ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝà ÁÀÍÊÍÛ ÀÊÒÈÂÛÍ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ

Ëåêö ¹ 8, 9, 10,

1. Àðèëæààíû áàíêíû àêòèâ, ò¿¿íèé ìºí ÷àíàð

2. Àêòèâûí чанар, ¿íýëãýý

3. Àðèëæààíû áàíêíû àêòèâò õºðºí㺠áàéðøóóëàõ àðãóóä

4. Аêòèâûí бүтцийн шинжилгээ

4.1 Àðèëæààíû áàíêíû àêòèâ, ò¿¿íèé ìºí ÷àíàð

Ýäèéí çàñãèéí îíîëûí õóâüä àâ÷ ¿çâýë áàíêíû àêòèâ áóþó õºðºí㺠ãýäýã íü áàíêíû ºíãºðñºí ¿éë àæèëëàãàà áîëîí ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí èðýýä¿éä ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã àâ÷ èðýõ, ò¿¿íèé ìýäýëä áàéãàà ýäèéí çàñãèéí íººö áóþó ÷àäàâõèéã õýëíý.

Áàíêíû íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàëàíñ äàõü õºðºí㺠áîëîõ àêòèâ íü ýõ ¿¿ñâýðèéí áàéðøèë áîëîí àøèãëàëòûã õàðóóëíà.

Áàíêíû õºðºí㺠áàéðøóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä àêòèâóóä áèé áîëíî. Áàíêíû áàëàíñ äàõü àêòèâûí òºðºë ç¿éëèéí õàðüöàà íü ò¿¿íèé á¿òöèéã èëýðõèéëæ áàéäàã.

Ìàíàé àðèëæààíû áàíêíû òàéëàí áàëàíñàä àêòèâóóäûã äàðààõ òºðºë ç¿éëýýð àíãèëàí ¿ç¿¿ëíý. ¯¿íä:

1. ̺íãºí õºðºí㺠ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õºðºíãº

2. Áîãèíî õóãàöààò õºðºí㺠¿ç¿¿ëýëò

3. Çýýë

4. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãº

5. Áóñàä õºðºíãº

6. ¯íäñýí õºðºíãº

7. Óðò õóãàöààò õºðºí㺠îðóóëàëò

Áàíêíû õºðºí㺠áîë õýí á¿õíèé ñîíèðõäîã ç¿éëèéí íýã þì. Ìîíãîë áàíêíààñ àðèëæààíû áàíêóóäûí ä¿ðìèéí ñàíãèéí äîîä õýìæýýã 8 òýðáóì áîëãîñîí. Àðèëæààíû áàíêóóäûí ä¿ðìèéí ñàíãèéí õýìæýýã 8 òýðáóì òºãðºã áîëãîñîí ÿâäàë íü äàðààõ çîðèëãûã ººðòºº àãóóëñàí áàéíà. ¯¿íä:

Áàíêóóäûí ýðñäýëèéã áóóðóóëàõ, ¿éë àæèëëàãààíû öàð õ¿ðýýã íýìýãä¿¿ëýõ

Áàíêóóäàä áàíêíààñ ãàäóóðõè ìºíãèéã òºâëºð¿¿ëæ ñàíõ¿¿ãèéí çóó÷ëàëûã ºðãºæ¿¿ëýõ

Áîäèò ýäèéí çàñàãò ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã íýìýãä¿¿ëýõ çàìààð ¿íäýñíèé ýäèéí çàñãèéí òýíöâýðòýé õºãæèëä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

Ãàäààäûí áàíê ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãàòàé ºðñºëäºõ. Èðãýä áîëîí àæ àõóéí íýãæèéí ç¿ãýýñ áàíêèíä èòãýõ

èòãýëèéã áàòàòãàí áýõæ¿¿ëýõ çýðýã þì.

Áàíêíû àêòèâóóäûã äàðààõ øèíæ ÷àíàðààð íü àíãèëæ áîëíî. ¯¿íä:

Àãóóëãààð íü Õºðâºõ ÷àäâàðààð íü Ýðñäýëèéí ò¿âøèíãýýð íü Áàéðøóóëñàí õóãàöààãààð íü ãýõ ìýò

îëîí áàéäëààð àíãèëæ áîëäîã.

Àêòèâûã àãóóëãààð íü:

Àíõäàã÷ íººö¿¿ä Ýðãýëòèéí àêòèâ Õºðºí㺠îðóóëàëòûí àêòèâóóä Êàïèòàëæñàí àêòèâ Áóñàä àêòèâ ãýæ àíãèëíà.

Àêòèâûã õºðâºõ ÷àäâàðààð íü:

Õºðâºõ ÷àäâàð ñàéòàé àêòèâóóä /áýëýí ìºíãº, ¿íýò ìåòàëë, òºâ áàíê äàõü õàðèëöàõ/

Õºðâºõ ÷àäâàðòàé àêòèâ /ìºíãºí õºðºíãèéí õýëáýðò áîãèíî õóãàöààíä õÿëáàðõàí õºðâºõ áîëîìæòîé çýýë, ¿íýò öààñ, ¿íý á¿õèé ç¿éë/

Óäààí õóãàöààíä õºðâºõ àêòèâ /æèëýýñ äýýø õóãàöààíä òºëºãäºõ çýýë, ¿íýò öààñ, õàäãàëàìæ/

Õºðâºõ ÷àäâàð ìóóòàé àêòèâ /óðò õóãàöààòàé õºðºí㺠îðóóëàëò, êàïèòàëæñàí àêòèâ, õóãàöàà õýòýðñýí áîëîí íàéäâàðã¿é çýýë/ ãýæ àíãèëíà.

Àêòèâûã ýðñäýëèéí ò¿âøèíãýýð íü: Àêòèâûí ýðñäýëèéí ò¿âøèíã õàðãàëçàí àíãèëàæ áîëäîã. Èíãýæ àíãèëàõäàà àêòèâ òóñ á¿ð äýýðõ ýðñäýëèéí ò¿âøèíã òîãòîîíî. Æèøýýëáýë: Çýýë íü (÷àíàðààñàà õàìààð÷) ººð ººð ýðñäýëèéí ò¿âøèíòýé áàéõ æèøýýòýé.

Àêòèâûã áàéðøóóëñàí õóãàöààãààð íü:

1. Õóãàöààã¿é /êàññ, õàðèëöàõ, õóãàöààã¿é õàäãàëàìæ, êàïèòàëæñàí õºðºíãº/

2. Õóãàöààòàé ãýæ àíãèëíà.

3. Õóãàöààòàé àêòèâûã õóãàöààíû áàéäëûã õàðãàëçàí äîòîð íü:

4. 30 õ¿ðòýë õîíîãèéí õóãàöààòàé

5. 31-90 õîíîãèéí õóãàöààòàé

6. 91-180 õîíîãèéí õóãàöààòàé

7. Íýã æèëýýñ äýýø ãýõ ìýò àíãèëæ ¿çíý.

Àêòèâûí ìåíåæìåíò ãýäýã íü õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã àêòèâ áóþó õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâèëáàðóóäàä áàéðøóóëàõûã õýëíý.

Àðèëæààíû áàíêèíä õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð íü ãîë÷ëîí áýëýí ìºíãº, ¿íýò öààñ, çýýë áîëîí áóñàä àêòèâò áàéðøèæ áîëíî.

Àêòèâûí ìåíåæìåíò íü ¿íýò öààñ, áîíä, çýýëèéí ìåíåæìåíò çýðãèéã áàãòààäàã.

Àðèëæààíû áàíêíû õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð õóâààðèëàëò íèëýýä îëîí áýðõøýýëòýé òóëãàðäàã. ¯¿íä:

Áàíê íü áóñàä áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóäûã áîäâîë ìàø èõ çîõèöóóëàëòòàé áèçíåñèéí íýãæ áºãººä çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãààñ ò¿¿íèé ýõ ¿¿ñâýðò õÿíàëò òàâüæ áàéäàã.

Áàíê ò¿¿íèé õàðèëöàã÷èéí õàðüöàà èòãýëöýë äýýð òîãòäîã.

Áàíêíû õóâü íèéë¿¿ëýã÷èä íü áóñàä áèçíåñèéí íýãæèéí õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí íýãýí àäèë ººðò íîãäîõ ºãººæèéã ºíäºð áàéëãàõûã áîääîã.

4.2 Àêòèâûí ÷àíàð, ¿íýëãýý Áàíêíû àêòèâûí ÷àíàð íü áàíêíû íàéäâàðòàé ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð

àøèãòàé áàéäëûã èëýðõèéëæ áàéäàã ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò þì. Àêòèâûí ÷àíàð íü àðèëæààíû áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí

çîðèëãûã õýð çýðýã õàíãàæ, òîãòâîðòîé îðëîãî îðóóëæ áàéãààãààð èëýðõèéëýãäýíý.

Áàíêíû àêòèâûí ÷àíàð îëîí òºðëèéí õ¿÷èí ç¿éëýýð òîäîðõîéëîãäîíî. ¯¿íä:

Àêòèâ, ïàññèâûí õóãàöààíû á¿òöèéí õàðüöàà Àêòèâûí õºðâºõ ÷àäâàð Àêòèâûí îðëîãî îðóóëàõ ÷àäâàð Àêòèâûí ¿éë àæèëëàãààíû äèâåðñèôèêàöè Ýðñäýëòýé àêòèâûí õýìæýý, õóâèéí æèí Àêòèâûí ººð÷ëºëòèéí øèíæ ÷àíàð çýðýã áîëíî.

ÑÝÇß-íû Ñàéä, Ìîíãîë áàíêíû Åðºíõèéëºã÷èéí 2010 îíû 475/182 äóãààð òóøààëûã óäèðäëàãà áîëãîí ìàíàé àðèëæààíû áàíêóóäûí àêòèâûã (çýýë, ¿íýò öààñ, ºì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãº, àâëàãà) ÷àíàð áàéäëûã íü õàðãàëçàí:

Õýâèéí àêòèâ Õóãàöàà õýòýðñýí ×àíàðã¿é àêòèâ ãýæ 3 õóâààíà

×àíàðã¿é àêòèâûã äîòîð íü 3 àíãèëíà. ¯¿íä: Õýâèéí Ýðãýëçýýòýé Ìóó

ªíººäðèéí ìºðäºãäºæ áàéãàà æóðìààð àêòèâûã ÷àíàðààð àíãèëàõäàà 50 îíîîãîîð ¿íýëíý.

Àêòèâûí àíãèëàë ¯íýëãýý /Îíîîíû áàéäàë

1 Õýâèéí 80-100 îíîî

2 Õóãàöàà õýòýðñýí 60-79 îíîî

3 Õýâèéí áóñ 40-59 îíîî

4 Ýðãýëçýýòýé 20-39 îíîî

5 Ìóó 0-19 îíîî

Ýäãýýð îíîîã ÷àíàðûí áîëîí õóãàöààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿íýëíý.

Çýýëèéí ÷àíàðûí àíãèëàë, ¿íýëãýý: Çýýëèéã àíãèëàõàä ÷àíàð õóãàöàà ãýñýí õî¸ð åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëòèéã õàðãàëçàíà. ×àíàðò 50 õ¿ðòýë îíîî, õóãàöààíû ¿ç¿¿ëýëòýä 50 õ¿ðòýë îíîî ºã÷ ä¿ãíýíý.

×àíàðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã äîòîð íü 3 õóâààí òýäýíä õàðãàëçàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿íäýñëýí òîãòîîñîí îíîîã ºãíº. ¯¿íä ÷àíàðûí 50 îíîîíîîñ

Çýýëèéí õóâèéí õýðãèéí á¿ðäýëòýä 10 õ¿ðòýë îíîî Çýýëäýã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿ç¿¿ëýëòýä õàðãàëçàí 25

õ¿ðòýë îíîî /çýýëäýã÷èéí òºëáºðèéí ÷àäâàð, õºðâºõ ÷àäâàð, õºðºíãèéí ºãººæ, õóãàöàà õýòýðñýí ºð òºëáºð ãýõ ìýò/

Áóñàä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä õàðãàëçàí 15 õ¿ðòýë îíîî / çýýëèéí áàðüöàà, õóãàöàà ñóíãàëò, óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò, áèçíåñèéí òºëºâ áàéäàë ãýõ ìýò/ ºã÷ ä¿ãíýíý.

Õàðèí õóãàöààíû ¿ç¿¿ëýëòýä õàðãàëçàõ 50 õ¿ðòýëõ îíîîã çýýë áîëîí ò¿¿íèé õ¿¿ õóãàöààíäàà òºëºãäºæ áàéãàà áîëîí õóãàöàà õýòýðñýí õîíîãèéí òîîã õàðãàëçàí äàðààõ áàéäëààð ¿íýëíý.

¯¿íä: Çýýë õ¿¿ õóãàöààíäàà òºëºãäºæ áàéãàà áîë 41-50 îíîî Õóãàöàà 90 õ¿ðòýë õîíîãîîð õýòýðñýí áîë 31-40 îíîî Õóãàöàà 91-180 õîíîãîîð õýòýðñýí áîë 21-30 îíîî Õóãàöàà 181-270 õîíîãîîð õýòýðñýí áîë 1-20 îíîî Õóãàöàà 271-ýýñ äýýø áîë 0 îíîî ºã÷, ÷àíàð áîëîí

õóãàöààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿íýëñýí îíîîíû íèéëáýðýýð ¿íýëãýýíèé îíîîã òîäîðõîéëæ ÿìàð àíãèëàëä õàìðàãäàõûã øèéäâýðëýíý.

4.3 Àðèëæààíû áàíêíû àêòèâòõºðºí㺠áàéðøóóëàõ àðãóóä

Áàíê íü ýõ ¿¿ñâýðèéã áàéðøóóëàõäàà 2 ¿íäñýí çîðèëãûã òàâüäàã. ¯¿íä: Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà ó÷èð àøèã îðëîãî îëîõ

áîëîìæèéã äýýä çýðãýýð õàíãàõ Õàðèëöàã÷äàä øààðäëàãàòàé õºðºíãèéã öàã òóõàé

á¿ðò íü ãàðãàæ ºã÷ ÷àääàã áàéõ áóþó áàíêíû òºëáºðûí ÷àäâàðòàé áàéõ /õºðâºõ ÷àäâàðòàé áàéõ/ ÿâäàë þì.

Ýíý õî¸ð íü õîîðîíäîî ýñðýã çîðèëãî þì. ªºðººð õýëáýë õýò èõ îðëîãî îëîõ çîðèëò òàâèõ þì áîë õºðâºõ ÷àäâàð ìóóäàæ, õàðèëöàã÷äûí õºðºíãèéã öàãò íü ãàðãàæ ºã÷ ÷àäàõã¿éä õ¿ðíý.

Àðèëæààíû áàíêíû õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã àêòèâò áàéðøóóëàõ äàðààõ àðãóóä áàéäàã.

¯¿íä: Öóë íýãäýëèéí àðãà Àêòèâ õóâààðèëàëòûí àðãà Øóãàìàí ïðîãðàìì÷ëàëûí àðãà

Öóë íýãäýëèéí àðãà: Ýíý àðãà íü á¿õ ýõ ¿¿ñâýðèéã òîîöîæ íýãòãýýä äàðàà íü àêòèâóóäàä õóâààðèëàõ çàìààð óäèðäàõûã õýëíý.

Ýõ ¿¿ñâýð: Õºðºíãº:

Õàðèëöàõ Àíõäàã÷ íººö

Õóãàöààã¿é õàäàãëàìæ

Öóë íýãäýë

Õî¸ðäîã÷ íººö

Õóãàöààòàé õàäàãëàìæ

Çýýë

¯íýò öààñ

Õóâü íèéë¿¿ëýã÷èéí õºðºí㺠¯íäñýí õºðºíãº

Öóë íýãäýëèéí àðãà íü á¿õ ýõ ¿¿ñâýðýý íýãòãýýä ò¿¿íèé õýä õè÷íýýíèéã àêòèâûí ÿìàð õýñýãò ÿìàð õýìæýýãýýð áàéðøóóëáàë çîõèñòîé áàéãààã òîîöîæ óäèðäàíà.

ªºðººð õýëáýë: Íèéò ýõ ¿¿ñâýðèéí 14%-èéã àíõäàã÷ íººöºä, 6%-èéã çýýë, 25%-èéã ¿íýò öààñàíä, 15%-èéã ¿íäñýí õºðºíãºíä áàéðøóóëàõ íü

îíîâ÷òîé ãýõ ìýò.

Àêòèâ õóâààðëàëòûí àðãà:

Àêòèâóóäàä õóâààðèëàõ àðãà íü õºðºíãèéã á¿ðä¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð¿¿äýýñ õàìààðàí áàíêèíä áàéõ íººöèéí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ áîëîìæ ºãíº.

Ýõ ¿¿ñâýð òóñ á¿ðèéã àêòèâóóäàä õóâààðèëàõ àðãà íü çàéëøã¿é áàéõ íººöèéí íîðì, õºðºíãèéí ýðãýëòèéí õóðäòàé óÿëäóóëàí ýõ ¿¿ñâýð¿¿äýä ÿëãàâàðòàé õàíäàí óäèðäàõ àðãà þì.

Ýõ ¿¿ñâýð: Õºðºíãº:

Õàðèëöàõ Àíõäàã÷ íººö

Õóãàöààã¿é õàäàãëàìæ

Õî¸ðäîã÷ íººö

Õóãàöààòàé õàäàãëàìæ

Çýýë

¯íýò öààñÕóâü íèéë¿¿ëýã÷èéí

õºðºí㺠¯íäñýí õºðºíãº

Õàðèëöàõ äàíñ äàõü õºðºí㺠õóãàöààòàé áóñàä ýõ ¿¿ñâýðèéã áîäâîë èë¿¿ èõ íººöèéã øààðääàã òºäèéã¿é ýðãýëò íü õóðäàí áàéäàã. Èéìä õàðèëöàõ äàíñàíä áîëîí õóãàöààã¿é õàäãàëàìæèíä áàéãàà ¿ëäýãäëèéí èõýíõèéã àíõäàã÷ áîëîí õî¸ðäîã÷ íººöºä, áàãà õýñãèéã íü çýýë, ¿íýò öààñàíä áàéðøóóëàõ õýðýãòýé áîëíî.

Õóãàöààòàé õàäãàëàìæèéí õóâüä çàéëøã¿é áàéõ íººö áàãà øààðäàõ òóë àíõäàã÷ áîëîí õî¸ðäîã÷ íººöºä áàãà, õàðèí çýýë, ¿íýò öààñàíä èõýíõ õýñãèéã áàéðøóóëàõ íü òîõèðîìæòîé áàéäàã.

Õóâü íèéë¿¿ëñýí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðýýð áàíêíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõàä øààðäàãäàõ ¿íäñýí õºðºíãº, ìàòåðèàë áýëòãýæ, ¿ëäýõ õýñãèéã íü çýýë, ¿íýò öààñàíä áàéðøóóëàí îðëîãî îëîõ áîëîìæòîé.

Øóãàìàí ïðîãðàìì÷ëàëûí àðãà:

Øóãàìàí ïðîãðàì÷ëàëûí àðãà íü áàíêíû áàëàíñûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí õàðèëöàí óÿëäààíä ¿íäýñëýäýã áà èë¿¿ íèéëìýë çàãâàðóóäûã àøèãëàæ ñóäàëãàà õèéõýä òóëãóóðëàíà.

Ýíý àðãûã õýðýãëýæ áàéõ ¿åä äàðààõ ¿íäñýí ãóðâàí ç¿éëä õàðèóëò ºãäºã. ¯¿íä: Àñóóäëûí ìºí ÷àíàð íü þóíä îðøèæ áàéíà âý? Ò¿¿íèéã øèéäâýðëýõ ÿìàð õóâèëáàðóóä áàéíà? ßìàð õóâèëáàð íü õàìãèéí èë¿¿ âý? ãýñýí àñóóäëóóä

áîëíî.

Àêòèâò õºðºí㺠áàéðøóóëàõàä àíõààðàõ ãîë àñóóäëóóä íü:

Õºðâºõ ÷àäâàðàà õàíãàæ áàéõ Îðëîãî õàìãèéí èõ áàéõ Ýðñäýëèéí ò¿âøèí õàìãèéí áàãà áàéõ ÿâäàë

þì.

Øóãàìàí ïðîãðàì÷ëàëûí àðãà íü àêòèâûí áîëîí ïàññèâûí óäèðäëàãàòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóä ìºí àøèãò àæèëëàãàà, òºëáºðèéí ÷àäâàðò òàâèãäàõ õÿçãààðëàëòóóäûã õàìàðäàã. Ýíý àðãûí ãîë îíöëîã íü òóéëøèðñàí çîðèëãûã àâ÷ ¿çäýã ÿâäàë þì.

Áàíêèíä õºðºí㺠îðóóëàëòûí îëîí õóâèëáàðóóä áàéíà. ¯¿íä: Çàñãèéí ãàçðûí áîãèíî õóãàöààò ¿íýò öààñíû õ¿¿ 4% - Õ1

Çàñãèéí ãàçðûí óðò õóãàöààò ¿íýò öààñíû õ¿¿ 5% - Õ2

Áîãèíî õóãàöààò çýýë 6% - Õ3

Óðò õóãàöààò çýýë 7% - Õ4

Ð=õ1 õ 0,04+õ 2 õ 0,05+õ 3 õ 0,06+õ 4 õ 0,07

Õ- àêòèâò îðóóëàõ õºðºí㺠Ð- àøèã

Øóãàìàí ïðîãðàìì÷ëàëûí ãîë çîðèëãî íü àøãàà õàìãèéí èõ áàéëãàõ ÿâäàë þì.

Õýðâýý áàíê òºëáºðèéí ÷àäâàðûã àâ÷ ¿çäýãã¿é, ðèñêã¿é, õóóëèéí õÿçãààðëàëòã¿é áàéñàí áîë àøãèéã õàìãèéí èõ áàéëãàõûí òóëä á¿õ àêòèâ áà õºðºí㺺 óðò õóãàöààòàé çýýë áîëãîæ áîëíî.

Òýð òîõèîëäîëä : X=Õ1+Õ2+Õ3+Õ4

Ð= 0,07 Õ

Ýíý íü ïðàêòèê äýýð áàðàã áèåëýãäýõã¿é äóòàãäàëòàé.

Ó÷èð íü : Áàíê óðò õóãàöààò çýýë õ¿ñýã÷èäýýñ ãàäíà ººð õàðèëöàã÷äèéí

õýðýãöýýã õàíãàõ øààðäëàãàòàé. ßíç á¿ðèéí õóóëü ýðõèéí çîõèöóóëàëò íü áàíêûã äýýðõ áàéäëààð ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëàõ áóþó òºðºëæèõèéã çºâøººðäºãã¿é. Òºâ áàíê äàõ õàäãàëàìæ áîëîí áýëýí ìºí㺠íü ÿäàæ ë çàéëøã¿é

øààðäëàãàòàé íººöòýé òýíö¿¿ áàéõ áºãººä ýíý íü ÿíç á¿ðèéí õàäãàëàìæóóäûí õóâèóäûí íèéëáýðýýð õÿëáàð òîäîðõîéëîãäîõ áîëîìæòîé.

Óðò õóãàöààò çýýë íü áàíêíû õ¿ëýýæ àâàõ çýýëèéí ºðãºä뺺ð õÿçãààðëàãäàíà. Èéìä áàíêíû ìåíåæåð¿¿ä õ¿ëýýæ àâàõ çýýëèéí ºðãºä뺺ð ýðýëòèéã òààìàãëàõ õýðýãòýé áîëíî.

4.4 Àêòèâûí á¿òöèéí øèíæèëãýý Àêòèâ íü õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã õýðõýí àøèãëàæ

áàéãàà áóþó þóíä áàéðøóóëñàíûã öàã õóãàöààíû òîäîðõîé àãøèíä õàðóóëæ áàéäàã.

Àêòèâûã øèíæëýõèéí òóëä ýõëýýä òýäãýýðéèí åðºíõèé á¿òöèéã ãàðãàæ ñóäëàíà.

Àêòèâûí åðºíõèé á¿òöèéí øèíæèëãýý õèéõýä íýã àíõààðàõ õ¿÷èí ç¿éë íü áàíêíû áàëàíñûí òóõàéí á¿ëýãò çýýëèéí õýìæýýã òóñãàõäàà íèéò çýýëèéí ¿ëäýãäýëýýñ çýýëèéí áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíã õàñ÷ öýâýð ä¿íãýýð íü òîîöäîã òóë çýýëèéí áîäèò ¿ëäýãäýë¿¿äèéí íèéëáýðèéã ãàðãàæ, ñóäàëãààíä àâíà.

Àêòèâóóä200..

Òºã õóâü

̺íãºí õºðºíãº

Áàíê áóñ ñàíõ¿¿ãèéí

áàéãóóëëàãóóä äàõü

õàðèëöàõ, õàäãàëàìæ

¯íýò öààñàíä îðóóëñàí

õºðºí㺠îðóóëàëò

Çýýë áà óðüä÷èëãàà

Áóñàä àêòèâ

¯íäñýí õºðºíãº

Íèéò àêòèâ

Ìàòåðèàëæñàí àêòèâò ¿íäñýí õºðºíãº, áàãà ¿íýòýé ò¿ðãýí ýëýãäýõ ç¿éëñ, ìàòåðèàë õàìààðàãäàíà.

Õ¿ñíýãòýíä àêòèâûí á¿òöèéã ãàðãàñíû äàðàà ò¿¿íä ä¿ãíýëò õèéíý.

Ýíä àêòèâ òóñ á¿ðèéí ýçëýõ õóâèéí æèí, ºñºëòèéí õóðäûã àíõààð÷, ºñºëò áóóðàëòûí øàëòãààíûã òîäîðõîéëæ, ä¿ãíýëò ºãíº.

Àêòèâèéí á¿òöèéí 2 îíû çýðýãö¿¿ëñýí áàéäëààð ãàðãàæ ºñºëòèéí õóðäûã òîäîðõîéëæ ä¿ãíýëò ºãºõ õýðýãòýé.

Õýò èõ ºññºí, áóóðñàí àêòèâûí ó÷èð øàëòãààíûã òîäðóóëíà.

Øèíæèëæ áóé áàíêíû íèéò àêòèâûí õºðºíãèéí áàéðøëûí á¿òýö íü çîõèñòîé áàéãàà ýñýõèéã òàéëáàðëàíà.

Àêòèâóóäûã îðëîãî îðóóëàõ áàéäëààð àíãèëæ, ä¿ãíýëò õèéõ íü àêòèâûí áàéðøèë, ò¿¿íèéã óäèðäàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé.

Àêòèâóóä

200.. 200.. ªñºëò

Òºã õóâü Òºã Õóâü Òºã Õóâü

Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâ

Îðëîãî ¿ë îðóóëàõ àêòèâ

Íèéò àêòèâ

100%

Áàíêíû àêòèâóóäûí ãîë õýñãèéã îðëîãî îðóóëàõ àêòèâ ýçýëñýí áàéäàã áîëîâ÷ ýíý ÿìàð àêòèâóóä ãîëëîõ ¿¿ðýãòýé áàéãààã õàðàõ, õýòèéí áîäëîãûã áîëîâñðóóëàõàä àøèãëàõûí òóëä îðëîãî îðóóëàõ àêòèâóóäûã íýð òºð뺺ð íü á¿òöèéã ãàðãàõ øààðäëàãàòàé.

Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâò çýýë, ¿íýò öààñ, áóñàä áàíêèíä äàõü õàäãàëàìæ /çàðèì òîõèîëäîëä õàðèëöàõ áàéæ áîëíî/ îðíî.

Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâ òóñ á¿ðèéí ººð÷ëºëò, ò¿¿íèé øàëòãààíûã òîãòîîæ ä¿ãíýëò ºãíº. ¯¿íèéã áàëàíñààð ãàðñàí ¿ëäýãäýëýýð òîîöîõûí çýðýãöýý øèíæèëãýý õèéæ áóé õóãàöààíû äóíäàæ ¿ëäýãäýëýýð ãàðãàâàë èë¿¿ áîäèòîé áîëíî. Ýíäýýñ àêòèâûí îðëîãûí ñóóðèéã òîîöíî.

Ýíý íü àêòèâûí ÿìàð õýñýã îðëîãî îðóóëæ áàéãàà, ò¿¿íèé ººð÷ëºëòèéã õàðóóëäàã áàéíà. Ýíý êîýôôèöåíòèéã øèíæèëãýý õèéæ áóé õóãàöàà òóñ á¿ðýýð áàëàíñûí ä¿íãýýð ãàðãàõûí çýðýãöýý äóíäæààð íü àâ÷ ¿çâýë èë¿¿ áîäèòîé áîëíî

Àêòèâûí Îðëîãûí ñóóðü Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâ

   Íèéò àêòèâ Ýíý êîýôôèöèåíò ºíäºð áàéõ òóñàì áàíêíû àøèã, àøèãò

àæèëëàãààíä ñàéíààð íºëººëºõ áîëîâ÷ àêòèâóóäûí ÷àíàðààñ èõýýõýí õàìààðàëòàé áàéäàã òóë àêòèâóóäûí ÷àíàðûí àíãèëàë õèéæ, ä¿ãíýëò ºãºõ øààðäëàãàòàé.

Õýäèéãýýð ýíý êîýôôèöèåíò ºíäºð áàéñàí ÷ çýýëèéí ÷àíàð ìóó áîë ò¿¿íèéã áóóðóóëàõ òàëòàé. Èéìýýñ çýýëèéí ÷àíàðûã ñóäëàõ øààðäëàãà ãàð÷ èðíý. Çýýëèéí àíãèëàë òóñ á¿ðò ºñºëò, áóóðàëòûã òîîöîæ, ä¿ãíýëò õèéæ, øàëòãààíûã òîäðóóëíà.

Çýýëèéã ÷àíàðààð íü äàðààõ áàéäëààð õàðóóëæ áîëíî.

Çýýëèéí àíãèëàë

200.. 200.. ªºð÷ëºëò

Òºãðºã % Òºãðºã % Òºãðºã %

Õýâèéí çýýëÕóãàöàà õýòýðñýí

çýýëÕýâèéí áóñ

çýýëÌóó çýýë

Íèéò çýýë

Èéìýýñ çýýëèéí íýð òºðºë, çýýëäýã÷ íýã á¿ðýýð ñóäàëæ, ó÷èð øàëòãààíûã òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàé.

×àíàðûí àíãèëàëä áàéãàà çýýëèéí ¿ëäýãäýëýýñ áàéãóóëàõ ýðñäëèéí ñàíã òîîöîæ, ãàðñàí ä¿íã çýýëèéí ýðñäëèéí áàéãóóëñàí ñàíòàé õàðüöóóëæ ä¿ãíýëò õèéíý.

Çýýëèéí àíãèëàë

Çýýëèéí ¿ëäýãäýë Çýýëèéí ýðñýäëèéí ñàí

Ñóóðü îí Òàéëàíò îíÑàí

áàéãóóëàõ õóâü

Ñàíãèéí õýìæýý ñóóðü îí

Ñàíõãèéí õýìæýý

òàéëàíò îíÕýâèéí

çýýëÕóãàöàà õýòýðñýí

çýýëÕýâèéí áóñ

çýýë

Ìóó çýýë

Íèéò çýýë

Áàéãóóëñàí ñàí

Ǻð¿¿

Åð íü çýýëèéí ýðäñëèéí ñàíã õýò èõýýð áàéãóóëæ áîëîõã¿é. Ñàíã áîëçîøã¿é àëäàãäàëûí çàðëàãààð áàéãóóëäàã ó÷èð òýð õýìæýýãýýð îëîõ àøèã, îðëîãûí õýìæýý áóóð÷ áàéäàã. Èéìýýñ ò¿¿íä õÿçãààðëàëò òîãòîîõ øààðäëàãàòàé áàéäàã.

Çàõ çýýë ºíäºð õºãæñºí îðíóóäàä ýíý çîðèóëàëòààð ãàðàõ çàðäàëûí õýìæýý íü íèéò àêòèâûí 0.5%-èàñ èõã¿é áàéõ íü òîõèðîìæòîé ãýæ ¿çäýã áàéíà.

0.5% ≥ Çýýëèéí áîëçîøã¿é ýðñäýëèéí çàðäàë

Íèéò àêòèâ

Ýíä áîëçîã¿é ýðäñëèéí ñàíãèéí ¿ëäýãäýëýýð áèø áîëçîøã¿é ýðñäëèéí çàðäëûí äàíñíû ¿ëäýãäëýýð àâ÷ ¿çýõ íü èë¿¿ òîõèðîìæòîé.

Áàíêíû àêòèâûí á¿òöèéí øèíæèëãýý õèéæ, õºðºíãèéí áàéðøëûí ¿ð ä¿íã õàðàõûí òóëä àêòèâûã àøèã, îðëîãûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòýé õîëáîæ ¿çýõ õýðýãòýé. Ýíä äàðààõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí õàðüöààã òîîöîõ áºãººä ýäãýýð íü àêòèâûí óäèðäëàãûí ¿ð ä¿íã õàðóóëäàã þì.

Àêòèâûí ºãººæèéã

à. Îðëîãîîð

á. Àøãààð òîîöíî.

 

À1ª Îðëîãî

Àêòèâûí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

 

À2º Òàòâàð òºëºõèéí ºìíºõ àøèã

Àêòèâûí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

À3º Òàòâàð òºëñíèé äàðààõ àøèã

Àêòèâûí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

Àêòèâààñ îëîõ îðëîãî íü èõýâ÷èëýí õ¿¿ãèéí õýëáýðýýð îðæ èðäýã òóë çºâõºí õ¿¿ãèéí îðëîãîî àêòèâûí äóíäàæ ¿ëäýãäýëä õàðüöóóëàõ çàìààð àêòèâûí ºãººæèéã òîîöîí ¿çýæ áîëîõ þì.

À4ª Õ¿¿ãèéí îðëîãî

Àêòèâûí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

À5º Õ¿¿ãèéí îðëîãî

Õ¿¿ãèéí îðëîãî îðóóëäàã àêòèâûí

äóíäàæ ¿ëäýãäýë

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: Íîìûí íýð: ̺í㺠áàíêíû ¿éë àæèëëàãàà, ìºí㺠çýýëèéí áîäëîãî

Çîõèîã÷: 1, 2-ð áîòü Îð÷óóëãà

Õýâëýãäñýí îí: 2003 îí

Íîìûí íýð: Àðèëæààíû áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäýñ Çîõèîã÷: Ä.Ï. Óàéòèíã

Õýâëýãäñýí îí: 2004 îí

Íîìûí íýð: Áàíêíû ìåíåæìåíò 1.2 Çîõèîã÷: Ïèòåð Ñ. Ðîóç

Õýâëýãäñýí îí: 1999 îí

Õýâëýñýí ãàçàð: Óëààíáààòàð

Íîìûí íýð: BANK MANAGEMENT Çîõèîã÷: George H. Hempel, Donald G. Simonson

Õýâëýãäñýí îí: 1998 îí Õýâëýñýí ãàçàð: Àìåðèê

Íîìûí íýð: Áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû øèíæèëãýýÇîõèîã÷: À. Öýðýíòîãîî

Õýâëýãäñýí îí: 2003 îí