barbaros hayreddin pasanin hatiralari

8/2/2019 Barbaros Hayreddin Pasanin Hatiralari

1/52


2/52

BARBAROS HAYREDDN PAA'NIN

HATIRALARIKapdan- Derya Barbaros Hayreddin Paa, hatralarn, bizzat Kanuni Sultan Sleymann emriyleyazdrmtr. Paa anlatm, sylediklerini, Muradi Sinan Reis kaleme almtr. Trk tarihininmhim kaynaklarndan biri olan bu pek deerli hatralar, bugne kadar yaynlanmamtr.Trkiyede 5 el yazmas nshas vardr. Bunlarn biri Topkap Saraynda, dier drd ise stanbulniversitesi Ktphanesinin Trke Yazmalar blmndedir. Biz, niversite Ktphanesi

yazmalanndan 94 ve 2490 numaral olanlarnn mikrofilmlerini aldrttk. Bu saymzdan balayaraksunduumuz hatralarda, 2490 numaral yazma esas alnm, fakat yer yer, hareketli olan 94numaral yazma ile karlatrlmtr.

Eseri, geni okuyucu kitlesine sunabilmek iin, dilini bugn konuulan Trkeye gresadeletirdik. Barbaros, nce aabeyi Oru Reisten bahsetmekte, sonra "Hayreddin Paa"olmadan nce tad "Hzr Reis" adyla yapt faaliyeti anlatmaktadr. Bu derece nemli bireseri Trk okuyucusuna verebildiimiz iin eref duyuyoruz. Barbaros gibi dnya tarihinin enmstesna amiralinin hatralarnn bile daha yaynlanmam olmas, Trk tarihinin henz ne kadardokunulmam bir saha olduunu gstermektedir.

Hayat Tarih Mecmuas

KANUN SULTAN SLEYMANIN EMRYLE HATIRALARIMI YAZDIRMAYABALADIM

"Sen ve karndan Oru, nasl Midilli adasndan kp Cezayiri fethettiniz? Bu ana gelinceye kadardenizde ve karada ne eit gazalar yaptnz? Btn bu hadiseleri, eksik ve fazla sz sylemeksizin birkitap halinde yazdr. Kitap bitince, bir nshasn da, hazineme konmak zere bana getir."

Bu emri alnca, birok deniz cenginde arkadam olan zamanmzn kalem sahiplerinden Muradi'yiarttm. Padiahmzn fermann syledim. Derhal ie giritik. Ben syledim, Muradi yazd.

BABAM YAKUB AANIN MDLLYE YERLEMES VE ANNEMLE EVLENMES

Fatih Sultan Mehmed Han Hazretleri, Midilliyi kafirlerin elinden fethedince, adaya Trklerinyerlemesini buyurdu. lk yerleenler arasnda babam da vard. Babam Yakub Aa, bir sipahinin oluidi, kendisi de sipahi idi. Selanik civarnda Vardar Yenicesinde tmar vard. Midilliye yerleince,evketl Fatih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin emriyle kendisine adada bir tmar verildi. Busuretle yeni dirliine kavuan babam, ada halkndan bir kzla evlendi. Babam, yakkl bir yiitti.Anam ona drt oul dourdu. shak, drt oulun ulusu idi. Sonra aam Oru, sonra ben Hzr, sonralyas dodular. Cenab- Hak her birimize uzun mrler, nice cengler ve zaferler ihsan buyurdu.

Aam shak, Midilli kalesinde otururdu. Aam Orula ben, derya seferlerine merak sardk. Oru Reis,

bir gemi edindi, onunla ticaret maksadyla denize ald. Ben de 18 oturak bir tekne edindim. nceSelanik ve Arboza gidip geldik. Midilliye mal getirip satyorduk. Fakat aam Oru, bu yakn

1


3/52

seferlerle kanaat etmedi. am Trablusu'na gitmek istedi. Bir gn, kk karndam lyasla beraber,Trablusa gitmek zere Midilliden ayrld.

AAM ORU RODOS KAFRLER'NE ESR DP NECE YIL ELLERNDE ESR KALDI

Aam Oru, am Trablusuna varamad. Yolda Rodos gemilerine raslad. Byk cenk oldu.Karndam lyas ehit dt. Allah rahmet eylesin! Kafir gemileri cengi kazand. Oru Reisigemisiyle beraber esir aldlar. Zincire vurup Rodos adasna gtrdler. Bu haber Midilliye eriinceok zldm. Kanl gzyalar dktm. Fakat hemen aam Oruu kurtarmak arelerini dnmeye

baladm.

Krigo isminde bir kafir tacir vard, dostumdu. Rodosla ticaret yapard. Krigoyu tekneme alpBodruma geldim. Kendisine dedim ki :

"Dostluk bugnde belli olur. Al sana 18.000 aka. Aam Oruu kurtarmak iin bana yardm et. SenRodosa git, zemini yokla. Ben seni Bodrumda bekleyeceim."

Krigo: "Ba stne" deyip Rodosa gitti. Orada Oru Reisi bulup grt.

Orua dedi ki :

"Sana karndan Hzr Hayreddin Reis ok selam ve dualar eder. Senin kafir elinde esir olmana okzlmekte, gece gndz alamaktadr. Beni sana gnderdi. imdi karndan Bodrumdadr. Bir hayrhaber beklemektedir."

Oru, Krigodan bu szleri duyunca sevincinden alad. Dedi ki :

"Hemen karndam Hzra selim syle. Ne maksatla adaya geldiini deil kafirlere, srtndakigmlee duyurma. Yine ilk frsatta grelim."

Oru Reisin, Rodosta Santurluolu namnda bir tand vard. Ad san bilinen bir kafirdi. Aradagelip Orula grr, hatrn sorard. Oru, Santurluoluna dedi ki :

"Bu Rodos valyeleri, beni karndam Hzra satmazlar. Belki sana satarlar. Sen de beni adadankarrsn. leride sana borcumu ederim."

Santurluolu :

"Emrin canma minnet, dedi; satarlarsa seni alaym. Fakat dorudan doruya mracaat edip seni satnalmak istesem phelenirler. En iyisi sen ehre indiin bir gn, benim dkkanmn nnden ge. Fakatsakn dkkana doru bakma ki, seninle tanklm olduu anlalmasn. Sen geerken, ben tesadfenseni grm olurum. ok beendiimi syler, valyelere seni bana satmalar iin rica ederim."

Oru Reis, bu szleri duyunca, azat olmu gibi sevindi. Esirlik hayat o kadar acyd. Gnlerden birgn Santurluolu, Rodos kaptanlar ile dkkannn nnde oturmu, sohbet ediyordu. Gya birhizmete gidercesine dkkann nnden geen Oruu grd. Yanndaki kaptanlara dedi ki :

"u geip giden esir kimindir? Her zaman buradan getiinde grrm. Ate gibi hizmet eder. Sahibiu esiri satsayd alrdm."

2


4/52

Bunun zerine kaptanlardan biri :

"Sahibi benim", dedi; "istersen satarm."

"Syle, ne istersin?"

"Bin altn isterim."

"ok para!"

"Pekiyi, 800 altna brakrm."

Fakat sat muamelesi olmadan iler bozuldu. valyeler Oruun naml bir tacir olduunu rendiler:

"Karnda Hzr Hayreddin Reis, Bodrumdadr," dediler; "aas iin 10000 altn vermeye hazrdr.10000 altn verilen bir esir 800 altna satlr m?"

Santurluolunun parasn iade edip Oruu geri aldlar. valyeler, Oruun gerek deerini,Krigodan renmilerdi. Krigo, Hzr Reisin verdii 18000 akay dolandrd gibi, benim Oruukurtarmaya hazrlandm valyelere bildirmiti.

Bunun zerine Rodoslular, Oruu yer altnda bir zindana attlar. Ta ki ben frsat bulupkurtarmayaym. Eskisinden fazla eziyet etmeye baladlar. Eline, ayana ve boazna kadar zincirvurdular. Ancak lmeyecek kadar ekmek veriyorlard. Oru, bu hale fazla tahamml edemedi.Kapatld zindann kumandan ile grmek istedi. Kumandann karsna kt. Kumandan :

"Neye geldin?" dedi.

"Bana bu kadar eziyet etmekten maksadnz nedir?"

"Ey Trk, anla bakalm, 800 altn verip kurtulmaya almak nasl olurmu. Karndan HzrHayreddin Reis, dnyann mal ile, seni kurtarmak iin Bodrumda bekler. Bundan haberimiz yok musanrsn? Yoksa sen bizi budala m zannedersin?

"Beni serbest brakmak iin ka aka istersin?"

"Ya sen ne kadar verirsin? Kendine ne paha biersin? De bakalm."

"Ben kendime deer olarak btn Rumelini arpalk, Anadoluyu cep harl verir, stne 100.000altn derim."

"Bre divane, sen hele maskaraca szler sylemekte devam et bakalm, akbetin ne ola."

Oruun kendisiyle alay etmesine kzan kumandan, ona eskisinden kt muamele edilmesi iinzindancbana emir verdi. Oru, bu halden ok skld. Bir gece zindanda tek bana alad :

"Yarab, diye dua etti; bikes kalmlara derman senden olur! Habibin Hazret-i Peygamber hakk iinben biare kuluna meded eyle, beni tez zamanda bu kafirlerin zulmnden kurtar!"

O gece dua ede ede takatsiz kald, balkl zemine dp uyuyakald. Ryasnda parlak ehreli birihtiyar grnd :

3


5/52

"Ey Oru, dedi; gnln ferah tut. slam dini uruna ektiin eziyetlere katlan. Mahzun olma.Kurtulman yakndr."

Oru bu ryadan byk bir sevinle uyand. Gemi kasaveti dald. Gnl ald. O sabah, btnRodos kaptanlar toplanm, Oru hakknda gryorlard. Bu mecliste kaptanlardan biri :

"Derya ileri belli olmaz, dedi; bugn Orua olan, yarn bizedir. Bu Trke fazla eziyet etmek dorudeildir."

Bunun zerine Oruun zindandan karlmasna karar verildi. Bir tekneye kree aktlar. Oru, forsaoldu. Fakat O :

"Yer altnda olan eziyete gre derya zerinde kree aklmak nimettir, diyordu; Yarabbi krlerolsun, dnya yzn grdm."

AAM ORU RODOS VALYELERiNiN GEMSiNDEN KAIP KURTULUYOR

O zamanda Sultan Korkut (*), Antalyada otururdu. Orada vali idi. Her sene Allah akna Rodostan100 Trk esirini satn alp azat etmeyi adet edinmiti. O yl da kapcbasn Rodosa gnderdi.Rodoslular, 100 Trk esirini ayrp kapcbaya teslim ettiler. Yaplan anlamaya gre esirler, birRodos gemisiyle Antalya sahillerine karlacakt. Hak Taala' nn hikmeti, Trk esirlerinin nakli iin,Oru Reisin akl olduu tekne seildi. Oru ok kymetli bir esir olduu iin Rodoslular onu,kurtulacak 100 Trkn arasna katmamlard.

(*) II. Sultan Bayezidin 3. olu ve Yavuzun aabeyi olan Trk ehzadesi ki, Trk denizciliini geniapta himayesi ile mehurdur

Oru Reis, ho mizal bir adamd. Her lisanda mahirdi. Bilhassa Rumcay emsalsiz ekildekonuurdu. Sk sk gemisine gelen Rodoslu kaptanlarla sohbet ederdi. Bir gn bu kaptanlar Oruadediler ki :

"Ey Trk, sen bir gzel szl kiisin. Bahusus bizim lisanmz ok iyi bilirsin. Mslmanlkta nebuldun? Gel bizim dinimize gir. imizde sen de ad, san belli adam olursun."

Oru :

"Ey aklszlar" diye cevap verdi. "Herkesin dini kendine tatl gelir. Hazret-i Peygamberden stnpeygamber var mdr ki, ona inanaym."

"O halde var bu halinde kal. Bakalm peygamberin seni bizim elimizden nasl halas eyler? imdilikkreini ekedur."

Oruun akl olduu teknede bir papaz vard. Rodoslu kaptanlara dedi ki :

ORUTAN SAKINMAK GEREK

"Bu Oru, dedikleri adamdan saknn. Onunla fazla konumayn. Okumu ve bilmi bir adama benzer.Mslmanlk zerindeki bilgisi, benim Hristiyan dinindeki bilgimden fazladr. Gaflet etmeyin. Sizincmlenizi tepetaklak etmeye kadir bir dinsizdir."

4


6/52

Rodos gemisi, Antalya yaknlarnda ssz bir yere yanat. Sultan Korkutun kapcbas ile 100 Trkesiri buraya karlp brakld. O gece rzgar muhalif esiyordu. Hareket etmeyip sabah beklemeyekarar verdiler. Teknenin sandaln indirip, balk avlamak zere aldlar. Bu srada byk bir frtnakoptu. Sandal gemiye yanaamad. Uzaka bir yerde sahile demir att. Oru Reis, bu frsat ganimet

bildi. Gz gz grmyordu. Her yer karanlk ve frtna iindeydi. Zincirlerinden boand."Bismillahirrahim" deyip kendisini denize att. Yze yze sahile kt. Selamete eriti. Yzn topraasrp Allaha hamdeyledi. Yola kp bir Trk kyne geldi. ki tarafna baknrken bir kocakarcknne kadt :

"Ey oul, dedi; mkl yoldan gelmie benzersin. Gel, bu gece bana konuk ol."

Kocakarck Oru Reisi evine gtrd. nne yemek getirdi. Yedirip iirdi. Urbacn deitirdi.

Oru Reis o kyde 10 gn elendi. Kyller, geceleri Oruu konuk etmek iin biribiriyle kavgaettiler.

Rodoslulara gelindikte, sabah olunca, Oruun krek yerini bo grdler. Katn anladlar."Rodosa ne yzle gideriz?", diye telaa baladlar. Amma Oruu bulamadlar. Keder iinde Rodosadndler. Teknenin papaz, Oruun sihir bildiini ve bu yzden katn syledi.

Oru Reis, kocakarca veda edip kyden ayrld. Midilliye gitmek istiyordu. 3 gnde Antalyayageldi. Antalyada Ali Reis namnda bir kalyon kaptan vard. skenderiye ile Antalya arasnda iler,ticaret yapard. Oru Reisin hretini iitmiti :

"Ho geldin, safa geldin, oul" diye Oruu karlad. "Gemi benim deil, senindir."

Bylece Oru Reis, Ali Reisin teknesine ikinci kaptan oldu.

Bu esnada ben, Bodrumda beklemekten midimi kesmi, Midilliye dnmtm. Aam Oru,skenderiyeye varnca, oradan Midilli`ye name gnderdi. Macerasn anlatyordu. Aamnkurtuluuna son derece sevindim.

AAM ORU MISIR SULTANININ HZMETNE GRYOR

Aam Oruun hretini Msr Sultan da iitmiti. Kendisini ard, huzuruna kabul etti, hizmet teklifeyledi. Sultann emeli, Hind taraflarna donanma gndermekti. Oruu bu donanmaya serasker tayinetti. Adana valisine (*) ferman yazd. skenderun Krfezinde Payas limanna 40 pare gemi yapmayayetecek kereste gndermesini bildirdi. Adana valisi, keresteleri hazrlatt, Payasa gnderdi. Oru Reis,

bunlar alp Msra getirmek zere yola kt, 16 pare gemiyle Payasa geldi.

(*) Ozaman Adana, Ramazanoullar denen bir Trk prensliinin elindeydi. Bu prenslik, Msr-SuriyeTrk-Memluk imparatorluuna tabi idi

Rodoslular, Oruun Msr Sultannn seraskeri olduunu duymular, frsat gzetiyorlard. AamnPayasa geldiini haber alnca, byk donanma ile bastrdlar. Oru Reis, vaziyetin vehametini anlad.Cmle gemilerini batan kara ettirdi, karaya oturttu. Leventlerini alp ierilere ekildi. Leventlerdalp memleketlerine gittiler. Aam gene Antalyaya geldi. Antalyada 18 oturak bir tekne yaptrd.Rodos sahillerini bast. Kafire aman vermedi. Rodos valyelerinin stad- azam (*) :

(*) Rodos devlet bakanna verilen ad

5


7/52

"Oru Reis namnda bir korsan zuhur eylemi," dedi; "altnda 18 oturak teknesi var. Uan kuahkmeder. Malmz alp memleketimizi yakar. Nece defa oullarmz esir eyleyip am Trablusunagtrd, pazarda satt. Onun errinden denize kamaz olduk. Ben size bu Trk yeraltndakizindanndan karmamanz sylemitim, beni dinlemediniz, gemiye forsa olarak aktnz. imdi tezyarn, hakkndan gelmeye aln."

Rodoslular, 5-6 para yrk tekneyi Oruun peine taktlar. Trk korsann liman liman, bucak bucakaramaya baladlar. Sonunda bir limanda bastrdlar. Teknesini yaktlar. Oru Reis, leventleri ilekurtulup kat. Gene Antalyaya dnd. Oruun teknesi Rodos limanna getirildi, halka tehir edildi.Fakat Oruun esir alnp Rodosa getirilememesi, stad- azam ok kzdrd :

"Tekne Oruun amma, kendisi iinde yok!" diye grledi.

Oru Reis, Antalyaya dnd zaman, zamann padiah II. Sultan Beyezidin oullarndan SultanKorkut, Antalyadan Manisaya hareket etmiti. Kendisine Teke (Antalya) vilayeti yerine Saruhan(Manisa) vilayeti verilmiti. Sultan Korkutun "Piyale Bey" adnda bir hazinedar vard. Evelce Oru

Reis, bu Piyale Beye bir frenk olanc hediye etmiti. kisi arasnda dostluk vard. imdi OruReisin bana bu haller gelip teknesiz kalnca, Piyale Bey, efendisi Sultan Korkuta vaziyeti anlatt :

"Oru Reis, bir mcahit kulunuzdur" dedi, "gece gndz kafirle cenk edip nece zaferler kazanmtr.imdi teknesini kaybetmitir. Gerektir sultanm, bu mcahit kuluna bir tekne ihsan ede."

Sultan Korkut, Oru Reisin hretini biliyordu. Dileini memnuniyetle kabul etti. Aam Oruuhuzuruna ard. Konutu, grt. ok ikram ve ihsan etti :

"Hemen ban sa olsun," diye teselli etti; "ben seni teknesiz komam. Elem zre olma."

Sultan Korkut, hemen zmir kadsna bir emir yazd :

"Fermanm sana gelir gelmez, Oru Reis olumuza, diledii zere mkemmel bir kalite yaptrasn.Varsn dinimiz uruna kafirlerle savasn. cn alsn. Hanedanmz rahmetle ansn."

Piyale Bey de zmir Gmrk Eminine name yazd :

"Oru Reis, dnya ve ahiret karndamdr." dedi; "size geldikte, hemen himmetinizi eksik etmeyin.Her trl yardmnz esirgemeyir. 22 oturak bir tekne yaplmasna nezaret edip tez zamanda OruReise teslim eyleyin. Teknenin donanmas iin her trl masraf, efendim Sultan Korkutun hesabnayazn."

Oru Reis, zmir'e geldi. Tez zamanda kendisine iki tekne verildi. Biri Sultan Korkutun ahsna olanhediyesiydi. Dier tekne de Piyale Beyin malyd. O da Oruun emrine verildi. Oru Reis, tekneleridonatt, leventlerini toplad, Foaya geldi. Oruun gemisi 24 oturak, Piyale Beyinki 22 oturakt. Buiki tekne buuk ay iinde ina edilip donatld. Foa limanna demir att. Oru Reis, FoadanManisaya geldi. Piyale Beyin konana indi. Burada gn misafir kald. gn sonra SultanKorkutun huzuruna kt. El pt. Sultan Korkut ok iltifat etti :

"Cenab- Hak seni her iinde mansur ve muzaffer eylesin," dedi.

Oru, Manisada Sultan Korkuta ve Piyale Beye veda etti. Foaya dnd. O gece dua ve ibadet etti.Ertesi gn erkenden teknelerine demir aldrd.

6


8/52

Birka gn sonra derya zerinde iki Venedik gemisine rasgeldi. kisi de zaptedildi. Gemilerde 24000altn vard. Bu para vesair eya ganimet alnd. Bir ok levent zengin oldu. Nasl zengin olmasnlar ki,Osmanolu Sultan Korkutun duasn aldlar. Padiah duas alann akbeti hayrolur. Padiah bedduasalan, felakete urar.

Oru Reis bu cengini Pulya sahillerinde (*) yapmtr. Oradan Rumeli sahillerine geldi. Arboz adasaklarnda Venedik gemisine daha raslad. Venedikli kafir, Oru Reisin gemilerini grnce, topatei at. Oru, leventlerini gzel szlerle tei etti. Venedik gemilerine yaklatlar. ki taraftan atlanglleler deryay cehenneme evirdi.

(*) talyann gneydousundaki Apuglia eyaletine Trkler, Pulya derler.

1. BLMN SONU

2. BLM

Gemiler birbirine yanat. Leventler kafir gemilerine atladlar. Sonunda Venedik gemileri zaptedildl.285 Venedikli esir alnd. 120 kadar Venedikli de ld.

Dman gemilerindeki mallar, Oru Reisin teknelerine aktarld. Tekneler o derece doldu ki,kaplumbaaya dnd; kmldamaya iktidar yoktu. enlik iinde Midilliye geldiler. Ben HzrHayreddin, aam shakla beraber, karndamz Oru Reisi limanda karladk. Btn hsm veakrabamz bizimle beraberdi. pp kucaklatk. Oru Reis, Midilliden kal yllar olmutu. Bukadar zamandan beri birbirimize hasret ekerdik.

Oru Reis, Midilliden zmire gitmeye, velinimeti Sultan Korkut ve karndal Piyale Beylegrmeye karar verdi. Fakat tam bu srada Midilliye bir haber eriti : Sultan Selim Han Hazretleri

tahta oturmu. Karnda Sultan Korkutla hasm olmu. Sultan Korkut ziyadesiyle korkup kam.Oru Bey bu haberi alnca pek zld. Byk karnda shak Reis, aam Orua dedi ki :

"Var imdi buralarda durma. Bu k skenderiyede kla. Bakalm ne ola? Elindeki tekne SultanKorkutun ihsandr. Ola ki sana zarar erie."

Oru Reis, daha hasret gidermeye vakit olmadan hepimizle vedalat. Midilliden hareket etti. Kerpeadas aklarnda 7 dman gemisini zaptetti. skenderiyeye geldi. Msr Sultan, Oru Reisin YahyaReisle beraber 7 para ganimet mal tekneyle skenderiye'ye geldiini haber ald. Oru, MsrSultanndan gayetle sklrd. Onun verdii gemileri Payasta Rodoslulara kaptrd iin mahcuptu.Kendisini Sultana affettirmek iin ganimet mallarndan muhteem paralar ayrd. 4 cariye ile 4 kle

seti. Sultana sundu. Sultan, pek memnun oldu. Oru Reis'i ve yoldalarn konaklad.

Aam Orua dedi ki :

"Ey Oru Kapdan, seni affettim. Cenab- Hak, affedici kullarn sever. Geri benim 16 pare teknemiyaktrdn. Ama iinden bir tek levendin burnunu kanatmadn. Hepsini kurtardn, kafire bir tek esirvermedin. Ben gemilerimin yanmasna kzmadm. Cenk ahvalidir, her ey olur. Senin dnp yanmagelmediine kzdm. Ancak imdi seni affettim. Hemen sa olasn. Tekrar hatrm aldn."

Byle deyip aama ok ikram etti. Aamn getirdii hediyelerden fazla peke verdi. Oru aam izinald. Kahireden skenderiyeye dnd. Sultan, skenderiye valisine emir yazmt. Vali, aam velevendlerini arlad. Bir miktar safa ile vakit geti. Bahar geldi. Oru Reis, Sultana name gnderipgazaya kmak iin izin istedi, izin kt. Aam, Kbrs sularna doru ald. O sularda 5 aded Venedik

7


9/52

teknesini ganimet ald. Oradan batya gitti. Tunus sahillerinde Cerbe adasna geldi. Ganimet malnCerbe tacirlerine satt. Her levendin payna 25 zira Venedik uhas, 4 tfek, 4 tabanca ve 171,5 altndt. Oru, skenderiyeye giden bir gemi buldu. En iyisinden uha, tfek, tabanca ile 13-14yalarnda bir kafir olanc ayrd. Msr Sultanna gnderdi.

Sultan :

"Dnyada nimet hakkn gzeten ve iyilik bilir adam varsa," dedi; "olum Oru Kapdandr."

Bu minval zre aama ok dualar etti. Aralarnda muhabbet bir iken bin oldu. Aam, Cerbe sularndaavlanmaya devam etti. 5-10 para gemi daha zaptetti.

"SANDIM Ki DNYALAR BENM OLDU!"

Biz gelelim memleket ahvaline. Sultan Selim Han tahta oturunca, karnda Sultan Korkutla aralarndaihtilaf kt. Sultan Selim, karndann zerine asker gnderdi. Aramadk yer komad, fakat Sultan

Korkutu bulamad. Ol zaman kapdanpaa, skender Paa idi. Gayetle zalim bir adamd. Akdenizekp derya zre iki krekli bir kayk gezdirmezdi. "Sultan Korkutun adamdr" diye kaptanlara okzulmler eyledi. Ben bunlar iitince, Midilliden ayrlmaya karar verdim. Bir tekneye budayykleyip alelacele am Trablusuna gittim. Buday siyah arpa ile deitirip Prevezeye geldim.Burada arpam sattm. At, ksrak ve katr satn aldm. Prevezenin karsnda Ayamavri adasna demirattm. Limanda yatar 24 oturak gzel bir gemi grdm. Hayran oldum. Sorup rendim. FettahKapdan nam bir Trkn teknesiymi. Fettah Kapdan yaknlarda lm. Varisleri, gemi satlsn diye

buraya gndermiler. Bu teknenin ak- eydas olmutum. Ne isterlerse verecektim. Nihayet 6 keseakaya uyutum. Gemiyi satn aldm. Sandm ki dnyalar benim oldu! Yeni tekneme bindim. Diergemilerimi de aldm. Akdenizi kuzeyden gneye batan baa getim. Cerbe adasna geldim. AamOrula bulutum.

ki karnda "Nereye gidelim?" diye dnrken, Tunusa gitmeye karar verdik. Dedik ki : "mrnahr mademki lmdr, bari gaza yolunda can verelim."

Ben, aam Oru, ve Yahya Reis, her birimiz bir gemiye binip Tunusa geldik. Tunus sultanna ktk.Pekelerimizi sunduk. Dedik ki :

"Bize lkenizde bir yer verin. Gemilerimizi orada barndralm. Hak yoluna gaza edelim. Aldmzganimeti Tunus pazarlarnda satarz. Mslmanlar faydalanr, ticaret geliir. Size de ganimet malndansekizde bir hisse veririz."

Tunus Sultan :

"Pek makul sylersiniz gaziler," dedi; "ho geldiniz, safalar getirdiniz. Ocak sizindir."

"GAZAN MBAREK OLA!.."

Sultan bize Halkul-Vad limann verdi. K bu limanda geirdik. Baharda deryaya aldk. 5 paregemimiz vard. En yrkleri benim teknemdi. Sardunya adasna vardk. Bir korsan gemisini zaptettik.iindeki 150 kafiri esir aldk. Tam bu srada ufukta bir gemi grnd ki, neuzubillah BursannKeida(*) kadar cssesi vard. Gemilerimizden birinin kapdan Deli Mehmeddi. ok yiit birdelikanl idi. Benim sa kolumdu. Bize dedi ki :

"Ey kapdan babalarm, izin verin, emredin, gidip bu gemiler devini ben alaym."

8


10/52

(*) Uluda

Deli Mehmedin evkini krmamak iin izin verdim. Fakat onun teknesi, dmann teknesinin yanndafndk kabuu gibi kalyordu. Biz de Mehmedin arkasna takldk. Dman teknesine yanatk. iinde

bir tek can yoktu. Meer uzaktan bizim gemilerimizi grm, sandallarna binip kamlar. Tekneyektk. Azna kadar buday yklyd. Deli Mehmedi selamladk :

"Gazan mbarek ola," dedik.

Ertesi sabah iki gemi daha zaptettik. Birinde bal, zeytin, peynir vard. Dieri bir Ceneviz teknesiydi.Demir yklyd. Da gibi ganimetle top, tfek atarak Tunusa geldik. Cmle gaziler doyum oldular.Sultann hissesini ayrdk. Fakir fukaraya da ok mal sadaka ettik. ok dualar aldk.

KAFRLER KORKMAYA BALIYOR

O k gene Tunusta geirdik. Bahar gelince sefere ktk. 13 gnde Morada Anapoli liman

aklarna geldik. spanyaya gider byk bir kafir teknesine rasladk. inde 3-4 yz cenki vard.Altn ilemeli sancaklarmz ekip toplarmz ateledik. Yedi defa dman teknesine yanamakistedik. Yedincisinde yanatk. Azim cenk oldu. Fakat kafir teknesini zaptettik. 150 yoldamz ehitoldu. 86 levend yara ald. rendik ki, kafir teknesinde 525 kii varm. Bunlarn 183n esir aldk.Gerisi lmt. lerinde spanyada byk bir memleketin valisi de vard. Bir gemi daha zaptedipTunusa geldik. Aam Oru yaralanmt. Tunusta tedavi grd, dinlendi. Ganimet malmz arasnda70-80 papaan ve 20 doan kuu vard. Bunlar Tunus Sultanna verdik. Bu seferden sonra nammz

btn kafir memleketlerine yayld.

Bizi ortadan kaldrmak iin kafirler ittifak eylediler. Dediler ki :

"Oru ve Hzr Hayreddin namnda iki Trk peyda olmu. Bu Hristiyan dman ylanlar ejderhaolmadan, basalm, isimlerini yeryznden silelim. imdi frsat verirsek, belli ki bu Trkler bamzaok i aar."

spanyol kafiri bu minval zere 10 pare mkemmel kadrga donatt. Maksatlar bizi yakalamakt. Fakatonlar gelmeden biz deryaya aldk. Cenevize gitmek istiyorduk. Rzgar muhalefetinden Cezayirsahillerine vurduk. Becaye nam Cezayir kalesinin nnde demir attk. 10 pare spanyol kadrgas da

bizi Ceneviz taraflarnda bulamaynca Becayeye geldi. Sahil zerinde cengi kabul etmek oktehlikeliydi. Hemen deryaya aldk. Kafir kadrgalar katmz sandlar, peimize dtler. Kafiderecede sahilden alnca aam Oru, hemen dnp kadrgalara yaklamamz emretti. Byle bir ey

beklemeyen dman ok ard. Byk cenk oldu. Hemen kadrgalarn kapudane teknesi olanna

yanatk. Koca kadrgay ve dier n zaptedince tekiler kat. Varp Becaye kalesi altnasndlar. Oru Reis, altna girip kadrgalar yakalamak istedi. Ben mani olmak istedim. Aamn emri,ok tehlikeliydi. Tedbir bu idi ki, aldmz 4 kadrga ile Tunusa dnelim, 6 kadrgay kendi haline

brakalm.

4 GEM, 14 GEM OLMUTU!

Fakat ok atak olan aam Oru beni dinlemedi. Taarruza karar verdi. Halbuki Becaye kalesinde okspanyol kafiri vard. 6 kadrgadaki spanyol, teknelerini boaltp, kaledeki yoldalaryla birletiler.Aam, kaleye hcum etti. Sahile ktk. Kaleden zerimize yamur gibi top glleleri ve tfekmisketleri yayordu. 60 ehit, bir o kadar yaral verdik. Belki kaleyi drebilirdik. Fakat cengin enkzgn annda aamn sol koluna bir misket isabet etti. Dman bunu grd. Kaleden kp levendleresaldrd. Aamn ar ekilde yaralanmasna ok zlmtm. O hnla 3-4 yz levendle kafirlere yle

9


11/52

bir giri girdim ki, melunlar kra kra kale kaplarna kadar srdm. 300 kafiri ldrdm, 150sini esirettim.

Daha fazla kale nnde durmak mnasip deildi. Aam Oru yarasnn iddetinden kendindengemiti. Levendleri toplayp gemilere bindirdim. Kafirler kaleden gemilerimize glle yadryorlard.Fakat Allahn inayetiyle hibiri isabet etmedi. 14 para gemiyle Tunusa dndk. Oru Reisinyarasn cerrahlar hoa tmar edip sardlar. Amma strab gnden gne artt. Cmle cerrehlartoplandlar, bana geldiler :

"Eer karndann kolu kesilmezse akibet vahim olur," dediler; "sonra bizden bilmeyesin."

Tunus halk 4 gemiyle sefere kp 14 gemiyle dndmz grnce ziyade ad oldu. Ancak OruReisin kolcaznn haline cmle Mslmanlar alad.

Cerrahlara dedim ki :

"Aam Oru'un kolunu, kim kurtarrsa, onu terazinin bir kefesine oturtacam. Dier kefesine altnkoyup ihsan edeceim. sterse beendii 10 esiri vereceim."

AAM ORUUN KOLU KESLYOR

Cerrahlar tekrar toplandlar. Meveret ettiler. Fakat aamn kolunu kesmekten baka arebulamadlar.zin verdim. Aamn kolcazn ehit edip kestiler. Tmar eylediler. Hngr hngraladm. Dedi ki :

"Niin byle ah edip alarsn? Takdir-i Rabbani byleymi. Elden ne gelir? Elhamdlillah ki kolumugazada kaybettim. Bu saadet bana yeter."

2. BLMN SONU

3. BLM

O k aam Oru tamamen afiyet buldu. Evvel baharn havasyla gnller kaynaynca 8 pare tekneylesefere ktk. spanya yakasna vardk. Endls sahillerine geldik. Endlste Grnata nam ehirspanyol kafirinin eline yeni dmt. Evvelce Mslman beldesiydi. spanyollar, Mslmanlara

gayetle eziyet ve zulm yaparlard. ok zalim kafirlerdi. Nice Mslman yer altlarnda mescitler yappibadet ederdi. spanyol kafiri btn camileri yakp ykmt. Nerede Kuran okuyan, oru tutan, namazklan Mslman grseler, evladyla beraber ikenceye kor, diri diri yakarlard. Nice tekne dolusuMslman, kafir elinden kurtardk. Cezayire, Tunusa getirdik.

Endlsn El-Meriye liman aklarnda iken, 7 para kafir teknesi grnd. Birine yetiip aldk.Rzgar muhalifti. Dierleri kat. Zaptettiimiz gemi, bir Flandr gemisiydi, Hindistandan malgetiriyordu. Buradan Minorka adasna geldik. Bir koya girdik.

Tunustan hareketimizden 50-60 gn gemiti. Minorka adasna ktk. erilere girdik. 200 kadarprsilah kafire rasladk. Pnar banda oturmu, kuzu evirir, bade ierlerdi. ou kendinden gemiti.70-80 kafiri kltan geirdik. 5-6 sr koyun aldk. Kafirlerin kumandann karma getirdiler. Nereyegittiklerini sordum :

10


12/52

"Sinyor," dedi; "sizin Minorkada yattnz rendik. spanyadan zerinize 10 kadrga gelir. Biz dekadrgalar gelip sizi basnca, karadan onlara yardm edecektik."

Bunu renince esirleri ikier ikier prangaya vurdurup gemilere dattm. Minorkadan kalktk.Ceneviz yolunu tuttuk. 4 para gemiye rasgeldik. Onlar da aldk. Nammz btn kafir illerine destanoldu.

Korsika seferinden sonra aamla beraber Midilli adasna geldik. 7 pare teknemiz vard. "Vatan sevgisiimandan gelir" diyen Arap atasz doruymu. Slamza kavuunca taze can bulduk. Btn akraba vedostlarmz geldiler. Hal, hatr sordular. Yedi gn, yedi gece kazanlar kaynatp, adann btnfakirlerini doyurduk. Snnetsiz ocuklar snnet ettirdik. Ersiz kzlar evlendirdik. Gnllerini adetmek iin, byk dnler yaptk. Yeni esvaplar kestirip baladk. Yetim ve kszleri ev ev aratp

buldurduk. Dul karcklar, hizmete gc yetmeyen ihtiyarcklar, sakatlar ve hastalar sevindirdik.Herkesin hatrcn okadk. Gazi levendlerimizin kemerleri, sucuk gibi altn doluydu. Bir akalkmala be aka verip satn alrlard. Ta ki adann tccar kazanp hayr dualar etsin. Midilli halk,hakkmzda byk ikram ve inayet gsterdi. Kucak kucak yemi ve meyve tad :

"Siz mcahid kiilersiniz, yeyiniz, shhatte olunuz," diye yalvarrlard.

DERYA AKIMIZ BTN AKLARDAN STND

Muradmz k adada geirmekti. Btn akrabamza ganimet malndan dattk. Aamz shaka okmal ve Venedik altn verdik. Mbarek duasn aldk. Yalnz Oruun kolcazn ehit olmu grnceok zld, mahzun oldu. Bir ara aam Oru, Midillide yerlemek, evlenmek, oluk ocuk sahibiolmak istedi. Fakat bu niyetinden tez vazgeti. nk cmle aklarnn banda derya ak gelirdi.Deryay hibir nesneye deimezdl. Bir sabah dedi ki :

"Karndalarm, dn gece hayrl bir rya grdm. Rodosta zindanda iken ryama giren vekurtulmam mjdeleyen ak sakall hoca, Ey Oru, dedi; yzn batya evir. Cenab- Hak, sana batdaok gazalar, byk an ve erefler nasip klmtr!"

Midilliye ok tekneler gelirdi. Kaptanlar, kree koymak iin esir ararlard. Bir gn kaptanlaradedimki :

"Benim 827 adet fazla forsam vardr, size sataym."

Bu suretle kafirleri Osmanl tccar kaptanlara sattm. Bazlarn 500 altna, bazlarn 300e, bazlarndaha az akeye verdim. Sattm esirlerin vergisini dedim. Liman reisinin hakkn gnderdim. slam

evkafna bata bulundum. Bu suretle aldm akann yars gitti. br yarsn aam Orulablutk. Ancak para tutmasn sevmezdik. Cmle kazancmz teknelerimizi daha iyi donatmak iinharcadk. Gerisini levendlerimize bltrdk. Her levende 90 altn, reislere 195 altn dt.

Levendler yemek, imek iin ceplerinden harcamazlard. Her teknenin kazan kaynard. Haftada ikikere et verilirdi. Ancak levendler ok kere kendi ceplerinden yer, teknede pien yemee iltifatetmezlerdi. Levendlere k iin slalarna gitmeye izin verdim. Anadolunun ve Rumelinin yaknyerlerinde olanlar gittiler. Uzak slas olanlar bizimle Midilli'de kladlar. Bu k iinde Midillitersanesine gemi smarladm. Biri 25 oturak, dier ikisi 24 oturak olacakt. Bu suretle ol baharda 10

pare teknemiz oldu. Yeni teknelerden birine ben, dierine aam Oru Reis bindi. Yeni gemilerimizi deAllahn inayetiyle gayetle gzel donattk. Bahar yaklarken Anadolu'dan ve Rumelinden anmz vehretimizi iiten dilaver yiitler fevc fevc Midilliye gelmeye baladlar. Levend yazlmak iin rica ve

11


13/52

niyaz ederlerdi. Gzmzn tuttuu denizci yiitleri aldk. Aamz shakn elini ptk. Akraba veehibbamzla vedalatk. Deryaya atk. Mbarek bir mevsimdi.

"FAKiR FUKARA YOLUMUZU GZLYORDU"

Yolda 15-16 pare tekne ele geirdik. yi tekneleri beraberimize aldk. yi olmayanlar batrdk. Elegeirdiimiz gemilerden bei buday, ikisi zeytin ya, biri fildii yklyd. Dierlerinde eitli malve eya vard. Hepsinden ceman 479 kadn ve saysz erkek esir aldk. 17 pare gemiyle TunusunHalkul-Vad limanna girdik. Midilliden ayrldmz 29 gn olmutu. Liman bizi seyretmek iingelen halkla dolmutu. Toplarmz ateleyip halk selamladk.

Tunusta halk bizi o kadar sevmi ki, ou bir daha bu sulara gelmeyiz diye tasa ekerlerdi. Hele fakirfukara yolumuzu gzlyor, geleceimiz gnleri sayyordu. Buday fakir ve muhtalara bedavadattk. Dier ganimet malmz sattk. Tunus Sultannn da hissesini ayrp yolladk. Sultannhissesine 5000 Venedik duka altn, 2 bakire cariye, 4 Cenevizli olan dt. Kzlar ve olanlar,15-16ar yalarnda ve gayetle dilberdi. Parayla satsak ok byk mebla tutard. Tunus Sultan da

bize ala donanm atlar hediye etti. Aam Orula bu atlara binip saraya gittik Sultan bize :"Memleketime eref verdiniz," dedi; "cenab- Hak iki cihanda yzn ak etsin! Siz benim

beylerimsiniz."

Huzurdar karken benim ve aamn srtna birer krk giydirip taltif ettiler. Maiyetimizdeki levendlerede ihsanda bulundular.

K Tunusta geirdik. Bir yeni bahar daha geldi. 12 pare tekneyle mbarek bir saatte deryaya ktk.Sicilyada bir kaleyi bastk. 300e yakn esir aldk. Teknelere pay edip kree koyduk. Deli MehmedReis, limanda yatan bir ticaret gemisini ele geirdi. Tekne, azna kadar eker yklyd. 650 ift

sandk eker saydk. Deli Mehmed Reisi, bu mal Tunusa gtrmeye memur ettim. Ertesi gnksmetimiz daha da ald. 4 pare tekne ele geirdik ki, ikisi uha yklyd. Biri seren direiyledoluydu. Fransaya gtrlyordu. Drdnc gemiden kurun, barut ve glle kt. Velhasl drt parada gzel ganimetti.

33 gn sonra Tunusa dndk. O kadar ok uha ele geirmitik ki, teknelerde ayak basar tahtazeminleri bile uha dedik. Her levendin payna 7,5 kantar eker, 12 top uha, 125 top kuma dt.Ele geirdiimiz seren direkleri, ok iyi keresteden yaplmt. En byk teknelerde kullanlabilecekderecede salam ve uzundu. Bu seren direklerini evketl Sultan Selim Han padiahmza hediyegndermeye karar verdik. Direklerle beraber 200 de esir setik. Bunlar Muhiddin Piri Reis, stanbula,Sultan Selim Hana gtrecekti. Muhiddin Piri Reis, merhum Kemal Reisin yeeni idi. Zarif ve alim

bir arkadamzd. Padiah kapsnda nasl davranmak lazmdr, ok iyi bilirdi. Uurlu bir saatte PiriReisi Tunustan stanbula yola kardk.

"PADiAH DUASI ALDIK K CHANDA AZZ OLDUK"

Muhiddin Piri Reis, 6 pare tekneyle Tunustan hareketinin yirmi birinci gn stanbula vard.Sarayburnu nnde demirledi. Toplarn ateleyip hakanmz Sultan Selim Han selamlad. SultanSelim Han, Piri Reisi huzuruna kabul etti. Benim yazdm nameyi bizzat kendi okumak inayetinde

bulundu. Aam Oru Reisin ve benim gazalarmdan honud oldu. Mbarek ellerini kaldrp bize velevendlerimize dualar eyledi :

"Hak Taala, dnya ve ahirette Oru ve Hayreddin kullarmn yzlerini ak eylesin," dedi; "kllarkeskin, dmanlar mahkur, denizde ve karada gazalar mansur olsun. Daima muzaffer olalar!"

12


14/52

Bylece padiah duas aldk. Artk srtmz yere gelmezdi. ki cihanda aziz olmutuk. Piri Reisyoldamz, hakanmzdan byk iltifat grd. On kese aka ihsan ald. Srtna hlat giydirildi. SelimHan, hediyelerimizi tenezzlen kabul etti ve teker teker bakmak suretiyle ltfunu esirgemedi. HattaPiri Reisin teknelerinin Yal Kkne yanamasn irade buyurdu ki, imdiye kadar hibir gemininsaray sahiline yanamak haddi deildi. Piri Reis, hediyelerimizi 200 kafir esirinin srtna ykletmi veiyi bir alay dzenlemiti. 200 levend de, srmal urbalar kuanm olarak sahile ktlar, Hakanmzagsteri yaptlar. Selim Han, her levende ellier altn ihsan etti. stanbulda kaldklar mddete iae veibatelerinin miriden temin olunmasn buyurdu. Muhiddin Piri Reis iin ayr bir konak tahsis edildi.Sultan Selim Han, teknelerin tersaneye ekilmesini irade buyurdu. Teknelerimiz burada yaland,eksikleri tamamland, gedikleri dzld, mhimmat kouldu. Ayrca hakanmzn emriyle 27eroturak iki kadrga inasna baland. Selim Han bu kadrgalardan birini bana, dierini aam OruReise ihsan buyuracakt. Kadrgalarn klar altn yaldzla yaldzland. Gvertelerine mkemmeltoplar kondu. Dkmhaneden km olan bu toplar prl prld. Piri Reis, vezirleri de ziyaret etti.Hediyelerimizden pekeler sundu. Gnlerden bir gn Sultan Selim Han Hazretleri, Piri Reisi tekrarard. Huzuruna kabul buyurdu. ki elmas kabzal kl verdi. Her biri birer Rum harac ederdi.Ayrca hlatlar, sorgular ihsan buyurdu:

"Baka Reis," dedi; "verdiim kadrgalardan birine Hayreddin Bey, brne Oru Bey binsin.Sorgularmdan birini Hayreddin Bey, brn Oru Bey sokunsun. Kllarmdan birini HayreddinBey, brn Oru Bey kuansn. Cmle pekeleri makbul-i hmayunum olmutur. Byle diyesin.Sizi Allaha smarladm. Mansur ve muzaffer olasnz. Duam berekat sizinle biledir. Her neye kiihtiyacnz varsa, eiime arz edesiniz."

Piri Reis yoldam, hakanmzn hatt- hmayunlarn ald. defa pp bana koydu. Yedi kereeilip selam verdi. Selim Hann mbarek elini pt. Veda eyledi. Cihan Hakannn huzurundankemal-i huzur ve rahat, kbal ve saadetle kt. Selim Hann bana ihsan buyurduu kadrgaya bindi.Dier kadrgalar peine takt. Sekiz pare tekneyle Sarayburnunda padiah selamlad, Selim Han,

Yal Kknden gemilerimizi seyrediyordu. Cihann taht ehri olan stanbuldan ayrld. Tunusadoru yola dt.

Piri Reis, stanbulda iken ben ve aam, 10 pare tekneyle denize aldk. Niyetimiz Sebte Boazna,Akdenizin ucuna gitmek, Endls'e uramak, din kardelerimizden bir ksmn daha kurtarpgetirmekti. Ancak bu srada Cezayirin Becaye ehrinden eliler geldi:

"mdad olursa," dediler; "siz gazi yiitlerden olur. spanyol kafirinin tasallutundan namaz klamazocuklarmza Kuran talim edemez olduk. imiz inayetinize kalmtr. Cenab- Hak, halasmz sizeinayet buyurmu, bizi size smarlamtr. Terif edip beldemize gelin. Hemen bizi kafir zulmndenkurtarn."

Tam Becaye zerine hareket edecektik. Grdk ki Piri Reis sekiz pare kadrgayla Tunus sularna gelir.Hemen Piri Reisi gemimize aldk. Heyecanla stanbul ahvalini sorduk. Daha Piri Reisin bindiikadrgay grnce aklm bamdan gideyazmt. O kadar gzel ve azametli tekneydi. Anladm ki

padiah ihsandr. Gnlm srurla doldu. evketl Selim Hann mbarek hatt- hmayunlannokuyunca srurum artt. Gzlerim doldu. Hatt- hmayunu yedi defa pp bama koydum. Cenab-Hakka krler ettim. Byle kudretli bir hakann kulu olduumuz iin hamd eyledim. Aam Oru,

padiahn kendine ihsan ettii kadrgay grnce sevince gark oldu. Bu denl azametli bir tekneyesahip olduu iin hnkarn evketine dualar etti.

Sultan Selim Han, Tunus Sultanna da bir hatt- hmayun gndermiti. Hatt- hmayunu ben gtrpSultana verdim. Sultan, Cihan Hakannn fermann yedi kere pp bana koyduktan sonra at,okudu. Padiahmz buyuruyordu ki :

13


15/52

"Sen ki Tunus Beyisin, bu ferman- hmayunum vasl oldukta mucibince amel eyleyip zinharhlafndan hazer edesin. Kullarm Oru ve Hayreddin Beylere her trl yardmn esirgemeyesin."

Btn Tunus erkan toplanmt. Sultann huzurunda Piri Reis, Selim Hann klcn bana kuatt,gnderdii hlat srtma geirdi. Azim merasim oldu. eyhler dualar ettiler. Cihann hakan SelimHann evketini vdler. Tunus Sultan bakt ki, Cihan Hakan bana ve aama ettii iltifat imdiyekadar en byk hkmdarlara kar bile esirgemitir, bizlere kar muamelesi deiti:

"Senin ve aan Oruun yolu, kapdan-paalk yoludur, dedi; mbarek ola!"

Bu andan itibaren hasedinden tezvire balad. Grd ki, artk kendi bamza zavall, himayesizkorsanlar deiliz. Cihan Hakannn makbul kuluyuz. Bizden ekinmeye balad. Devlet vememleketini Selim Han hesabna elinden alrz diye korkard.

"DMAN TEKNELERNE SAVLET EYLEDK"

Ertesi gn ben ve aam Oru Reis, padiah ihsan olan yeni gemilerimize bindik. Yirmi yedier oturakolan teknelerde on altar top vard. 12 pare gemiyle deryaya aldk. Bir tekne ele geirdik. inde 25kafir vard. Ya ve bal mumu yklyd. Forsalar Endlsl din kardelerimizden 40 kiiydi.Cmlesini halas eyledik. Deli Mehmed Reisin gemisine doldurup Tunusa gnderdik. Deli Mehmedigayetle severdim. Gen, korku bilmez bir yiitti. 15-20 kafirle tek bana kalsa dvr ve galipkard.

Bu minval zere Cezayir lkesinin Becaye limanna geldik. 2033 can levendimiz, on bir parekadrgamz, yz elli kadar topumuz, binlerce forsamz vard. Becayenin kalesi, spanyol kafirininelindeydi. Cenge baladk. Cenk, buuk saat srd. Kafirlerin ou ld. Bu zaferimizi duyan20000 Arap, Becayeye geldi. Bize yardma alrlard ama, cenk ahvalini iyi bilmezlerdi. Kalede

kalan bir avu kafir, bize 29 gn mukavemet etti. ehri ele geirmitik. Muhasara toplarmz olmadiin, kalede byk gedik aamyorduk. Minorka adasndan zerimize azim spanyol kafiri geldiiniduyduk. Becayeyi brakp Cicelli'ye ekildik. Ama Minorkadan gelecek imdat kuvvetlerinin yolunu

beklerdik. Nihayet derya ufkunda 10 pare byk kadrga grnd. Azna kadar silah ve mhimmatyklyd. Becaye'yi kurtarmaya gelirlerdi. Aam Oru :

"Bu bize Allah nimetidir," dedi.

Cmle levendler glbank- Muhammedi ekip dman teknelerine savlet eyledik. Byk cenk oldu. 10tekneyi de ele geirdik. Kafirlerden sa kalan 781ini esir alp forsaya aktk.

3. BLMN SONU

4. BLM

10 pare spanyol teknesine Hal sancaklar ekip 500 levendimle yerletim. Becayeye dmen tuttum.Becaye kalesindeki spanyol kafiri, Minorkadan 10 pare geminin imdada gelmesini beklerdi. Biziuzaktan grnce dindalar sanp klahlarn havaya frlatarek sevin alametleri gsterdiler. Byleceenlik ve adumanlk iinde bulunan kaleye yanatk. Kafirler kale kaplarn amlar, imdada gelentekneleri karlamak iin yallara dklmlerdi. Birden levendlerimi sahile kardm. "Allah Allah"sadas ayyuka knca, kafirler bozuldular. Kaleyi fethettik. spanyollar "mayna sinyor!" diye barpaman dilediler. Civar lkelerden gelen cmle eyhler ve kaaidler, bana biat ettiler. Bundan byle

14


16/52

hkmdar olarak beni ve aam Oruu tanyacaklarna and itiler. Becayeye asker koydum, Aamlabulumak zere Cicelliye dndm. Aam Oru gzlerimden perek beni tebrik etti. Zira Becaye,geyetle mhim bir kaleydi. Kalede 800 f barut ve dnyann ganimeti elimize geti. Bilhassa barutaok sevindik.

Zira barutumuz azalmt. Tunus Sultan da artk bize barut vermiyordu. Baktk ki Tunus Sultanbizden gnden gne yz evirir. Kendi bamzn aresini grmeye karar verdik. Bunun iin de, bugurbet ellerinde, kendimiz iin yeni bir devlet kurmak icap ediyordu.

spanyada Becayeyi fethettiimiz haberi duyuldukta, kafirlerin bana kyamet kopup, cmlesi yeisve matem deryasna battlar. spanya kral Karlos(*) buyurdu ki, tez vakitte Becaye Trklerden alnave spanyol esirleri kurtarla. Dier taraftan Cezayir lkesi halk grd ki Trkler, kafirin belinikrmaya kadirdir. Gayetle adil ve Allahtan korkan bir millettir. Ben ve aam, Cezayirin Cicelliehrinde otururken, lkenin birok ehrinden heyet geldi. Bunlarn en mhimmi, memleketin merkeziolan Cezayir ehrinden gelen heyetti. spanyol zulmnden bizar olan Cezayir ehri halk, bizden imdatistiyordu. Aam Oru, 500 leventle Cezayir ehrine doru yola kt. Beni Cicellide brakt.

(*) spanya kral ve Almanya imparatoru Charles-Quint ki, Barbaros Kardelerin en byk hasm verakibi olacaktr

Aam Oru Reis, Cezayir ehrini fethe giderken, ben de Clcelliden hareket ettim. Tunusa gittim.Tunus Sultan artk bize tamamen dmanlk gsterirdi. Fakat beni on pare tekneyle grnce korktu.Zahirde iltifat etti. Vafir zrler diledi. "Biz Mslman mcahitlere niin barut yollamadnz?" dedim.

"Benim barut istediinizden haberim yoktu,"dedi; "kethudam bana bildirmedi. Ben de kethudannban vurdurdum."

Geri kethudasnn ban vurdurmutu. Fakat bunun sebebi bambakayd. Ama ben bunu sultannyzne vurmadm. Kanm grndm.

Sultanla beraber atba Tunus ehrini gezdik. Sonra limana dndm. Yanmda byk aam shak Reis,Muslihuddin Reis, Kurdolu Reis, Deli Mehmed Reis ve baka naml levent reisleri vard. DouAkdenize Kbrs taraflarna doru gidip avlanmak, sonra Cezayire dnmek iin reislerime emirverdim. Ben, aam shak Beyle beraber Cezayire dndm. Reislerim, yedi pare gemiyle douyaaldlar. Bir mddet sonra Kbrsla Msr arasnda Donanmay- Hmayuna rasladlar. Leventlerinsevinten akllar balarndan gideyazd. Zira Trk Donanmas derya yzn kaplamt. MuslihuddinReis, hemen donanmaya yanat. Kapdan- Derya Cafer Beyin huzuruna kt. Selim Hann kapdan-deryas:

"Padiah Msr seferindedir," dedi; "haberiniz yok mudur? Niin gelip Donanmay- Hmayunakatlmazsnz?"

Muslihuddin Reis, gayet akll bir adamd. Dedi ki:

"Devletlu Efendim, haa ki padiah hizmetini ihmal etmiliimiz yoktur. Baka klimdeyiz. Haberimizolmad. Eer bir kpeinizi gnderip haber salaydnz, emriniz bamzn stne, derhal yetiirdik.Devlete hizmet, bize en byk dnya nimetidir."

Kapdan- Derya, Muslihuddin Reisin bu akllca szlerini ok beendi: "Berhudar olasnz!" dedi.

15


17/52

Muslihuddin Reis, yedi pare gemisiyle, Donanmay- Hmayun'un peine takld. Hep beraberiskenderiye limanna girdiler(*). Bu srada Selim Han, Msr tamamen fethetmiti. Kahiredeydi.Donanmasnn skenderiyeye geldiini iittikte, hemen bu limana geldi. Donanmay- Hmayunutefti etti. Bu arada Muslihuddin Reise ok iltifatlar etti. Pek ok asker, ve mhimmat verdi. Bunlaralan Muslihuddin Reis, Cezayire dnd.

(*) 19 mays 1517

ORU REiSiN ZAFERi

Muslihuddin Reisin Msr seferi iki buuk ay srmt. Aam Oru Reis, gemilerinin dndn veSelim Hann gnderdii askerleri ve toplar grnce, ziyade mesrur oldu. Aam Oru, Cezayirehrindeyken, ben Cicellide otururdum. Cezayir lkesinin byk ksm elimize gemiti. Kyda

birok kaleyi ellerinde tutan spanyollar, ok telalandlar. 40 pare gemi hazrladlar. TunusunHalkul-Vad limanna gelip demir attlar. Amma bizden kimseyi bulamadlar. Hibir eye kadirolamayp geri dndler. Cezayir limanna geldiler. Maksatlar, Cezayir lkesinin en byk ehri olan

bu liman aam Orutan almakt.Aam Oru, hamiyet kuan drt elle kuand. Sabaha kadar ban secdeden kaldrmad. Cenab-Haktan nusrat ve zafer diledi. Sabah gne doarken, leventlerini toplad. Araptan, Berberiden,Endlslden de ok askeri vard. Amma bunlar, Trk leventleri gibi cenk bilmezler, skncadmandan yzgeri ederlerdi. Cmlesi be, alt bin mcahitti. Dman, yalya on bine yakn askerkarmt. 40 pare gemilerinde daha da asker vard.

Oru Reis, sancaklarn burlara diktirdi. Kafirleri kahredecek bir tabiye hazrlad. Gece karanlbasnca bin mcahitle Cezayir kalesinin bir kapsndan gizlice kt. Dalar dolap spanyollarnardna dt. Frtnal, pek karanlk bir geceydi. Hemen Ulu Allah, mcahit kullarna yardm ederdi.

spanyol kafiri, frtna ve karanln sknts iindeydi. Oru Reisin hareketini anlayamad. OruGazi, birden dmana savlet eyledi. Kafir neye uradndan gafildi. Cmlesi kltan geirildi. Birtaraftan da kaz yumurtas byklnde dolu yayordu. spanyollar aknlktan birbirlerini krmaya

baladlar, gemilerinde ne kadar asker varsa karaya dktler. Yirmi, otuz bin oldular. Amma gz gzgrmezdi. Oru Gazi, dman alaylarn imhaya devam ediyordu. Azim cenk oldu. Sonunda dmansindi. Gecenin sonunda, sabaha kar Cezayir kalesinden iki bin mcahit daha kt. Bir taraftan da

bunlar spanyollara kl almaya baladlar. Kafirler tamamen krld. Geri kalanlar esir alnd.

Oru Gazi esirleri saydrd. 2700 kafir esir dmt. Gazilerin verdii ehit 300 kadard. Cmlesimerasimle gmld. slam askeri muzaffer oldu. Trk sanca ykseldi. En byk kafir devleti olanspanya, aam Orua kar mnhezim oldu. Kral Karlosun yz karaya boyand. Hemen Hak Taala

kafirin yzn daima kara eyleye! Amin, bi-hrmeti Seyyidil-Mrselin(*).

(*) 30 Eyll 1511 Cezayir zaferi. Bu muharebede Don Diego de Verann bakumandanlndaki 40harp, 140 nakliye gemisi ve 15000 kara askerinden mteekkil byk spanyol kuvvetleri, Oru Reistarafndan mthi bir hezimete uratlmtr. spanya, Avrupann en byk kara ve deniz devletiydi

Aam Oru, bu byk zaferi bir nameyle bana bildirdi. Zafer haberini aldmda, yanmda bykaam shak Reis de vard. On pare tekneyle denize almaya hazrlanyorduk. Cezayire aam Oruayardma gidiyorduk. Hacet kalmad. Akdenize aldk. 16 para kafir gemisi ele geirdik.

Bunlar, barut, kurun, kereste, katran, ya, pirin, buday ykl teknelerdi. Denize aldmzn yirmidokuzuncu gn dnp Cicelli limanna demir attk. Bir gemi dolusu buday fukaraya sadakaeyledim. Aam Orutan bir name gelmiti. Mnafk bir Arap eyhini yakalamam iin emir veriyordu.

16


18/52

Derhal be yz leventle dalara ktm. ki yzl eyhi yakaladm. Ban kestirdim. Yerine baka bireyh tayin ettim. Cicelliye dndm. Birka gn istirahat ettim. Yirmi ksur para tekneyle denizealdm. Mbarek bir saatte Cezayir limanna girdik. Aam Orula bulutuk. Byk aamz shakBey de bizimle beraberdi. Hayli mddet can sohbetleri eyledik. K bu minval zere geirdik.

Evvel bahar geldi. Ortalk lalezar oldu. Gemiler limandan ktlar. Derya zerinde oynamayabaladlar. Cezayir lkesinde Tenes ehri vard. Bir Arap emiri hkm srerdi. Amma bu hanedandaanlamazlk eksik olmaz, her daim kan dklr, ahali sknt ekerdi. spanyol kafiri, bu beldeye demusallat olmutu. Aam Oru Bey Gazi, bu beldeyi de hkm altna almak istiyordu. Bu sradaspanya kral Karlos, Tenese on pare gemi gndermiti. Gya Tenes emirini himaye eder, aslndaMslman halka kan kustururdu. Tenes ehrinde sultann muhafz geinen bir spanyol birlii vard.Ahaliyi soyup soana evirir, kymetli ne varsa gemilerine ykleyip spanya ya gnderirlerdi.

shak ve Oru Reisler, Cezayir ehrinde kaldlar. Ben on iki pare tekneyle Delise geldim. Limandadrt pare ispanyol gemisi yatard. Bizi grnce akllar balarndan gitti. Gemilerini brakp kaleyekapandlar. Gemileri, toplar, tfekleriyle elimize geti. yle tela etmiler ki, gemilerinden bir habbe

almayp firara yz tutmulard. Bin be yz leventle karaya ktm. Kale nlerine geldim. iddetli birmukavemet ve cenk bekliyordum. Fakat kale kaplarn ak buldum. Birka yz Mslman bizikarlad:

"Ho geldiniz!" dediler; "spanyol kafiri, kendileriyle birlik olan beyimizle beraber gece kaleden ktgitti. Belki on bin kiiydiler. Hepsi beyin adamlaryd. ehirde kalanlar, Cezayir lkesinde sizden vekarndanz Sultan Orutan gayri hkmdar tanmayanlardr."

Bu haberi alr almaz, iki bin gaziyi yola dzdm. Kaanlarn peinden saldm. Gaziler, ikinci gnfirarileri yakaladlar. Tekbir alp savlet eylediler. Allah akyla:

"Nereye gidersiniz bre kafir-i bi-dinler?" deyip avaze saldlar; "bilmez misiniz ki, sizin iin bizimelimizden halas yoktur?"

Tfek ateinden sonra i klca ve palaya dayand. Tfek ateinden sereler gibi den dman, kl vepalaya hi dayanamad. 350 kafir esir alnd. Gerisi krld. Bizden de yetmi ila seksen gazi ehit oldu.Allah makamlarn Cennet eyleye!

Gazi leventlerimi, Tenes kalesinin nnde karladm. ehit den yoldalar iin teselli ettim.Zaferlerinden tr tebrik eyledim. Bir mddet Deliste kaldk. En kdemsiz levendin eline 500 altnlkganimet geti. Ganimetimiz arasnda 150 kantar kara biber, 75 kantar tarn, 25.000 zira kuma, denkdenk ibriim ve ipek, 400 kantar bal, 600 kantar bal mumu, 1000 top sof, pek ok cenk malzemesi

vard. Tenese bir suba braktm. Mbarek saatte 16 pare cenk teknesiyle deryaya aldm. Cezayiregeldik. Oru ve shak Reisler'le sarma dola oldum. Gaziler reisi Oru Bey :

"Gazan mbarek ola karnda!" diye tebrik ve dualar etti.

Tenesten kaan bey, Tlemsen sultannn karnda oluydu. Bizden ald ders yetimedi:

"spanya Kral sa olsun. Benim ahm bu Trkler'de komaz!" gibi laflar ettii duyuldu.

Anladk ki, bu herifin kalbinden islam muhabbeti kalkm. Sanrd ki, spanyol kafiri Cezayir ehrinibizden almaya muktedirdir ve o zaman, kendisini Cezayir sultan yapacaktr. Bu hayal ile gezerdi. BuArap milletine itimat etmek kata caiz deildir. Bir mddet sonra rendik ki, Tlemsen sultannnkarnda olu, etrafna toplad Araplar ve spanyollar la tekrar Tenesi ele geirmi. spanyol

17


19/52

kafirinin zulmnden ve tasallutundan kurtardmz Tenesliler de, onu gene beyleri olarak kabuletmiler.

Aam Oru bu haberi aldkta gayet kzd. Mbarek mizalar galeyana geldi. Bu defa bizzat kendisigidip dmana haddini bildirmek istedi. Cezayir ulemasn toplad:

"Efendiler, en byk din dmanmz olan spanyol kafiriyle bir olup din kardelerimiz zerineyryen, spanya Kralna biat eden, nasihatlerimize kahpelikle mukabele eyleyen Tenes beyininakibeti ne ola?" diye sordu. "Dinimizin bu husustaki emri nicedir?"

Cmle ulema ittifakla dediler ki: "Katli vacib, can ve mal helaldir" ve bunu fetva halinde yazp aamOrua verdiler. Oru Reis, benimle ve byk aamz shakla vedalat. Cezayirden Tenese geldi.Tenes ahalisi bakt ki gaziler reisi yaklar, hal yamandr, Tlemsen sultannn karnda olu olan

beylerini balayp Oru Reise teslim eylediler:

HANN BOYNU VURULDU

"Sen sultansn, biz kuluz," dediler; "kusur bizden, inayet sendendir!"

Daha bu minval zere hayli iki yzl laflar ettiler. Aam Oru, gayetle merhametli bir adamd.Hileden nefret eder, ihsan ve inayeti sever, gnl zengin bir mcahitti. Teneslileri balad. Beylerinihuzuruna getirtti:

"Bre namerd," dedi; "senin ahlakszln grlp iitilmi eylerden midir? Benim hakkmda demisin. Bremelun, kulu olduun kraln yz binlerce Mslman kltan geirdiini, Endlse kankusturduunu bilmez misin? Biz korsan deil, elhamdlillah mcahit gazileriz. Din yolunda cenk

ederiz."

Ve hemen cellada iaret edip hainin boynunu vurdurdu. Daha birka Arab huzuruna ald:

"Bu melun size geldikte balayp bana gndermeniz gerekti," dedi; "beni karnzda grdkten sonrabu ii yapmak marifet deildir. Siz bana sultan olarak biat etmediniz mi? Yemininizden nasldndnz?"

Onlarn da balarn kestirdi. Tenesliler grdler ki akbet yamandr. Cmlesi Oru Reise sadakatyemini ettiler. Ondan bakasn hkmdar tanmayacaklarna and itiler. Aam Oru, btn fitneninTlemsenden geldiini bilirdi. Tlemsen, Cezayir lkesinin en batsnda, Fas hududu yaknlarnda,

byk bir beldeydi. ok eski bir hanedan orada hkm srerdi.

4. BLMN SONU

5. BLM

Amma bu Tlemsen Sultan da spanyol kafirinin elinde zebundu. Halk, spanyol'dan, hem de zsultanlarndan zulm grrd. Nice zamandr Tlemsenliler, Cezayir ehrine gelirler, aam Oru' uneiine yz srerler, adalet isterlerdi. Aam Oru, Tlemsen'i almaya da kararlyd. Fakat Tlemsen okuzakt: Ta Fas'n yanbandayd. Derya zerinde deildi. erideydi. Gemiyle gidilemezdi. Sultan'n

18


20/52

Arap'tan ve spanyol'dan byk ordusu vard. Tlemsen ehri, Cezayir ehrinden sonra Cezayirlkesinin en byk beldesiydi. Burasn fethetmek mkl iti.

Amma Tlemsen fetholunmadka da, Cezayir lkesi skun ve huzur bulmazd. Tam bu srada Tlemsenhalk ayakland. Sultan kat. Ahali aama bir heyet gnderip, bundan byle sultan olarak kendisinitandn bildirdi. Oru Reis, gayetle sevindi. Byle cenksiz bir lkeyi almaktan ok hazzeyledi.

Tlemsen'in Oru'un sultanln tanmas, spanya'da byk tela uyandrd. spanya'nn Afrika'daki enbyk kumandan, Vahran(*) kalesinde otururdu. Vahran, Cezayir lkesinin batsnda, spanya ilekar karya, byk bir limand. ok metin bir kalesi vard. Binlerce asker bu kalayi muhafaza ederdi.Tlemsen, Vahran'daki spanyol nezareti ve tasallutu altndayd. Aam Oru, Tlemsen'e hakim olunca,Vahran ile olan btn mnasebetlerin kesilmesini buyurdu. Vahran'daki spanyol kumandannn okaskeri vard. Fakat gene de spanya'dan imdat diledi. Aam Oru, k Tlemsen'de geirmeye kararverdi. Yannda 4000 askeri vard. Fakat btn bir k, Cezayir gibi yeni fethedilmi bir kaleyi adeta

bo brakmaya raz olmad. Cezayir ehri elden giderse, btn Cezayir lkesi elden giderdi. 3000askerini Cezayir ehrine gnderdi. Kendisi 1000 askerle Tiemsen'de kald(**).

Aamn gayesi, baharda Tlemsen'den Vahran zerine yrmekti. Aam Tlemsen'deyken ben Cezayirehrindeydim. 3000 levent geldi. Aam onlarla beraber bana 150 yk aka(***) da gndermiti.

(*) Oran (**) Tlemsen-Cezayir yolu kuuuu 450 km'dir. Vahran, Tlemsen'in 100 km.kuzeydousundadr (***) Bugnk satn alma gc 180 milyon TL. kadardr

Oru Reis, Tlemsen'de yalnz spanyollar'n deil, ehirden kaan sultann da tehdidi altndayd.

Sultan etrafna klliyetli miktarda apulcu toplamt. Frsat gzlyordu. Bir yandan da Vahran'dakispanyol kafirine name zerine name yazyor, imdat istiyor:

"Trk korsanlarnn elinde kaldm," diyordu; "bir akam ellerinden kurtaramadm. Hani kralnznevket ve azameti nerededir? buuk korsan makuulesiyle baa kamaz msnz?"

Vahran kumandan, Tlemsen Sultan'na 20000 altn gnderdi. Byk bir ordu toplamasn syledi.Baharda kendisi de Vahran'dan kacak, spanyol-Arap ordusu, Tlemsen'e, aamn zerineyryecekti. Tlemsen Sultan, trl vaatlerle Berberiler'den 20000 asker toplad. Vahran'dan da 10000kii yardma geldi. Bu 30000 asker, Tlemsen'e tevecch ettiler. Balarnda Vahran kumandan vard.ok mtekebbir, marur bir kpekti(*). Aam Oru grd ki bu kadar kuvvete akta mukavemetimkan yoktur. ehri boaltt, kaleye ekildi. Kafirler Tlemsen ehrine girdiler ve akla gelmezrezaletler yaptlar. Kaleyi de muhasaraya baladlar.

(*) Gomares Markisi

Ben Cezayir ehrindeydim. Tlemsen'de ahvalin ktye gittiini haber aldm. 1000 leventle 2000 Arapatls hazrladm. Aam shak Reis'in emrine verdim. ki, kona bir gnde alp tez Oru Reis'inimdadna yetimesini syledim. skender Kethuda da shak Reis'le beraberdi. Oru Reis, aam shak'nyetitiini renince, bir an evvel onunla birlemek iin Tlemsen kalesinden kt. Kale, TlemsenSultan'nn eline dt. Oru Reis'le shak Reis birletiler. Aam Oru, Tlemsen'i geri almak arelerinidnmeye balad. Tlemsen Sultan, yzlerce yldan beri saltanat sren bir hanedann sonhkmdaryd. Bu hanedan, gemite ok evketli gnler yaam, bir ara btn Cezayir lkesinehakim olmutu. Aam Oru, byle bir hanedan taht ve tacndan mahrum etmek istemezdi. u artlaki, spanyollar'la ibirlii yapmasn ve bizim yksek hakimiyetimizi tansn. Bu artlar kabul etmediitakdirde, sultan saltanatndan mahrum etmeye mecburduk.

19


21/52

Aam Oru, 2000 leventle tekrar Tlemsen nlerine geldi. 10000'den fazla spanyol ve Arap kar kt., buuk saat, azim cenk oldu. Kllar al kana boyand. Kafirlerin ou ecel arabn iti. Ancak, drt yz sa kald. Hepsi esir alnp Cezayir'e gnderildi.

spanya kral Karlos, Vahran'daki valisine bir ferman gnderdi "Eer ban sana lazmsa, Oru Reis'tengayri btn Trkler'i kltan geiresin, Oru Reisi sa olarak esir alp spanya'ya gnderesin, ben onune ekilde lmle ldreceimi bilirim" diyordu.

Kralnn bu emri zerine Vahran valisi, otuz-krk bin kiiyle aam Oru'un zerine yrd. Tam aycenk etti. Fakat aam teslim olmad. Vali, kumandanlar toplad, dedi ki:

"Bu Trkler, gayetle inat bir kavimdir, helak olur, teslim olmazlar. Daha bu kale nnde ne zamanakadar beklemek mmkndr? Gelin Trkler'e bir eli gnderelim. Silahlarn alsnlar, kaleyi bize

brakp gitsinler. Amma, yiyecekleri tkenmise bunu kabul ederler. Tkenmemise, son fertleri helakolmadan silah brakmazlar!"

Ertesi sabah spanyol elisi Oru Reis'in huzuruna kt. Aam, levendlerine:"Ne dersiz oullar," buyurdu; "eliyi dinlediniz."

Leventler:

"Elbette diri kalmak, lmekten yedir," dediler; "kp Cezayir'e gider, sonra gelir kalemizi yenidenalrz. Amma gerek tedbir nedir, siz daha iyi bilirsiniz."

Oru, kaleyi teslim etmeye raz oldu. Kafirler gayetle sevindiler. Amma maksatlar o idi ki, leventlerkaleden knca kl rp bir avu Trk'n iini bitireler. Yoksa szlerini tutmaya zerre kadar

niyetleri yoktu. Zira Trkler'i braktn renirse, Karlos Kral, Vahran valisi olacak namerdin bankestirirdi.

Oru Reis, ou yaral ve a, gnlerdir uyuyam ve ellerinden silah brakmam bir avu levendiylekaleden kt. Bir konak gitmemiti ki, ardndan on be yirmi bin kafir yetiti:

"Silahlarnz bize braknz," dediler; "sa kp gittiiniz yetmez mi?"

Oru Reis:

"lmek," dedi; "silah teslim etmekten yedir. lm ne ola ki korkalm. nsan bir kere lr, amma

nam kalr."

mitsiz bir cenk balad. Leventler kaar, kafir kovalard. Kafir yetitike aam cenk veriyor, fakather vurumada birka levent daha ehit dyordu. Zaten cmlesi 340 leventti. Nihayet Oru Reis, birrmaa can att. Leventlerin yars da kpry gemilerdi ki, spanyollar yetiti. Kpry atmayahazrlanan aam, levendlerinin feryadna dayanamad, hepsini bir baba evladn nasl severse yleseverdi. Geri dnd. Askerlik ve tedbir onu icap ettirirdi ki, aam, yanndaki leventlerle beraberCezayir'e gele ve sonra dnp yoldalarnn cn ala. Fakat Oru Reis'e leventleri: "Baba"(*)derlerdi. Bir baba ne mmkndr ki oullarn kl altnda brakp kaa. Oru Reis kpry gerisingeriye geti. Kafir deryasna dalp kl rmeye balad. Ancak leventler o kadar mecalsizdiler ki,

bazlarnda, kl kaldracak g kalmamt. Zaten Afrika'nn kzgn bir gnyd. Susuzluktandudaklar erha erha atlamt.

20


22/52

Oru Reis'e belki yz kii birden kl rd. Aam ehit dt. Mbarek ba kesilip spanyaKral'na gnderildi. Byk aam shak Bey de bir ka ay nce Kal'atu'l-Kla'da ehit dmt. Drtkarndatk. nn ehadetini grdm. Ne hikmettir ki Ulu Allah yalnz bana ehadeti nasip

buyurmad. Demek karndalarm benden ok mbarek kullarm. Allah hepsine rahmet, makamlarncennet eylesin! Amin, bi-hrmeti Seyyidi'l-Mrselin!

(*) Cumhuriyet devrine kadar Trk bahriyelileri subaylarna "beybaba" derlerdi. Byle hitap etmekgelenekti. Altm yanda bir bahriye neferi, byklar yeni terlemi temenini byle arrd.

Aamn ehadet haberi Cezayir'e geldikte ben artk bir tek gaye iin yaamaya azmettim.

O da, aamn yolunda gitmek, Afrika'y ve Akdeniz'i kafirlere dar etmek gayesiydi. Bu gayeolmasayd, aamn ardndan yaamann ne deeri kalrd? Ancak zaaf gsterecek zaman deildi.Alamaya bile vakit yoktu. Afrika'da biz bir avu Trk, gz ap kapayncaya kadar yok olabilirdik.ok tedbirler aldm. Ancak dman kendinde, Cezayir ehrine kadar gelecek gc bulamad. O khazrlkla geirdim. Uyuyuncaya kadar bir dakika bo durmazdm ki, aklma aam gelmesin. Amma

gece dme girer, pek mahzun kalkar, unutmak iin hemen ie sarlrdm. Btn gemilerimi,toplarm, cephaneliklerimi gzden geirdim, yeniledim. spanyol kafiri:

"sa'ya krler olsun," derlerdi; "belann bynden kurtulduk. imdi tez zamanda belannkne de bakp iimizi tamamlayalm ki, ylan byyp bamza ejder kesilmesin."

spanya kral Karlos'tan(*) bir eli geldi. Bana diyordu ki:

"Aan lm, leventlerinin ou kltan geirilmi, kolun kanadn krlmtr. Aan olmaynca senkimsin ki en kudretli Hristiyan hkmdar olan bana kafa tutacaksn? Ne yapmay mit edebilirsin?Gemilerini, leventlerini alp Cezayir'den k git, bir daha da zinhar Afrika'ya ayak basma. Bu sana son

ltfumdur. Yaknda Cezayir'e derya dolusu gemi yollamam mukarrerdir. Seni hala orada bulup elegeirirsem, akbetin vahim olur!"

(*) spanya, Napoli, Sicilya kral, Almanya imparatoru, Hollanda - Belika hkmdar olan Charles-Quint

Ben Cezayir sultanydm. Eer ki, Al-i Osman padiahnn naiz bir kulu, basit bir beylerbeyisi idim.Amma ki Avrupa'da namm "Cezayir kral" idi. spanya Kral'nn bana byle hitap etmesi gayetlehaddini bilmezlikti. ok ar bir name yazp kendisine yolladm. Cevabm alnca, Cezayir nlerinederya misali donanmalaryla geldiler. Karaya ktlar. Fakat kn iyi hazrlanmtm, byle bir eyi de

bekliyordum. spanyollar byk zayiat verdiler. 20000 kafirden birou krld, yedi sekiz yz:

"Mayna Sinyor!" deyip bize teslim oldular. Gerisi teknelerine can attlar, krallar Karlos'un haysiyetinibe paralk ve yzn kara edip defolup gittiler. Afrika'da Trk'n an yceldi, nammz btnAvrupa'da duyuldu. Cezayir'de tam 13000 kafir esiri birikmiti. Bunlarn yirmi drd, frenklerin"amiral" dedikleri byk kaptanlard. Bunlar zaptetmek de bir meseleydi. Bir defasnda zincirlerinden

boanmlar. Kamak istediler. Zorlukla ele geirdik. Byk vuruma oldu. Esirlerin yz ld.

evketl Sultan Selim Han Hazretleri namna sikke kestirip hutbe okutturdum. Maksadm bu idi ki,btn Afrika'da Cihan Padiah'ndan bakasnn namna sikke kesilmesin. Afrika'da Araplar'n enbyk hkmdar Fas Sultan idi. Fas Sultan'n alt etmeden, Afrika'da Trk hakimiyetini tamamlamakihtimali yoktu. Bir gn Cezayir'de Afrika'daki Arap emirlerinden birkan kabul etmitim.Kendilerine dedim ki:

21


23/52

"Cihan Padiah olan Selim Han, imdi ayn zamanda peygamberimizin halifesidir. Siz nasl olur daayn zamanda slam halifesi olan Cihan Hakan'n brakp Fas Sultan namna hutbe okutup sikkekesersiniz? Varn hakanmzn namna sikke kazdrn. stikbaliniz, ikbaliniz ve devletiniz bu yoldadr.Veyl bu yoldan ayrlacak biarelere!"

Sultan Selim Han efendimize mutemet adamlarmdan Hac Hseyin Aa'y gnderdim. Hseyin Aa,21 gn derya yolculuundan sonra cihann incisi stanbul ehrine vard. Yal Kk'nde Sultan SelimHan tarafndan kabul edildi. Acizane pekelerimi padiahmza sundu. Bu pekeler, 20 Frenk olankle tarafndan tanyordu. Selim Han pekeleri ltfen ve tenezzlen beendi. Hseyin Aa'yahl'atler giydirildi. Kaptanlarma miriden konaklar tahsis edilip konukland. Hseyin Aa

padiahmzdan sonra devlet erkan tarafndan da kabul edildi. Onlara da acizane hediyelerimi sundu.Cihann taht ehri olan stanbul'da tam 41 gn kald. Leventlerim 41 gn anl taht ehrimizi gezipelendi. Vaktin hitamnda hareket edildi. Hakanmz Selim Han, Cezayir teknelerini seyretmek zereYal Kk'n terif buyurmulard. Gemilerim, btn toplarn ateleyerek anl byk hakanmzselamlad. Hac Hseyin Aa, veda iin Selim Han'n huzuruna kt. Yedi kere yer pp padiahmzululad.

Hakanmz, Hseyin Aa'ya bir ferman- hmayun verdiler ki, kendi el yazlaryla yazlan bu ferman,beni Cezayir beylerbeyiliine tayin ediyordu. Bylece anl devletimizin bir beylerbeyisi oluyordum.Bana verilmek zere Hseyin Aa'ya mcevherli bir kl, srmal bir hl'at ve bir beylerbeyilik sancateslim edildi. Hakanmz, Hseyin Aa'ya dedi ki:

"Baka Reis, ibu klc Hayreddin Paa kuluma gtr, an ve erefle taknsn. Hl'atimi giysin vesancam zinhar yanndan ayrmayp mansur ve muzaffer gazalar eylesin. Cmle duam berekatsizinle biledir. Hemen Cenab- Hak, Cezayir'deki btn mcahit kullarmn yzn iki cihanda akeylesin. Amin, bi-hrmeti Seyyidi'l-Mrselin!"

Hseyin Aa, stanbul'dan hareketinin sekizinci gn Mora'nn gneyinde Koron limanna varp demiratt. Limanda 8 pare Venedik gemisi ile saysz Trk gemisi yatard. Hseyin Aa, Venedikgemilerinin amiraline bir nezaket ziyareti yapt. Amirale dedi ki:

"Artk Cezayir topra, Selim Han'n mlkdr. Efendim Hayreddin Paa, bir Osmanl beylerbeyisidir.Donanmamz da, Donanmay- Hmayun'un bir parasdr. stanbul'dan nece buyruk alrsak ana grehareket ederiz. Padiahmzla dost iseniz, Cezayir gemilerinden de korkunuz olmasn. Dman iseniz,

biz de Akdeniz'i size dar ederiz."

Hseyin Aa, Koron'dan hareketinin sekizinci gn Cezayir'e geldi. Bylece stanbul-Cezayir yolunu16 gnde alm oldu. Derhal Hseyin Aa'y ve stanbul'dan dnen kaptanlarm ardm. Padiahn

ihsanlarn kemal-i tazim ile aldm. pp bama koydum. Klc kuanp hl'ati srtma geirdim.Selim Han'n anl sancan bamn zerinde yksek bir yere astrdm. Azim ferahlk buldum. Artkspanyol kafiri bile benimle baa kamazd. nk arkamda Selim Han gibi bir cihan hkmdarvard. Ne istesem ltf-u inayetini benden esirgemezdi. Gece byk bir ziyafet verdim. Bahilerdattm. Elenceler dzenlenmesini emrettim. Hseyin Aa, vazifesini istediimden ala vemidimden fazla yapmt. Kendisini Cezayir'de byk bir vazifeye tayin edip mkafatlandrdm.

Byk dmanmz spanyol kafiri idi. Buna ek ve phe yoktu. Cenevizliler gibi baka kafirmilletlerle de harp halindeydik. Ancak bir de bizim Cezayir'e yerlememizden gocunan Cezayirli,Tunuslu, Fasl hkmdar ve hkmdarcklarla uramak zorundaydk. Fasta byk bir hanedan olanFas sultanlar hkm sryordu. Buras byk bir devletti. Fakat son zamanlarda i kavgalarla dirliive dzenlii bozulmutu. imali Afrika'da Fas'tan baka ehemmiyetli bir devlet yoktu. Tunus veTlemsen'de hkm sren Hafsiler ve Abdulvadiler, eski ehemmiyetlerini klliyen kaybetmilerdi.

22


24/52

Arkalarn spanyol kafirlerine dayayp bizimle gizli veya ak mcadele etmek yolunu tutmulard.Kendilerini ilk frsatta ortadan kaldracam biliyorlard. Niin, izah edeyim:

Biz, Dou Akdeniz'den Bat Akdeniz'e gelince nce Tunus'a ayak basm, Hafsi Sultan ileanlamtk. Bizim sayemizde Tunuslular zengin oldular. Uzun zamandan beri mamurluunu yitirmiolan Tunus ehirleri enlendi, bolluk ve refah iinde yzmeye balad. Tunus Hafsi Sultan, spanyolve Ceneviz tasallutundan sayemizde kurtuldu ve gene sayemizde, dediimiz harala hazinesinidoldurdu. Kendisinden memnunduk ve Allah bilir, ne lkesinde, ne malnda gzmz vard. Yoksaelimize o kadar frsat gemiti ki, istesek kendisini ortadan kaldrmaya muktedirdk. te bu artlariindeyken biz Cezayir'i fethettik, Tunus'tan byk bir devlet olduk ve en byk Hristiyan devleti olanspanya ile amansz bir savaa giritik. Mslmanlk onu icap ettirirdi ki, bu amansz savata TunusSultan bizi desteklesin. Ancak Sultan, Osmanl himayesine girmemizden ve Selim Han'n tebaasolmamzdan ziyadesiyle rkt.

Biliyordu ki Osmanoullar cihangir bir slaledir ve Selim Han, birka yl iinde yz Tunus lkesibyklnde lkeler fethetmitir. Sanrd ki, hakanmz Selim Han'n kendi fakir lkesinde de gz

vardr. Bilmezden gelirdi ki, hakanmn beylerbeyilerinin, Tunus sultanndan daha bol topra veaskeri olan nece sancak beyleri vardr. Netekim Selim Han'n bir beylerbeyisi olan ben, Avrupa'nnyarsna hakim olan spanya kral Karlos'u birok defalar malup etmitim. te bu minval zere TunusSultan ile aramz aldka ald. Tek bana bana kafa tutamayacan bilen Sultan, bir taraftanspanya'dan yardm isterken, dier taraftan da yerli emirleri aleyhimde kkrtyordu. Kkrttklarnn

banda, Tlemsen'in Abdulvadi hanedanndan inen hkmdar vard. Bu hkmdar, bana tabi idi.Ancak el altndan spanya ile mnasebet kurmaktan da geri kalmyordu. Tunus Sultan'nn Tlemsen

beyine yazd nameyi ele geirdim. Bu namede hulasaten deniyordu ki:

"Hayreddin Paa denen izbandut, aas Oru'tan daha da byk bir beladr. Hele imdi arkasn SultanSelim Han'a dayamtr. Onun iin gururuna son yoktur. spanya dahil, cihana kafa tutmaktadr. Sultan

Selim Han, Hayreddin'i adam sanp kendisine beylerbeyilik ve paalk ve murassa kl ve hl'at vesancak vermitir. Hayreddin, Anadolu'dan devaml insan ve malzeme yardm almaktadr. Tedbirbudur ki, el birlii edip Afrika'da bir tek Trk brakmayalm. imali Afrika'ya ayak bastklar on ylolmad halde Trkler, imdi hepimize efendilik taslamaktadrlar."

BR OSMANOLU'NUN ELiNDEN LKE ALINDIINI KMSE DUYMAMITI

Btn kudret Allah Taala Hazretleri'nin elindedir. Dilediini aziz ve dilediini zelil eder. TunusSultan, dinimizin bu inceliinden gafildi. Elbet byk kusurlar vard ki, Cenab- Hak tarafndan zelilklnmt. imdi Cezayir'i benim elimden almak artk hibir dnyevi kudretin iktidar dahilindedeildi. nk lke benim deil, evketl hakanmz Selim Han'nd. imdiye kadar bir

Osmanolu'nun elinden lke alndn da kimse iitmemiti. Gerek bu merkezdeydi. Kim ki bugerei kavramakta anlayszlk gsterecekti, ban en byk belalara sarmas mukadderdi. Cezayirhalk, bizi seyiyordu. lkeye getirdiimiz nimetlerin deerini mdriktiler. Koca Cezayir lkesindekiemirlikleri, kabileleri bir araya, bir idareye toplamtk. Ticaret, biz gelmeden ncesine nispetle birkakat artmt. Mslmanlar artk spanyol kafirinin tasallutundan emindiler. Hr ve balar dikyayorlard. nk cihann en byk hkmdarnn tab'as idiler(*).

Bununla beraber baz kabileler tevik ve ivaya kapldlar. zerlerine 6000 yaya ve 6000 atl askergnderdim. Gazilerim, asileri, ibret tekil edecek ekilde cezalandrdlar. Tlemsen'de de kprdanmalarvard. Fas padiah da Tlemsen ilerine karyordu. nk Tlemsen, Fas'n yanbanda idi.Tlemsen'deki Abdulvadi hanedan arasndaki kavgalar da halkn huzurunu bozuyor, spanyol kafirininekmeine ya sryordu. Bu hanedandan Emir Mes'ud, Cezayir'e gelmi, byk karndana kar

benden yardm istiyordu. Mes'ud'un yanna 3000 atl ve 1000 yaya askerimi katp Tlemsen'e

23


25/52

gnderdim. Zira Tlemsen Sultan'nn aieyhimde olur olmaz sz sylediini casuslarm banabildirmilerdi. Kendisini spanyol zulmnden kurtardmz bu nankre haddini bildirmek gerekti.Sultan'n dier bir karnda, Emir Abdullah da, Vahran'a kap spanyollar'dan yardm istemiti.

(*) 1962'de Cezayir istiklaline kavuunca, milli hareketin en byk liderlerinden olan AlbayMuhandu'l Hacc u beyanat vermitir:" Her eyi, hatta bir millet oluumuzu, Trkler'e borluyuz. Osmanllar geldii zaman, bizlerkorsandk. Yzlerce kabileden mteekkildik. Osmanllar, bamza bir paa getirdiler. Dankairetleri bir araya topladlar. Onlar bir kavim haline koydular. Bu kavim, 300 yl, merkezi Trkidaresi altnda kald. Birliin kudretini rendi. Trkler sayesinde, millet haline geldik." (Hrriyetgazetesi, no. 5.121, 3.8.1962, s. 5c).

5. BLMN SONU

6. BLM

"Karndan Mes'ud, Hayreddin Paa'nn vafir askeriyle zerine gelir, var ne halin varsa gr!" diye,Tlemsen'in btn ilerigelenleri Sultan' braktlar. Sultan bakt ki akbet yamandr. Tedbiri firardabuldu. ehirden kp gitti. O da Vahran taraflarnda spanyollar'a snd. Emir Mes'ud, kavgasz vecenksiz gelip sayemde Tlemsen tahtna oturdu. Bana ve gazilerime ok dualar etti. Amma imdi kitahta oturdu, muradna nail oldu. Artk ondan da emin olmak doru deildi.

Sultan Mes'ud, gazilerimden her birine 25, Arap gnlllerine adam bana 10 altn verdi. Bana dayllk vergi olarak 50000 altn yollad. Pek ok da deerli hediye gnderip gnlm ald. Altnlar

beylerbeyiliin hazinesine gnderdim. Hediyelerin ounu da reislerime dattm. Bir ksmnsaraymda alakoydum. Sultan Mes'ud'a da bir name yazp gnderdim. Dedim ki:

"imdi hakanmzn sayesinde atalarnn tahtna oturdun. Ancak, karndan tahtndan mahrum edenhaletten kati hazer edesin! Mslmanlar'a zulmden saknasn. Emirlerimden tara kmamaya gayretgsteresin. Senelik vergini bir tek gn geciktirmeyesin. spanyol kafiri ile her hangi bir mnasebetinizinhar duymayaym. Zira spanyol kafiri de sana di bilemektedir. ki byk karndan Vahran'da,spanyollar'n elindedir. Onlar tahtna oturmu grmek istemezsen, tedbiri elden brakmazsn!"

Fakat Mes'ud, tahta oturduu gn zulme ve hakszla balad. Atalarndan byle grmt. ittim ki,mektubumu okuduktan sonra pare pare edip yrtm. Bu hareketinin bana ne felaketler getireceindengafil bir aklszd. Halk soymaya balad. Btn bunlar Vahran'daki Mes'ud'un byk karndaAbdullah duymu. Bana mracaat etti. Diyordu ki:

"Sultanm, grdnz m, beni atalarm tac-u tahtndan mahrum edip, yerime nimet hakk gzetmez birnankr oturttunuz. imdi size asi olmutur. Ltfen ve tenezzlen beni tahtma iade buyurursanz,mrm olduka kulluunuzdan kmam."

Karnda Mes'ud'dan ne hayr grdkse, bu Abdullah'tan da o kadarn greceimiz belliydi. Lakin uanda Abdullah' affetmek ve Mes'ud'a kar karmak icap ediyordu. Bu sralarda ben 22 pare tekneyleCezayir'in Mostaganem ehri aklarnda idim. Mostaganem'i kolayca fethettim. Buras spanyollar' nelindeki Vahran'a (Oran) yaknd. Henz Mstaganem'deyken Emir Abdullah gelip beni grd.Eteimi pp hayli yakard. Kendisine 1000 levent verip Tlemsen'e gnderdim. Ben de spanya'dangemilerimizle tadmz 2285 Endls muhacirini Mostaganem taraflarna yerletirmeklemeguldm. Kendilerine i ve toprak verdim. Gayetle sanatkar adamlard. Her biri baka bir hneresahipti.

24


26/52

BR HARP HLES

Haber aldm ki Abdullah, Tlemsen'e gelmi ve ehre hakim olmu. Karnda Mes'ud, korkusundankaleye kapanm. 25 gn dayanm. Bizim leventler bakmlar ki i uzar, yanlarnda kale muhasarasnayarar byk top yoktur, aralarnda mavere etmiler:

"Sahte bir ricat hareketi yapalm, demiler; "bizi kaleyi brakp katk sansnlar. Bu Araplar gayetlearsz bir kavimdir. Galiptik, maluptuk bilmezler. "Trkler kat" dey kaleden kp yama hrsylazerimize gelirler. O zaman onlar haklar, kaleyi alr, Emir Abdullah'a teslim eder, Cezayir'e dneriz."

Aynyla byle oldu. "Hay Trkler firara yz tutup kayor!" diyen kaledeki Sultan Mes'ud taraftarAraplar, leventlerin ardna dt. Leventler gerisin geriye hamle yapp ounu kltan geirdiler. Zira

bu Araplar, cenk sanatn bilmez bir kavimdirler. lde apulculuk yapmakla ordu halinde cenketmeyi ayn ey sanrlar. Cenk sanatn bilen spanyol kafiri bile Trk leventlerine daima malupolagelmiken, hangi aklla bilinmez, bu Arap kabileleri olur olmaz yerde Trkler'in karsna kp

perian olurlar. Zira onlarda insan can gayetle deersizdir. Kulluklarn bilip tedbir alacaklar yerde,

"her ey Allah'tandr" deyip budalaca lrler. Geri iyi ata binerler ve ilerinde cesur olanlar vardr.Ancak atlarnn koumlar bile gayetle iptidaidir. yi silahlar yoktur. Olsa da kullanamazlar. Atelisilahlarla aralar iyi deildir. Sonra en byk malubiyet sebepleri udur ki, kitle halinde dmeninkaidelerini asla bilmezler.

te bu minval zere Tlemsen kalesi leventlerin eline dt. Sultan Mes'ud, gece karanlnda be, onadamyla kat gitti. Ne oldu, mehuldr. Bir daha ad san duyulmad. ite aklsz adamlarn akbeti

budur. Mes'ud kim olurdu ki, Cihan Hakan'nn beylerbeyisi olan bana kafa tuta! Ondan yzlerce defadaha byk bir hkmdar olan spanya kral Karlos (Charles-Quint) bile bana ve cennet-mekan aamOru Bey'e malup olmutu.

Bu Mes'ud yle namert bir kahpe idi ki, kalede leventlerime kar koyan ve efendileri iin canlarnveren 6000 Arap'a haber vermeden kat. Hatta efendilerinin katn bilmeyen bu zavalllar, daha birka saat leventlerime kar koydular. Nihayet itaat ettiler. Reisleri dedi ki:

"Haa ki Cezayir sultan Hayreddin Paa'ya asi deiliz. Hayreddin Paa bizim efendimiz, Trkler,babamzdr. Ne yapalm ki Mes'ud'un havfndan size kar silah kuandk. Bizi spanyol kafiriniarmakla tehdit ederdi. imizde Oru Bey'le beraber nece gazalarda bulunmu mcahitler vardr.Bizi affedin. Hata bizden, kerem sizdendir."

Bu Tlemsen cenginde leventlerim, tam 5000 Arap' kltan geirmeye mecbur olmulard. Fakat itaatedenleri affettiler. Cuma gn hutbede Denizler ve Ktalar Hakan Sultan Selim Han efendimizin ad

okundu. sm-i erifleri kazlm sikkeler kesildi. Leventler, Sultan Abdullah'a veda ettiler. SultanAbdullah, leventlerden daha bir mddet Tlemsen'de kalmalarn rica etti. Leventler, Tlemsen'i yenisultana teslim ettikten sonra ehirde bir gn fazla kalmaya izinleri olmadn, hemen Cezayir'ednmeleri gerektiini sylediler. Ancak Abdullah'n srar zerine, onun yannda 100 levent braktlar.Abdullah, leventlerime gznn bebei gibi bakt. Kendi yedii yemein aynn leventlerimin nnekarrd.

Geri kalan 900 levendim Cezayir'e geldi. Sultan Abdullah'n yollad 20000 altn ve hediyelerigetirdiler. Abdullah'n gnderdii nameyi okudum. ok edepli bir lisan kullanmt. Tebessm ederekleventlerime dedim ki:

"imdiki halde sz insan szne benzer, ama bakalm bu da tahta oturunca kardei gibi mi davranr?"

25


27/52

Cmle reislerim gldler. Tlemsen meselesinden sonra bnu'l-Kaadi meselesini ele aldm. bnu'l-Kaadi, Cezayirli Arap emirlerinin byklerindendi ve bana gayetle sadkt. Tunus emiri onu bana karisyana tevik etmi, fakat o, hakaretle reddetmi ve kendi gibi Tunus beyini de Trkler'e itaate daveteylemiti. imdi bu akll Arap lm, yerine Veled-i bnu'l-Kaadi denen aklsz olu gemiti. lk iiTunus emiri ile aleyhimize ittifak etmek oldu. Derlerdi ki:

"El birlii edip Trk ksmn Arap yakasndan karp kaldralm."

Bu hayrsz veledin Tunus sultanna gnderdii bir nameyi ele geirdim. Babasnn ld henz ikiay olmutu. Tunus sultanna yle diyordu:

"Seninle el birlik edip Trk'n kkn keselim. "Hayreddin" dedikleri Trk' Cezayir'den karalm.Yerine ben sultan olaym. O zaman sizi vafir gzetirim. Bizim peder Trkler'i gayetle severdi. Ama

benim Trk kavmi kadar sevmediim bir kavim yoktur."

bn'l-Kaadi ile Tunus Beyi arasndaki nameleri ele geirdim ve bana kar hazrladklar desiselerden

haberdar oldum. 12000 levendimle Tunus Beyi zerine yrdm. Mee ve kestane aalaryla rtlbir araziden ovaya ktm. Tunus Beyi, uzaktan beni mttefiki bn'l-Kaadi sanm. Derhal tfek ateiatrdm. Tunus Beyi'nin askeri il yavrusu gibi dald. Tunus Beyi esir dt. nme getirdiler.Birok nasihat edip salverdim. Halbuki o beni esir etseydi, nasl bir lmle ldrrd, bilirim. BtnAfrika, gsterdiim merhameti beendi.

Bu muharebede elime 300 adr ganimet geti. Bunlar Cezayir'e sevkettim. Ben, daha be on gnmuharebe yaptm ovada kaldm. Gayetle gzel bir mevki idi. Her tarafnda ab hayat gibi sularalyordu. Leziz av kular vard. Bir mddet elendik. Dn emri verdim. ok sarp bir boazdangeiyorduk. yle ki, iki atl yan yana gidemezdi. Meer bn'l-Kaadi, bizi burada bastrmay kurmu.Birden taarruza uradk. Byle bir ey beklemiyordum. Vurutuumuz arazinin msait olmamas

yznden byk kayp verdim, birok levendim ehit dt. bn'l-Kaadi, 5 Trk'n kellesini getirenebir altn vadetmi. Bu yzden asi Araplar, canlarn dilerine takm vuruuyorlard. arpma buuk saat srd. Nihayet boazdan kp Cezayir'e gelebildik. Tam 750 levendim ehit olmutu.Bunu bn'l-Kaadi denen haram-zadenin yanna komamaya ahdettim. Cenab- Hakk'n takdiri, TunusBeyi gibi bir hkmdar yenp esir eylemi, bn'l-Kaadi gibi asi bir bedeviye kar muvaffakolamamtk.

Btn Avrupa krallar namm "Barbaros" diye anp titrerlerken bir asinin bizi vurmas, Cezayir'dekargaalk dourdu. bn'l-Kaadi'nin gururu son haddini buldu. "Hayreddin Paa'y yendim, inallahyaknda ban da keserim" diye nrd. Etrafna byk kalabalk toplad. 500 Trk' ele geirdi.Bunlar boyundurua vurup deirmen ta dndrmekte kullandn iittim. Esir ald bu Trkler'i

brakmasn, yoksa akbetinin pek yaman olacan bildirdim. Bir mddet beni oyalad. Sonra akabu Trkleri veremeyeceini, nk bunlar serbest kalrlarsa ilk i olarak kendisinden almayaalacaklarn beyan etti. Dier taraftan her canibe adamlar salyor:

"Bu Trkler'in Cezayir'de ne ileri vardr? Buras Arap lkesidir. Varalm cmlesini kralm," diyetaraftar toplamaya alyordu.

BR HAN LEVENT

Kendilerini spanyol kleliinden kurtardm unutan baz gafil nankrler, bu davete uydular. Elimde12000 Trk levendi vard. Bunlarn byk ksm gemilerinin zerinde, Akdeniz'deydi. Hristiyanlar'ntaarruzlarna kar uyank olmam lazmd. Bu vaziyette btn askerimi toplayp asilerin zerinegnderemezdim. yle bir an oldu ki, iimizden birka Trk bile, benim artk Cezayir'de

26


28/52

tutunamayacam sandlar. Kara Hasan adl tynetsiz bir levent, beni alaa edip yerime gemekistedi. Sanrd ki, ku kadar beyniyle benim yapamadklarm o yapacak. Kara Hasan'n bn'l-Kaadiile haberletiini de rendim. Bu haini kovdum, gitti. Ama bana byk bir bezginlik geldi. BuCezayir milletine iyi bir ders vermek lazmd. bn'l-Kaadi, Cezayir sultanl peindeydi. Ancak benCezayir'i brakrsam, lke gene bin paraya ayrlacak, her paras ayr ayr spanyol kafirinin kucanadecekti. bn'l-Kaadi'nin ne Cezayir'i birletirecek, ne de spanyollar'a kar savunacak akl, cesareti,askeri ve iktidar vard.

Deil donanmas, gemisi bile yoktu. Geldikleri zaman ufku kapkara kaplayan kafir armadalaryla naslbaa kard? Biz Cezayir'e gelmeden, yerlilerin adeti, kafiri grnce, il yavrusu gibi dalmakt. Yzyldan fazla zamandan beri Cezayir'de devlet ve hkmet diye bir ey yoktu. Kafirler de bunu nimet

bilmi, sahilin en iyi limanlarn ele geirmilerdi. imdi verdiimiz btn emekler, bir avu aklsznyznden heba olmak zereydi. lkeye getirdiimiz ticaret ve zenginlik de, biz ekllir ekilmezortadan yok olurdu. Ancak akl ksa olanlar, bu hakikatten gaflet ediyorlard. Dndm ki, bir mddetiin Cezayir'i brakp lkenin bir kesine ekileyim, korsanlkla uraaym, kara ileriyle megulolmayaym. Bakalm Cezayirliler, lkelerini nasl idare ederler, nasl geinirler, nasl savunurlard?

Birka yl nce olduu gibi eli eli zerine gnderip geri dnmem iin yalvaracaklar muhakkakt. Ozaman geri dnerdim, artk bizi Cezayir'den hibir kuvvet karamazd.

Zira askerlik ve devlet idaresi Trk'e mahsustur.

BN'L-KAAD SYANI

Nihayet beklediim frtna koptu. bn'l-Kaadi, 40000 kiiyle taarruza geti. Amma hazrlklydm vebyle bir eyi bekliyordum. Hatta bn'l-Kaadi'nin meclislerinde casuslarm vard. Ne konuulur, neyapmak isterler, gn gnne bilirdim. 10000 levendimi asilerin zerine srdm. kindiye kadar

byk bir vuruma oldu. 2000 ehit ve 2000 yaral verdim. Fakat asilerin cmlesini mahvettim. Ancak

700 kadar kat. Gerisi ld ve esir edildi. Asilerin banda bulunan bn'l-Kaadi'nln adam Cezayireyhu'l-beledi (belediye reisi) elimize dt. Mel'unu drt paraya paralatp her parasn ehrin birkapsna astrdm. Ta ki alem ibret ala!

syan bastrdktan sonra, elebalardan 185 kiiyi elleri bal olarak nme getirdiler. Btn Cezayirulemasn topladm. Dedim ki:

"Efendiler, bu asiler hakknda dinimizin, eriatimizin emri nicedir?"

Yal bir din adam yle cevap verdi:

"Paam, sana ve askerine kar gelenin cezas eriatimizde lmdr. nk sen bu lkede CihanPadiah Sultan Sleyman Han Hazretleri'ni temsil edersin, onun beylerbeyisisin. Memleketimize olanltuf ve nimetlerin de saylmakla tkenmez. Bizi kafir zulm altnda ba eik yaamaktan senkurtardn. lkemize bereket ve refah getirdin. Hibir idarede grmediimiz adaleti senin ve merhumaan Oru Bey'in devrinde grdk. mdi bu 185 zavall, birtakm mfsitlerin szne kaplm, byksu ilemitlr. Amma inayet sendendir. ou seninle spanyol kafirine kar vurumu gazilerdir.imdi hataya dmlerdir. Var affeyle, kulluuna kabul et. Byklk budur."

Levent reislerime dndm:

"Siz ne dersiz?" dedim.

Reislerimden biri:

27


29/52

"Sen daha iyi bilirsin paam, diye cevap verdi; amma biz din adam deiliz, askeriz. Herhareketimizden stanbul'a, Cihan Hakan Hazretleri'ne hesap vermeye mecburuz. imdi merhamet veltuf zaman deildir. Bu asiler bizi ele geirselerdi ne yapacaklard, kendi itiraflaryla sabittir. mdi

biz bunlar affedersek, gayetle kt misal olur. Koca imali Afrika'da bir avu Trk'z. BurasAnadolu'nun birka misli byk bir lkedir. Birka bin Trk bu lkeyi tutmaya alrz. stelik

bamzda spanyol kafiri gibi Avrupa'nn en kuvvetli milleti frsat gzetir. bret-i alem iin bu asilerinban vurdur, tedbir budur."

BARBAROS CEZAYR' TERK EDYOR

Reisin szleri daha makuld. 185 asinin bann vurulmasn emrettim. Byle bir emir verdiime okzldm. Hatta o gece uykum kat, kabuslar grdm. Fakat devletin menfaati bunu icap ettiriyordu.Ancak asilerin mallarna, evlerine dokunmadm. Bu koca lkede iddetle tutunamazdk. imdilikgzlerini korkutmutuk, bir zaman iin ayaklanmazlard. Fakat bu istikbal vadeden bir tedbir deildi.Bir lke ki, halk bizi istemez, bizden memnun deildir, bize yakan oydu ki, ekilip gidelim. Birlkenin hkmdar, askeri, ilerigelenleriyle uramak kabildi. Yeter ki halk bizi desteklesin. Fakat

halk arasnda da memnuniyetsizlik olunca, o diyar terketmek lazmd. Bir zamandan beri bunudnyordum. imdi kati kararm verdim. Biliyordum ki biz ekildikten sonra Araplar, Cezayir'iidare edemezler. spanyol kafirine kar koymak bir yana, bizim ekilmemizle ticaret hayat daduracandan herkes byk zarar grr. Devlet dzeni de kuramazlar.

Benden sonra Arap ilerigelenleri, biribirlerine decekler, halk perian olacakt. Sonunda tek areolarak, nice minnetle beni tekrar lkelerine aracaklard. Buna imanm gibi emindim. O geceryamda Hzr' grdm ve bunu karar verdiim iin mnasip olduunun manevi bir iareti saydm.

Bir sabah Cezayir limannda yatan 25 pare gemime btn leventlerimi, ailelerini, mallarn doldurdum.br gemilerim seferde, Akdeniz'deydi. Onlara da emir gnderdim ki, Cezayir limanna deil, Cicelli

limanna dnsnler. Btn Cezayir halk kyya ylmt. Herkes spanyol yakasna sefere kacamsand. Fakat kadnlarmz ve mallarmz da gemilere bindirdiimizi grnce, byk aknlk hasloldu. Halkn byk ksm gittiimize gayetle zld. Daha gemilerimize binerken:

"Yarn spanyol kafiri gelse bizi kim korur?" diye feryada balayp bn'l-Kaadi'ye beddualar ettiler.bn'l-Kaadi de korkusundan bana bir mektup gnderdi. Gayetle yzszlk edip, olum olduunu,kusurunu affetmemi, Cezayir'den gitmememi istiyordu. Kabul etmedim. Elisine dedim ki:

"te Cezayir kalesinin anahtarlar, var efendine teslim eyle, sultanlk peindeydi, gelsin memleketinbana gesin. Bunca Mslman'n kanna girdi. Bakalm nasl memleket idare eder?"

Cezayirliler yalnz spanyol kafirinden deil, Sultan Sleyman Han'dan da korkarlard. Hakanmz, birbeylerbeyisini istemeyen Cezayirliler'e nice davranr, bunu dnr, uykular kaard. Kalabalk birulema heyetini gemime gnderdiler. Kalmam rica ve istirham ettiler. Hatrlarn okayc szlersyledim. Fakat kararmdan dnmedim. Mell ve mahzun gemiden ayrldlar.

Bir gnlk bir derya yolculuundan sonra Cicelli'ye geldik. Buras Cezayir kysnda gzel birlimand. Aam Oru'la evvela fethettiimiz yerlerdendi. Yerlemek zere geldiimizi renen Cicellihalk, enlik ve bayram etmeye balad. imdi Cezayir ehrine akan btn servet ve ticaret, Cicelli'yeakacakt. Ertesi gnlerde Cezayir'in, hatta Tunus'un her tarafndan eyhler gelip elimi ptler. Halife-iRuy-i Zemin Hazretleri olan hakanmz Sleyman Han'n kullar olduklarn, her ne emredersemSultan Sleyman emreder gibi icabet edeceklerini, vergilerini deyip asker vereceklerini sylediler:

28


30/52

"Bizler haa Cihan Padiah'na asi deiliz, dediler; bu lekeyi kabul etmeyiz ve Sleyman Han'n tab'asolmakla nrz. Cezayir'de olan ilerle zinhar alakamz yoktur!"

Cicelli'de ok kalmadm. Hemen sefere ktm. Sicilya kylarna geldim. Sicilya krallnn merkeziPalermo'yu bombardman ettim. 9 pare kafir gemisi ele geirdim. lerinde 40 ambar dolusu buday,arpa, zeytin, zeytinya, peksimet, kereste, bakla, pirin, kahve, kuma, bez, kurun vard. Kerestelerok iime yarad. Cicelli'de byk klalar ve konaklar yaptrdm. 36000 lek buday frnlara okdk fiyatla sattm. Kk bir de tersane ina ettirdim. gemiyi tezgaha koydurdum. Ayn yaziinde gemilerimi tekrar sefere kardm. Ben Cicelli'de kaldm. Gemilerim Venedik Krfezi'negittiler. gemi ele geirdiler. Birinin iinden 10000 duka altn(*) kt. Yzlerce esir alnd.Bunlardan 60' Mslman esirlerdi. Hemen azad ettim. Bu sefer, 23 gn srd. Yirmi drdnc gngemilerim Cicelli'ye dnd. Ele geen maln onda birini fakirlere dattm. Gerisini sattrdm.

(*) Bugnk satnalma gc takriben 6 milyon TL

Her levendin eline 185 duka altn (110.000 TL.), ayrca 4 tfek, 5 tabanca, 8,5 kantar demir, 17 zira

Venedik uhas, 225 zira kuma dt. Ganimet bu derece boldu. Btn imali Afrika'dan tacirler vegemi sahipleri, ticaret yapmak, mal alp satmak iin Cicelli'ye t. Kendime 26 oturak ok byk,fakat yrk bir tekne yaptrdm. Yeni teknemi dier gemilerle yara soktum.

Cmlesini geti. K geldi. Gemileri karaya ektirdim. Evvel baharda tekneleri yalamaya, donatmaya,onarmaya baladk. 15 parayla sefere ktm. nce Ceneviz Krfezi'ne geldim. 14 gn bu kylardadolatm. 21 gemi ele geirdim. Hepsini Cicelli'ye yolladm. Sonra Messina Boaz'na geip VenedikKrfezi'ne girdim. paralk bir filo grdm. Rzgar gibi nmzden kaard. Ardna dtm,yetitim. Meer bizim Sinan Reis'in gemileriymi. Sinan Reis, kadrgama geldi, ellerimi pt,sevincinden alad. oktan grmemitik. Sinan' da peimize takp Venedik Krfezi'nden ktk. 9

para kafir gemisi daha zaptettik. Bylece bir ay iinde ele geirdiimiz kafir gemilerinin says otuzu

buldu. Kimi uha, kimi ibriim, kimi bal, kimi buday, kimi biber yklyd. Biri de azna kadarasker doluydu.

CEZAYiR'DE KIPIRDANMALAR BALIYOR

Bu arada eski reislerimden Kurdolu Reis de

barbaros hayreddin pasanin hatiralari

Documents