banyo tekniği banyo aşamalari

RADYOGRAFİ ve BANYO TEKNİĞİ

Dr. Erol Akgül

Ç. Ü. SHMYO 1. Sınıf

FİLM BANYO AŞAMALARI

• Birinci banyo: Islatma ve developman (geliştirme)

• İkinci banyo: Fiksasyon (tesbit)

• Yıkama

• Kurutma

2. BANYO: FİKSASYON (TESBİT) 1

• Developman tamamlanınca görüntünün kalıcı olması için fiksasyon işlemi gerekir.

• Fiksasyon film üzerindeki imajın bozulmadan uzun süre kalmasını sağlar.


• Developman işleminden sonra da developman ajanının redükte edici etkisi devam eder.

• El banyosunda bu işlemi durdurmak için asetik asit kullanılır. Bu işleme durdurucu banyo denir.

• Otomatik cihazlarda ayrıca durdurucu banyo yapılmaz.


• Tespit edici banyonun içinde asetik asit bulunur. Ortamı asitleştirir. Developerden filmle taşınan alkaliniteyi nötralize eder.

• Ayrıca merdanelerin filmi sıkarak temizlemesi de bu işlemin durmasına yardımcı olur.

• El banyosunda ise durudurucu banyodan öncedurulama yapılır. Bu amaçla temiz ve akan su kullanılır.


• Çözücü: Çözücü madde olarak su kullanılır.

• Temizleyici maddeler: Sodyum tiosülfat (hipo) ve amonyum tiosülfat temizleyici maddedir.

• En çok amonyum tiosülfat kullanılmaktadır.

• Temizleyici ajanların görevi x-ışını ile karşılaşmadığından redükte olmamış gümüş halid kristallerini emülsiyondan uzaklaştırmaktır.

• Film üzerinde temizleyici maddenin fazla miktarda kalması istenmeyen bir etkidir.

• Filmin zamanla kahverengileşmesine yolaçar.


• Sertleştirici madde: 2. banyoda emülsiyonun sertleşmesi için alüminyum klorür kullanılır.

• Böylece filmin merdaneler arasında daha rahat hareketini sağlamış olur.

• Koruyucu madde: Koruyucu olarak sodyum sülfitkullanılır. Koruyucunun görevi temizleyici ajanların bozulmasını önlemektir.

• Tampon maddeler: Developerdan gelen alkaliniteye karşı fikser içindeki asiditenin devamlılığını sağlarlar.

• Bazı tampon maddeler aynı zamanda tortulaşmayı da önlerler.

3. YIKAMA• 1. ve 2. banyodan sonraki aşama yıkamadır. • Bu özellikte filmde kalmış hiponun

uzaklaştırılması için yapılır. • Film üzernde sadece metalik gümüş ve jelatin

kalmalıdır.• Otomatik banyoda yıkama suyunun developman

ısısından 2.8ºC düşük düzeyde tutulması gerekir. • Yetersiz yıkama; fazla hipo kalıntısına ve zaman

içinde kahverengileşen kalitesiz arşiv filmlerine yolaçar.

4. KURUTMA

• Yıkama işleminden sonra, yumuşamış emülsiyon tabakasının tam olarak kuruyup sertleşmesi için yapılan işlemdir.

• Bu aşamada sıcak hava sirkülasyonu kullanılır. • Tam olarak kurutulmamış bir röntgen filminin

emülsiyon tabakasına sert ve keskin uçlu cisimlerle sürüldüğünde kolayca çizilebilir, kağıt gibi maddelerle temas halindeyke yapışabilir.

SOLÜSYONLARIN HAZIRLANMASI 1

• Solüsyonları üretici firmanın tarifine uygun olarak hazırlamak gerekir.

• Developer ve fikser solüsyonlarının çok az miktarlarda bile birbirine karışması istenmeyen sonuçlar oluşturabileceğinden hazırlama sırasında buna özen gösterilmelidir.

• Developer ve fikser için ayrı bidonlar ve ayrı karıştırma çubukları kullanılmalıdır.

SOLÜSYONLARIN HAZIRLANMASI 2

• Solüsyonların içine konulduğu tankların kalay, bakır, çinko, alüminyum ya da galvanizli demir gibi reaksiyona girebilen maddelerden yapılmamış olması gerekir.

• Lehimli olan tanklarda, lehim maddesi, solüsyonlarla reaksiyona girerek filmde sislenmeye neden olmaktadır.

• Banyo solüsyonlarının buharlaşma ve oksidasyonunu azaltmak için, solüsyonların konuldukları tankların ağzı devamlı kapalı tutulmalıdır.

KARANLIK ODA 1

• Röntgen filmlerinin, kasete yerleştirilmesi sırasında ya da kasetten çıkarılıp banyo edilmesine kadar geçen sürede ortamın karanlık olması ve görülebilir ışıkla temasının önlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla radyoloji departmanlarında karanlık odalar bulunur.

KARANLIK ODA 2

• Karanlık odalarda, dış ortamdan gün ışığı veya yapay ışık sızıntısı olmamalıdır.

• Havalandırması iyi olmalıdır.• Karanlık odada, filmin hassas olmadığı dalga

boylarında güvenlik ışığı kullanılır.• Güvenlik ışığı ışık kaynağına filtre kullanılarak

elde edilebilir.

KARANLIK ODA 3

• Güvenlik ışığı elde etmek için en çok kırmızı filtreler kullanılır.

• Kırmızı filtrelerden salınan kırmızı ışığın dalga boyu 650 nm’nin üzerindedir.

• Bu sayede dalga boyu 600 nm’nin altında kalan yeşile hassas filmlerle, dalga boyu 500 nm’nin altındaki maviye hassas filmler kırmızı ışıktan etkilenmezler.

KARANLIK ODA 4

• Güvenlik ışığının çalışma masasına uzaklığı 130 cm’den fazla olmalıdır. Kullanılan ampüler 25 watt’ı geçmemelidir.

• Karanlık odalarda filmlerin ışık aldığını gösterir bulgular varsa ışık sızıntı testi ve gerekirse güvenlik ışığı testi yapılır.

KARANLIK ODA IŞIK SIZINTISI TESTİ

• Karanlık odanın kapısı kapatıldığında hiçbir ışık sızıntısı olmamalıdır.

• Kontrol etmek için en basit yöntem, içeri girilip kapı kapatılır.

• 10 dakika karanlığa alışıldıktan sonra ışık sızıntısı gözle kontrol edilir.

• Sızıntı giderilecek önlemler alınır.

KARANLIK ODA GÜVENLİK IŞIĞI TESTİ 1

• Sızıntı olmadığından emin olunduktan sonra, kapı kapatılır ve güvenlik ışığı yakılır.

• Işık görmemiş bir film kutusundan çıkarılarak tezgaha konur.

• Filmin üzerine anahtar, makas gibi ışık geçirmeyen cisim konarak film banyo edilir.

KARANLIK ODA GÜVENLİK IŞIĞI TESTİ 2

• Film üzerinde cisimlerin gölgelerinin çıkması güvenlik ışığından filme fazla ışık geldiğini gösterir.

• Bu, ışık gücünün fazla olmasına, ışık filtresinin hasarlı olmasına veya ışığın masaya fazla yakın oymasına bağlı olabilir.

Günümüzde karanlık oda gereksinimini ortadan kaldıran

kapalı daylight sistemler geliştirilmiştir.

KALİTE KONTROLÜ

• İlk otomatik banyo cihazında banyo süresi 7 dakika iken günümüzde bu süre 90 saniyeye inmiştir.

• Bu cihazlar saatte 500 film banyo edebilir. • Banyo işlemi ve yüksek ısıya bağlı olarak

merdanelerde tortu birikir. • Bu tortular düzenli olarak temizlenmezse film

üzerinde artefaktlara neden olur. • Banyonun hergün ısısı, pompa sistemi, merdaneleri

gözden geçirilmelidir.

KALİTE KONTROLÜ

• Banyo suyunun özelliklerinin kontrolü için birçok firma özel ölçüm cihazları geliştirmiştir. Bu cihazlarda ısı, pH, kontrast özelliği değerlendirilir.

• Çok yoğun çalışan birimlerde banyo cihazının haftalık, hatta daha sık temizlik ve bakımı yapılmalıdır.

• Yıpranan veya aşınan parçalar değiştirilmelidir.

• İyi bakılmış cihazların ömrü uzar ve daha az arıza oluşur.

ARTEFAKTLAR

• Artefakt filmde primer x-ışını tarafından oluşturulmayan istenmeyen dansitedir.

• Nedenleri bilinirse artefakt önlenebilir.

• Belli başlı 3 süreçte artefaktlar oluşabilir: Eksposur, banyo ve kullanım.

EKSPOJUR ARTEFAKTLARI

• Uygun olmayan ekran-film seçimi, kötü ekran-film kontağı, bozuk kasetler, gridin yanlış yerleştirilmesi belirgin artefaktlara yolaçabilir.

• Pozisyon hatası, hasta hareketi, çift şutlama ve yanlış çekim parametreleri kötü görüntü oluşturabilir.

BANYO ARTEFAKTLARI

• Birçoğu merdanelerin yaptığı basınca bağlıdır.

• Bozuk merdanelerle dişlilerin izleri görülebilir.

• Merdaneler iyi temizlenmiyorsa bunlara bağlı da artefaktlar oluşur.

• Uzun süre eski banyo kullanılması, banyo sularında kimyasal maddelerin uygun hazırlanmaması da artefaktlara neden olur.

KULLANIM VE DEPOLAMA ARTEFAKTLARI

• Banyo öncesi veya sonrası olabilir.

• Işık sızması, uygun olmayan karanlık oda ışığı sislenme yapabilir.

• Kaba hareketler, tırnak izleri veya kirli ellerle film tutulması film üzerinde istenmeyen görüntülere neden olur.

• Filmin kırılması veya bükülmesi film üzerinde çizgilenmeye yolaçar.

• Statik elektriklenme özellikle soğuk ve kuru havalarda film üzerinde ağaç, tavus kuşu tüyü gibi tipik lekelere neden olur.

Kaynaklar

• Bushong SC. Radiologic Science for Technologist: Physics, Biology and Protection. 3rd

ed. St. Louis, The C. V. Mosby Company, 1984.• Oğuz M. Röntgen Fiziğine Giriş: Diagnostik I.

Adana, ÇÜ Basımevi, 1992.• Kaya T. Temel Radyoloji Tekniği. Bursa, Güneş

& Nobel, 1997.

banyo tekniği banyo aşamalari

Health & Medicine