter ed sikayo diad satan a bek-ta, 20 ta aliwan sikayo labat somansalita, noagta say espiritu naAma yo so mansalita ed pana-megley yo. 21 Niarum ni, iya-wat na agi so agi to pian pa-teyen, tan iyawat na ama soanak to, tan onsumpa iray anaked saray ateng da tan ipapateyda ra. 22 Tan magmaliw kayonpuntirya na panagbusol na amina totoo nisengeg ed ngaran ko;balet samay akapansungdo ang-gad anggaan et sikatoy nilaban.23 Sano pasegsegangen da kayodiad sakey a syudad, batik kayoed sananey, lapud ibagak ed sika-yo so tua, Agyon balot naliber soamin a syudad na Israel anggadisabi na Anak na too.

24 Say sakey a babangatan etaliwan magmaong nen say ma-nagbangat to, tan say sakey yaaripen et aliwan magmaong nensay katawan to. 25 Masarag laa say babangatan et magma-liw a singa say managbangat to,tan say aripen et magmaliw a si-nga say katawan to. No sayimpanawag na totoo ed akan-

abung et Beelzebub, agta nag-kalalo ya ontan so panawagda ed saramay kabiangan nasankaabungan to? 26 Agyo rasirin tatakotan; ta anggapoy be-ngatlan sinakoban ya ag-ompa-rungtal, tan anggapoy sekretonagnaamtaan. 27 Say ibagak edsikayo diad kabilungetan, ibagayo diad liwawa, tan say narengelyon inyesaes, iyabawag yo diadtoktok na kaabungan. 28 Tanagyo tatakotan iramay mama-tey na laman balet agda naya-rian a pateyen so kamarerwa,imbes takotan yo imay makaya-rin maneral ed kamarerwa tanlaman diad Gehenna. 29 Agtasay duaran anuyaw et manbili la-bat na sakey a sinsilyo? Ingenta anggapo anggan sakey ed sa-ratan so napelag ed dalin ya ag-amta na Ama yo. 30 Balet ang-gan saray buek na ulo yo etabilang ya amin. 31 Agkayo si-rin natatakot: Mas mabli kayo ninen say dakel ya anuyaw.

32 Balang sakey sirin a ma-midbir ed siak ed arap na to-too, sikatoy bidbiren ko met edarap nen Amak a walad tawen;33 balet siopaman a mangiburied siak ed arap na totoo, sikatoyiburik met ed arap nen Amak awalad tawen. 34 Agyo iisipen alinma ak dia pian mangiyanna kareenan diad dalin. Linmaak dia pian mangiyan na es-pada, aliwan kareenan. 35 Lin-ma ak dia pian pansengegan na

Mat 10:25 Sananey a ngaran nen Sata-nas. 28 Mapatnag a tutukoyen na sayaso bilay ed arapen. 28 Say pasen ed pa-way na Jerusalem a pampopoolan na sa-ray basura. Nengnengen so Apendise 9.29 Nengnengen so paimano ed leksab naMat 5:26.

23 Puntirya na panagbusol. Mas mabli kayo MATEO 10:16-35

inkaapag-apag, diad anak a lakisumpad ama to, tan anak a biisumpad ina to, tan malangwer yaasawan bii sumpad katulanganton bii. 36 On, say magmaliw akakabusol na sakey a too et saraykabiangan na dilin sankaabu-ngan to. 37 Samay mas inarotoy ama to odino ina to nen saysiak et agmakana ed siak, tan sa-may mas inaro toy anak ton lakiodino anak ton bii nen say siaket agmakana ed siak. 38 Tansiopaman ya agmangawat ed pa-namairapan a kiew to tan ag-ontumbok ed siak et agmakanaed siak. 39 Samay makaromoged kamarerwa to et nabalang toitan, tan samay makabalang edkamarerwa to nisengeg ed siak etnaromog to itan.

40 Samay mangaawat ed si-kayo et mangaawat met ed siak,tan samay mangaawat ed siak etmangaawat met ed samay angi-baki ed siak. 41 Samay manga-wat ed sakey a propeta lapud si-katoy propeta so makaawat natumang na sakey a propeta, tansamay mangawat ed sakey a ma-tunong a too lapud sikatoy ma-tunong so makaawat na tumangna sakey a matunong a too.42 Tan siopaman a mangiter naanggan sakey baso ya ambetel adanum a nainum ed sakey ed sa-rayan angkekelag lapud sikatoysakey a disipulo, ibagak so tua edsikayo, agton balot nabalang sotumang to.

11 Natan sanen asumpal nenJesus a binilin iray labin-duan disipulo to, sikatoy tinmay-nan diman pian manbangat tanmanpulong ed saray syudad da.

Mat 10:38 Nengnengen so Apendise 6.

2 Balet sanen nadngel nenJuan ed prisoan so nipaakar edsaray gagawaen na Kristo, im-baki to iray mismon disipuloto 3 pian tepeten da ed sikato:Kasin sika imay aalagaren minonsabi odino wala ni sananey?4 Et oniay inyebat nen Jesus edsikara: La kayo tan ibalita yo edsi Juan iray narerengel tan nane-nengneng yo: 5 Saray bulag etmakakanengneng la, saray pileyet makakaakar la, saray akatinget nalilinisan la tan saray telek etmakakarengel la, tan saray inaa-tey et napapaoli la, tan diad saraymairap-bilay et niyaabawag la somaong a balita; 6 tan maliketimay agnatiror ed siak.

7 Sanen ompapawil la ira, in-kuan nen Jesus ed saray totoonipaakar ed si Juan: Antoy nilayon nengnengen diad kalawa-kan? Sakey a tanubong ya ipa-lirpalir na dagem? 8 Anto sirinso nila yon nengnengen? Sa-key a toon akasulong na anle-mek iran klase na kawes? Nia, sa-ramay mansusulong na anlemekiran klase na kawes et walad sa-ray abung na arari. 9 Akin si-rin et linma kayo dia? Pian neng-nengen so sakey a propeta? On,ibagak ed sikayo, aliwa lambe-ngat a sakey a propeta. 10 Si-kato iya imay tutukoyen na aka-sulat a, Nia! ibakik nin unona somensaherok pian mangiparaanna dalanen mo! 11 Tua kuanko ed sikayo, Diad saramay inya-nak na bibii et anggapo lay nag-maliw a babaleg nen say si Juan aBautista, balet saman so meme-

Mat 11:7 Sakey ya atagey tan mayapisa tanaman a mainomay ya ipalirpalir nadagem.

MATEO 10:3611:11 Naapag iray pamilya. Nirayew si Juan 24

lag ed panarian na katawenan etbabaleg nen say sikato. 12 Ba-let manlapud panaon nen Juana Bautista anggad natan, pang-gugunaetan a dampoten na to-too so panarian na katawenan,tan nadadampot itan na sara-may magunaet. 13 Lapud amina sulat na Propeta tan say Gang-gan so nampropesiya anggad siJuan; 14 tan no labay yon awa-ten, Sikaton mismo so Elias a ni-pasakbay ya onsabi. 15 Saywalaan na saray layag et nepegya ondengel.

16 Siopa so pangikomparaanko ed sayan kailalakan? Singasaray ugugaw a manyudyurongdiad saray tindaan ya eeyagan dairay kagalaw da, 17 a kuan da,Tinugtogan mi kayoy plauta, ba-let agkayo sinmayaw; nanurangalkami, balet agyo tinatapok iraypagew yo ed ermen. 18 Mipad-para, si Juan et agmamangantan ag-oniinum, ingen ta ibaba-ga na totoo, Sikatoy aselepan nademonyo. 19 Say Anak na tooet mamangan tan oniinum, ba-let say kuan na totoo, Nia! Sa-key a toon masiba tan mainumna alak, a kaaro na saray manag-singil na buis tan managkasala-nan. Balet, say karunongan etnapaneknekan a matunong diadpanamegley na saray gawa na sa-tan.

20 Insan ginapoan ton inu-kom iray syudad ya akagawaanna maslak ed saray makapanya-rin gawa to, lapud ag-ira nagba-bawi: 21 Pakaskasi ka la, Co-razin! Pakaskasi ka la, Betsaida!ta no agawa ed Tiro tan Sidoniray makapanyarin gawa ya aga-wa ed sikayo, abayag la ra ko-

mon a nagbabawi ya akakawesna sako tan akayurong ed sa-ray dapol. 22 Kanian ibagak edsikayo, Diad Agew na Panangu-kom et mas anlemew so dusa edTiro tan Sidon nen say sikayo.23 Tan sika, Capernaum, kasinnipaatagey ka ed tawen? Sika soniyabeba ed Hades, ta no diadSodoma so akagawaan na saraymakapanyarin gawa ya agawa edsikayo, nansiansia ni komon itananggad sayan agew. 24 Kanianibagak ed sikayo, Diad Agew naPanangukom et mas anlemew niso dusa ed dalin na Sodoma nensay sikayo.

25 Diad saman et imbaga nenJesus: Idayew ta ka ed arap natotoo, Ama, a Katawan na tawentan dalin, lapud inyamot mo ira-yan bengatla ed saray marunongtan mautek balet imparungtalmo iraya ed saray ugugaw.26 On, Ama, ta say panggawa edsatan et unong ed panlabayanmo. 27 Amin a bengatla et in-ter ed siak nen Amak, tan ang-gapoy sigpot a makapikabat edAnak noag say Ama, tan angga-po met so sigpot a makapikabated Ama noag say Anak tan saysiopaman a labay a pangipaam-taan na Anak. 28 Dago kayo edsiak, amin yon mansasagpot tannabebelatan, tan pampainawaenta kayo. 29 Sakbat yo so pakoktan manaral kayo ed siak, ta ma-uyamo ak tan mapaabeba ak,pian nainawaan iray kamarer-wa yo. 30 Ta mainomay a sak-baten so pakok tan anlemew soawit ko.

Mat 11:23 Nengnengen so Apendise 8.29 Literal, mapaabeba ed puso.

25 Dampoten so panarian. Niparungtal ed ugugaw MATEO 11:12-30

12 Diad saman a panaon etdinmalan si Jesus diad ka-trigoan legan na sabaton. Sa-ray disipulo to et narasan kaniannan-arurot ira na saray dawa natrigo pian kanen da. 2 Sanenanengneng iya na saray Fariseo,inkuan da ed sikato: Nengnengmo! Manggagawa na sebel edsabaton iray disipulom. 3 In-kuan to ed sikara: Agyo ta aba-sa so ginawa nen David sanen si-kato tan saray kaiba ton lalakiet narnarasan? 4 A sikatoy lin-moob ed abung na Dios tan ki-nan da iray tinapay ya akaapay,anta agto nepeg komon a ka-nen, ni saramay kakaiba to, taparad saray saserdote labat ira-tan? 5 Odino, agyo ta abasa edGanggan a legan na saray sa-baton et mankikimey iray sa-serdote diad templo ingen tanansiansia iran andian na kasa-lanan? 6 Balet ibagak ed sika-yo a wadia so sakey a babalegnen say templo. 7 Anggamanontan, no atalosan yo so kabalik-san na saya, Say labay ko et pa-nangasi, aliwan say bagat, agyokomon inukom iray andian nakasalanan. 8 Ta say Katawanna sabaton et say Anak na too.

9 Kayari na intaynan to ed sa-man a pasen, sikatoy linmoob edsinagoga ra, 10 tan nia! walaysakey a lakin kinmebet so limato! Diad saman et tinepet da edsikato, Kasin unong ed gang-gan so pantambal legan na saba-ton? ta pian walay naromog danpangakusaan ed sikato. 11 In-

Mat 12:1 Say komapiton agew ed simbana saray Judio. 5 Literal, agda impa-sen a sagrado so sabaton. 9 Nengne-ngen so paimano ed leksab na Mat 4:23.

kuan to ed sikara: Siopa ed si-kayo a no walay karnero ton nap-lag ed abot legan na sabaton etagto alaen tan agwaten? 12 Noontan sirin, mas mabli ni sotoo nen say karnero! Kanian saypanggawa na maabig diad saba-ton et unong ed ganggan.13 Insan inkuan to ed laki: Iyu-nat moy limam. Et inyunat to,tan inmabig itan a singa la sa-may lima ton sakey. 14 Baletpinmaway iray Fariseo tan nan-totongtongan da no panon danpateyen. 15 Sanen akabataniya nen Jesus, sikatoy tinmay-nan diman. Amayamay met sotinmumbok ed sikato, tan pina-abig to ran amin, 16 balet bini-lin to ra ya agdan balot ibabagaed arum so nipaakar ed sikato,17 ta pian nasumpal imay sina-lita ed panamegley nen propetanIsaias, a kuan to:

18 Nia! Say aripen ko a pini-lik, say inad-arok, ya inabobo-nan na kamarerwak! Iyan ko edsikato so espirituk, tan ipa-linew to ed saray nasyon no antoso hustisya. 19 Sikatoy agmi-sangsangan, nisay oningal, ni-say walay makadngel na bosesto diad saray malapar a dalan.20 Agto puteren so abalbal a ta-nubong, tan agto erepen so ma-kuykuyep a pabilo, ya anggad na-panalo to so hustisya. 21 On,dia ed ngaran to so panilaloan nasaray nasyon.

22 Diad saman et inyakar daed sikato so sakey a lakin abulagtan naemel lapud sinelepan nademonyo; tan sikatoy pinaabig

Mat 12:19 Nengnengen so paimano edleksab na Mat 6:5.

MATEO 12:1-22 Katawan na Sabaton. Pinaabig toy lima na laki 26

to, kanian akapansalita tan aka-nengneng la so laki. 23 Et ni-kelawan so amin a totoo, a kuanda: Saya la kasi imay Anak nenDavid? 24 Sanen nadngel iyana saray Fariseo, inkuan da: Ag-napapaway na sayan too iray de-monyo no aliwan diad panameg-ley nen Beelzebub, say manuleyna saray demonyo. 25 Lapudatebek toy nononoten da, inkuanto ed sikara: No walay inka-apag-apag ed loob na sakey a pa-narian, nageba itan, tan no walayinkaapag-apag ed loob na sakeya syudad odino abung, ag-itanmansiansia. 26 Ontan met, nosi Satanas et papapawayen toySatanas, sikaton dili so naapag;no ontan, panon a mansiansiaso panarian to? 27 Niarum ni,no papapawayen ko iray demon-yo diad panamegley nen Beelze-bub, siopa balet so mangiiter edsaray patumbok yo na pakayarinmamapaway ed saratan? Kaniansikaran mismo so mangukom edsikayo. 28 Balet no papapawa-yen ko iray demonyo diad pana-megley na espiritu na Dios, saypanarian na Dios et sinmabi la edsikayo. 29 Odino panon a ma-kaloob so sakey diad abung namabiskeg a too tan nasamsamiray nalibit a kagawaan na saya,likud no baloren to ni? Kayarina satan et natakewan to la soabung na saya. 30 Samay ang-gapo ed dapag ko et sumpa edsiak, tan samay agmitipon edsiak et nitayak.

31 Lapud saya et ibagak ed si-kayo, Amin a klase na kasalanan

Mat 12:24 Sananey a ngaran nen Sata-nas.

tan panag-ayew na totoo et na-perdona, balet say panag-ayew sumpad espiritu et agnaperdona.32 Alimbawa, siopaman a man-salita sumpad Anak na too, sika-to so naperdona; balet siopamana mansalita sumpad masantonespiritu, sikato so agnaperdona,balanglan diad sayan peles a pa-naon odino diad arapen.

33 Balanglan say kiew yo etmaong tan say bunga na sa-tan et maong, odino say kiewyo et makapuy tan say bungana satan et abulok; ta say kiewet nabidbiran diad bunga na sa-tan. 34 Sikayoran poli na sarayuleg, panon kayon makapansali-ta na maong iran bengatla, antamauges kayo? Ta no anto so da-akan a walad puso, satan so iba-balikas na sangi. 35 Say maonga too et mangipapaway na maongiran bengatla manlapud maonga kayamanan to, bangta say ma-uges a too et mangipapawayna mauges iran bengatla manla-pud mauges a kayamanan to.36 Ibagak ed sikayo a balangandi-kakanaan a salitan ibabali-kas na totoo, mikuentaan ira ni-paakar ed satan diad Agew naPanangukom. 37 Ta diad pa-namegley na saray salitam et ni-yabawag kan matunong, tan diadpanamegley na saray salitam etnaukom ka.

38 Diad saman et inmebat edsikato so arum ed saray eskribatan Fariseo, a kuan da: Manag-bangat, labay mi makanengnengna sakey a tanda manlapud sika.

Mat 12:31 Say tutukoyen na saya et saypanagsalitan sumpa ed Dios tan ed sag-radon bengabengatla. 32 Odino, sis-tema na bengabengatla.

27 Beelzebub. Agnaperdonan kasalanan MATEO 12:23-38

39 Sikatoy inmebat ed sikara, akuan to: Say kailalakan a mau-ges tan agmatoor ed Dios et nay-nay a manaanap na sakey a tan-da, balet anggapoy tanda a niitered satan noag say tanda nen Jo-nas a propeta. 40 Ta no panona si Jonas et taloy agew tan ta-loy labi a walad eges na balbalega sira, ontan met so Anak na tooa taloy agew tan taloy labi to na-ani ed dalem na dalin. 41 Saraytotoo ed Ninive et napaoli diadpanangukom a kaiba iyan kaila-lakan tan ibaga ran nepeg iyannadusa, ta nagbabawi ira lapudsamay impulong nen Jonas, ba-let, nia! wadia so sakey a baba-leg nen si Jonas. 42 Say reynaed abalaten et napaoli diad pana-ngukom a kaiba iyan kailalakantan ibaga ton nepeg iyan nadu-sa, ta sikatoy nanlapu ed kasam-potan na dalin pian ondengel edkarunongan nen Solomon, balet,nia! wadia so sakey a babaleg nensi Solomon.

43 Sano ompaway ed sakey atoo so sakey a marutak ya es-piritu, sikatoy ondalan ed sarayamagaan a pasen diad panaanaptoy napampainawaan, tan ang-gapoy naromog to. 44 Insanikuan to, Ompawil ak ed abunga nanlapuan ko; tan kasabi toet naromog ton anggapoy ma-naayam ditan balet ta alinisantan aparakep itan. 45 Insan si-katoy onla tan mangitagar na pi-tora nin nanduruman espiritu amas mauges nen say sikato, tankaloob da et manayam ira ditan,tan mas alodloor so unor iran ki-papasen na saman a too nen saydiad gapo. Ontan met so pagma-liwan na sayan mauges a kailala-kan.

46 Sanen sikatoy mansasalitani ed saray totoo, nia! say ina totan saray agagi to so manaala-gar diad paway ta labay da so mi-tongtong ed sikato. 47 Kanianwalay angibaga ed sikato: Nia!Akaalagey ed paway so inam tansaray agagim, ta labay day mi-tongtong ed sika. 48 Sikatoyinmebat ed samay angibaga edsikato: Siopa so inak, tan sio-pa iray agagik? 49 Tan inturoto ray disipulo to, a kuan to: Ni-raya so inak tan agagik! 50 Tasiopaman a manggagawa ed lina-wa nen Amak a walad tawen, si-kato met so agik a laki, tan agika bii, tan inak.

13 Diad saman ya agew, sa-nen pinmaway lay Jesus edabung, sikatoy yinmurong diadgilig na dayat, 2 tan dinmagoed sikato so dakel a totoo, kaniansikatoy linmugan ed sakey a ba-loto tan yinmurong, bangta aka-alagey ed gilig na dayat so amina totoo. 3 Insan dakel so imba-ga to ed sikara diad panamegleyna saray ilustrasyon, a kuan to:Nia! Sakey a tomatanem so lin-man mangisibwag na saray bini,4 tan sanen mansisibwag la, wa-laray binin naplag ed gilig nadalan, tan sinmabi iray manoktan tinoktok da iratan. 5 Arumso naplag ed kabatoan, a di-tan et daiset so dalin, tan tinmu-bo ran tampol lapud aliwan ara-lem so dalin. 6 Balet amagaanira sanen asinagan na agew, tannalnes ira lapud ag-ira linma-mut. 7 Arum met so naplag edkasabitan, tan binmaleg iray sa-bit tan inamper da ra. 8 Baletsay arum et naplag ed maong adalin tan nambunga ra, say sakey

MATEO 12:3913:8 Tanda nen Jonas. Managsibwag tan saray bini 28

et tunggal lasus, samay sakey etanemaplo, samay sananey et ta-lomplo. 9 Say walaan na saraylayag et nepeg ya ondengel.

10 Kanian dinmago iray disi-pulo tan inkuan da ed sika-to: Akin a manguusar ka nasaray ilustrasyon diad pitotong-tong mo ed sikara? 11 Et sika-toy inmebat, a kuan to: Niiter edsikayo so pakatalos ed saray sag-radon sekreto na panarian na ka-tawenan, balet ag-itan niiter edsaratan a totoo. 12 Ta siopa-man a walaan, sikato so naikdanni na dakel tan nawalaan na da-akan, balet siopaman ya andian,anggan say walad sikato et ala-en. 13 Saya so rason no akina mitotongtong ak ed sikara diadpanamegley na saray ilustras-yon, lapud onnenengneng ira ba-let agda met lanlamang naneng-neng, ondedengel ira balet agdamet lanlamang narengel, tanagda natatalosan so kabaliksanna satan; 14 tan nasusumpaled sikara so propesiya nen Isaias,a kuan to, Diad idengel yo et ma-karengel kayo balet agyon balotnatalosan so kabaliksan na sa-tan, tan diad inengneng yo et on-nengneng kayo balet agyon balotnanengneng. 15 Ta say kapu-soan na sayan totoo et nagma-liw ya agmaawat, tan nadngel dadiad kalayagan da balet ag-irakinmiwas, tan inlikdem day ka-mataan da; ta pian ag-iran balotmakanengneng diad kamataanda tan makarengel diad kalaya-gan da tan makatalos ed kaba-liksan na satan diad kapusoan dapian makapawil ira, tan paabigenko ra.

16 Balet, maliket kayo ta ma-kanengneng iray mata yo, tanmakadngel iray layag yo. 17 Taibagak ed sikayo so tua, Nam-pirawatan a nanengneng na da-kel a propeta tan matunong atotoo iray nanenengneng yo ba-let ta agda iratan anengneng, tannampirawatan dan narengel iraynarerengel yo balet ta agda ira-tan nadngel.

18 Dengel yo sirin so ilustras-yon nipaakar ed toon angisib-wag na bini. 19 Sano walay sio-paman ya ondengel ed salita napanarian balet ta agto natatalo-san so kabaliksan na satan, on-sabi imay mauges tan samsamento so nitanem ed puso to; sayaimay nisibwag ed gilig na da-lan. 20 Nipaakar ed samay ni-tanem ed kabatoan, saya imayonderengel ed salita tan mali-ket ya angawat a tampol edsatan. 21 Ingen ta aglinmamutbalet nansiansian agano, tan sa-nen sinmabi so kairapan odinopanamasegsegang nisesengeg edsalita, sikatoy agapol a tampol.22 Nipaakar ed samay nitanemed kasabitan, saya imay ondere-ngel ed salita, balet saray kapa-gaan ed sayan mundo tan saymapalikdon pakayari na kayka-yamanan so mangamper ed iba-leg na salita, tan sikatoy ag-makapambunga. 23 Nipaakared samay nitanem ed maong adalin, saya imay onderengel edsalita tan makakatalos ed kaba-liksan na satan, a sikatoy pe-teg a manbubunga, say sakey etmamapawala na tunggal lasus,

Mat 13:22 Odino, sayan sistema na be-ngabengatla.

29 No akin a manguusar na ilustrasyon MATEO 13:9-23

samay sakey et anemaplo, samaysananey et talomplo.

24 Sakey nin ilustrasyon so in-salaysay to ed sikara, a kuan to:Say panarian na katawenan etniyaliling ed sakey a toon angi-sibwag na maong a bini diaduma to. 25 Legan a nanaugipiray totoo, sinmabi so kabu-sol to tan angitanem met na sa-ray sisanyas diad angitanemanna saray trigo, insan tinmaynan.26 Sanen tinmubo tan binmu-yag la iray trigo, tinmubo metiray sisanyas. 27 Kanian sin-mabi iray aripen na akan-abungtan inkuan da ed sikato, Kata-wan, agta maong a bini so inta-nem mo ed umam? Akin balet etwalaray tinmutubon sisanyas?28 Inkuan to ed sikara, Saynanggawa ed saya et sakey a toonkabusol. Inkuan da ed sikato,No ontan, labay mon laen mi ira-tan a bagoten? 29 Inkuan to,Aleg, ta ompan napibagot yomet iray trigo sano babagotenyo iray sisanyas. 30 Paulyan yoiratan a manbansag ya ontuboanggad panag-ani, tan sano pa-naon lay panag-ani et ibagak edsaray manag-ani, Bagot yo ninunona iray sisanyas tan berberyo iratan tan poolan yo ra, insanyo la tiponen iray trigo diad ka-malir ko.

31 Sakey nin ilustrasyon so in-salaysay to ed sikara, a kuan to:Say panarian na katawenan etsinga sakey a bukel na mustasa,ya inala na sakey a too tan in-tanem to ed uma to, 32 a diadtua et sankamelagan itan edamin a bukel, balet sanen bin-

Mat 13:25 Sakey iyan klase na makasa-mal a dika a kaparpara na trigo.

maleg et nagmaliw a sankabale-gan ed saray pisipising tan nag-maliw a kiew, kanian saray sangana satan et dadapoan tan uubo-ngan na saray ontitikyab a ma-nok.

33 Sakey nin ilustrasyon soimbaga to ed sikara: Say pana-rian na katawenan et singa leba-dura, ya inala na sakey a bii taninkames to ed taloran angkaka-baleg a sukat na arina, ya anggadlinmebag so interon masa.

34 Amin irayan bengatla et si-nalita nen Jesus ed saray totoodiad panamegley na saray ilus-trasyon. On, sikatoy naynay amanguusar na ilustrasyon sanomansasalita ed sikara, 35 tapian nasumpal imay sinalita edpanamegley na propeta, a kuanto: Mansalita ak diad panameg-ley na saray ilustrasyon, salitaenko iray bengatlan niyamot man-lapu la ed inkiletneg na mun-do.

36 Insan kayari ton pinasem-pet iray totoo, sikatoy linmoobed abung. Tan dinmago ed si-kato iray disipulo to tan inkuanda: Ipaliwawam pad sikami soilustrasyon nipaakar ed saray si-sanyas diad uma. 37 Sikatoyinmebat, a kuan to: Say to-matanem na maong a bini etsay Anak na too, 38 say uma etsay mundo. Nipaakar ed maonga bini, saraya so ananak na pana-rian, balet saray sisanyas et ana-nak na samay mauges, 39 tansay kabusol ya angitanem ed sa-ratan et say Diablo. Say panag-ani et say sampot a panaon na

Mat 13:35 Nengnengen so paimano edleksab na 1Pe 1:20.

MATEO 13:24-39 Trigo tan sisanyas, bukel na mustasa, lebadura 30

sayan sistema na mundo, tan sa-ray manag-ani et saray anghel.40 Kanian, no panon a saray si-sanyas et binagot tan pinoolan,ontan met so nagawa diad sam-pot a panaon na sayan mun-do. 41 Ibaki na Anak na tooiray anghel to, tan ibiig da man-lapud panarian to so amin abengatlan pakatiroran tan sara-may manggagawa na kaugsan,42 tan ibuntok da ra ed manlioba hurno. Diman so pannangisantan panngalatengetan na sarayngipen da. 43 Diad satan a pa-naon, saray matunong et onsinaga singa kaliwawa na agew diadpanarian na Ama ra. Say walaanna saray layag et nepeg ya onde-ngel.

44 Say panarian na katawe-nan et singa sakey a kayamananya akaamot diad uma, ya aromogtan inyamot na sakey a too, tanlapud liket to et sikatoy linmanangilako ed kaykayarian to tansinaliw to iman ya uma.

45 Say panarian na katawe-nan et singa met sakey ya ombia-biahen negosyante a manaanapna mararakep a perlas. 46 Sa-nen sikatoy akalmo na sakey amabmablin perlas, sikatoy linmatan inlako ton tampol so aminawalad sikato tan sinaliw to itan.

47 Say panarian na katawe-nan et singa met sakey ya iket yaimpelag ed dayat tan makakalana amin a klase na sira. 48 Sa-nen napno la itan, ingguyor da edgilig na dayat, tan kayurong daet inyan da ed saray kargaan ira-may maabig, balet imbantak dairamay agnayari. 49 Ontan sonagawa diad sampot a panaonna mundo: ibaki iray anghel pian

ibiig da iray mauges manlapudsaray matunong 50 tan ibun-tok da ra ed manliob a hurno. Di-tan so pannangisan tan pannga-latengetan na saray ngipen da.

51 Kasin atalosan yo so kaba-liksan na sarayan amin a bengat-la? Inmebat ira: On. 52 In-san inkuan to ed sikara: Noontan sirin, sano say balang ma-nagbangat ed totoo et nabanga-tan nipaakar ed panarian na ka-tawenan, sikatoy mipara edsakey a too, ya akan-abung, yaipapaway to iray balo tan daan abengatla manlapud pananginantoy kayamanan.

53 Sanen asumpal nen Jesusirayan ilustrasyon, sikatoy tin-maynan ed saman a pasen.54 Tan kasabi to ed dilin baleyto, sikatoy nambangat ed sikaradiad sinagoga ra, kanian nikelke-lawan ira tan inkuan da: Iner soangalaan na sayan too ed sayankarunongan tan sarayan maka-panyarin gawa? 55 Agta sayaimay anak na karpentero? Agtasay ina to et manngaran na Ma-ria, tan agagi to ra di Santiagotan Jose tan Simon tan Judas?56 Tan agta kaiba tayo iray aminya agagi ton bibii? Iner sirin soangalaan na sayan too ed sara-yan amin a bengatla? 57 Ka-nian agla ra manisia ed sikato.Balet imbaga nen Jesus ed sika-ra: Say sakey a propeta et na-pagalangan ed anggan iner nili-kud ed dilin baley to tan eddilin abung to. 58 Et sikatoyagnanggawa diman na makapan-yari iran gawa lapud anggapoypananisia ra.

Mat 13:57 Literal, atiror ira ed sikato.

31 Perlas, iket. Lalaki tan bibiin agagi nen Jesus MATEO 13:40-58

14 Diad saman a mismon pa-naon et nadngelan nenHerodes, say manuley na distri-to, so balita nipaakar ed si Je-sus 2 tan inkuan to ed saraylingkor to: Saya si Juan a Ba-utista. Sikatoy apaoli manla-pud inaatey, kanian nagagawa-an to iray makapanyarin gawa.3 Ta impaerel nen Herodes siJuan tan impabalor to tan im-paipriso to nisengeg ed si Hero-dias ya asawa nen Felipe ya agito. 4 Ta sikatoy naynay a ba-bagaan nen Juan: Aliwan mane-peg a sikatoy alaen mon asawa.5 Balet, anggano labay ton pate-yen si Juan, sikatoy tinmakot edtotoo, lapud ipapasen dan pro-peta si Juan. 6 Balet sanen si-nelebraan so agew na inkianaknen Herodes, sinmayaw ed sa-man so marikit nen Herodiastan apaliket ton maong si He-rodes 7 kanian insipan ton iterso antokaman a kerewen na ma-rikit. 8 Et diad impangisugsognen ina to, inkuan to: Iter moed siak so ulo nen Juan a Bau-tista ya akakarga ed bandiha-do. 9 Anggaman nanermen soari, ingganggan ton iter itanmakasengeg ed saray sinam-baan to tan ed saramay karu-ngo to, 10 tan sikatoy angiba-ki tan impaputot toy ulo nenJuan diad prisoan. 11 Tan sayulo to et inkarga ed bandihadotan inter ed marikit, insan ina-wit to itan ed ina to. 12 Diad

Mat 14:1 Nengnengen so paimano edleksab na Luc 3:1. 1 Manuley na dis-trito. Literal, tetrarka. Sakey a prin-sipe ed teritoryan nasasakopan na em-perador na Roma. 2 Odino, saraymilagro.

kaunoran, inala na saray disipu-lo to so bangkay to tan impon-pon da, tan imbalita ra itan edsi Jesus. 13 Sanen nadngel iyanen Jesus, sikatoy tinmaynan di-man a nambaloto tan linma ednisulinek a pasen pian makapan-bukbukor, balet sanen nadnge-lan itan na dakel a totoo, sikaraynanakar a tinmumbok ed sikatomanlapud saray syudad.

14 Natan sanen sikatoy in-mepas, anengneng to so da-kel a totoo; tan naabagey to ra,tan pinaabig to iray mansasakited sikara. 15 Balet sanen asa-bi lay labi, inmasingger ed sika-to iray disipulo to tan inkuan da:Nisulinek iyan pasen tan onla-labi la. Ibakim la iray totoo, tapian makakar ira ed saray baryotan makasaliw iray naakan da.16 Balet inkuan nen Jesus ed si-kara: Agda la kaukolan so ona-lis. Ikdan yo ray naakan. 17 Etinkuan da ed sikato: Say walalabat ed sikatayo et limaran ti-napay tan duaran sira. 18 In-kuan to: Awit yo iratan ed siak.19 Insan pinayurong to iray to-too diad karikaan tan inala to solimaran tinapay tan duaran sira,tan tinmangay ed tawen tan im-pabendisyonan to, tan kayari tonpinisagpisag iray tinapay, imbu-nog to iratan ed saray disipulo,insan imbunog iratan na saraydisipulo ed saray totoo. 20 Ka-nian angan iran amin tan nap-sel ira, tan tinipon da iray sulok,ya apano so labinduan buksot.21 Ingen saramay angan et ngal-ngalin limanlibo a lalaki, nilikuded bibii tan ugugaw. 22 Kayarina satan, pinalugan to lan tam-

MATEO 14:1-22 Pinutotan na ulo si Juan. Pinakan so 5,000 32

pol iray disipulo to diad balototan pinauna to la ra diad biek, le-gan ton papasipoten iray totoo.

23 Et sanen apasipot to la iraytotoo, sikatoy tinmatdang a bu-kor diad palandey pian man-pikasi. Anggano lablabi la, si-katoy wadman ni a bukbukor to.24 Natan et arawi la so baloto, anaiirapan itan lapud saray dalu-yon, ta susubaen ira na dagem.25 Balet diad komapat a pana-on na panagbantay ed labi, nilato ra, a nanakar ed tapew na da-yat. 26 Sanen sikatoy aneng-neng na saray disipulo a ma-naakar diad dayat, ataktakot ira,ya inkuan da: Sakey iyan paya-war! Tan inmeyag ira lapud ta-kot. 27 Balet tampol ya inkuannen Jesus ed sikara: Manpakpelkayo, ta siak iya. Agkayo nata-takot. 28 Et inmebat si Pedroed sikato, a kuan to: Katawan,no sika itan, paasingger mo aked sika, a manakar ak diad ta-pew na saray danum. 29 In-kuan to: Gala! Diad saman etinmepas si Pedro ed baloto, tannanakar ed tapew na saray da-num tan dinmago ed si Jesus.30 Balet lapud inimano toy mak-sil a dagem, sikatoy tinmakot,tan sanen onlelereg la et sikatoyinmeyag, a kuan to: Katawan,isalba mo ak! 31 Et inyunat atampol nen Jesus so lima to taninegnaan toy Pedro tan inkuanto ed sikato: Sika a kulang na

Mat 14:25 Nensaman et pinankapat natotoo so oras ed labi: Say primero et ong-gapo ed alas-6 anggad alas-9 na labi, saykomadua et onggapo ed alas-9 anggadalas-12 na labi, say komatlo et onggapoed alas-12 na labi anggad alas-3 na palba-ngon, insan say komapat et onggapo edalas-3 anggad alas-6 na kabuasan.

pananisia, akin et nanduaruwaka? 32 Tan sanen akasapat lara ed baloto, tinmunda so maksila dagem. 33 Insan dinmakmo-mo ed sikato iramay walad balo-to, a kuan da: Sika so peteg yaAnak na Dios. 34 Tan sikarayakabaliw tan akasabi ed dalin naGenesaret.

35 Sanen sikatoy abidbir nasaray lalaki ed saman a pasen,impasabi ra itan ed amin a lu-gar a walad kaliberliber, tan in-yakar na totoo ed sikato so amina mansasakit. 36 Tan akikas-kasi ra ed sikato a nadiwit da la-bat komon so saloy na kawes to,tan amin iramay aniwit ed satanet sigpot ya inmabig.

15 Diad saman et walaray Fa-riseo tan eskriba a nan-lapud Jerusalem ya inmasinggered si Jesus, a kuan da: 2 Akinet susumlangen na saray disipu-lom so tradisyon na totoo nen-saman? Alimbawa, agda uurasaniray lima ra antis iran mangan.

3 Sikatoy inmebat ed sika-ra: Akin a susumlangen yo metso ganggan na Dios lapud tra-disyon yo? 4 Alimbawa, imba-ga na Dios ya, Igalang mo soamam tan inam, tan, Say man-salita na mauges ed ama odi-no ina to et nepeg ya ompatey.5 Balet ibabaga yo, Siopaman amangikuan ed ama odino ina to:Antokaman a walad siak a na-pinabangan mo et sakey a re-galon nidedika la ed Dios,6 agto la nepeg ya igalang so

Mat 15:2 Say tutukoyen na saya et ali-wan saray marutak a lima noagta say tra-disyon na saray Judio nipaakar ed rituala panaglinis da.

33 Nanakar ed tapew na danum. Tradisyon MATEO 14:2315:6

ama to. Kanian, ginawa yonandi-kakanaan so salita na Dioslapud tradisyon yo. 7 Sikayo-ran mansimpisimpitan, matuko-tukoy so impropesiya nen Isaiasnipaakar ed sikayo, sanen in-kuan to, 8 Sayan totoo et iga-galang da ak ed saray bibil da,balet arawrawi ed siak so kapu-soan da. 9 Anggapoy kakana-an na pandadayew da ed siak,ta saray doktrinan ibabangatda et saray ganggan na to-too. 10 Diad saman et pinaa-singger to iray totoo tan inkuanto ed sikara: Dengel kayo tantalosan yo so kabaliksan na saya:11 Say mandutak ed sakey atoo et aliwan say onloob ed sa-ngi to, noag say ompaway ed sa-ngi to.

12 Insan dinmago iray disipu-lo tan inkuan da ed sikato: Am-tam ta ya asakitan iray Fariseoed imbagam? 13 Et sikatoy in-mebat: Balang tanaman ya ag-intanem nen Amak a walad ta-wen et nabagot. 14 Paulyan yora labat. Sikaray bulag a mana-ngigiya. Sirin, no itabin na bu-lag so sakey nin bulag, napelagiran dua ed abot. 15 Et inme-bat si Pedro ed sikato: Ipaliwa-wam pa ed sikami so ilustras-yon. 16 Diad saya et inkuanto: Kasin anggapo met ni pa-katalos yo? 17 Agyo ta amta yaamin a bengatlan onloloob edsangi et ondadalan ed saraypait tan ipapaway ed kasilyas?18 Balet, amin a bengatlan om-papaway ed sangi et manlalapudpuso, tan saratan so manudutaked sakey a too. 19 Alimbawa,say puso so panlalapuan na saraymauges a panagkatunongan, pa-

nagpatey, pikakalugoran, pila-lawanan, panagtakew, palsonpanagtasi, panag-ayew. 20 Sa-raya so manudutak ed sakey atoo, balet say agpanuras na limaantis a mangan et agmandutaked sakey a too.

21 Sanen tinmaynan diman siJesus, sikatoy linma ed saray lu-gar na Tiro tan Sidon. 22 Tannia! sakey a biin taga Feni-cia a nanlapud saratan a lu-gar so inmasingger tan inmakisa maksil, a kuan to: Kasian moak, Katawan, Anak nen David.Say anakon bii et papairapenna demonyon sinmelep ed sika-to. 23 Balet agton balot ine-batan. Kanian inmasingger iraydisipulo to pian kerewen ed sika-to: Pataynan mo la, ta akis lanakis ya ontutumbok ed sikata-yo. 24 Et inkuan to: Agak ni-baki parad anggan siopa, noagtaparad saray abalang a karnero edabung na Israel. 25 Balet in-masingger ed sikato imay bii, tandinmakmomo, a kuan to: Ka-tawan, tulongan mo ak! 26 Etsikatoy inmebat: Agmanepeg yaalaen so tinapay na ugugaw in-san ibuntok itan ed saray angke-kelag nin aso. 27 Et inkuanna samay bii: On, Katawan. Ba-let ta saray angkekelag nin aso etkakanen da iray mekmek a na-pepelag manlapud lamisaan naamo ra. 28 Insan inmebat edsikato si Jesus: O bii, baleg sopananisiam. Nagawa ed sika sopirawat mo. Tan diad saman yaoras et inmabig so anak to.

Mat 15:19 Say kabaliksan na saya et sek-sual a pirerelasyon na sakey a too ed agtoasawa. 22 Odino, Canaanita. 26 Ipa-pasen na saray Judio a saray aso et marutakya ayayep.

MATEO 15:7-28 Makadutak so puso. Pinaabig toy Gentil 34

29 Kaalis nen Jesus diman, si-katoy linma ed asingger ed dayatna Galilea, tan sanen akatatdangla ed palandey, sikatoy yinmu-rong. 30 Insan inmasingger edsikato so dakel a totoo, a wala-ray kaiba ran piley, lupoy, bulag,emel, tan dakel ni ra, tan ngal-ngali da la ra ibuntok diad salianto, tan pinaabig to ra, 31 ka-nian nikelawan iray totoo sa-nen anengneng da a mansasali-ta la iray emel tan manaakar lairay piley tan makakanengnengla iray bulag, tan inggloria ra soDios na Israel.

32 Balet tinawag nen Jesusiray disipulo to tan inkuan to:Nakakasian ko iray totoo, lapudtaloy agew ko la ran kaiba tananggapo lay naakan da, tan agkora labay a pataynanen a narna-rasan. Ompan onkapuy ira diaddalan. 33 Ingen, inkuan ed si-kato na saray disipulo: Iner edsayan nisulinek a pasen so pa-ngalaan tayoy magenap a tinapaypian napesel so onian karakelna totoo? 34 Diad saya et in-kuan nen Jesus ed sikara: Piga-ran tinapay so awit yo? Inkuanda: Pitora, tan pigaran angke-kelag a sira. 35 Kanian, kaya-ri ton pinayurong ed dalin iraytotoo, 36 inala toy pitoran ti-napay tan saray sira, tan kaya-ri ton akisalamat, pinisagpisagto iratan tan imbunog to ed sa-ray disipulo, insan imbunog dairatan ed totoo. 37 Tan anganiran amin tan napsel ira, tan sa-ray sulok a pisagpisag ya atiponda et pitoran buksot, a napnap-no. 38 Ingen ta saray angan etapat a libon lalaki, nilikud ed bi-

bii tan ugugaw. 39 Tan sanenapasipot to la iray totoo, sikatoylinmugan ed baloto tan linma edsaray lugar ed Magadan.

16 Et inmasingger ed sikatoiray Fariseo tan Saduceo,tan kinerew da ed sikato a pa-nengnengan to ra na sakey atanda manlapud tawen pian su-boken da. 2 Et inkuan to ed si-kara: [Sano labi la et naynayyon ibabaga, Marakep so pa-naon, ta ambalbalangay tawen,3 tan diad kabuasan, Ambeteltan mauran so panaon natan, taambalbalangay tawen tan malu-relurem. Amta yon ipaliwawa soitsuray tawen, balet agyo nipali-wawa iray tanda na panaon.]4 Say kailalakan a mauges tanagmatoor ed Dios et naynay amanaanap na sakey a tanda, ba-let anggapoy tanda a niiter ed sa-tan noag say tanda nen Jonas.Diad saman et tinmaynan la tanintilak to ra.

5 Natan et binmaliw ed dayatiray disipulo tan alingwanan dayangawit na saray tinapay. 6 In-kuan nen Jesus ed sikara: Man-bantay kayo tan manalwar kayoed lebadura na saray Fariseotan Saduceo. 7 Kanian nan-totongtong ira, a kuan da:Anggapoy inawit tayon tina-pay. 8 Amta iya nen Jesus, ka-nian inkuan to: Akin et panto-tongtongan yoy agyo impakaawitna tinapay, sikayoran walaan namelag a pananisia? 9 Agyo tani nala so punto, odino agyo

Mat 15:39 Nayarin say Magadan et Mag-dala met lanlamang. 16:3 Saray aka-bracket et inekal ed pigaran kadaanana manuskrito balet ta naromog itan edarum a manuskrito.

35 Pinakan so 4,000. Mauges a kailalakan MATEO 15:2916:9

ta nanonotan imay limaran ti-napay ya impakan ed limanlibotan samay pigaran buksot ya ati-pon yo? 10 Odino samay pito-ran tinapay ya impakan ed apata libo tan samay pigaran buksotya atipon yo? 11 Akin et agyonatalosan a say tutukoyen ko etaliwan saray tinapay? Balet ma-nalwar kayo ed lebadura na sarayFariseo tan Saduceo. 12 Diadsaman et atalosan da la imay in-kuan to, a manalwar ira ed ba-ngat na saray Fariseo tan Sadu-ceo, aliwan diad lebadura nasaray tinapay.

13 Natan, sanen akasabi layJesus diad saray lugar na Cesa-rea Filipos, tinepetan to iray di-sipulo to: Siopa so Anak natoo unong ed ibabaga na saraytotoo? 14 Inkuan da: Walaraymangibabagan si Juan a Bautis-ta, saray arum et ibabaga ran siElias, tan say kuan na arum etsi Jeremias odino sakey ed sa-ray propeta. 15 Et