ban khon history

58
ปปปปปปปปปปปปปปปปปปปป ปปป ปปปปปปปป ปปปปปปปปป ปปปปปปปปปปป ปปปปปปปปปปปปปปปปป ปปปปปป ปปปปป ปปปปปปปปป ปปปปปป หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหหหหหหหหห หหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหห หหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหห หหหห หหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหห

Upload: rangsiwut-chaisin

Post on 11-Apr-2015

814 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

History of Ban Khon in Pua Nan Thailand 55120

TRANSCRIPT

Page 1: Ban Khon History

ประวั�ติ�ชาวัไทลื้ �อบ้�านขอนติ�าบ้ลื้ป�วั อ�าเภอป�วั จั�งหวั�ด

น�าน

หมู่��บ้�านชาวัไทลื้ �อ สิ�บ้สิองป�นนา ประเทศจั"น

คำ�าน�า

หนั�งสื�อประวั�ติ ไทลื้��อบ้�านัขอนั เลื้�มนั�� ผู้��เร�ยบ้เร�ยง ได้�เร�ยบ้เร�ยงจากติ!าราหลื้ายเลื้�ม ท�"สืามารถจะศึ%กษาค้�นัค้วั�าหาติ�นัก!าเนั ด้ของชาวัไทลื้��อ ซึ่%"งม�ค้วัามติ��งใจท�"จะเก+บ้รวับ้รวัมข�อม�ลื้ ประวั�ติ ชาวัไทลื้��อ ประวั�ติ หม��บ้�านัขอนั ประวั�ติ วั�ด้ราชสื�มาแลื้ะประเพณี�ติ�างๆ ติ!าราการหาฤกษ1งามยามด้� ค้!ากลื้อนัสือนัเติ�อนัใจติ�างๆท�"สื�บ้ติ�อก�นัมาจากโบ้ราณี ไวั�ให�ลื้�กหลื้านัได้�ศึ%กษา แลื้ะสื�บ้ทอด้ประเพณี�ท�"ด้�งาม จากบ้รรพบ้3ร3ษติ�อไป ซึ่%"งป4จจ3บ้�นันั�� เป5นัย3กติ1โลื้กาภิ วั�ฒนั1 ท!าให�ค้นัร3 �นัลื้�ก ร3 �นัหลื้านัได้�ข�อม�ลื้ข�าวัสืารท�"รวัด้เร+วั ท�นัสืม�ย ท!าให�ลื้�มขนับ้ธรรมเนั�ยมประเพณี� อ�นัเป5นัจร ยธรรมแลื้ะวั�ฒนัธรรม อ�นัเก�าแก�ของป�9ย�าติายาย ผู้��จ�ด้ท!าหวั�งเป5นัอย�างย "งวั�า หนั�งสื�อเลื้�มนั��ค้งจะม�ประโยชนั1 ช�วัยเติ�อนัสืติ ลื้�กหลื้านัให�ห�นัมาสืนัใจ ศึ%กษาวั ถ�ช�วั ติของบ้รรพบ้3ร3ษ

ผู้��เร�ยบ้เร�ยง ขอขอบ้ค้3ณี ผู้��เฒ�า ผู้��แก� ชาวับ้�านัขอนั ท�"ท!าให�ค้วัามร�วัมม�อในัการค้�นัค้วั�าหาข�อม�ลื้

Page 2: Ban Khon History

นัายย3ทธนัา พ�นัชนั ผู้��เร�ยบ้เร�ยง

๑ เมษายนั ๒๕๕๑

สิารบ้�ญ

ค้!านั!า หนั�า กสืารบ้�ญ หนั�า ขสื บ้สืองป4นันัา หนั�า ๑ประวั�ติ หม��บ้�านัขอนั หนั�า ๒ประวั�ติ เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย สืบ้ค้า หนั�า ๕รายช�"อผู้��ใหญ�บ้�านับ้�านัขอนั หนั�า ๙

รายช�"อเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา หนั�า ๑๑

ประวั�ติ วั�ด้ราชสื�มา หนั�า ๑๓

ประเพณี�พ��นัเม�องเหนั�อ หนั�า ๒๒

....................................................

สิ�บ้สิองป�นนา ค้!าวั�า สื บ้สืองป4นันัา“ ” หมายถ%งท�"ท!านัาสื บ้สืองพ�นัหาบ้เช��อข�าวัเปลื้�อก (หนั%"งหาบ้เช��อข�าวั เท�าก�บ้ สืองบ้3งเช��อข�าวั หนั%"งป4นันัา เท�าก�บ้พ��นัท�"ท!านัา ๑,๐๐๐. หาบ้เช��อข�าวั)

เม�องสื บ้สืองป4นันัาได้�แบ้�งช�"อติามห�วัเม�องติ�าง ๆ ด้�งติ�อไปนั��๑. ป4นันัาเช�ยงร3 �ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องฮำ!า แลื้ะเม�"องฮำ3�ง (ร3 �ง)

Page 3: Ban Khon History

๒. ป4นันัาเม�องแช� ม� สืามเม�อง ค้�อ เม�องออง เม�องงาด้ แลื้ะเม�องแช�๓. ป4นันัาเม�องหนั ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องปานั แลื้ะเม�องหนั๔. ป4นันัาเม�องเช�ยงเจ ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องฮำาย แลื้ะเม�องเช�ยงเจ ง๕. ป4นันัาเช�ยงลื้อ ม� สื�"เม�อง ค้�อ เม�องมาง เม�องงาม เม�องลื้างเหนั�อ เม�องเช�ยงลื้อ๖. ป4นันัาเม�องลื้วัง ม� เม�องเด้�ยวั ค้�อ เม�องลื้วัง (หกป4นันัานั��อย��ทางภิาค้ติะวั�นัติกแม�นั!�าโขง ของเม�องสื บ้สืองป4นันัา)๗. ป4นันัาเม�องลื้า ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องบ้�าง แลื้ะเม�องลื้า๘. ป4นันัาเม�องฮำ ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องวั�ง แลื้ะเม�องฮำ ง๙. ป4นันัาเม�องลื้�า ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องบ้�านั แลื้ะเม�องลื้�า๑๐. ป4นันัาเม�องพง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องหย�วันั แลื้ะเม�องพง

๑๑. ป4นันัาเม�องอ�H ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องอ�Hใติ� แลื้ะเม�องอ�Hเหนั�อ๑๒. ป4นันัาเม�องเช�ยงติอ ม� สื�"เม�อง ค้�อ เม�องบ้�อลื้�า เม�องอ�ง� เม�องอ�ป4ง แลื้ะ เม�องเช�ยงติอง (หกป4นันัานั��อย��ทางภิาค้ติะวั�นัออกแม�นั!�าโขง ของเม�องสื บ้สืองป4นันัา)

ประวั�ติ�บ้�านขอน ติ�าบ้ลื้ป�วั อ�าเภอป�วั จั�งหวั�ดน�าน

******************หม��บ้�านัขอนัเป5นัชาวัไทลื้��อ ซึ่%"งม�ค้นักลื้3�มหนั%"งได้�

อพยพหนั�ภิ�ยสืงค้ราม แลื้ะโรค้ระบ้าด้ติ�าง ๆ จากเม�องเช�ยงร3 �ง ด้ นัแด้นัสื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั มาติ��งถ "นัฐานัอย��ในัเม�องยอง ในัประเทศึพม�า แลื้ะติ�อมาได้�อพยพย�ายถ "นัฐานัมาติามลื้3�มแม�นั!�านั�อยใหญ�ติ�าง ๆ จนัมาถ%งลื้3�มแม�นั!�ายาวัก+ได้�อพยพถ "นัฐานัลื้งมาเร�"อย ๆ (แม�นั!�ายาวัป4จจ3บ้�นัใหลื้ผู้�านัอ!าเภิอท�าวั�งผู้า - อ!าเภิอสืองแค้วั)

ประมาณีปJ พ.ศึ. ๑๒๖๑ แลื้ะได้�มาติ��งถ "นัฐานัอย��ท�"ร มแม�นั!�าป4วั ด้�านัติะวั�นัติก (ป4จจ3บ้�นัค้�อ บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้

Page 4: Ban Khon History

ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั) ค้นักลื้3�มนั��ม�ภิาษาท�"ใช�เป5นัเอกลื้�กษณี1ของตินัเอง ค้�อภิาษาไทลื้��อ ซึ่%"งใช�ก�นัมาติ��งแติ�โบ้ราณีกาลื้ท�"อย��เม�องยอง ในัประเทศึพม�า แลื้ะใช�ก�นัมาติ��งแติ�สื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั จนัป4จจ3บ้�นันั��ย�งไม�ม�การเปลื้�"ยนัแปลื้ง

ติ�านานการติ��งช &อ บ้�านขอน“ ” เหติ3ท�"เร�ยกช�"อหม��บ้�านัวั�า บ้�านัขอนั“ ” นั��นัม�ติ!านัวันัเลื้�าขานัก�นัวั�า ม�ชายแก�ค้นัหนั%"งช�"อวั�า ป�9ลื้3ง ได้�ออกไปท!าไร� พอท!าไร�เสืร+จ ก+เด้ นัทางกลื้�บ้บ้�านั ระหวั�างทาง ได้�พบ้ก�บ้ พระภิ กษ3ร�ปหนั%"งย�นัอย��ข�างหนัองนั!�า ท�ายหม��บ้�านั พระภิ กษ3สืงฆ์1ร�ปนั��นัก+ได้�ขอย�มม�ด้ของป�9ลื้3ง เพ�"อเอาไปถากขอนัไม�ท�"วัางอย��ท�"ข�างหนัองนั!�า พระภิ กษ3ร�ปนั��นัใช�ม�ด้ถากเอาไม�ใสื�บ้าติรของตินัเองจนัเติ+มบ้าติร แลื้�วัจากนั��นั ก+เอาไม�ถากได้�ย�"นัให�ป�9ลื้3งหนั%"งอ�นั แลื้�วับ้อกวั�าให�นั!าไปท!าเป5นัฟ้Lนั ป�9ลื้3งก�ร�บ้เอาไม�ไสื�ในัถ3งย�ามไวั� จากนั��นัเด้ นักลื้�บ้มาท�"บ้�านั พอมาถ%งบ้�านัก+ได้�นั!าไม�ด้�งกลื้�าวัออกมาด้� ปรากฏวั�าไม�นั� �นักลื้ายเป5นัทองค้!า ป�9ลื้3งเห+นัด้�งนั��นัจ%งร�บ้กลื้�บ้ไปย�งหนัองนั!�าด้�งกลื้�าวั เพ�"อจะไปขอไม�จากพระภิ กษ3สืงฆ์1ร�ปนั��นัอ�ก แติ�พอไปถ%งพระภิ กษ3ร�ปนั��นัก+หายไปพร�อมก�บ้ขอนัไม� พอชาวับ้�านัร� �เร�"องขอนัไม�ทองนั�� ก+เลื้ยพาก�นั

เร�ยกหม��บ้�านัวั�า หม��บ้�านัขอนัทอง ติ�อมาท�"ม�การเร�ยกบ้�านัขอนั ก+เพราะวั�าขอนัไม�ทองหายไปแลื้�วั ม�การสื�นันั ฐานัวั�าหนัองนั!�าท�" ป�9ลื้3งได้�พบ้ขอนัไม�ทองนั��นัค้งจะเป5นัหนัองป4วั (หนัองหย!"า) ในัป4จจ3บ้�นั

ติ�อมาเม�"อลื้�กหลื้านัเพ "มมากข%�นั ก+ได้�ม�การขยายหม��บ้�านัข�ามไปทางแม�นั!�าป4วั หร�อทางท ศึเหนั�อ พอหม��บ้�านัขยายใหญ�โติข%�นัเร�"อยๆ ผู้��ใหญ�บ้�านั ค้นัเด้�ยวัปกค้รองด้�แลื้ไม�ท�"วัถ%ง ประมาณีปJ พ.ศึ. ๒๔๘๐ ได้�ม�การแยกการปกค้รองออกเป5นัสืองหม��บ้�านั แลื้ะติ��งช�"อ

Page 5: Ban Khon History

หม��บ้�านัท�"แยกออกมาวั�าผู้ม��บ้�านัป9า-ลื้านั ท��งสืองหม��บ้�านันั��ถ�อวั�าเป5นัพ�"นั�องก�นั ม�นัามสืถ3ลื้หลื้�กๆอย��สืามนัามสืก3ลื้ ค้�อ ไชยศึ ลื้ปN พ�นัชนั แลื้ะวั�ระวังค้1 ม�การนั�บ้ถ�อผู้� เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย แลื้ะผู้�เจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ซึ่%"ง

(บ้�านเร อนทรงไทลื้ �อ)

ชาวับ้�านัถ�อวั�าเป5นัผู้�บ้รรพบ้3ร3ษ เป5นัท�"พ%"งพาอาศึ�ย นั�บ้ถ�อสื�บ้ติ�อก�นัมาเป5นัเวัลื้ายาวันัานั ม�การเลื้��ยงผู้�เป5นัประจ!าท3กป9างสืามปJ สืาเหติ3ท�"ม�การเลื้��ยงเป5นัปOางสืามปJนั��นัก+ค้�อ ผู้�ได้�เข�าทรงชาวับ้�านั หร�อเร�ยกวั�าผู้�ลื้ง ชาวับ้�านัก+ถามวั�าจะให�ระยะเวัลื้าการเลื้��ยงนัายเท�าใด้ ผู้�เข�าทรงบ้อกวั�า เลื้��ยงเป5นัปOางสืามปJ หร�อสืามปJเลื้��ยงหนั%"งค้ร��ง นั�บ้ติ��งแติ�นั��นัมาก+ย%ด้การเลื้��ยงผู้�มาจนัถ%งป4จจ3บ้�นันั�� พ ธ�การเลื้��ยงผู้�นั��นัเม�"อใกลื้�ๆถ%งฤด้�การเลื้��ยงผู้� ชาวับ้�านัก+จะบ้อกก�นัติ�อๆไปเพ�"อให�ท3กค้นัในัหม��บ้�านัได้�ร�วัมก�นัเลื้��ยง ผู้��ท�"เป5นัผู้��นั!าการเลื้��ยง หร�อภิาษาพ��นัเม�องเร�ยกวั�า เข�าจ!�า (ค้นัป?อนัข�าวัผู้�) ก+จะข%�นัไปอย��บ้นัหอผู้� แลื้ะยกข�นัข�าวัติอก ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั บ้อกกลื้�าวัอ�นัเช ญผู้�ให�รอร�บ้อย��ท�"หอในัวั�นัท�"จะเลื้��ยง ซึ่%"งชาวับ้�านัจะเติร�ยมของท�"มาเลื้��ยงผู้� ค้�อ หม�สืองติ�วั ไก�แปด้ติ�วั นั!ามาไวั�ท�"หอผู้� ด้�ามค้�อนั (ผู้��ท�"ท!าหนั�าท�"ฆ์�าหม� ฆ์�าไก�) จะท!าการฆ์�าหม� ฆ์�าไก� ท�"เติร�ยมมา

จากนั��นัก+จะนั!าไปท!าอาหาร สื�วันัข�าวัจ!�าจะเป5นัผู้��พ�ด้ค้3ยก�บ้ผู้� เพ�"อขอค้วัามค้3�มค้รองปกค้รองปกป4กษ1ร�กษาลื้�กหลื้านั แลื้ะชาวับ้�านัท3กผู้�� ท3กค้นั ท3กหลื้�งค้าเร�อนัให�อย��ด้�ก นัด้� ม�แติ�ค้วัามสื3ข ปราศึจากโรค้ภิ�ยไข�เจ+บ้แลื้ะอ3บ้�ติ เหติ3ท��งหลื้ายท��งปวัง เม�"อท!าอาหารท3กอย�างเสืร+จแลื้�วั ค้นัจะก นัอาหารท�"ท!ามาก�อนัไวั�ได้� จนักวั�าผู้�จะก นัอ "ม การท�"ผู้�อ "มหร�อไม�อ "มนั��นั ทางเข�าจ!�าจะถามผู้� โด้ยการท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวั การท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวันั��นั เข�าจ!�าจะติ�องติ��งสื�จจะยกข�นัข�าวัเหนั�อห�วั แลื้�วัท!าการหย บ้เม+ด้ข�าวั ถ�าหารหย บ้ได้�เลื้ขค้��นั� �นัหมายค้วัามวั�าผู้�ก นัอ "มแลื้�วั หารหย บ้ได้�เลื้ขค้�"นั� �นัหมายค้วัามวั�า ผู้�ย�งไม�อ "ม เข�าจ!�าก+จะปลื้�อยให�ผู้�ก นัติ�อไปอ�กสื�กค้ร� � แลื้�วัเข�าจ!�าก+จะท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวัใหม�อ�กค้ร��ง แลื้ะจะท!าติ�อไปจนักวั�าผู้�ก นัอ "ม พอผู้�ก นัอ "มแลื้�วั เข�าจ!�าจะเทนั!�า แลื้ะเหลื้�าให�ผู้�ก นั จากนั��นัเข�าจ!�าก+จะนั!าอาหารท�"เหลื้�อนั��นัมาให�ผู้��ค้นัท�"มาร�วัมเลื้��ยงร�บ้ประทานั ชาวับ้�านัขอนัท3กค้นั ม�การนั�บ้ถ�อปฏ บ้�ติ สื�บ้ติ�อก�นัมาจนัถ%งป4จจ3บ้�นันั��

ประวั�ติ�คำวัามู่เป'นมู่าของพ่�อหลื้วังเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา

Page 6: Ban Khon History

เจ�าฟ้?าสืบ้ค้า เก ด้วั�นัเสืาร1 แติ�วั�นัท�" เท�าไหร�ไม�ปรากฏแนั�ช�ด้ เด้ มได้�เด้ นัทางมาจากแค้วั�นัสื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั ม�วังศึ1ศึาค้ณีาญาติ ท�"เด้ นัทางมาอย��ในัประเทศึไทยด้�งนั��

1. เจ�าฟ้?าสืบ้ค้าได้�มาอย��ท�"บ้�านัขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

2. แม�หลื้วังเหมยฟ้?า ซึ่%"งเป5นัภิรรยา ของเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ได้�มาอย��ท�"บ้�านั

ขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

3. เจ�าสืายฟ้?า ซึ่%"งเป5นับ้3ติร (ป4จจ3บ้�นัได้�แยกไปอย��ท�"บ้�านัป9าลื้านั

ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั)

4. เจ�านักฟ้?า ซึ่%"งเป5นับ้3ติร (ป4จจ3บ้�นัแยกไปอย��ท�"อ!าเภิอเม�อง จ�งหวั�ด้นั�านั)

5. เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย ซึ่%"งเป5นัญาติ ของหลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ได้�เด้ นัทาง ติามมาสืมทบ้ท�หลื้�ง แลื้ะมาอย��ก�บ้เจ�าฟ้?าสืบ้ค้าท�"บ้�านัขอนั หม�� 1

ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

เม�"อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย แลื้ะเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า มาประจ!าอย��ท�"บ้�านัขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ท�"ม�ก!าลื้�งพลื้อย�� 6 หลื้�งค้า นั�บ้ได้�วั�าเป5นัติ�นัก!าเนั ด้ชนัเผู้�าไทยลื้�� อ เม�"อรวัมก�นัอย��นั� �นัก+ได้�ท!าการเอาด้�ายสืายสื ญจนั1มาพ�นัลื้�อมรอบ้ท��ง 6 หลื้�งค้าเร�อนัท�"เป5นัวังศึ1ติระก�ลื้ เพ�"อหมายถ%งช�ยชนัะท�"ย "งใหญ�จากอ�นัติรายท��งปวัง พ�นัด้�ายให�ชนัก�นัติ��งแติ�เร "มติ�นัจนัค้รบ้ 6 หลื้�ง ด้�วัยเหติ3นั��เองจ%งท!าให�เป5นัท�"มาของก!าเนั ด้ติ�นัติระก�ลื้ในับ้�านัขอนัค้�อ

ติระก�ลื้ ไชยศ�ลื้ป,“ ” มาจากด้�ายสืายสื ญจนั1ท�"ลื้�อมรอบ้เพ�"อช�ยชนัะพ บ้�ติ ภิ�ยติ�างๆ แติ�เนั�"องจากสืม�ยนั��นั ย�งม�การใช�แลื้ะเข�ยนัภิาษาไทยท�"หลื้ากหลื้ายแลื้ะถ�กติ�องติามหลื้�กการเข�ยนั จ%งได้�เข�ยนัค้!าวั�าไชยสื ญจนั1 เป5นั ไชยศึ ลื้ปN

ติ�นติระก�ลื้ พ่�นชน “ ” มาจากการท�"หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า เอาด้�ายสืายสื ญจนั1มาพ�นัลื้�อมรอบ้บ้�านัเร�อนั 6 หลื้�งให�ชนัก�นัติ��งแติ�หลื้�งท�" 1 ถ%งหลื้�งท�" 6

ท�"เป5นัติ�นัก!าเนั ด้ชาวัไทยลื้��อบ้�านัขอนัติ�นติระก�ลื้ วั"ระวังศ-“ ” เป5นัวังศึ1ติระก�ลื้เช��อเจ�า

จากเม�องนั�านั ได้�มาติ��งหลื้�กฐานัในับ้�านัขอนัหลื้�งจากเจ�า

Page 7: Ban Khon History

ฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า มาอาศึ�ยอย�� โด้ยม�เจ�าป4P นั วั�ระวังค้1 แลื้ะเจ�านัางปQม ซึ่%"งเป5นัภิรรยาของเจ�าป4P นั ได้�มาอย��ร �วัมก�บ้ราษฎรในับ้�านัขอนั

เจ�าป4P นัแลื้ะเจ�านัางปQม วั�ระวังค้1 ม�บ้3ติร 2 ค้นั ธ ด้า 3 ค้นั ได้�แก�

บ้3ติรค้นัท�" 1 ค้�อ เจ�าบ้3ติร วั�ระวังค้1 (ป9อเปลื้�"ยนั วั�ระวังค้1)

บ้3ติรค้นัท�" 2 ค้�อ เจ�าเค้ร�"อง วั�ระวังค้1 (แม�สื3 , แม�ธรรมา , ป9อจา พ�นัชนั)

ธ ด้าค้นัท�" 1 ค้�อ เจ�านัางปวันั (แม�หลื้วังไวั , ป9อบ้3ญม� , ป9อนั�อยย�นั , ป9อปJนั (ป9อของป9อหนัานัทอนั วั�ระวังค้1)

ธ ด้าค้นัท�" 2 ค้�อ เจ�านัางติ�อม (แม�หลื้วังหมอก , แม�นัางนั�อย , แม�บ้3ญม� , แม�ค้!า ) ป4จจ3บ้�นัอย��บ้�านัป9าลื้านั

ธ ด้าค้นัท�" 3 ค้�อ เจ�านัางเก�Pยง (ป9อติ�Pนั , ป9อวังค้1 วั�ระวังค้1 , ป9อศึร�นัวัลื้ , ป9อหมด้ (ป9อผู้��ใหญ�แถวั)

แม�เข�ยวั (บ้�านัปรางค้1) )

เม�"อเวัลื้าผู้�านัไปหลื้ายสื บ้ปJ บ้�านัขอนัก+เร "มม�สืมาช กเพ "มข%�นัอ�กมากมาย หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า ได้�เสื�ยช�วั ติลื้ง ชาวับ้�านัขอนัท3กค้นัในัขณีะนั��นัได้�อ�ญเช ญด้วังวั ญญาณีของท��งสืองท�านัมาประท�บ้ท�"บ้�านัพ�อหลื้วังเค้ร�"อง วั�ระวังค้1 แลื้ะได้�ย�ายมาประท�บ้ท�"บ้�านัแม�หลื้วังกลื้ม ไชยศึ ลื้ปN ติ�อมาก+ได้�อ�ญเช ญมาประท�บ้อย��หนั�าบ้�านัแม�หลื้วังจ Pง ไชยศึ ลื้ปN ข�างวั�ด้บ้�านัขอนั จนัสื3ด้ท�ายได้�อ�ญเช ญมาประท�บ้อย��ท�"สืนัามหนั�าวั�ด้บ้�านัขอนัจนัป4จจ3บ้�นั

ห ลื้ วัง พ�อ เ จ� า ฟ้? า สื บ้ ห ลื้ วั ย - สื บ้ ค้ า เ ป5 นับ้รรพบ้3ร3ษติ�นัก!าเนั ด้ของชาวับ้�านัขอนัเป5นัท�"เค้ารพบ้�ชา เลื้�"อมใสืศึร�ทธาแก�ท3กค้นั

ป4จจ3บ้�นันั��ด้วังวั ญญาณีของหลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า ย�งค้งค้อยปกป4กร�กษาลื้�กหลื้านัชาวัไทลื้��อบ้�านัขอนั โด้ยม�การสื�"อสืารทางร�างทรงของท�านั ค้�อนัางบ้3ญม� ศึร�บ้3ญเร�อง เม�" อวั�นัท�" 11 กรกฎาค้ม 2546 โด้ยม�ข�าวัจ!�าค้�อพ�อหลื้วังเหร�ยญ พ�นัชนั พ�อหลื้วังศึร� วั�ระวังศึ1 เป5นัผู้��สื�" อสืาร นัอกจากนั��นัย�งม�ค้วัานัม�าค้วัานัช�างเป5นัผู้��ร �บ้ใช� แลื้ะได้�ท!าการติกลื้งไวั�วั�านั�บ้ติ��งแติ�วั�นัท�" 11 กรกฏาค้ม 2546 ติ�วัแลื้ะร�างของ

Page 8: Ban Khon History

หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าจะจะแยกจากท�"หอบ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านัไปประจ!าท�"หอบ้�านัพนัาสืวัรรค้1 อ!าเภิอเม�อง จ�งหวั�ด้นั�านั ท�"นัางบ้3ญม� ศึร�บ้3ญเร�อง อาศึ�ยอย�� แติ�ให�ภิรรยาของพ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าค้�อแม�หลื้วังเหมยประท�บ้อย��ท�"หอบ้�านัขอนั สื�วันัติ�วัพ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าเองจะประท�บ้ท��งสืองแห�งสืลื้�บ้ท�"ก�นั

เนั�"องจาก หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า เป5นับ้รรพบ้3ร3ษติ�นัก!าเนั ด้ของชาวับ้�านัขอนัเป5นัท�"เค้ารพบ้�ชา เลื้�" อมใสืศึร�ทธาแก�ท3กค้นั หากบ้รรด้าลื้�กหลื้านั หร�อญาติ พ�"นั�องของบ้�านัขอนัม�ก จอ�นัใด้ท�"ติ�องการให�พ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าได้�ค้3�มค้รอง ปกป4กร�กษาแลื้ะช�วัยเหลื้�ออ�นัใด้ ก+จะม�การบ้นับ้านัศึาลื้กลื้�าวัแก�พ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าท3กค้ร��ง เม�"อประสืบ้ผู้ลื้สื!าเร+จท3กค้นัก+จะกลื้�บ้มาแก�บ้นัด้�วัยสื "งเหลื้�านั��ค้�อ

- หม�.ไก�,วั�วั,ค้วัาย- เท�ยนั 12 ค้��หากเป5นัการค้ารวัะในัเทศึกาลื้ปJใหม�ก+จะใช�เท�ยนั 8

ค้��- ด้อกไม� ธ�ป- เหลื้�า

รายช &อข�าวัจั��าของเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย1. พ�อหลื้วังแก�วั ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติแลื้�วั2. พ�อหลื้วังม� พ�นัชนั เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั3. พ�อหลื้วังด้วัง ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั4. พ�อหลื้วังเหร�ยญ พ�นัชนั ม�

ช�วั ติอย��5. พ�อหลื้วังไสืวั พ�นัชนั ผู้�� ช� วั ย

ข�าวัจ!�า ม�ช�วั ติอย��

รายช &อข�าวัจั��าของเจั�าฟ้*าสิบ้คำา1. พ�อหลื้วังค้!าจ�นัทร1 ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั2. พ�อหลื้วังค้!าปา ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั3. พ�อหลื้วังค้!าติ�นั ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั

Page 9: Ban Khon History

4. พ�อหลื้วังศึร� วั�ระวังศึ1 ม�ช�วั ติอย��

5. พ�อจ� ไชยศึ ลื้ปN ม�ช�วั ติอย��6. พ�อหลื้วังสืม�ย ไชยศึ ลื้ปN ผู้��

ช�วัยข�าวัจ!�า ม�ช�วั ติอย�� รายช &อคำวัานช�าง คำวัานมู่�า

1. แม�หลื้วังอ�อ ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติแลื้�วั

2. แม�หลื้วังจ3. พ�อหลื้วังจ�นัทร1เป5ง วั�ระวังศึ1เสื�ยช�วั ติแลื้�วั

4. แม�หลื้วังจ Pง ไชยศึ ลื้ปN ย�งม�ช�วั ติอย��

(เสิ �อผ้�าชาวัไทลื้ �อ)

รายช &อผ้��ปกคำรองบ้�านขอน

๑. นัายแสืนัช�ยวั3ฒ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัก!านั�นัแขวังเม�องป4วั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๓๖๑ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๐๐ ๒. นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๐๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๔๖๓. นัายเติย ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๔๖ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๖๐๔. นัายสื3ธ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๖๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๘๑๕. นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๘๑ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๑๔๖. นัายผู้�อง พ�นัชนั เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั

Page 10: Ban Khon History

ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๑๔ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๒๐๗. นัายถนัอม สื ทธ ช�ย เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๒๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๒๖๘. นัายเจร ญ พ�นัชนั เป5นัใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๒๖ ถ%งปJ ถ%งปJ พ.ศึ. ๒๕๓๕๙. นัายศึร�นัวัลื้ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๔๖๑๐.นัายแถวั วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๔๗ ถ%งป4จจ3บ้�นั

(ติ/�มู่ใสิ�น��าสิ�าหร�บ้ลื้�างเท�าก�อนข1�นบ้นบ้�าน)

รายช &ออาจัารย-วั�ดราชสิ"มู่า๑. พ�อหนัานั เติย ไชยศึ ลื้ปN ๒. พ�อนั�อยอ3ด้ ไชยศึ ลื้ปN๓. พ�อหนัานัทะนัะ ไชยศึ ลื้ปN ๔. พ�อสื3วัรรณี ไชยศึ ลื้ปN๕. พ�อหนัานัโสืภิา ไชยศึ ลื้ปN ๖. พ�อหนัานักHาร นัทร1 ไชยศึ ลื้ปN๗. พ�อหนัานักHา พ�นัชนั ๘. พ�อหนัานัสื�อง พ�นัชนั๙. พ�อหนัานัถนัอม ไชยศึ ลื้ปN ๑๐. พ�อหนัานัสืวั�สืด้ S ไชยศึ ลื้ปN๑๑. พ�อหนัานัจร�สื พ�นัชนั ๑๒. พ�อนั�อยไสืวั พ�นัชนั

รายช &อเจั�าอาวัาสิแลื้ะร�กษาการแทนเจั�าอาวัาสิ วั�ดราชสิ"มู่า

๑. พระค้ร�อ3ปนั�นัท1 เจ�าอาวัาสื

Page 11: Ban Khon History

๒. พระภิ กษ3ศึร� ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๓. พระอธ การวังค้1 เจ�าอาวัาสื๔. พระภิ กษ3ศึ ร ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๕. พระก�นัฑา ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๖. พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เจ�าอาวัาสื๗. พระอธ การสื3วัรรณี เจ�าอาวัาสื๘. พระอธ การก�นัณี กา เจ�าอาวัาสืแลื้ะเจ�าค้ณีะหมวัด้เขติหนั%"ง๙. พระภิ กษ3เฉลื้�ยวั ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๐. พระอธ การกฤติวังค้1 เจ�าอาวัาสื๑๑. พระภิ กษ3ธรรมวังค้1 ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๒. พระอธ การถนัอม เจ�าอาวัาสื๑๓. พระภิ กษ3สืวั ง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

๑๔. พระภิ กษ3สืมฤทธ S ร �กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๕. พระภิ กษ3กHองแสืง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๖. พระภิ กษ3บ้3ญย�ง ปนัธโร ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๗. พระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสื๑๘. พระมหาอภิ ศึ�กด้ S อภิ โชโติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๙. พระมหาย3ทธนัา วัช รมญโญ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๒๐. พระภิ กษ3บ้3ญยง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

๒๑. พระภิ กษ3ประเสืร ฐ (ติ�อ)...

๒๑. พระภิ กษ3ประเสืร ฐ ปร สืทโธ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๒๒. พระภิ กษอด้3ลื้ย1 ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

Page 12: Ban Khon History

๒๓. พระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

แลื้ะเจ�าอาวัาสื

(หอธรรมู่มู่าสิเอกสิ�าหร�บ้ใช�อ�านธรรมู่ของพ่ระสิงฆ์-)

ประวั�ติ�วั�ดราชสิ"มู่า

ติามท�"เลื้�าขานัติ�อๆ ก�นัมา จากผู้��เฒ�า ผู้��แก� ไม�ปรากฎแนั�ช�ด้วั�าได้�เร "มสืร�างวั�ด้ราชสื�มาข%�นัค้ร��งแรกเอใด้ ทราบ้วั�าเม�"อวั�ด้แห�งเด้ มได้�เก ด้การช!าร3ด้ทร3ด้โทรมมาก จากภิ�ยธรรมชาติ จนัไม�สืามารถท!าการซึ่�อมแซึ่มได้� จ%งได้�ม�การย�ายมาก�อสืร�างวั�ด้ข%�นัแห�งใหม� เม�"อวั�นัท�" ๑๕ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๓๖๑ โด้ยม� นัายแสืนัช�ยวั3ฒธ เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั บ้�านัขอนั แลื้ะเป5นัก!านั�นัแขวังเม�องป4วั พร�อมชาวับ้�านั บ้�านัขอนั ได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�างวั�ด้ขอนัข%�นั โด้ยได้�เร "มสืร�างก3ฏ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง ซึ่%"งเป5นัก3ฏ ช�"วัค้ราวั ท!าด้�วัยเสืาไม� ฝาผู้นั�งท!าจากไม�ไผู้�สืานัข�ด้แติะ พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยหญ�าค้า ม�พระอธ การอ3ปนั�นัท1 เป5นัเจ�าอาวัาสื ติ�อมาเม�"อปJ พ.ศึ.๒๓๖๓ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�างพระวั หารข%�นัหลื้�งหนั%"ง เพ�"อให�เป5นัท�"สื!าหร�บ้การปฏ บ้�ติ ก จของพระสืงฆ์1 ซึ่%"งเป5นัพระวั หารท�"ท!าด้�วัยเสืาไม� ผู้นั�งท!าจากไม�แป?นั พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นักระด้านั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ ทรงหลื้�งผู้�ด้ ติ�อมาก+ได้�ม�การบ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 แลื้ะม�การก�อสืร�างเพ "มเติ มข%�นัติามย3กติ1สืม�ยด้�งนั��

เม�"อ ปJ พ.ศึ. ๒๓๖๕ ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เป5นัเจ�า

Page 13: Ban Khon History

อาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นับ้�รณีะพระวั หารข%�นัใหม� โด้ยท!าเสืาไม�ข%�นัใหม� ฝาผู้นั�งก!าแพงท!าจากอ ฐฉาบ้ด้�วัป�นัขาวั พ��นัแทด้�วัยค้อนักร�ติ กวั�าง ๘ เมติร ยาวั ๑๖ เมติร ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

(อ/โบ้สิถวั�ดราชสิ"มู่า) ติ�อมาวั�นัท�" ๒๐ พฤษภิาค้ม พ.ศึ. ๒๓๖๗ ได้�ร�บ้ใบ้อนั3ญาติก�อติ��งเป5นัวั�ด้ขอนั แลื้ะในัปJ พ.ศึ. ๒๓๖๗ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั ได้�พร�อมใจก�นัร�วัมม�อจ�ด้ก�อสืร�าง

พระพ3ทธร�ป พระประธานัองค้1ใหญ�ข%�นัประท�บ้ไวั�ในัพระวั หารหนั%"งองค้1 ติ�อมาม�พ�อหลื้วังค้!าม�ลื้ ไชย-ศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กหนั%"งองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัขวัาม�อ ม�พ�อหลื้วังพ�อบ้3ญฑา ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กหนั%"งองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัหนั�าซึ่�ายม�อ ม�พ�อหลื้วังป4ญญา ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัข�างขวัาม�อ ม�พ�อหลื้วังชมพ� ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ปองค้1เลื้+กข%�นัอ�กองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัข�างซึ่�ายม�อ รวัมม�พระพ3ทธร�ป ท��งหมด้ ๕ องค้1 ม�นัายมอญ ค้นัจ�งหวั�ด้ พะเยา เป5นัสืลื้�า (ช�าง) ก�อสืร�าง ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เป5นัเจ�าอาวัาสืพร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๓๙๕ ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะพระอธ การสื3วัรรณี เป5นัเจ�าอาวัาสื ได้�พร�อมใจก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั

Page 14: Ban Khon History

จ�ด้สืร�างก3ฏ หลื้�งใหม�ข%�นัเป5นัการถาวัร โด้ยท!าด้�วัยเสืาไม� พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นักระด้านั ฝาผู้นั�งท!าจากไม�แป?นั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ทรงโค้�งสืามหลื้�งค้า

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๔๙ ในัสืม�ยร�ตินัโกสื นัทร1 ม�อาย3ได้� ๑๒๕ ปJ ได้�ร�บ้พระราชทานัวั สื3งค้ามสื�มา เม�"อ วั�นัท�" ๕ มกราค้ม พ.ศึ. ๒๔๔๙ ให�วั�ด้บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้บ้�านัขอนั แขวังเม�องป4วั ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัก+จ�ด้ก�อสืร�างอ3โบ้สืถ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง ซึ่%"งเสืาก�อด้�วัยอ ฐป�นั ผู้นั�งก!าแพงก�อด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยด้ นัขอ แลื้�วัปลื้�กฝ4งลื้�กนั ม ติพ�ทธสื�มาไวั�ในัอ3โบ้สืถหลื้�งนั�� แลื้ะได้�สืร�างพระพ3ทธร�ปข%�นัประท�บ้ไวั�หนั%"งองค้1 นั�บ้ติ��งแติ�นั��นัมาทางกรมศึาสืนัา แลื้ะค้ณีะสืงฆ์1 ได้�เปลื้�"ยนัช�อวั�ด้ จากเด้ มวั�ด้ขอนั เป5นัวั�ด้ราชสื�มา แลื้ะเร�ยกขานัช�"อนั��มาจนัถ%งท3กวั�นันั�� ติ�อมาพระค้3ณีเจ�าพระชยา-ม3ณี�เป5นัเจ�าค้ระใหญ� ได้�ก!าหนัด้ป4กเขติแด้นัปลื้�กพ�ทสื�มาไวั� ประมาณี กวั�าง ๓ วัา ยาวั ๕ วัา ไวั�เป5นัวั เศึษสื!าค้�ญทางสืงฆ์1แด้�จติ3ท ศึท��งสื�"

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๕๐ ม�นัายสื3ธ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระอธ การสื3วัรรณี เป5นัเจ�าอาวัาสื ได้�พร�อมก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นัสืร�างหอพระ

ไติรปQฎกข%�นั โด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั แบ้บ้ ๒ ข� �นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

(พ่ระประธานในวั�หารวั�ดราชสิ"มู่า)

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๗๙ ม�นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระอธ การก�นัณี กา เป5นัเจ�าค้ณีะหมวัด้เขติ ๑ เป5นัเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา พร�อมก�นัค้ณีะศึร�ทธาบ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นั บ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 ซึ่�อมแซึ่มอ3โบ้สืถหลื้�งเด้ มโด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

Page 15: Ban Khon History

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๘๕ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นับ้�รณีปฏ สื�งขรณี1พระวั หารข%�นัใหม� โด้ยก�อเสืาด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ผู้นั�งก!าแพง ก�อด้�วัยป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ แติ�ย�งไม�สื!าเร+จลื้3ลื้�วัง จนัถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๘๙ ได้�เกด้อ3ทกภิ�ยนั!�าท�วัม ท��งหม��บ้�านั แลื้ะท�วัมวั�ด้ ท!าให�ฝาผู้นั�งด้�านัหลื้�งของพระวั หารพ�งถลื้�มลื้งมาพร�อม ก�บ้พระพ3ทธร�ป พระประธานั องค้1ใหญ� ๑ องค้1 องค้1เลื้+ก ๑ องค้1 พ�งถลื้�มลื้งมาติามก�นั ซึ่%"งถ�อวั�าเป5นัค้วัามเสื�ยหายอย�างใหญ�หลื้วัง ติ�อมาไม�นัานัผู้��ใหญ�บ้�านั นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 แลื้ะพระอธ การกฤติวังค้1 พร�อมก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นั บ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 ซึ่�อมแซึ่มพระวั หารข%�นัอ�ก โด้ยสืร�างเป5นัเสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก!าแพงก�อด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ พร�อมก�บ้สืร�างพระพ3ทธร�ปพระประธานัองค้1ใหญ�ข%�นัใหม� ๑ องค้1 จนัสื!าเร+จลื้3ลื้�วังเม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๙๔ แลื้ะค้ณีะศึร�ทธษชาวับ้�านัขอนัได้�จ�ด้การท!าบ้3ญฉลื้อง พระวั หารแลื้ะบ้วัชพระพ3ทธร�ป

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๙๗ ได้�ท!าการบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่ม อ3โบ้สืถอ�กค้ร��งหนั%"ง โด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ โด้ยม�นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�

บ้�านั แลื้ะม�พระภิ กษ3ธรรมวังค้1 เป5นัผู้��ร �กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๐๑ ได้�ม�การก�อสืร�างก3ฏ ข%�นัใหม� โด้ยสืร�างเป5นัอ ฐป�นัซึ่ เมนัติ1 แบ้บ้ ๒ ช��นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยสื�งกะสื� สืร�างเสืร+จเม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๐๕ แลื้ะม�การท!าบ้3ญเฉลื้ มฉลื้องในัปJนั��นั โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านันัายวังค้1 วั�ระวังค้1 แลื้ะพระอธ การถนัอม เจ�าอาวัาสืวั�ด้พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๑๕ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มพระวั หารใหม� เนั�"องจากการได้�ค้วัามเสื�ยหาย จากพาย3พ�ด้หลื้�งค้า ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหลื้�งค้า เป5นักระเบ้��องลื้อนัค้�� จนัสื!าเร+จเร�ยบ้ร�อย แลื้ะท!าการเฉลื้ มฉลื้องเม�"อวั�นัท�" ๑๕ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๒๐ โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายผู้�อง พ�นัชนั แลื้ะพระภิ กษ3กHองแสืง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๕ พฤษภิค้ม ๒๕๒๕ ได้�ม�การก�อสืร�างก!าแพงลื้�อมรอบ้บ้ร เวัณีในัวั�ด้ ท��งสื�"ด้�านัเป5นัท�"เร�ยบ้ร�อยโด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายถนัอม สื ทธ ช�ย แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

Page 16: Ban Khon History

เม�"อวั�นัท�" ๑๐ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๒๖ ได้�ม�การสืร�างก!าแพงด้�านันัอกยาวัติามถนันัยาวัประมาณี ๗๕ วัา โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายเจร ญ พ�นัชนั แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๒๐ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๒๖ ได้�ม�การสืร�างศึาลื้าเฉลื้ มพระเก�ยรติ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง เป5นัแบ้บ้เสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก�อด้�วัยอ ฐฉาบ้ป�นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยสื�งกะสื� โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายเจร ญ พ�นัชนั แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๘ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๓๕ ได้�ม�การก�อสืร�างหอระฆ์�ง ข%�นัใหม�เป5นัแบ้บ้เสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก หลื้�งค้าม3งด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระมหาย3ทธนัา วัช รป4ญโญ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๘ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๓๗ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหอพระไติรปQฎก เนั�"องจากหลื้�งเก�าทร3ด้โทรม โด้ยซึ่�อมแซึ่มม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระมหา

ย3ทธนัา วัช รป4ญโญ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสืเป?นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๒ ก3มภิทพ�นัธ1 พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป พระประธานัองค้1เลื้+กข%�นัอ�ก ๑ องค้1 แทนัองค้1เด้ ม ท�"จมนั!�าไปติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๘๔ โด้ยม�พ�อค้!าป4นั ไชยศึ ลื้ปN ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระภิ กษ3ประเสืร ฐ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัเป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๗ สื งหาค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหอพระธรรมมาศึเอก ไวั�เป5นัท�"เทศึนัาธรรมของพระภิ กษ3 สืามเณีร ท�"จ!าพรรษในัวั�ด้ โด้ยม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๒๔ ก�นัยายนั พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มแท�นัพระพ3ทธร�ป ประด้�บ้ด้�วัยแก�วัในัพระวั หาร โด้ยม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้ติ��ง

เม�"อวั�นัท�" ๑๐ มกราค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การก�อสืร�างก3ฏ หลื้�งใหม�ข%�นั แทนัหลื้�งเก�าท�"ทร3ด้โทรม โด้ย

Page 17: Ban Khon History

ก�อสืร�างเป5นัแบ้บ้ ๒ ช��นัโค้รงสืร�างเป5นัค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก�ออ ฐฉาบ้ป�นั พ��นัป�กระเบ้��อง ม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��อง จนัสื!าเร+จเร�ยบ้ร�อย แลื้ะท!าการเฉลื้ มฉลื้องเม�"อวั�นัท�" ๑๒ เมษายนั พ.ศึ.

๒๕๔๔ โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายสืร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะหลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�างเม�"อวั�นัท�" ๑๓ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๖ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มพระอ3โบ้สืถ โด้ยก�อฝาผู้นั�งด้�วัยอ ฐฉาบ้ป�นั แลื้ะม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า ข%�นัใหม� โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะหลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง ป4จจ3บ้�นันั��วั�ด้ราชสื�มา อย��บ้�านัเลื้ขท�" ๕ หม��ท�" ๑ ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ม�ท�"ด้ นัรวัมท��งหมด้ ๗ ไร� ๑๒ ติารางวัา ซึ่%"งแบ้�งเนั��อท�"ออกเป5นั ๒ แปลื้ง แปลื้งท�" ๑ ม�เนั��อท�" ๒ ไร� ๑ งานั ๒๒ ติารางวัา เป5นัท�"ติ� �งของ

(หอพ่ระไติรป8ฎกวั�ดราชสิ"มู่า)พระวั หาร พระอ3โบ้สืถ หอไติร แลื้ะก3ฏ ซึ่%"งพระวั หารติ��งอย��ติรงกลื้าง พระอ3โบ้สืถติ��งอย��ทางท ศึเหนั�อ หอไติรติ��งอย��ทางท ศึติะวั�นัออก ก3ฏ ติ��งอย��ทางท ศึใติ� ม�ติ�นัติาลื้ ติ�นัลื้านั แลื้ะนั!�าบ้�อ แปลื้งท�" ๒ ม�เนั��อท�" ๔ ไร� ๒ งานั ๙๐ ติารางวัา เป5นัท�"ติ� �งของหอระฆ์�ง หอกลื้อง หอผู้�เจ�าฟ้?า ศึาลื้าอเนักประสืงค้1 ห�องเก+บ้พ�สืด้3 โรงอ�านัหนั�งสื�อประจ!าหม��บ้�านั สืนัามก�ฬาเปติอง ศึ�นัย1เลื้��ยงเด้+กก�อนัวั�ยเร�ยนั สืนัามเด้+กเลื้�นั ติ�นัพ Sขนัาด้ใหญ�อาย3หลื้ายร�อยปJ ม�ติ�นัฉ!าฉา ติ�นัมะพร�าวั ท�"ด้ นัวั�ด้ท��งสืองแปลื้งนั�� ด้�านัท ศึเหนั�อติ ด้ก�บ้ท3�งนัา ท ศึใติ�ติ ด้ก�บ้ค้ลื้องนั!�า ท ศึติะวั�นัออกติ ด้ก�บ้ท3�งนัา ท ศึติะวั�นัติกติ ด้ก�บ้ถนันัสืายบ้�านัขอนั-บ้�านัป9าลื้านั

Page 18: Ban Khon History

เม�"อวั�นัท�" ๒๓ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๔๙ ได้�สืร�างพระธาติ3ไวั�ก�บ้วั�ด้ราชสื�มา บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ติรงก�บ้เด้�อนัหกเหนั�อ แรม ๑๐ ค้!"า วั�นัอาท ติย1 ม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฏ กาประด้ ษบ้1 รตินัโซึ่โติ ม�นัายแถวั วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านับ้�านัขอนั พร�อมก�บ้เฒ�าแก� พ�อ แม� พ�" นั�อง บ้�านัขอนัท3กค้นัร�วัมก�นัก�อสืร�างจนัสื!าเร+จ หลื้วังพ�อพระใบ้ฏ�กาประด้ ษบ้1 รตินัโซึ่โติ เป5นัเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา เป?นัผู้��จ�ด้สืร�าง

(หอผ้"เจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา)ประเพ่ณี"วั�นป;ใหมู่�เมู่ องเหน อ

ปJใหม�เม�องเหนั�อนั��นัจะม�การย%ด้ถ�อวั�นัท�" ๑๓ เมษายนั ของท3กปJ เป5นัวั�นัเร "มติ�นัของปJใหม� หร�อม�กจะเร�ยกวั�นันั��วั�าวั�นัลื้�อง หร�อสื�งขารลื้�อง จะม�การจ3ด้สืโปก จ3ด้ประท�ด้ ให�ม�เสื�ยงด้�ง ค้%กค้ร��นั ติ��งแติ�ติอนัเย+นัวั�นัท�" ๑๒ จนัถ%งติอนัใกลื้�สืวั�างของวั�นัท�" ๑๓ พอติอนัเช�าจะม�การสื�งเค้ราะห1หม��บ้�านั โด้ยจะม�ชาวับ้�านัไปรวัมก�นัเป5นัจ3ด้ เป5นักลื้3�ม แลื้�วัจะท!าสืติวังขนัาด้ใหญ�ประมาณีกวั�างสืองศึอก ยาวัสืองศึอก แลื้�วัใสื� ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ข�าวัสื3ก นั!�า หมาก พลื้� กลื้�วัย ลื้�กสื�ม ของหวัานั ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร พร ก เกลื้�อ แลื้�วัจะม�อาจารย1 กลื้�าวัค้!าสื�ง หร�อค้าถาค้!าสืงเค้ราะห1 จากนั��นัจะนั!าสืติวังอ�นันั��ไปไหลื้นั!�า เพ�"อให�เค้ราะห1ท��งหลื้าย ได้�ไหลื้ไปก�บ้นั!�า ชาวับ้�านับ้างค้นัก+ได้�ถ�อเอาวั�นันั�� ซึ่�กเสื��อผู้�า ซึ่�กท�"นัอนัหมอนัม3�ง ท!าค้วัามสืะอด้บ้�านัเร�อนั เพ�"อให�สื "งท�"ไม�ด้�ติ�างๆนัานัาได้�ลื้�องไหลื้ไปก�บ้วั�นัลื้�องนั�� ติ�อมา วั�นัท�" ๑๔ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัเนั�า จะม�การเติร�ยมข�าวัปลื้าอาหาร ติ�างๆไปท!าบ้3ญท�"วั�ด้ เพ�"ออ3ท ศึบ้3ญก3ศึลื้ไปให�ผู้��ท�"ลื้�วังลื้�บ้ไปแลื้�วั ติ�อมา วั�นัท�" ๑๕ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัพญาวั�นั จะม�การไปท!าบ้3ญถวัายข�นัข�าวัติอนัเช�าท�"วั�ด้เพ�"ออ3ท ศึบ้3ญก3ศึลื้ไปให�ผู้��ท�"ลื้�วังลื้�บ้ไปแลื้�วั ติอนัเย+นัก+จะไปฟ้4งเทศึ ฟ้4งธรรม แลื้ะจากนั��นัจะ

Page 19: Ban Khon History

สืงฆ์1นั!�าพระพ3ทธร�ป รด้นั!�าพระภิ กษ3 สืามเณีร ด้�วัยนั!�าอบ้นั!�าหอม พอกลื้�บ้บ้�านั ก+จะมาสืงฆ์1นั!�าพระพ3ทธร�ปท�"บ้�านัของตินัเองอ�ก ติ�อมาวั�นัท�" ๑๖ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัปากปJ ลื้�กหลื้านัจะมารวัมก�นัเพ�"อท!าการรด้นั!�าด้!าห�วั พ�อแม� ผู้��เฒ�าผู้��แก� ผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�ของหม��บ้�านั เพ�"อเป5นัการขอพรวั�นัปJใหม� ติ�อมาวั�นัท�" ๑๗ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัข%�นัปJใหม� ลื้�กหลื้านัจะมารวัมก�นัเพ�"อท!าการบ้ายศึร�สื��ขวั�ญ พ�อแม� ผู้��เฒ�า ผู้��แก� ผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�ของหม��บ้�านั

ประเพ่ณี"การไถนาปลื้�กข�าวัก�อนัท�"จะม�การเร "มไถนัา หร�อเร�ยกวั�าไถแฮำกนัา จะ

ติ�องม�การหาวั�นัด้�ก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วั ก+จะเติร�ยม ค้�นัไถ แลื้ะค้วัายเข�ามาไวั�ท�"นัาก�อนั จากนั��นัก+ให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+ลื้งม�อใช�ค้วัายไถไปสืามรอบ้ ก+ถ�อวั�าเสืร+จพ ธ�การเร "มติ�นัไถนัา หร�อไถแฮำกนัา ติ�อจากนั��นัจะไถนัาให�เสืร+จวั�นัไหนัก+ได้� หลื้�งจากนั��นัก�อนัจะเร "มติ�นัปลื้�กข�าวัจะติ�องหาวั�นัด้�เสื�ยก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วัให�บ้อกแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+ลื้งม�อปลื้�กข�าวั แลื้ะวั�าค้าถาด้�งนั�� สืาธ3“ สืาธ3 ข�าวัเป5นัเจ�าเก ด้

ท�"ข�าวับ้3ญนั�กเก ด้ท�"ศึ�กด้ Sบ้3ญใหญ� จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ง�วัแม�ลื้าย จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ค้วัายแม�วัHอง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�กHองสื�ติHา จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ค้!ามาสื�"หม�นั จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข�าวัหลื้ายหม�"นัมาเลื้�ามาเย�ย จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ลื้�กด้�งเม�ยมาลื้�อมข�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข3นันัางมาไวั� จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ลื้�กด้�งห�วัปJ จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข�าวัฮำวังงามเหม�อนัด้�งงวังจ�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ�อกอกวั�างเหม�อนัด้�งกอค้าเผู้�"อม ผู้าโอม ป4นัลื้า มหา ป4นัลื้า สืาโหม ” จากนั��นัก+ปลื้�กข�าวัติ�อจนัเสืร+จ

พ่�ธ"การน�าใสิ�เลื้�า เอาขวั�ญข�าวัแลื้ะซ่�อนขวั�ญข�าวัก�อนัจะม�การเก+บ้เก�"ยวัข�าวันั��นั จะติ�องม�การหาวั�นัด้�

ก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วั ให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� จากนั��นัก+ให�ลื้งม�อเก�"ยวัข�าวั พอเก�"ยวัข�าวัเสืร+จแลื้�วั จะติากให�แห�ง

Page 20: Ban Khon History

ประมาณี ๒-๓ วั�นั จากนั��นัจะนั!ามากองรวัมก�นัหร�อเร�ยกวั�ากองข�าวั ก�อนัจะท!าให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+จะท!าการฟ้าด้ข�าวั หร�อติ�ข�าวั พอเสืร+จแลื้�วั ก+จะเลื้��ยงแม�ธรณี� เค้ร�"องจะเลื้��ยงเม�ธรณี�นั��นัม� ด้อกไม� เท�ยนั ข�าวัสื3ก กลื้�วัย หมากพลื้� พอเลื้��ยงแม�ธรณี�เสืร+จ ก+เอาขวั�ญข�าวั ให�เติร�ยมเค้ร�"องขวั�ญข�าวัด้�งนั�� หมากพลื้�ข�าวั กลื้�วัย ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ลื้�กสื�ม ของหวัานั ให�เอาสืวั งไปซึ่�อนัเอาขวั�ญ ข�าวัมา พ ธ�ซึ่�อนัขวั�ญข�าวันั��นัให�วั�าด้�งนั�� ป3ทโท” บ้�งกลื้ะสื�งป3ทโธ สื!าป3ทโธ ธ ปะติ3ติติะโม ป3ทโธป3ทธะม�ง กะลื้ะม�ง ก�มมะสืะปะท3กขาปะม�ลื้จะเลื้ธรรมโมม�ง สื�งโค้ม�ง” จบ้แลื้�วัให�ติ��งนัะโมสืามจบ้ แลื้�วัวั�าค้!าด้�งนั�� “ ห งเหย ห ง ห งนั��บ้�ใจวั�า บ้�ด้� ห งแติ�เจ�นัย�าค้!าลื้�อข3ด้ข3มค้!า ห งแติ�เจ�นัย�าด้!าฝ4" งก�อนัเสื�า ห งนั��บ้�ใจ� ห งติ�กปลื้าย�งบ้วัก ติ�กฮำวักย�งหนัอง บ้�ด้นั��ผู้��ข�าจ�กซึ่�อนัขวั�ญข�าวัอย��ย�งติะลื้าง กลื้Hางติ3�งก+ห�อแลื้�นัมาหา บ้�ด้นั��ผู้��ข�าจ�กซึ่�อนัขวั�ญข�าวัอย��ย�งติ�างมา ก+ห��อแลื้�นัมาถ�กห งนั��เสื��ยงก��ขวั�ญเลื้�นัก�อนัเติอะ ก�Xกมา ป3ทโธมา ธรรมโมมา สื�งโฆ์มา ย�มป3ทธะเสืโถ ปะร ขวั�ญเลื้�าก�อนั�ติอะ ก�Xกมา ป3ทโธมา ธรรมโมมา สื�งโฆ์มา ย�มป3ทธะเสืโถ ปะร วัรรณีะ ย สื3 จ งสื�มมาธ มา ฮำ3สื�มมาธ มา เอฮำ เอฮำ อ�มมะปQยะเมติHาปาลื้ะม

เมพ เสืนัเจH ธะกะโลื้วัะจะนั�งมา มะก�Xกมา ” แลื้�วัเอาใสื�ป3Oง นั!าขวั�ญข�าวัเข�ามาไวั�ท�"บ้�านั ขณีะเด้ นักลื้�บ้อย�าเหลื้�ยวัหลื้�ง แลื้�วัอาขวั�ญข�าวัมาไวั�ท�"เลื้�า พร�อมก�บ้ขนัข�าวัไวั� เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�

พ่�ธ"จัะปลื้�กสิร�างบ้�าน เฮื อนใหมู่�ก�อนัจะปลื้�กสืร�างบ้�านัเฮำ�อนัใหม�นั��นั ให�เติร�ยมข3ด้

หลื้3มเสืา แลื้ะนั!าเสืาเร�อนันั��นัเข�ามาไวั� ท�"จะสืร�างบ้�านั แลื้�วัจะติ�องท!าการสื�งค้%ด้ แลื้ะภิ�ยจ�ญไร ออกจากท�"นั� �นัก�อนัเสื�ยก�อนั ให�ท!าสืะติวังข%�นัมา สื�"อ�นั ม�เค้ร�"องใสื�สืติวัง ด้�งนั�� ม�ด้อกไม� เท�ยนั หมาก พลื้� กลื้�วัย อ�อย ข�าวัสื3ก นั!�า ลื้�กสื�ม ของหวัานั พร ก เกลื้อ ติามแติ�จะหามาได้� ใสื�ในัสืติวังท3กอ�นั แลื้�วัให�อาจารย1เป5นัผู้��สื�ง จะติ�องม�ข�นัติ��งให�อาจารย1ท�"จะสื�ง ม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั หมากหนั%"งม�ด้พลื้�หนั%"งม�ด้ สื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท ก�อนัจะสื�งจะติ�องบ้อกแม�ธรณี�เสื�ยก�อนั แลื้ะให�เจ�าของเร�อนัท3กค้นัมาอย��ท�"ๆอาจารย1จะสื�ง จกนั��นัก+เร "มนั!าเสืาลื้งหลื้3�มได้�

Page 21: Ban Khon History

(ร�ปวัาดเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา)

พ่�ธ"ข1�นบ้�านใหมู่� เร อนใหมู่�เม�"อสืร�างบ้�านั เร�อนัใหม�เสืร+จแลื้�วั จะข%�นัอย�� พา

ค้รอบ้ค้ร�วัเข�าอย��หร�อนั!าเข�าของเข�ามาอย�� นั� �นัจะติ�องหาวั�นัด้�เสื�ยก�อนั ให�เช ญผู้��เฒ�า ผู้��แก�แลื้ะอาจารย1 มาท!าพ ธ� ให�เติร�ยมข�นัข�าวัติอกด้อกไม� แลื้ะธ�ปเท�ยนั สืองข�นัเอาให� ผู้��เฒ�าผู้��แก�หนั%"งข�นั แลื้�วัข%�นัไปอย��บ้นับ้�านัใหม� สื�วันัอ�กหนั%"งข�นั เอาให�เจ�าของบ้�านั เช�นั ท�"นัอนั หมอนั ม3�ง เสื��อผู้�า ถ�วัย หม�อ ฯลื้ฯ เม�"อได้�เวัลื้าท�"ด้�แลื้�วัให�ผู้��เฒ�าผู้��แก�ท�"อย��บ้นับ้�านัใหม�ถามวั�า ท�านัท��งหลื้ายพาก�นัมาจาก“

ไหนั” อาจารย1แลื้ะเจ�าของบ้�านัท�"อย��ด้�านัลื้�างให�ยกข�นัติอกด้อกไม�ธ�ปเท�ยนัข%�นัติอบ้วั�า ผู้��ข�าท��งหลื้ายได้�หนั�จากเม�อง“

ยอง กHองข�าวัใหญ� มาจากสื บ้สืองป4นันัา มาจากด้อยเง นัค้!าด้อย ได้�หนั�ภิ�ยสืงค้ราม แลื้ะโรค้ระบ้าด้ เด้ นัทางมาถ%งท�"นั�� ม�ลื้�กหลื้านั ม�ข�าวัของเง นัค้!าแก�วัแหวันัแสืนัสื "ง ม�ค้รอบ้ค้ร�วั ม�จ�าง ม�า วั�วั ค้วัาย มากมาย เป5ด้ ไก� หม� หมา ม�ผู้��ค้นัมาหลื้ายติ�อหลื้ายค้นั หลื้�งมงค้ลื้ หลื้�งอ�นัประเสืร ฐ นั��จะได้�หร�อไม�” ให�ผู้��เฒ�าผู้��แก�ท�"อย��บ้นับ้�านัใหม�ยกข�นัข�าวัติอกด้อกไม�ข%�นัแลื้�วักลื้�าวัวั�า ท�านัท��ง“

หลื้ายจะข%�นัมาอย�� มาก นั เร�อนัหลื้�งนั��เป5นัเร�อนัอ�นัสื ร มงค้ลื้ หลื้�งประเสืร ฐก+จะอนั3ญาติให�เอาลื้�กเอาหลื้านัข%�นัมาอย��ได้� พร�อมข�าวัของเง นัค้!า แก�วัแหวันัแสืนัสื "งได้�แลื้�วั” จากนั��นัเจ�าของเร�อนัก+นั!าค้รอบ้ค้ร�วัพร�อมก�บ้ข�าวัของข%�นัไปไวั�ท�"บ้�านัใหม�ท��งหมด้ จากนั��นัก+นั!าข�นัข�าวัติอกด้อกไม� ธ�ปเท�ยนัแลื้ะข�นัข�าวัสื�"ข�นัมาประเค้นัให�แก� ผู้��เม�าผู้3�แก� แลื้ะอาจารย1 แลื้�วัก+ร�บ้พรจากผู้��เฒ�าผู้��แก� แลื้ะอาจารย1เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�ข%�นับ้�านัใหม� เร�อนัใหม�

พ่�ธ"บ้ายศร"สิ��ขวั�ญ

Page 22: Ban Khon History

การจะท!าบ้ายศึร�สื��ขวั�ญนั��นั จะท!าก�นัก+ติ�อเม�"อ ค้นัท�"จะสื��ขวั�ญได้�กลื้�บ้มาถ%ง บ้�านัเก ด้ เม�องนัอนั, การก!าลื้�งจะจากไปท!างานัแด้นัไกลื้, การติ�อนัร�บ้ค้นัติ�างถ "นัท�"เป5นัผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�, การหายจากการเจ+บ้ป9วัย ไข� , การได้�ร�บ้ติ!าแหนั�งงานัใหม� , หร�อการสื��ขวั�ญประจ!าปJแก�ผู้��เฒ�า ผู้��แก� เป5นัเจ�านัายเป5นันั�อย เป5นัหนัานั หร�อเป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั จะม�ข�นั สืามช��นั เอาใบ้ติHอง กลื้�วัยมาเย+บ้นัมแมวั เย+บ้เป5นัหางนัาค้ ท��งสืามช��นั แลื้�วัติกแติ�งด้�วัยด้อกไม�ให�สืวัยงาม แลื้�วัเติร�ยมเค้ร�"องขวั�ญด้�งนั�� ไก�ติ�มสื3กสืองติ�วั ข�าวัสื3ก กลื้�วัย อ�อย หมาก พลื้� อมเหม��ยง บ้3หร�" ขนัม ด้�ายสืายสื นั ใสื�ไวั�ท�"ข�นัช��นัท�"สืาม นั!�าหนั%"งแก�วั สื3ราหนั%"งขวัด้ แลื้ะเสื��อผู้�าใหม� แวั�นั หวั� นั!�าอบ้ นั!�าหอม ใสื�ถาด้วัางไวั�ข�างๆ ให�นั!าผู้�าแด้ง ผู้�าขาวัมาป�รองพ��นัข�นับ้ายศึร� ก�อนัจะท!าพ ธ�ฮำ�องขวั�ญนั��นัจะติ�องท!าข�นัติ��งให�พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญเสื�ยก�อนั ในัข�นัติ��งนั��นัจะม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั แลื้ะเง นัหนั%"งร�อยบ้าท จากนั��นัก+เร "มประเค้นัข�นัติ��งให�พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญ พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญ ก+จะท!าพ ธ�ข%�นัค้ร�บ้าอาจารย1 แลื้�วัก+ท!าการป4ด้เค้ราะห1 จากนั��นัก+จะข%�นั นัะโมฯ สืามจบ้ แลื้�วัติามด้�วัยพ3ทโธฯ จากนั��นัให�เร "มจ3ด้เท�ยนัท�" หางนัาค้ท��งสืามเลื้�ม พอฮำ�องขวั�ญไปจนัใกลื้�จะจบ้ พ�อเลื้��ยงฮำ�อง

ขวั�ญก+จะท!าการป?อนัข�าวัขวั�ญ สื3รา แลื้ะนั!�า จากนั��นัก+จะท!าการม�ด้ขวั�ญ โด้ยเร "มจากแขนัซึ่�ายก�อนั จากนั��นัก+ม�ด้แขนัขวัา จากนั��นัก+มอบ้ขวั�ญไวั�ก�บ้ติ�วัเจ�าของขวั�ญเป5นัการเสืร+จพ ธ�

พ่�ธ"สิ�งผ้"ป>า แลื้ะเลื้"�ยงผ้"ป>าให�เติร�ยมเค้ร�"องใสื�ด้�งนั�� เอากาบ้กลื้�วัยมาท!าเป5นัสื

ติวัง สื�"เหลื้�"ยมให�ม�เค้ร�"องใสื�สืติวังเป5นัเค้ร�"องสื บ้สืองอย�าง ม� ข�าวัสื3ก หมากพลื้� อมเหม��ยง บ้3หร�" พร กเกลื้�อ แกงสื�มแกงหวัานั จ �นัด้ บ้ปลื้าด้ บ้ กลื้�วัยอ�อย ลื้�กสื�มของหวัานั ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั แลื้�วัป4� นัร�ปสื�ติวั1 เช�นั เป5ด้ ไก� หม� หมา ช�าง ม�า วั�วั ค้วัาย แลื้ะร�ปค้นั จากนั��นัให�เติร�ยม ไก�สืองติ�วั สื3ราหนั%"งขวัด้ แลื้ะนั!�า ก�อนัจะไปเลื้��ยงผู้�ป9านั��นัให�ท!าข�นัติ��ง ให�พ�อเลื้��ยงก�อนั ซึ่%"งข�นัติ��งนั��นัก+จะม� ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั หมากพลื้� ข�างเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั แลื้ะสื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท จากนั��นัพ�อเลื้��ยงก+จะท!าพ ธ�เอา ไก� สืติวัง สื3รา

Page 23: Ban Khon History

แลื้ะเค้ร�"องมาท�" ค้นัป9วัย หร�อค้นัท�"ถ�กผู้�ป9าท!าให� พ�อเลื้��ยงจะท!าพ�ข�บ้ไลื้�ผู้�ออกจากค้นัป9วัย แลื้�วัจะนั!าไอย��ท�"อย��ของผู้� พอเสืร+จจากการเลื้��ยงผู้�แลื้�วั พ�อเลื้��ยงจะขอขวั�ญของผู้��ป9วัยจากผู้�ไปสื��ขวั�ญให�ผู้��ป9วัยติ�อไป

พ่�ธ"สิ�งเคำราะห-ท��งเก�าแลื้ะสิเดาะเคำราะห-ให�นั!าเอากาบ้กลื้�วัยมาท!าเป5นัสืติวังอ�นัใหญ�

สื�"เหลื้�"ยม ประมาณีกวั�างหนั%"งศึอก แลื้�วัแบ้�งด้�านัในัออกเป5นัเก�าช�อง แติ�ลื้ะช�องให�ม�เค้ร�"องใสื�สืติวังช�องลื้ะเก�าอย�าง ม�ข�าวัวั3ก ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร จ �นัด้ บ้ปลื้าด้ บ้ พร ก เกลื้�อ แกงสื�ม แกงหวัานั อมเหม��ยง บ้3หร�" กลื้�วัย อ�อย ลื้�กสื�ม ของหวัานั มะแค้วั�ง มะเข�อ หมาก พลื้� ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ท3กช�องให�ม�ร�ปสื�ติวั1แลื้ะช�อสื�ติ�างๆ ด้�งนั��ช�องท�" 1 ม� ค้ร3ฑ 1 ปลื้า 1 ช�อแด้ง ช�อด้!า 14 อ�นัช�องท�" 2 ม� ฮำ3�ง 1 นัก 1 กวัาง 1 ช�อขาวั ช�อเหลื้�อง 15 อ�นัช�องท�" 3 ม� แมวั 1 หมา 1 เห+นั 1 ช�อแด้ง ช�อสื�ม 8 อ�นัช�องท�" 4 ม� ช�าง 1 แพะ 1 ฟ้านั 1 ช�อขาวั 11

อ�นั

ช�องท�" 5 ม� หมา 1 ค้นั 1 ค้วัาย 1 ช�อสื�ม 4 อ�นัช�องท�" 6 ม� ราชสื� 1 แรด้ 1 ช�อขาวั ช�อเข�ยวั 15

อ�นัช�องท�" 7 ม� กระติ�าย 1 หนั� 1 วัอก 1 ช�อเหลื้�อง 11 อ�นัช�องท�" 8 ม� หม� 1 นัาค้ 1 ช�อขาวั ลื้าย 15 อ�นัช�องท�" 9 ม� เสื�อ 1 แมงป9อง 1 ช�อด้!า 11 อ�นั

เม�"อเติร�ยมสืติวังเสืร+จแลื้�วัให�นั!าสืติวัง แลื้ะนั!�าสื�มป9อยหนั%"งข�นั มาวัางไวั�ติรงหนั�าผู้��ป9วัย ก�อนัท�"จะท!าพ ธ�สืงเค้ราะห1ให�ท!าข�นัติ��งให�อาจารย1เสื�ยก�อนั ซึ่%"งจะม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั หมาก พ ม�ด้ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั 12 ค้�� ม�เท�ยนั เลื้�มใหญ� 1 ค้�� สื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท เอาประเค้นัให�อาจารย1ท�"จะท!าพ ธ�

Page 24: Ban Khon History

(หอผ้"บ้รรพ่บ้/ร/ษประจั�าติระก�ลื้ของชาวัไทลื้ �อ)

คำ�าปลื้/กแมู่�ธรณี" หร อเลื้"�ยงแมู่�ธรณี"ให�กลื้�าวัค้!าวั�า อมปQด้ติ มะลื้ สืะข�งติ�ง ให�เป9าใสื�ม�อ

แลื้�วัติบ้ด้ นัสืามค้ร��งแลื้�วัวั�าด้�งนั�� เจ�าก�ห�อมร� �วั�าเจ�าก�ติ�"นัเจ�าก�ไปท�"ไหนัหร�อร� �วั�าเจ�าย�ง (สืะข�งติ�งโลื้กาวั ท�) บ้�ด้นั��ผู้��ข�าก+ม�หมากก!า พลื้�ใบ้ ข�าวัป4� นักลื้�วัยหนั�วัย ม�ด้อกไม� ผู้%�งเท�ยนั อมเม��ยง บ้3หร�" จะมาบ้อกกลื้�าวัแลื้ะเลื้��ยงเจ�า ท�าวัท��งสื�"พ�อแม�ลื้�ก ท�าวัตินัพ�อจ�"อวั�าท�าวัลื้�อราช ท�าวัตินัแม�จ�"อวั�ากลื้มมะทะลื้3ง ลื้�กตินัถ�วันัเกXาจ�"อวั�ากHงท3ลื้� ลื้�กตินัถ�วันัปลื้ายจ�"อวั�านัางนัาค้ไทร� แม�ธรณี� สื�"พ�อแม�ลื้�ก

วั�นลื้งมู่ อไถนาหวั�านข�าวักลื้�าท�านักลื้�าวัไวั�ในัติ!าราวั�า ถ�าจ�กลื้งม�อไถนัา ให�ลื้งวั�นั

อาท ติย1ด้�นั�กแลื้ ถ�าจ�กหวั�านักลื้�า ให�หวั�านัวั�นัศึ3กร1ด้�นั�ก ถ�าจ�กหลื้กกลื้�า (ถอนักลื้�า) แลื้ะปลื้�กนัา ให�ท!าวั�นัพ3ทธ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ด้�นั�ก ถ�าจ�กลื้งม�อเก+บ้เก�"ยวัข�าวั ให�ลื้งวั�นัพฤห�สืบ้ด้� ด้�นั�ก ถ�าจ�กเอาข�าวัข%�นัใสื�เย�ย ให�ท!าวั�นัอ�งค้าร

วั�นัพ3ทธ วั�นัศึ3กร1 ด้�นั�กแลื้ ถ�าจ�กลื้งม�อไถนัาให�ลื้งวั�นัพฤห�สืบ้ด้�วั�นัไหนัก+ได้� ด้�นั�กแลื้

ติ�าราแฮืกปลื้�กข�าวันาสืาธ3 สืาธ3 ข�าวัเป5นัเจ�าเก ด้ท�"เก�าบ้3ญนั�ก เก ด้ท�"ศึ�กด้ S

บ้3ญใหญ� ผู้��ข�าจ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�วั�วัแม�ลื้าย จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ค้วัายแม�วั�อง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ก�องสื�"ติHา จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��หได้�เม�ยมาลื้�อมข�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ขนันัางมาไวั� จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ลื้�กด้�"งห�วัปJ จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�รวังด้�"งวังจ�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�กHอกวั�างใหญ�ด้�"งกHอค้า อมป4นัมะหาป4นันัา สืาวัโหม

Page 25: Ban Khon History

ป/งหวัาย (สิ�าหร�บ้ใสิ�ของใช� เสิ �อผ้�าของคำนโบ้ราณี)

ติ�าราคำ�าสิ��ขวั�ญติ�นข�าวัให�ติ��งนัะโมสืามจบ้ แลื้�วัวั�าด้�งนั�� สื�อะจะในัวั�นันั��ก+เป5นั

วั�นัด้� ผู้��ข�าจ�กสื��ขวั�ญข�าวัปJ ห��อติ�องกHอยอ กาบ้สืะราบ้ไปด้�วัยลื้�กอ�นัด้� ป�9สื�งสื�ก�บ้ย�าสื�งไสื�กด้แขวันัไวั� บ้�ห��อเป5นัแพนั!�าแลื้ะขด้ขอ บ้�ห��อยอค้อแลื้ะแบ้กหอก บ้�ห��อออกข!าออกกา ห��อรวังงกหนัา แลื้ะจด้ถ�" ถ%งฤด้�เด้�อนัสืามเด้�อนัสื�"จะขอราชธนัาข�าวัขวั�ญเจ�ามาสื��เลื้�าสื��เย�ย ก��ข�าวัก��ขวั�ญก�อนัเติอะ

ติ�าราสิ��ขวั�ญคำวัายก�อนัจะสื��ขวั�ญค้วัายนั��นัจะเลื้�อกหาวั�นัท�"ด้�ก�อนั แลื้ะ

ลื้งม�อท!าจะติ�องท!าข�นัติ��งให�หมอท�"จะเร�ยกขวั�ญค้วัายก�อนั ข�นัติ��งก+ม�ผู้�าแด้ง 1 ผู้�นั ผู้�าขาวั 1 ผู้�นั ม�หมาก 1

ม�ด้ พ� 1 ม�ด้ ข�าวัเลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั สื3รา 1 ขวัด้ เง นัติามแติ�จะม� เค้ร�"องท�"จะสื��ขวั�ญค้วัามยม� ด้�งนั�� ม�ไก�ติ�ม 2 ติ�วั สื3รา 1 ขวัด้ ม�กลื้�วัย อ�อย หมาก พ� ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั ข�าวั นั!�าแลื้ะเสื��อผู้�า ม�นั!�าแลื้ะหญ�า แลื้ะเอาใบ้ติHองกลื้�วัยมาท!าสืลื้วัยด้อกไม�เท�ยนั 2

อ�นั แลื้ะด้�ายสืายสื นั เม�"อเติร�ยมค้ร�วัขวั�ญค้วัายแลื้�วัก+ให�ไปเอาค้วัายมาม�ด้หร�อผู้�กไวั� ติามท�หมาะสืม หมอจะท!า

พ ธ�สื��วั�ญ ก�อนัจะสื��ขวั�ญค้วัายนั��นัจะติ�องบ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี�เสื�ยก�อนัแลื้�วัหมอจะลื้งม�อสื��ขวั�ญ ให�เอาค้ร�วัขวั�ญท��งหลื้ายนั��มาท�"ค้วัาย จะเอาด้�ายสืายสื นัไปม�ด้ค้วัายแลื้�วัหมอจะเร�ยกขวั�ญค้วัาย แลื้�วัก+จะป?อนัข�าวัแลื้ะไก�ติ�มแลื้ะสื3ราแลื้ะเค้ร�"องค้ร�วั ท��งหลื้ายให�ขวั�ญค้วัายแลื้�วัก+เอาสืลื้วัยด้อกไม�เท�ยนัก�บ้ด้�ายสืายสื นันั��นั ผู้�กม�ด้ติ ด้ก�บ้เขาค้วัายแลื้�วัก+เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�สื��ขวั�ญค้วัาย

(ใบ้เก�ดของคำนโบ้ราณี (ใบ้สิ�ติ�บ้�ติร))

ติ�าราโฉลื้กเสิาเร อน๑ บ้�อนั!�าแก�วัก นัเย+นั ด้�นั�ก

Page 26: Ban Khon History

๒ ผู้�ก นัติ�อจ�าง บ้�อด้�๓ ผู้�อ�างก นัค้วัาย บ้�อด้�๔ เย+บ้ถ3งลื้ายใสื�เบ้��ยย�อย ด้�นั�ก๕ ติ�อมอ�อยเสื�ยผู้� บ้�อด้�๖ เศึรษฐ�ติานัลื้�ก บ้�อด้�๗ ปลื้�กเจ�าก นัเม�อง ด้�นั�ก๘ เปลื้�ยวัไปเร�องเปJยงฟ้?า บ้�อด้�(ให�นั�บ้เสืาติ�นัแรกเร�ยงไปจนัค้รบ้ หากไม�พอให�นั�บ้วันัไปจนัค้รบ้ท3กติ�นัติกติ�นัท�"ด้�ให�เอาติ�นันั��นั หากไม�ด้�ค้วัรจะเสืร มเสืาเพ "ม)

พ่�ธ"ข1�นเร อนใหมู่�ด�ติ�าราน"�๑ วั�นัอาท ติย1 ก นัข�าวัแลื้�วัข%�นัให�เอานัายแก�วัก+ด้� นัายค้!าก+ด้� ข%�นัก�อนัด้�๒ วั�นัจ�นัทร1 ให�เอาข�นัข�าวัติอกด้อกไม�ข%�นัก�อนัด้�๓ วั�นัอ�งค้าร ให�เอานั!�าใสื�แก�วัข%�นัก�อนัด้�๔ วั�นัพ3ทธ ให�เอาข�าวัเจ��อข%�นัก�อนัด้�๕ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ให�เอาไม�ก�บ้หนั�งสื�อข%�นัก�อนัด้�๖ วั�นัศึ3กร1 ให�เอาข�าวัสืารข%�นัก�อนัด้�

๗ วั�นัเสืาร1 ให�เอาห นัฝนัพร�า แลื้ะขวัานัข%�นัก�อนัด้�(ติามประเพณี�โบ้ราณีแติ�ก�อนั)

พ่�ธ"ข1�นบ้�านใหมู่�เร อนใหมู่�เม�"อหาวั�นัข%�นับ้�านัใหม�เร�อนัใหม�ได้�แลื้�วั ติลื้อด้ถ%งได้�

ฤกษ1ได้�ยามแลื้�วั เม�"อจะข%�นัให�ท!าด้�งนั�� ข%�นั วั�นัอาท ติย1 ให�ก นัข�าวัเสื�ย 3 ค้!า แลื้�วัข%�นั วั�นัจ�นัทร1 เอาของหอมข%�นัก�อนัด้� วั�นัอ�งค้าร เอานั!�าใสื�ติ3�มใสื�ไห ข%�นัก�อนัด้� วั�นัพ3ธ เอาข�าวัเปลื้�อกข%�นัก�อนัด้� วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาด้อกไม�สื�ของหอมใสื�ข�นัด้อกข%�นัก�อนัด้� วั�นัศึ3กร1 เอาด้อกไม�สื�ขาวัใสื�ข�นัข%�นัก�อนัด้� วั�นัเสืาร1ท!าท�าเป5นัโกรธเป5นัแค้�นัให�ลื้�กให�เม�ยเสื�ยก�อนั แลื้�วัข%�นัด้� ม�โชค้ลื้าภิด้�นั�กแลื้ฯ

พ่�ธ"ข/ดหลื้/มู่เสิาเร อนการข3ด้หลื้3มเสืาเร�อนัเพ�"อให�เป5นัศึ ร มงค้ลื้ ให�ข3ด้

ติามท ศึท�"หาวั�นัได้�ด้�งนั�� ถ�าหาวั�นัได้�วั�นัอาท ติย1 ให�ข3ด้หลื้3�มเสืาเลื้�มท ศึทางท ศึติะวั�นัออกก�อนัหาพยาธ Sโรค้าม ได้� วั�นัจ�นัทร1ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ�ก�อนั ท�านันั�กห3มนั�ก วั�นัอ�งค้ารข3ด้หลื้3มเสืาเลื้�มทางท ศึติะวั�นัออกก�อนั ท�านัไม�ด้�แค้ลื้นั ไม�ม�ช�"อเสื�ยง วั�นัพ3ทธข3กทางท ศึใติ�ก�อนั อย��ช3 �ม

Page 27: Ban Khon History

เนั��อเย+นัใจสื3ขสืบ้าย วั�นัพฤห�สืบ้ด้�ช3ด้ทางท ศึติะวั�นัติกก�อนั จ�กได้�ลื้าภิะสื�กการเจร ญด้� วั�นัศึ3กร1ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกฉ�ยงเหนั�อก�อนั อย��สื3ขสืบ้ายท!ามาค้�าข%�นัด้� วั�นัเสืาร1ข3ด้ท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ�ก�อนั อย��สื3ขสืบ้ายม�"งม�ศึร�สื3ขม�ลื้าภินั�กแลื้ฯ

วั�นเสิ"ยข"�ขวัย (ข/ดด�นในหลื้/มู่ข1�นไวั�)ข3ด้วั�นัอาท ติย1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3�มทางท ศึติะวั�นั

ติกเฉ�ยงเหนั�อข3ด้วั�นัจ�นัทร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึเหนั�อข3ด้วั�นัอ�งค้าร เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นั

ออกข3ด้วั�นัพ3ธ เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึข3ด้ติะวั�นั

ออกเฉ�ยงใติ�ข3ด้วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นั

ติกเฉ�ยงใติ�

ข3ด้วั�นัศึ3กร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ

ข3ด้วั�นัเสืาร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ สื!าหร�บ้ทางท ศึติะวั�นัติกท�านัห�ามไม�ให�เอาข��ขวัยไปกองไวั�ไม�ด้�

กะโหลื้ก (สิ�าหร�บ้ใช�ติ"เป'นสิ�ญญาณีบ้อกเหติ/ติ�าง ๆ)

พ่�ธ"ปกเสิาเร อน (ยกเสิาเร อน)

Page 28: Ban Khon History

ถ�าจะปก (ยก) เสืาเร�อนัใหม� ค้วัรยกให�ถ�กติามท ศึทาง ด้�งนั�� ถ�าปกเร�อนัเด้�อนัเก�"ยง – ย�" – สืาม ให�ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อก�อนัด้�นั�ก เด้�อนั ๔ – ๕ – ๖ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัออกแจ�งใติ�ก�อนัด้� เด้�อนั ๗ – ๘ – ๙ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�ก�อนัด้� เด้�อนั ๑๐ – ๑๑ – ๑๒ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�ก�อนัด้�นั�กแลื้ฯ

เอาปลื้ายเสิาไปทางท�ศไหนด"เม�"อหามเสืาเข�าสื��เท�อกเร�อนันั��นั ค้วัรห�นัปลื้ายเสืาให�

ถ�กติ�องติามท ศึทางด้�งติ�อไปนั�� ในัเด้�อนั ๑๐ – ๑๑ – ๑๒ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนั ๔ – ๕ – ๖ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนั ๗ – ๘ – ๙ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนัเก�"ยง – ย�" – สืาม เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ด้�แลื้ฯ

ลื้�นข�าวั (สิ�าหร�บ้เกAบ้ข�าวัเปลื้ อก)

พ่�ธ"สิ�งข"�ขวับ้ข/ดหลื้/มู่เสิาเม�"อข3ด้หลื้3มเสืาแลื้�วั ติามโบ้ราณีท�านัม�วั ธ�สื�งข��ขวัย

ค้�อ ท!าพ ธ�สื�งด้ นัท�"ข3ด้หลื้3มเสืนันั��นั เพ�"อเป5นัพ ธ�สื�งเสืนั�ยด้จ�ญไร เพ�"อร�บ้โชค้ลื้าภิ ท�านัให�ท!าสืะติวัง ๔ อ�นั ข�าวันั!�าโภิชนัะอาหาร หมากพลื้� บ้3หร�" กลื้�วัย อ�อยอย�างลื้ะหนั%"ง ใสื�ให�พร�อมท��ง ๔ สืะติวัง พร�อมแลื้�วัเอาสืะติวังไปวัางไวั�ติามเสืาม3มท��ง ๔ ม3ม แลื้�วัอ�านัอาค้มบ้ทนั��สืะติวังลื้ะ ๓ ท� (นัะมามะสืะระสืานัะค้ะปะถะวั� ปาระโก นัาโค้ เทห โนั สื3ข3 เทติ สื3ขะ สื�มปะติ ยาจาม ก3มม ก�งเค้ห�ง ก�ติวัา ลื้าภิะ สื�มป4ติติ มะมะสืะพะทา) นัอกจากนั��ค้!ามด้จะเป5นัมงค้ลื้ก+วั�าเอาแลื้�วัเอาด้ นัข��ขวัยนั��นัสื�กหย บ้ม�อใสื�ลื้งในัสืะติวัง แลื้�วัสื�งไปติามท ศึของผู้ของม�นัแลื้ฯ

เสิกน��าแลื้ะทรายรองติ"นเสิาห��อหานั!�าใสื�ๆ แลื้ะทรายกลื้างแม�นั!�ามาใสื�ค้นัลื้ะสืะลื้3ง

เอาอาค้มค้าถานั��เสืก ๗ ท�วั�า อ3ทาท “ เทวัติา พรหมมา อ�นัติะราย�ง นัะถะรห เทวัะการ�ง กาลื้�ง ถะร สืา สื�มป4ติติ

Page 29: Ban Khon History

ลื้าภิ�งระพ สืะติ3” เสืก ๗ ท� แลื้�วั เอานั!�าแลื้ะทรายนั��นัใสื�ลื้งในัข3มเสืาให�ท�"วัท3กๆ ติ�นัเถ ด้ อย��สื3ขสืบ้ายนั�กแลื้ฯ

รองติ"นเสิาเร อนใหมู่�ท�นั��จ�กกลื้�าวัด้�วัยการรองติ�นัเสืาเร�อนัใหม�ก�อนัแลื้

เพ�"อให�เป5นัศึ ร มงค้ลื้ ค้�อให�เอาสื "งท�"เป5นัมงค้ลื้ติามวั�นันั��นัๆ ใสื�ลื้งไปในัหลื้3มเสืา เร�ยกวั�า รองติ�นัเสืา“ ” ม�ด้�งติ�อไปนั�� ถ�าปกเสืาเร�อนั วั�นัอาท ติย1เอาใบ้ไม�ไผู้�มารองท3กๆหลื้3ม อย��ด้�ม�สื3ข วั�นัจ�นัทร1 เอาใบ้เด้�"อเกลื้��ยงรอง วั�นัอ�งค้าร เอาใบ้ไม�ก3�ม วั�นัพ3ทธเอาใบ้เป?าหลื้วังรอง วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาใบ้มะม�วังสืามปJรอง วั�นัศึ3กร1 เอาใบ้ขนั3นัรอง วั�นัเสืาร1เอาใบ้ไม�เงXะรอง ให� รองค้รบ้ท3กๆลื้3มๆลื้ะ ๗ ใบ้ หร�อ ๓ ใบ้ เป5นัมงค้ลื้ด้�นั�กแลื้ฯ

นามู่พ่ญาไมู่�ไม�ใด้เป5นัพญาแก�ไม�ท��งหลื้ายแติ�ลื้ะเด้�อนั ก+ให�เอา

ใบ้ไม�ท�"เป5นัพญานั��นัมาม�ด้เสืามงค้ลื้เสื�ยด้�แลื้ ม�ด้�งนั�� เด้�อนั ๑๑ – ๑๒ เก�"ยง ไม�ลื้มแลื้�ง เป5นัพญาไม� เด้�อนั ย�" – สืาม – สื�" ไม�บ้�วัลื้าขาวั เป5นัพญา เด้�อนั ๕ – ๖ – ๗ ไม�ชมพ�เป5นัไม�พญา เด้�อนั ๘ – ๙ – ๑๐ ไม�ข��เหลื้+กด้!า ไม�ขนั3นัเทศึเป5นัพญา ถ�าท�านัปกเร�อนัในัเด้�อนัใด้ ก+ค้วัรหา

ไม�ท�"เป5นัพญาเหลื้�านั�� มาท!าพ ธ�ม�ด้เสืามงค้ลื้เสื�ย จ�กเป5นัมงค้ะผู้ะวั3ฑฒ ด้�นั�กแลื้ฯ

วั�ธ"ถมู่เติาไฟ้ถ�าจะถมเติาไฟ้ใหม� ท�านัค้วัรท!าติามด้�งนั�� เด้�อนั

เก�Pยง-ย�"-สืาม ให�เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�มาถม จ�กม�"งม�ข�าวัของนั�ก เด้�อนั ๔-๕-๖ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�มาถม จ�กม�"งม�ข�าวัของนั�ก เด้�อนั ๗-๘-๙ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อมาถม ม�ทร�พย1สืมบ้�ติ มากนั�ก เด้�อนั ๑๐-๑๑-๑๒ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกมาถม ม�ข�าวัของช3�มเย+นัใจด้�นั�กเลื้ฯ

ลื้�กษณีะของเติาไฟ้ถ�าจะท!าเติาไฟ้นั��นั ให�วั�ด้เอาช�องประติ�โรงค้ร�วันั��นั

กวั�างเท�าไร ให�เอาเติาไฟ้ใหญ�เท�านั��นั สื!าหร�บ้ทางยาวัของเติาไฟ้นั��นั ก+เอาเท�าช�องประติ�เช�นัก�นั หร�อให�วั�ด้เอาเท�าค้ร%"ง หร�อสืองเท�า หร�อสืามเท�าก+ได้�แลื้หารท!าให�ถ�กติ�อง

Page 30: Ban Khon History

ติามพ ธ�นั�� ติามติ!าราวั�าไวั� จะค้�าขายข%�นัด้� อย��สื3ขสืบ้ายแลื้ฯ

ลื้�กษณีะข/ดบ้�อน��าการข3ด้บ้�อนั!�าไวั�สื!าหร�บ้ก นั-ใช�นั� �นั ให�เลื้�อกข3ด้ในัด้ นั

ทางท�"ด้�ๆ ให�เลื้�อกด้�ติามท ศึด้�งนั�� ข3ด้บ้�อนั!�าหนัติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อ แลื้ะติะวั�นัติกไม�ด้�จ�กฉ บ้หายข�าวัของสืมบ้�ติ ข3ด้ท ศึทางใติ�จ�กได้�ท3กข1มากนั�ก ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ม�กผู้ ด้เถ�ยงก�นั ม�กเป5นัค้ด้�ค้วัาม หากของเก�าม�ก+ค้วัรถมเสื�ยไม�ด้�แลื้ ข3ด้ท ศึเหนั�อ แลื้ะท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ แลื้ะติะวั�นัออกด้�อย��ด้�ม�สื3ข เจร ญร3 �งเร�องด้�นั�กแลื้

ลื้�กษณีะปลื้�กสิร�างเย"ยข�าวั (ฉางข�าวั)ผู้��ใด้จ�กปลื้�กสืร�างเย�ยข�าวันั��นั ให�ถ�อเอาด้�งนั�� ถ�า

ท�านัเป5นัลื้�กค้นัห�วัปJ (ลื้�กค้นัท�" ๑) ให�ท!าเย�ยข�าวัทางทศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ ถ�าท�านัเป5นัค้นัท�"สือง ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออก ค้นัท�"สืาม ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ค้นัท�"สื�" ปลื้�กทางท ศึใติ� ค้นัท�"ห�า ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติก ค้นัท�"

หก ปลื้�กทางท ศึเหนั�อ ค้นัท�"เจ+ด้ ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ� ค้นัท�"แปด้ ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติกแยงเหนั�อ ค้นัท�"เก�า ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ ถ�าเป5นัค้นัท�" ๑๐-๑๑-๑๒ ก+ไลื้�ติ�อไปติามลื้!าด้�บ้ท�"กลื้�าวัมานั��นั หากปลื้�กเย�ยข�าวัติามท ศึทางท�"กลื้�าวันั�� ก+จะอ3ด้มสืมบ้�รณี1ด้�วัยข�าวัปลื้าอาหารม�"งม�ลื้เสืมอแลื้ฯ

วั�นเอาข�าวัใหมู่�ออกเย"ยหากท�านัจะเอาข�าวัใหม�ออกจากเย�ยข�าวั เพ�"อจะนั!า

ไปติ!า ไปสื�เอาไวั�ก นันั��นั เร�ยกวั�า วั�นัจกข�าวัใหม�“ ” ให�เลื้�อกเอาวั�นัด้�ๆเลื้�านั��ค้�อ เด้�อนัใด้ก+ติาม ข%�นั ๑-๒-๓ ค้!"า ไม�ด้� วั�นั ๔ ค้!"า ก+ไม�ด้� วั�นั ๕-๖-๗ ค้!"าด้� วั�นั ๘-๙ ค้!"า ไม�ด้� วั�นั ๑๐-๑๑ ค้!"าด้�นั�ก วั�นั ๑๒-๑๓-๑๔-๑๕ ค้!"า ไม�ด้� เด้�อนัแรม ๑-๒-๓-๔ ค้!"า ด้�นั�ก แรม ๕ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๖ ค้!"า ด้� แรม ๗-๘-๙ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๑๐ ค้!"า ด้� แรม ๑๑ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๑๒-๑๓-๑๔-๑๕ ค้!"า ด้�นั�กแลื้ฯ

ลื้�กษณีะนอนผ้�นห�วั

Page 31: Ban Khon History

ลื้�กษณีะการนัอนั ติ�องการให�ถ�กท ศึทางจ%งจะด้� ค้วัรเลื้�อกด้�งนั�� นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึติะวั�นัออกด้� ม�วัามสื3ขเจร ญด้� ม�ป4ญญาด้� ปราศึจากภิ�ยร�ายท��งมวัลื้ นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึใติ� ม�อาย3ม�"นัขวั�ญย�นั นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึติะวั�นัติก จ�กม�แติ�ค้วัามเด้�อด้เนั��อร�อนัใจ ผู้ นัห�วัไปทางท ศึเหนั�อ ม�กม�โรค้ภิ�ยไข�เจ+บ้เบ้�ยด้เบ้�ยนัม ได้�ขาด้ เสื�ยข�าวัของไม�ด้�แลื้ฯ

ลื้�กษณีะประติ�บ้�านท�านัจะท!าประติ�บ้�านันั��นั ก+ค้วัรจะท!าให�ถ�กติ�องติาม

ลื้�กษณีะถ%งจะด้�นั�กแลื้ ท�านัค้วัรท!าด้�งติ�อไปนั�� ให�เอาเช�อกวั�ด้ค้วัามยาวัไปติามร��วับ้�านัท�"ติ�องการจะท!าประติ�บ้�านั สืมม3ติ วั�า จะท!าประติ�ด้�านัใติ� ก+ให�เอาเช�อกวั�ด้ติ��งแติ�ม3มร��วับ้�านั วั�ด้จากท ศึติะวั�นัออก จรด้ม3มติะวั�นัติกแลื้�วัเอาเช�อกนั��นัมาห�กเป5นั ๖ สื�วันัเท�าก�นั แลื้�วัหมายเนั��อท�"บ้�านัเป5นั ๖ สื�วันั เท�าท�"วั�ด้นั��นั ให�นั�บ้ติ��งแติ�ม3มติะวั�นัออก เป5นัสื�วันัท�" ๑ มาติลื้อด้ถ%งสื�วันัท�" ๖ ม3มติะวั�นัติกนั��นัแลื้ ถ�าท!าประติ�ในัสื�วันัท�" ๑ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ก+ไม�ด้� สื�วันัท�" ๓ ก+ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ท�" ๕ ท�" ๖ ท��งสืามสื�วันัด้�นั�กแลื้ สื!าหร�บ้ด้�านัอ�"นัๆก+ท!าเช�นัเด้�ยวัก�นั ด้�านัติะวั�นัติกให�นั�บ้จากม3มใติ�เป5นั

สื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๓ ท�" ๔ ท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ด้�นั�กแลื้ ด้�านัท ศึเหนั�อให�นั�บ้ม3มติะวั�นัติกเป5นัสื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ด้� สื�วันัท�" ๓ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ด้� สื�วันัท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ไม�ด้� ด้�านัติะวั�นัออกให�นั�บ้จากม3มเหนั�อเป5นัสื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ด้� สื�วันัท�" ๒ ด้� สื�วันัท�" ๓ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ด้� สื�วันัท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ไม�ด้�นั�กแลื้ การวั�ด้นั��นั ก+ค้�อ เอาด้�านัของใค้รของม�นั ติ�องการท!าประติ�ในัด้�านัใด้ก+เอาด้�านันั��นัเถ กฯ

ด�วั�าป;น"�ข�าวัจั�กถ�กหร อแพ่งให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชปJป4จจ3บ้�นันั�บ้ติ��งแติ� เอา ๓ ค้�ณี

เอา ๘ บ้วัก เอา ๘ หาร เศึษเท�าไรด้�ติามเศึษเถ ก เศึษ ๑-๓-๐ ข�าวัข%�นัราค้าแพงนั�กแลื้ เศึษ ๒-๔-๕-๖ พอปานักลื้าง เศึษ * ถ�กมากอย�างลื้งท3นัซึ่��อเลื้ย แติ�ถ�าปJใด้เศึษ ๐ ปJนั� �นัแพงลื้ "วัเป5นัพ เศึษ ลื้งท3นัซึ่��อไวั�ไม�ผู้ ด้แลื้ฯ

จั�กแติ�งงานป;น"�ด"หร อไมู่�ด"ถ�าท�านัจะแติ�งงานัเอาผู้�วัเอาเม�ยใหม� ในัปJอาย3เท�านั��

จะด้�หร�อไม�ด้� ก+ให�ท�านันั�บ้ติามหลื้�กด้�งนั�� โรค้าโชค้“ , อ3ติยะมะโชค้ , มรณีะโชค้ , เทวั�โชค้ ให�ท�านันั�บ้อาย3ของ

Page 32: Ban Khon History

ท�านั ๑ ปJ ลื้งท�" โรค้าโชค้ ๒ ปJ ลื้งท�" อ3ติยะมะโชค้ ๓ ปJ ลื้งท�" มรณีะโชค้ ๔ ปJ ลื้งท�" เทวั�โชค้ แลื้�วันั�บ้ ๕ ปJ ลื้งท�" โรค้าโชค้ อ�กจนัเท�าอาย3ป4จจ3บ้�นัท�"เราติ�องการแติ�งงานัก�นั ถ�าติกท�"เวัท�โชค้ แลื้ะอ3ติยะมะโชค้ ท��งสืองนั��เอาเถ ด้ด้�นั�กเจร ญท3กประการ ถ�าอาย3ป4จจ3บ้�นัติกท�" โรค้าโชค้แลื้ะมรณีะโชค้ ท��งสืองนั��ห�ามแติ�งในัปJนั�� ถ�าข�นัแติ�งจะม�การอย�าร�าง หร�อ อย��ด้�วัยก�นัไม�ม�ค้วัามสื3ขสืบ้ายหาค้วัามเจร ญม ได้� อย�างหนั�กก+ติ�องหนั�หายติายจากก�นัแติ�เม�"อย�งหนั3�มแลื้ฯ”

เด อนท"&เป'นมู่�ติรก�นเด้�อนัเก�Pยงก�บ้เด้�อนัย�" เด้�อนั ๔ ก�บ้เด้�อนั ๘ เด้�อนั

๗ ก�บ้เด้�อนั ๙ เด้�อนั ๓ ก�บ้เด้�อนั ๕ เด้�อนั ๖ ก�บ้เด้�อนั ๑๐ ก�บ้เด้�อนั ๑๑ (ท��งหมด้ถ�อเอาเด้�อนัเหนั�อ)

เหลื้�านั��เป5นัเด้�อนัม ติรก�นั ผู้�วัเม�ยค้��ใด้หากได้�เด้�อนัม ติรก�นัประเสืร ฐนั�กแลื้ฯ

เด อนท"&เป'นศ�ติร�ก�นเด้�อนัเก�Pยงก�บ้เด้�อนั ๖ เด้�อนัย�"ก�บ้เด้�อนั ๗ เด้�อนั

๓ ก�บ้เด้�อนั ๘ เด้�อนั ๔ ก�บ้เด้�อนั ๑๐ เด้�อนั ๕ ก�บ้

เด้�อนั ๑๑ เด้�อนั ๙ ก�บ้เด้�อนั ๑๒ เหลื้�านั��เป5นัศึ�ติร�ก�นัไม�ค้วัรแติ�งงานัก�นัแลื้ฯ

(กลื้�องสิ�บ้บ้/หร"&ของคำนโบ้ราณี)

วั�นท"&เป'นมู่�ติรก�นแติ�งงานก�นด"น�กวั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพ3ธ วั�นั

อ�งค้ารก�บ้วั�นัศึ3กร1วั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นมู่�ติรน�อยพ่อแติ�งงานก�นได�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัเสืาร1 วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นั

อ�งค้ารก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั) วั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัพ3ธ

วั�นท"&เป'นศ�ติร�น�อย

Page 33: Ban Khon History

วั�นัศึ�ติร�นั�อยนั�� พอแติ�งงานัก�นัได้� แติ�ติ�องเอาอกเอาใจก�นัให�มากถ%งจะด้� ด้�งติ�อไปนั��ค้�อ วั�นัอาท ติย ก�บ้วั�นัจ�นัทร1 วั�นัอ�งค้ารก�บ้วั�นัเสืาร1 วั�นัอ�งค้ารก�บ้วั�นัพ3ธ วั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นัท�"เป5นัศึ�ติร�ใหญ�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

วั�นัพ3ธก�บ้วั�นัราห�(พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นท"&เป'นศ�ติร�ใหญ�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

วั�นัพ3ธก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั) วั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัเสืาร1

วั�ธ"ด�คำ��ผ้�วัติ�วัเมู่"ยถ�าท�านัอยากร� �วั�าผู้�วัเม�ยค้��นั��ก นัด้�วัยก�นัจะด้�จะร�าย

อย�างไรบ้�าง ก+ให�เอาวั�นัเก ด้ของเขาท��งสืองมาบ้วักก�นั (วั�นัเก ด้ในัท�"นั��ค้�อ วั�นัอาท ติย1ก+ค้�อเลื้ข ๑ วั�นัจ�นัทร1ค้�อเลื้ข ๒ ลื้!าด้�บ้ไปจนัถ%งวั�นัเสืาร1 เป5นัเลื้ข ๗) ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๑๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร เศึษเท�าไรก+ทายติามท�"เศึษวั�าเศึษ ๑ ท3กข1อยากไร ไม�ม�ข�าวัของ เศึษ ๒ พอประมาณีปานั

กลื้าง เศึษ ๓ ร�กใค้ร�ก�นัเติ+มท�" เศึษ ๔ ข�าวัของหมากหลื้วังหลื้าย เศึษ ๕ ม ติรสืหายร�กใค้ร� (ม�ม ติรม�เพ�"อนัมาก) เศึษ ๖ เม�ยเป5นัใหญ�สือนัตินั เศึษ ๗ วั�นัวันัด้�วัยพยาธ S ถ�าหารลื้ะติ�วัเศึษ ๐ นั��นัเร�ยกวั�า เศึษ ๗ นั��นัแลื้

ด�เน �อคำ��วั�าจัะได�สิาวัหร อแมู่�มู่�ายผ้�วัท��งหร อติายให�เอาอาย3เติ+มของผู้��จะด้� ค้�ณีด้�วัย ๔ เอา ๗ หาร

ถ�าได้�เศึษเท�าไรให�ทายติามเศึษด้�งนั�� ถ�าเศึษ ๑ เศึษ ๖ ปJ นั��นัติ�องได้�สืาวัแนั�นัอนั เศึษ ๗ เศึษ ๕ ปJ นั��นัได้�แม�หม�ายผู้�วัหย�า เศึษ ๓ เศึษ ๔ เศึษ ๗ หร�อ ๐ ปJนั� �นัได้�แม�หม�ายผู้�วัติายแลื้ สื!าหร�บ้หญ งก+ให�ท!านัายเหม�อนัชายนั��แลื้ฯ

อ�กติ!าราหนั%"งวั�าจะได้�เม�ยสืาวัหร�อแม�หม�ายนั��นั ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชเก ด้ของผู้��ประสืงค้1จะด้�นั��นัติ��ง เอา ๓๖ บ้วัก เอา ๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร ถ�าได้�เศึษ ๒-๔-๕-๖ จ�กได้�สืาวัแลื้ ถ�าเศึษ ๑-๓-๗-๐ จ�กได้�ค้��เป5นัแม�หม�ายผู้�วัหย�า หร�อผู้�วัติายแนั�นัอนัแลื้ฯ

Page 34: Ban Khon History

จั�กเอาเมู่"ยคำนน"�ด"หร อไมู่�ด"ท�านัให�เอาจ3กศึ�กราชของชายหญ งค้��นั� �นัมาบ้วักก�นั

ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๓ ค้�ณี เอา ๗ หาร เศึษเท�าไร ด้�ติามเศึษเถ ด้ เศึษ ๑-๒ อย��ก นัด้�วัยก�นัไม�ข%�นั ท!าอะไรไม�เจร ญก�าวัหนั�า พอปานักลื้าง เศึษ ๓-๗ แม�ได้�ร�บ้มรด้กปานัมหาเศึรษฐ�ก+จ�กฉ บ้หายหมด้แลื้ เศึษ ๔-๕-๖ เป5นัค้��ท�"ด้�กระท!าสื "งใด้เจร ญด้�ท3กอย�าง แม�ท3ค้ะติะก+จะเจร ญเป5นัเศึรษฐ�แลื้ เศึษ ๐ จ�กได้�ค้��ขอทานัเป5นัข�าทาสืท3กข1จนันั�กแลื้ฯ

จั�กเอาผ้��หญ�งคำนน"�เป'นเมู่"ยจัะได�หร อไมู่�ท�านัให�เอาอาย3ของเขาท��งสืองบ้วักก�นั แลื้�วัเอาวั�นั

เก ด้ของเขาท��งสืองบ้วักก�นั ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๗ หาร เศึษเท�าไรให�ด้�ติามเศึษ ถ�าเศึษ ๑ เศึษ ๐ จะไม�ม�หวั�งได้�ก�นัเลื้ย เศึษ ๔-๕ ทายวั�าจะได้�เสื�ยก�นัลื้�บ้ๆ จะไม�ออกหนั�าออกติา เศึษ ๒-๓-๖ ทายวั�าค้��นั� �นัจะติ�องได้�ก�นัโด้ยเร+วัพลื้�นัแลื้ฯ

ผ้�วัเมู่"ยคำ��น"�จั�กมู่"อนาคำติจัะด"ร�ายอย�างไร

ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชเขาท��งสืองบ้วักก�นัเข�าด้�วัยก�นั เอา ๓ ค้�ณี ได้�เท�าไรเอา ๗ หาร เศึษเท�าไรทายติามเศึษด้�งนั�� เศึษ ๑ ทะร โท ท3กข1ยากติราบ้ถ%งแก�เฒ�า เศึษ ๒ ม�เม�ยหนั3�มเหนั�าเสื�ยท�านัช งเอาฉ บ้หาย เศึษ ๓ ม�ของอ�นัใด้ก+บ้�อเหลื้�อหลื้อได้� เศึษ ๔ ม�ลื้�กหลื้านัหลื้ายม�นั�นัซึ่ะข�าวั เศึษ ๕ ม�วั�วัค้วัายหลื้ายเติ+มค้อก ม�ข�าทาสืใช�ออเติ+มเร�อนั เศึษ ๖ ม�ข�าวัของก นัท��งปJท��งเด้�อนัก+บ้�อหมด้เลื้��ยง เศึษ ๗ จ�กได้�นั�"งเอาเข�าเช+ด้นั!�าติาทะร นัท3กข1ยากลื้!าบ้ากในัใจตินัแลื้

หน/�มู่สิาวัคำ��น"�จัะได�ก�นหรอไมู่�ท�านัให�เอาอาย3เติ+มของเข�าท��งสืองบ้กก�นั แลื้�วัเอา

๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร เหลื้�อเศึษเท�าไรทายติามเศึษ ถ�าเศึษ ๑-๓-๕ ม�กจะได้�ก�นัม�เหติ3ข�ด้ขวัางให�ร�างก�นัไป เศึษ ๗ ทายวั�าเขาสืองจ ติสืองใจอย�� ย�งติ�ด้สื นัใจไม�ลื้งอาจร�างจากก�นั เศึษ ๒-๔-๖ วั�าจะได้�ก�นัไม�ติ�องสืงเสื�ยหนั�ไม�พ�นัแลื้ฯ

Page 35: Ban Khon History

ด�สิมู่บ้�ติ�พ่�สิสิถานของคำ��ผ้�วัเมู่"ยให�เอาอาย3เติ+มของเขาท��งสืองบ้วักก�นั เอา ๓ ค้�ณี

เอา ๗ หาร เศึษเหลื้�อทายติามเศึษ เศึษ ๑ ได้�สืมบ้�ติ ค้�าปลื้าพอปานักลื้าง เศึษ ๔ สืมบ้�ติ กฎมพ� ม�พอปานักลื้าง เศึษ ๕ สืมบ้�ติ เศึษรฐ� เศึษ ๖ สืมบ้�ติ พ�อค้�า เศึษ ๗ สืมบ้�ติ เร�อปลื้า จ�ายมากแติ�ได้�มากไม�ร!"ารวัย แลื้ะไม�เด้�อด้ร�อนัแลื้ฯ

ด�โชคำป;วั�าอย��ด"หร อไปด"ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชป4จจ3บ้�นัติ��ง เอาอาย3ป4จจ3บ้�นั

ของผู้��ติ�องการบ้วัก เอา ๗ หาร เศึษเท�าไรด้�ติามเศึษเถ ด้ เศึษ ๑-๐ ไปก+ม�ลื้าภิอย��ก+ม�ลื้าภิ เศึษ ๓ ไปด้�ม�บ้ลื้าภิอย��ไม�ม�ลื้าภิ เศึษ ๒-๔ อย��ม�ลื้าภิไปไม�ม�ลื้าภิ เศึษ ๕-๖ แม�นัอนัห�มผู้�าอย��ก+จะไม�ได้�ร�บ้โชค้ลื้าภิใหญ�แลื้ฯ

ด�โชคำลื้าภประจั�าป;ท�านัให�เอาอาย3เติ+มของผู้��ติ�องการติ��ง เอา ๕ บ้วัก

เอา ๓๐ ค้�ณี ๑๒ หาร ทายติามเศึษ ได้�เศึษ ๔-๕-๖ จ�กได้�โชค้ใหญ� ได้�ข�าวัของเง นัทอง สื�ติวั1 ๔ เท�า ๒ เท�าแลื้

ถ�าเศึษ ๒ จ�กได้�ภิรรยาด้�แลื้ะสืวัยงาม หร�อจ�กได้�บ้3ติรผู้��ม�บ้3ญ เศึษศึ�นัย1จ�กได้�ร�บ้ยศึถาบ้รรด้าศึ�กด้ Sได้�เป5นัใหญ� ด้�ทางยศึ ติ!าแหนั�งแลื้ฯ เศึษนัอกนั��นัไม�ด้�พอปานักลื้างแลื้ฯ

วั�นซ่ �อสิ�ติวั-มู่าเลื้"�ยงเด้�อนัใด้ก+ติาม ข%�นั ๑ ค้!"า ข%�นั ๑๓ ค้!"า แรม ๑ ค้!"า

แรม ๘ ค้!"า รวัม ๔ วั�นันั�� ถ�าซึ่��อสื�ติวั1ติ�างๆ เป5นัติ�นัวั�า ช�าง ม�า วั�วั ค้วัาย เป5ด้ ไก� หม� หมา ให�ได้� ๔ วั�นันั��ด้�นั�กแลื้ฯ

ติ�าราด�ของหายสิ�ติวั-หาย๑ ของหายวั�นัอาท ติย1 ให�หาทางท ศึติะวั�นัออก อย��ในัท�"ลื้�บ้ ผู้��ชายด้!าแด้ง เอาไปไวั�ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ จะได้�ค้�นัด้�วัยยากสื�กหนั�อย ติ�องติามหาจร งๆจ%งจะได้� เก นั ๓ วั�นัม ได้�แลื้๒ ของหายวั�นัจ�นัทร1 ให�เสืาะหาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ� ค้นัผู้ วัขาวัเอาไปไวั� เพราะค้นัในัเร�อนัเอาให� ไม�ค้�อยม�หวั�งจะได้�ค้�นันั�กฯ

Page 36: Ban Khon History

๓ ของหายวั�นัอ�งค้าร ของนั��นัม�ท�"ประติ�บ้�านั ประติ�เร�อนั ให�ร�บ้หาย�งจะได้�ค้�นัอย�� ค้นัผู้ วัด้!าเอาไปซึ่3กซึ่�อนัไวั�ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� หร�อไม�ก+ม�ท�"ติ�นัเติ�ยงนัอนั หร�อก�นัติ�เร�อนั (หลื้�งบ้�านั)

๔ ของหายวั�นัพ3ธ ม�อย��ท�"นัอนันั��นัไม�เสื�ยไม�หาย จ�กได้�ค้�นัด้�วัยง�ายแลื้๕ ของหายวั�นัพฤห�สืบ้ด้� ม�ท�"ใกลื้�ประติ�บ้�านั ประติ�เร�อนั ให�ร�บ้หาย�งจ�กได้�ไม�เสื�ยแลื้ฯ๖ ของหายวั�นัศึ3กร1 ให�ติามใกลื้�ๆลื้านัป9า ติ�นัป9า ติ�นัฝา ติ�นัเสืา ติ�นัเติ�ยง ในัหลื้3ม ไม�เสื�ยฯ๗ ของหายวั�นัเสืาร1 ของย�งม�อย��ในัท�"นัอนันั��นั หร�อท�"ข3มท�"ร� บ้�อนั!�า บ้วักนั!�า ร�บ้หาหนั�อยย�งจ�กได้�ไม�เสื�ยแลื้ฯ

ติ!ารานั��ใช�ได้�ผู้ลื้แติ�ด้�ท�"วั�นัหายให�แนั�เถ ด้ด้�นั�กแลื้ฯ

ฮื�านน��าเร อนไทลื้ �อ (หมู่�อใสิ�น��าไวั�ด &มู่บ้นบ้�าน)

วั�นน/�งผ้�าใหมู่�การแรกนั3�งผู้�าใหม�นั��นั ค้วัรเลื้�อกหาวั�นัแรกนั3�งท�"

เป5นัมงค้ลื้ถ%งจะด้�ด้�งนั��- นั3�งวั�นัอาท ติย1 ชนัะศึ�ติร�- นั3�งวั�นัจ�นัทร1 ท�านัร�กชอบ้มาก- นั3�งวั�นัอ�งค้าร จ�กม�ท3กข1- นั3�งวั�นัพ3ธ จ�กม�ค้วัามสื3ขมาก- นั3�งวั�นัพฤห�สืบ้ด้� เป5นัมงค้ลื้ด้�- นั3�งวั�นัศึ3กร1 ม�ทร�พย1จ�กได้�เม�ย- นั3�งวั�นัเสืาร1 จะเศึร�าโศึกม�โรค้ร!าค้าญแลื้

วั�นสิระผ้มู่ (ด�าห�วั)- สืระผู้มวั�นัอาท ติย1 อาย3ย�นั- สืระผู้มวั�นัจ�นัทร1 จะม�ลื้าภิมาก- สืระผู้มวั�นัอ�งค้าร ชนัะศึ�ติร�

Page 37: Ban Khon History

- สืระผู้มวั�นัพ3ธ จะม�ค้วัาม- สืระผู้มวั�นัพฤห�สืบ้ด้� เทวัด้าร�กษา- สืระผู้มวั�นัศึ3กร1 อย��เย+นัเป5นัสื3ข- สืระผู้มวั�นัเสืาร1 ม�ฤทธ Sเด้ชอ!านัาจแลื้ฯ

พ่�ธ"ด�ลื้�กษณีะสิ�ติวั-เลื้"�ยงพ ธ�ด้�ลื้�กษณีะสื�ติวั1เลื้��ยงแลื้ะอาการของสื�ติวั1เลื้��ยง

ค้�อเวัลื้าเราจะซึ่��อวั�วั ค้วัาย ช�าง ม�า มาเลื้��ยง ในัเวัลื้าเข�าไปด้�สื�ติวั1นั� �นั ให�ท�าสื�งเกติลื้�กษณีะอาการด้�งติ�อไปนั��๑ เม�"อเราเข�าไปด้� ไปหา ถ�าม�นัย�นัติ�วัติรงนั "งอย��ก�บ้ท�"ย�"นัค้อข%�นับ้นั แลื้�วันั "งอย��นั� �นัก+ด้�ช�"อวั�า ธนัะสืาม�กะ ค้วัรซึ่��อเอาไวั�เถ ด้ ด้�นั�กสื�ติวั1ติ�วันั��นั๒ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัย�นันั "งแลื้�วัแหงนัหนั�าข%�นัมองท�องฟ้?าช�"อวั�า ฝนัห�าแก�วั ๗ ประการ ค้วัรซึ่��อเอาไวั�เถ ด้ ถ%งแพงก+ค้วัรเอาด้�นั�กแลื้๓ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัม�กเด้ นัหม3นัวันัไปวันัมาแลื้�วัห�นัหนั�ามาหาเราหร�อห�นัก�นัมาหาเราก+ด้� หร�อม�นัก��ร �องข%�นัก+ด้�ไม�ค้วัรซึ่��อจะฉ บ้หายแลื้ฯ

๔ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัผู้ นัหนั�ามาด้�เราแลื้�วัพ�บ้ห� พ�บ้ติา แลื้�วัเอาเท�าค้�ด้ข3ด้ด้ นั สื�ติวั1นั� �นัค้วัรซึ่��อไวั�เถ ด้ด้�นั�กม�กมาโปรด้แลื้ฯ

ติ�าราหาวั�นด" ยามู่ด"ประจั�าวั�น๑ วั�นัอาท ติย1 ยามเช�าได้� อะโธนั นั�ง ไม�ด้� ยามสืายได้�แก� อ3ทธ�งระชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ปานัะโภิชะนั�ง ด้�นั�ก ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามบ้�ายแก�ม�ชณีมะนั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�งแลื้๒ วั�นัจ�นัทร1 ยามเช�า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้�๓ วั�นัอ�งค้าร ยามเช�า ได้�แก� ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�ก ยามค้!"า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้�

Page 38: Ban Khon History

๔ วั�นัพ3ธ ยามเช�า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้�๕ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ยามเช�า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้�ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ๖ วั�นัศึ3กร1 ยามเช�า ได้�แก� ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามค้!"า ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�กแลื้

๗ วั�นัเสืาร1 ยามเช�า ได้�แก� ปานัะโภิชนั�ง ด้�นั�ก ยามสืาย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามเย+นั ได้�แก� ปานัะโภิชนั�ง ด้�นั�ก ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ติ!าราวั�นัเสื�ย

เด้�อนัเก�Pยง เด้�อนัห�า เด้�อนัเก�า ระวั�จ�นัทร1 ท�งเสื�ย วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัจ�นัทร1 เด้�อนัย�" เด้�อนัหก เด้�อนัสื บ้ อ�งค้ะร�ง เสื�ยวั�นั

อ�งค้ารเด้�อนัสื�" เด้�อนัแปด้ เด้�อนัสื บ้สือง สื3โขพ3ทธา เสื�ยวั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัพ3ธเด้�อนัสืาม เด้�อนัเจ+ด้ เด้�อนัสื บ้เอ+ด้ โสืร�ค้3ร3 เสื�ยวั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

ติ�าราวั�นจัมู่ แลื้ะวั�นฟ้�วั�นัจม วั�นัฟ้� ก+เป5นัวั�นักระด้�างประจ!าเอนั วั�นัจม

ค้วัรเวั�นั วั�นัฟ้�เป5นัวั�นัด้� ถ�อติามเด้�อนัพ��นัเม�องด้�งนั��เด้�อนั วั�นัฟ้� วั�นัจม

Page 39: Ban Khon History

เก�"ยง วั�นัจ�นัทร1 วั�นัศึ3กร1ย�" วั�นัอ�งค้าร วั�นัอาท ติย1สืาม วั�นัพ3ธ วั�นั

อาท ติย1สื�" วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1ห�า วั�นัศึ3กร1 วั�นัเสืาร1หก วั�นัเสืาร1 วั�นัพ3ธเจ+ด้ วั�นัอาท ติย1 วั�นัพฤห�สืบ้ด้�แปด้ วั�นัพ3ธ วั�นั

อาท ติย1เก�า วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1สื บ้ วั�นัศึ3กร1 วั�นั

อ�งค้ารสื บ้เอ+ด้ วั�นัเสืาร1 วั�นั

พ3ธสื บ้สือง วั�นัอาท ติย1 วั�นั

พฤห�สืบ้ด้�

ติ�าราวั�นช�ยฤกษ-เด อนข1�น เด อนแรมู่เด้�อนัข%�นัหร�อเด้�อนัแรม ๑ ค้!"า ช�างแก�วัข%�นัสื��โรงธรรม ด้�นั�ก ๒ ค้!"า ผู้�ฟ้4งธรรมป9าช�า ไม�ด้� ๓ ค้!"า ลื้�างม�อถ�าค้อยก นั ด้�นั�ก ๔ ค้!"า นัอนับ้�ายติ�นัติากแด้ด้ ไม�ด้� ๕ ค้!"า ผู้�แวัด้ลื้�อมปองเอา ไม�ด้� ๖ ค้!"า ลื้งลื้!าเภิาไปค้�า ด้�นั�ก ๗ ค้!"า เค้ราะห1อย��ถ�าค้อยจนั ไม�ด้� ๘ ค้!"า สืระวันับ้�อเม��ยนั ไม�ด้� ๙ ค้!"า ถ�กเสื��ยนัพระญาราม ไม�ด้�

Page 40: Ban Khon History

๑๐ ค้!"า หาค้วัามงามบ้�อได้� ไม�ด้�๑๑ ค้!"า ข��ไร�เก ด้เป5นัด้� ด้�นั�ก๑๒ ค้!"า บ้�อด้�สื�กอย�าง ไม�ด้�๑๓ ค้!"า ไชยะพาบ้ชมพ� ด้�นั�ก๑๔ ค้!"า ศึ�ติร�ปองร�าย

ไม�ด้�๑๕ ค้!"า ถ�กผู้�ปองเอา

ไม�ด้�

คำ�าไหวั�ศพ่พ่ระสิงฆ์-มะระณีะภิาเวั สื�งฆ์�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอวั�นัทาพระสืงฆ์1 ซึ่%"งถ%งแก� มะระณีะ)

คำ�าไหวั�ศพ่พ่�อนัะมาม ปQติะร�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอนัอบ้นั�อม แลื้ะขอวั�นัทาซึ่%"งบ้ ด้า)

คำ�าไหวั�ศพ่แมู่�นัะมาม มะติะร�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอนัอมนั�อม แลื้ะขอวั�นัทาซึ่%"งมารด้า)

(ภาชนะสิ�าหร�บ้บ้รรท/กบ้นหลื้�งวั�วั)

คำ�ารดน��าศพ่อ ท�งมะติะกะสืะร ร�ง วั ยะสื ญจ อะโหสื กรรมม�ง

(ขอซึ่ากศึพนั�� จงได้�อะโหสื กรรมแก�ข�าพเจ�า เหม�อนัก�บ้นั!�าท�"รด้ลื้งนั��)

คำ�าเย"&ยมู่ศพ่อะวั�สืสื�ง มะยามะร ติ�พพ�ง

(ข�าพเจ�าก+พ%งติายอย�าแนั�นัอนั)

Page 41: Ban Khon History

คำ�าเผ้าศพ่อะนั จจ�ง มะติะก�ง ฌิาเปม ท3กข�ง มะติะก�ง ฌิาเปม

อะนั�ติติ�ง มะติะก�ง ฌิาเปม (ข�าพเจ�าขอเผู้าศึพท�"ไม�เท�"ยง เป5นัท3กข1 เป5นัอนั�ติติา)

คำ�าวัางผ้�าบ้�งสิก/ลื้มามะร�ป4ง อะนั จจ�ง (พ�ด้ 3 จบ้)

(นัามร�ปไม�เท�"ยง เป5นัท3กข1 เป5นัอนั�ติติา)

การบ้�ชาพ่ระก�อนัจะเข�าห�องพระ ติ�องอาบ้นั!�า ช!าระร�างกายให�

สืะอาด้ แลื้ะค้วัรสืวัมเสื��อผู้�าท�"สืะอาด้ หร�อถ�าเป5นัไปได้� ค้วัรนั3�งขาวั ห�มขาวั ด้�วัยก+จะด้�มาก ท!าจ ติใจให�ผู้�องใสื จ3ด้ธ�ปเท�ยนั แลื้ะพวังมาลื้�ย ด้อกมะลื้ ๑ พวัง แลื้�วันั�"งค้3กเข�าประณีมม�อไวั�เพ�ยงหนั�าอก กลื้�าวัค้!านัม�สืการพระร�ตินัติร�ยวั�า

อะระห�ง สื�มมา สื�มพ3ทโธ ภิะค้ะวัาพ3ทธ�ง ภิะค้ะวั�นัติ�ง อะภิ วัาเทม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

สืวัากขาโติ ภิะค้ะวัะติา ธ�มโม ธ�มม�ง นัะม�สืสืาม ม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

สื3ปะฏ ป4นัโนั ภิะค้ะวัะโติ สืาวัะกะสื�งโฆ์ สื�งฆ์�งนัะมาม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

คำ�านมู่�สิการพ่ระพ่/ทธเจั�านัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะนัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะนัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะ

คำ�าใสิ�ข�าวับ้�ชาพ่ระติอนเช�าสืาธ3 สืาธ3 ลื้3กเช�าเช�า ข�าวัอ�อนัก นัลื้!า พระพ3ทธ

พระธรรม พระเก�นัรแก�วัติอนัอย��ค้อยไกลื้ราช พระบ้าทท�ยมะนั� ไม�สืะลื้�มหาโปรด้ พระเจ�าลื้�านัโกด้ อะสืงฆ์1ไข พระอะร ยะเมติไติรตินั จ�กลื้งมาโปรด้โลื้ก ปายหนั�าลื้3กมาเช�าเช�า จงมาฉ�นัข�าวัผู้��ข�านั�อยก�อนัเติอะ

Page 42: Ban Khon History

คำ�าเกAบ้ดอกไมู่�บ้�ชาพ่ระสืาธ3ติ�อมก�อมผู้ วัใสืบ้�อเศึร�าเจ ญเจ�าเข�าสื��นั ปานัก�อนัเติอะ

คำ�าใสิ�ข�นแก�วัสิามู่ประการพ3ทโธอาห�ง ธรรมโม ป4ติจะติ�ง สื�งโฆ์ยาติ นั�ง

คำ�าใสิ�ข�นศ"ลื้อ ท�งเมทานั�ง อาสืะวั�กขะยะวัะห�ง โหติ3

คำ�ากรวัดน��าแผ้�สิ�วันบ้/ญก/ศลื้ให�วั�า นัะโม สืามจบ้ แลื้�วัวั�าด้�งนั��

(อ ท�ง เม ญาติ นั�งโหติ3 สื3ข ติา โหติ3 ญาติะโย)

น�ยายป�>สิอนหลื้านอ�ายสื�" อ�ายสืาม อ�ายง�าม อ�ายงก ค้ด้มาใกลื้�ๆ ป�9

จ�กสือนัให�ค้��นัวั�าหลื้านัจ�กด้�งไฟ้ อย�าอ�าปาก อย�าถากไม�มาหาม�อ อย�าติ�อหม�องวัง อย�าไปม�วันัโติ�นัใสื�ติ�วัเอง อย�าไปช งเอาของติ�านั อย�าไปค้�ายค้��นันัา อย�าไปกด้ติHาจ�"ง อย�าไปนั�"งกลื้างข��นัได้ แลื้ะประติ� อย�าไปเอาภิ�เขามาเป5นั

ฮำ�"วับ้�านั อย�าไปค้บ้ค้นัข��ค้ร�านั อย�าไปอย��บ้�านัม�กสื3ขลื้3กเม�"อเช�า อย�าไปถ�บ้ฟ้าก อย�าออกปากเสื�ยงแข+ง อย�าไปแข�งข�นัท�"ข�วังนั!�าบ้�อ อย�าไปห�อข�าวัห��อติ�านัจ�กหนั� อย�าไปเอาขอนัผู้�ติานัมาให� อย�าไปซึ่��อลื้�กใป?มาอย��เฮำ�อนั อย�าเด้ นัเม�องเสื�ยเปลื้�า อย�าค้�นัก!าเก�าห��อติ�านัผู้ ด้ก�นั อย�าไปฟ้4นัไฮำ�ท�"จHอมผู้า อย�าเย�ยะนัาท�"ติะลื้ "งติะลื้�าย อย�าไปฟ้4นัไม�ด้�ายถมทางหลื้วัง อย�าฟ้4นัโรงท�"ติ�านัย�งอย�� อย�าเอาค้�"งไปผู้ งไฟ้ เนั�อหลื้านัเฮำย ค้��นัค้นัไหนัโลื้ภินั��ก+ข��ไร� โลื้ภิข�าวัใหม�จ�างเป5นัขางแลื้ะหลื้านัเฮำย เง นัค้!าอย��ค้บ้ ผู้�าเสื��อผู้�าอย��ค้บ้ ค้��นักวัางฟ้านัแลื้�นัมา อย�าวักหนั�า ม�าจ�างด้�ด้ อย�าแลื้�นัติามหลื้�ง เห+นัค้นัเผู้าหนั�ง อย�าเจ�"อลื้องเข��ยวั แม�หญ ข��โลื้ภิอย�าเอามาเป5นัเม�ย เนั�อหลื้านัเฮำย ของบ้�เกย อย�าเข�าใกลื้�เนั�อ หลื้านัเฮำย

น�ยายหลื้านสิอนป�>สืาธ3 สืาธ3 ย นัด้�แลื้�วัป�9เจ�าสื�วันัก!าค้นัเฒ�าสื�"งสือนั

หลื้านั เป5นัค้!างามอ�นัชอบ้พระกรอบ้ด้�วัยติามธรรม หลื้านัจ�กจ!าเจ�"อไวั�เสืม�อนัด้�"งได้�แก�วัลื้�กค้�าแสืนัค้!า เป5นัก!าวั เศึษ หลื้านัก+จ�กจ!าเจ�"อไวั� ตินัก+จ�กนั�อมนั �วัเนัติรสืาธ3การแลื้ะป�9เฮำย ป�9เฮำยบ้�ด้นั��หลื้านัจ�กสือนัป�9เลื้�า ป�9เป5นัเจ�าก+จ�กฟ้4ง ค้!าสือนัหลื้านั ค้��นัป�9เข�าท�"นัอนัอย�านัอนับ้�ด้ายเสื�ย

Page 43: Ban Khon History

เปลื้�า ห��อป�9ได้�ไหวั�พระเจ�าติ��งวั�นั ห��อป�9ได้�ห�นัเม�องฟ้?า ห��อได้�ก!าอ�นัชอบ้ ห��อได้�ประกอบ้ด้�วัยทางบ้3ญ ห��อได้�ป3[นัข�าวัของไวั�เป5นัสืามสื�วันั ห��อได้�ม�วันัเม�"อม�ค้วัามสื3ข ห��อติ3กเม�"อยามไร� ค้��นัเจ+บ้ป9วัยไข�ห��อร�บ้หาหมอยาเนั�อะป�9เฮำย ป39อย�านั�บ้อย��นั�บ้ก นั อยากจ �นั อยากปลื้า ห��อก�มหนั�าผู้�อแผู้�นัด้ นัผู้�อหญ�า จ� �นัฟ้?าบ้�หวันัห�นัเม�าไจHติ�นั ม�อเค้ร�า เอาสื3รานั!�าเหลื้�ามาเป5นัป4จจ�ย เฒ�าจ�งไรบ้�จ�างปาก เฒ�าโลื้ภิมากกะก นั เฒ�าช�วัยฮำ�วัยจ�างสืานัแติ�แฮำ�วั เฒ�าจ�างแผู้�ก!าฟ้� 9 เฒ�าบ้�ร� �ร ด้บ้�ร� �กองเอาแติ�ร มหนัองเป?นัติ�"อย�� เฒ�าไจHปาบ้จ�างทาร3ณี เฒ�าจ�กเป5นัข3นับ้�ร� �จ�กไผู้� เฒ�าร� �แติ�ไปOแปลื้งนั!�าใสื�นัาติ�วัค้นัเด้�ยวัหนัติามเติ�ยวับ้�อยบ้�ไปไกลื้ เฒ�าบ้�เอาไจHใสื�ญาติ กHา เฒ�าติ�ณีหาโลื้ภิมาก เฒ�าบ้�อ3ปถากแก�วัสืามประการ บ้�ด้�เนั�อป�9เฮำย เฒ�าสื�บ้ปะร��สืะร ด้เหม�อนัวัอก ค้��นัออกปากวั�าถ�อศึ�ลื้ถ�อธรรม ห�วัใจด้!าเหม�อนัง�เห�าห�อม นั3�งเสื��อแขนัก�อมแบ้กสื�อมก�บ้ไซึ่ ทางหมด้ใสืป�9สื�งบ้�ผู้�อมาข3ด้นั!�าบ้�อฝ4งติ�วั ทางม�ด้ม�วัเปQนัฆ์�า วั�วัฆ์�าค้วัาย ขด้เข�าใกลื้� ค้��นัหลื้านัวั�าเฒ�าไบ้� ก+วั�าหลื้านับ้�นั�บ้บ้�ย!�า เฒ�าไจHด้!าจ�าง�ปปะร�� เฒ�าจาด้นั�� เฒ�าแก�สืงสืารทางก นัแลื้ะติานักระท!าบ้3ญภิาวัะนัาร�กษาศึ�ลื้เหม�อนัติ�านัก+บ้�อก%ด้ไจHจวับ้ อย��เป?นัขวับ้เป5นัปJก+บ้�ร�กษาศึ�ลื้แลื้ะห��อติานั เฒ�าบ้�ร!าเปQงถ%งสื�งขารติ�วั

เก�า เฒ�าไขได้�แติ�เง นัแลื้ะค้!า เม�าบ้�ก%ด้ใจจวับ้ทะจ3ราชกรรมมาข�บ้ไลื้�ไปจ��ม��อจ��วั�นับ้�อขาด้ เฒ�ามะลื้ากกากติ�ณีหา เฒ�าปาโลื้สืร ด้ข�งค้อก ค้��นัหลื้านับ้อด้แลื้�วัป�9บ้�อฟ้4ง ป�9ก+บ้ ด้หลื้�งติ!"าบ้�ด้�แลื้ะป�9เฮำย ป�9เฮำย

พ่�อสิอนลื้�กสิาวัจ�งป?อหลื้งผู้�วั ไปหนั�วัค้นัฮำ�ก ลื้�มป?อแม�เจ�า

บ้�ด้�อย�าได้�เลื้�นัจ�X ห��อติ�Pวัหมองศึร� จ�กม�ราค้� ติ ด้ติ�Pวัลื้�กได้�ขออย�าไปสืนั ก!าเปQ� นัเหนั�อใติ� เขาหวั�งท!าลื้าย

ช�วั ติขอลื้�กสืาวัใจH จ!Pาไวั�ห��อม ด้ อย�าหลื้งค้!าอ�� ของค้นัขอลื้�กสืาวันั�� อย�าไปลื้�มตินั นั�องย�งเป5นัค้นั นั�บ้ถ�อพระเจ�าห��อได้�ไวั�ใจH ติ� Pวันัายนั�องเหนั�า อย�าไปม�วัเมา หลื้งฮำ�ายห��อฮำ�กแติ�ผู้�วั ค้นัอ�"นัช ด้ซึ่�าย จอนั�องอย�าได้�

ระแวังพลื้าด้ผู้ ด้ไปแลื้�วั เฮำาจ�กก Pนัแหนัง ป?อจายติ�างแนั ไวั�ใจHบ้�ได้�

Page 44: Ban Khon History

(ข�นหมู่ากโบ้ราณี)

ปลื้/กจั�ติสิ�าน1ก- การค้ ด้ด้� ท!าด้� เป?นัผู้ลื้ด้� แก�ติ�วัตินั แลื้ะค้นัอ�"นั- การท!าใจให�สืด้ช�"นั เหม�อนัท!าให�อาย3หม�"นัปJ- การร� �จ�กประณี�ประนัอม เหม�อนัเป?นัพรอ�นั

ประเสืร ฐ- การร� �จ�กชาติ ก!าเนั ด้ เหม�อนัเป5นับ้�อเก ด้ให�

ท!าค้วัามด้�- จงท!าด้�นั��เป5นัเลื้ ศึ ผู้ลื้ประเสืร ฐยศึย "งกวั�าสื "งไหนั

เก ด้สื�นัติ สืงบ้สื3ข ไม�ท3กข1ใจ ค้ร��นับ้รรลื้�ยก+ย�งม�ด้�เป5นัติราเอย

คำ�ากลื้อนโบ้ราณี- จ�าวัเหม��ยงก นัเหม��ยงแด้ง เจ�าแติงก นัแติงเนั�า

- แจ�งแก�ฟ้?าใสืติ�อนั!�า- จะขวั�างก+เสื�ยด้าย จะขายบ้�อม�ไผู้ซึ่��อ- จ�กห�วัหวั ด้ติ�นั จ�กติ�นัหวั ด้ห�วั- จ \กปQ\ กไหนัก+ป?อ ก�อวั�อไหนัก�ขวั�"ก- จ�กจ�งก+หลื้��ไปก�อนั จ�กสือนัก+ไปติวัยหลื้�ง- เจอะเสื�อบ้�เสื�ยหลื้าย เจอะค้วัายก+บ้�เสื�ยเขา- ซึ่��อแปงก นัติ%"งด้�ก ซึ่��อถกก นับ้�ลื้!า- ใหญ�เปJยงลื้3ง สื�งเปJยงแม�- ติ�ห�วัฟ้ากสืะนัางห�วัติ3Hง- ฮำ�อมหนั�ๆก+ไติ� ฮำ�อมไหนั�ๆก+เติ�ยวั- ติกติHาเปQ� นั ติHาด้�ไขห�วั ติกติHาติ�วัจะด้�ไขไห�- ติ3�มผู้�าลื้ายหมาเห�า ค้3�นัก!าเก�าจ�างผู้ ด้ก�นั- ติกโติ ก นัป�นั�อนัติ�อง- หนั�าไวั�หลื้�งหลื้อก หนัอนับ้�อนัไสื�- นั!�าบ้�ไหลื้เจ��ยวัปL� นั- บ้�ม�ฝอยหมาก+บ้�ข��- วั�วัหายลื้�อมค้อก- ฮำ��นั�กหมาบ้�อก นั- ค้นัข��ค้ร�านับ้�ม�ข�าวัของ ค้นัจHองหอง บ้�ม�เปL� อนั- จ�งไผู้จะไปห��อเปQ� นัฮำ�� เจ�าช� �จะไปห��อเปQ� นัห�นั

Page 45: Ban Khon History

- ห�นัเปQ� นัม� จะไปใค้ร�ได้� ห�นัเปQ� นัข��ไร� จะไปด้�แค้วันั- กลื้�วัลื้!�าจ�างติาย กลื้�วัอายจ�างติ�าวั- สืามค้นับ้�ด้�ไปค้�า ห�าค้นัด้�เติ�ยวัเม�อง- ฝนัจะติกจไปเจ��อใจด้าวั ม�ลื้�กสืาวัจะไปไวั�ใจHม�นั- เย��ยะนัาหลื้�าเป5นัข�าค้วัาย เอาเม�ยขวัายเป5นัข�าลื้�ก- เอาจ �นัซึ่�อนัแมวั อย�าเอาห�อยฝา เอาจ �นัซึ่�อนั

หมา อย�าเอาไวั�ติ!"า- ของก นัลื้!าม�อย��ติ��ผู้��ม�ก ของฮำ�กม�อย��ติ��ค้วัามเปQง

ใจH- ปากเป5นัธรรม ใจHด้!าเหม�อนัหม "นัหม�อ- ใจHใสืเป?นับ้3ญ ใจHข3�นัเป5นับ้าป- เง นัอย��ในันั!�า ค้!าอย��ในัด้ นั- จ�างซึ่อข��ขอ เป5นัหมอข��อ� �- ก Pนัแลื้�วันัอนั ผู้�ป4P นัปอนัห��อวั�นัเจ+ด้เติ��อ ก Pนัแลื้�วั

เย�ยะการ ปาห��อลื้�กหลื้านัเป5นัหนั��เป5นัข�า

วั�ธ"ท�าสิมู่าธ�แบ้บ้ง�ายๆท�าสิมู่าธ� เพ�"อให�จ ติใจสืงบ้ ม�พลื้�ง ม�ประโยชนั1ในั

ป4จจ3บ้�นั ค้�อ ท!าใจให�สืบ้าย ค้ลื้ายท3กข1 (ไม�ติ�องใช�เง นั)

หนั�กแนั�นั ม�"นัค้ง อารมณี1แจ�มใสื เบ้ กบ้านั สืมอง

แจ�มใสื ค้วัามจ!าด้� ท!างานัม�ประสื ทธภิาพ สื3ขภิาพด้� นัอนัหลื้�บ้สืบ้าย ร�ษาโรค้ได้�หลื้ายอย�าง เร�ยนัหนั�งสื�อเก�ง ท�"สื!าค้�ญค้�อ ได้�บ้3ญมาก

วั�ธ"ท�าสิมู่าธ� ท!าได้�หลื้ายวั ธ� สืะด้วักท�"สื3ด้ค้�อ วั ธ�ก!าหนัด้ลื้มหายใจ (อาณีาปาณีสืติ ) เพราะเราหายใจอย��แลื้�วัท!าได้�ท3กเวัลื้า ท3กสืถานัท�" ท3กอ ร ยาบ้ถ แม�ย�นั นั�"ง นัอนับ้นัรถ แติ�ท�านั�"งท�"ด้�ท�"สื3ด้ เช�าม�อด้�มาก นั�"งข�ด้สืมาธ แบ้บ้พระพ3ทธร�ป เท�าขวัาท�บ้เท�าซึ่�าย ม�อขวัาท�บ้ซึ่�าย ติ�วัติรงหนั�าติรง ม�สืติ สื�มป4ช�ญญะ หลื้�บ้ติาติามสืบ้าย ไม�ติ�องเกร+ง ไม�ติ�องข�มติา ท!าใจให�สืบ้ายท�"สื3ด้ รวัมค้วัามร� �สื%กท��งหมด้ไปอย��ปลื้ายจม�ก พยายามร� �ท�"ลื้มหายใจ ลื้มหายใจเข�าก+ร� � ลื้มหายใจออกก+ร� � เพ�ยงแติ�ร� �เฉยๆไม�ติ�องปร�บ้แติ�งลื้มหายใจ ปลื้�อยให�เป5นัไปติามธรรมชาติ สื "งท!าหนั�าท�"ร� �ค้�อ ให�จ ติร� �เฉยๆ ท!าด้�งนั��นัเร�"อยไปติามปรารถนัา ๕-๑๐-๒๐ นัาท� หม�"นัท!าบ้�อยๆถ�าจ ติบ้ร สื3ทธ Sจะเก ด้สืมาธ ได้�เร+วั เด้+ก ๖-๑๒ สืามารถท!าให�เก ด้สืมาธ ได้�ในั ๑๐-๑๕ นัาท� เม�"อจ ติเร "มสืงบ้ลื้ง ม�อจะร� �สื%กอ3�นัข%�นั จะร� �สื%กกายเบ้า ม�อเบ้า จะร� �สื%กเร "มสืวั�างข%�นั อาจร� �สื%กขนัลื้3กช�นัข%�นั บ้างค้นัจะร� �ลื้%กลื้�บ้ (เพราะสืติ ติามไม�ท�นั ) เม�"อจ ติสืงบ้มากข%�นัจะร� �สื%กติ�วัลื้อย บ้างค้นัจะร� �สื%กติ�วัโยกโค้ลื้ง อาจ

Page 46: Ban Khon History

ร� �สื%กนั!�าติาไหลื้ บ้างค้นัอาจร� �สื%กติ�วัพอง หร�อติ�วัเลื้+ก ค้�อจ ติเก ด้ปQติ หร�อช��นัอ3ปจารสืมาธ จ ติสืงบ้ข%�นั จนัท�"สื3ด้เหม�อนัไม�ได้�หายใจ แลื้ะจะร� �สื%กการท�"อย��นั� �นัหายไป นั�"นัค้�อสืมาธ ถ%งข��นัอ�ปปนัาสืมาธ อย�าสืนัใจภิาพ หร�อสื "งใด้ท�"เกอด้ข%�นั สืนัใจแติ�เพ�ยงลื้มหายใจเท�านั��นั

นั%กถ%ง พ3ทโธ ๆ โด้ยเฉพาะเม�"อออกจากบ้�านัจะแค้ลื้�วัค้ลื้าด้ปลื้อด้ภิ�ย ท!าได้�ท�"งเด้+ก ผู้��ใหญ� ค้นัชรา หญ ง-ชาย ท��งรวัย แลื้ะจนั ท!าได้�ท3กสืถานัท�"

หมู่ายเหติ/ - ถ�าม%นั หร�อ ปวัด้ศึ�รษะ เอาใจไปไวั� ท�"ท�ายทอย หร�อ สืะด้�อ (นั%กถ%งท�ายทอย)

- ถ�านัอนัไม�หลื้�บ้ เอาจ ติไปไวั�ท�"ลื้!าค้อใติ�ลื้�กกระเด้�อก

- ถ�าติ�องการเสืร มสืร�าง (ไอค้ วั) เอาจ ติไปไวั�ท�"กลื้าง กระหม�อม

ผ้างลื้าง (หร�บ้คำลื้�องคำอสิ�ติวั-)