basilius. opera [caillau, guillon eds.] 1833. volume 4

8/3/2019 Basilius. Opera [Caillau, Guillon Eds.] 1833. Volume 4.

http://slidepdf.com/reader/full/basilius-opera-caillau-guillon-eds-1833-volume-4 1/555



4-, 4 .

SANCTI PATRIS ISOSTRI

BASILII

C^SAREJ^. CAPPADOGIJ^.

ARCHIEPISCOPI.

REGUL/E FUSIUS TRACTATyE.

REGUL/E BREVIUS TRAGTAT/E.

EPISTOL/E.

XLV.



m 4 mf

3SH

BQ1\58

M1833



S, BiSILIl

CtESARE^ CAPPADOGIiE

ARCHIEPISCOPI

KEGUL/Ii: FUSIUS TRACTAT/E '.

%(V\VVl%/\AVV^V\\\^\V\'W*VV\VV^-VV^^VX^^;V\ VVÂA^XVVVVV\VX^XÂ^X ^/V-N/XXÂ^

PROOEMIUM.

I. QuoNiAM, Deo jiivante, in nominc Domini noslri Jesu

Chrisli simnl convenimns nos, qni unum et eumdem pie

vivendi finem nobis proposuimus, vosquc quidcm non

obscnre prac vobis fertis, lcneri vos desiderlo aliquid dis-

cendi eorum, quce ad sahitem pertineant, mihi vero Dci

justilicationes annunliandi incumbit neccssitas, cum noclc

ac die sim menior Apostoli, qui ait : « Pcr tricnnium noclo

»ct die non ccssavi, cum Incrymis monens unumquem-

))que •; » et quoniam praescns tcmpus cst convenienlissi-

nium , hic»jue locus pracbet silentiuni , ac prorsns ab

extcrnis tumultibus inimunis cst, muluo siuiul prccemur,

iit nos quideni opportune conservis nostris frumcnli de-

mensum demus : vos autem, acccplo sermone, velut bona

lerra perfectum ct multipliccm juslilioc frucliim rcddalJs,

sicut scriptum est ^. Obsccro igilur vos per charilateni

Domini noslri Jesu Christi, qui dcdit semctipsum pro

* Vidc D. Giiillon, toni. vii, pac;. 450-4^2. — ' Acl. xx, 3i. —* jAatlh. XIII, 25.

I.



4 S. BASILII CvESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

peccalis noslris, simus taiifleai aliqnando de animabns

nostris soUicili, doleamtis anlenclfc vilae vanitatem, decer-

iemus pro Ailuris ad gloriaqi Dei, et Ghristi ipsius, ado-

randique ac sancti Spiritus.^Ne maneamus in socordia hac

ct dissolulione, nevc pra3sens quidem tempus per jugem

pigritiam amittentes, in craslinum vero et in posterum

dillerenlcs opcrum initium, dcinde ab eo, qui animas nos-

tras reposcit, inventi imparali a bonis operibus, ct a nup-

iialis ihalami gaudio excludamur, et frustra inuliliterque

ploremus, tunc vitae tempus male praeleritum lugentes,

cum nihil flmplius profuerit poenilentibus. « Nunc tempus

» acceptabile, inquil Aposlolus, nunc dies salulis '. wHaec

cst poenitentiae aetas, illa remunerationis : haec oper.Te et

laboris, illa rependendee mercedis : htec lolerantiae, illa sola-

tii. Nunc Dcus adjutor est eoruni, qui se a via mala cou-

vertunt : lunc horrendus et quem nullus fallet, humana-

rum actionum, verborumque el cogitationum inquisitor.

Nunc experimur knitatem, tunc justum judicium cognos-

cemus, cum videlicet resurrexerimus, alii od supplicium

a?ternup, aUi ad vitam oeternam, et unusquisque secundum

sua ipsius opera reccperit. Quousque Ghristo, qui nos ad

suum coeleste rcgnum vocavit, obsequi differimus? Annonrecipiemus nos ad bonam frugem ? Anuon a consueta vi-

vendi ralione revocabimus nos ad Evangelii inlegrilatem?

Annon ob oculos nobis ponemus illam Domini metuendam

ac conspicuam diem, in qua hos quidem qui ad Domini

dexteram per sua opera accesserint, regnum coelorum

suscipiet; illos vero, qui ob bonorum operum privatipnem

ad sinistram dejecli fuerinl, geheuna ignis et tenebrac

Bcternae involvent. « lllic, inquit, erit fletus, et slridor deii-

tium -. »

il. Alqui coelurum quidem icguum coacupiscerc nos

• 2 Cor. VT, 2. — ^ Matth. xxv, 5o.



BKCUL/E FUSIUS TRACTATjE. 5

ilicimiis, ct lauion dc iis, qnibus companiri polest, nihil

sumus snliicili : iuio tiuuclsi uullum pro conficieudo Do-mini mandato laborcm subiinus , nihilominus fcquales

honorcs ac praniia cnm iis, qui ad morleiu usque peccalo

resliterint, receptnros nos es5o praa menlis nostrne vanitale

cxistimanius. Qiiis scmontis lcmpore domi ""dcsidens, aut

dormiens, instantc messe, manipulis sinum implevit? Quis

ex vinea a se uon plantata ncc exculta «vas legit? lllorum

sunt IVuctus, quorum et laborcs : iis, qui vicerint, pracmia

ct coronic tribuunlur. Quis nnqnam corouabit eum, qni nc

acciuxit se quidem contra advcrsarium? quaudoquidem

non modo viucendum est, sed et lcgilime decerlaudum

juxla Aposlolum ', hoc est, ne minimum qnidcm punctum

cx iis, quae prKscripla snnt, ncgligcndum cst : imo slngula

perficicnda siint ita, ut nobis praeceplum cst. « Bcatus,

» cnim,inquit,scrvusqucm,cum venerit Dominus.iuvencriti

non racicntem utcumque, sed« Sic facicnlem '. »Itcm, « Si

» rccle quidcm obtulcris, rectc autcm non diviseris, pec-

«casti^. »Nos vero, si vcl unicum mandatum coniecissc

nos arbitrcmur (ncque cnim confccissc dixcrim : omuia

siquidcminlcr sccohaircnl juxla sanam Scripturai mcnlcm,sic ut uno cxoluto necessc sil alia eliam simul exolvi),

uon proplcr violala mandata iram cxpcctanuis, sed prop-

ler mandaltuu peractum pricuua pracstolamiir. Qui ex

decem talentis sibi commissis unum aut altcrnm rcliuuc-

rit, rcliqua vero reddidcril, uou idco probus dcclaratur

quod majorem parlcm [jcrsolvcril, sed iinprobus ct avarus

essc conviucilur ob hanc minoris j)artis dircplioncm. Qiud

autem dico direplionem ? Quaudoquidem cui coucreditum

fuerat lalcnlum uuum, eliamsi dcinde ilhid ipsum quod

acceperat, tolum ac iutegrum rcddidisscl, tnmcu proplc-

reaquod, Iradilo talcnto, uihil addidit, condcnuialur. Qui

' 3 Tiin, II, 5, — ' Luc. xii, 45. — ' Ccn. jv, 7.



h S. BASILII C/ESAR. CA^PPAn. ARCHIUP.

per decennium palrem honoravit, et postea unam dunla-

xat plagam incussit, non ut bene de illo meritus, honore

alTicitnr, sed condcmnalur ut parricidn. « Eunles, inquit

» Dominus, docete omnes gentes, doccnles ipsos « non hgec

quidem observare, illa vero negligere : sed « Servare omnia

Bqurecumqne mnndavi vobis '. » Et Apostolus ralione non

dissimili scribil : « NuUam in uUa rc dantes offensioncm, ut

j) ne vituperetur minislerium, sed in omnibus cxhibeomus

» nosmelipsos sicut Dei ministros '. » Etenim si non omnia

essent necessaria ad sahilis propositum, non ulique omnia

mandala fuissent conscripta : neque fuisset sancitum, ut

necessario scrvarentur omnia. Ecquid mihi proderunt cx-

lera recte facta, si propterea quod fratrem fatuum appella-

vero, sim gehennas addicendus? Quam enim utilitatem

percipit qui a multis iiber est, si vel uno redigitur in ser-

vitulempo Qui enim, inquit, facit peccatum, servus est

«peccali ^. » Quid eliam cuiquam prodest muUorum mor-

borum esse expertem, si ipsius corpus vel ab uno morbo

corrumpitur?

lil. Ergo, inquiet allquis, Chrisliani permulti, qui omnla

non servant pra:cepta, inuliliter et sine fructu aliqua cus-

todient? Ad hoc juvat meminisse beati Petri, qui postquam

tam multa pra^clare gesserat , talilerquc beatus fuerat

pracdicatus, ob unum duntaxat erratum audivit : « Si non

» lavero tc, non habebis partem mecum ^ » Omitto autem

dicere, neque segnitiem neque contemptum ea re indicari,

sed ostendi honorem , atque revcrentiam in Dominum

suam. Sed dlcet ahquis : « Scriptum est :«Quisquis invoca-

»verit nomen Domini, salvus erif^, »sic ut ei, qui invoca-

verit, salis sit ipsa nominls Domini invocatio ad salutem

adipiscendam. «Verum audiat et ille Apostolum dicentem :

' Matth. xxviii, ig, 20. — ^2 Cor. vi, 3, 4- — ' Joan. vin, 54.

— < Id. ziii, 8. — * Joel. II, 32, ct Act. 11, 21, et Roui. x, i5.



REGULiE FUSIUS TnACTAT.E.7

a Quomotlo ergo invocabunt, in qucm non crediderunt' ?»

Quod si crcdis, audi Dominum, qui ait :a Non omnis qui

» dicit mihi, Domine. Domine, intrabit in regnum coelo-

»rum : sed qui iiicit voluntatem Palris mei, qui in coelis

»esl '. » Nam cerle qui Domini voluntalem facil, non ita

tamen ut Deus vult, neque hoc cx alFectu amoris erga

Deum peragit, is operi perficieudo frustra studium imper-

tit, juxta vocem ipsius Domini nostri Jesu Christi, qui

dicit : « Faciunt, ut videantur ab hominibus : amen dico

B vobis, recipiunt mercedem suam ^. » Undc Pauhis opos-

tolus edoctus est dicere : « Etiamsi distribuero in cibos

«pauperum omnes facullates meas, et si tradero corpus

»meum, ut comburar, charilatem autcm non habuero,

» nihil mihi prodest ^. » In summa autem tria haic cgo

video animi discrimina, quibus ex inevitabih quadam ne-

cessitale ad obediendum compelhmur. Aut enim supphcii

metu a malo dechnamus, versamurque in affectu scrviH;

aut mercedis fruclus requirentes, ob nostram ipsoruni

utihtatem mandata explemus, et hoc pacto mercenarils

eflicimur similes; aut ob ipsum honestum, charitalemque

erga legislatorem noslrum, gaudentes quod digni simus

habiti, qui tam glorioso ac bono Deo surviamus, ct ita

'demum ut filii alTicimur. Ncque igitur is qui in limore

perficil mandala, semperquc desidiaj pocnam suspeclam

habet, aha quidem quai sibi prajcepta fucrint, cxequetur,

aha vero neghgct : scd omnis inobedienli;v; vindictani sibi

ex xquo metueudam suspicabitur. Et idcirco beatus pra;-

dicatur qui veretur omnia ob melum ^: stat aulem firmus

in vcrilalc, cum possit dicerc : « Providebam Dominum ia

» conspectu mco scmpcr, qnoniam a dexlris cst mihi, no

«commovcar '': » qui scllicet nihll eoruu), qu;e nd olli-

' Hom. X, 14.— ' Miitlli. XII, 21.— ' 1(1. VI, 5.— <1 Cor. xiii, 5

— * l*iov. xxvui, 14. — ** r»al. XV, 8.



.8 S. HA-ilLII C.ESAn. CAPPAD. AnCIUFP.

cium ptrlincant, prcelermlUere velit. Et, « Bealiis vlr qui

» timct Domliium. » Quaiii oL causam? quia « In mandlatis»cjus volet nlmis '. » Ilaque tlmentium non cst aliquld ex

ils, qiKc piacepta fuerlnl, praelerire, aut negligenter exe-

qui : Inio ne mercenarius quidem quidquam eorum, quae

prascripta sint, violare volet. Quomodo enim prajmium

ferct ob vlnex cuituram, si pacta omnia non servaverit?

Ktcniin si vcl unum ex iis, qu.c necessaria extiterint, de-

fiierit, inulilein ipsam possessori reddidil. Ecquls praeterea,

adhuc mimente detriuiento, mercedem persolvat injurise

actori ? Tertlum mlnisleiium eral ob charitatem praesti-

ttim. Quis igitur filius, cujus is scopus sit, ut complaceat

palii, ipsum in rebus majoribus exhilaratum, tristilia ob

ros minoiis momenli afficere volet? Quod eliam multo

magis praeslabit, si meminerit Apostoli, qui dicit:«Et

» nolile contrlstare Spiritum sanctum Dei, in quo signali

i>estis '. »

IV. Qui igitur maximam violont mandalorum partem,

quo in numero collocari cupiunt ? qui neque Deum ut

patrein obseqiiiis colant, neque ei tariquam magna polli-

centihnbeant fidem, nequc ut Domino

servlant. « Si enim,

» inquit, patcr sum cgo, ubi est glorla mea ? Et si Dominus

B sum ego, ubi e»t timor meus ^ ? Qui enlm timet Dominum,

» in mandatls ejus volet nimis. » Ail vero : « Per proeva-

pricatlonem icgis Deum Inhonoras ^. » Quomodo igltur si

vltam voluplariam vll.x, qune juxla mnndata degilur, anle-

ponamus, vila; boaliludlnem, et civilatls cum Sanctis jus

a;quale, ct cum Angolis gaudla in Chrisli conspecta nobis

polliccinur? Est aniuii vere stolidi taiia comminisci. Qao-

modo cum Job cro, qui nc levissimam quidem calamilalcm

cumgratiarum aclione pertulerim ? Quomodo cum Davide,

' l'sal. ci!, 1, — ' Ephes. i?, 5o. — ' Ma!ac. i, (). — * Rom

II, 23.



BEGUL/E FfSIUS TRACTAT;E. " 9

qul lenitcr mc non gesserim cnm adversorlo ? Quomodo

cumDaniclc, qui assidua absliiienlia cl scdiila precalione

Doum non exquisicrim ? Quomoflo cum singulls quibusvis

Sanctis, qui illorum vcstigia scculus non sim? Quis cerla-

minum arbilor ila judicii expers est, ut vlctorem et eum

qui non doccrtavit, paribus coronis dignos £ssc ccnscat ?

Quisimpcralor iis, qui viccrint, et iis, qui ne comparuerint

qnidcm in pugna, dislribnit unquam jequalem spoHornm

partcm ? Dcus quidem bonus csl, sed cst qnoquc juslus.

Rcmunerat nutem justus pro merilo, sicut scriplum cst :

«Bencfac, Domine, bonls, ct rcctls corde. Declinantes au-

stemin obligalioncs, adducct Dominns cum operantibus

«iniqullatcm '. » Miscricors quidcm est , scd et judex.

« Diligit enim, inquit, miscricordiam ct jndicium Domi-

» nus '. »

Eam ob causam diclt : « Misericordiam ct judi-

j cium canlabo tibi, Domlne ^. » Didlcimus quliiam slnt,

quorum miscrcatur : « Bcati cnim, inquit, niiscricordcs,

«quoniam ipsi miscricordiam consequentnr ^, » Vidcs quam

consideratc iitatur miserlcordia ? ^equc citra judicium

miserlcors cst, ncquc judical cilra mlscricordiam. « Misc-

wricorscnim Dominus ct justiis

^.

» Nc igltur dimldia cxparle Deum cognoscamus, nequc ipsius bcnignitas ignavia)

nobis occasio sit. Ideo lonitrua, idco ftilmlna, nt nc con-

lcmnalur bunitas. Qiii cfficit »it sol oiiatur '*, ipsc cliam

ciccitalc mulclat'. Qui imbrem dat \ eliam igncm pluit •'.

llla clemcnliam, b.ijc scvci'Ilalcm indicant : ant propUr

illa diligamns, aut proplcr ba:c limcamus, nc nobis quoquc

dlcntnr :« An dlvilias bonit.ilis cjus, cl paticiili.x', cl lon-

«ganiinilalis conlcninis, ignor;nis quod bcnignilas Dci ad

Bpncnilcnliain lc duill' Sccundiini aulcni din-illam liiain,

' r.s;.'. cxxiv, 4, 5. — ' Iil. xvxii, .'). — ^ lil. <:, i. — < M.illli.

V, 7. — ' rs.-il. cxiv, 5. — "^ M.illli. r, 4'. — ' 4 Ileg- vi, i.S. —* Zach, X, 1. — 9 Gcn. xix, 24.



10 8. BASILII C^2SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

»et impoenitens cor, thesaurizas tibi iram in die irae \ »

Qiioniam igilur neqiic salvi esse possunt, qni opera ex Dei

prneceplo conficienda non egerinl, neque absque periculo

quidquam eorum quaj imperata fuerint,

praetermittitur

(ingens enim arroganlia est, constitui nos legislatoris ju-

dices, el olias quidem leges coraprobare, alias vero reji-

cerej) agedum nos, qui in pietatis paleestram venimus,

qulqvie vilam quietam et a negoliis remotam, tanquam ad

cuslodienda Evangelii dogmata adjuiricemsumus amplexi,

communem curam consiliumve adhibeamus, ne quod prae-

ceptum nos elFugiat. Etenim si Dei hominem oportet per-

fectum esse, sicut scriplum est, et uti doctrina superius

tradita docuit, prorsus necesse est eum in quovis mandato

perfici et absolvi ad meusuram aetatis plenitudinis Ghristi S

quando etiam ex divina lege anlmal, quod mutiiatum slt,

etiamsi fuerit mundum, Deo ad sacrificium acceptum non

est. Quamobrem quod sibi quisque deesse putarit, id in

communi examinanduin proponito. Nam quod lalet, adhi-

bita a pluribus diligenti pcrscrutatione, facilius inveniri

poterit, Deo vidclicct uti pollicilus est Dominus noster

Jesus Ghristus, nobis rci quae quaeritur invenicndae auc-

tore, ex sancli Splritus doclrina alque admonltione ^.

« Quemadmodum igitur niihi neccssitas incumbit, et Vffl

»mihi est, si non evangehzavero ^: » iia et vobis aequale

impendet periculum, si segniler inquisiverilis, aut ad en

qu;e tradita sunt observanda et reipsa conficienda langui-

dius RC rcmlssius afTccti fueiilis. Quapropter Dominus

dicit : « Scrmo qucm loculus sum, ille judicabit eum no-

» vissimo dle ^. » Ilem : « Scrvus qni non cognovit vohinta-

» lem domini sui, et feclt digna plagls, vapulabit paucis :

»qui XQio novit, et non fccil, neque paravit sc ad volunta-

• llom. 11, 4) 5. — ' Ei)lics. iv, i"). — ' Jonn. xiv, aG. — ^ i Cor.

IX, i6. — ^ Joan. xn, 48.



HEGUL.fi FUSrUS TRACTAT.f:. I 1

»lem cjiis, vapulahll mullis '. » Prcccmur Igilur ut cgo

iuculpalc (lispcnscm scrmonem, vos vcro ulililcr doclrinam

cxcipialis. Tancjuam crgo, qui sciamus divinai Scripluroc

verba in iioslro conspeclu anle Chrisli Iribunal sisicnda

esse (« Arguam euim te, inquit, ct statuam contra faciem

»tuam peccala lua^») ita et iis, qua; dicuntur, altendamus

dihgcnter, ct scdulam divinis monitis cxcquendis operam

demus, qunndoquidom ignoramus qua dic, aut hora Domi-

nus nosler venturus sit.

INTERROGATIO I.

Dc ordlne cl scric mandatoraniMiJominl.

QuANDOnuiDEM dcdit nobis sermo tuus interrogandi po-

tcstatem, ante omnia edoceri poslulamus num ordo nliquis

sit et series in Dei mandatis, ita ut ahud sit primum, ahud

secundum, et sic deinceps : aut omnia intcr se coh:creant,

omniaque quantum ad principalus ralionem altinct, inlcr

sc sint aequaha, sicutsccure possit quivis auspicari, undo

vehs, tanquam in circulo aliquo.

Responsio.

Vetus est quocslio veslra, et jam ohm in Evangehis pro-

posita, cumlegispcritus, qui ad Domiuum acccsscrat.dixit:

(I Magister, quod est mnudatum primum in lege ? Et Do-

«minus rcspondit : Dihgcs Dominum Dcum luum cx toto

» cordc tuo, cl cx tola anima tua, ct cx totis viribus tuis,

»ct cx tota menle tua. lloc est primum, cl maguimi man-

' Luc, XII, 4;, 48, — 2 rs;il, xi,ix, ai.



12 S. BASILII C/ESAfl. CAPPAD. ARCHIEP.

• daluni. Secnndum antein slmilc illad est : Dlliges proxi-

» mum tunm sicnt te ipsum '. » Ipse igltur Dominus in ordi-

nem sua distrlbin't mandata. Prhnum qnidem ct maximum

mandatJim ad Del dllccllonom spectare pronunli;ivIt : illud

vcro quod pertinet ad proximi dllectlonem, prlmo illi si-

mlle, seu pollus quod expleat prlmum, et ab eo depcndcat,

sccundum ordlnc posuil. Quamobrem ex dlclls, et ex aliis

simillbus, qusc in divinls Scrlpturls profcrunlur, oi do acserles omnium Domini mandatorum deprehendi ac intel-

llgi potest.

\\^V*> VV> VV1W\VV*W\V\\A\\'\V\\,V\ V\VVV\VV\.\V 'V\V\\\\VVV\\V\\'\,\VV\VVV\V\\/V\\\VVV\VV\\WVVVV

INTERROGATI(3 II.

De charilale adversus Deum, ct qaod propensio el vis

secundutn nalnram insint lioininibus ad exequenda

Domini prceccpla.

Itaque de Del dlleclione prlmum ad nos loqnerc. Nam

andivlmns quldem Deum esse dlllgendum, sed quomodo

id rccle ficri possit, dlscerc exoptamus.

Resporsio.

I. Sane Del dllectlo non In doctrlnne prncceptls poslta

csl. Neqnc enlm ab alio didicimus luce gauderc, et vilam

deslderfire, neqne parentes dlllgere, aut nulrllores. Sic

igltur, aui eliam multo mngis, non in externa disciplina

situs est Dei amor : sed simul atqnc constitit animal illud

( homluem dico) vis quagdam ratlonis in seminis moduui

inslla nobis fuit, quae intra se amandi facultatem otque

' MaUii. xxu, 56-39,



nfiGUL/E pusirs tractat.e. i3

ncccssiliidlncm conlinct. Qnani vim ubi schola dlvinorum

praeccploruui cxcepit, eam cxcolcre dlligcnlcr, et scile

nutrirc, ntquc Deo juvante ad perfeclioncm perducere

consuevit. Quamobrem et nos studium vestrum lanquam

scopo atlingendo ncccssarium comprobantcs, Deo lar-

giontc, vobisque pcr prcces veslras nos adjuvantibus, scin-

lillam divini amoris inlra vos reconditam prodala nobis a

Spirilu sanclo racullale, suscilare conabimur. Sciendum

autem est hanc unam quidom virtutem esse, sed tamen

ejus vi et eflicacia mandatum quodvis perfici ac conjpre

hendi. « Qui enim dihgit nie, inquit Dominus, mandata me^

«servabit'. » El rursus : «In his duobus mandatis universa

»lcx et Prophetai pendent\ »]\unc aulcm accuratuni ser-

monem instruere uon aggredicmur, cum ita imprudenlcs

omnem sermonem ad mandala speclanlem in parle con-

cluderemus, sed pro niodulo nostro, et quantum proposilo

praesenli convenit, vos de eo, quamDcodebemus, charitate

commonebimus : si prius 111 ud dixerimus, nos omnium

mandatorum, qune a Dco nobis tradita sunt, conficiendo-

rum vim ct facultalcm ab co in antecessum acccpissc, ut

neque aegre feramus, perinde quasi insolens aHquid a nobisexigatur, nequo efleramur, tnnquauj qui aliquid amplius

quam qnod datum esl, repcndamus. Et cum his vlribus

repte qt aplc utiniur, vitam virtutibus ornatnm pic tradu-

cimus : corrupto vero illarum usu, in vilium delobimur.

Atquc hicc est vilii dcfinitio, facultntum quno ad bonum

perficicndum nobis a Deo dalaj sunt, usus malus, cl a Do-

nrijni prjcceptia alienus quemadmodum contra virlulis

,

quam Deus requlrit, usus carumdein, ex bona conscientia

proficiscens secundum Donnni inandatum. Quod cum ila

sit, idom dc ciKu-ilalc dlcluri suuius. Cium igitur dc dili-

gcndo Dco maniialum accepcriunis, stalim a priuin no^tra

' Joan. XIV, 23. — 2 Mnllli. xxu, f\o.



l4 S. BASILir C^SAR. CAPPAD. ABCHIEP.

constltiilionc insltam possedimus diligendi vim ac facnlta-

tem : neque ejus rei dcmonstratio ab externis argumentis

petitur, sed quivis ipse a seipso et in seipso illud ediscere

potest. Quippe bonas res ac pulchras naturaliter appeti-

mus, quanquam ut primum aliud alii videtur pulchrum et

bonum; itemque necessitudine et propinquitate conjunc-

tum amamus Hcet indocti, et nostra sponte beneficos omni

benevolenlia complectimur. Ecquid, quaeso, divina pul-

chritudine admirabih*us? Quas cogitatio magnificentia Dei

gratior est et suavior ? Quale animi desiderium tam vehe-

mens est et violentum, quam illud quod a Deo ingeneratur

animae vitio omni purgatae, et dicenli ex vero affectu :

«Vulnerata charitatis ego sum ' ? Dlneffabiles omnino sunt

et inenarrabiles divinne pulchriludinis fulgores : non eas

detegit oratio, non excipit auris. Etsi luciferi splendores

dixeris, et hinae claritatem, et soHs lumen, omnia prae illius

gloria viHa sunt ct obscura, atque cum vera luce compa-

rata magis distant ab illo, quam profunda tristisque ac il-

hinis nox a clarissima meridic dissidet. Pulchritudo haec

carneis quidem ocnhs conspici non polest, scd a sola anima

ac mente apprehenditur. Ea si quando quempiam Sancto-

rum illustravit, stalim intolerandum in ipsis reliquit desi-

derii slirauluni : quippe qui pricsentis vitac perta^si dice-

bant : <f Heu mihi^ quia incolatus meus prolongalus est '.

»Quando veninm et apparebo ante faciem Dei-*?»Item

illud, « Dissolvi et esse cum Christo multo longeque me-

» lius'^. » Illud quoque : « Sitivit anima mea ad Deum fortem

Bvivum ^ » El, « I\unc dimittis servum tuum, Domine^. »

Cum enim hanc vitam veluti carcerem segre ferrent, ita

demum eorum impetus contineri vixpoterat, qnorumsci-

licet aniillas divinum desiderium attigisset. Qui cum inex-

' Cant. II, 5. — ' Psal. cxix, 5. — ^ jj^ xli, S. —.4 Philip. i, 23.

— ® Psal. XLi, 3. — ^ Luc. u, 29.



REGT'L.« FUSirs TnACTAT.E. l5

plcbili conleinpland.c cliviiia) pnlcliriliulinis cnpiclitale fla-

{^rarenl, illud prccabanlur, ul conlcniplalio jucunditalis

Domini ad aeternam omneni vitam sese exlenderet. Sic

igitur concupiscunl naluraliter homines res bonas ac ho"

ncstas. Quod autcm proprie pulchrum est et amabile, bo-

num est. Jam vero bonus est Deus : bonum autem appe-

lunt omnia : Deum igitur appetunt.

II. Quare quidquid voluntale nostra recle perficitur,

inest nobis etiam naturaliter, si saltem cogitationes nostras

non perverterit nequitia. Itaque Dei amor ceu necessarium

debitum a nobis rcposcitur, cujus privatio animte est ma-

lorum omnium gravissimum. Nam aballenatio ct aversio

a Deo, malum est futuris etiam gehennaj suppliciis intole-

rabilius, eique, cui conlingit, gravius, non secus ac oculo

luminis privatio , etiamsi dolor non adsit, et animali,

ademptio vitae. Quod si liberi amant naturalitcr parcntes,

declaret aulem hoc et brutorum animalium habitus, ct

hominum in prima cctate erga malres affectus, non videa-

mur rationis magis cxpcrles quam parvuli, ncquc besllis

agrestiores, quasi slne ullo amorc erga Conditorem nos-

trum, ct ab ipso nballenati:

qucm cliamsi cx ejus boni-late non noscercmus qualls slt, tamcn ob id solum quod

ob eo condili sumus, dlligcrc cl amarc quam maxlnic dc-

beremus, perpetuoque de ejus mcmoria non alllcr pcn-

dere, quam de matrum su.iruni ulnls pucruli solcant. Inter

cos autcm, qui natura) ductu diligunlur, prlnias lcnct qui

benc do nobls merilus cst. Alquc hicc aircctio non homi-

num modo propria est, sed eis etiam cum omnibus fere

animantibus communis est, ut videllcel bonl cujusvis ac-

ccpti auctorcs bcncvolcntia proscquantur. « Cognovil, in-

»quit, bos possessorem, et asinus praesepe Domini sui'.»

Absit autem ut de nobis dicantur qux scquuntur : Nimi-

f Isai. 1 , 3.



iG S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

rum, 4 Israel autcm me non cognovlt, et populus me non

» intellexit '. » Nam de cane compluribusque ejusmodi aliis

animallbus, quicl attinet dicere quantam ostendant suis

nutritoribus benevolentiam? Quod si erga eos,qui dc nobis

bene merili sunt, benevolentiam amoreraque naturalem

habemus, nullumque non subimus laborem, ut bencficia

prius in nos collata remuneremur, quisnam sermo Dei dona

pro merllo expllcarc possit? Tanta quidem est horum mul-

litudo, ut etiam numerum efiugiant ;

item mognitudinetanta sunt et talia, ut vel unicum satis ad id sit, ut omni-

modaiiiLargltori gratiam rependere debeamus. Alla igitur

omlltam, quie tametsi per sc ipsa excellunt magnitudine

ct dignitate, tamen a majoribus non secus obscurata quam

slellae a solis radiis, per se in dlgnitatc obscuriora et te-

nuiora apparcnt. Ncc enini vacnt, beneficils praestantiori-

bus praetermissis, ex minorlbus benefici Dei bonitatem ad-

metiri.

III. Sileantur igitur solls ortus, lunae conversiones, tem-

peries aeris, vlcissiludlnes temporum, aquse ex nubibus

lapsse, alioe e lerra erumpentes, mare ipsum, tota terra,

quiE ex terra nascuntur, qua3 in aquls degunt, genera in

aere versantia, innumcrae animalium dlfTerentiaj, omnia

denlque quac destinantur od vitoe nostrae ministerium. Sed

ne volentes quidem illud prrcterire possumus, nec fleri po

test ullo modo, ut is certe, qui saua mente pra'dilus est et

rationls compos, id beneficii laceat, quanquam multo mi-

nus de eo pro merlto aliquld dici possit, quod cum ho-

minem condidlsset ad imaglnem et slmilltudluera suam,eumque cohonestasset sui ipsius cognltlone, et ratione

exornasset pne CcTteris animantlbus ipsique dedisset lacul-

talcra ut se incredlbili paradisi pulchriludine obleclaret,

ac landeni illura constltulbsel omnium terrestriuni princi-

' Isai. 1, 3.



RECUL^ FUSIUS TRACTATiE. I7

peni, deindc a serpcntc decepUim, cl collapsum in pec-

calum, et pcr pcccalnmin

morlcm,et iii

aerumnas eadignas, non proplcrea lamen ipsum neglexlt : sed iege, quoe

ei adjumento esset, primum tradita, custodiae ejus et curae

praefecit Angclos, misit Prophctas ad redarguenda vitia et

ad virlulem docendam, impetum nequitiaB per minas ex-

cidit et reprcssit, poUicitationibus excitavit Lonorum ala-

critatem, ulriusque generis finem non raro in diversis per-

sonis ad alios commonendos in antecessum declaravit, et

tamen post haec et talia, nos in contumacia perseverantes

non est aversatus. Non enim nos deseruit bonitas Domini,

neque per stuplditatem, qua delalos ab ipso honores habe-

bamus despicatui, abolevimus ejus in nos amorem, eliamsi

in beuefacientem contumellosi essemus : imo vero re-

vocali sumus a morte, et vilse rursus ab ipso Domino

nostro Jesu Christo restituli. Qua in re eliam beneli-

ceutiae ratio majorem movet admiralionem. « Gum enim

»in forma Dei esset, non rapinam arbilratus est esse se

«aequalem Deo : sed semetipsum exinanivit formam servi

»acclpiens '. »

IV. Atque etiam infirmitates nostras susccpit, portavit

languores, pro nobis vulucratus est *, ut nos livore cjus

sanarcmur : ilcni rcdemit a malediclo, faclo pro nobis

malcdiclum\ mortcmquc pcrlulit iguominiosissimam, ut

nos ad gloriosam vitam reduceret. Nec satis habuit mor-

tuos duntaxat ad vitam rcvocorc, verumeliam largilus cst

Divinitatis suic dignitatcm, alquc ;etcrnam rcquiem huma-num omnc cogitatum bctltiaimagnitudlnc siqierantem praj-

paravit. « Quid igitur rctribuenuis Domino pro omnibusqu.c

«rclrlbuit nobis'''?» tist nutcm ndco bonus, ul ncquc rcmu-

ncralionem cxigat, scd sat habct, si solum pro iis quic Iri-

' PLilip. II, G, 7. — " Isai. 1111, a-5. — •< (Jal. m, i5. — '* rsal,

cxv, 12.

XLV. 2



l8 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCIIIliP.

buit, dlligntur. Quae omnla iibi mente recolo, ut meum

affeclum prodam, in horrorem cjuemdam et lerrificum stu-

porcm incido, nequando ab animi inconsiderantiam, aut

propter meam circa res vonas occupationem a Dei dilec-

tione excidens, Ghristo sim dedecori ac opprobrio. Qui

enim nunc deciplt nos, et per mundanas illccebras nos

omni arle in benefici Largitoris oblivlonem inducerc cona-

tur, is in animarum nostrarum perniiiiem nobis insultans,

et in nos invadens, lunc coram Domlno contcmptum nos-

trum probro vcrlet, alque de contumacia el dc defectionc

nostro gloriabitur : qui cum nec creaverlt nos, nec pro nobis

subicrit mortem, tamcn suce contumacla;, suseque In ob-

scrvandis Del mandatls negligcntiac soclos nos ac comites

habuerit. lllud quod Domino inferetur probrum, ct illa

adversarii jaclantla mihi supliciis gehennae gravior videlur,

quod Chrlsll inlmlco praGbeamus malerlam advcrsus eum,

qui pro nobls mortuus est el rcsurrexit, jactandi se el effe

rendi : cui tanien ea de causa, sicut scriplum est, majorem

grallam debemus. Sed hactenus de dilecllone Dei. Neque

enim fuit animus, uli jnm dixi, omnia dlcere, nec enim

ficri potest : scd summatim parvum monumentum, quo

dlvinum desiderium semper excitetur, animo vcstro rclin-

quere.



KEGUL.E FUSrUS TRACTAT.E. I9

INTERROGATIO III.

De clinritate erga proximuni,

Sane consequens jani fuerit, ut de mandato ct orditio

et vi secundo disseratur.

Responsio.

I. Supi:nius quidem dixiinus legem earum, qna; nobis

seminis iu modum insitae fuerunt facultatum cullriccm cssc

et altricem. Verum quoniam proximum juxla ac nosmet-

ipsos diligcre jussi sumus, considcremus num ctiam a Dco

hujuscc mandati conticicndifacultalem acceperimus. Quis,

quicso, ignorat homincm auimal csse mansuetum et socia-

bile, uoii aulem sohlarium ct ferum? Nihil enim lam pro-

prium est noslr;c naturcX', quam ut mutuo consocicmur, et

alii aUorum indigcamus, eosque qui ejusdem sunt gcneris

diligamus. Quoruiii igitur semina Dominus ipsc prius no-

bis contulit, corum ctiam fructus postea reposcit, diccns:

«Mnndalum novum do vobis: L't diligalis iuviccm '. » Cum

autem ad exequeudum illud mandatum animum nostrum

cxcitarc vellel, Dibcipidorum suorum characlcrcm ct Ud-

lam non iu prodigii.s et miraculis iuaudili.s consliluit, quau-

quaui horum patraudorum cis vim et polcstalcui pcr Spi-

ritum sanctum largitus fuisset : scd qnid dicit ? « lu lioc

» cognoscont oumes quia DiscipuH mci cslis, si diicctioneui

I) liabucrilis ad iuviccni \ » Et sic ubiquc conncclit hacc pr.t-

cepta, ut bcnellcia in proximum collata in seipsuni Iraus-

' Joan. XIII, 3(^. — ' Ibid, 55,



20 S. BASILIl C.iLS.YR. CAPPAD. ARCillEP.

ferat. «Esiirivi enin), inquit, et declislis raihi mantliicare ',

» elc. » Deiade subjungit : « Quatenus fecislis uni ex his

«fralribus jpeis minimis, mihi fecislis '. a

II. Itaqne per primum licet secundum etiom exequi, ac

rursus per secundum reverti ad primum, et qui Dominum

amat, consequens cst ut proximum quoque diHgal. « Qui

» enim diligit me, inquit Doniinus, maudata mea serva-

» bit ^ » Ait autem : « Hoc est prseceplum meum, ut dili-

» gatis invicem, sicut ego dilexi vos 4. » Ac rursus qui amat

proximum, ei ipsi, quae Deo debetur, charitati satisfacit,

cum ipse recipiat in se hanc beneficentiam, Quapropter

fidelis Dei servus Moses tantum erga fratres ostendit amo-

rem, ut eliamex Dei iibro, in quo fuernt inscriplus, deleri

voluerit^, si peccati venia populo non concederetur. Pau-

lus vero pro fratribus suis cognatis secundum carnem ana-

ihema esse a Chrislo optare ausus fuit^: quippe qui Do-

mini exemplo fieri se salutis omnium pretium cuperet,

simulque nosset fieri non posse, ut a Deo abalienaretur

qui ob ejuj amorem gratiam Dei abjecisset servandi maxi-

mi mandati causa, imo ob id muito plura quam quae de-

disset recepturum esse. Cajterum ad hanc usque men-suram pervenisse Sanctoriim erga proximum charitatem,

ex dictis abunde demonstratum est.

, Matlh. XXV, 55. — ^ ibid. 4o. — ^ Joan. xiv, a5. — < Id. xv,

la. — * Exod. xxxn, 32. — * Rom. ix, 5.



22 S. BASIMI CflSAR. CAPPAD. ARCnitP.

gerc, sl luic et illiic mente (livngcmur. Ncqne cnim arlem

nit scienliara probe callcre polest, qni ab alia ad aliam

Iransil : nequc unam cliam compararc, qui ea, quac pro-

pria finis sunt, Ignorat. Parnamque cst octioncs ad scopum

ct llncm quadrare : slquidem nibil qnod rcctum slt, vla

incpta et Incongrncnti pcragltnr. Nam ncque artis .'crarl.T;

fmls per figllnne opera acqnlrl solet : neque per sedulum

tibiaR canlum parantur atbietlcae corona?, scd uniculque

fini peculiarls ac Idoncus labor requirltur. Quarc exercita-

tlo ctiam qua^ fit juxla Ghristi Evangellum ad placendum

Deo, In co poslta cst, si curis mundl amandalis, omnem

mentis avocalionem propellamus. Quamobrem Aposlolus,

clsi alioquln pcrmissai sint nupli;c, fuerintque habllffi be-

nedictione dlgnas, lamen cas, quae ex hisnascuntur, occu-

»iationes curls pro Deo gerendls opposuit, perlnde quasi

iitec inter sc cohaerere non posscnt, his verbis : a Qui slnc

3)UXore est, solhcilus cst qua3 Domini sunt, quomodo pla-

aciturus sit Deo : qui aulem cum uxore est, solHcitus est

j) quoe sunt mundi, quomodo phiclturus sit uxori'. « Ita et

Dominus suls Disclpulls anlmo slncero et ab omni aberra-

tione vacuo proedltis lestlmonium reddldit, dicens : « Vos

» de mundo hcc non estls'. » Et contra, fierl non posse tes-

latus est, ut mundus rcciperct Dei cognllionem, et Spiri -

tum sanctum caperet. « Palcr enim juste, inquit, etiam

»mundus le non cognovlt^. » Et, « Splritus veritatis, quem

3)mundus non potesl acclpcrc''. »

II. Quisquls Igltur vcre Deum sequl vult, vinculis aftec-

tlonum vilae hujus solvatur nccessc est : quod per inlc-

grum seccssum morumquc velerum obhvionem perficltur.

Quare nlsl nos ipsi et a cognatione carnall et a societale

vilae removerlmus, vclull ad allerum mundum per anlmi

• 1 Cor, vit, 52, 55. — ' Joan. xv, 19. — ' Id. xvji, 25. — * Id,

xiv, 1;.



RKG«L:E PUSIUS TRICTAT^. 23

habltndinem Iransmigranles juxla cum qui dixil : « Noslra

»cnim convcrsalio in cttilis esl', «scopum nostrum allin-

gerc non possumus, Dco vidcliccl ul placcamus, cum Do-

minus verbis dccrcloriis dixcrit : a Sic omnis ex vobis qui

«non rcnunliat omnibus qu.x possidct, non polcst mcus

»esso Discipulus \ » Ilis aulem pcraclis, cor nostrumomni

cuslodia servandum cst^ nc unquam amittatur Dci cogi-

talio, nevc rerum mirabilium ab co gestarum mcmoria va-

nis phantasmatibus coinquinctur : scd circumfcrcnda cst

sancta Dci cogitatio, sic ut quasi sigiHum indelcbilc ex per-

petua et pura rccordatione in animis noslris imprimatur.

Ita cnlm a nobls comparalur Dci dllectio, qucc simul excl-

tat ad conficienda Dci mandata, ct ipsa ab ipsis viclssini

pcrpetuo ct constanter scrvatur. Atquc hoc Domlnus os-

lendit, qui nunc quidem ait : « Si diligills me, mandata mea

^scrvatc^:» nunc vcro, « Si pra^cepla mea servaverltis,

«mancbitls In dilectionc mca ''. »El, quod cflicaclus etlam

possit commovere : « Sicut ct cgo Patris mel prasccpta ser«

»vavi, et maneo in cjus dllectione''. »

III. Quibus illud nos docct scmpcr in operc, quod i'a*

cicndum constituerlmus, priTcipIcntls voluntatem tanqudm

scopum nobis proponerc dcbere, ad cumquc studium nos*

Irum dirigcrc, uli ctlam alio loco dicit : « Dcsccndi dc coc»

»lo, non ut faclam vohmtalcm mcam, scd vohu)tatcm cjus

»qul mlsit mc, Patrls 7. » llt enim artes, quac ad parandum

victum cxcogltalai sunt, ubi proposncrlnt sibl scopos quof-

dam peculiares, congrucntcr iUis convenicntcrquc slngula

opcra sua accommodant : ita ctlam cum opcra noslra l\-

nem unum ac rcgulam habcant, nimirum ut mandatn mo-

dis Deo acccplis cxcf|uamur, opus accin\itc pcragi ahlcr

non potcst nisl ad jubcnlis volunlatcm cflicialur. Fuliuuni

' Fhilip. 111, 20. — ' Luc. XIV, Sj. — ' Piov. iv, aS, — < Joan,

XIV, i5. —' Id, XV, 10. —

« Ibid. —' Id. vj, 38.



«4 8. BASILII C.ESA.R. CAPPAD. ARCHIEP.

est autem ut, si in quovis opere diligens studium ad vo-

iuntatem Dei faciendam conferamus, Deo per hanc recor-

dationem conjungamur. Quemadmodum cnim faber fer-

rarius, cum securim, exemplicausa, cudit, ejus, quiidsibi

operis locavit, memor esl, ipsumque fert in animo, ac for-

mam hanc, quae sibi ab eoproescriptaest, etmagnitudinem

attendit, alque suum opus ad voluntatem ejus, qui illud

injunxit, dirigit; ( si enim hunc ceperit oblivio, aut quid-

piam aliucl, aut longe dissimile efficiet ejus, quod facerc

inslituerat:

) ita et Christianus omni octione tum parva tum

magna ad Dei voluntatem direcla, simul et opus suum di-

ligenler conficit, ct memoriam pirecipientis servat, oc im-

plet quod diclum esl : « Providebam Dominum in cons-

npectu meo semper, quoniam a dextris est mihi ne com-

» movear '. » Quin et perficit praeceptum illud : « Sive man-

aducalis, sive bibilis, sive quid facitis, omnia in gloriiim

»Dei facilc^ »)Si quis aulem ngcndo depravat praacepti in-

tegritatem, eum sanguine Dei meminisse planum esf. Me-

mores igitur vocis illius qui dixit : « Nonne coelum el terram

» ego impleo, dicit Dominus^?» ct, « Deus appropinquans

»ego sum, et non Dcusde longe'^?

» et, « Ubi sunt duo vel

» Irescongregatiinnominemeo, ibi surain medioeorum^,

omnia facere debemus, ut fieri decet quae in ocuUs Domini

elliciuntur, ct omnia cogitare, ut cogitari decet quoe ab

ipso cernunlur. Sic enim et pcrpetuus futurus est tiraor

odio habens iniquitalem", sicut scriptumest, et conlume-

liam, etsuperbiam, et viasmalorum, alque charilas perfi-

cilur, impletque quod dictum fuil a Domino : « Non quaero

«voluntatem meam, sed volunlalem ejus qui misit mc,

, »Palris7, » cum anima continuo sibi plane persuadeat et

bonas actiones judici et vila3 noslrae arbilro acceptas esse,

' Psal. XV, 8. — 2 1 Cor. x, 3i. — ^ Jer. xxiu, a^. — ^' ILid. 23.

— ' Mattb. xnu, 20, — * Psal. cxviu, i63, — ? Joan. v, 5o.



BEGULyE FVflUS TRACTAT^. sS

et malas ab co condcmnari. Piilo aulem una cum hoc etiam

illudcontingere, ut nc ipsa quidcm Domini mandata con-

ficiantur od caplandam hominum bcnevolentiam. Nemo

estenim qui se ad inferiorem converlat, si persuasum ha-

beot adesse pracstantiorem. Quin potius si conligerit, ut

quaj fiunt cuipiam homini clariori et illustriori,grata sint et

accepta, alteri vero viliori invisa ct reprehensione digna

videantur; contempta hac inferioris reprehensione, pluris

facit praestantioris approbationem. Quod si inler homines

res ita se habeant, qucenam, qua^so, anima vere prudens

et sana, quae Deum prassentem esse sibi penitus persuase-

rit, iis omissis, quibus Deo placerc possit, modo se ad nu-

cupandam humnnam gloriam conversnra est, modo vero

neglcclis Dei mandalis, inserviet humanae consueludini,

aut a communi et anticipata opinione vincetur, aut flecte-

tur a dlgnilalibus? Sic erat animalus qui dixit : « Nnrrave-

» rnnt mihi iniqui fabulalioncs, sed non ullextua, Domi-

» ne '. » Et rursus, « Et loquebar in testimoniis tuis in cons-

» peclu regum, ct non confundebar ^ »

*V*V\\V\\ VV^VV^VIA/VVMVVAVVWVN.VVXWVt/OIWWVWV^lWWV^ .V IVV\WV\VWV\VWVV\VWWWV>iW>\W

INTERROGATIO VI.

Quod necesse sU in scccssu vUam dcf^erc.

RESPOiNSlO.

I. Atque cliam ad cavcndam mentis cvagationcm con-

ducit remota ac solitnria habitalio. Vitam siqnidcm, quai

promiscuc agilur cum iis, qui securc pcufcclam praccoplo-

rum observalioncm contemnunt, perniciosam csse ac cxi-

• Psal. «xvhi, 85. — » Ibid. 46.



^8 s. basilii ciesar. cappad, archiep.

Responsio.

I. ViTAM, qu3e simul cum plurlbus agilur, admultaull-

llorem esie sclo. Ac prlmum quldem, quocl nemo nostrum

slt, qui sibl Ipsl sufllciat acl sublevandas corporlsnecessita-

tes, sed in comparandis rebus necessarils alter alterius

opera indigeamus. Quemadmodum enlm pes aliamquidem

oblinct facultolem, alia vero caret, et nequc slne rellquo-

rum mcmbrorum auxilio suam ipsius vimreperlt Idoneam,

aut perseveranler sibl Ipsl sufficientem, neque In se subsi-

dla habet, qnse quod sibi deest, supplcant : Ita quoque in

solitarla vita, etquod adestnobis, Inutile redditur, et quod

deest, comparari non potest : siquidem opifex Deus nos

allcrum allerlus ope cgere decrevit, sicut scriptum est, ut

sic Inlcr nos conjungamur . Sed proeterea diligendi Chrisli

ratio et niodus unumquemque quod proprium sibi fuerit,

spectarc non slnll ; « Charitas enim, inquit, nonquaerit quae

» sua sunt '. » Ylla autem solltaria et seorsum a ca^terls om-

nlbus acta scopum unlcum habet, ut suis quisque utllita-

tibuslnserviat. Hoc autemaperte adversatur charitatis legi,

quam Implevlt Apostohis, quinonsua, sed multorum com-

moda quairebat, ut salvi fierent. Ad haec In hujusmodl se-

cessu unusquisque ne dehctum quidem suum facile cog-

noscet, cum non habeat a quo redarguatur, et mansuete

ac clemenler corrigatur. Reprchensio enim, quae ab inlmico

ctiam fit, saepe in viro probo et aequo sanitatls quaerendje

desiderlum parlt : peccatum vero ab eo qui slnccre dlllgit,

scienter curatur; « Qui enim, iuqult, dlliglt, dlHgenler eru-

«dlt^. »Ta!em autem in soliludine reperlre dlfficilHmum

est, sl prlus iAvIloe socletatem adjunclus non fuerlt. Quare

accidit ci quod dlclura est : « Vae unl, qula si cecidcrit,

' Eccli. xui, 20. — 2 1 Ci)r. xui, 5. — ' Prov. xui, »4.



30 S. BASILII C.ESAH. C.VPPAD. ARCHIEP.

»num ', etc. »quae singula qui accipit, is ipsa non sua ma-

gis quam aliorum causa habet. Quare in vitae communi-

tate, Spiriius sancti vis et eflicacia uni tributa simul ad

omnes transeat necesse est. Qui igitur vivit ab omni ho-

minum coelu sejunctus, fortasse luium clonum habet : secl

cum illud in seipso defossum delineat, ipsum per iucrtiam

inutile reddit : quod quanli sit pcriculi nostis quotquol

legistis Evangelin. Contra, in plurium contubcrnio et suo

quisque dono fruitur, ipsumque mclliplicat communican-

do, Pt cx alienis tanquam ex suis fructum capit.

III. Proetcreaque plura commoda, qu» enumerare om-

nia non facile slt, compleclilur \\ive socielas : siqnidem et

ad bona, quae a Deo nobis dala sunt conscrvanda, utilior

est quam solitudo, et ad cavendas externas ioimici insidias

tulior cstexpergefactio illa, quas a vigilantibusfit, siquando

contingat, ut unus aliquis obdormiscat co morlis somno,

quem ut deprecaremur a nobis, docuit nos David liis ver-

bis : « Illumina oculos mcos nc unqnam obdormiam in

«morle -: »ct pcccanli, si condemnalionem concorditer a

pluribus prolatam verealur, facilius est secedere a pec-

cato, sic ut couvenire possit in eumillud, « Sufllcit illi qui

»ejusmocli est, objurgnlio hjcc, quoc fit a phu-Ibus ^: »et ci

qui recte agit, satis est magna illa ac firma pcrsunsio, quoe

sibi mullis approbaulibus, atque opcri assenlienlibus, in-

nascitur. Si enim in ore duorum aut trium lcstium stabit

omne verbum ^*, profecto qui bonum opus percgerit cnm

plurium teslimonio, longe soJidius iirmabitur. Cielerum

pericula praiter ca, quae di.ximus, vilam solitariam comi-

lanlur. Primum quidem ct maximum in co silumcstquod

sibi quisquc placet. Gum enim neminem habeat qui ipsius

opus probare possit, ad prcecepti perfectionem jam per-

1 Cor. XM, S-io. — ' Fsal. xii, 4.— ' 2 Cor. 11, 6. — < Mattli.

xviii, iG.



REdULyE FUSrUS TRACTAT^. 3l

venisse se nrbitrabltur : deinde aniuii habitudinem semper

inexercilam includens, ncquc vitia sua, neque profectum,

quem in quibusvis opeiibus fecerit, cognoscit, cum mate-

ria omnis ct occasio mandatorum conficiendorum rese-

cclur.

IV. In quo enlm humilitotem oslendet, qui nemincm

habet, quo seipsum declnret humiliorem ? In quo com-

miserationem, ampulala ct abscissa plurium socielate?

Quomodo autcm exercebitsc ad pationliam, ncmine volun-

tntibus ipsius obsislenlc? Quod sl quispiam dlcat Scriplu-

rarum doclrinam satis sibi esscadmorcs cmendandos,per-

indc faclt atque is, quidlscit quldem iedlficare, ncc unquam

lamen nedlficat, aut codcm modo atque is, qui cdoctus cst

arlcm a^rariam, sed qui data sibi documenta ad actnm re-

digere non vult. Ad qucm Apostolus possit diccre : « Non

»audilorcs legis justi sunt apud Deum, scd fLictores lc^Is

» justificabunlur '. » Eccc cnlm Dominus ob bcnignltatls

sux magnitudlnem non sola doclrlna, quoc iu verbis sila

est, conlcutus fuil : scd ut cxpressc cvidculcrque in dilcc-

liouis pcrfcclione nobls tradcrct hun)llitalls cxcmpiimi,

cinxit se ipsc, et Discipulorum pedes lavit. Qucm igilur

iulavabis? In quem ofliciosus cris ? Pr;u quo fulurus cs

ulllmus, si ipsc tcciun solus dcgas ? Bonum aulcm ct ju-

cundmn illud, frnlrum vidolicet codem iu loco iuibllalio,

qunm uni:;uenlo odorcm cx suunnl j^onlificis capile eniit-

tcnll Spirilus sauctus conipar;il ', (|ua tandcm rallonc lu

solllaria habilaliouc implcbihu? ilaque ccrtaniinls sta-

dium, ct expedita proficicndi via, ct pcrpeluum cxcrci-

tium, ct jnandalorum Domini meditalio, fralrum esl co-

dcm in loco liabltntlo : qua3 ct pro scopo habct Dci gloriam

ex prreccplo Domini noslri Jcsu Christi, qui dixit:«Sic

nhiccut lux vestracoram hominibus, ulvidcant opcra vfslrn

'

Hom. II, ^Ti,.

—' Psai. cxxxii jicr lotiini.



§2 S. BASILIl CiE9AR. CAPPAD. ARCIIIEP.

«bona, et glorificent Patrcm veslrum qul in coelis est',

et rilum ac formam Sanclorum servat, quorum fit in Aclis

menlio, et de quibus scriptum est: «Omnes autem, quicre-

«debant, erant simul in eodem loco, et habebant omnia

» commuuia '. » Et rursus : « Multitudinis aulem credentium

»erat cor unum, et anima una : necquisquam, eorum quaj

«possidebat aliquid suum esse dicebat; sed erant illis om-

»nia communia^

-VWiWWV^A/VXVVXWWVXWN^^WVVWWVVWXW(VWWXVV\W\VXW^VXWX/VWVW(WWWVWWWV>WWWW*'

INTERROGATIO VIII.

De renunitattone.

NuM oporteat primum renuntiarc omnibus, et ila de-

mum ad vitse genus quod secundum Deum sit, accedere.

Responsio.

I. CuM Domlnus noster Jesus Ghrislus post documenta

multn, eaque ex multis operibus valide comprobata, dicat

omnibus : « Si quis venit ad me, abneget semetipsum, et

«loUat crucem suam, et sequatur me '^. »Et iterum : « Sic

» crgo omnis ex vobis, qui non renuntiat omnibus quae pos-

» sidet, non potest meus essc Discipulus ^, » arbilramur hoc

procceplum ad plura, a quibus abalienare oporlet, pertine-

re. Nam et diabolo ante omnia ct carnis affcclibus renun-

tiamus, qui nuntium remisimus occultis turpitudinibus,

cognalionibus corporeis, bominum amicitiis et vilae con-

suetudini, quaj integritali Evangeiii salutis adversetui. Et

' Matlh. V, 16.— » Acl. 11, 44. — ^ Id. iv, 02. — * Matth. xvi,

a4. — * Luc. XIV, 33.



56 S. BASlLir C.^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

commoveri : qnoc adipisci n,on possumus, nisi assidunm ac

vehemens desiderium nos ad ea pelenda impellat, susci-

piendumque eorum causa laborem levem reddat. Est igilur

renuntialio, ut ex dictis constat, dissolutio simul vinculo-

rum terrense hujus ac temporarise vilae, et humanorum

ofliciorum liberatio : quas nos eflicit magis idoneos, qui

iler ad Deum deducens incceplemus. Est et occasio impe-

dimenti expers, qua oblinetur possessio ususque rerumpre-

liosaruma Super aurum et lapidem pretiosum multum'.»

Et, ut in summa dicam, est cordis humaui ad coelestem

conversationem translalio, slc ut dicere possimus : « Noslra

)/enim conversatlo in coelis est *. »Et, quod maximum est,

simllltudinis ejus, quam cum Christo habere debemus, ini-

lium est : « Qui propler nos egcnus factus est, cum esset

«dives^ : » quam nisi prius consequamur, viveudi rationem

Christi Evangello consentaneam attlngere non possumus.

Quando enim aut cordis contritlo, aut mentis humilitas,

aut irae, trislillge, solllcltudlnum, et, ne longum faciam,

exitlosorum anlmi moluum llberatlo in divitlis hujusque

vitge curis et aliarum rerum nfFectu atque consuetudine

comparari potest ? Uno verbo, cui ne de ipsls quidem

rebus necessariis solliclto esse llcet veluti victu et vestiln,

hulc quaeso quoenam ratio permitlet, ut malis divitiarum

curis tanquam splnls detlneatur : quae quin jactum ab aui-

marum nostrarum agricola semen ferat fructum, impe-

diunt, Domlno nostro dicente : « Hi sunt qui in spinis se-

» minati fuerunt, qul a curls et divitiis et voluptalibus vilae

» sulTocantur, et non referunt fructum "^.

' Psal. xviii, 11. — 2 Philip. lii, aj. — ^ 2 Cor. viii, 9. — < Lnc.

vni, i{.



nLGUL-rilfruSlUS TRACTATyE. Sq

^^^W^WWV^VXVWVV^^W^W^WXW^VX^WVAV^^X^VWVWW^W^WAW^^WWVWXXVX^^W^WW^^VX^VW

INTERROGATIO X.

Nutn oinnes qui acccdu?il, rcclptcndi sint, vel quinanx :

ct ulram statim sint admittcndi, an cum probationc,

et cum quali probationc ?

Responsio.

I. CuM Lenignus Deus, idemque salvalor noslcr Jcsus

Chrislus procdicet, ac dical : « Vcnilc ad mc oumcs qui

jolaboralis, cl oncrali eslis, et ego reficiam vos ', » peri-

culosuni est repcllere eos, qui nosira opcra acccdunt ad

Domiuum, cjusque jugum suavc, ac pra^ccptorum onus,

quo ad ccclum alloUimur.subire volunl. Ncctamen pcrniit-

lcndum csl, ul ullus, illolis pcdibus, ad sancla documcnla

veniat, scd quemadmodum Domlnus nosler Jesus Christus

adolescenlcm, qul ad sc acccsscrnt, de cjus vila anleacla

percontalus cst, cumquc cam rcclc fuissc aclam compc-

rissct, prictcrea ut compararet quod ad pcrfcclioncni doc-

rat, pr.TCcpit, ct tunc ci sc scqucndi copiam fccit : ila

profcclo ct a nobis pra^lcrita acccdcntiuni vila cst cxpen-

dcnda, ct iis, qui quid rcctc jam gesscrint, documcnla per-

fectiora Iradenda sunt, qui vero vel ex prava vita convcr-

luntur, vcl ex indiflorcnti statu ad perfcctam vilam in Dei

cognitionc sitam transcunt, lios pcrscrutari par cst, nimi-

rum qualibus pra>dili sint moribus, nuni instabilcs, num

ad judicia fcrenda proni.

II. Euimvcro qui sunt hujusmodi, inconslnnli.x sunt

suspecli. Ili ncmpc pra^tcrquam quod ipsi nihil ulilitalis

' Matth. XI, aS.



4o S. DASILII C^SAR. CAPPAD. ARCIIlEP.

caplunt, prajlerea sunt etiam cneteris delrimenli auctores,

sparsis in opus nostrum probris, mendaciisque, et blas-

phemiis. Cuni auteni cura ntque diligentia nihil non cor-

rigatur, vincatque omnigena animae vitia Dei limor, isli

non sunt slatim desperandi, sed ducendi ad idoneas exer-

citaliones, sic ut temporis progressu oclaboriosis exercitiis

periculum facientes eorum sentenliae atquepropositi, si modo

firmi aliquid in ipsis invenerimus, illos luto admittamus :

sin minus, dum adhuc extra sunt, dimittamus, ne experl-

mentum fratribus afferat damni ahquid el exitii. Atque

eliam explorare operaj-pretlum esl, num quis prius pecca-

lis implicitus, abjecta omni verecundia prodat occultam

lurpitudinem, seque ipse accuset, simulque malorum suo-

rum operum socios pudore afTiciat, Illosque a sc ableget,

juxta eum qul dlxit : « Discedlte a me omncs, qul opera-

»mini inlquitatem ', »num etiam muniat se ad postcram

vllam, ut ne amplius in simllia vitia dilabatur. Cncterum

communis cujusque probandl modus est, utrum sclllcet

cilra pudorem paralus sit ad omnem humllitatem, sic ut

artes susclpiat vel vilissimas, sl illarum opus utile esse ratio

comprobarlt. Poslquam autem unusquisque quaslvas quod-

dam Domlno commodum, et ad quodvls bonuui opus pa-

ratum omni lcntatlone adhiblta declaratus fuerit ab iis, qui

lalla scite scrulari possunt, ita demum inter cos qul se

Domino dedicarunt, annumeretur. Maxime autem ei, qui

ab illustrlore quodam vilaj genere juxta Domini nostri

Jesu Christi exemphim ad humlhtatem festinat, aliqua quaj

probrosa admodum apud externos esse vldeantur, prsescri-

benda sunt; observandumque, num sine ulla dubitatione

seipsum ceu opcrarlum pudorls expertem Deo exhlbcat.

' Psal. vr, 9.



REGULJ! FUSIUS TRACTAT.E. 4^

i\\^v\»v\\v\NV\^\\»v\\\vvv\\\\\\\N\\>\>^\\v\\\v\\\\\v\\vv\v\\\\^ vwvwvvwwvv^wvvvvwvw»

INTERROGATIO XIII. ,

Quod ctiain iititis est novtciis sUenlii exercitatio,

Responsio.

Atqui novltiis ulilis est etiam silentli exercitallo. Ele-

nim si lingnam domcnt, simul et daturi sunt magnum

conlinenti.Te argumentum, et in silenlio studiosissime at-

que allentissime discent ab iis, qul sclenter sermone utun-

tur, quando et interrogare et unlcuique rcsponderc opor

ieat. Esl enlm et vocis contentio, et scrmonis modus, et

opportunitas tcmporis, ct vcrLorum proprielas, qucc pie-

ialis culloribus propria sit et peculiaris : quam tieri non

polcst ut discat qui consucta non dcdidiccrit. Silenlium

aulem simul ct priorum oblivionem ex intormissionc pa-

rit, ct otium ad discenda bona suppedllat. Quamobrem

nisi aut pecLdiare aliquod negolium, et ad unimsc suae cu-

ram, et ad inevitnbilem opcris alicujiis quod in manibus

slt, ncccssitalcm pcrlincns, aut Instilula qn.cslio nliqnn

urgeat, in silentio degendum csl, cxcepla vldelicct Psal-

niorum modulatloue.



5o ' S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

II. Quam vero metuenda intemperantia sit, etiam Apos-

lolus docuit, cum illam numeravit inter defcctionis pro-

prietates, ac dixit : « lo novissimis diebus instabunt tem-

» pora periculosa. Erunt enim homines seipsos amantes '.

Ac plnribus nequitiae generibus recensitis, subjunxit : «Gri-

«minatores, intcmperantes'. «Atquc Esaii eliam inlempe-

rantia ceumalomaximo accusatusest, tanquam qui prioris

ortus jura prouno edulio vendidisset^. Prscterea per intem-

perantiam coepit homo non obtemperare. AtSancti omnes

temperauliae hiudc fuerunt spcctati. Imo potius omnis

Sanclorum ac Beatorum vita, ipsiusque Domini in carne

praesentis exemplum ad hoc suggerendum nobis prodest.

]\Ioses per longam in jejunio et precatione perseverantiam

legem accepit'*,

« Deique verba audivit, lanquamsi

quis,

inquit, loqueretur cum amico suo ^. EHas Dei visione dig-

nus tunc est habitus, cum ipse quoque pari modo absti-

nenlia ususcsl. Quid autem Danicl? Quo pacto conspexit

mira? Annoupost vicesimam jejauiidiem*'? Quomodo vcro

tres pueri vim iguis exlinxerunt? nonue per abstinenliam?

Ac cliam Joannis lota vivendi ratio ab abstincntia sumpsit

exordium. Ab hac Dominus quoque se ipse ostendere coe-

pit ". Temperanliam autem dicimus non universam prorsus

ciborum abstincnliam (hoc enim violenta quaedam vitae

dissolutio est) : sed eam, qua a rebus jucundis abstinemus,

qua; ad pertinaciam carnis frangeudam et ad allingeudum

pietatis scopum uistituta sit.

III. Et in summa, quibus rcbus frui desiderant qui hbi-

dinose vlvunt, earum abstinentia uobis qul ad pietalem

informamur, uecessaria est. Neque vero in sola escarum

voiuptate moderanda exercctur temperantia, sed sese ad

• 2 Tini. III, 1, 2.— ^ Ibid. 5.— ' Gen. xxv, 55.— * Deut. ix, 9,

— ' Exud. xxxiu, 11, — "^ Dan. x. — ? Matlh, Jii, 4? t/uc. i, 25,

et Mallb, iv, 2,



REGUL/E rusius tractat.e. 5i

oiiincm cllaiu rei cujusqiie rdvcrsanlis privallonem exlcii-

ilil. Quare qui perfecle leuiperaus est, non ila ventreiu

domabit, ut vincatur ab humana gloria ,* non ita lurpem

cupiditatem superabit, ut noii amplius supcrot cllvitias, aut

alium quemvis probrosum afleclum, vcluli iram, aut tris-

tiliam, aut Veliqua vitia, quac animas (lisciplinae inexpertes

in servitutem rcdigere solcnl. Fere enim quod in omnibus

pricccptis cernimiis, illa inler se conncxa c^sc, neque fieri

posse, ut allerum separatim ab aiiero impleatur, id maxi-

ine in temperanlia cernitur. Elcnim et humilis est qui

circa gloriam lemperans est, et evangelicani inopiaj mcn-

suram explct qui erga divilias lcmpcranler afTicilur, el irai

cxpers qui indignationem et iracundiam contincl in oflicio.

luio cliam perfecta lemperanliic ratio h'ngiux pricfinit ter-

minos, et ocuHs Hmilcs, et am-ibus audilionem non curio-

sam ; in quibus si quis non immoratur, intemperans est ct

prolervus. Yides qucmadmoduin circum hoc unum prae-

ceplum, rcliquaomnia tanquam in choro inlcrseconjuncla

cohsreant.

INTERROGATIQ XYII.

Quod oportct cliain risum cotilincre.

IIlsponsio.

I. Atque ctiam quod n plcrkquc noghgilur, id diligon-

ler a pietatis sludiosis cavcndum est. N;uu inleinpcranli ac

immodico risu detiiicri, indicio rst grassari intempcran-

liani, nec scdari niotus, nec a scvera laliouc coniprinii

hixitatcm animi. l\isu quiucm lcni ct Inlari cirusioncm



HEGUL/E FUSIUS XnACTATiE. 55

hnbcrcl polestatcm vivencli ex Evangclio, non usus est hac

polestalc, nc qiiod oflcncliculuni daret Evangelio Christi '.

II. Tcuipcranlia ij^itur tollit pcccata, turbulcntos motus

amandat, morlificat corpus ad ipsas ctiam uscjue naluralcs

affccliones ac cupidilales, iuitium est spiritualis vltffi, con-

ciliat rElerna bona, slimulum voluptatis in seipsa extinguit.

Voliiptas enim magna illa est mali illeccbra, cjua nos ho-

mines ad peccatum valdc admodum proclives sumus : a

qua anima omnis vclutab hamo nd inlcritum pcrtrahitur.

Quarc qui ab ipsa non cfioeminatur, nccfrangllur,per tem-

perantiam peccata omnia vilat. Quod si quispiam, vitatis

pluriniis, ab uno supcralur, is continens non est : qucm-

admodum neque sanus est, qui uno corporali morbo labo-

rat; neque liber, qui imperio subjicitur unius, quicumque

landem ille sit, vilisque et plebcius. Ac reliqunc quidem

virtutes cum in occulto cxerceaulur, raro veniunt in ho-

minum conspeclum : conlinentia vcro eum, a quopossidc-

tur, vel ipso congressu notum eflicit. Ut cnim obesitas ct

bonus color athletam nolnt : ila corporis nvjcies ct pallor,

cpii ex continentia cmcrgit, indicio est Christianum vcrc

athletam csse prneceptorum Christi : qui inimicum suum

in corporis infirmilate vincat, vircsque suas in pietatis

certaminibus ostendat, couvcnienter verbis illis : « Cum

«infirmor, tunc potens sum '. » Quantum ex eo lucri est,

si solum continentem vidcamus, vix et parcc^rcbus neces-

sariis utentcm , et veluti oncrosum naturac ministerium

persolvenlem, tcmpusque quo ii» immoratur, acgro animo

ferentem, ct cito a mensa ad opera peragcnda surgentem.

Arbitror enim animum cjus, qui circa vcntrem inlemperans

cst, nullo seruionc ajquc ac lemperantis occursu vcl solo

commoveri, aut imuiutari. Atquc hoc csl, uti vidclur, ad

Dei gloriam cdere, ct biberc, ut iu mcnsa ctiam luccant

' 1 Cor. IX, 12, — 2 a Cor. xii, lo.



54 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

hoiianoslra opcra, iit Patcr noster qui in coelis est, gloria

afllciatur.

IWWVVVWWVWVWVVWWW^^A^VV^W^XWXA^WWVNWWV^VVWWVWWWVWWWWVWVWVWWWW^

INTERROGATIO XVIII.

Quod omnla, quce nobls apponuntuv, sunt degustanda.

PlESPONSIO.

Et illadqnoqne ncccssario statuatnr, temperantiam iis,

qni pro pietale cerlant, prorsus acl corpus macerandnm

necessariam esse : « Omnis enim, qui in agone contendit,

» ab omnibus se abslinet '. » Sed tamen, ne una cuni Dci

inimicis corruaraus, qni suam ipsorum conscientiam ha-

bent cauterio inustam, ob idque abstinent a cibis, quos

Deus creavit, ut a fidelibus ciun gratiarum actioue suman-

tnr, omnia, si quando occasio sc dederit, degustanda no-

bis sunt, ut videntibus compertum sit et exploratum

cnncta mnndis munda csse', omnemque Dei creaturam

esse bonam, nec quidquam, quod cum gratiaram aclionc

assumnlur, rejiciendnm essc : « Sanclificalur enim per

» verbum Dci, et oralioncm '. » Sic aulem servanda est

tcmperantiaa ratio, ut alimenlis vilioribus, et ad vitam nc-

cessariis, quantnm nccessitas postulat, utamur, iu eisquo

capiendis salietalis damnum vitemns, et ab his, qiiae ad

vohiptalem parata sunt, prorsns abstinenmus. Ita enim et

voluptarlornm libidinem excidcmus, et eos, quorumcons-

cienlia canlerio notata est, cerle quantum in nobis erit,

curabimns, et nosmetipsos a suspicione utrinque hberabi-

mus. « Ut quid enim, inqult, libertas mea jndicatur ab

* i Cor. IX, 20. —' Tit. 1, i'. —

? 1 Tim. iv, 5.



REGUL.E FCSIUS TRACTAT/E. 55

«allcna consclentia '? «Tempernnlia hominciii Indicat, qul

nna cnm Chrislo morlnns sit, ac tcrreslria sna membramorlificaril. Hanc novimus malrcm esse caslimoniae, sa-

nilatis concilialricem, atque impcdimentorum quibus eo-

rum, quaa in Christosunt, operum faecunclilas praepctlllur,

maxime expultrlcem essc. Siqnidem juxla Dominl vocem,

cura; hujus saeculi, voluptates vita?, rcllquarumque rerum

cupiditates verbum snffocant, alquc adeo infructuosnmredditur'. Ab hac etlam aufugiunt darmones, cum Doml-

nus Ipse nos docuerit genus illud nisl precalione et jeju-

nio nequaquam exire ^

IINTERROGATIO XIX.

Quis sit continenlitB modus.

Responsio.

I. 1n animl qnidcm vitiis unus est conllnenllne modus,

integra sclllcet a rcbns ad perniciosam voluptatem feren-

ilbus allcnatio. In cibis autcm qucmadmodum alii alils

sunt necessarll, sunlquc et pro atale et pro vila; inslllulo,

et pro corporis habitudine convcnicnter distlncli: ita qno-

que ilhs utendl modus et rallo dlversa sunt. Quo fit, nt

regula una omncs pictatls cxercitatorcs compreheudi non

possint. h's aulem, qui rcbus adminislrandis ruerunt prac-

fecti, pcrmittiinus, ut habita ratlonc corum, qn;c cuiquo

accldunt, mcnsuram pro ascetls sanis a nobis slalut.un

prudenter immnlcnt. Nequc cnim omnla sigilhttlm oratio

complcctl polest : sed ca solum, quac a communl ct gonc-

'1 Cor. X, 29. — 2 Mallli. xin, 22.—• Id. xvii, ao.



5^6 S. BASILII CJESfih. CAPPAD. ARCHIEP.

rali doctrina dependent. Praefecti enim danda aegrotis per

cibos solalia, aat levamenlum ejus qui caeteroquin defati-

gatus fuerit propter operum assiduitateni, aut etiam leva-

men illius qui exempli gratia ad itineris aut arduaecujusvis

alterius rei laborem accingitur, pro necessitatis rationc

semper praescribcnt, sequenturque cum, qui dixit : « Divi-

ndebatur singulis prout cuique opus erat '. » Neque igitur

idem sumendi cibi tempus, neque modus, neque mensuraomnibus sanciri potest : sed sit is scopus communis, «t

fiat salis necessitati. Ventrem nomque supra modum im-

pleri, alque cibis onerari, res est maledicto digna, cum

Dominus dixerit : « Vae vobis qui saturati estis nunc ": »

hoc quoque et ipsum corpus ad opera inutile, et proclive

ad somnum et incommodismagis expositum reddit. Nequevero esus jucunditas finis ioco habenda est, sed usus ad

vitam necessarius, vilata voluplatis intemperantia, atque

prolervitate. Etenim servire vohiptatibus nihil ahud est

quam ventrem Deum suum eflicere. Quoniam enim cor-

pus nostrum, utpote quod semper exiiianiatur ac diflluat,

expletione indigct, (qua; etiam causa est cur cibi appeli-

tiones naturales sint ) recta cibis utendi ratio repleri ad

animalis conservationem jubet quod evacuatum est, sive

sicco, sivc humido opus fuerit aUmenlo.

11. Quod igitur nos sinipliciore apparatu a ncccssitato

iiberaturum est, id est adhibendum. Hoc autem declara-

vit Dominus ipse, cum fatigatam muUitudinem, ne in via

deficeret, epulo excepit, uli scriptum esl ^. «Etenim cum

cxcogltando apparatu aiiquo sumptuoso posset in deserlo

miraculum augere, adeo tenuem ac simpUcem cibum eis

paravit, ut et panes hordoacei essent, et pars piscis adhi-

beretur ad panem'*. De potu aulem ne nientionem quidem

' Act. II,

45. —'

Liic.VI,

25. —'

Matlh,xv,

32, —*

Joan.TI, 9.



nEGUL.B FUSIUS T^kCTKTM, 5;

fecil, qnod aquo, quae sponte nntura scaturit, necessitati-

qnc suiriclt, in promplu sit omnibns; nisi tamen cjusmodi

polus cuipiam nocerct ob infirmitatem, sic ut ex Pauli ad

Timotheum consiliorejici deberet '. Imo vero omnia, quse

manifesto nocent, rejicienda sunt. Neque enim par est es-

cas corporis conservandi causa assumere, acrursus per

ipsas escas inferre bellura corpori, eique ad mandotum

conficiendum impcdimcnto esse. Atque hoc idem nobis

exemplo est, ut ad ea, qua3 nocent, fugienda, licet grata sint

et jucunda, animum nostrum assuefaciamus. Quod igitur

facillus paratur, prorsus est anteponendum, ut ne conti-

nentiac prsDlextu chariora ac sumptuosiora anxie inquiramus,

ct magno partis condimentis edufia apparemus : sed quod

in unaquaque rcgione nullo negotio haberi potest,et vile

esl,"«l quo vulgus facilc ulitur, deligamus, ita ut ex qu£e-

silis nfimonlis, utamur ils solis, quae ad vitamsunt maxime

nccessaria, ull oleo, et aliis ejusmodi, ct sl quid ad neces-

sarium oegrotanllum levamen idoneum sit, idque si citra

sollicltudincm tumultumque etnegotiumcomparare liceal.

INTERROGA.TIO XX.

Quw ratio tenenda stt tn clbis, ciun cxcipiuntur Iwspites.

Responsio.

I. Vana gloria, studlum placendi liominibus, et qujcllbcl

res ad oslentationcm gesla, prorsus lu ouuii ucgotio Chris-

tianis iutcrdicla sunt : quandoquidem qui ct ipsum man-

' I Tim. V, a3.




datum ideo perficit, ut spectetur ab hominibus, et gloria

afllcialur, mercedem ob ipsum speranclam amiltlt. Itaque

iis, qui omnem humilitalis speciem propter Domini prae-

ccptum amplexl sunt, fugiendus admodum est omnisvanae

gloriai modus. Quonlam autem videmus mundanos homi-

nes, qui cum pudore ferant pauperlatls humilllatem, et

ubi aliquls ipsis susciplendus est hospes, omnem clborum

copiam ac magnlficentiam sludiosius apparent, timeo ne

nos quoque clauculum eidem vitio fiamus obnoxli, atque

de paupertate ' quae a Chrlslo beata pra^dlcata est, eru-

bescere deprehendamur. Quemadmodum igitur vasa ar-

gentea, aut vela purpurea, aut stratum moUe, aut vesli-

menta pellucida extrinsecus comparare nobis non conve-

nit : slc fuerit indecorum excogitare epulasanostravivendi

ratione mullum abhorrentes. Nam circumcursare nos, ac

invesligare ea, quaenon ad necessarium usum requirunlur,

sed quaj ad miseram voluplatem ct ad inanem exitiosam-

que gloriam adinventa fuerunt, non turpemodo, et ascopo

nobis proposito alienum, seddetrlmentum etiam affertnon

leve, cum scihcet qui in dellciis vivunt, et ventris vohip-

talibus metiuntur beatitudiuem, nos quoque elsdem curis

quibus ipsi cum admiratloue ct stupore iticumbunt, dis-

tentos vident, Elenim si mala; sunt delicke, et fuglenda^,

nunquam eas amplecti debemus. Nihll enim eorum, quaj

reprobata sunt, potest ullo tempore opportunum esse. Qui

laute et delicate vlvunt, praestantisslmisque ilHnuntur un-

guentis, et vinum percolatum bibunt, eos incusat Scrip-

tura '. Et ob dehcias vidua, quae viva erat, dlcitur mortua ^.

Dives ob hujus vltaj delicias prlvatus est paradiso ^. Quid

Igltur nobis cum apparatibus sumptuosis? Accesslt hospes

aliquis ? Si frater sit, et idem vllre institutum sequatur,

' Matib, V, 5, ct Luc. \i, 20, — ' Amos vi, G. — '1 Tim, v, 6,

— * Luc. XVI, 22.



REGUL^ FUSIUS TRACTAT/1!:. Sg

s'jam Ipslns mensnui agnoscet. Qnoc enlm rcliqult domi,

eainvenlurns est

opudnos.

Atfatigatns cst cx itlnere?

tantum aflerimus levamcnli, quanlum requirilur ad lassi-

tudinem sublcvandam.

II. Advenit alius sfficulo liulc addictus ? Ex factls discat

quaj eisermo non persuasit, ct frugalitatis In cscis scrvand.^

formam ct excmplar accipiat. Mancant in ipso monumenta

mensae Christianorum, et ejus pnupertatis, quae Christi

causa citra verecundiam perferenda est. Qnod si his ille

minimc commovcbitur, ac potius deridcbit, rursus nobis

non cxhiblturus est molestiam. Nos aulem cum divites

quosdam videmus, qui deliciarum usum ponunt in procci-

puis bonis, eorum vicem valde dolemus, quod vita omni

in vanilate insumpla, et voluptatibus suis pro Deo habilis,

nescientes in vila hnc recipiunt bonorum partem, ac per

praesentes dehcias in paratum igncm praecipitantur, et in

iUiusardorem : imo siquando sese nobls obtulerit occasio,

ne ipsis quidem haec dicere dubitemus. Quod si futurum

est, ut ipsi quoquc simus eorumdem rei, et quoad licet no-

bis, inquiramus eliam ea quac pcrtinent ad voluplatem, ct

ipsa ad oslentatlonem npparemus, vcrcor ne quae deslrui-

mus, ea adiflcare videamur, et per quae ca^teros judica-

mus, nosmetipsos condemncmus, qui simulatc vila uta-

mur, modo in haiic, modo in llhuii formam mutali, nlsi

forte immutemus ctiam vestimenla nostra tum, cum in vi-

ros ch-^ros ct superbos incidcrimus. Quod si id turpe cst,

longe turplus cst mcnsain noslram ob dclicalos commu-

larc. /Equabilis ct constans cst Chrisliani vita, et unicum

scopum hnbet Dci gloriam :« SIvc enim manducatis, sivo

«bibilis, slve quld facitls, omula in glorinm Dci fticile ', »

ait Pauliis qui in Clnlslo loquebatiir. At vcro mulliformis

ct varla cst hominum mundanorum vivendi ratio, quac sci-

'1 Cor, J[, 3i,



66 S. BASILH C.ESAR. C\PPAD. ARCHIEP.

licet aliis atque aliis modis ad conciliandam acccdentium

gratiam transformetur.

III. Qnare tu quoqne si copia ciborum atque laulitia

fratri voluptalem afierre volens, mensam tuam immutas,

ejus accusas erga voluptatem studium, atque per ea, qiTae

instruis, ipsius exprobras gulam , cum tamen ejusdem

circa haec voluptatem redarguas. Annon Scepenumero ge-

nere et modo apparatus consideratis, conjectavimus quis

sit qui expecletur, aut quid sit? Nequaquam Dominus

laudavit Martliam in mnltiplex minislerium distractam ;

sed, « Sollicita es, inquit, et turbaris circa multa. Atqui

»paucis, vel uno opus est ': »paucis quidem, quantum

scilicet ad apparatum : uno vero, nempe flne ipso, ut

videlicet necessitati fiat satis. Quale autem alimentumDominus ipse millibus quinque apposuerit*, haud ignoras.

Votum autem Jacobi ad Deum hoc est : « Si dederis mihi,

«inquit, panem ad comedendum, et veslimentum ad in-

» duendum ^: » non dixit : « Si dederis mihi delicias et

sumptuosum apparatum. » Quid vero sapientissimus Sa-

lomon? « Divitias et paupertatem, inquit, ne dederis mihi :

»sed constitue mihi necessaria, et sufficientia, ut ne satia-

» tus mcndax fiam, ct dicam : Quisme videt? aut pauper

» furer, et jurem nomen Dei mei ^ : »ita a>slimans, divitias

quidem satietatem esse, paupertatem vero penuriam inte-

gramessererumadvitamnecessariarum ; perea autem,quaj

sufficiunt, statum quemdam nec indigentem, nec rerum ad

usum requisitarum copia abundantem indicavit. Porro

aliud alii sufiicit pro corporis habiludine, et pro necessi-

late instante. Iluic enim opus est ahmento uberiore ac

vaHdiore propler laborem : illi vero, tenuiore levioreque,

et in omnibus congruente, propter infirmitatem : sed ge-

' Luc.x,4i|42.—

• '

Matlh. xiv, 21.—'

Gen, xxtui, 20.—*

Prov.XXX, 8, 9.



nr.GiiL« Fusius tr.vctat.e. 6i

ncralim opiis est omnibus viliorc ct paraln f\\ciliore. Atla-

mon cura ct quicdam niensa} decenlia necessnria est in

omnibus, sed itn lamcn, ut cxtra prxscriptos nobis ncccs-

silatis lerminos nunquam egrediamur, imo vero hospilali-

talis is flnis sit , ut spectetur quod neccssitas cujusque

accedentium postulat. Ait enim : « Veluti ulentes mundo

»hoc, et non abutentes '. «Abusus autem sumptus est

ultra necessitatem. Non sunt nobis pccuniaePnec sint. Non

suut refcrta nostra horrea ? quid tum? Vivimus enim in

diem, et in labore positus nobis est victus. Cur igitur

escam a Deo esurientibus datam ad delicatorum volupla-

tem insumimus ? in quo pcccamus utrinque , cum et

illis egestatis angustias, et his satietatis incommoda augea-

mus.

^\VVVVV\V\\\'VV^V\AA,VVVVWWV\VW\VWV\VVV>V\^AjVWV\\\>\V\VVVW^VV\V\\V\\V\\VVVVV\'V^\VW\VV%

INTERROGATIO XXI.

Quomodo oportcat se gerere inter sedendain ct accurn-

bendum in temporc prandii, aul camw,

Responsio.

QuANDOQUiDEM Domini nos ubiquc nd humilitatem as-

suefaclcntis praoccptum esl, ut ct in prandiis accumbcntes

poslremum locum occupcmus, ncccssc cst ci, qui omnia

juxta mandatum peragerc studet, ne hoc quidem pracccp-

tum ncgh'gerc. Quamobrem si mundani aliqui nobiscum

accumbant, fieri nos eis in hac ctiam parle cxcmplum par

esl, ut non extollanlur, ncque ])rim.un sedem perquiranl.

Cum autem omnes pnri consiHo in unum coeant, ut videh-

' » Cor. VII, 5i.



62 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

cet quavis occaslone aliquod suaj huinililatis speclmen

dent, locum quidem ultimum ex Domini mandato occu-

parc unicuique convenit : sed lumen si ac^ eum lenendum

contcnliosns fieret impulsus^ ejusmodi agendi ratio impro-

banda essel, tanquam quae evertat ordlnem lumultumque

afterat. Proetcrea sl alter alleri cedere noluraus, atque de

lioc pugnamiis, ita iis qui de principe loco cerlant, similes

efficiemur. Quare et hic quoque prudenlcr cognoscenles

curantesque quod nobis decorum luerit, accubationis or-

dincm permittcre debemus cxcipientis arbitrio, quemad-

modum submonuit ct Dominus, cum dixit pertinere ad

palremfamilias harumce rerum disposilionem '. Sic enim

et nos inviccm perreremus in dilectione, houeste omnia et

secundum ordinem ficicnles : et illud da3monslrabimus,

nos nou ad facleodam coram mullis ostentatlonem, neque

ad popularem gratiam demerendam humilitatem seclari,

ex obstinnta ac vehcmenll contcntionc : quln polius ob-

lemperando exercebimiis humiiitatem. Altcrcarl cnlm ,

majus est superbue indicium, quam prlmam sedem inler

accumbendum lenere, cum jussi eam acceperimus.

(tV\V\\VV\\^V\A\\>\\'A\\V\\X\'\\\\\\\^%A\VVV\\VV\^'V*\\\V\A\\'V\V'\'V\^\\\V\>\\^VV'\\\^V\^\A^>*X'V^

INTERROGATIO XXII.

Quodnam vcslimcnUmico?ivcniat

Ckrisliano,

Respo^'sio.

I. SiPERius demonstratum est et humiHlalcm, et sim-

plicilatem, et In omniLiis vililatcm, et sumplus tenuitatem

necessarias esse, ut sint nobis causae pauca?, quibus ob

' Ltic. XIV, 10,



REflUL.E FUSIUS TRACTAl.*. Go

corporcas neccssllales tlislrahamiir. Ilaque co animo Ikcc

cliam ralio circa veslilum observanda csl. Etenini si danda

nobis est opcra, iit omniiun simus poslremi, ulique quod

eliam in lioc gencrc infimum fucril, summopere cst pia:-

fercndum. Quemadmodum cnim viri gloriaj cupidi, sibi

ipsi ex Ycstimcnlorum ctiam amiclu gloriam anicupantur,

quod spectari, et magui aeslimari, ob amictum splnudidum

el prcliosiim ambiant : sic videlicet qiii suam ipsius vitam

per hmnilitatcm redegit ad infmiam condilionem, quod in

his quoque infimum fueril, id sumerc debet. Ut cnim in

publica cocna Corinthiis vilio dalur, quod sumpluoso suo

apparatu cos qni non habebant, pudore afficcrent ': ita

plane communi quoquc et conspicuo vcstimentorum usu,

is, qui vulgi consueludinem supcral ornatus, cx quadnmveluti comparaliouc, pauperi pudorcm inculit. Cum aulcra

Aposlolus dicat : « Non alta sapientes, scd hnmilibus con-

«scntienles ^, » scrutelur scipsum quisque, ulri magis simi-

lcs csse Chrislianis conveuiat, iis nc qui in rcgiis aulis

habilant, et moUibus vcslibus anilcti suut : an nuntio et

pricconi advenlus Dou)ini, quo uKijor iuler mulicrum nalos

non surrexit ^, Joaunem dico Zacharla: lilium, cujus indu-

mcntum erat cx pilis cameli ^. Sed et vetcres sancti iu

melolis, in peliibus capriuis obambulabaut ^.

II. Quis aulcm scopus in iilcndo habcudus sit, admo-

nnil Apostolus unlcu vcrbo, cum dixil : « llcibcutcs all-

))mcula,ct

quibus tcg;auur, hls

coutcuti crimus'',

»

tanquam solo nobis inlcgumcuto opus sit : ncc jani in

vclilam varielatis ct jactautiic cx ea proficiscentis vanita-

lcm, nc quid pejus dicam, iucidamus. llicc cnim dcinccps

ab inulilibus vauisquc artibus iutroducla suut in vilam.

Alque etiam notus cst priuius legimicnlorum usus, (lucm

• 1 Cor. XI, )2 —' llom. xi', i(). —

' IVIatlli, ii, u. —^ Icl.

jii, 4. — * llcbr. XI, 5;. — «^j Tim. vi, S,



6A S. BASILII CJ5SAR. CAPPAD. ARCHIEP.v

Deiis Ipse dedlt indlgcnlibiis. Alt enim : « Fecit ipsis Deus

«lunicos pelliceas '. » Nnm ad indccora tegenda satis erat

etiam ejusmodi tunicarum usus. Sed quoniam pra^terea

alius concurrit scopus, ut nempe per indumenta foveamiir,

necesse fuerit onimum nppelli ad utriusque rei usum, ut

et membra nostra indccoro conteganlur, et auxillo sint ad-

versus aeris incommoda. Quoniam nulem et iii ipsis tegu-

mentis, alla sunt multum utilia, alia minus, ea quse ad

phires usus accommodari possunt, par est praeferri, sic ut

neque laedatur p^upertatis ratio, neque alia ad ostentatio-

nem, alla ad domeslicum usum parla habeamus, neque

rursus aHa vestimcnta slnt dlurno, aha nocturna : sed

excogltandus est atque comparandus unus ah'quls hujus-

modi vestitus, qui ad omnla nobis sufficere possit, tum ad

decorum ac honestum interdiu amictum, tum ad uecessa-

rium noctu operlmentum. Ex hoc autem contingit, ut

inter nos et cultum communem habeamus, et Christianus

quasi pecuHari quodam charactere vcl ex ipso indumento

notetur. Quje enim ad unum et eumdem finem spectant,

ea ut plurimum eamdem inter se formam servant.

III. Atque etiam in eo utihs est pecuHaris hasc amiclus

ratio, quod praenuntiet unumquemque, ac vitee secundum

Deura actaj professlonem in antecessum declaret : quas

res facit ut qui nobiscum versantur, convenlentes ac con-

gruas actiones a nobis exlgant. Indecorum enim et inho-

nestum non a?que In hominibus obscurls, atque In iis qui

magna profitenlur, apparet. Plebeium enim aut obscurumquemplam hominem infllgentem plagas, aut pubUce acci-

pientem, et voces obscenas emittentem, et in tabernis ver-

saulemj et aHa Id genus indecore peragenlem, nemo facile

attenderit, cum facta illa universo vitae ipslus instltuto

convenire intelligat : sed qui perfectum vitae genus profite-

' Gen. 111, 21.



BECUL.E 1'USIUS TRACTAT/E. 05

lur, si qiiid vel minimuni ncglexeril eorum, quoc ofljcii

sunl, liuiic omncs observant, ipslque id probri loco obji-

ciunl, ac faciunl quod diclum csl : « Couversi dirumjicnt

» vos '. » Quarc hac cultus iiabitusque prolbssionc tanquam

documenlo qnodani, a viliis infirmiores arcenlur vel in

viti. Ul igilur in vcslitu peculiaris quidam est ornatus

mililis, alius scnaloris, alius ollerius, cx qnibus ul pluri-

mum conjeclanlur ipsorum dignilales : ila quoque Chris-

liannm habere vcl in veslilu peculiare quiddam,quo

traditus ab Aposlolo modeslus ornatns conservetur, par

cst et decorum. Qui quidem modo staluit episcopum or-

natum esse debcre % modo vero mulieres in habilu cultu-

que ornato esse jubet \ ila lamen, ul ornatus vox cx pro-

prio Christianismi proposito accipiatur. Iloc idem et dc

calceamentis dico, adco ut quod minime exquisitum cst,

quodque minimo sumplu parari potesl, ac necessilatis

.«copo suflicit, omni temporo pra^rcratur.

^\V\\V>\\\'\\i'>l\'\\A/V\ VVVVVV\A\VV\VVV\'V\'VVV\\\VV\\/VVVVVVIVV>W\\\\VVVVV\\VM\^'\.\V>V\^\V\VVMVV»

INTERROGATIO XXIII.

Dc zona.

Responsio.

Nkcessarium essc zonae usum dcclarant cllam priores

Sancti. Joannes quidem peliicco zona lumbos siios praDcin-

gebat ''j ct anle ipsum cllam lilias. Scriplum est cnim,

quasi horninls j)r(q)rium qindclam fuissct Illud : « Vir pllo-

» sus. » Lt, « Zona j)clllcca circa rencs cjiis \ » El Petrus

' Miillh. Mi, (i.— 'i Tiiii. III, a.— ' Id. u, y.— * .Mallli iii, 4.

- * 4 Hcg 1, 8.

XLV. 5



GG S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCUIEP.

quofjue zona usus fuisse perhibetur, uli liquet ex verbis

Angeli sic illuni alloquenlis : «Praecingere, et subliga soleas

»tuas '. wPraelereaquebeatum Paulum, ex eo quod Agabus

in eum pronunliavit vaticinio, zonn usum fuisse constat.

« Virum enim, inquit, cujus est zona ha2c sic alligabuni in

» Jerusalem '. » Et Job etiam praecingi Dorainus prrecipit.

Etenira quasi hoc signum sit animi cujusdam virilis, et ad

rem gerendam parali, ait : « Accingere tanquam vir lum-»Lum luum ^. «Ilcmque zonae usnm oranibus Doniini Dis-

cipulis familiarem fuisse ex eo inlelligitur, qnod interdic-

tum ipsisfuerit, nc a^shaberentin zonis'^. Et alioqui necesse

est ei,qui per se ipse aliquod opus tractnturus sit, succinctum

esse et ad motus liberum, sic ut zona quoque ei sit opus,

perquam iunica ad corpus contrahatur : et ipsum, si unde-

libet sit circumplicata' magis fovebit, eumdemque ad mo-

tus expeditum proestabit. INam ct Dorainus cum pararct

se, ut minislraret Discipulis, acceplo linteo cinxit se. Cce-

terum de indumentorum mulliludine nihil opus est dicere,

cum in eo, quem de paupertnte habuimus, sermcnc ea res

antea a nobis satis expensa sit. Elcnim si is, qui duas

lunicas habet, non habenli jubclur alterum dure^, sine du-

bio plurcfi possidere sui ipsius causa prohibelur. Quibus

igitur duas lunicas habere vetitum est, iis quid allinet de

eurum u^u legcra sancire ?

' Act. XII, vS. — ' Id. XXI, u, — ' Job. xxxvtii, 5, — < MaUU.

X , 9. — ^ Luc. 111, 6.



»JiGUL.E FUS1U6 TKACTAT,E. 67

%\V\\\\»\V\>\\>VV»W" VV.IWMV^V/VX^WVWVWWVN^WWAXMWXW^.VVWVWVXW/VVVW^VW. IVVWW

INTEHROGATIO XXIV.

JJis abiindc nobis cxplicalis, jain consequcns^acrit, vl

discamus, qua rationc dcbcamvs i?iter nos vivcrc,

Responsio.

CuM Aposlolus dical : « Omnia lioiiesle el secunduin or-

» dincni fianl ',» honestam illam esse cl ordinatam vivcndi

in communi Fidelium socictulc ralionem arbitior, qua

membrorum corporalium scrvalurralio ;

ul alius cjuideni

oculi vim oblincat, cui sciiicet concredila sit communis

rcrum cura, quique et quac facla iucrinl probcl, et fucicn>

da pra.nidcat considerelquc : alius vcro aurium ant manus,

ut cl audianlur et aganlur quac congruunf, el cx ordinc

quisquc cujusquo loco sil. Sciendum est igilur quod.

qiiemadmodtim in mcmbris pcricuiosum ctt

unumquod-quc mcmbruai munus suum ncj^ligerc, ut non alio uti ad

eam rcm, cujus causa a condilorc Deo factum est ( sive

enim manus, sivc pcs non oblempcret ductui oculi, ilia

quidem ad lotius iuleriluui rcs cxiliosas allrcctabit, iiic

vero oUcndcl, auL ctiam per pr;ecipitia defcrclur : sivc

oculus ila clauscrit sc, ul ju)n vidcal, ncccssc est ct ipsuni

perirc una cuui rrliquis mcmbris quic patiunlur qua; dixi-

mus)

: ila ucquc pra;iccli nc(j,li-cnlia pcriculo vactil, cuni

judicandus sit pro omnibus, ncquc subdili contumacia dc-

Irimcnto ac danino carcl, imo esl magis pcriculosa si eliam

alils ollcndiculo sit. Quisf[uis igilur in suo ii)sius loco nc-

curatimi ac diliji;cns sludium oslcndil, c.\cquiliu-que praj-

' i Ci>r, siv, /jo.

5.»



nBGUL.E FUSIUS TnA.CTAT E. 69

» aliquando fuimus in sermono adulalionis, sicut scilis :

jno<jue in occasionc avarilias, Dcus teslis est : nec quoe-

«rentcs ab hominibus gloriam, neque a vobis, neque ab

» aliis '. »

II. Qui crgo ab his viliis purus est , forte duclum

erralionis experlem , sibique fructuosum, et se sequen-

libus sahitarem praistare poterit. Quisquis enim vere in

charitate agit, non aulcm propter humnnos quosdam

honorcs, neqne ad vitandam dehnquentium ofFensionem,

ut eis jucundus fiat ct gralus, is cum dicendi Hber-

tnle sinccre cl pure prolalurus cst sermonem, quippe qui

in ulla re verilatem adulterare nolit. Quamobrem ei

ctiam conveniunt qua3 subinde dicla sunt : « Sed facli

» sumus parvuU in medio vestrum , tanquam si nutrix

» foveat filios suos : ita desiderantes vos cupidc, voleba-

i>mus trndere vobis non sohim EvangcHum Dci , sed

«ctiam animas nostras ^ » Qui vcro non ila scse gerit,

dux est ca^cus , et seipsum dat praccipilem, el sequen-

tes simul trahit. Quanlum igilur mahnn sit, fratri esse

auctorem crrandi loco recti duclus , cx diclis inlelhgi

polest. Hoc prasterca indiclo est ne(|ue perfici dilectionis

mandalum : siquidcm nullus paler fihum suum, si in fo-

veam casurus sit, deserit , neque poslquam hnpsus est,

cum in ruina derehnquit. Quanto autcm magis horrcn-

dum sit, animam in maloriim abyssum dehapsam rehn-

qui in exitio, quid jam allinct diccrc? Debet igilnr pro

frntrum animabus vigihirc, ct tanquam qui rationcm rcd-

diturus sit, ea qurc ad cujusquc sahilcm faciunl, curarc.

hno de liis itn solUcilus csse dcbct, ut cliam ad morlcm

usque suum pro ipsis studium ostendat, non modo ob ea

quce dc charitate a Domino gcneratim omnibua dicta sunt,

nempc,« Ut animam suam ponat quis pro amicis suis ^ »

• 1 Thcss. 11, 5, 6. — ' Ibid. 7, 8. — ' Joan. xv, i3.



70 s. nAsiLir c/ESAn. cappad. ARCHinr.

sed cllani ob pecullarem .nj^enfll rallonem Illlas , quidlxlt : « Desitlerantes vos cupiclc, volcbamus Iradere vo-

»bls non solum Evangcllum Dei, scd etlam animas nos-

» trns '. »

»IV» VV\ VV\VV\ \\>(VV\ VXN^VVV VVAWX VV^VVA^V^^VV^ VVVVVA VVMVV\vww^wvv\\\> vvwv^w»w\w^w^vv

INTERROGATIO XXVI.

Quod omnla cllam cordis arcana slnt prwposilo

detegenda.

PlESPONSIO.

Unusquisque nutem eorum qui subdltl sunt, sl inodo

prorcctum exlmium velit facerc, ct in ejus vltae, quoc ex

Dominl nostrl Jesu Chrlsti prxceptls translgltur, firmo et

stabill slatu versari, dcbet neque motum ullum anlmfc oc-

cultum apud seipsnm servarc, ncque vcrbum ullum Incon-

sldcrate profcrre, scd hisce fratribus, qui Infirmis benlgne

ct humanc ciirandls praefecll sunt, cordls arcana aperire.

Ila enlm quod laudablle cst, stabilltur, quod vcro repro-

bum^ congruenli rcmedio sanabitur : atque pcr muluum

hujusmodiexercltlum perfectio a nobis comparabitur, facla

paulntlm accessionc.

' 1 Thess. 11, 8.



nKGULE FUSIUS TltACTAT.C. 71

l\«X\V\*\>V\VV\\\\\VV\WX<VW>>»\\\VV<\%\V\\VMV\\VWV\\\V\\V\\VXVVNW^\\NWW\\\>V\V\\<\\\

INTERROGATIO XXYII.

Quod ipsc quoquc prrrfecliis, si quando aberrci , ab

liis qui inier fratrcs primas obtincnt , admonen-

dus sit.

Respoxsio.

Atque eliarn qucmadmoilnm prrcfeclns in omnihns fra-

trum dnx csse dcbet, ila quocjuc vicissim, si qnando pi\T-

fcctus ipsc delicli alicnjus suspeclns fnerit, ipsum com-

monefacere munus est reliquornm. Qnamobrem ne exol-

vatnr disciplina, iis, qui cnm xlale tum prndcntia procs-

lant, danda est admonendi potcstas. Si qnid igilnr fiierlt,

qnod emcndarl opcraj - pretium sit, juvabimus et fra-

Irem , et per illum nosmetlpsos, qul ijinnc ipsum qni

velutl vltaj noslra; regula cst, snaquc rectitndinc pervcr-

silatcm nostram rcdargnere dcbct , ad rcctam viam re-

dnxerimns : sin antem lcmcic tnrbatl fncrint nonnnlli

illius cansa, ipsi iis, qnoc fnlso snspccla fncrant cognilis,

cerliorcs facti, ab ca, qnam dc ipso concepcrant, suspi-

cione liberanlnr.



^2 S. BA31LII CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

rVV\WVVVVV\\VV\WWWVWW^ VV^ VV\\V\VV\VVWVVVWVWWWWW\ VWWVVW (/^'VV^/W^VVVWWWWWWH

INTERKOGATIO XXVIII.

Quomodo oporleal afpcl omncs crga inimorigerum

ct inobsccjaenlcm.

Responsio.

I. Sane cum qnis segnlter obedit Domini mandatis, pri-

mnm qnidem operffi-preliiim est omnes eum tanquam

membrum aegrum miserari, et praefectum suis ipsius hor-

tamentis infirmitalis illius curationem tentare : perseve-

raiilem vero in contumacia, et emendari nolentem, acrius

coram tolo fralrum coetu coarguere, eique cum omni hor-

tatu mederi. Quod si saepius admoniliis, pudore non affi-

citur, neque reipsa semetipsum sanat, eum veluti sui ipsius

pestem ( ut est in proverbio ) non quidem sinc multis la-

crymis ac gemitibus, sed tamen ut membriim corruptum

et penitus inutile, medicorum exemplo, a communi cor-

pore resecare dcbemus. Hi enim quodcumque tandem

membrum insanabili morbo corrcptum repererint, ut ne

latius hios serpat, vicinasque parlcs ob continuitatem cor-

rumpat, secaudo urcndove ilhid lollcre solili sunt. Quod

el necesse csl a nobis cITici in iis, qui Domiui manduta

odio habent, aut impediunt; Domiuo ipso jubeutc ac di-

cente : Si ocuhis tuus dexter scandalizat te, erue eum,

»el projicc nbs te '. » Quse enim talibus Iribuitur humani-

las, insulsa; illi llcli beniiznitali cst assimilis, qua croa fihos

suos pneter Dei voluntalem usus, coarguilur '. Oslendere

ilaque ementitam crga mahgnos benignitatem, est verila-

' MaUh. V, 29. — '1 Reg. 111, i3.



BEGUL.E FUSIUS TRA.CTA.T.E. ^3

leni prodere, iaslcliari communitali, et ad mala inclifleren-

lcr palranda assucfacere, cimi jam non fiat quod scriptum

cst : « Cur non magis luclum habuislis, ut tolleretur de

• medio vcstrum, qui hoc opus fecil' :»sed necessario ac-

cidit quod subditur : « iModicum fermentum lotam massam

»corrumpit\ Pcccnnlcs aulem, inquit Apostokis, coram

»omnibus argue, » slalimque ejus rei causani aflert, his

vcrbis, « Ut et coctcri timorem habeant ^ »

II. In summa autem quisquis medelam sibi a proeposito

adhibitam rccusat, secum ipsc pugnat. Etenim si parerc

non vult, sed suam tuetur voluntatem, cur tandem cum

eo manet ? Cur etiam ipsum assumit vitne suas moderalo-

rcm ? Ubi aiitem quis semcl in fratrum corpore numcrari

consensit, si judicelur vas csse minislerio Idoneum, tamelsi

mandatumvires superare videtur, judicio in eum, qui ultra

vires praecepit, rejecto, docilitatcm et obedientiam ad in-

teritum usque ostendat, memor Domini, qui « Factus cst

»obediens usque ad morlcm, mortem autem crucis ^*. »

Rebellio autem ct contradictio pkna maia arguit, hdci

morbum, dubitntionem dc spc, fastum ac supcrbiam mo-rum. Nequc cnim quisqunm delrectat impcrium, qui non

prius contcmpscrit consilil auctorcm: nequc qui crcdit Oci

promissis, spemque firmam in cis reponit, ctiamsi prac-

cepta ardua sint ct difificiHa, unqunm in ipsis observandis

lorpebit, cum sciat non csse condignas" passioiics hujus

temporis ad futuram qu.e rcvclabiliu'gloriam

•'.

Et cuipersuasum est cum, qui sesc humiliat, exaltatum iri, ma-

jorem alacritalcm, quam qua3 a pr.Tcipientc cxpoclatur,

ostendit, quippe qui illud non ignoret, quod momcnlanca

nlllictionis Icvltas mirc supra modum ailcrnum pondus

gloriae pariat °.

• I Cor. V, 2. —' Ibid. 6. —

' 1 Tim. v, 20. —" riiiiip. 11, 8.

-- ' Uoin. VIII, 18. — « a Cor. jv, 17.



^4 S- BASILII C.^!SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

H;\>W» VV»\^A VV\ Vi>\\\VVWVAVV\ VVVVWVVWVJVV\ vW V\\VWWVVWVW V\,\ VV> V\\ VV» VV\ -VV VVVVWVV^

INTERROGATIO XXIX.

D& eo, qul cum animl etatione, aut murynurutivne (igit,

PlESPONSIO.

Sane opiis ejus, qui murmui'avlt, aut cxtulisse se com-

pcrlus est, cum operibus eorum, qui corde humiles sunt,

el spirilu contriti, nequaquam commiscendum cst : imo

his pii nullo modo uli debent. « Nam quod homiuibus al-

» tum est, abominalio est ante Deum '. » Quinetiani aliud

est praeceptum Aposloli, diccntis : « Neque murmuraveri-

»tis, sicut quidam eorum murmuraverunt, et pcrierunt ab

»exterminatore '. » Ilem illud : « Non ox tristitia, aut ex ne-

»cessitate ^. » Quare non est admitlendum talium opus,

feque ac vituperabilc sacrificium : quod certe nefas fuerit

caeterorum operi admisccri, Si enim qui oblulerunt in al-

tari ignemalienum, lantnm iram experti sunf*, qui, quaeso,

periculosum non est, opus quod ab animi afTeclione Dco

invisa proficiscatur, ad mandala ipsius exequenda adhi-

bere?«Quai cnim, inquit, est societas justitiam inter ct

«injustitiam : aut quae pars fideH cum infideli^?» Idcirco

ait : « Iniquus qui immolat milii vitulum, vejul qui occidit

BCanem : et qui offert similaginem, vclut sanguinem suil-

slum^. »Unde pigri et rebellis opcra a fratrum conventu

sunt necessario rcmovenda. Atquc ea in parte diligentem

operam pouerc proefectos par cst, ut neque ipsi violent

decretum illius qui dixit : « Ambulans iu via immaculala,

' Luc. XVI, i5. —2 1 Cor. x, lo. —

^ a Cor. ix, 7. —> Lev. x,

i, 2, — ? a Cor. VI, )4, i5, — * Isai. lsvi, 5.



REGUL.n FUSIUS TR\CTAT.1^. 7

»hic mlhl nilnislrabat : non habilabat In niedio domns

»mene, qni facicbnt supcrbiam ', «ncqiio auctorcs sint, ut

qui piiTCcpto admiscet peccatum, hiborisquc scgnilic, aut

animi tnmorc, qui cx majori inJuslria oriatur, opns coin-

qninat, in sua pravitalc permaneat, qui quocl eo ntantur,

illum sua ipsius mala scntirc non sinunt. Itaquc et praepo-

slto pcrsuasum slt oporlet, se, nlsl suo fratri, ut decet,

pracsit, sibi gravcm alqnc inevilabilcm iram asciscere.

Nam sanguls iHius rcquiretur de manibus ipslus ', sicut

scriptum est. Ac eliam ila comparalus sit snbditus, ut

unUnm mandotum , nc difliciUimum quidcm , conficlat

pigre ac scgniler, cui scllicct persuasum essc dcbeat Irl-

buendam sibi esse In coeHs multam mercedem. Exhiiaret

igltur subdltum spes glorloe, ut In omni gaudi© et paticntia

opus Domiui fiat.

(VVWVXWWV./WWVWV^VV^WXW' .V>W\VWVWW\WNV\W\^W\\^\VV\W\VVHW^VW\\\\\\W\.VVWV%

INTERROGATIO XXX.

Qunli aninii affcetione dcbcant prmfccti fratram

curam habcrc.

RliSPONSIO.

VicissiM proefectum non cxtoUat dlgultas, nc Ipse quo-

que ab ea quas humlHbus promlssa cst beatlludinc exci-

dat^, ant etlam inflatus Incidat In judiclum diaboll^: scd

iUud pro cerlo habcat, plurium cnram haberc, essc plurl-

bus servlre. Ut Igitur qni saucils muUis mlnistrat, deter-

gitquc slngulorum vulnerum sanlcin, ct rcmcdia pro pr.x-

• Psal. c, G, ;. — 2 Ezcch. iii, l8. — ' MaUh. v, Ti, et l.uc. vi,

aoi — < I TiiM, 111, (i.



^6 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

senlis mali nntura adhlbet, ex hoc ministerio nequaquam

occasionem sumit elationis, sed potius humihtatis studii-

quc ac soUIcitutlinis : sic multo etiam magis cui totius

fratrum societalis sanandie provincia est delegata, is ut

omnium minister, et tanquam qui de omnlbus rationem

rcddilurus sit, animum atlendere, et sollicitus esse debet.

Hoc enim pacto assecuturus est propositum, cum Dominus

dicat: «Qui vult esse inler vos primus, sit omnium novis-

);simus, et omnium minister '.

'V.V^ \\> VV^ .VWVV VVV VVAWVVVVVVMWVWV \VVWVVVVVWVVX Vw<wvwv vvv vvvwvwvvvvwvvw w\ wv vv>

INTERROGATIO XXXI.

Qaod exliibitum a prmfcclo minislerium sit

suscipiendum.

Responsio.

Atqtje ofTicia cliam ad corpus pertinenlia, quae ab iis

proestcnlur, qui inter fratres principatum videnlur lenere,

suscipienda sunt ab inferioribus. Nam humiUtalis ratio ct

majorem, ut subserviat, admonel, et minori ostendit non

ab re sibi opcram dari. Nam Domini excmpium ad hoc

nos deducit, qui pcdes Discipulorum suorum lavare de-

dignatus non est, nec tamen ipsi adversus id ausi sunt re-

sistere. Sed et qui inilio ob mullam rcverentiam recusarat

Petrus, slatim ipsc, inobedlenlic-c pcriculum edoctus, obe-

dlvit. Non cst igltur cur mctuat subdltus, ne ab humilitalis

proposjlo aberret, si quando sibi subserviat major. Sccpe

cnlm confertiir officlum ad eum docendum, ct ad dandum

efficax exempkim magis, quam quod instans ulla necessi-

' Maic. IX, 34.



BEGUL.E FUSITJS TRACTAT^. 77

las Id posUilel. Oijleiulat igilur iii ohcdieutia ct iuiilalione

humililalcm, non autcm rcluclaus, superLioc ac arroganlia?

opus cfliciat, obtculu et siuiulalionc humililalis. Conlrn-

diclio eniui indicio est vclle eum, qui rcpuguat, sui juris

esse, nequc ahcri parerc. Magis ergo iuflalionis et con-

temptus specimcn edit, uou autem humihlatis ac obcdien-

tia) iu omnibus. Quapropter necessc fuerit obedire ei qui

dixit : «Supportantes invicem iu charitate'.»

•

^WWWVWWVWWWWWWXAWMWWWWVWWV^W^VX-WWVyWWVWWWVWWVWWWVWWWVVV^

INTERROGATIO XXXII.

Quomociooporleat crga cognatos

secundumcarnem ajjici,

Respoxsio.

I. Iis quldem, qul semel admlssl sunt inlcr fratrcsj per-

miitere uon debet praefectus, ut ad quldquam dislrohan-

tur, aut per speciem visllandorum cognatorum sccedant a

fralribus vilamqnc dcgant a lcslibus remolam, aut curis

Incumbant, suls secundnm carncm proplnquis palroclna-

turi. Nam in snmina, meum ct tuum in fratribus dlci velot

Scrlptura : « Erat cnlm, inquit, omnium credcnlium cor

«unnrn et anlma una : nccquisquam corum qunc possidc-

»bot, allquld suum essc diccbat^,

» Itaquc parcntes alicu-

jus vel fratrcs secundum carncm, siqnidcm sccuudum

Deum vivunt, ab omnibus fralril)us lanquain communcs

patres aut cognall colanlur. « Ouicuniquc cnim fcceril,

»inqnit Dominus, voluntalem Patris mei qnl in calis csl,

»hic fralcr mcus, ct soror ct malcr cst ^. » Scd lauicn sa-

' Ephcs. IV, a. —* Acl, iv, I2. —

' iMattli. xu, 5o.



•^S S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCUIliP.

lius ducimus horum curam altinere ad fratruai praerec-

tum. Quod si implicali sunt vita communi, nuUa res cuni

eis nobis ccmmuniscst, qui lioneslum decorumque servare

et assiduc Dco cohaerere sludemus, cilra ulhim mcntis

aherrationem. Nam pra^lcrquam quod nihil ipsis aflerimus

ulihlatis, tumuUibus eliam atque perturbalione nostram

ipsorum vitam replemus, peccatorumquc occasiones ac-

cersimus. Scd ne eos quidem, qui olim fucrint prcpinqui,

acceduntque ad visitandos nos, si Dei a.>pcrnGntur man-

dala, ac pietalis officium ducant pro niliilo, par cst sus-

cipere, ut qui Dominum non diligant, qui dixit : « Qiu nou

«diliait mc, sermones nieos non servat '. Qucc esl aulcm

» societas juslilire ct iniquitali? aul quic pars fLdeU cum

» inhdcH ^ ? »

II. Et imprimis prorsus curandum est, ut iis, qui ad-

huc invirluliun cxcrcitio dcgunt, adimanlur peccandi oc-

casioncs, quarurn hroc cst maxima, rccordalio anleactae

vilnc, nequando ipsis contingat, quod diclum est : « Gon-

versi sunt cordibus suis in .^gyplum ^: » quod plerumquo

usuvcuil, quando cimi iis, qui secundum carncm propin-

qui sunt, crebrum ac frcquens coUoquium scrilur. In uni-

versum autem pernjilli non debet, ut sive cognatus, sive

cxlernus aliquos sermoncs habeat cuui fralribus, nisi de

ilHs id nobis pcrsuasum sit, ipsos ad ;cdificalionem ct ani-

marum perfectionem in coHoculioncm venire. Quod si

opus est eos, qui semel accesscriul, alloqui, fungantur hoc

mimcre ii, quibus concrcditimi est donum loquendi, tau-

quam iis, qui scienter possint loqui et audire, quae ad fidei

cedificalionem pcrlincant , cum Aposlolus non omnibus

incssc loquendi facultatcm, sed id donum paucis conces-

sum fuisse manifeste doceat, cum dixit : « Alii cnim pcr

» Spirilum d;!lur scrmo sapientiai : ahi aulem sermo scicn-

' Joan. XIV, 24- — * a Cor. vj, i4> i5, —^ Nuni, xiv, 4-



8o S. BASILIl CJ3SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

berenl de rebns Deo placentibns, sivc ud corporis ne-

cessitalcm, sive ad aniniaruni curam pertineant. Sint

auteui non pauciores quam duo ex utraque parle. Nam

pcrsona una lacile fit obnoxia suspicioni,

ut ne quid

amplius dicam, et ad ca quse dicuntur, confirmanda, mi-

nus habet roboris, cum operte declaret Scriptura in duo-

bus aut tribus slare omne verbum '. Neque vero plures

quam Ircs, ne studium sedulitatis ejus quoe propter Domini

nostri Jesu Christi praceptum adhibetur, impedialur.

II. Quodsi necessarium est quosdam ex aliis fratribus

quidquom quod ad quempiam privatim pertineat, loqui

aut audire, non hi ipsi in mutuum veniant congressum et

colloquium : sed cum selectis sororibus aetate provectiori-

bus rcs ipsorum tractent selecti seniores, et ita eorum

opera sermo, qui necessarius fuerit, fiat. Hic autem ordo

non in mulieribus solum erga viros, aut in viris erga mu-

lieres, sed in personis etiam ejusdem scxus crga sexus

cjusdem personas servetur. Hi igitur prrcter reliquam in

omnibus pietatem ac gravitatem, sint etiam prudentes et

in inlerrogando, et in respondendo, fidclesque et providi

ad sermonem adminislranduni, ac impleant illud : « Dis-

«ponet sermones suos in judicio % » sic ut simul et negotia

eorum qui sese ipsorum fidei commiserint, conficiantur,

et de iis, quas Iractaverint, rebus nihil jam habeant dubi-

, tationis. Inserviant autem et corporis necessitatibus ahi

quidam, et ipsi quoque cum approbalione, qui sint et

aBtale provecta et habitu oc moribusgraves,

ut ne pcr-culiant alicujus conscienliam per m;ilam suspicioncm :

« Ut quid enim libcrlas mea judicalur ab aliena con-

» scientia ^? »

• Mallli. xvm, i(i. — = rsal. cxi, 5. — ' i Cor, x, 29.



BBGUI,.E l-USIUS TRACTAT.«. 8l

*A»\.\»l\-\*\\\*\\\*«\\\l\\>'V\>VV>Mr^\^V^M\\\V\«V\'IV\'W\\VMtlV»\iV\AWW\M\,\W\/V\\\V\*/W'V\%

INTERROGATIO XXXIV.

Cvjusmodi esse dcbcant ii, qui fratribus dispensunl rcs

ncccssarias.

Responsio.

I. Atque etiam ex iis, qui inlus res uecessarias dislri

buunt, omnino necesse esl in singulis ordinibus nliquos

esse, qui eos imitari possint, a quibus elficiebalur quod

dictum est iu Actis : « Dividebalur singulis prout cuique

Bopus erat ' : » qui curent magnopcre, ut misericordcs

sint ac lenes erga quosllbet, neque ulli suspicioncm pra-

beant singularis studii aut prnpensionis crga quosdam,

juxla mandatum Apostoli, qui di\it : « Nihil faclcns in allc-

»ram parlem declinando ^, » uequc vicissim conlra, jurgii

ct conlenlionis, quam idem tanquam a Christianis allenam

rejicit, diccns : « Si quis videlur conlentiosus csse, nos

» laleni consueludinem non babemus , neque Ecclesia;

» Dei '; » ut horum causa, et iis, quibuscum ipsis con-

lenlio cst, necessarias rcs subtrahant, cl IIs, in quos aniuii

inclinallone propendent, plus X[\\\o inrginnlur. lllud au-

tem significationem habct odll fralcrni, hoc vcro amoris

singulnris, qui hinc maximc vltupcratur, quod pcr cum ca,

quaa c chariliitc orllur, concordla fugclur c frairum coelu,

et in ipsius locuni susplciones prav.-v, icUiuhTtionesque et

conlcnlioncs, ac quadam ad agcudum scgnillcs sucte-

danl.

II. Qu:uiiobren) qul fralrlbus dislril)uunt ncccssnrla,

* Act. IV, o5. —* 1 liiji. V, 21. —

' » Cui. XI, u'..

XLV. 6



82 S. BASTLII C^SAR. CAPPAD. ARCniEP.

lum ob ea quse dicla sunt, lum oL alia ejusdem generis

niultn, cjuaj accidere solent, eos necesseest

summeub

amore singulnri et a coiitentione puros esse alque expiu'-

gatos. Saneque debent bujus affectus sibi ipsi conscii esse,

ac studiura adeo magnum oslendere, tani ipsi, quam ii,

qui alio munere funguntur ad fratrum ministcrium, lau-

quam si non hominibus, sed Domino ipsi inserviaut, qui

ob mullam bonitatem delata iis, qui se ipsi consecrarunt,

honorem et studium, perinde habet, quasi ea ipse accepis-

set, et pro his hffireditalem regni coelorum pollicelur.

« Venileenim, inquit, benedicti Patris mei, possidete pa-

«ratum vobis regnura a constitutione mundi. Nam quate-

«nus fecislis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecis-

»lis'

: «conlraque, segniliei el incuria) agnoscere pericu-

lum, ac meminisse ejus, qui dixit :o Malediclus omnis qui

sfacit opera Domini negligenter '. » Etenim non e regno

solum ejiclunlur, sed Domini etiam expectant sententiam

iliam, qux adversus istiusmodi homines lala est, horren-

dam quidcm ct lerribilem : « Dlscedite a me maledicti in

))ifaiem?elernum,qui paralus cst dIabolo,et angelis ejus^»

Quod si ii, qui in curam et ministerium incuinbunt, lu-

crum tanlum ex suo sludio rcferunt, et judicium lam

o-rave ex negligentla prtestolantur, quanla iis, qui miuis-

trandi munus suscipiunt, opus est soUicitudine, ut se red-

dant dl-nios, qui vocenturDomini fratresPid quod Dominus

docet, cum dicit : « Quicumque euim fecerit voluntntem

))Patris mei, qui in coelis csl, hlc meus et fralcr, ct soror,

j) et maler est ^. »

III. Qulsquls enim Dei volunlalem per lolam suam vi-

lam scopum sibi non proposuit, slc ut el In sanitatc per

sludium operum Domini ostendat dileclionis laborrm, ct

1 Malth. XXV, 54 ct /)(>. — 2 Jer. xlviii, 10. — ^ Maiil,. xxv, 4i.

— < Id. XII, 5o.



niiGtJL.E FUSIUS TRACTATE. 83

iii infimiilale loleraiitiani omneaiatquelenilalem cumgaa-

diocommonstrel, is in periculo versalur. Primum quidemct

maxinium csl, quod a Domino et a fralrum ipsius consor-

lio sit abalienalus, quoniam separavit se ipse, cum Dei

voluntalem non fccit : sccundum vero, quod audet in-

dignc parllccps ficri corum qua3 dignis pnratli sunt. Qua-

proptcr etiam in hoc oper.c-prcllum est meminlssc Apos-

loli, qui dixit : « Adjuvanlcs autcm ctiam cxiiortamur, nc

» in vacuum graliam Dei recipialis ': ))et jubemus cos qui

in locuni fralrum Domini vocali sunt, talem Dei graliam

conlumciia non afliccre, nequc dignllnlem tanlam amit-

tcre ob ncglcctam Dci volunlatcm, sed polius obtcmpe-

rare eidcm Apostolo, diccntl : « Obsccro vos ego vinctus

n in Domino, ut digne ambuletis vocalione, qua vocati

BCStls ^. »

VVVVVVVXÂjVVVVîV^VVX^V^^VVXVWVXNWXWNWVVV^-WWWVV^VVÂWiVVX^VVVVVVVWVWA.VWVWAVWWWi

INTERROGATK) XXXV.

An in eodcm pago conslnd convenial plurcs fralrum

convenlus.

Respo^sio.

I. IIanc nobis tjuxblioncm mcmbroruui cxeujplum, quod

ad multas rcs uiriurpamus, commodc cxplanal. Quoniamigitur superius ostcnsum cst corpori

,quod ad onmcni

adioncm pulcIuT, ac rile aplum futuruni slt ct accommo-

daluu), opus csse oculls, cl liugua, ct rcliquis, qun:cumquc

nccessaria sunt ct potlsslma, diiricilc sanc, ncc sinc mullo

ncgolio invcnilur anima qua; plurium oculns csse possir,

litcnim si fralrtmi proRfcclum disclplin.x ralio poslulcl ct

• 2 Cor. VI, 1. — * F.i)hcs. IV, i,

c.



84 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

providum, et loquendi perituni, ct sobrium, et misericor-

clem, et in perfccto corde justificatlones Dei reqnirentem,

qui, quseso, fierl polest, ut hujusmodl plures in eodem

pago reperiantur. Quod si tamen forle adinvenirenlur ali-

quando duo aut tres, quod quidem non est facile factu,

nec unquam factuni cognovimus, longe pricstabilius est,

si hi inter se curam sollicitudinemque partiautur, alterque

allerius laborem sublevet:

videlicet ut peregre profectoallero, aut occupatione aliqua distento, aut aUis quibus

dam casibus impedilo, quemadmodum usuvenlt, ut unus

aliquis proepositus secedat nonnunquam a fratrum con-

ventu, prasslo sit alter, qui de ejus absentla ipsos console-

lur. Aut si res non ita se habeat, ad conventum aJIum se

conferat, cui opus sil moderalore. Atque etlam ad scopum

quem nobls proposuimus, multum nobis prodesse potest

cxternorum negollorum experientia. Quemadmodum Igi-

lur artlum communlum periti invldeut arllum earumdem

acmulis, ipsa re lalentcr jemulationem vulgo ingeneranle :

ita etiam hoc ut phirimum accldlt in hac vita. Inltlo enim

do virlulc contendentes, studenlesque snperare se invi-

cem,sive in reciplendis hospitlbus, slve in augendo mona-

chorum numero, sivcin aliis qulbusdam cjusmodi operibus

faciendis, tum demum progredlendo in rlxas et jurgia dela-

bunlur. Deinde contingit, ut peregre quidem advenlenti-

Lus fratribns,oborlatur dubilatio muila dlfficultasque, ejus

quam expectabant requlel vlce ac loco, dum scUicet ita

animo dislrahunlur, utnesclantad utrosaccederc oporteat,

quando et hos illis anteponere grave est, et tamen fieri non

potest ut utrisque, maxlme sl fesllnenl, fiat salls : iis vero,

qui lum prlmum accedunt adeamdem cum Ipsls vltamagen-

dam, non mediocreni afierent aninii anxietalem, quos &me

vit£E moderatores oporleal seligi, cum omnino necesse sit,

si qui deligantur, rellquos improbari.



REGUL.^ FUSIUS TR\CTAT.?3. 85

II. Conllnglt Igllnr slalim a prima dlc, nt ipsi cx qna-

dani aninii clalionc hcdanlnr, qnod non seipsos fornicnt

ad disciplinani, scd assncscant rralrnm judiccs ficri atque

ccnsorcs. Cum crgo nnllum bonnni cerlum et confessnm

rcpcriatnr in divisis ac distinclis habilalionibus, imo vcro

cnm sint incommoda lot et tanta, prorsns abs rc fuerlt

alias ab aliis scparari. Quod si forte domicilinm allquod

ila jam constructum sit, cito cmcndandum cst ac refor-

mandum, ct maximc post dclrimentornm experienliam.

Nam in senlcntia sna pcrsevcrare, manifcsta contcntlocst.

« Si quis nulcm videtur conlenliosns essc, inquit Aposto-

»lns, nes talem consuetudincm non hnbemus, ncquc Ec-

»clcslce Dci '. »Quam cnim cansam dlclnri sunt impcdi-

mento sibi essc, ne conjungantur ? Num ob res ncccssn-

rias comparandas? at paratu sunt longe faciliorcs in com-

ninni domlcilio, cnm una Inccrna, ct unus focus ct omnia

lalia omnlbus snfficcreposslnt. Oporlctenim, siquidaliud,

cliam in hls facilllalerii omnimodo reqniri, slc ut carnm

qnsc necessario possidenda3 sunt rerum copia imminua-

lur. Accedit etiam, quod in dlvisis habltationibus major

nnmerus cssc dcbcat corum, qui ncccssaria fralribns cx-

Irinsecus fiffcrnnt : conlra, dimidio mlnor In uno ct co-

dcm contnbcrnio. Qiiam anlcm dinTicIlc slt Invcnlri vlrnin,

qui Chrisli nomcn non dcdecorct, sed qui suum cnm cx-

ternis congressum in pcrcgrinalionibus cfnciat sna profcs-

sionc dignuni, vobis, mc vel lacenle, nolnm cst. Ad hrcc

qni sic disjuncli pcrmancnt, qun rationc possunt cos, qiii

in communi vivniil, .Tcdincarc, slvc comprllcndo ad paccm,

si qnando opns fiicrit, sivc cxhortnndo ad pr.TCcpla alia?

qnl qnod inlcr sc conjuncti non sunt, pravas sibimclipsls

snspiciones moveanf. Pr.ctcreaqiic nudlmiis Aposloluin ad

Philippenses scribeulem : « Implclc gaudium mcnm , nl

' 1 Cor. XI, iG.



$6 S. BASILII C,f:SAR. CAPPAD. ARCHIEP-

» Idem sflplolls, eamclcm charllalem liabenles, unanlmos,

» idem senticntcs : nihil per conlcnlionem, ncquepcrina

»nem gloriam, seJ in humiUlate superlorcs sibi inviccm

» arbitrfintes, non quse sua sunt singuli consideranles, scd.

»etiam ea qurc aliorum '. »

III. Quae igitur major est humilitalis significalio, quam

sl fratrum pra?fecti alii aliorum impcrio subjicianlur? Si

enim pares sunt in splritualibus donls, eos simul dccertare

satius est. Quemadmodum igitur ostcndit nobls Doaiinus

ipse, cum Dlscipulos binos et binos misit' : ita ex ipsis al-

ler alteri submitti prorsus cum gnudio volet, haudimme-

iiior Dominl, dicentls : « Qui se humlllat, exaltabltur ^ »

Quod si forte hic pauciora habuerit, Ille plura, procslabi-

lius est dcbihorem a fprtiori assumi. Atqueetiamquomodo

non manifeste vlolatur aposlolicum proeceptum qiio dici-

iur : a Non quac sua sunt singuli considcrantes, sed eliam

»ea quoe aliorum. » Arbltror cnlm fieri non posse, ut hoc

in dlvisis inansionibus rcctc pcrficlatur , cum quoelibet

turma pro IIs, quibuscum vcrsalur, curam singularem cl

proprlam gernt, caeteros vero non curet : quod, ut dixi,

iiianlfeste adversatur Apostoli praecepto. Etqiioniam Sancti

illi, quorum frequens est mentio in Actls, idipsum ple-

rumque testantur, de qulbus scriptum est, modo quidem :

«IMultitudinls credentiumerat cor unum, ct anlmauna^:»

modo vcro : « Omnes credentcs erant in eodem loco, et

«habebant omnla communla^, » liquet nullam fuisse intcr

hos omnes divislonem, jicc quemquam fuisse sui juris :

sed

omnesunaetcadem curagubernatos fuisse ; idque, etiamsl

horum omnlum numerus csset quinque milllum : In quibus

fortassc non pauca erant, quae homlnum judiclo viderentur

conjunctioncm ac concordiam impedire. Gum autem qul

» Philip. u, 2-4.— 2 Marc, vi, 7.— ' Luc. xvm, i4. — < Act, iv,

52. —5 Id, u, 1 et 44.



RKOrL.K fiisiijs tractat.e. 87

in slngulis vicis rcperiunlnr, adeo illis numero inferiores

sint, qna3 ralio pcrmillil ipsos a sc invicom separaloscsse?

Ulinam antcm ficri possct, ut non moclo qui in eodcm pago

slmul sunt congrcgatl, sic permnncrcnt, sctl plures ctiam,

qui (liversis in locis consliluti sunt fratrum convcntus, ab

una tanlum cura, corum, qui a2([uo in omnes animo sa-

pienlerque rebus omnium consnlcrc posscnt, in spirilus

conscnsione et pacis vinculo regerentur,

INTERROGATIO XXXYI.

Dc iis, qui seccdunl a frairum socielale.

Responsio.

Sane qni senicl mutuo professl sunt vicluros sc simul in

eodem loco, iis ncquaquam bcltum esl Intlifierenter ablre

ct secedere : quando illud quod quis In lis quas cepit con-

siliis non pcrscvcrct, duabus dc causis contingil, vel ex

damno, quod excommuni habltalione orlntur, vclex animi

Inslabilitatc illius, ([ui scnlcnliam nUitct. Qnl Igilur scpa-

rat scafratribusob dctriincnlum, nonoccullct in scmctipso

causam, scd damnum prodal juxla modum a Domino lia-

ditum, cum dixil : « Si peccavcrit iVater luus, vade, cor-

» ripe ipsum Inlcr tc ct ipsuni solum ', ctc. » Et quidcm si

id quod postulat, emcudelur, cl fratrcs lucralus csl, nc^c

ipsorum socictatcin igiioiniuia allicil : sin cos in malo per-

scverarc, ncc ('mcndalioiKun adiniltcrc videril, iis qui dc

rebns cjusmodi judicarc possint, indicablt, ct Ita dcmum

adhlbitis plurium lcstimonils seccdat. Jnm aulcm non sc-

parabllur a fratribus, scd ab nlienis, cum Dominus liouii-

' Matll), xvni, i5,



8B S. BASILII CJ:SAR. CAPPAD. AnCHIliP.

nem in malo permanenteracthnlco et publlcano comparet.

« Qul cnim, inqult, ejusniodl cst, slt tlbl slcut clhnlcus et

»publlcanus '. ))Quotl sl subduclt se a fratrum consortio

sm Ipsius levitale, suam Infirnnlalem curcl : aut si nolit,

a frcTlrlbus non odmiltalur. Caelerum si allus alio trahalur

proptcr Dominl mandalum, toles non submovent sc, sed

muncrc ac minlslcrio suo fungunlur. Alinm prffilerea cau-

sam, ob quam separandi sint fratres, ratio non admlttit.

Primuni quidem, quonlam nomlni Dominl nostri Jesu

Chrisli quod Ipsos conjunxlt, infertur dedecus : delnde,

quoniam unluscujusque conscienlla erga allerum pura esse

non poterlt, scd mulua futura cst Inler illos suspicio. Hoc

autem nperle |)ugnat cum pra.ccplo Domiui, qui ail : « Si

« offcrs

munus tiium adallare, ct ibi recordalus fuerls

quia» fraler tuus habet allquid advcrsum lc, relinque ibi munus

»tuum anle allare, et vade, prius reconciliare fratri tuo :

t,

»et lunc vcnlens offer munus tuum *. »

'IV\\\\\\M».VW^\\\VVVV\\VVVVV\\\\-.V\V».'\\\\VV\VV\VV\V«VWVV»VV\".\.\\\'\\.\\V\\VVVVV>V»\V\'\VV>

INTERROGATIO XXXVII.

/4/1 prccam ct psalmodlcv obtcnlu et nomine opera slnt

neolloeiicla, el quoi tempora prccationi sint icLonea : ct

prinium an oporlcat opcrari.

RliSPOSSIO.

I. CuM Domlnus nostcr Jesus Chrlstus dicat : « Dignus

»est »non simjilicitcr, nequc indiscriminatim quilibet, sed

a Oporarius clbo suo ^: » Aposlolus vero jubeal laborare,

bmuimquc proprils manlbus efficere ^, ut unde tribuamus

' Matih. xviii, 1-.— ' Id. v, a5, 24. — ' Iil. x, 10. — ^ Ephes.

IV, 28.



EEGUL.E FUSrUS TRACTAT.?^. 89

eocntl, hnbcamiis, dillgcnter lahorandiim esse, re Ipsa 11-

quet. Ncquc cuim pictatis scopuni ccu scgnilielprrelcxlum

ct laborls fugam tluccrc oporlet : scd ccu certamlnls, ma-

jorlsque lahoris ac uostrce In aflllcllonibus tolerantlas mn-

terlani ct occasioncm, ul ct nobis dicerc llceat ; « In labore

»ct ajrumna, in vigiliis abundantius, in famc cl sill '. »

Qulppe non ob corporis castigationcm modo, sed etiam

proplcr charitalcm crga proximnm, ulilis nobls esl hujus-

modl vila3 rallo, ut et Infirmls fratribus pcr nos Dcus sup-

pcdltct necessaria, juxta formani in Aclis ab Aposlolo Ira-

ditam, cuni ail : « Omnia ostcndi vobls, qnonlam slc hnbo-

»ranlcs, oportct snsclpcrc Infirmos '. » Et rursus : « Ut ha-

»bcalls nndc tribuatis cgcnli ^, »quo digni judiccnjur, qni

audiamus : « Venlte benedictl Patris mel, possldete para-

»tum vobis regnum a constitutionc mundl. Esurlvi enlm,

»ct dedlstls niihi manducarc : sitivi, ct dedistis mihi bi-

»bcrc 4. »

II. Et quldem quantum sit otii mahim, quid attlnct me-

morarc, cum Apostolus apcrlc pra^ciplat, nt qul non hibo-

rat, neque ctiam manducct^? Qncmadmodum Igltur ne-

ccssarlum cst unlculque quotldlanum afimcntum : Ita quo-

quc hihor pro viribus ncLCssarlns cst. Ncque cnlm temcrc

Salomon laudis loco scripsit ilhid,«rancm oliosa non ro-

nmcdlt''. » El rursus Aposlolns dc scipso alt : « Ncqiie gra-

»tls panem manducavlmus ab allquo, sed In Kaborc ct fa-

» tlgallone nocle ct dic laboranlcs", » qnanquam sihi, ut-

polc Evangcllum prrcdlcanti, cx Evangclio vivcrc licerct.

Quln ct Domlniis cum nialltla conjunxlt pigrltiam, dlccns :

« Scrve malc ct pigcr ". » Scd ct snpicns Salomon non cx

iissolum, qu;e jammcmorala sunl, opcranlcm laudat, scd

' a Cor. XI, 27. — ' Act. xx. 55. — ' ri]'lics. iv, aS. — • MnUli.

XXV, 5j, 35. — '2 Thcss. m, 10. — * l'rnv. xxxi, 37. — '2 Tlicss.

III, 8. — * M.-vllh. XXV, 2G,



gO S. BASILII C/SSAR. CAPPAD. ARCIIIKP.

rcdargalt eliam piii;rum comparalione leniiissimornm anl-

malium, cum ait : « Yadc acl formicam, o piger '. » Quare

metuendum cst ne foite ct hoc nobis in jndicii die oLji-

ciatur, cum qul nobis facullalem operandi dcdit, opera

huic facultali convenientia a nobls exlget. « Etcnim cui,

»inquit, commendavcrunt mullum, plus petent ab eo '. »

Quoniam autein precum et psalmodiae obtenlu nonnuUi

opera refnglunl, sciendum est in alils quidem quibusdam

rcbus proprium esse cujusque rei tempus, juxta Ecclesias-

len, qui dixit : « Omni negotio tempus est ^: »sed preca-

iioni et psalmodice sicut ct plurlbus aliis rcbus nulkim non

tempus idoneum esse, ita ut inlercadum admovemus ma-

nus ad opera, modo quidcm ipsa llngua (quando id fierl

potest, aut conducit potius ad fidei ffidiflcatlonem, ) sin

minus, corde in Psalmis et hymnls cl canlicis spirltualibus

Deum collaudcmus ^, uti scrlptum est, et ita intcr operan-

dum precationem cxplcamus, gratias quidem agentcs ei,

qui et manuum vlres ad conficlcnda opera, et mentis soler-

llam ad cognilionum comparandam suppedllavit, quique

.materiam largltus est, lani eam qu.xin inslrumenlis, quam

eam quxc in excultls a nobis arllbus adhibctur, precanlesvero, ut huc spectent manuum nosharum opcra, ul Dco

placeamus.

III. Hoc modo ellam menlcm a vanis cogltalionlbus

avocamus, cum in quahbct aclione a Deo exposcimus ct

fciiccm opcris successum, ct ei (jul vim agendl impcrtivit,

rcpendlmusgratias, cumquc, ull antea dictum, propositum

ei placcndl cuslodlmus. Elenini nisl ha^c ila se habcant,

qui fieri polest, ut cohaereant Inlcr se quoc ab Apostolo dlcla

sunt? et ilUid vidcHcet, « Sinc inlcrmlssione orale ^: »et il-

Ind, « Noctc et dle operantes ^. » Neque vero, quonlam gra-

' Prov. VI, 6. — ^ Luc. xii, 48. — ' Eccl. iu, i, ct viii, 6. —* Coloss, 111, i6,

—5 1 Thess. v, 17.' —.

^ 2 Thess. 111, 8.

I



nEGUL.E FUSIUS TRACTAT/E. 9I

liarum aclio Icgc eliaui pr.Tcepla esl omni temporc, cam-

que viloc iioslra} ueccssariani essc ct cx uatura cl cx ra-

lionc commouslralum cst, idcirco oportel precalionum

tempora iu fiatriim conveulibus constilula ncgliiiere, qurc

nccessario delcgimus, quod corum quodlibct acccpta a

Deo beueficia siugulari quodam modo in mcmoriam revo-

ccl. Malutinum quidcm, ut animi ac menlis uo-strae primi

molus Dco consecrenlur, ct nihil aliud prius curaudum

suscipiamus, quam cxhilarati fuerimus Dci cogitatione, si-

cul scriptum est : « Memor fui Dci et dclcctatus sum ': »

neque corpus ante ndmovcalur opcrl, quam eircccrimus

quod diclum cst : « Ad tc orabo, Domine, mauc cxaudies

»voceui meam. Mane aslabo tibi , et videbo '. » Rursus

vero tcrtia hora surgatur ad precandum, fratrcsque cou-

voccnlur, cliamsi divisi alii aliis opcribus fucrint occupati,

el ita Spiritus donum circa tertiam horam Apostolis colla-

lum in memoriam rcdigcntes omnes uno codemque animo

illum vencrenlur, ut ipsi quoque finnt digni, quibus sanc-

litns confcratur, simulquc pctant, ut dux sit itincris, ac ca

qune ulilia sunl, cdoceat, juxta eum, qui dixit : « Cor muu-

» dum crea in me Dcus, ct spiritum rcctum innova in vis-

» ccribus mcis. Nc projicias mc a facic tun, ct Spiritum

«sanctum tuum ne aufcras a mc. Rcddc mihi hclilirim sa-

«lularis tui, cl spiritu priucipali conlirma n)c ^ » El alibi

«Spiritus tuus bonus dcducet mc iu tcrram rcctam '^, »

sicquc rursus incumbamus operibus.

IV. Quod si forle aliqui propter opcrum aut locoruni

nnluram longius abfiicrint, illic sine ulla h.xsitalione sin-

gula quo} communitcr stalula sunl, cxccjui ucccssario de-

benl. « Nam si, inquil Dominus, duo vcl trcs sunt congrc-

»gati in nomino n)co, ibi sum in medio corum '.» Scxla

« Psal. 1.XXV1, /|.- 2 la. V, 4, 5.— ' Id. I., i2-l4. — * IJ. ciMi,

10. —' MaUli, xviij, 20,



gi S. BASILII C.^SAR. CAPPAP. ARCHIEP.

qiioque hora necessariam esse precationem, Sancloriim

exemplo, judicavimus : qiii dicunt, «Vcspere et maneet me-

» ridic narrabo et annnnliabo,et exandiet vocem mcam'.»

Et ut libercmiir ab incursu ct daGmonio meridiano, eliam

eodem temporc recitetur nonaj^esimus Psalmus. Nonam

antem horam ad orandum neccssariam esse, Apostoli ipsi

nobis prodidere in Actis, in qnibus narrantur Pctrus el

Joannes ascendisse in templum « Ad horam oralionis no-

))nam '. » Jam completa die, cle iis qnre in ipsa data sunt

nobis, aut recle a nobis gcsta snnt, pcrsolvantur graliw,

itemque ea, quae praetermissa sunt, confiteamtir : quippc

sivo volunlariLim, sive non vohintarium, sive etiam lotcns

peccatum admissum est, ant in verbis, ant in faclis, autin

ipso corde, Dcum de his omnibus per preces placamus.

PrOdest enim pknMmnm pneterila considerare, ut ne rur-

sus in similia delabaraur. Quapropterinquit : « Quce dicitis

» in cordibus vestris, in cubiHbus vcstris compun^imini^ »

V. Acrursus,noctc incipiente, petendumest, utinofTcnsa

et a visis hbera requie frnannir : qna hora eliam nonagesi-

mns Psahnus nccessario dicalnr. Mcdiam autem noctem

nobis ad orandum necessariam esse tradiderunt Pauhis et

Silas, qucmadmodum Actornm historia declarat, his verbis

« Wedia autcm nocle Pauhis et Sihis laubabant Denm "^. »

VA Psahnisla, cum ait : « IMedia noctc surgebam ad confi-

» lcndum tibi, super judicia juslitiae tuce ^. » Et rursus ante-

verteic dihiculum par csl, et ad precationem exurgere,

ne in somno ac cubiH a die cTeprehendamur, juxta eumqnl

dixit : « l^rjevenerunt ocnli mei dihiculum, ut mcditarer

flcloquia lua'^. »Ex quibus tcmporibus nullum cjt negh-

gendum ab iis, qui diHgciilcr ad Del et Christi ipsius glo-

riam vivere instituerunt. Diversitatcra aulem atque varie-

' Psal. Liv, 18. — 2 ^ct. 111, 1. — ' Psal, iv, 5, — < Act, xvi, 25.

—' Psal. cxvui, 62. — * Ibid. 48.



REGUL.E FUSIUS THA.CTATiE. 90

tatem ia precibus et In psalmodia, qucestatis horisfiunt,

ulilem essc arbitror, quocl in aequabililale quidem torpes-

cat snppc ucscio quomodo animus, alquc prncsens abscns

est. Mutatis vero et varialispsalmodin et cantuper singulas

horas, renovalur ejus desiderium, et altentio instauratur.

INTERROGATIO XXXVIII.

Cu7n abunde tuo nos sermone docueris, el prccationcni

omitti nuLlo modo posse, laborcmque necessariuni esse:

reliquuin cst jam, ut doceamur, quce arlcs profcssioni

nostrcc conveniant.

Responsio.

Specutjm quidem artes aliquus decernerc facilcnon cst,

quod ahoe apud alios requirantur juxta locorum naturam,

ot negotialionum, quae insingulisregionibusflunt,commo-

dilalcm. In universum tamen ita harum deleclus designnri

polest, ut cae exerceanlur, qiia:;cumque vilae nostrrc servant

quielem alquc Iranquillilatem, ct quaj neque indigent ne-

golio multo ad suam ipsarum maleriam parandam, nequc

mulla solliciludinc, ad ca qua3 facla sunl dlvendenda, qu;c-

que neque virorum neque mulierum indecoros congressus

nobis conciliant, aut noxios : siquidem peculiarem scopum

nobis in omnibus proposilum essc cxislimandum est, sim-

phciiatem scilicct olcjuc vililatcm ; nobisquo cavcndum,

ne slullls ac noxiis hominum cupidilatibus inserviamus,

iis cfllciendis, quiu ipsis in sludio cssc solciit. Quarc in lcx-

loria quidcm, id quod iu vilijc consucludfruc vcisalur, nou

(|uod ad juvcncs cnplandos ac laqueis irrcliendojj ab im-

puris quibusdam cxcogilalum cst^ u nobi» assumi dcbcl.



(j6 S. BASILII C^SAR. CA.PPAD. ARCHIEP.

flagellum intendit, tanquam si mercatura precationis do-

mumin lalronnm spekmcam transmutasset '. Neque vero,

quoniam alli jam eam, quae apudSanctosobtinebat, consae-

tudinem violavere, qui cum pro se invicem orare debuis-

sent, et una cum pluribus Deum adorare, et cum lacrymis

implorare, ipsumque pro peccatis propitium reddere, gra-

tias pro beneficiis rependere, ac verbis hortativis sese aedi-

ficare(quod adhuc nostra eliam memoria usitatum et

observalum fuisse novimus), pro his omnibus forum, nun-

dinasque, ac commune emporiumet tempus illud et locum

eflficiunt, continuo nos etiam hos imitari par est, ejusque

rei participatione absurda et inepta confirmare : sed nobis

cos convenUis ad imilandum proponere debemus, qui de

Domino nostro iu Evangeliis narrantur, ApostoHque man-

data, tanquam qua) ad hanc agendi rntionem conducant,

perficcre. Ila auteni scribit : « Cum convenilis, unusquisque

«veslrum Psolmum habet, doclrinam habet, Apocalypsim

»habet, linguam habet, interpretationem habet : omoia ad

B aedificationem fiant^ »

v\>\\\\\>\\\\\>\\\vv» vw \\v\ vv \\> vv\ \\v \\\ \\\ \vv vv\vvww vv\ \\v \\\ v\\\\\v\\vwvwvw vv\ vv>

INTERROGATIO XLI.

De ancloritate et obedientia,

Respo^sio.

I. S\NE in hls ipsis,qujc concessae sunt, artibus, ncqua-

quam permillendum ai unicuique, ut eani, quam callel,

aut discerc vult, exerccat : sed eam, ad quam judicabilur

idoneus. Nam qui sc ipsc abncgavit, sequc spoliavit omni-

bus suis voluntalibus, non qnod vult, facit, sed quod do-

' Joan, 11, i5, —* 1 Coi. xiv, ao.



rEGlIL.E FUSIUS TMCTATiE. 97

cctiir. Ncquc vcro ralio sinit cum a semclipso quocl iitile

esl dcligcre, qui senicl scmelipsum aliis gubernandumlra-

dideril, qui ad quodcumque cum in nomine Domini ido-

ncum cognovcrint, ad id deslinabnnt ipsum. Quisquisenim

in opere deligcndo cupidilali su» obsequilur, insimulat se

ipse. Primumquidem, quod placeat sibi ipsi : deinde, quod

aut propler gloriam mundanam, aut propter spem lucri,

anil proptcr aliquid hujusmodi, ad hanc nulem propendeat,

aut quod laborem leviorem anleponat ob scgnilicm atque

socordiam. Cum aulem quis in his viliis versatur, argu-

mentum est nondum hunc a cupiditatum malignitate libe-

rum csse. Neque vero se abnegavit, qui suis inservire vult

affectibus, neque remisit nuntium mundi uegotiis, cum

adhuc lucri et gloriae desiderio teneatur. Nequeetiam mor-

tificavit membra sna terrestria, qui non suslinct operum

laborem : sed potins prae sc fert arroganlcm esse se ct con-

lumacem, ut qui suum unius judicium mclius esse ducat

et prxstantius plurium sententia. Sive igitur tenet quis

artcm a communitate haud improbatam, cam desercre non

debet (est cnim animi inconstanlis, ct mcntis inccrta:, ni-

hili facere prajseutia) sive non habet, sibi ipsi ne sumat,

scd quod a majoribus probalum cst, snt-cipiat, ut in om-

nibus obcdienlia servelur. Qucmndmodum aulcm sibi ipsi

deleclum pcrmittcrc, indccorum esse monstralum cst : ila

quoque rem ab ahis approbatam non suscipcrc, probro

verlitur. Imo eliam si quis linbeat arlcm, non placcat au-

tcm ejus usus fraternitati, abjiciat ipsam promplo animo,

seque DulHus rei mundana) studiosum esse ostendat. Nnm

facerc quidem cogitalionum voluntates, ejus est qui spem

non habct •, juxta Aposloii sentcntiam : scd exhibiln in

omnibus obedientia, quiddam est laudc dignuni , cnni

idem Aposlolus aUquos laudel, quod scipsos dcdcrint

' 1 Tlicss. IV, la.

XLV.7



gS S. BlSlLlI C.ESAR. CA.PPAD. ARCHIEP.

primum Domino , cleinde eliam nobis per voluntatem

Dei'.

II. Creleram unumqiiemque oporlet operi suo intentum

csse, eique animo alacri et studioso incumbere, et velut

Deo iuspectore, impigro studio et attentiore diligentia illud

inculpale exercere, ut semper dicere possit roEcce sicut

» oculi servorum in manibus dominorum suorum : ita oculi

»

nostri ad Dominum Deum nostrum'': »

non autem ab alia

ad aliam transite. Nec cnim natura nostra pluribus simul

rauneribus fungi potest, ideoque unam artem accurate

factitare, quam multas impcrfecte atlingere, utilius est.

Elenim si distrabant plura, et ex alio ad nliud Iranseamus,

prajterquamquod nuUum opus ab:;olvitur, iude etiam ani-

mi levitas, si jam inest, redarguitur, aut si nondum fuerit,

ingencratur. Quod si ita aliquando necessitas postulet, par

est eum, qui idoneus est, aliis ctiam arlibus suppelias ve-

nire : neque id a semelipso, sed si ijuando invitatus sit, sic

ut id nequaquam faciamus noslro primo consilio, sed casu

quodam urgente, quemadmodum et in corporis membris

fit, quando, titubanlc pede, manu innitimur. Et rursus,

quemadmodum a seipso artem aggredi detrimcntosum est

sic detreclare imperata, dignum est reprehensione : quod

fiat, ne alntur arrogantia) vitium; ueve obedientiae ct do-

cilitatis regula dissolvatur. Caeterum instrumentorum cura

praecipue ad cujusque artis opificem attinet. Quod si forte

aliquando contigcrit, ut aliquod negligatur, eares tanquam

quaj omnium communis sit , ila convenienli modo ab iis

curari debet qui id primi animadverterint. Etsi enim ipso-

rum usus quorumdam sit proprius, tamen quae ex his

percipitur ulilllas, commuais est. Conlemnere enim olte-

rius arlis instrumenla, veluli nihil ad se spectanlia, ejus

cst, qui ea pro alienis habet. Neque vero eos, qui arles

• 2 Cor. vm, 5. — ' Psal. cxxii, 3,



100 S. D.VSIHi C.ESAR. CAPPAD. ARCHUvP.

»bus mcis uiinimis, milii fecislis '. » Ncc quisquam Aposloli

verba sententise nostrae adversari existimel, qui dicit : « Ut

» operanles suum panem manducent. » Hoc enim ad inor-

dinatos dictum est, et ad segnes, periude ac si ipsis diceret

praestabilius esse unumquemque sibi viclum parare, nec

aliis gravem esse, quam vitam in otio traducere. <r Audiraus

»enim, inquit, quosdam inter vos esse inordinate ambu-

»lantes, nihil operantes, sed curiose agentes : iis autem

qui sunt ejusmodi , inquit , denuntiamus, et obsecramus,

ut cuni quiete operantes, suum panem manducent '. » Et

illud : « Nocte autem et die operantes , ne gravaremus

jjqnempiam^ » eodem perlinet, quandoquidem Apostolus

fraternoe charitatis causa ad inordinatos excindendos sese

laboribus ultra quam sibi pr£escriptum fuerat, subjiciebat.

Caeterum ejus, qui ad perfectionem festinat, cst noclem

et diem operari, ut possit impartiri ei qui opus ha-

buerit ^.

II. Quisquis enim in seipso, aut in eo etiam, qui distri-

buendarum rerum necessariarum curam suscepit, spem

suam collocat, aut suum, aut contubernalis sui opus sub-

sidiura sibi esse ad vitam degendam sufficiens cxistimat,

is, quatenus spem reponit in homine, venit in periculum,

ne incidat in maledictionem, qua dicitur : « Maledictus

» homo qui spem habet in homine, et fulciet carnem bra-

»chii sui : et a Domino recedet anima ejus^. » Scriptura

enim illis quidem verbis : « Qui spem habet in homine, » in

alterum spem conferre, his vero, «Et fulciet carnem bra-

schii sui, » in seipso confidere vetat. Horum autem utrum-

que nomiuatur defeclio a Domino. Imo etiam adjungitur

utriusque exitus : «Quia erit quasi sylvestris myrica in

» deserto, et non videbit quando venerint bona*". » Ostendit

1 MatlL. XXV, 4o.— ' 2 Thess. m, ii,ia.— ^ Ibid. 8.— * Ephe«.

IV, 28. —' Jcr. xvi(, 5, —

^ Ibid. 6.



nrcuL.!;: fusius TR\CTAT/r:. loi

vldcllcet Scri[)lura spcm aut iu se, aut in allo quovis re-

positam, defactiouem a Domino esse.

^XVXNXVVVVVVXAXVVA^VVVXXVVVIVXAiVVVYVVVVVVVAAMlVVWWVVVW^fWVVVWVWWV^^WVWWVXWWVIW*

INTERROGATIO XLIII. '

Modus qiii servandus sit in fdcicndis operibus, abunde

fuit nobis explicatus : prcetercaquc si quid forle reli-

quumesset, idinvenire ipso rcrum usu doceremur. Jam

vero idut exponas, rogainus, qualesscilicct esse oporteat

fratrum pnvfeclos, aut quomodo suos contubernalis gu-

bcrnare debeant.

Responsio.

I. DiCTUM quldem est quasi iu summa tle hoc eliam

partc : quoniam tamen haud immerito parlcm hanc vobis

auiplius cxplanari vultis (nam qualis fucrit praefcclus ci

prlnceps, tales plerumquc lieri solent et subdlli) ipsam ne-

ccsse est non obiter ac oscitantcr prcTetermiltere. Oportet

igitur ut is, qui pr.xfeclus est, mcmor priccepli Aposloli,

qui ait ; oKxcmphun cslo {idellum ', » vilain suani cfliciat

cnjuscumquc prajcepli Doinini cvldcns cxcmphun, ul vldc-

hcet iis, qui a se docendi sunt, causam nullam reHnquat,

cur Domiiii maiuhatum tale esse pulenl, quod aut Hcri non

posslt, aut quod conlcmni debcat. hiitio iyilur primum

hoc cst ; nimirum iu charitate C^hristi ita excolenda cst nb

co humilitas, ul, vcl ipso lacente, opcrum suorum cxcm-

plum nd doccndum proponalur sermone (juovis cflicaclufi.

litenim si haic cst Chrlslianismi mela , imilallo C.hrisli

juxta humanilatis mcnsuram, prout convenit uniuscujus-

quc vocalioni, ii quibus crcdlla cst plurium rcgcndorum

' 1 Tiiii. IV, 12.



102 S. BASILII CESAr.. CAPPAD. ARCnir.P.

cura, infirmiores sua ipsorum opera ad iaTiitandum Chris-

lum promoverc debent, juxta beatum Paulum, qui dicit

a Imitatorcs mei cstole, sicut et ego Christi '. »

II. Proinde servando co, qui a Domino nostro Jcsu

Christo traditus est, humilitatis modo, ipsos primos accu-

ratum et omnibus numeris absolutum exemplar fieri ope-

rcTD-prelium est. « Discitc enim a me, inquit, quia mitis sum

»el humilis corde'. » xVIorum igitur mansuetudo, et humi-

litas cordis, characterem prsepositi atque insigne consti-

tuant. Si enim Dominus servis suis ministrare non erubuit,

sed vohiit servus esse terrie, et luti, quod finxit ipse, et in

Iiominem conflavit : «Ego enim, inquit, in medio vestrum

»sum, sicut qui ministrat ^, » quid cequaUum nostrorum

causa facerc par cst, ut existimare possimus asseculos nos

illum imitationc fuisse? Hoc igilur unum cst, quo maxime

pricditum esse prsefectum oporlet. Tummisericordemesse,

et eos, qui inexperti ofliciorum aliquid omiserint, patien-

ter sufferenlcm, non pra^tereuntem silentio peccata, scd

rebelles tolerantcm leniter, medelamqne cum omni cle-

mentia alque moderatione eis adhibentem. Item idoneumesse, qui remedii modum morbo convenientem excogitet

non autem aspere increpantem, sed cum mansueludine

commonefacientcm'^, atque erudientem, uti scriptum est,

pervigilcm in adminislrandis rebus pra?scntibus, providum

futurorum, peritum dccertandi cum fortibus, et debilium

infirmitates perferendi, talem, quiomnia

etfacere

et di-

cere possit ad eorum, qui secum degunt, perfectionem.

Pricfecturam non sibi sumentem, sed qui delectus sit ab

iis, qui primas obtinent in aliis fratrum conventibus, et qui

in vita anteacta morum suorum specimen sufficiens edide-

rit. «Et hi enim, inquit, probentur primum, deinde minis-

' 1 Cor. XI, I. —2 Maiib. xi, 29. —

' Luc, xxii, 27. —^ 3 Tim,

II, 24, 25.



ItEGUL.E FUSIUS TnACTAT.«. lOD

«trent, luilluni crlmen habenles'. » Sic qui ejusmodi est,

acclpiat praerecluram , inslilualquc inlerfralrcs cUscipli-

naui , cl opera,proul unusquisque idoneus est, dispcr-

tialur.

\\\\\\\VV\\V\\\V\\\VV\\\\\\\VV\\VVVVVVVVV\/V\\VVV\VVW\VV\V\\V\\\\A\A\\»^V\\\.VV\\\VV\V\^\V^

INTERROGATIO XLIY.

Qaibus permitlendm sint peregrinationes , et quon\odo,

ubi redierint, sint interro^andi.

Responsio.

I. Pereguinandi dctur facultas ci, qui citra anlmx suaj

delrimcntum, et cum utilitnte eorum, quibuscum gradi-

lur, iler perficere possit. Nam si ncmo idoneus affuerit,

praestatin rerum necessariarum pcnuria aflliclioncm om-

nem atqueangustiam vel ad mortem usque perpeti, quam

corporalis levamenti causa cerlisslmum animai detrimcn-

tum ncgligere. « Bonum cst enim milii, inqult Aposlolus,

»magis mori, quam ul gloriam meam quis evacuct' : » et

hoc in iis, quce libcrum cst omilterc, quanto igitur magis

in hls, quae prxccpla sunt? Quanquam cliam huic ipsi in-

commodo mcdelur lex charilalls. Si enim contigcrit, ut in

uno fratrura conventu desit, qui commodc mitli possit, ii

qui propinqui sunt, supplcbuut quod dcerit, iler facienlcs

simul, ncc unquam a sc inviccm disjungenlur, ut tnm qui

infirmi sunt anima, quam qui corporc eliam debilcs sunt,

ii sic cum forlioribus conjuncli, Incolumcs scrvcntur.

Atquc hoc longe nntea a prjcposlto constllutum sit , nc

poslea in ipso ncccssilalis articulo remcdiimi ulhnn, ([uod

pertemporis angustias adhibere Uceat, nanciscalur. Ca'lC'

' i Tim. iii, 10, — 2 1 Cor. ix, i.S.



f04 S. BASILII C^SAn. CAPPAD. ARCHIEP.

rnm prsefectus post reditnm viatorem percontetur, quid

egerit, in quorum hominum venerit congressum, quoscura eis sermones habuerit, quid versaverit animo , num

diem totam, tolamque noctem exegerit in timore Dei, an

prsevaricatus sit, et aliquid violaverit eorum quae statuta

sunt, autexternis incommodis victus, aut sua ipsius seguitie

dilapsus.

II. El quodquidem recte geslura est, laudando confir-

met : in quo vero deliquit, id corrigat diligenti ac perita

adhortalione. Ita euim et peregre proflciscentur, vigilan-

liores erunt, si ilineris rationem reddere coganlur, et nos

ne in separationis quidem lemporevitam ipsorum negligcre

videbimur. Hoc aulem et Sanclis familiare fuisse, Actorum

historia tradit, ubi docet, quemadmodum Petrus Jeroso-

lymam reversus, aliis illic commorantibus, rationem reddi-

derit socletatis e]us, quas sibi fuissct cura gcntibus ': si

-

militerque, quemadniodum Paulus et Barnabas reversi,

coacla Ecclesia, annunllaverint quaj cum ipsls fecissct

Dcus. Et rursus, quod siluerit universa multiludo, et au-

dierit Barnabnm et Paulum, qiii narrabant quoecumquc

Deus fecisset per ipsos ^ lUud autcm nosse oportet, itio-

nes, negotiationesque et quieslus cauponios fratribus omni

modo fuglendos essc.

' Act. XI, 5. — ' Id. XV, 12.



i

REGULyB FUSIUS TRACTATiE. lo5

INTERROGATIO XLV.

Quod oportcl post prccfcctum ctiam allum aliquem essc,

qui possit, co abscntc, aut occiipationc aliqtXa dislcnto,

fratrum curam suscipcrc.

Responsio.

I. QuANDOQUiDEM usuvenit non rnro , «it vel propter

corporis inrirmilatem, vel peregrinandi neccssilatem, vel

ob alium qucmvis casum, proereclus aLsit a fralrum con-

venlu, etiam aliquis alius cum approbatione tain ipsius,

qunm aliorum qui approbandi pcrili sint, ad hoc delectus

sit, ut, e{t absentc, suscipiat fralriim curnm, sic ul etiam

praesenles unus aliquis sermonc adhortctur soleturque, non

autom fralres, absenlc pracposito, formam status popula-

ris assumant, ad rej^ula^ ct Iradilaj disciplinac dissolnlio-

nem, el quoccumquc approbala sunt et recepta, ad Dci

gloriam observenlur : ht etiam adsit qui advenicntibus

hospitibus prudenlcr respondeat, ut et qui scrmonem rc-

quirnnt, aedificcnlur pro argumcntl dignilate, ncc lamcn

fralrum communilas confundaUu'. Elcnim si omncs ;cqiia-

liter accurrant ad dicendum, id tumultns causa cst, et

perlurbala? disciplinne signnm ; cum Aposlohis nc cos qui-

dcm, qui docendi niunerc donati sunt, phires simul lo(|ui

sinat, ubi dicit : « Quod si alii revelntum fuerit, prior ta-

»ceat '. »Et rursus hujusce perlurbationis ineptiam coar-

guit, his vcrbis : « Si ergo convcncrit univcrsa Ecclesia in

wunum, et omncs hngnis luquantnr, intravrrint autcm

p idiola;, nut infidclcs, nonnc diccnt quod insanilis ' ?»

'I Cor. XIV, 00. — 2 IbiJ. j5.



106 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

II. Quod si ex ignoranlia alium interroget hospes; qnan-

quam qul allerius loco interrogatus est, coplosc rcspondere

possit, silcattamen ipse clisciplinseservandcecausa, eumquc

cui hajc provincladatacst ostcndat, utlcoramDominofece-

rc Apostoli, Idque, ut rectc decenterque scrmone utamur.

Etenim sl in sanandis corporibus non cst cujusvis aut me-

dicamcnlo, aut ferro uti ad infirmos curandos, sed illius,

qui et longo tempore et expcrlentia, et curatlonum exer-

citio, et peritorum documenlis artem hanc assecutus sit,

quomodo par fuerlt quosllbet ad curatlonem eam ,quae

per sermonem adhlbetur, indiscriminalim prosilire? Qua

in re quod etiam mlnimum est, si negllgatur, maximum

detrimentum affert. Enimvero apud quos ne panls quldem

distrlbutio quibuslibet permittilur, sed ejusmodi munus ad

quemdam, qui cum approbatlone hulc rci pr£epositns sit,

pertinet, quomodo non cum delectu ac cautione multo

majore ahmentum splrltuale petentibus dandum est ab

aliquo, qui ad id magis idoneus sit. Quare non est arro-

gontlae vulgaris, aliqucm de Dcl judlcio interrogatum tani

audacter tamque lemere respondero audere, neque cum,

cui scrmonls dlspensandi partes' traditae sunt, indicare :

qui cum sit omuino fidelis ac prudens dispensator, et ad

spiritualem escam in tempore distribuendam electns est *,

et, ut scriptum est, ad suos serraones in judlclo dispensan-

dos '. Quod sl quidpiam fuglat eum, qui rcspondere debet,

noverit vero alter, non statim ipsum redarguere festlnet,

sed privatlm quod slbl visum est, suggerat. Ilsec enim

causa est inferioribus cfFerendi se adversum superiores.

Quare etiamsi quis responderlt utillter, sed prseter ofli-

cium, poenls perturbntae dlsclplinoe obnoxlus est.

' Luc, xu, 42. — ^ Tsal. cxi, 5.



niiGULJ^ FTISirS T1\A.CTAT.5^. I07

INTERROGATIO iLYI.

Quod non dcbct quisquam fratrl, (^.it sibi ipsl peccala

occuUarc.

RliSPONSIO."

Peccatdm omne procfecto declararl oportet, slvc ab eo

ipso qnl pcccavit, slve nb IIs, qni conscii siint, si ipsi non

possint medcri, nll n Domlno procccptum cst. Enlmvcro

vltiiim silentio dissimulatum moibus est in animo oblites-

cens. Ut igitur eum de nobis bene merltum esse non dlxe-

rimus, qui cxltiosa mala in corpore includeret, sed eumpotius, qui ca afficlcndo dolorc, et incidendo proferret in

aperlum, ut aut per vomltum rejiceretur quod noxlum

est, aut tandem morbo jam delecto, modns curandi facile

cognoscerelur ; Ita uliquc peccatum occultarc, est conscls-

cere mortem a^grotanti. « Nam, inquit, stimulus mortis

«peccatum '. Objnrgaliones autem apertae, meliorcs sunt

«amicitia abscondita ". » Itaque allcr altcri non occultct

peccatum, ut ne fialrlclda pro fratris amalore cvadat, nc-

que ipse sibi ipsi. « Qui enim, Inquit, non medelur sibi in

» opcribus suls, fraler cst perdentis seipsum ^ »

' 1 Cor, XV, 5G. — 2 Piov, xxvii, 5, — ' Id, xviii, g.



RJiGULiE FUSIUS TRACTAT^E. IO9

INTERROGATIO XLVIII.

Quod prwpositi a^endi ratio non est ciiriose examlnanda,

sed suo qiiisquc opcri inteJHus esse debet.

Responsio.

G/ETERUM ue quls faclle In hoc dlsceptationls ac conten-

lionis vltium inclclat, ad suum, ct aliorum detrimentura,

illud in universum inler IVatres observandum est, ut initio

nuUus Investlget curlose praefecti agendl ratlonem, neque

eorum, quoe fiunt, satagat, iis solum exceptis, qui tum

gradu, tum prudentiaipsi praeposito sunt proximi; quos

etiam necessario ad consillum ac deliberationem de rebus

communibus faclendam adhibebit, obsecutus hortnmento

iilius, qui dlxit : « Omnia fac cum consilio '. » Cum cnim

ei anlmas nostras gubcrnandas commiserimus , tanquam

Deo de hls rationem reddlturo : abs re omnlno fuerit in

rcbus villssimls Ipsi fidem non adhlbcre, et absurdis inep-

tisquc contra fratrcm suspicionibus et nos ipsos replcri,

ct alils earumdem occaslonem praebere. Ne Igltur id con-

tingat, unusquisquc ad quod vocatus cst, In eo perma-

ncat, et ila totum sc in rerum ad se pertlnentium cura

occupet, ut in inquirendis aliorum negotils nullo modo

soUicItus sit, sed sanctos Domini Disclpulos imilctur, intcr

quos, cum res Ipsa quac dc Samaritana narratur, quam-

dam posset injlcere suspicioncm, « INIhilominus tamcn, in-

«quit, nemo dixit : Quld quaDris, aut quid ioqucris cuni

V ea " ? »

' Eccli. xxxii, a4. — ' Joau. iv, aj.



110 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIIiP.

INTERROGATIO XLIX.

De iis, qucv in controvtrsiam veniunt inlcr fratrcs.

Respoksio,

De controverslis aiitem, quae inter fratres oriiinliir, illud

statuendum est. Quotiescumque dissident allqui inler se

de re aliqua, non oporlet contentlose inler se collnctari,

sed ad aliquos magis idoncos judicium Iransferre. Quarc

ne ordo confundatur, omnibus interrogantibus, et semper,

neve garriendi et nugandi detur occasio, unum aliqueni

esse oporlet approLatum, qui ea de quibus nonnulii am-bigunt, aut communi fratrum examini proponere, aut ad

proefectum referre. Ita eoim rectlus et magis scite quae-

sita expendenlur. Etenim si in unoquoque negolio scientia

alque experientia opus est, quanlo magis in ejusmodi re-

bus? Et sl inslrumentorum usum nemo isexpertis com-

niltlat, mullo magis opera;-prelIum fuerit sermonis tracla-

tionem pcrilis conccderc : qui possint et locum, ct tempus,

ct interrogandl modum dignoscere, jitque citra contenlio-

nem, tum prudenter qurerendo , tum saplenter auscui-

tando, conlroversiarumenodutionem adcommunitatis u;di-

licationem summa cum diligentia servare.



REGIIL.E FUSIUS TRACTATiE, 111

».*\V\»WWV\V\\^^^^\VKV\W\\\\\V\>V\>V\\\\\\W\\\^v w\ w\\v\\vvvv\w\\\w\\v\v\vvv>\vv

IISTERROGATIO L.

Quomodo prwposUus incrcpare e-t objurgare

debcat,

Responsio.

C.ETERUM praeposltiis delinquenles noQ objargct, allqua

animi commotionc impulsus. Nam redarguere fralrcm cum

indignalione et ira, non est illnm a peccalo liberare, sed

seipsnm deliclis obslringcrc. Quamobrem dixit ; « In man-

» suetudinc corripint cos qui resistunt '. «Neque, si in con-

lemptum veniat alicui, ob id proebere se vchcmentemdcbet : ubi vero alium contemni viderit,erga eum, qui de-

liquit, declaret se benignum ac indulgenlem, quin potius

tunc in ipsum pcccalum invehntur. Ita enim et suspicio-

iiem a se ilh\m hominis scipsum immodice amantis submo-

vcbit,el phinissime se non peccantem odissc, sed peccatum

aversari declarabit, qui scilicct diverse se gcrat in sua, et

iu aUcrius causa. Quod si indignalur non co^ qucm dixi,

modo, sed diverso, prac se ferl, sc nequc propter Deum,

neque propter dehnquentis periculum, sed ob suio gloria^

cupidiliilem, aut imperilandi studium indii^iiari. Oporlet

enini sUidium quidcm pro Dci gloria, cui viohuionc man-

dali inferliu' injuria, ostcndi:

misericordiam verofraternoamore dignam, pro fralris salutc, qui in peccalo pcriclita-

lur (quia«Anima qucc pcccavcrit , ipsa morictur^, ») in

quovis pcccalo lanquam in pcccatum incitari, ct in co

acritcr vindicondo aninii fervorem commonslrarc.

' 2 Tim. II, a5. — ' Ezccli. xviii, 4»



112 S. BASILII C^SAR. CAPrAl). ARCHIEP,i :

'

1V\ Vt\\WV\>W^ VV^ V\^ \V\VW VV% VV\ VV\ VVVVV\VV\ V\V VV\ VV\ VV\ \V\VVVWV VV\ 'VV^vw^x^^w^^/vww v\\

INTERROGATIO LI.

Quomodo detictum iUuis qui peccavit, corrigendum sit.

Responsio.

De reliqiio corrigat male afFectos ad modum medico-

rum, iiou irascens debilibus, sed pugnaus adversus mor-

bum : imo vero insurgat in vitia, atque severiore disci-

plina, si opus est, morbum animae sanet, exempli causa,

vanam gloriam, injungendis humilitatis exercitiis : otiosos

sermones, silentio : immodicum somnum, vigiliis in pre-

cando insumendis : segnitiem corporis, labore : edacitatem

indecoram, jejunio : murmurationem, separatione a reli-

quis, sic ut neque ex fratribus quisquam velit cum eo ope-

rari, neque ipslus opus caeterorum operibus admiscere,

sicutsupradictumest, nislexacta citrapudorempcenilentia

appareat eum hoc vilio hberatum esse. Tunc enim opus,

quod inter murmurandum confectum fuerit, admitti po-

terit : et tamen ne sic quidem inserviat fratrnm usui, sed

ad alium usura convertatur. Horum autem ratio in supe-

rioribus satis exposita fuit.

INTERROGATIOLII.

Quo animo irrogatce pcenm perferendce sint.

Responsio.

QuEMALMODUM auteui tjiximus medeiam inlirmis a prae-

posilo affcrendam essc citra ullam animi concilationem :



Il4 S. BASILII C.5SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

objurgalio est animae curotio, non est cujuslibet objur-

gare, sicut nec mederi, nisi si praefectus ipse multo adhi-

bilo examine, id cuiplam permiserit.

INTERROGATIO LIV.

Qaod 11, (jid prccflciunlur fratrum conventibus,

de ncgotiis suis inter sc colloqui debent,

Respgnsio.

Oper-^-pretium est autem fratrum prjefeclos nonnun-

quam slatis quibusdam lemporlbus et locis in unum con-veuirc : in quibus res prseter rationem occurrentes, mo-

resque tractalu difTiciles, ct quomodo slngula gesserint,

sibi inviccm exponant, ut si quis in aliquo deliquerit ali-

quando, id cerlissime detegalur multorum judicio, con-

Iraque, si quid recle factum sit, id plurium tcstimonio

confirmetur.

IVWVWV^VAWVWWWWVVVV^VWVVVWVVVVAWVVVWWVVWVVVWWWVVWVWVVW VWWWWVWVVWW

INTERROGATIO LV.

An mcdicince pictatis instituto convenial.

Responsio.

I. QuEMADMODUM singulas artes subsidiis loco ob nalurse

debilitalem nobis a Deo concessae sunt, velut ogricultura,

quod ea quas sua sponlc e lerra gigaunlur, non essent satis

ad necessitales sublevandas, texlorio vero, quod necessa-

rius esset indumentorum usus tum nd decorum, tum ad



llG S. CASILII C.ESA.n. CAPPAP. ARCIIILP.

rnnl : ?ccl lamen quod superfluc :;c curlose excogilaluni

est, et multum negotii requiril, et quasi omnem nostroni

vitam converlit ad carnem curandam, vilandum est Chris-

lianis; dandaquenobissludiose opera est, ut ita, si quando

opus fuerit, hac arte utamur, ut ei non Iribuamus omnem

bonae aut malac valetudinis causam, sed ut ad declarandam

Dei gloriam, et ad habendum animse curandae exemplar

usum eorum quao ofFert, admittamus. Quod si defecerint

nos medicinac praesidia, nequaquam levandi mali omnem

spem in hac arle reponamus: sed sciendum fore, ut aut

non sinat tentari nos ultra quam possumus', aut quemad-

modum ollm Dominus, modo kitum faciens, illinebat, ju-

bebatque lavari in Siloam% modosola voluntate contentus

crat, dicens : « Volo. Mundare ^, »quosdam vero in afilicta-

tionibus decertare permisit, probatiores ipsos per tenta-

lionem efTiciens, ita nunc quoque peculiari aliqua ratlone

agere nobiscum velit, qui sciiicet aliquando invisibililer

latenterque medeatur, cum id animis noslris expedire judi-

caverit, aliquando vero statuat nos et ipsis corporeis auxi-

his in nostris morbis uti, idque, ut hac curationis dilatione

firmam et stabilcm reddat accepti beneficii memoriam,

aut etlam, quemadmodum dixi, ut aliquod exemphim.

quod in curandis animls imilari possimus, nobis proponat.

Ut enim in corpore, necesse est amoveri quod alienum est

et contrarium, et quod deest, apponi : sic etiam in animis

nostris, non abs re fuerit quod alienum est et contrarium

removere, et quod secundum naturam est, assumere. Si-

quidem fecit Deum liominem rectum ^, nosque ad bona

opera condidlt, ut in eis ambulemus.

III. Et quemadmodum illlc secari, uri, et amara raedi

camenta sumere non recusamus, corporis sanandi causa :

' 1 Cir. X, i3. — " Joan. u, 6, ;. — ^ Maltlj. \ju, 3.— * Eccl.

vij, 3o.



nUGUL.fi FTJSIUS TnACTAT-R. II7

itn olinm Inc, scrmonom objurgalorlnm qnantnmvis sccan-

lcni, ct amarnlenta rcprchcnsionnm remedla pro nnlma;

mcdcla opcroc-pretium est pcrferrc ; qnocl quidem lis, qni

emcndati non fncrant, exprobrat prophcllcus sermo, his

verbis : « NnmqnJ resina non cst In Galaad, ant medlcns

» non cst ibi P Qnarc non ascendlt sanalio filuc popnli

wniel ' ?» Atque hoc cliam, quod in morbis inveteratis per

longum lcmpns, pcrque anxilla slmul dolorem crcantia et

varia expectalur sanltas, indlcio cst, animai quoqnc pec-

Cala per sednlas preces, et dintnrnam poenilentlam, ac

dlscip]lnam severlorcm, quam ratlo ad sanalloncm nobis

snfljclenlcm essc monuerlt, a nobis corrlgi debcre. Non

igitar, quonlam allqui artc medica non probe utunlnr,

ejus nobis ulilitas omnls fugienda est. Ncquc cnim, quo-

niam intemperantes quidam voluptatum sectalores coqni-

naria, aut pislorla, aut textoria ad deilcias cxcogitandas

abnUintur, cum limilcs rcrnm neccssariarnm excedant,

contlnuo omnes slmnl arles rcjici a nobls debent : contra

polins, quod ab illis corruptnm fuit, id ex rccio ipsarum

usu coargucndum cst. SIc etiam et In mcdicina, par non

cst accpptum a Dco munus criminarl ob mahmi usum.

Nam ct in mcdlcorum manibns sanilatis suo} spcm collo-

carc, bellulnum cst; quod tamcn usuvenire nonnnllis mi-

seris videmns, qui etiam non verentur eos nppcllnre serva-

tores : et commoda cx ea nasccnlia omnino aversari, animi

est obslinali. Scd slcut Ezechlas ficornm massam non pu-

labat primam cssc sanitalls suio causam ', noquc ci accop-

tain referebat corporis sni curationem, scd ad Dci gloriam

graliarinn cliam acllonom adjcclt ob conditns ficus : slc

nos quoqne, si a Deo bene prudonlcrqno vilnm noslrani

modcranle plagas accipimns, primiuTi qnidcm ab ipso pc-

llnius, ut Indicct nobis causau), cur ita plcclamur : dcindc,

* Jcr. VUI, 32. — ' 4 I><'g. XX. 7.



Il8 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

ut liberemnr ab his molesliis, deUirqiie nobis palienlla,

adeo ut una cum lcntalione proestet etiam cventum, quo

possimus sufferre '.

IV. Colhilum autem nobis sanltatls bencficlum, slve

per vinum oleo admixtum, ut iri eo qui incidit in latro-

nes ', sivc per ficus, ut in Ezechia^, cum graliarimi actio-

ne recipimus. Nec quldquam differre arbitremur, sive

modo Invisibill Deus nos ciiret, slve corporeum quiddam

adhibeat : quas corporaha sapenumero efficacius nos con-

ducunt ad munus Domini intelllgendum. Atqueeliam soepe

f asllgalionis causa in morbos collap.si, nd asperam gravem-

que curalionem peifercndam pcenai loco condemnati su-

mus. Itaque neque sectioues, neque ustiones, neque acriuin

molcslorumque remediorum acerbilatem, neque inedias,

nequc exaclam dlcela) et victus ralionem, neque rerumexitialium abslinenliam a nobis rcpudiandas esse recta

ratio suadet, salvo tamen ( rnrsus dico)proposito animsc

utililatis, quippe cui hoc exemplum propositum sit, ut illud

iu sui ipsius curalione Imitari discat. Perlculum autcm est

z}on mediocre, ne mens in errorem incldal, quasi omnis

morbus subsidlls medlcina; indigeret. Non enlm naluras

trlbuendai sunt oegriludines omnes, ncque ex vilioso victu,

aut aliis qnibusdam corporalibus priucipiisnobis accedunt:

quibus quidcm curandis utilem esse medicinam nonnun-

quam vidcmus. Sxpc cnlm morbi sunt peccalorum mulc-

lae, ad converlcndos nos IrrogalcTC. « Quem enim, inquit,

» diligit Dominus, castigal ^. » Ilem,«Ideo inter vos multi

»infirmi, et imi)ecillcs, et dormiunt multi. Si enim nos-

» metlpsos dijudlcaremus, non ulique judicQremur. Dum

» judicamur aulem a Domiuo, corripimur, ut non cum hoc

» mundo damnemur '. » Quamobrem qui sunt hujusmodi,

' 1 Cor. X, i3. — * Luc. x, 54.— ' 4 Reg. xx, 7. — < Prov. jn,

12.

—'1 Cor. XI, 5o-32



RliGUL.T: FUSIUS TRACTAT.E. IIQ

( ubl nostra Ipsorum delicta cognoveriinus ), usu medici-

nre praetermisso, ^ioenas sibi illalas debcnt silentio perferre,

juxla euni , qul dixit: « Irani Doniini porlabo, quonlnm

• peccavl ci ' , » el ila emendare sc, ut dignos poinllcnlinc

friiclus edant; item mcminissc Domiiii, qni dlxlt : « Eccc

• sanus factus es : jam noll peccarc, nc dclcrlus llbl allquld

sconlingnl^ » Accidunt autcm eliam aliquando segrltudl-

nes, poslulante dlabolo, cum scllicet benlgnus Domlnus

aliquem vclut pngllem magnum cum ipso in certamcncommlttlt, ct jactantlam ipsius snmma scrvornm suorum

tolerantia deprlmit, quod in Job factum fuisse didicimus''.

Aut ctiam lis, qui malorum inlolerantcs sunt, in exem-

plum a Deo proponuntur quidam, qul adversa ad mortem

nsque pcrseveranter tolerarc poluerunt, vekit Lazarus, qni

cum tot et talibus ulceribus allliclarelur ^, nusquam lamcn

scribltur quidquam ob ilio divite aut pellvisse, aut moro-

sum sc prccstlllsse ct molcstum ob pra^senlem rerum sta-

tum. Quapropter asscculus cst requicm in slnn Abraha;,

tanquam qui reccpisset mala in vita sua. Qunnquam et

aliam mcrborum causam in Sanclis contlngere repcrlmus,

velut in Aposlolo. Etcnlm nc natura; tcrminum vidcretur

cxccdere, ncve qulspiam arbitrarctur cum naturalltcr ali-

quid sollto majus et excellenllbus haberc(quod visum est

Lycaonibus, qui ci coronas obtulerc et lauros'') Idcirco

ad declarandaiu naluram humanam jugitcr cum ugrltu-

dine conflictabatur.

V. Quid Igitur emolumenli cx mcdlclna accederc posslt

ejusmodi hominlbus? ceu polius, quod els periculum non

impendet, qui sclllccl ad corpus curandum sc a rccla ra-

tlonc avertant ? Qul vcro ex prava dlaeta sibi ipsis ascivcrc

infirmilatem, ii corporls curalione quasi qiiodam lypo et

* Micli. vu, (j. — a Ju.iii. V, i/|.— ' Job. it, G,— * Liic. xvi, 20.

— ' Act. XIV, 12.



120 S. BASILII C;ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

exemplari, ad aiilmam curandam iitl debcnt, slcut superlus

dictum est. Etenlm et ex re nostra fuerlt, a noxlls ex me-

dlca ratlone absllnere, utilla seligerc, pra^cepta servare.

Atque Ipsa etiam corporls ab Infirmitate od bonam habl-

tudlnem commutatlo, slt nobis loco solalil, ut ne desperc-

mus de auima, quasl ex peccalls ad suam ipslus integrila-

tem rursus per pcenltentiam revertl non posset. Neque

igltur fugienda penitus ars ista est, neque In ea omnls spes

collocanda. Sed quemadmodum utimur quidem agricul-

lura, sed tamen a Deo petimus fructus, et quemadmodum

commitlimus gubcrnaculum gubernatorl, Dcum vero roga-

mus ut ex pelago evadamus Incolumes : ita quoque sl, cum

ratio sinit, medicum advocemus, ab ea, qure InDeo ponen-

da est, spc non excidimus. Yidetur autem mihl haec ars ad

conllnenliam quoque non parum conferre. Video enim et

voluptatcs ab Ipsa resclndl, et satielatem damnari, et vlc-

tus varietalcm, nlmiamque in apparandis condimentis so-

lertiam velut incommodam ablegarl, ct in summa indigen-

tiam ab eadem appellarl sanllalis malrem, ita ut cx hac

etiam parte ejus consllium nobls inutile non sit. Sive igi-

lur utlmur allquando medlcinge praeceptis, sive ea repudia-

mus ob aliquam causaui earum, quas anle memoravimus,

hiic speclandum est, ul Deo placeamus, consulaturque anl-

mae utiiitati, et compleatur mandatum Apostoll, qul dicll

« Sive ergo manducalis, slve bibitls, sive quid facilis, om-

»nla in glorlam Dei facitc \ »

' 1 Cor. X, 3i.



S. DA81L11

CJ^SAIULE CAPPADOCIJ^.

ARCHIEPISCOPI,

REGUL/E BREVIUS TRACTAT/E.

H.\\V\\\\\V\\\^\\X\\V\\\\\\\V\\\\\\V>\\'VV\\\\>\\\\\\V\\\\%\\\\\>\\^>\^\\A \V..\V\\V\V\'>\\\V«

pro(«:mium.

Benignus Deus,« Qni docet Iiomlnem sclentiam ', »

iis quidcm, qiiibus creditum esl donum doccndi, proecipit

per AposlolumS ut perseverent in doctrina; eos vero, qui

divinorum docnnienlorum ocdificallonc indigcnt, pcr Moy-

sen admonet, dlcens : o Interroga palrem tuum, et annun-

» llabit lil)i : majorcs luos, ct diccnt tibi ^ «Quapropter

nccessc cst nos quidcm, quibns credltnm est mnnns do-

cendi, paralos essc omni lempore et j)romptos ad inslruca-

dns pcrficicndasquc anlmas, et modo publicc coram loln

Ecclesia contcstari, modo privatim pcrmittcrc unicniqnc

eorum, qni ad nos accesscrlnt, ut suo arbitralu nos scor-

sum rogarc possint qnrc pcrllnciil ct ad sanltalcm fidci, el

ad vcrilalem ejus vivendi rltns, qni cst ex Evangclio Do-

mini nosfri Jcsn Christi, ex qnibus nlrisqnc liomo Dci

constnntcr pcrficitur : vos vero, nibil ollosum, nibil vobis

jnrructuosum rclinqncrc, scd |)r.Tlcrca, quaj in commnni

discilis, etiam privalim dc rcbns conducibilibus inlerro-

Pial. xr.iu, 10,— 2 I Tim. i, 3.— ' Dciit. xxxii, ;.



122 s. BAsiLii cj:sar. CAPPAD. AnCIIIIiP.

gare, et omne vilae otinra ad vestram utilltatem dirigere.

Ergo si nos in hoc congrcgavit Deus, multaque, quod ad

externos tumullus attinet, requie pcrfruimur, neque ad

quidquam aliud agendum coiivertamur, neque somno rur-

sns corpora Iradamus, scd in meditandis ac expcndendis

rebus necessariis trausigamus reliquam noclis partem, ex-

plentes quod dictum est a bealo Davide : « In lcge Domini

»meditabitur die ac nocte '.

A\y wy \x\\\,\ wyw\\/\y\,\\w\\\\\x\ 'vw vv^wwv^w\ vvmwx v\>/vv>w\vvvw^\v\ vv>wi vvv vv\ vv^wv

IISTERROGATIO I.

An Uceat, ciiil cxpcdiat aLicui, at sibi ipsl permitlat fa-

cere, dicerevc qiicn bona existimat, citra testimonium

clivinarum Scripturaram.

Responsio.

CuM Dominus noster Jesus Christus dicat quidem de

sanclo Spiritu : « Non enim loquelur a semetipso, sed

» quaecumquc nudierit, haec loquetur' ; »

dc seipso vero:

a Non potcst Filius a se facere quidquam ^; »ct iterum :

« Egoex me ipso non sum locutus, sed qui misit me Pater,

sipse mihi mandatum dedit quid dicam, et quid loquar :

» et scio quia mandatum cjus vita neterna est : qu£E ergo

»ego loquor, sicut dixit mihi Pater, sic loquor ^, «quis eo

demcntiae deveniet, ut a seipso audeat aliquid vel cogitn-

tione coucipere, qui scilicet ductore sancto et bono Spirilu

indigeat, ut dirigatur in viam vcrilatis, sive in mente,

sive in sermone, sive in actione, et caecus sit, et in tene-

bris degat, sine Sole justitiae ipso Domino nostro Jesu

• Psal, X, a, — 2 Joan, xvi, i5, — 1 Id. v, 19. — ^ Id. xii,

49» 5o.



REGTIL.E BIVKVIUS TRACTAT^. 123

r.hrii-lo,

qiil suis iiianclalis lanqnam radiis illnminat.

« Pr.TCcplnm enim Domini, inqnit, Incidnm, illnminans

» ocnios '. » Sod quoniam rcrnm, ant verborum apnd nos

nsilnlorum alia in sancta Scriptnra pcrDomini mandalum

declarala sunt, alia silenlio pralcrmissa, de iis qnidcm,

quiTB scripla sunt, nulli omnino licet jiut aliquid facere

corum, quoc velila snnt, aul aliqnid omittere eomm, quiG

jussa sunt, cum Dominns semcl pra^cepcrit, ac dixcrit :

« Et scrvabis verbnm quod pra^cipio libi hodie : non ad-

» jicies ad ipsum, nec detrahes ab ipso '. » Formidabilis

cnim quacdam judicii expcctatio superest, alqne asmnlatio

ignis, qui eos, qni aliquid ejusmodi audent, devorabit ^:

de iis vero, quae silenlio practerita snnt, regulam nobis Ira-

didit apostolns Paulus, cum dixit : « Omnia mihi Iicent,

» sed non omnia expedinnt : omnia mihi licent, sed non

Bomnia aidificant. Nemo qnod suum cst, quaerat : scd.

» qnod alterius nnusquisque '^. » Quare nccesse omnino

est, aut Deo ex ejns mandato snbjici, ant aliis propter

mandalum illlus. Scriptiim cst enim : « Subjecli invicem

»in limore Chrisli ^ » Quin et Dominus ait :a Qnl vult

» inter vos esse moj|;nns, sit omninm postremus, et omnium»servns*'; » Abalicnalus vidclicet a suis volunlatibns, excm-

plo ipsius Domini, diccnlis : « Descendi dc ccclo, non ot

faciam voluntatcm meam, sed voluntalem ejus, qui misit

»me, Patris 7. »

' Psal. xvni, f). — 2 Dent. iv. 2. — ' Ilebr. x, 27. — * 1 Cor. X;

22-24. —' Ephcs. V, 21. —

<> Matlh. xx , 27, et Mnrc. x, 44» —' Joan. vt, 38.



124 *• BASILII CBSAR. CAPPAD. AHCHIEP.

/VV^WVVMAV^VVVVVWV^VXAW^^AAW^WMVWVXllVWVWWVMVV^VVWMXWWMVX-WVWWW^VWWW^

INTERROGATIO II.

Qualem profasslonem a se mutuo exigere debeant qul

slmul secunduni Dcum vivere volunt.

PlESPONSIO,

Eam, qn?e a Domlno cuiquc accedenli proposita est,

cum (lixit : « Si quis vult post me venire, abneget semet-

«ipsum, et loUat crucem suam, et sequalur me '. »Qua-

lem autem vim habeat horum unumquodque, dictum est

in ea, quse ad ipsnm pertinet, interrogalione.

W" VWVWVWWWWVWWWVVVW \.WWVVWVMW>\WVV* XWVWWAVWWNWVWWWVWWX/VV^VW/VW

INTEPvROGATIO III.

Quomodo convcrlemus pcccanlem : aut si non convertat

sesc, quomodo cum illo as^tndum sit.

Responsio.

Velut praeceptum est nobis a Domino, cum dixit : i Si

))peccaverit fralrcr luus, vade, corripe cum inler le ct

«ipsum sohim. Si te audierll, lucrcitus es fratrem tuum :

»si vero non audierit, adhibe lecum eliam unum, aut

)) duos , ut in ore duorum lestium aut trlum stet omne

sverbum. Quod si non audierit eos, dic Ecclcsiic. Si au-

)) tem non audicril quoque Ecclesiam, sit tibi sicut clhnicus

»et publicanus ^ )> Si itaque hoc contingat, « Snfficlt tali

))objurgatio ha3C, qure fit a pluribus ^ ; » C^um Apostolus

' Matth. XVI, '^^.

—2 id. xviii, 15-17. — '2 Cor. 11, 6.



RKGUI.K nHEVlUS TRACTAT.E. IsS

scrlpserit : « Argiic, incrcpa, obsccra in omni pallcnlia,

DCt Joclrina '. » Et rursus : x Ouod si cjuis non obedit

«verbo nostro, per epislolam hunc notale, et ne commis-

Bccamini cum illo, ut confuudatur ^ »

•VX-WV^ <.' WX-W^W *W^\\\ VV* VV> *VV\ \V^^VV^AV^^WWV^VV\WWV^W^\MW^(VWWWWiWXWNvw\w\w

INTERROGATIO IV.

Si quis pro levissimis etiam peccatis coarctet ac urgeat

fralres, his vcrbis : aDebetis agere pcenitentiam, vnum-

quid et ipse immisericors cst, et charitatem dissolvit.

REsroNsro.

CuM Dominus affirmaverit iota unum autunum apicem

a legenon prseterire, donec omnia fiant ^ pronmitiaveril-

que homines de omnl verbo otioso quod locnti fuerint,

rationem in judicii die esse rcddituros ^, nihll contem-

nendum est quasi parvum. « Qul enlm, inquit, rem con-

«temnit, contemnetur ex ea ^ » Et alios, qualc peccatum

audeat quls parvum dicere , postquam Apostolus hanc

protulit scntcntlam : « Pcr pricvaricalioncm legis Deum in-

»honoras ^. »Quod si stimulus mortis peccalum esl, noa

hoc, aut illud, sed indefinite omne omninopeccatum, im-

misericors est qui silet, non qui rcdarguit, tanquam qui

venenum rclinquat in eo, qui a venenata bcslia morsus esl,

non autcm eximat. Quinetiam qui ejusmodi est, everlit

charitatcm. Scriptum est enim : « Qui parcit bnculo,

»odit filium suum : qui autem diligit, diligentcr cnsti-

»gat 7. »

'1 Tim. »v, a. — * a Tliess. in, i4. — ' Mallli. r, 18. — < Id.

.xii, oG. — ^" Piov. XIII, 10. — * Rom. n, ao. — ' Piov. xui, 34-



126 S. BASILII CESAfi. GAPPAB. ARCHIEP.

^WWXW^VX^VWVV^ WWIVVViWNVVIVVIVXMWX gW/WKVWWVWVVVWVWVWVWVWV^W^VX-WVVWWA

INTERROGATIO Y.

Quomodo debeat qais pwnUentiam agerc de singiUis pec-

calis, et cujusmodi fruclus pcenitentia dignos oslen-

dcre.

Respoxsio,

NiJiiRUJi sl habeat aniirium illius, qni dixlt : « Iniquita-

» leni odio liaLui, et abominalus sum '. »Ilem si praeslite-

rit quse referuntur In sexto Psalmo, et in aliis niultis, el si

fecerit quae ob peccalum ab allo admlssum facta fuissc

leslatur Apostoius, ab iis, qui secundum Deum conlrislati

fuernnt. « Ecce enlm, inquil, hoc ipsum sccundum Dcum

» contristflri vos, quanlnm in vobis operatum est solllcitudi-

»nem : sed defensionem, sed Indlgnalionem, scd. llmorem,

» sed desiderium, sed vindictam, sed asmulalionem? iii

» omnibus exhibuislis vos inconlamlnatos esse in negotio\»

Ilideni si,

Zachaei exemplo, oppositam virlutcm crcbro ex-coluerit.

INTERROGATIO YI.

Qui vcrbis confitclur sepcenitere, pcccutum vcro non cor-

rigit, quisesl.

Responsio.

ExiSTiMo de eo, qui hujusmodi est, id scriptum fuisse :

« Si tc rogaverit inimicus magna voce, ne crcdiderls ei i

' Psal. cxviii, i63.— * 2 Cor. vu, ii.



REGUL.E BREVIUS TnACTAT.E. 1 27

»scplem ciiim sunl iiequiliae in anima ejus '. » Et alio in

loco:«Sicut canis cum ledierit ad suum vomilum, et

» odibilis cAlcilur ; sic homo sua malitia revertens ad pec-

«caUun suum ". »

»\\ V\> VV> \\> W» \W.V\\\\\\\\\A\\\\V\\\\\\\\W> \\\W\\\\ VV\\.\>iVV\WWVWW^WWWW vvvvww*

INTERROGATIO YII.

Quodnam csljadicium advcrsas cos, qui pcccanUs deffen-

dmit.

Responsio.

Gravius quam quod prolatum fuit in eum de quo dic-

lum esl : « E.xpedit illi ut suspendalur mola asinaria ciica

»collum ejus, et projicialur in niare, quam ut scandalizet

» unum depusillis islis^ nNon enim jain ohjurgationem ad

cinendalioncm, sed dorcnsionem ad peccati confirmalio-

nem accipit qui peccavit, imo vero invitat alios ad similia

vitia. QuamoLrcm dcfensori hujusmodi el palrono, nisi

edidcril fructus pounilenlia dignos, convenit quod a Do-

mino dictum est : « Si oculus tuus dcxter scandaiizat tc,

jcrue eum et projice abs te. Expedit enim tibi ul pereat

»unum membrorum luorum, et non lolum corpus luum

«conjiciatur in j^ehennam '• »

' Prov. x\M, 25,-- '^ Ibid. xi.— ^ Luc. xvii, a. — '' Matlh. v, 29.



128 S. BASILII CvESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

\VV\\^\\^'t\>\\\\V^\X>'\^V\\^\Vi\^\'V\,V\V\\\VV\\^V\,\\\V\\A,>\\>.\\^\\VV\VV'A*V\^\\\\\V\V\V\\^\V^

INTERROGATIO VIII.

Qaomodo debet suscipi, quem vere pceniiet.

Responsio.

Velut Dominus docuit, cum dixit ; • Convocat amicos,

«etvicinos, dicens; Congratulamini mihi, quiainveni ovem

»meam, quae perierat '.

IVV.*W^W*(VWWXiW^-W^VWVVWX>WA\V\\V\\V\ VW^VWWWWVWVWWViVVW^iW/Wwwwsvwvvwvwv

INTERROGATIO IX.

Quomodo erga eum, qui citra poenitentiam peccat, erimus

animati.

Responsio.

Uti Dominus praecepit, cum dixit ; « Si aulem et Eccle-

))siam non audierit, sit tibi sicul elhnicus et publicanus'. •

Et sicut Aposlohis docuit, cum scripsit : « Sublrahatis vos

»ab omni fratre ambulanle inordinate, et non secundum

» traditiouem, quam acceperunt a nobis ^. »

' Luc. XV, 6. — ' Matlb. xvm, 17. — ^ a Thcss. 111, 6.



HEGUL.E BnEVIUS TRACTAT.E. I29

INTERROGATIO X.

Anima, qiuvAn inultts peccatis miserc versala fuerit, quo

timore, ct quibus lacrymis rcccderc dcbcal~a peccatis,

ct qua spc quave affcctionc ad Dcum accedcre,

Responsio.

Pbimum quidem ocllsse debel leprobam snam vitam anle-

aclam, et ipsaui ejus mcmoiiam execrari, delestaritjue.

Scriplum est enim : « Iniquitalem odio habui ct ab(miina-

» lus sum, legem autem luam diiexi ' : » deindc verotimoris

magislram assumere aclerni judicii ac supplicii coinmina-

lionem, ilcmquc cognoscere, tempus iacrymarum tempus

essc poenitcntire, uli docuil David in scxlo Psalmo. Quippc

tertissime crcdat pcccata purgari pcr sanguinem Christi,

in magnitudine miscricordiac, et mullitudinemiscralionum

Dci, qui dixit: «Si fuerint pcccatavcslra quasi phccniccum,

»?icut nivem dcalbabo : et si luerint ut coccinum, sicut

» lanam dcalbabo \ »Tum demum nncla lacullatcm ac po-

lcslalcm placendi Dco, dicit:«Ad vcspcrum dcmorabilur

» lletus, el admatutinumlcclilia. Convcrlistiplanclum mcuni

» in gaudium mihi : conscidisti saccum mcum, et circum-

«dcdisti mc brtilia, ut canlet tibi gloria mca '. » Atquc ita

acccdens psallil Dco, ac dicit : « Exallabo tc, Dominc, quo-

» niam suscepisti mc, nec dclcctasti inimicos nicos suptr

B me ^. »

Pgal. rxviii, i63. — ' r«iai. 1, iS. — "^ Psnl. xix, C> v\ 12, i5.—

4 Jbid. ?.

XLV.



iC>0 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD, ARCIIIEP.

INTERROGATIO XI.

Quomodo oderit quis peccata.

Responsio.

EyENTUs trislls ac niolestus scmpcr ctllum parit in eos,

qui ejusmodi rerum auclores sunt. Si cui igilur persuasum

sit, quot et quantorum malorum causa peccala sint, ea

sponle et ex animo prosequitur ejusmocli oclio, quale os-

tendit, qui dixit : « Iniquitatem odio habui, ct ahominulus

» sum '. »

INTERROGATIO XII.

Quontodo animiis habcat persaasum, pcccala sibi a Dco

fuisse rem.issa.

Responsio.

Nempe si videril aficctum se, siculi ilhim, qui dixit :

(( Iniquilatem odio iiabui, et ahominalus sum. ))I)eusenim

tum unigeniluiu Fillimi suum pro remissione peccalorum

nostrorum demisil, ea, quantum in ipso fuil, omnihus in

antccessum condonavit. Quoniara autem miscricordiam et

judicium David sanctus canit % testaturque Deum miseri-

cordcm csse, et justum, necesse fuerit qua3 et Prophelac ct

Apostoli in iocis, ubi de pcenitentia agunt, retulere, ea a

iiohis ellici, ut appareant judicla justitias Dei, et miseri-

cordia ipsius in condonandis peccatis exerceatur.

J Psal. cxviii, iG8. — » Id. c, i.



"^

ri:guLe brevius trActvt.e. i3i

INTERROGATIO XIII.

Jn oportcal post haplisma pcccanlem de salutc dcspcrare,

si invcnlatur in multitudinc pcccatorum : aut usquead

cujusmodi mcHsaram pcccatorum spcrandum sit in bc'

nipiitatc Dci^ pcr pcv7iilcntiam.

RliSPONSIO.

Si fieri polcst, ut multiludo miserallonuin Dei nuuiere-

Inr, ac magnitudo miscricordicc Dci raensiira quapiam cir-

cumscribatur,collata

cummullitudiiic

ct mnguiludincpcccalorum, tunc abjicialur spes omnis. Quod si ea, ut

constat, et ad mensuram et ad numcrum redigi possint,

fieri autem non qucat, ut mellatur quisDcimisericordiam,

ac miserationcs numcret, non lcmpus est dcspcrandi, sed

agnoscendi miscricordiam, ac detestandi peccata, quorum

vcnia proponitur in Christi sanguinc, velutscrlplum csl.

Quod autcin ncquaquam despcrandum sil, doccmur cx

mullis locls, mulllsque modls, inaximc aulcm ex parabola

Domlnl noslri Jcsu Chrisli, qutc de eo JlHo narralur, qui

ncceplamha^redilalcm palcrnam insumpserat inpcccnla'. »

(iujus poenltentia qualem ct quantam cclcbrilalem mcrue-

ril, cx ipsls Domini verbls ediscimus. Sed et per Esaiam

dicit Dcus : « Si ruerint pcccala vcslra qiuisi phaMiiceuu),

Msicut ulvem dcalbabo : ct sl fucrint ut coccinum, sicut

»lanam dcalbabo '. » Quod quidem tantummodo verum

csse nobls sclenchim cst, sl pfjenilcnti.c modus cx anlmi af-

rccllone peccalum cxccrnntc, exlmlus ct cxccllens adhi-

bcalur, sicut scriptumcst lum in Yclcri, lum In Novo Tcs-

* I-iic. XV, i3 ct scqij. — ' Igoi. 1, i''.



l32 S. BASILII C.ESAR. CAPPAU. ARCHIEP.

lameiilo : et edatur fructus dignus, uli dictum est in ea,

cjuoe ad hoc perlinet, inlerrogalione.

INTERROGATIO XIV.

£"03

quibiis fructibus probandaslt vcra pcenitGntia.

Responsio.

MoRES poenitentium, et affectus recedentium a peccato,

et studiuin fructuum poenitentia dignorum relata sunt in

suis locis.

VXAiW^WXfWX VV> VV> W>'W\WA WWV^ WXfWVW^AWVWWWWW>WA VV\W\W*.WA/W\WMW«WWXW»

INTERROGATIO XY.

Qald hoc sibi vuU : «Qaolics peccaveritinme fralerineus,

ct rcmiltani ei '? » Et in cujusmodl peccatis mcum cst

condonarc.

Responsio.

PoTESTAs remiltendi non absolule Iradita est, sed con-

sislit in obcdienlia poenilentis , et in concordia quic ha-

henda cst cum eo, qui animam ipsius curat. Scriplum

namque est dc lalibus : « Si duo ex vobis consenserint su-

»per lcrram, de omni re quamcumque petierint, fiet illis

»a Palrc uieo, qui ia coclis csl . »At vero de cujusmodi

peccatis id sit inlelligenduin, ne quaerere quidem licet,

cumTestamenlum Novum nuUum nobisdiscrimen indicet,

sed quibuslibel rite poenitentibus poUiceatur veniam cujus-

' Mallh. xviu, 21, — 2 Ibid, 19,



RKGUL.B BHEVllS TnACTAT.E. i^SS

f(uc, et maximc, cum Dominus ex sna ipsius pcrsona pol-

licilus sit (lc omni rc.

*V« .^>V\>V\>VV>\\\\\\VV\\\MV\V\\W>\\>\\\\\\V\» IVWVWWVWVV. v\\\\\\\\v\v\\\%»\\\\\\v *.«

i:STERROGATIO XVI.

Ciir aUqaando aninia cliani sinc cotiatu, dolovc nalura-

litcr fere quasi iilapso, compun^alur, aliquajido vcro

ita doloris cxpers sit, at etiani conalu adliibito com-

pun^i non possit.

Responsio.

Talis quidem compunclio donum Dei cst, aut ad cxci-

landum dcsidcrium, ut animiis, guslata doioris ejusmodi

diilcedinc, cum cxcolere sludcat, aut ad id dcmonslran-

dum posse animum diligcntioris studiiopc in assiduacom-

punctionevcrsari, ut nuUus sit cxcusationi locus iis, qui il-

lam cx ncgligenlia amisorint : sed conari, et lamen non

j)0ssc, simul et noslram ncgligcnliani, cui in alio lempore

dcditifuerimus, manifesle arguit, (nequeenim ficri polest,

ut quis dernpcnle aliquid aggrcssus, id assequalur cilra

nicdilalionem, nc cilra multam assiduamque exercilalio-

ucm) et codcm lempore indicio est animum snbjici viliis

aliis, ncqucsibi ab his pcrmitli, utvel ad ea, quoe vult, iibcr

sit; juxlacam, quam Aposlolus prolujit, senlentiam: « Kgo

«aulciu carnalis sum, Ncuumdalus sub pcccalo, Non cnini

» quod volo, hoc ago : sed quod odi, illiid f;icio, » Kl rur-

sus : « Nuuc auleui jnm uon cgo opcror ilhul, scd quod ha-

«bilat iu me pcccalum '. » Nimirum Dcus ipsc id uobis ad

nostram ulilitalcm contingcrc sinil, si quomodo animus'

per ca qu;c invitus palilur, cognilioncm fitlingal ejus, in

' Roin, VII, >4-i/.



l34 S- BASILII C.ESAR. CAPPAU. ARCIIIEP.

cnjus polcslalc sil, et ut sibi ipsi coiiscius quibus in rebus

peccnto servial pra^ler voluntalcui, resipiscat ex laqucoflia-

boli, inveiiicns Dci miscricordiam ad eos, quos vcrepoe^ii-

lcl, suscipiendos paralam.

W^ V\\\.\'%\\\S,\^V\-\\\>VWWNVV^ vVWW VY\\.V^W\W\\\\VV\V\\\\\V\\'\\\W\ VXNWWA^-WNVV^W^VVN

INTERROGATIO XVII.

Sl quls comedere in anlnxo kabiierh, deindc condemna-

verit scipsiim, numqidd id ci tanquam anxic sollicito

sit vitio vericndam.

RESPOXSIO.

San^e st memorla noPiduin natura perluibanle praeveriit

csuriendi tcmpus, manifesla est animi abci-rntlo, accusans

ipsius lum erga prresciitia affectionem, tum erga ea qua2

Dco placent, scgnilicm. Parata est auleni etiam sic Dei

misericordia. Etenim si quis selpsum coudemnarit, poeni-

lentiic causa absolutus cst a crimine, et si cavcrit decaetero

lapsum, memor Domini, qui dixit : « Eccc sanus factus es,

»jam noli peccare, ne deterlus tibi aliquld contingat '. »

Quodsi, cogcnlc nalura, etfameinvalesccntc, sensus com-

nioveat mcmoriam, scd lamcn superet ratlo lum ob slu-

dium, lum ob suam clrca meliora occupationem, memoria

haec non condemnanda est, sed victoria laudanda.

' Joan. Vj 14.



REGUL.*: BREVIUS TnACTAT/f:. l35

«•* WWWW^ \\\W>^\\\\*WW\> W^ WWW»*-' \\>\W\\\\WV\\AW\W\WV\\\\^ VW\WVW\W'V\W,V»

INTERROGATK) XVIII.

/•/» par fuertl ci, qui in fratram convcntn oliquando dc-

liquit, munus aliqaod dcmandarc posl mullam cxcrci-

talioncm, cl si parsit, qualc landcni iiladcssc dcbcit,

Responsio.

MiiAFORES Aposloli dicenlis : « Sine oflenslone cslole ct

«JndLcis, el jjjCnlibus, ct Ecclcsia} Dei : sicut el cgo pcr

» oninia omnibus placeo, non quacrens quod milii ulilecst,

«scd quod mullis ut salvi fiant',^ multam udhibere debe-

nuiscuroni, nequoil offendiculum dcmus Kvangelio Chrisli,

ncve iiifirniis simiis olTcnsioni, ct ne quosdnin inslrunmus

ad improbilalem. Quninobrcm in iiis ({uoquc, qui hujus-

modi sunt, necessario considcrandum est ct expendendum

id quod iaciat ad fidci a;dificalioncm, ct ad cujusquc vir-

lulis in Ghrislo prorectum.

'V\\VW\\WW\W WWWVWVWVW-VWVWVW-VWVW-VWVWWWWWWVW-W-VWWWWVWVWWWVNVV^

HNTERUOGATIO XIX.

Si quis vcnial in saspinioncm pcccati, ncc tamcii apcvle

illud commitlal , numqnid dchcat is obscrvavi, ut dc-

prclicndalur id quod suspcclum cst.

Responsio.

PaAVF, snspicioncs', ct ([u.-c a pioposito miih',voh) pro-

firiscuiiUir, cul[)anlur ab Apostoio. Vcrum is, cui luil dc-.

' i Cor. X, Ja, Jj, <— * i Tim. vi, /f.



REGUL.K HRKVIUS T1\ACT\T.E. iSy

pormltlit , senicl ob ipsam ignominio3 viliis Iraditos , iili

liquct cxmnllis locis, ct maxime cx iis, «ju.c in l^lj^istola ad

Uomanos dc quibusdam dicla sunl hunc in modum : « Et

» sicut non probaverunt Deum habere in notilia , Iradidit

» ilios Deus in rcprobum scnsum, ut faciant ca qurc non

wconvcniunt : replclos omni iniqnitale, fornicatione, mali-

»tia, avaritia, ncquitia : plenos iuvidia , homicldio , con-

«tcnlionc, dolo, malignitale : susurroncs, dctraclores, Dco

«odibilcs, conlumcliosos, superbos, clatos, invcntores ma-

»lorum, parenlibus non obedientcs, insipicntes, incompo-

«sitos, sine alTectione, absque foedere, sine misericordia :

»qui cum jnstitiam Dci cognovisscnt, non intellexerunt

»quoniam qni talia agnnt, digni sunt morte : et non sohim

» qui ea faciunt, sed etiam qui consenliunt facienlibns '. »

*/V>V\^\>\V\>V\\VV'\\V\\>V\>\V>\\^V\%\\>\V\V\\\XV\\\\\> .vvvvvvvwvvvvvwvww.wvvvwvvwvv

INTEUROGATIO XXI.

[Jndcmcntis aberratio, el varitc coo^ilationcs : cl (juomodo

ipsas cmcndabimus.

Resp ONSIO.

EvAc.ATUR animusubi incrs cst, ncc in rcbus ncccssariis

occnpatur. Incrs auleni cx oo cfTicilur mcns, ct phis jiislo

sccura, qnod Dcum adcssc non crcdat, corda ct rcncs

scrulantcm. Si enim hoc crcdcret, pcragcrct prorsus quoddiclum cst : « Providebam Domiiium in conspeclu inco

nsemprr, quoniam a dextris cst niihi, ne commovcar'. «

Qiii aulciu hoc, ct (]u;c huic siiuilia sunt, facil. ncquc au-

dcbil nnqnaiu, nci|iic ci licebit pcr oliiiin (juldquam co-

gilarc coriim, qu;c minimc diriganliir ad fldci .cdincalio-

' llom. I, aS-oa. —' Psal. xv, 8.



BEaiL.E nMBVIUS TIWCTAT.E. IJQ

« El nolileconlrislare Sj)iiiliini sancliMU Dei, incjuo signali

wcslis'. jGonlrislaieaiilcni Spirihun Dei, qnantuni maluni

sit, quid jam attinct diccrc?

(V\\\\\\\\\V\\\\\\\V\V\\\VV\\\\VV\V\\\\\V\\\\\\V\VV\VV\VV\\\>\\\\VAV\»V\\'V\\A\VVV\>\>\V\V\'»

INTERROGATTO XXIV.

Quld cst convUtum?

Responsio.

Vehrtim onine, quocl co animo profcrlur, ut iniprinialur

dcdccus, conviliuni cst, (|uanquani ipsum vcrhum noii

vidcliu' cssc contumcliosum. Atque lioc planum est et ma-

nifestum cx Evangello , in quo de Judoeis dicilur illud :

« Ipsum convitiis snnt conscctnli, dixeruntquc ci : Tu cs

» illius Discipulus^ »

M*>V\VVV\ AAWWWVW iV^ v\\ww\w\\vvw\%\x>.vwvv\ W> VWVVWV\ v\\ W\ W\ VVWV^WWV^WSVW

INTERROGATIO XXV.

Quld cst obtrcclatio?

Responsio.

Duo lcmpora cssc arLitror, in quibus liccat mali aliqnid

dc aliquo diccrc. Nimiruni quando ncccssc cst aliqucm

cum aliis, qni ad id idonei slnl, consilium Inire quo paclo

corrigcndus slt qui pcccavlt. El rursus cuni opus fuorit

conmiunlre aliqnos, ((ui s.cpc cx ignoranlia alicui malo

taiKiuam bono adjungi posscnl : quandoqnidem prtTcipil.

Apostolus, nt nc cuin tallbus conjungamnr \ ne (pils forlo

' Eplics. IV, 50. — ' Joan. ix, 38. — ' 2 Tlicss, ni, j1.



l/jO S. BASII.II CyESAR. CAPPAD. ARCOIEP.

nanciscatur laqueos aniQioe suae. Quod quiclem cumcleQi

Aposlolum fecissc coQiperimus ex his qune ncl Timotlieum

scribit : «Alcxander eerarius mu!la mihi mnla ostendit,

»quem et tu devita : valde enim reslilit verLis nostris'. »

At vcro prastcr liujusmodi neccssilatom , si quis aliquid

dicat contra aliquem, ut idipsumcrimiQetur, aut vitio ver-

tol, maledicus est et obtrectator, tamelsi verum esl quod

dicitur.

INTERROGATIO XXYI.

Qai dclrahil fralri , vcl audit delralicntem, et tolcral,

qua dignus esl animadversione.

Responsio.

Skparaxdi sunt ambo a reb'quoruQi soclelate. « Dclra-

shcQleQi CQim secrelo proximo suo, huoc perscqucbar^ »

Et alibi dictum cst ; « Detrahentem nohlo libcnter audirc,

» neevcrtaris

^. »

WWVWVWWVV \\\VVVV\»W\VV\VV\VW\\\V\\V\AW\VV.VVVWWA/X^/VWVWWWVWWXVVVVWWIVW

INTERROGATIO XXVII.

Si vero delrahal qais prwfeclo, qaomodo ipsi attcndemus.

^ PlESPOXSIO.

eluDiciuM ilhid manifesluQi est cx ira Dci adversum Ma-

riam, quando dc ?iIoysc oblocuta cst^, cu;us peccaluui

Dcus, ne ipso quidem Moysc precantc, inultura reHquit.

' 2 Tim. IV, i4, i5. — ' Psal. c, 5. — ' Prov. xx, i5.— * Num.

XU, 10.



RfeGCLiE BREVIUS THACTAT.E. j/|l

IWXAVWVWW^VXMWVVVMWWVWVWVMWVWXVVXWWW.VWVWXWVVXVVVVWWVVVAVVWViWWXWWVV»

INTERROGATIO XXVIII.

Si qtiis voee aadaciore, et verbis pefiUantibus respondet

alicui, et de hoc commonefactus dicat « ^ilulmaUmilii

csl in corde, » ei-nc fides adkibcnda cst?

Responsio.

NoN omiila animi vitia manifesla sunt omnibus , ne ci

quidem, qui his obnoxius esl, qucmadmoduni conlingit et

in corpore. Ut igitur in corporc harum rcrum perili signa

quaidum liabent morboium occiiltorum, et qui ipsiiis aegri

sensiim effugiunt : ita et in auimo, elsi suum ipsius mor-

bum non sentit qui peccat, fides tomeu habenda est Do-

mino, qui et huic et iis, qui cum ipso simt, declarat ma-

lum hominem ex malo cordis sui thesauro mala proferre.

Etenim qui malus est bonum aliquod verbum aut fnclum

saopc etiam simulal : bonus vero mali aliquid simulare non

polest. « Providentes cuim bona, inquit, non lanlumcoram

uDomino, scd etiam coram homlnibus'. »

vwwvvvwvwvvvvvvwvvwvwvvvvvvvv-vvvwvvvwvvvvwwvvv w\ vwvv>rvvrxvwv\vv\v\\v\\vvv\vx

INTERROGATIO XXIX.

Quomodo possit quis non iraaci,

Kesponsio.

Si ab inspcclore Dco et a Domino prccscnte sc scmpf r

conspici pulcl. Quis cuim subjcclus unquam in principis

Roiji. xu, ij.



l42 S. BA5ILII C5SAR. CAPPAD. AHCniliP.

oculls quldcjuam audel corum, quae ipsi nou placenl? Etsi

non expectet ab aliis obedienliam, ipse tcimen prajparetur

ad obleraperandum, ralus se abomnibus superari. Si enim

obedicntiam requirit utilitalis sua3 causa, novcrit quodDo-

mini sermo unumquemque aliis inservire debere doceat :

sin ulciscilur violatum Domini prajceplum, non opus est

ira, sed misericordia cl commiseratione, juxla eum qui

dixit : «-^uis infirmalur, ct ego non infirmor '.

V\>'V\\\\'\\'V^VV\',\\W>V\\VV\V\'»V\\\\'\\'V\V\\\\\V\\\V\\\^\'VA\\\\\\\.X\\WV\>V\>V\.\VV«V\\VV\VV»

INTEP^ROGATIO XXX.

()uoiaodo amputabinias vitiumpravic concupiscentia;

Responsio.

Flagranh ntquc vchementi desidcrio oxplcndi volunta •

lem Dci, lalique, qualc sc habcrcindicavit, qui dixit : « Ju-

» dicia Domini vera, juslilicata in seniclipsa : dcsidcrabilia

«supcr aurum ct hipidcm prcliosum muUum, ct dulciora

Bsuper mcl et favum'. » Semper enlm desiderium rcrum

meliorum, si polcslalem liabeat atqiie facultalcm fruendi

lis quae desidcranlur, co^it niinora aspernari; avcr.^rique,

iili docuere omnes Sancli : quanto aulcm niayis ca, quce

mahi sunt, et pudorc digna ?

' 2 Go;'. XI, 29.— ^ Psal. xviii, 10, 11.



nCGUL.E BREVIUS TIWCTAT.E. IqO

INTERROrxATU) XXXI.

yhi omnino riderc von liccat.

Responsio.

CuM Domliuis cos, qni nunc ridcnt, condcmnet', pers-

picuuni esl nuUum tempus ficlcli acl ridendum unquam

dari : maxinic cum lot sint, (|ui Dcum ignominia adlciant

pcr lcgis violalionem, ct in pcccatis mnrli trndantur % pro

(piibus mocrere convcnit, ac ingcmiscere.

WVVVVWWWWVVWXVWWWWVWVVWWWVVWWW^VWVVV^WW^fVWWAAAWVVWV^AWWWWWVWV

mTERROGATIO XXXlt.

Inlempcstivus cl immodicus sopor undc nascatar, ct (jao-

modo ipsum propidsemus.

Responsio.

CoNTiNGiT hujusmodi sopor, cum anima in Dci cogita-

tionibusfil segnior, Deic[uc judicia aspcrnamur : d(q)onimus

autcm ipsuu), cum sinccrc ac rilc cogitannis dc majcstatc

Dei, cjus(pic volunlalcm cxpctinius, ju.\ta cum (jui dixit :

« Si dedero soiniuun ocidis meis, ct palpebris mcis dormi-«lalionein, ct rcquicm tcmporibus mcis, douec inveniam

bIociuu Domino, tabcrnaculiuu Dco Jacob-'. »

'.iic, VI, 2;"). — ' lloni. 11, aij. — * Psa!. cxxxi, 4» 5.



l44 S- BASILII C.ESAR. CAPPA.D, ARCIIIEP.

IVVXVV^îVXaXV^V^VVîVV^^/VVVV^/VVÎAAAlVXîNVVXA/VVVVVVVVVVVÎVVVVVNVVVA/VA/VV^ VVVXVX-VVVVVVVVVXVVV^

INTERROGATIO XXXIII.

Qaa ralione deprchcnditur quis sludio placendi liomini-

bus obnoxius esse.

Responsio.

CuM studium ergQ laudatores ostenderit, segnitiemvero

el socordiam erga viluperatores. Si enim Domino placere

vult, semper et ubique idem erit, perficiens quod dictum

est : « Per arma jusliliae a dexlris, et a sinistris : per glo-

»riam et ignobilitatem : per infamiam et bonam famam :

»ut seductorcs, et veraces'. » i

il\\V\\\V%\\\/VV\VV>VWWVVVVVV\VVVVV\VV\W\\V\VV\VV\VV\'WAWV'VV\VV\V^\V\WVVV\\\'^'WVV\>VV^

INTERROGATIO XXXIV.

Qaomodo cffugcrit quis vitiain complacendi kominibus :

ct qaomodo hominum laudcs ci futuroi non sint admi^

rationi.

Respo.nsio.

Si slbi cerlo persuascrit Deum prnesenlem csse ; si stu-

ducrit assiduc Deo placcre : si denique bealitudlnes a Do- ,

mino promissas animo fcrventi concupiscat. Nemo enim ||

in sui heri oculls nd Illius igiiomlnlam et ad suam ipsius

condemnalionem, conscrvo placilurus, cvagatur.

' 2 Cor. VI, 7, 8,



REGUL.E BREVIUS TnACTAT/E. l45

\V* Wi \\> VV>a\N l\\\V»VVN^V\W>VWWWVWVIIVW V\M\W\V\(VV (VWVVXvwvwwwwvw v\vvwvw v\\

INTERROGATIO XXXV.

Quopacto apxoscitur snperbiis, et quomodo curatur?

Responsio.

CoGNOSciTUnquidem ex eo quod ca, quae odprincipalum

peilincnl, rcquiril: curatur vcro, si fidein liabeat sentenliae

illius, qui dixit : « Dominus superbis resislil, humilihns au-

Blem dnt graliam '. »Illud tamen sciendum esl, uL qiiis

superbia3 judicium exlimuerit, non posse tamen cbeo vitio

sanari, iiisi omne dominandi sludium rcliqucrit : queujad-

modum linguam out qualcmcumque arlem dediscere non

potest, qui non omnino supersedcrit non solum facerc, aut

loqui aliquid quod pcrtineat ad hanc arlem, sed etiam de

ea loquenles audire, et eam faclitantcs videre : quod in

quovis etiam vitio observandum cst.

INTERROGATIO XXXYI.

/dn honos dcbcat (ju(vr{.

Responsio.

Reddei\k quidcm honorcm, cui honor dcbclur", cdocli

sumus : rcf|uirere nulcm honorem prcijiibili, his Domiiii

vcrbis : « Quomodo vos poleslis credero, qui glorinm ab iri-

»vicem accipilis, et gloriam, qu;v^ a soloDcoesl, non qu.T-

» rilis^*

? » Quaro glorlam ab hominibus quacrere, argtunou-

' Jacob. IV, C, — 2 Ho,„, xiij, -, — ' Joan. v, 1.

XI.V. lO



l46 S. CASILII C^SAR. CAPPAD. AHCHlfP.

tum est incredulIlaLis, et pietalis abalienalio. cum Aposto-

lus dixerit : « Si adliuc hominibus placerem, Christi scrvus

» nou essem '• » Quod si ii, qui accipiunt datam ab homini-

bus gloriam, sic condemnati sunt : ii, qui uon oblatam in-

quirunt, judicium quod exprimi non potest subibunt.

INTERROGATIO XXXVII.

Quomodo qid piger est ad mandatum conficiendum , dl-

Ugcntiam studiamque queat recuperare.

Responsio.

Si ei persuasum sit de prsesentia Domini Dei omnia ins-

picientis, etde minispigrescenti intenlis, dequespe magnoe

illius remuneralionis retribuendaj aDomino, qul per apos-

lohmi PauUmi pollicitus est accepturum unumquemquo

propriam mcrcedem secundum suum laborem '. » Item ad

id faciunt qua^cumquc alia id genus scripta sunt, ut aut

proprium uniuscujusque studium accendalur, aut compa-retur patientia, ad gloriam Dei.

IW\VVAV\VV\V\V»WVVV»VVVW^VV>V«A/V»»VWWVV>VV»W\WVWVW»WVVV»W^VW.V>W^/V\VWVWVWV

INTERROGATIO XXXYIII.

Si prwcipiatur aliquid fratri, et contradicat, post&a vero

a semetipso abeat.

Responsio.

In eo quidem quod contradixit, velut contumax, ahos-

que ad idipsum provocans, slaluaturesse obnoxius judicio

* Gal. 1, 10. — ' I Cor. u), 8,



EEGULyE BREVirS TRACTAT.E. 1^7

huic : « Coolradicliones suscilat omnis malus : Dominus

nautem Angelum inmiisericordem immiltit ipsi'. » Sit au-

lem persuasissimum ei sc nou homini contradicere, out

obcdirc, sed Domino ipsi, qui dixit :« Qui vos audlt, mo

» audit : et qui vos spcrnit, mc spernlt ^. » AlC tandem prius

compunctus, cxcusetsesc, sicque si sibi permissum fucritj

opus peragat.

INTERROGATIO XXXIX.

Si quis obediendo jnurmurct,

Responsio.

CuM Apostolus dixerit : « Omnia facite siue murmuratio-

«nibus cthaesitationibus^, » quisquls murmurat, abaliena-

lus est etiam a coujunctlonc fratrum, ct opus illius ab illo-

rum usu. Palani est enim eum tum incrcdulitalej tum spei

ambiguitate laborare.

INTERROGATIO XL.

Si fralcr fratri moksliam aspcrgat, (juomodo cmendan-

dus cst?

Responsio.

Si quidem ita molestiam cxhibult, qucmadniodum Apos-

tohis, cum dixit:a Contrlslatl cnim cstis sccundum Dcnm,

» ul iunullo dclrimentum paliamlni ex nobis^, » non is, qui

' Vrov. XVII, 11. — > Luc. x, iC. ^ ^ philip. „^ ,4. — ^ 2 Cor.

VII, 9.

10.



nr.Giii.r, BRi;vn'.s Tr.ACT.MVE. i5i

aqnit Doiniiuis, el locnliirt fiiiNScni ois, pcccaliini non lia-

• boront ;

nnnc anlcm cxcnsnlionem non habenl dopeccalo»suo'. » cum Scriplnra sacra omnibus nbiqnc annnnlict

Dei voluntatem. Qnare qui cjusmotli cst minimc uni iis,

qui ignoravcre, levius subit judicium : imo vero cum illis

gravins condemnntur, de qnibus dictum est : «,Sicut aspi-

sdissurda;, ct obluranlis aures snas,quro non c.xaudict

» vocemiucanlantium,licet a vcneficoincantata sapiente'.

CaDterum cni tradcnda! doctrinac munus commissum est,

is, si annuntiarencglcxerit,perindc uthomicida damnalur ^,

sicut scriptum est.

W NX^WV/W^W^wwwwxw\ w\w^^wwwww^ w^/w^ V>* W^VVWWWXW\ VWW^ V\\VV\'.Wwv.vw

INTERROGATIO XLVI.

A71 qul patilar alterum peccare, reus sit peccati?

Responsio.

JuDiciuM hoc pcrsplcuum cst ex verbls Domini ad Pila-

tum, cum dixit : «Qui tradidit mc libi, majus pcccalnm

«habef^. » \i\ hoc enim planum est Pllnlum quoquc, cum

eos, qui Iradiderant, lolcravlt, obnoxlum fulssc pcccato,

h'cet lcvioii. Quinctlam id apcrlc dcclarnt Adamus, qui

sustinult Evam : ilem Eva ipsa, qnac tolcravit serpcntem;

nullus enim exhis

tanquam innoccns dimissuscst impuni-

tus. Sed ct ipsa Dci conlra cos indignalio, rc diligcnlins

considerala, idipsum ostcndlt : nam cum Adam excusatio-

nis loco pr.xtendcrct Illud : « Uxor quam dcdisll mihi, hacc

vdcditmihi, et comcdi; respondit Deus : Quia audisli vo-

» cem uxoris lujo, et comcdisti dc iigno, cx quo solo pra3cc-

* Joan. XV, 22. —2 psai. ,,v,,^ 5^6,—

J Ezecb. xxxiii, 8, —* Jtian. XIX, n.



li)2 S. BASILII C.ESA.n. CAPPAD. ARCnil-P.

nperam libi, nc comederes , maledicta terra in operibus

»luis ', et cJElera. »

INTERROGATIO XLVII.

Si erga cos, qul peccanl,

sUendumslt.

Responsio.

Sane quod hoc fieri non debeat, perspicuum est ex prfc-

ceplis Domini,qni in Vetcri qnidem Testamento dixit

« Coi rc|)lione conipies proximnm luum : et non accipies

«peccalum proptcr ipsum'. » In Evjmgclio vero : « Si pec-

» caverit in le frater luns, vnde, corripe eum inter te et

»ipsum solum. Si le audierit, lucratus es fralrem luum.

» Si autcm le non audierit, adliibe tecum ndhuc unum vel

»duos, ut in ore duorum vel trium teslium slet omne ver-

» bum. Quod si non audierit eos, dic Ecclesiae. Si aulem

»Ecclesiam qnoquc non audicrit, sit tibi sicut ethnicus ct

npublicanus^ «Porro qnam grave sit hujusce peccali judi-

cium, inteliigi potest primo quidem ex senlenlia Domini,

qui in imiversnm dixit : « Quisqnis non obedit Filio, non

» videbit vitam : sed ira Dei manebit super eum "+: » deinde

ex hisloriis clinm, qu.ne tum in velcri, tum in nova Scrip-

tura referuatur. Ecce cnim quando Achar furalus est lin-

t^uam anream ct vestem^, iratus est Dominus omni populo,

idqne lum peccati auctorem , tum pcccatum ipsum igno-

ranli, donec deteclus esset is, cujus jam facla est mentio,

ac horrendum ilUid exilium nna cum suisomnibus subiis-

sot. Ileli vcro eliamsi silonlio non fcrrrt fdios suos, qui

»

Geii. III, »2 et 17. —=

Lev. xu, 17. —'

Matth. xviii, iS-i;.—— * Joan, i!i, 06, — ' Jos. vn, 21.



nKGUL.E nnKVius trvctat.e. i53

crant filii pestilcntes , scd saepennmero commonuisset ip-

sos, ac dixissct ; « Nolite, filii, non bona audio de vobis ' ; »

itcmque longiore scrmonc et pcccati absurditatem et inevi-

tabilom condemnationcm palefccisset, quoniam tamen non

penitus ullus fuerat , neque in eos ostendcrat idoneam

irmulnlioncm, adeo cxaspcravit iram Dci, ut et populus

una cum filiis ipsius inlcremptus sit, et capta sit ab nlieni-

gonis arca ipsa, ct ipse quoque miseranda morte interierit.

Quodsi adversus eos, qui sceleris auclori conscii non fue-

runt, imo qui prohibucrunt peccatum, ct testimonium

leddidere adversus lllud, ira lanta exarsit ; ccquid quis

dicere polerit de iis qui sciunl, ct tamen contlccscunt?

Qui quidcm, nisi cn prasstitorint quoc ab Aposlolo ad Co-

rinlhios dicla sunt, his verbis : «Quare non niajiis luclum

» habuistis , ut tollatur dc medio veslrum qui hoc opus

Bfecil^Pi ac etiam quna deinceps ipsos fecissc tcstatus est

ipse, cum scripsit : « Ecce cnim hoc ipsum, quod sccun-

))dum Deum conlrislali cslis, quantam in vobis operalum

» est soHicitudincm, scd defcnsioncm , sed indignationem,

Bsed limorcm, sed desidcrium, sed rcmulnlioncm, scd vin-

«dictam? In omnibus exhibuislis vos iucoutamiualos csse

)) in hoc ncgolio\ » periclilanlur omnino omnes simul hoc

ctiam lcniporc idem cxilium subire, aut ctiam tanlo gra-

vius, quanlo lcgls iMosaic.c conlcmplore dctcrlor cst qtii

Dominum spernit^, patralque idcm quod illc, qni ante pec-

cavit, ac eliam nntedamnatus cst : « Scplics cnim vindica-

»lum csl dc Cain : dc Lamclh vcro » in simlle pcccalimi

lapsoa ScpUiagics scplics ''.»

' I Rcf;. M, 34- — ^I Cor. V, ji. — '2 Cur. vn, 11. — * Il<l)r.

X, ay. — ^ Ccii. IV, a^-



REGUL.B BREVIU3 TRACTAlM!. l55

*\\\\\\v\\\\\v\v\rv\v\v\\\\v\<v\\\\\\v\\\\v\\i\\\\\v\%x\\vv»v\\v\vv\\\\vv\>/vvv\vvv\v\vv\vv»

INTERROGATIO L.

1^1 quiSfVeslirnenlispretiosiorlbiis rejectis, aliud vile, sive

palliam, sivc calceamcnium itavetit, tit sibicanveniat,

ts-nc pcccat, autquali morbo laborat?

Responsio.

QuiSQuis, homlnibiis placiliirus, vult ul deceat sevestls,

eum liquet morbo coiuplacendi hominibus hiborare, ani-

mumque habere a Deo aballenatum, ct ostentallonis vilio

in ipsis eliam rebus vilibus indulgere.

^(V\V\\VVVV\\VV\VV\VVVVV\VV\VV\VVVVVVVVVVVVVWVV\V\AV\\VVVW\\\\VVVVVVVV\VV\VV\VV\V\\VV\VV»

INTERROGATIO LI.

Quid sit Iiaca\

Responsio.

Vernaculum verbum cst, contumcliam mltiorcm slgnlfi-

cans, quod erga familiares usurpalur.

' MaUli, V, 33.



l56 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

fcVWVWX^ WWWX^WV^V\AW\ W^^WXW*VWWWVXWV\V*WWWWX W\ VWW\ VV\\\>W>W\WWW w\

INTERROGATIO LII.

Cum Apostolus dlcat, modo quldem : Non clTiciamur

inanis gloriae cupidi ', modo vero : Non ad ocnlum ser-

vienles,quasi homlnlbus placere stndcnles^; quis est

inanis gtorice cupidus, etquis cst, qui placcre homini-

bus studet ?

Responsio.

CupiDUM quidem inanis glorlac arbitror esse eum, qui ob

tcnuem mnndi glorlam a specfatoribus aut ab auditoribus

acciplondam facit aliquid aut dicit :

stiidiosum vero com-placendi bominibus eum

,qui ad alicujus hominis arbi-

Irlum, ipsi placlturus, allquid peragit , etiamsi id, quod

cfficltur, sit iguomluia diguum.

W\ W> W* ^\> \,\^ V\W\\ \W\W\w vw\w\wvw w\ \w\w/wvWVWWWVW\W\W VWVW W\\WVV\/VW

INTERROGATIO LIII.

Qnodnam sit inquinamentum carnis^ et qaodnam sit spi-

ritus inquinamcnluni, et quoinodo ab ipsis purgabimus

nosmetipsos : aut qumest sanctimonia, et quomodo ip-

sa77i adipisccmur?

Respoxsio.

Carnis quldem iuqulnaracntum fuerit, admlsceri iis qui

patrant prohiblta : splrllus vero, indifferentem esse erga

eos qui talia senliunt, aut pcragunt. Purus est autem ali-

quis, cum obcdit Apostolo qui dixit ne cibum quidem

' Gal. V, 26. — ' Ephes. vi, 6.



iGo 6. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

VV^-VV^-VW WA/VVXW^\VHW\VWA/VVW\VVV\WW\W(\VWVWWWWW\VWWVVWVWVWVWWVw\ vv\w^

INTERROGATIO LVIII.

An tantummodo is, qui dc industria menlilus est, jadi-

cetur : aut ctiam is, qui nescitns aliquid absolute conlra

veritatem locutus sit.

Responsio.

JuDiciUM Domini etiam de iis, qui per ignoranliam pec-

cant manifcstum est ex verbis illis : « Qui non cognovit, et

3 fecil digna plagis, vapulabit paucis '. » Ubique aulem pce-

nilenlia rite et egregie peracta, veniee spem flrmam et sta-

bilem habet.

*\^V\\'V\^'V\'\IVV'V'VV\V\%VVIVV'\IV\\\'V\\\M,\AVV^'VV>IVV»VVVV\.'>IV«VVV\\^XV*\\\/V\\VWWVWV\VVV\AW\

INTERROGATIO LIX.

Si quis cogilaverit duntaxat aliquid faccre, nec tamen

fecerit, an et ille veUit mendax judicetur?

Responsig.

Si ex mandato est, quod facere cogilavit, non ut men-

dax solum, sed ut contumax etiam condemnatur. « Scru-

» tans enim corda el renes Deus ^.

' Luc, xij, 48- — * P*al ^") JO.



REGULiE BflliVIUS TRACTAT.^. lG3

WMWWIWWWVWVXVWVWWWXV^VV^MWVWVWXAWWWVVWWXVWX^VVWWW^W^VWW^W»

INTERROGATIO LXIII.

Quid est, qiiod cum feccrit quis, condemnaliw, at ii,

qui murmaravcrunt conlra poslrcmos

Responsio.

CoNDEMNATUR ob suuiii qulsque peccalnm : ct quidcm

qui nnirrauraverint, ob murniuralloneui. Ycruni s.epc alii

alla de causa murmurant. lil quldem, quod slbl desIiU ali-

mcnla : ut qul gulosl sint, ct vcntrem Deum foclant : illi

vero, quod par cum postremis proemium acceperint, osten-

clentes invidiam homicidii soclam. Alli deuiquc ob aliquam

quanivis causam.

IWWW^fVWWWWVWWWWVW/VWVVWVWWVVNVWVWVVMVWlVW^AAWWVWWWWWWVW^WWWVW

INTERROGATIO LXIV.

Cum Douiinus noslcr Jcsas Chrislus dicat : Expedlt illl

ut mola aslnaiia suspcndatur circa collum cjns, ct pro-

jlclatur In mare, potlus quam ut scandalizct unnni de

pusUlis Islis' : Qaid cst scandcdum darc, aat qaoniodo

illad cavcamus, ut no judicium adco h.orrcndum sub-

eamus ?

Responsio.

; Sane scandalo cst aliquis, cum vcrbo ant actlone legem

violat, aliumquc inducit ad lcgcm pcrrringendani, vclut

scrpens Evam, et Eva Adam : ac ctlani cum prohlbel cxe-

qui voluntnlem Dcl, ut Pclrus Don^Inuiji, cum dlxlt : « Pro-

Matth. xvui, G.

11.



HEGCL.E BBF.VIUS TRACTAT^. 167

^wwwwvwvvNVWvwvwwwwwwwwwwvvwwv^^vwvx^vv^ wvvwvwwvvw^wvwvvvvwwv

INTERROGATIO LXYI.

Quid est mmidatio, ct qaid contenlio? %

Responsio.

Saxk icmulallo est, cum quis, ne allero videaUir esse In-

ferior, aliquiJ stiidet facere. Contentio autem est, alios

pcr ea qu.ie qnis fncit, cum ostentationc atquc jactantia

provocarc et extimulare ad similia. Nam aliquando Apos-

tolus, facta contcnlionis mcntione, continenler adjungit

inanem gloriam, his verbis : « Nihil per contcntionem, ne-

nquc per inanem gloriam ' :» aliquando vero inani gloria

prius mcmorata, una cum hac prohibet quoque conlcn-

tionem oho nominc, inquicns : « Non cfliciamur inanis glo-

«riae cupidi, invicem provocanlcs ^»

WVWWWVWWVVW.VWVWWVVVVVWWVWVWVWVWWWVWWVVWVW/VWWMVWVVV/VW^VWWWV/VV^

INTERROGATIO LXVII.

Quid est immunditiii, ct quidimparitas?

RliSPONSIO.

Immunditiam quldcm lcx indlcavit,cum in rcbus, quce cx

nnlurali ncccssitatc prcctcr vohmtalcm accidunl, voccm

ilKim usurpavit : impuritatcm vcro dcsignarc mihi vldclur

Sidomon sapicnllssimus cum indulgcnlcm voluplati , ct

doloris cxpcrtcm nominat, sic ut impurilas sil anlml nircc

llo, quaj non habct, vcl non fert dolorcm athlcticum

• Pliilip. II, 3. — 2 Cal. V, a6.



REGUL.E BREVIUS TRACTAT.E. l85

IV\\V\VVVVV.V\\\X\\r .ViW-VWWVVVAVVVWVVVWVWVV.VWWWWWVWWVVVVWV^iVVVVVVVVV^XWWVW

INTERROGATIO XCII.

Cuin Doinintis facultates jiibcat vemlere, quaratione hoc

facicndum cst? ulrum quoniam bona ipsa noccnt na-

tura sua, an proptcr animi aberrationem,'qucG cx cis

ipsi accidcrc solct ?

Responsio.

Ad hoc prlmum quidem dlci illud potest, quocl boiia

singula, si ipsa pcr sc essent niala, nequaquam ruissent a

Deo crcataj « Omnis cnim, inquit, crcalura Dei bona cst,

» ct nihil rejiclcnduui ': » deindc vcro, quod mandatum

Domiui non docuit bona lanquam mala rcjicienda esse et

fugicnda, scd dispcnsanda. Et condcmnatur aliquis, noii

quod habuerit omnlno, sed quod senserit de ipsls pcrvcrse,

aut quod non Lenc cis usus sil. Animus siquidem horum

amorc hber, sanusquc, nccnon ct corumdcm juxla manda-

lum dispensalio nobis prodcst ad pkn'ima, coque maximc

nccessaria, modo quidem ad cmendanda noslra peccata,

quaproplcr scrl[)tum est : « Vcrumlamcn quod superest,

» dale ciecmosynam : ct ecce omnla munda sunt vobis ', »

modo vero, ad possidendum coelorum rcgnum, cl ad ihc-

saurum qul nunquam dcriiclurus est comparandum, slcut

in aho loco diclum est : « Nolilc limcrc, pnsillus grcx, quia

«compiacult Piilrivcslro coclcsli darc vobls rcguum. Ven-

»dltc quaj possidetis, ct dalc cleemosynnm. Facilc vobis

»sacculos, qui non vclerascunt, thcsaurum non deficlcn-

»lcm in ccehs ^ »

' 1 Tim. IV, /(. -- 2 Luc. xr, \i. — ' Luc. xii, 5a, 33.



1^4 S. BASILII CESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

INTERROGATIO GX.

An sororc seniorl confuentCf adcsse oporteat etiam ipsam

scniorcm.

Responsio. ,

HoNESTius cautliisqne coram ipsa seniore fiet confessio

seniori, qai scite ac prndcnter pa^nitentioe atque correc-

lionis raodum possit suggerere.

i\*\\^VVVV VVNXV-^VV^XX VVX^VVVVV^VVVVV-N-VVVA^^XiVVVVV^VV^VV^ Vl\VVVV/V\\V\\\VVV\\\^\^^\\VVV\^A^\M

INTERROGATIO CXI.

Cum scnior ipse jussit aliquid a sororibus fieri, ncscienic

ipsa seniorc, an senior itiajurcac mcrilo indignetur?

Responsio.

JuftE optinio.

W\«^ \\» VX\\WVW V\\W\WVVVVWWW V\\iVV\W>WWWV\\W\W\WVVWIWV vwvw/vwvwvv\w\vw

INTERROGATIO CXII.

Si quis accedit ad vitarn, quce secundum Dcum cst, con-

venit-netalcm rccipia prcefccto ciira fratrumnoiitiam?

an potius hoc cuin itlis quoquc prius communicari

oporteat ?

Respoksio.

DoMiNus docct ob poenitentcm amicos ac vicinos con-

vocari. Qunre mullo magis necessarium cst, ul is, qui ac-



nECUL.E BREVIIS TRVCTAT.r. 'iOQ

INTERROGATIO CXXXV.

An convcniat qucmpiam laborc dcfati^atam, tjuidquain

consuetis awplius exposcevc.

RESPONSrO.

Si laborem suscipit ob relribueiulnui a Deo uicrcedeni,

hinc laboris sui qua?rere non debel levamcntum, sed se-

mctipsum ad Domini pra3mium apparare, liaud ignorans

se ut pro labore remuneralioncm, ita quoquc pro anguslia

consolntioncm a Domino conscculurum. IIIc autcm cujus

ea provincia est, ut implcot illud : « Dividcbalur singulis

))j)rout cuique opus erat ',* » dcbet ncccssario laboranlem

quemque cognosccre, el ul par est, curare.

INTERROGATIO CXXXYI.

An vtcesse sit omncs ad horam prandii convenire : cl qui

abfucrit, vcneritquc post prandium, quomodo nobis

cum co agc7idum sit.

Responsio.

Si .'ibfiicrit quidcm ob loci aul opnris ncccssilatrm, tan-

(juam qui srrvel prtTCcplum illiiis, qui dixit : « LInusqiiij:|uc

» iu quo vocalus est, fratres, iu hoc mnncdt ' ; wexaminc

)u;emisso, ignosccl cou)miuiis discipliiini; insjieclor : siu

cum simul occiurcrc poluisscl, uou resliuavit, culpa hu-

jusco ncgiigcnli.Tc coguila, usquc ad conslilnlam horam

scqueulis diei maucal jcjunus.

' Act. IV, 35. — 2 , (jy,. VII, j'(.

XLV. l4



2 10 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. AnClIIEP.

INTERROGATIO CXXXVH.

Numquld rcctum sit lioc, ut aliquis, cxeinpU caasa, in

animo statuat se ad aliquid certum tempus ab aliquo

cibo aut potu abstinere.

Responsio.

GuM DonvinTis di.verlt : « Non ut faciam voluntatem

»meam, scd volnntatem ejus qui misit mc '; » omne judi-

ciiim voluntatis propriae periculo non vacat. Cujus rei

giiarus David, aiebat : a Juravi, et statui custodire judicia

«juslilioe tuce ', »non voluntates meas.

IWXV>^ V\^VV\VVV 'VV'»VWXWVWAA'»WX^WVWXVWWVWVWVVV\VW'WVWVVV\W>iWV WV VWVW WVW (VW

INTERROGATIO CXXXYIII.

An in fratram convenlu cuipiam permitti debeat, ut-

pLus quam caterijejunet, aut vigilet, ex propria volun-

tate.

Responsio.

CuM Dominus dixerit : « Descendi de coelo, non ut fa-

»ciam volunlatem meam, sed voluntatem ejus qni mislt

» me Patris ^, «quidquid quis fccerit ex propria voluntate,

id cum facienlis sit proprium, alienum est a pietate : et

metuendum e.'^l, ne qunndo de eo quod facere videtur, a

Deo audiat : « Ad te conversio illius, et lu dominaberis

»illius ^. B Quin et in ipsis etiam bonis aliquid ampliusproe

* Jnan. vi, 38, et v, 5o. — ^ Psal. cxviii, 106, — ' Joan. vi, 58.

— ' Gcn. 111, i6.



nEGUL.C BREVIUS TR.VCTAT.E. 317

/VVWVWWWWWVWVW 'W VWW^ KA\WXWVVW.V\'* vx^wwwvw vwwv vwvww-www vvv,wvwwv

INTERROGATIO GXLYIII.

Qualcm potcslalis moiiuin intcr dispcnsnndum obtineat

is, cui (cllarii cura conocdita est.

PlESPONSIO.

Eroa ciiai qultlcm, a quo liuic nrrercclns cst post pra?-

vium exanien,meuior fueritDomini ipsius, qui dixil : o Non

» possnm ego a me ipso faccre quidquam ': » erga eos vcro,

qiiorum curam suscipit, respiciat uninscujusque necessi-

lalem. Nam scriplum esl : « Dividehalur singulis, prout

» cuiqnc opus crat '. » Eadcm antinn ralio ab omnihns le-

ncnlnr, qnibns dantnr cjusmodl ncgolia.

\\>\\\\\\V\^^\\V\\V\\\\^W>WMW\W\\.\\V\'\W\/V\^\V^VV\i\WV\>\V»'V\\/V\\VVMV\\\V\^\\\\\\\\-vV\

INTERROGATIO GXLIX.

Ctiinam ]udic.io obnoxius erit ceconomus, si quid fcccrit

habita pcrsonarum rationc, aut pcr contentioncm.

Responsio.

CuM Aposlolus nunc qnldem procclpiat nil«Il ogendnm

cssc cx animi inclinalionc ', nunc vero pronunlict illud :

« Si quis vidclnr conlcnliosns csse, r.os lalcm consncludi-

» nem iion habemns, ncqne Ecclcsia} Dci ^; » qui fncril Im-

jnsmodi, Is,{[noad sc cmcndaveril,dcclarclnr aDei I'jcclcsia

olicnus. Expendcndnm cst aulcm ciicnmspcclius, ad quid

qnisquc Idoneus sit, sicque commillcndtmi munus quodli-

' Joan. V, 3o. — ' Acl. iv, 55. — »i Tini. v, 21. — ^*

i Cor.

XI, iG.



HFGUL^ BREVIUS XnACTATyE. 225

INTERROGA.riO CLXIII.

Qid potcril quis dt{cctto7iein crga proximum conseijui?

Responsio.

Primum quidem si limeat judiciuin Iransgredienliummandaluni Domini, qui dixit : « Qui incredulus est FiI:o,

»non vidcbit vilnm, scd ira Dci manebit suiicr cuni '. »

Dcindc si requirat vilam cclernam ; «jVam mandalum cjus

» vila aplerna est \ Primum aulem et magnum mantlaluin

»esl : Diliges Dominum Doum tuum ex tolo corde luo, ct

«exlota mentetua, et cx tolis viribus luis ;

secunduin» vcro simile est huic : Diliges proximum tuum, sicut te ip-

»sum '. »Tum eliam si sludcat Domino similis ficrl, qui

dixit : t Mandatuni novum do vobis, ut dillgatis inviccm,

ssicul ego dilexi vos '. » Denique si sccum ita cogltet : Si

dc nobis bene meritus est frater, dcbemus ei vel ipso iui-

mano morc charilatcm, quam etiam servant genlllcs, ul in

Evangcllo Dominus dcclarat, his vcrbis : «Et si diligills cos

Bqui vos dillgunt, qnae vobis est gratia? na:n el pcccalorcs

» dlllgcnlr.s sc dilignut ''. » Sin aulcm malc mcritns csl,

eliam sic cum non modo proptcr mandalum, scd cliam

lanqtiam majorum bcnericioriun iargllorem dcbcnuis dili-

gcrc; si modo Domino crcdamus, qiii dfxit : « Bcall cslls

» cum vos afiucerint probris, et pcr.scculi vos fucrlnl, ct

»dl.\erinl omue vcrbiini mnlum advcrsnm vos, nicnlicnlcs

«proptcr me. Gaudelc cl cxnllale, qiuini.iin nurccs vcv^^lra

ncopiosa est in cadis''. »

' Joaii. III, S6. — ' 1(1. xu, 5o.— ' Mallli. xxii,37-3().— < Joa?i.

siii, l}. — * Luc. Ti, 33. — * MaUli. v, ii, la.

XLV. |5



nEGUL.E BRF,Vu:s Tr.ACTAT/E. 227

» bit consilia cordium '. » Ad Dci jtulicia oinniiio ncccssc

cst vindicari, iit nc siimil ira; Dci parliceps fial qni conti-

cescit: nisi si sit aliquis, qui qnod cadcui atquc illc qui

accusalur, pcrpotrct, fratris judicandi liberlnlem noii lia-

beat, audicns Dominum diccntcm : « Ejice primum Irabeni

» dc ocnlo luo, ct tunc videbis ejicere festucnm dc oculo

»fralris tui '. »

INTERROGATIO CLXV.

Quotnodo co^noscetqais, utrum Dcl studlo commovealar

in peccanlcm fvatrcm, an iracundia?

Responsio.

Si adversus qnodvis pcccatum senserlt in sc illud quod

scriptum cst : « Tabescerc nic fccit zclus tuus, quia oblili

»sunt verba tua inimici mci ^, » lum Dci zclus pcrspicuo

ostendilur. Sed lanicn cl liic quociuc opus est solcrli pru-

denlia, od fidei a^diiicalioncm. ILtc aulem aftectio nisi

fucrit prlus in animo, cumquc movcril, molus fit inscqua-

lis, et in nul!a re pielalis propositum Ecrvatur.

\\\\v\\\\vr.\\\\v\>\\\\\\\v\ VVWVVVVVVV 'VV\V\^\\\\V\V\\V\\V\\^\\\\\V\\VV\\\\VV\V\\VV\\\\\\^

INTERROGATIO CLXVI.

Qno affcctu ci, qui ad mandatum conficicndum.

argct, auscuUandum cst.

Responsio.

AiFKCTU lali, quali pucr famo viclus, nulrici nd sumon-

dum cibum advocanll obsrquilur : quali cliam hoino qui-

' 1 Cor. IV, 5, — ' M.iUl). VII, r,. — 3 Psii!. cxvui, j^g.

i5.



aSa S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCFIIEP.

qui obedivit nsqiic ntl mortem pro noslra rcclempiione ac

salute. El ila dcmnm oLscqui polcst Aposlolo, qui bonani

in liis conscienliam iis, qui sani sunt proponit ceu regulam

quamdam, ubi alt : « Charitas cnim Chrisli nrget nos, a3s •

«timanles hoc, quoniani si unns pro omnibus mortuus cst,

» crgo oiimes moilui sunt. Et pro omnibus mortuus est, ut

»qul vivunt, jam non sibi vivant, sccl ei qui pro ipsis mor-

» tuus est, el resurrcxit '. » Quisquis panis et pocuH fit par-

ticeps, sic aflicl et prteparnri debet.

iWX-iWW^VVWWW^ W\V\'(VV^ VX^ VV\W\ \V\ VV\'VV* VV\WWWVVAWVwww vv^xvvwvvvvvvxvvv-w^ xw

INTERROCxATiO CLXXIII.

An deccal lcmpGrc psabnodicc qiun in domo fil,coUoquia

aliijua seri.

PlESPONSIO.

NoN oporlcf, exccptis iis, quornm munus cl cura est dis-

ciplinne et opcrum dislribulioni providerc, Idque aliqua re

necessarln urgenlc : ct ncque tunc inconsiderolc, sed ha-

bila ralionc ct loci, et discipiin;e, ct gravitatis, et scanduli.

quod vllari dcbct : rollquis omnibus nccessarlum csl sl-

lentium. SI enim ipso loquendi tcmpore, et ex lis ipsls,

qulbus concredltum cst munus docendi, prior silcrc jussus

esl, si ahi rcvclalum fucrit ', quanto magis psahnodiae

tempore silenllum prlvalls necessarlum est?

* 2 r,or. V, i4, i5. — ' 1 Cor. xiv, 5o.



RliGUL.U KRi;VIUS TRACTAT.E. 233

IINTERROGATIO CLXXIV.

Quomodo possit quis cx aniino cl cuni alacrilate Domini

cxcqui rnandala?

Respoksio.

ExPERiMENTUM jucunda) ct ulllis rci, et ipsa rcrum Iiu-

jusniofli cxpcclalio animuai naturalitcr movet acl id diii-

gcudum ct concupisccndum. Si qiiis ij^itur odio habucrit,

ct abominatus fucrit iniquitalcm ', purusquc fucrit ab

omni pcccato, pcr quod, qucmadmodcun pcr morbum sa

liclas cibi atquc lastidium continj^it, sic in animo cliam

circa Dci justiiicationcs scgnilies ct pigrilia ingpucralur :

si praMcrca constanlissimc credideiit mandatum Dci vilam

retcrnam cssc, onniiaquc promissa,ii«, qui id scmant, ccrla

cssc cl vcra, is afllcilur pcrindc alque illc, qui dixil : a Ju-

))dicin Dornini vera,

justificala in idipsum : dcsidera-

))l)ilia supcr aurum et lapidcm pretiosum multum, et dul-

)) ciora supcr mrl ct favum. Elcnim scrvus tuus cuslodit

)) ca : in cuslodlcndis illis rclribulio mulla \ )>

'\WVWWVVWlVWVWV\VVW\VVVVVVWVWVVWWVWVVv'\iVVVWVVWVVVVWVWVVWVVVVWVVWVVWWWW

INTEUUOGATIO CLXXV.

Quomodo conslct fratrcm ab ali<iuo amnri ex mandato

Domini? ct qnomodo ronvincalur non ila ditigerc?

l\i:sPONSio.

Dn.i:cTioNis du;c sunt dolcs praccipuaj, dolcrc ct soUici-

lum cssc dc iis, quibus Incditur qui amalur:

gnudcre con-

' l'4al. cxviii, i63. — ' Id. xviii, io-)2.



a56 S. BASILII C/ESAR. CaPPAD. archiep.

qiioil cos, in quihus linec erant, ciiraverit ; etiam hoc in

loco poenitenliae aiodiis ct ralio convcniet, per quaui in-

fijmiores valentiorum cura atque diligcntia curabuntur.

(VV»V\'\VV\V\'\V\»VV\VV\V\AW\VV\VV\VV\VV\V\AVV^VV\V\\\\\X>\VV\VV>VV\\V\VV\\'\At\VV\.VV\\A\VV>\V<

INTERROGATIO CLXXVIII.

Qiiid lioc signifcct : « Alter alterius onera portate '? »ei

lioc facienlcs, qualcin legem adimpUbimus?

Responsio.

Hoc idcm est atqnc id quod diclum cst superius. Pecca-

lum cnim grave esl, atquc ad ima inrerni animam detru-

dit. Alii autem aliorum pcccalum tollimus et auferimus,

cum eos, qui peccnnt, ad conversionem inducimus. Cocte-

rum vcrbum« Portare, »pro eo quod est tollere, etiam ab

hujus regionis incolis solct usurpnri, veluli ipse sncpenu-

mcro a plcrisque audivi. Adimplebimus autcm legem Christij

qui dixit ; « Non veni vocare justos, sed peccatorcs ad poe-

» nitenliam ": » quique nobis hanc lcgcm imposuit : « Si

))peccnverit fralcr tuus, vadc, corripe eum. Si te audieril,

«lucratus cs fratrcm tuum ^. »

' Gal. IV, 2, — ' Luc. 5, Jz. — ' Malth, xvxii, i5.



REGUL/E BREVIUS TRACTAT.E. 2^7

INTERROGATIO CLXXIX.

Quomodo potcst quis absqiic ckarilatc fidem liabere tan-

tam, ut montes transferat, aut omnia saa ,bona dct

pauperibus, aut corpus suum tradat, ut cxuratur?

RiLsroNsio.

Si recordemur Doniini, qui dixit : « Faciunl enim ut

wspeclenlur ab liominibus', » ilemque si meminerimus

rcsponsi illius ad quosdam, qui dixcrant : « Dominc, J^o-

»n)ine, nonne in nominc luo prophelavimns, et in nomine

» tuo daBmonia ejecimus, et in nominc tuo virtules multas» fecimus '?

» quibus respondet : Nescio vos unde sitis ^, »

non quod montirenlur, scd quod Dei munere ad proprias

volunlales ruisscnl abusi, quac res a Dci dilectione alicna

esl, possumus iiullo negolio ea, quae dictasunt, inlelligcre.

Porro Dei munus seu donum vel ab indigno recipi nihil

mirum est:

siquidem Deus in lcmporc bonilalis el pallen-

ti;e ^, solem snum oriri faclt supcr malos ct bonos ^, idque

sncpe ad utililatem etiam aut cjus ipsius, qiii donum sus-

ciplt, si fortc bonilatem Dei rcverilus, hincque cxtimu-

latus, studcat ei complaccre, aut etlam allorum, juxla id

quod ab Aposlolo dictum est : « Quidam quldeni et prop-

» tcr invidiam ct contentionem : quldam vcro et proptcr

«bonam voluntalem Chiislum prjcdlcant ''. «Quibus paulo

post hicc subjungit : « Yerumlamcn qnod omnl modo, sivc

aoccasionc, slve veritale Christus annuntieliu', cl in hoc

«gaudeo ". d

' IM.iUh. VI, 5.— 2 Id. VII, aa.— ' Liic. xiii, 37. — * Honi, 11, 4>

—»

M.iUb. V, 45.—6

riiiliis 1, i5. —7

Ibid. 18.



aoS S, BASILII CESAR. C^PPAO. AnCKltP.

1\\\\-.-. V\>\\\VV^V\V\\\-.V\V.\\\N\\>W<V\\V\\\\\\V»\V\VV>\\\\-,VV\\ •VVVVVVVAVV\\VV>A\V\\\V\VV\>

INTERROGATIO CLXXX.

Quo anlmo et qua altentione ea audlenda sint, qum nobis

cibum sumentibus leguntur.

RliSPONSIO.

VoLUPTATE majore quam qiia ecllmus ac blLimus, ut

mcns videalurnon clislrahi acl corporis vohiplates : sed po-

tius dclcclari magis verbis Domini, quemadmodum aftcclus

eratqui dixit ; o Et dulciora supcr mel ct favum '. »

WVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVWVVVVVVWVVVVWVWVVVVVVVVVVVVVVVVVV VvVV VVVVWVW VVV

INTERROGATIO CLXXXI.

Si qaa:dam fratrum societates faeriuL inier se vicime, cl

un% cgeslate laborct , altcra vcro ad larp^iendum sit

arctior dijjiciliorque,quomodo inopem a/fici oporlet

criia tcnacem ?o

Respo.nsio.

Qi;i cdocti sunt vcl ipsam animam in dileclionc Christi

pro sc inviccm poncrc, qnomodo rerum ad corpus pcrti-

nenlium parci essc possunt? tanqunm si obh"ti sint ejus,

qui dlxit:

« Esurivl et non dcdlslls mihi manducare ", elc. »

Quod si hoc contigerlt, a,^quo animo ferrc debcnt, qui in

egeslale versaalur : et Lazarum imilantes, persuadeant

sibi se in futuro sacculo consolationcm inventuros.

* Psal. xvm, 11, — ^ iMallb. x.\v, 4 2.

i^**«4*|Bf



niiClI.-E ni.EVIUS inACTAT.E. 2^9

\\\>V'\\V .\\\\\\\^W VWWWVi-W^VWVW^X-WW^- ,-.\ W'\W\\WWW\VW\V ^^WWWW^^WWW

INTERIVOGATIO CLXXXII.

Exquibas fructibus probari debct, qui misericordiic

iinpulsu peccantcm. fratrcm rcdarguit?^

Responsio.

Primum qnidcm ex prnccipuls misericorclinc argumenlis,

juxla id (|iiotI ab Aposlolo diclnni cst : « Si pcitllnr ununi

«membrnm, comjKiliunlur omnia membra '. » Et, « Qnis

» scandalizalur, ct cgo non uror ^ ? wDeinde vero, si parem

dc quolibet peccalo accipiat dolorem, ct cx qnibnslibct,

sive in sc, sive in alium pcccantibus , similiIrislilia ac

luctu afficiatnr, denique si rcdargucndo Iradilum a Do-

mino modum non corrumpat.

^VWWVVAWWVWWWWWWVWVVWVWWWWWWWVWVWWWVVVWVVVVWVWVWVWWWIWV^VVX

INTERKOGATIO CLXXXIII.

Si conlin^al aH(juan(Lo ul aliqui ia fralrwn convc/Uu ih-

vcnfcs dissidcant inlcr scse , aa tuluni sit charilalis

^ratia talibus asscntiri?

Responsio.

CuM Dominus dixcrit : « Da, Patcr, ut sicut ego et lu

» nnum sumns : sic ct ipsi unnm slnl in nobis^, » ilemque

Aposlolns scripscrit : « Unanimes, idcm senlienles'', » ili-

dem cum narrctiir in Aclis illud : « liral crcdeiitinm cor

»unum, et anima una'', » inler quos disscnsio cst, ii sunt

' 1 Cor. )cii, 3).— ' 2 Cor. xi, ag.— ' Joan. xvii, 31. — * Pliilip.

2. — ' Acl. »v, OJ.



2^0 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCHlEP.

ab iis, qucc modo dixlmus, alieni. Dilecllo enim quro qui-

dem ratloiii consentanea sit, servat quoddlctum est : a Qui

sautcm dlllglt, dillgenler castlgat' : » quai vero aliena cst

a ralione, qualiscumque tandem fuerll, rcproba est , Do-

mino ipso diccQte : « Qui amat palrem aut matrem plus

»quam me, non est me dignus^ »

INTERROGATIO CLXXXIV.

Quomodo posslt quis, et quando exhortatur , ct quando

corripit, non modo id curare, ut scite loquatur , sed ut

animi etiam afftctionem tum Deo, tum iis quos allo-

quitur, debitam conserTCt.

Rf.sponsio.

Si quls memlnerit Apostoli, qni dixit : o Sic nos exlstimct

i)homo ut mlnistros Chrlsli, et dlspensatores mysteriorum

n Dei^ » is non ut propriani quamdam scienliam dispensat

cx sua auctoritate, scdvchiti

Dciministerio In

curandisani-

mabus.qua: Chrislisanguinercdcmpl.Te sunt.fungltur, cum

timorc ac treinore erga Deum, ad cxemplum ilUus, qui

dixit : « Ila loquimur, non quasi homiolbus phicentes , sed

» Deo, qul probat corda nostra ^, »ct cum afTectu atqne ml-

sericordla erga audlenles, faciens quod dlctum est : « Tan-

» quam si nutrix foveat filios suos : ila dcsldcranles vos cu-

»pide, volebamus Iradere vobls non solum fivangehum

»Dei, sed ctiam anlmas nostras^. »

' Piov. xiii, ily. — ' Mattli. x, oj. — 'i Cor. iv, i,— < i Tlicss.

n, 4- — ' Ibid. 7, 8.



HEGUL^ nnEVIUS TRACTAT.E. 2^1

INTERROGATIO CLXXXV.

Si quis in aliquo, quem habeatt sernione, auditores videat

affici ex iis, quo) dicil, proplcrcaquc lalctur ^ quomodo

cognosccl seipsum, uirum affccto bono, an viliosa qua-

dam afjcclione sibi propria gaudcat.

Responsio.

Si Iii laiulibus solis gaudium collocarit, planum est hunc

\iliosa affeclione sibi propria commoveri. Sed si loelelur

quod stalim laudatores id quod audiunl, intelligere ani-

madverterit, salaque sit spes obcdienliac : postca vero dc

ulililate solllcitior, si aut recte facla his laudibus consen-

tanea in ipsis comperiens afliclalur loallllo, aut si laudatorcs

nihil profecisse videns, doleal, agat gratias Deo,quod vclut

Dei et fralrum nmans, dignus habilus sil qui commovere-

tur, non inqnircns gloriam suam, sed gloriam Dei, ct fra-

Irum acdificationem.

(VVVVVVVWWVWVWVWWVVIWVVVVWWVVVVVWVVVVVVWVVVVVVVVWVWVVVVWVWWVVVWWVWVWVVVV

INTERROGATIO CLXXXVI.

Quandoquidem ialem dilectioncm liabere cdoccmur , ut

animam ctiam pro amicis ponnmus; disccre posluta-

mus, pro qualibus amicis id vellc oportcat?

Responsio.

ChEDERE par est nnimi quidem aflcctioncm , aut hujus

rccle facli moduu) variuni quiddaui essc ct divorsuui. Alia

enimsicpc suscipienda auntpro pccealoribus, nlia pro juslis

XLV. lO



REGir.E «REVIUS TR\CTAT/E. 2^5

sed eoruai duntaxat qni, prajmisso cxomlne, liuic rci pr.TC-

fecli sunt : ita quoque id, qnod a talibus datum est, hic,

prout judicarit, adminislrabit.

INTERROGATIO CLXXXYIU.

Quomodo cos, qui noslri oUm fuerc conlubernalcs, et eos

qui cognalione nobis conjunouritur , cum ad nos accc-

dunt, videbimus.

Responsio.

Ut Domiuus oslendit , ac docuit, cum annunlialura

fuisset ipsi : « Mater tua ct fratrcs tui foris slant, vidcrc tc

B volentcs ': » ad quos objurgaloriis verbis rcspondcl :

«Quiu

»est mater mca, el qui sunt fralres mei? Ouicumquc cniui

«fecerit voluntatcm Palris mei, qui in ccclis esl, liic mcus

• fratcr, et soror, et mater cst^. »

r\W\V>VV\ W\.VWVNV(VV>VWVVW\VVVWVWVWVWV< VWWWWVV^VWWWWVWWWVWVVWNWVVWVV^

INTERROGATIO CLXXXIX.

Quod si eliuin adhorlandovdint nos ad propria rcduccrc,

nuinqaid ipsis auscuUandum sit?

llESPONSIO.

Si id liat proplcr fidei a.*diricalioncin, qui sic polcst abirc,

is,pra}missopra;vlo cxaminc, dimlllalur : sin aulcm proptcr

oflicium humanum, audiat Dominum respondcnlom ei, qui

dixernt : «Permitle inllu prius abire, et diccre vale iis, qui

» sunl domi mca;. Mcmo miltcns manuin suam ad aratruni,

' Luc, vm, ao. — * Rlallb. %\\, 48 5o,

iG.



244 S. BASILIl C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIKP.

»et respiciens retro, aptiis est regno Dei '. » Quod si dc eo

qui renuntiare tflnlum voluerat, liujusmodi prolatum est

judicium, ecquid de hoc dicendum est ?

(VV> VVW^VWVWV\ VV*yXX-VWWWWXX^ W^^WWV^VWWN WXWX^VVXW^^VVXW^fWWV^ VV^fWVWV^^VX 'VW/W^

INTERROGATIO CXG.

An debeamiis mlsererl cognatoram sccundum carnem,

salutem illorum concupiscentes.

Responsio.

Qui natus est ex spiritu juxta Domiui vocem ', quique

potestatem accepit ut fieret fillus Dei ^, hunc pudet cogna-

lionis secundum carnem, et propinquos agnoscit eos, qui

lidei propinquitate sibi conjunguntur, quibus testimonium

dat Dominus, his verbis ; «Mater mea, et fratres mci hi

»sunt, qui verbum Dei audiunt, et faciunf^. » Atque ille

misereatur omnium quidem, qui se a Domino removent,

sed non aHter propinquorum secundum carnem ,

quamomnium. Quod si quispiam crga hos magis affectus, affec-

lionis suae patronum habere pulat Apostolum, qui dicit

« Optabam enim ego ipse anathema esse n Christo pro fra-

stribus meis qui sunt cognati mel secundum carnem^, o

is inlellignt ex iis, quaj sequuntur, non cognalionera secun-

dumcarnem, sed Israel ipsum, egreglaque beneficia in

enm a Deo collata in prelio ab Apostolo haberi : non quod

Israelitee essent ipsius cognali, sed quod cognati ejus se-

cundum carnem essent Israelitae, quodque tot ac tantis

fuissent a Deo affecli beneficiis. Et quidem quoniam ipso-

rum erat adoplio, et gloria, et legis constitutio, cultusque,

Luc. IX, 61, 62. —* Joan. 111, 8,— ^ Id. j, la. —

^ Luc, vm,21. — * Roni, IX, 5.



lVEGUL.fi BREVIUS TRACTAT^. 2^5

quoniam ad ipsos pcrlineiit lcslamcnta et promissiones,

quoniam ipsoriim siint palrcs, qnoniam cx ipsis cst Chris-

lus secundum carncm, idcirco lanli salulem illorum facit :

non rcspicicns ad cognationcm, sed ad Domini incarnatio-

ncm pi*o ipsis factam,qui dixcrat : « Non sum missus nisi

» ad ovcs, qunc perierunt domus Israel '. »

(VV\\\\WWV\\'VKV\'\V\'\VV»VV\\\\VV\VV\VV\VV>W'\WA\WVV\V\\V\'\\\V\V\iV\'\VV\».\\VV'\\\\VVMW\\V»

INTERROGATIO GXCI.

Quis sit mitis ?

Responsio.

Qui non immutalur in judiciis corum, qiia) ad compla-

cendum Dco in studio habentur.

WWWVWV\W\\ \V\WVVV\WWV\V\\W\VVWWV^vVW V\\\\\VVV\VWWVWVVWVWVWWVAVWWWWwv

INTERROGATIO CXCIt.

Qiuesit tristilia secixndum Dcum, cl qu(c mundi?

Responsio.

Tristitia quidem secundum Dcum cst , cum quis cx

negleclo mandato Dei afTicitur dolorc, sicut Scriplum cst:

« Defcctio lenuit me, pro pcccaloribus derclinqucnlibus

»legem tunm'' : » mundi vcro Iristitia cst , cum id quod

aegritudincm crcat, humanum cst, el mundo dignum.

• Mattli, XV, S3. — » Psal, cxviu, .'53.



24^ S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIliP.

(VV»A1W\XV\VVV\-\MW>V\\VV'IW^VV\VV\VV>\\\\V>/V\'\\A'(V\>(VV\\\\VVVVV\1V\VV\V\\\VMW\WVIVV\\A'»

INTERROGATIO CXGIII.

Quale est in IJonwio gauduim? et quid esl,quod si

fecerimus,gaudcre debeamus?

Responsio.

Gaudere iis, quoe secundum mandatum Domini ad Del

gloriam fiunt, gaudium in Domino est. Cum igilur Doraini

conficimus mandata, aut aliquid propler nomen Domini

perpelimur, lum gaudere, ct alter alteri gratulari deberaus.

INTERROGATIO CXCIV.

Qualem lactum suscipiemus , ut beatitudine digni

cfficiamus^?

Responsio.

CoNTiXRTUR hrcc quneslio in superiori, quoe est de tristi-

tia illa, qua5 secundum Deum est, cum scilicet lugemus ob

peccnta, aul ob conlumeliam Deo illatam, ex eo quod quis

Dcum ignominia afficiat per legis Iransgressionem, aut ob

periclitantes in peccato. « Anima cnim, inquit, qua) peccat,

»ipsa morietur ^: » imitantes illum, qui dixit : «Et lugeam

» multos ex iis, qui ante peccavcrunt \ »

« Mallh. V, 5,— 2 Ezccli. xvui, /j. — ' 2 Cor. xn, ai.



RF.GUL.E BREVIUS TRACTAT.E. 2^7

INTERROGATIO CXGV.

Quomodo quis omnUi faclat ad gloriam Dei?

PlESPONSIO.

CuM omnla propler Deum ex mandalo Del faclt, et nuUn

in re ad humanas laudes respiclt, cumque ubiquc memor

est Domini, qui Jlxlt : « SIc luccnt !ux vestra coram lioml-

» nibus, ut vldeanl opera veslra bona, et glorlficcnt Pntrem

» vestrum, qui in coells est '. »

INTERROGATIO CXCVI.

Qaomodo edal qais, bibalque ad gloriam Dci?

Responsio.

Sl benefaclentls mcmlnerlt, cjusque animus ita aflicia-

tur, vel ipso corporls statu id alleslanle, ut non velut cu-

rarnm oxpcrs cdat, sed tanqunm qui Dcuni habcal inspec-

torcni : Item si inler sumendum cibum habethinicscopum,

ut non vchiti servus ventris comednt propter vohiplatcm,

sed velut operarius Dei; ut in facicndisopcribus qnajman-

dato Ghristi fiunt, vegetior reddalur.

• Maltli. V, 16.



5*48 S. BASILII C.ESAR. CAPPAT). ARCIIIKP.

<V\Vl\\\VXV\\V\VV\\VV\\X\V\\\%'>\\\V\>VV\VV\\.V'\IVV\V*^\\\^.\'«iV\'\V\\V\\VV»VV\W'V\VVV>'WMV\*IV\*

INTERROCxATIO CXGVII.

Quomodo faclt dexteva, ut nesciat slnislra?

Responsio.

TuM cum asslduo ac vehementi desldcrlo placendl Deo,

mens omnlno sollicita ne excldat ob ofliclo, legltimis mo-

dls decertat. Tunc de nulla re, ct ne de aitero quldem

membro cogitat, nisi de eo duntaxat, quod adpropositum

conduclt : ut artifex, qul in slngulls operibus unum Illud

tantummodo instrumentum spectnt,qnod

slbi

adea fa-

cienda utlle est.

*.V\\V\VWVW VV\ V.\V\\ V\VVV\ VV\ \ VWVVVV\ V\\ VV\WVVW VVVlVVAVVWVVWVV\\VV\VV\VVVVV\.VV\VM/VVV

INTERROGATIO CXCVIII.

Quid sit hnmilitas, et quomodo cam assequemur ?

Responsio.

OmiNes selpsoprjeslantioresexistlmarc, humllitasquidem

est', ex prajscripto Apostoli. Ea autera compnrabitur pri-

mum quldem, sl quIsmcmineritmandatlDomini, quidixtt:

« Discllc a me,"quia mltls sum, et humllis corde*; « quod

locls nuiltls, variisque modis et oslendlt, et docuit. Itidem,

si fidem ei adhibuci it, qul hoc promissum fccit : « Qul hu-

nliilliat se, exallabltur-'. «Delndc, si ex aeqno et Indesirton-

ler in omni negotlo vacaverit humilltatis sludiis, scque in

ipsls exercuerit. Vlx cnim hoc modo per assiduam niedl-

• Philjp. u, 5. — ' Matth. xi, 39. — ' Luc. xir, 11.



!lE(5tJL.« BREVIUS TRACTAT.E. 2^9

tationein luimllllalis luibilum polerit aflipiscl, ut in arli-

bus etiam fieri consuevit. Atque etiam in qualibet virtule

qiitne sccunduni mandatum Domini noslri Jesu Chrisli pos-

sidenda fuerit, idcm est modus comparandi.

IW^-VX^Wi^ VVA^WWVWX^^Â^WVWV^ •'V^XÂ'V\\iVV^VV\VVVVV\'VVV'VV\iVV\'VVV'VVX>VV<'VV\'VV\'VV\\\\'V\^'VV*'VX%

INTERROG\TIO CXCIX.

Quomodo quis paratisslmus erit ad se ctiam periculis ob

jicicndum pro Vomini mandaio?

RliSPONSIO.

Primum quldem sl memincrit Dominum ipsum pro nobis

Palri obedicntcm fuisse usque ad raortcra ' ; deindc si ei

sit persuasum de vi ac virlulc mandali, quod vila aclerna

sit*, sicut scriptum esl. Postremo si credlderit Domlno,

qui dixit : a Qui voluerit animam suam salvam facerc, per-

» det eam : qul autem perdideril animam suam propler me

»ct Evangelium, hic salvam faciet eam^. »

W\\\\VV\WW\\VV\W\VV\ VV\ VV>\VVVV\VVVVVVVVVV\\VV\'VV\V\\\\^V\â\\V\\VV\VV\VVVVV\'VV\'W>\'V^.

INTERROGATIO CG.

Qui ficri polest, ul ii, qui jampridem in Dei operc (abo-

raverunt, (jiicant recens acccdcnlcs adjuvarc?

Responsio.

IIoc modo, cum videlicet, si corporis viribus valeant,

sludimn impij:;rmn o.slendunt, at(|uo scm(!li[)sos cujusvis

recle lacli

cxemplarprieslaiit.

Sinvalcludino sint infirma,

* Pliilij). II I 8. — ' Joan. xii, 5o. — ' Maic. viii, 35.



aSo S. BASILII CJ3SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

cum eum animi statum praj se ferunt, ut ct ex vullu, et ex

omnimotu nolum sit persuasum eis essc Deum ipsos ins-

picere, ct Dominum aclesse. Denique, cum in se ostendunt

cliaritatisproprietales, ([uajcnumerantur ab Apostolo, cum

dicit : « Charitas patiens est, benigna esl, uon aemulatur,

»non agit perpcram, non inflatur, non indecore se gerit,

»uon quaerit quae sua sunt, non irritatur, non cogitat ma-

»lum, non gaudet super iniquitate, congaudet aulem veri-

»tati. Omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia

Bsustinet. Charitas nunquam excidit'. Haec enim omnia

etiam ia debiU corpore perfici possunt.

%\%VV\\V\\\>VV\(lA/»W^^'VV\VVV.VV'.IVV\\\\VV\»\AiVV\VV\/VV.VV\AVV'\V\>V\\\V\^'VVVV\/VV\IVV»\%^(VV\'V<A

INTERROGATIO CCI.

Quomodo quis atlentioncm in precando assequelar?

Responsio.

Si ei persuasum sit Deum sibi ob oculos esse. Si quis

enim principem aut priEpositum intuens, et cum eo lo-

quens, oculos intcntos habet, quanlo magis qui Deum pre-

catur, intcntam mentem habebit in eum, qui scrutatur

corda ct renes ? facturus quod scriplum est :«Levantes

»purasmanus sine ira, et disceptationibus'. »

• 1 Cor. XIII, 4-8. — ' 1 Tim. ii, S.



REGUL^K BRI-VIUS TRACTAT.E. 25

\\\v\»\\\\v*v\\\\\v\\vv\v\x\vx\v\v\\vv\vv\vv*v\\\\»\\xvv\v\\\\\\\\v\\vv»vv\\\^v\>vv\vv>vvx

INTERROGATIO CCII.

An fcrl possU, ul in onmibus cl seinper alteniio acquira-

tur ? ct quo pacto campossit quis assequi ?

RjiSPONSIO.

FiERi id posse oslcudit, qni dixit : « Oculi mcl sempcr

B ad Dominnm '. » Et, « Providebain Dominum in conspeclu

» meo scmpcr, quoniam adextrisestmihi, ne commovear '.

Quomodo autem possit illud ficri, diclum cst superius

nimirum si facultas non detur animoc pcr tempus, ut iii-

lermiltat dc Dco, dcque operibus et donis Dei cogitare, et

pro omnibus confitcri, et gratias persolvere.

iVVVVVV^VVVVVVVV^VVVVVVXVVVVVVVVVVVVAVVA^AAArVVVWVVWVVVVVWVWVVW^VWVVWVVVVWWWVWV/VV^

INTERROGATIO CCIII.

Vlrum eoruni, qace cx manclato Doniini recte fiunl, una

ct cadem mcnsura in omnibus sit, an alius majorcm,

alius minorcm liahcat ?

Responsio.

NiiQUAQUAM unam cssc inomnibusmcnsuram, scd alium

ct plus acccpissc, ct pbis prx sc fcrrc, alium vcro minus,

compcrtum cst cx vcrbis Domini, qui modo quidcm ait :

« Qui vcro in tcrram bonain seminatus cst, liic cst qui

» uudit verbum, ct intclligll, qui rccte fructum aflcrt, ct

«facit, alius quidem ccnlcsimum, alius autcm sexagesi-

* rsal. XXIV, 1.1. — 2 pjal. xv, 8.



2^2 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCUIJiP.

»muin, alius vero Irigesiraum '. » Quod in iis quoqiie, qul

niinus acceperant, reperitur ': motlo vero, « Uni quidem

»dedit quinque talenla, alii aulem duo, alii vero unuin ^. »

^VÎVXÎVVVVVV^XVfVVVVV^WMVW/VVVVVW^VVVVîVVWVVVWVVVWVWWWW/WVWWWWWVWVAWVX^VV»

INTERROGATIO CCIV.

Quomodo quis efficiatur dignus, qai fiat Spiritus sancli

particeps ?

Respoksio.

DoMiNUs noster Jesus Christus docuit his verhls : « SI

» diligilis me, mandata mea servate. Et ego rogaho Patrem,

»et alium Paracletum dahit vohis, ut maneat vohlscumin

naeternum : Spiritum veritalis, quem mundus non potest

» accipere^. » Quandiu igltur non servamus omnia man-

data Domini, neque ii sumus, qui hoc testimonium ah ipso

reciplamus, « Vos non estis ex hoc mundo ^, » ne id expec-

lemus, ut Spirltus saucti particlpes efficlamur.

\WVWVVWVVVVWWVVW\WV\VWVVWVWWVVWVWWVWWWWWVWWWVVW*ViVWVVVVWW\WVWW

INTERROGATIO CCV.

Qui sint pauperes spiritu *" ?

Responsio.

C4UM Dominns dlcat, alias quidem, « Verha qua ego lo-

»culus sum vohls, splrllus et vita sunt ',* » alias vero, «Spl-

» rltns sanctus docchlt vos omnla, et suggeret quaecumque

' Matth. XIII, 25.— 2 L,,c. xix, i6. — ^ Matth. xxv, i5.— * Joan.

XIV, 15-17. — ' Id. XV, 19. — ® Matth, v, 3. — ? Joan, vi, 64.,



ni:GUL.n BiiEVius TRACTAT.E. a53

«tlixcro vobis'; Non enim, inquil, loquelur a semclipso,

»scd qiiaccunujue audicrit a me, hrec loquelur '; »ii pau-

peres sunt spirilu, qui non ob ullam aliaui causam pau-

peres facli sunt, nisi ob doctrinam Domini, qui dixit :

«Vode, vende omnia quas habes, et da pauperibus'. »

Quod si quispiam paupertnlem sibi cliam quoquo modo

oblatam amplexus, hanc adDei voluntatemdirexeritexcm-

plo Lazari, ne hic quidem ab illa beatitudine alienus est.

VVV\\\W>\A^V**^VVVV>'V\^VV^'V\>iVV\VV\\V»VV\'VV»VV\\VVV\\\\r/\\\'V\\\>AA\\VV^VVVVV\\V»\'\A\'V\V'M

INTERROGATIO CCVI.

Cu7n Dominus prmclpiat, ut ne soUiciti simus, quid eda'

mus, aut quid bibamus^ aut quo tegawar, quo usque id

mandatum se extendit, aut quomodo pcrficitur?

Responsio.

Hoc mandatum perlnde atque maudatum quodlibet ad

mortem usqiie se cxlendit. Dominus enim obedivit cliam

usque ad mortem ^. » Conficitur autcm pcr fiduciam Dei.

Nam prohibita soUicitudine, promissionem adjungit Do-

minus, his verbis : « Novit cnim Paler vester, quibus opus

ahabctis, antequam vos pelatis ipsum^. «Talis crat Apos-

tolus, qui dicebat : «Rcsponsum mortis habuinius, ut non

»siuiusfidcnlesinuobis,sedinDco, quisuscilatmortuos '.

Nimirum quod ad aniuii proposilum atquc prffiparalioncm

allinebat, moricbalur quolidie, sed servabalur benevolen-

lia Dei. Quapropter fidenter aiebat : « Quasi morienles, et

aecce vivimus". » Adjuvat aulcm hujusmodi volunlalcm

• Joan. XIV, 26.— ' Id. xvi, i3. — ^ Mattli. xix, ai. — •* Id. vi,

3i. — » Philip. II, 8, — •* Matlb. vi, 8. — ' a Cor. i» g. — * Id,



•5?

256 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCniLP.

loqui oporteat, ut, qnemadmodnm scriptum est, « Det gra-

»liam audieiilibus '. »

INTERROGATIO CCIX.

Quomodo timere potuerimus Dei judicia?

Responsio.

Mali cujusvis expectatio, naturaiiter timoris est conci-

liatrix. Ila enim meluimus et bestias et principes, ubi ab

ipsis mali alicujus expectamus experimentum. Si quis igi-

lur crediderit veras esse niinas Domini, earumque expec-

taveril horrendum gravissimumque experimentum, Dci

pertimescit judlcia.

A^^WX/VVX^VV^-VV^/VVXVX^^V^VVVXVVXVV^aV^/VV^^i^^/VVX^/VXVV^-VV^VV /VV-NVVVA/VfcV^

INTERROGATIO CCX.

Quisnam cst amictus ille honestus, ab Jpostolo traditus?

Responsio.

Usus ad proprium scopum honcste ac decenter accom-

modatus, habila ratione lemporis, loci, personae, otque

necessilalis. Non enim eadem intcgumenta ratio compro-

bat tempore hyemis ac SBStalis : neque idem est habitus

operarii et quiescentis, famuli ct ejus cui famulatur, mili-

tis et privati, aut viri et fceminas.

' Ephes. IV, 39.



KEGUL.E BREVIUS TlWCTATyE. 267

INTERROGATIO CCXI.

Quis modus diUgcndi Dciun?

Responsio.

AssiDUA et animi supra vires contenlio, ad exenuendani

Dei volunlatem, eo proposilo desiderioque, ul ejus gioria

quajralur.

IVVVA^V^VVVVVVVVvWVVVVVVVVXM^AVVVVNAiVV/VVVVWVVVWWVVWVWVWV^VWWWWVIiWWWIWMVWrWV

INTEUROGATIO CCXII.

Quomodo Dei obtincatur diicclio,

Responsio.

Si cum bona conscienlia et Kquo animo aflecti fuerirans

ob ejus benGficia : id quod contingit vel in brutis. Vide-

mus enim et canes panis largitoreni tanlunmiodo diligcrc.

Discimus hoc eliam cx iis, qufc sic objurgalorio modo dicla

sunl per Esaiam prophelam : « Filios genui el cxailavi :

» ipsi autem spreverunt me. Cognovit bos possessorem, et

» asinus pricscpe domini sui : Isratil vero me non cognovit,

»et popuhis mc non inlcllexit '. » Quemadmodum cnim

bos ct asinus sponte naturac Altorem diligm)t, ob bcncii-

cium ab ipso acceptum : ita cl nos, si animo benc conscio

et ffiquo susccpcrimus bcncficia, quomodo Dcum tot ac

tautorum bcncliciorum auclorcm non amabimus? cum se-

cundum naluram, ul ila dicam, et nemine docenle, hujus'

modi alTectus aniiudc sauie iuuascalur.

' IsaL I, 3, 3.

XLV. 17



258 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCQIEP.

INTERROGATIO GCXIII.

Qucii slnt indicia cliarilatis crga Deum?

Responsio.

DocuiT nos Dominus ipse, cum clixit : « Si diligitis me,

» mandata mea servate '. »

^/V\V\\VV»VV\V\AV\^V\>VV\VV\VV\VVV>AAVV\\\\'VV>VV\\A\VV\/VV\V\\\\\\V\A/\\V\\^\^V\>VV\VA\V\>

INTERROGATIO CGXIV.

Jn (fuo discrepent a se invicem benipiilas et bonilas?

Responsio.

CuM David dixerit, alias quidem : «Beniguus est Dominus

»universis % »et, aBenignus vir qui miseretur et commo-

»dat^,» alias vero, «Benefac, Domine, bonis'^. «Jeremias

itidem,«

Bonus est Dominussustinentibus

eum^, «latius

arbitror benignitatem patere, quippe qua; quoslibet quibus

opus est, beneficiis afliciat : contractiorem vero esse boni-

talem, ut quai in dandis beneficiis justitite ratioues adhi-

beat.

' Joan. XIV, i5.— ^ psal. cxuv, 9.— ^ Id. cxi, 5.— ^ Id. cxxiv, 4.

—*

Thr. n\, 25.

'ii



RE6UL.E BREVIUS TRACTAT.E. 25^

\V%\V^\\»\\XV»\\\N\X>V\V\XV\V\\\\V\^\V\V\^V\>\\\\\^VV\^\\VVVAV\V>>\V>\\\VV\»VVVV\VV\>V\\V\>

INTERROGATIO CCXV.

Quls sit pacl(icus, qui a Donwio dicinir bcaias ' ?

Responsio.

Is qiii una cumDomlno operatnr, jnxU Aposlolnm, qni

dicit : « Pro Christo Icgatione funginiur, tanqnani Deo cx-

«horlanle per nos : obsecramus pro Clirislo, rcconcilia-

»mini Deo '. » El rnrsus : « Juslificali ex fulc, paccm habc-

» mus ad Deum ^. » Pnx enim qua; alitcr se habet, rcjccla

csl a Domino, cum dixit : « Pacem mcam do vobis : non

»quomodo mundus dal, ego do vobis'.»

"vv^ivvwvwvvwvvww/vwvvvvvvwvwvwvwvwvvvvwvwvwwvvwwvvwwvvwwwvNvvwwvwvv

INTERROGATIO CCXVl.

Qua ifi rc convcrli, ct cffici sicut parvuli debcamus ^ ?

Responsio.

DocET nos ipso EvangeHi locus, ubi ralioncm, ob quam

hoc diclum sil, declaral. Nimirum iil nc quicramus princi-

palum, sed naturiu agnoscamus juquaHtalcm, ct cjusmodi

anq)lcctnmur ajqualitatem, erga cos qui vidcnlur infcriorcs

nobis esse in aliquibus. Talcs cnim sunt pucri inlcr scsc,

ii ccrte, qui eorum,quibuscum versantur, maliliic nontlum

assuefacli sunt.

' Mattb. V, g. — » 2 Cor. v, 20. — ^ Roni. v, t. — * Joan, xiv,

27. — ' Matlli. xvm, 3.

»7'



sBa S. BA.SIL1I C.ES\I\. CAPPAD. ARCHIEP.

is pertimescit in omni rc jnilicium hujusmodi. Quinetiam

oLcclit Aposlolo, qni ait : « Sive manducatis, sive bibitis,

Bsivc quid facilis, omnia in gloriam Dei facite' : »et alibi,

Omnia ad asdificalionem fiant ^: » nec qnidcjnam vult

otiosc ct inulilitcr facere. Quod autem atlinct ad illam

quoGstionis partcm : « Qnis, et quando, et quomodo, »illud

observanduni est ut lempuS; locusque et persona cligan-

tur, a quibus remola sit vel mali cujusqne suspicio : ac

ctiam cavebilur in omnibus ofTendicnlum, fietque con-

gressns ad fidei wdlficalionem. Imo necjue ralio sinit pcr-

sonam unam cum una congrecli. « Nam, inquit, boni duo

»snper unum^. » Et practerea ad faciendam fidem plus va-

lent.«

Yai aulem soli:

quiasi

ccciderit, non est quierl-

Dgal ^. »

INTERROCxATIO CGXXI.

Cum Dominus doceal orandum esse, ut ne inlremus in

tcnlallonem , rt?i rogandum sit , ut ne incidamus in

corporis dolores ? et si quis inciderit, quomodo eos per-

fcrcl?

Responsio.

NoN dislinxlt tentationis genus, scdin

universum prac-

cepit : «Orate, ne intrelis in lenlationem^ : »cjuiautem jam

induclus sit, ci a Domino pctendus cst una cum lentatione

cxilus ejusmodi, quo possit sufTerrc'', ut perficiatur a nobis

i!lud,oQni aulcm persevcraverlt usque in finem, hic sal-

» vus crit '. »

'1 (lor. X, 3i. —

' 1(1. XIV, aG. —^ F.ccl. iv, 9, juxta l\x. —— < Ibid. ni. — ' Lnc. xxii, 4ii. — '^1 Cor. x, i3. — ? Malth.

XXIV, l"l.



»EGUL.« BREVIUS TRACTATiE. a65

V\^VV>V\\\V\\\\\V\V\\\V\\\\\\\VV^ \VVVV\.VVV\\\\V\\\\\V\V\>'VVVVV\V\\W\VV\VV\VV\VVVVV\'VV\VV\

INTERROGATIO CCXXII.

Quis stt cujusquc 7iosl7'um advcrsarius? atit quomodo

ipsi consenticntcs erimus ' ?

Respo.nsio.

Spf.ci.vliter hoc loco Dominus aclversarlum vocat eum,

qui aliquid eorum, qua) ad nos pertincnt, a nobis aufcrre

conatur. At vero sumus ei consenticnles, si servaverimus

praeceptum Domini, qui dixit : « Eiipsi, qui vult lecumju-

» dicio conlendere, et tunicam tuam lollcre, dimitte et

» pallium % » et in omni hujusmodi rc ad eumdem modum.

»AV \V\W\ \\\V\v\\\W\\WW\\\\WWW \V\ \\\ \\\ \\\ VW VVV \\\/V\\ VWiWV W\iW\vww\vvvwwvww

INTERROGATIO CCXXIII.

Cum Dominus dixcrit : Tu aulem cum jejunas, ungO

caput tuum, el faciem tuam lavn, ne vidcaris hominibus

jejunans ^; qui ob aliqaam rationcm Deo piacitam

jejunare vuU, qucmadmoduin ctiam Sancti sn'pcnumcro

fccissc compcriantur : quando vel invilus conspicitur,

quid faciet ?

Responsio.

Iloc prrcccptum spcclat ad eos, qui ideo mandatum Dei

conficere studcnt, ut vide intur ab hominibus, ut videlicet

vilium complacendi honiinibus cureni. Nam quod Domini

mandatnm ad gloriam Dei factum, naturn sua a Dci ama-

toribus occuUari negrc admodum possit, Dominus his ver-

• MatlU. V, 25. — » lljid. /{0. — ' hl. vi, 17, iS,



2G4 S- BASILII CESAR. CAPPAD. AnCIIlKP.

bis ostendlt : « Non potcst clvitas abscondi supra montem

sposita: nerjue accendunt lucernam, et ponunt cam sub

»modIo ', elc. »

(W* V\\ VV^ \V\ \\> 'V\'\W.>iV\\VVX WX'V\X\'\\SA.^'VV>WX'W'W\VVV\W 'W'»/W\ VVVVW-VWW^fVX^WWWiVVX-VW

INTERROGATIO CCXXIV.

An eliani nanc aill a prlma liora opercntur, aiil ab

undecima " ? et quinam sint lii?

Responsio.

Hoc fortasse cuillbot nollssimum est ex ils, quac in dl-

vina Scriplura mcmorantur, mullos quidera esse, qui juxla

Apostoli testimonium a puero discunt sacros Lilloras ^:

multos eliam, qui, Cornelii exemplo ^, natura) quideui mo-

tilms recle uluntur, sed tamen, praeceptorum penuria,

lardc pertlngunt ad scieuti;e porreclionem. « Quomodo

»enim, inquit, credent si non audierint^?» Si igitur con-

tlgerjt, ut sint nonnulli, qui, Cornelii exemplo, innulla

re mala occupati, contraperfecllonls cupidl, ca bona, qune

facere ct cognoscere possunt, vere sincereque exerceant,

hls Deus largitur quas et Cornelio largitus est, nec eis ver-

tit segniliei vitlo priclerllum lempns, quandoquldem, uti

jam dixi, id non accidil ipsoruni culpa ; sed hoc studio

contentus cst, quod pcr ea, quas pro tempore posthac slu-

diose agunt, et ad finem usque diHgcnlius perficiunt, de-

claratur.

» Matlh. V, i4, i5. — 2 Id. XX, i-6. — ' 2 Tini. 111, i5, —^ Act. X. — ' Rom. ,x, i^.



r.F.GTJL/E nnF.vrus TnArT.\T.E. afiS

W\\\X\\^W>\\VV\\V\% V\%A,\>'VVY\V>\V\'W VV/VWWVWWWVWVWVWWVWVW/VWVWVWVVA^VW vv%

INTERROGATIO CCXXV.

Cum Domi?ius dixcvit : Ubi diio vcl Ires Aicrint congre-

gali in nominc mco, ibi sum in mcdlo eorum ': quo-

modo lioc digni effici potcrimus ?

Responsio.

Qui in nominc alicujus congrcgali sunt, cju.s, qni eos

congregavit, consillum scirc onmino debcnt, et ad illud

scse componere, ut conseqnanlur ipsius graliam, ciqne

complnceant, non autcm fiant obnoxil maliline aut negli-

gcnlitc jndiclo. Ut enim qni suut ab aliqno vocati, si me-

tcre in animo habuorlt qui vocavit, ad melcndum se pa-

rant : si vero aHlificare sibl proposucrlt, acclngunt se ad

.Tdincandnm : Ila nos qni vocati sumns a Domino, memo-

rcs essc clcbemus Aposloli, qni ait : a Obsccro vos ego vlnc-

')

lus in Domino, ut dlgnc ambulclls vocalionc, qua vocati

scslls, cum omni humiHlalc, et mansuetndinc, cum pa-

«llcntia, s(q)porlanles invlccm in cliaritatc : solllcili ser-

ava^c unualem spirilus in vinculo pacls. Unum corpus, ct

«unus sj)lrltus, slcut ct vocali cslls in nna spc vocalionis

» vcstraj \ » Apcrlius nutr.m rcm lolam nobls Dominus os-

lcndit, pcr id proniissnm quod privalim unlcuiquc rccit,

his vcrbls: « Si quis dlligll mc, scrjuoncm mcuui scrvabil,

»ct Patcr meus diilgst eum, ct »d cutn vcnicmus, ct man-

» sionom npud cvmi rucicuius ^. » Sicut igilur obscrvalis

mandalis fit apud cnm inansio: sic quoquc in mcdioduo-

rum vel Irluin cst, si sc ad iiilns volunlalcm conformariiil.

Qni vcro tu)n c.v

vocationis dignltatc, ncquc nd volunlntcm

' MnUli, xviii, 20. ^ • Ei>Ucs. jv, i-4, — ' Joau, xiv, a3.



266 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIF.P.

Domlnl congregati siint, tametsi viclentur fuisse in nomlneDomini coacti, audiunt tamen : « Quitl vocatis me Domine,

»Domine, et non facitis quae dico '.

INTERROGATIO CCXXYI.

Cum Apostolus dical : Dum maledicimur, benedicimus

dum blasphemamur, consolamur ": quomodo male au-

diens debct bcncdicere, et quain consolationem adkibeve

debet qui conviliis afficitur.

Responsio.

In universum exlstlmo Apostolum illud hic docere nos

exemplo suo, ut patlentla utamur erga omnes, iisque, qui

mala faciunt, bona rependamus : ut videlicet non modo

erga maledlcos, sed ctiam erga quemcumque maleficum

hanc servemus agendi rationem, perficinmusque quod dlc-

lum est : « Noli vinci a malo, sed vince in bono malum ^.

Illud autem consolarl, usurpare solet Scriptura, non ex

usu consueto, sed ut onlmum in certam verltatls nolitlam

adducat, veluti hoc loco : « Gonsolamlni populum meum,

» dicit Deus '^. » Quln et Apostohis alt : « Desidero cnim

«viderevos, ut ahquid impertiar vobis gratlce spiritualis

» ad confirmandos vos, id est, simul consolari in vobis, per

»eam, qu.-c invicem esl, fidem vestram atque meam ^ » Et

alibi : « Sed qui consolatur humilcs, consolatus est nosDeus

»in adventu Titi ^. »

' Liic. VI, 4<J. — ^ 1 Cur. IV, 12. — 5 Roiu. xii, 21. — * Isai'.

%t, I, jiixta i.\x. — ' Rom. i, 11, 12. — '2 Cor. vn, 6.



REGUL.E BRF.VIUS TRACTAT/E. 267

INTERKOGATIO CCXXVII.

Llrum opovleat tinuniqucmquc ea, qucb scntlt, alils patc-

faccrc? an cum sibi persuasum fuerit rcm, quw f^critur,

Dcoessc gratam, cam dcbcat apud seipsum conlincrc?

Responsio.

Memores seiUciiliiC Dei, qui dixil pcr Prophetam : « Vje

» vobis qui prudcntes cslis in vobis ipsis, ct coram vobis

» ipsis scientcs ', » ilemquc hornmce verborum Apostoli,

« Desidcro enim videi^c vos, ut aliquid imperliar vobis gra-

» liae spiritnalis ad confirmandos vos, id cst, simnl conso-

»lari in vobis, per eam qn?e invicem est, fidem vestram

» alque lucam % » commnnicare nos rcs noslras cum iis, qui

nobis conjnnctissimi snnt, quique tnm fidci timi prudcntiaj

specinien dcdcrunt, ncccsse csse arbihamur: ut aut quod

erroneum cst, corrigatur, aut quod rccle factum cst, sta-

biliatur, sicque cITugiRmns nos mcmoralum jnm judicium,

q;]od adversnm cos, qni in seipsis prudcnlcs sunt, prola-

tum est.

' Isai'. V, 2t.— " noni. j, II, la.



^/53 S. BA.SILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

^A.\\\>\\\\\\\\^V\\\V^\\^A.\NXV^.VV\\V\\^.\V\\V\^\\>\\^VV\\\\VV\VV^\\'\VVV'V\\V*>'\,V\\A^V\'VVV 'VV\

INTERROGATIO CCXXVIII.

,Utnun voluntas eorum qui scandaiizanlur, in omni re

prorsus facicnda sit? anpotius sint qua?dam, in quibus

simulalio nc ulendum non sit, etiamsi scandalum pa-

tiantur nonnulU?

Responsio.

iManifestdji qiiocldam in his discrlmen oslendimus, cum

inteiTogali sumus suo loco, ct maxima qua poluimus cura,

ca dc ro disscruimus.

^>V\XVV\^\\-V\\\V\V\\Vv'vwvvw-wvwvvwv^^vwvvwvvw^wvwwwwvwww vv^vwvwxvvvvvvw

INTERROGATIO CCXXIX.

An oportcat vetilas actioncs cilra vcrccundiam omnibus

delegtrc, aul aliquibus dunlaxat, et quinam Id sint?

PiliSPONSIO.

Servand*. est rallo cadem In peccalornra confessione,

quae in delegendls corporis morbis adliibclur. Quemad-

moclnm igitnr corporls morbos non omnibus paleraclunt

homincs, ncquc qiilbusvls, sed IIs, qul horum curandorum

perili sunt; ila fieri quoquc debet peccatorum confessio,

coram iis, qui curarc hsec possint, prout scriptum est

« Yos qui forles eslis, infirmltates dcbilium porlale ': shoc

cst, cura ac dlligcnlia vestra toUItc.

* Rom. XV 1.

ii^



REGUL.E BREVIUS TRACTAT.E. 2()()

INTERROGATIO GCXXX.

- Quidsit cultus, et quis sit rationaUs cultus^?

RESPONSia,

CuLTCS est, ut opinor, inlenta, perpetuaque nec inter-

rupta ejus, qui colilur, cultura : sed cnsciimen quod in-

terest rationalem inler et irrationalem cultum, declarat

nobis Aposlolus, cum ait, modo quidem : « Scitis quod cum

Dgentes cssetis, ad simulacra muta, prout ducebamini,

»ibatis' : «modo vero, a Exhibete corpora vestra hosliam

«viventem, sanctam, Deo placentem, ralionabile obse-

» quium vestrum ^. » Qni enim it, prout ducitur, reddit cul-

tum irrationalem : siquidcm non praeeunlc ratioue, sed

suo inipetu atque voluntate impulsus, ducentis arbitrio

quoquoversum ducilur, ac eliam praeler sententiam fer-

tur : qui vero rolione sana ct consilio bono, mullaque cura

semper ct ubiquc id quod Deo placet, spectat ct pcragit,

ab co conficilur mandatum ralionalis cullus, juxta cum,

qui dixit : « Lucerna pedibus meis lcx tua, et lumen semi-

Dlis mci^. B Ac rursus : « Consilium meum, juslificalioncs

» tuae ^ »

• Rom. xir, i.— ' i Cor. xii, a,— ^ Rum. xii, i.— ^* Psal cxvui,

io5. — ^ Ibid. 2.i.



REGUL^ BREVIUS TRACTAT/E. 27 l

«in le fraler luus, vade, corripc eum intcr te et ipsum

«soluni. Si lc audierit, lucralus es fratrem tuum : si autem

«non audierit, adhibe tccum adhuc unum vcl duos, ut in

»ore duoruni vel trium testium stnt omne verl)um. Quod

Bsinon audicritcos, dic Ecclesiie. Si aulcm licclesiam quo-

«que non audierit, sit sibi sicut ethnicus et publicanus ', »

is lcnitalis atque paliculia) fructum oslcnderc dcbet, ila

ut pro co, qui iujuriam inlulit, preccs cx vero aflectu ollc-

rat Deo, dicatquc : « Domine, ne stntuas illi peccalum ' : »

ul ne, vehiti suo fratri iratus, judicio fiat obnoxius. Admo-

neri autem et redargui par est injurice auctorem, ut cl iste

ab ira,quacsupcr contumacioe filios vcnit, iibcrelur. Quodsi

ncglexerit, conlicueritque, exercendac scihcet sua3 patien-

tia^ causa, admillit duplcx peccatum : ct quod ipse vioh\t

mandatum iUud, « Arguendo argues proximum luum, et

» non accipies propler eum pcccatum ^, » et hoc silentio

peccati fit particeps : et quod quem poterat fortasse re-

darguendo lucrari, vehit Dominus prtccepit, hunc sinit in

malo perire.

INTERROGATIO CCXXXIII.

Ex onuiibiis rccle faclis, sl vcl ufiurn dcsit alicui, nuin

propUrca saluicm non adipiscilur?

Rksponsio.

CuM mulla sint tum in Yctcri, tum in Novo TeslamenLo,

quaj nos possint do hoc certiorcs facerc, tamcn satis essc

duco cuivis fidcli vel ilhul unum dc Petro judicium, qui

' MaUli. xviu , 15-17. — ' A,cl. VII, 5r). — 3 j;^,,y_ j;,x ^ j-,

jiixtu ixx.(




post tot et tanla pr.Tclare gesta, postque lales beatitudines

a Doinino promissas, laqdesque ab eodcm tribntas, ubi

in uno dunlaxat visus est non obedire, atque hoc neque obsegnitiem, neque ob contemptum, sed propter reverentiam

et honorem Domini, ob id solum audit : Si non lavero

» le, non habes partem mecum '. »

INTERROGATIO CCXXXIV.

Quomodo quis niortem Domini annuntiat'.

RlCSPONSIO.

SicuT Dominus his verbis docuit : « Si quls venit ad me,

» abneget semetipsum, et tollat crucem suam ^.» Quin et

Apostolus idipsum declaravit, cum hoc confessus est :

« i\iihi mundus crucifixus est, et ego mundo ^. » Quod

quidem jam ante spopondimus in ipso baptismo : « Qui-

» cumque enim, inquit, baptizati sumus in Christo Jesu,

»in morte ipsius baptizati sumus ^: »quibus hajc subjun-

git, interpretans quid sil in morte Doniini baplizari : « Ve-

» lus homo noster simul crucifixus est, ut destruatur cor-

» pus peccati : ut nos ullra non serviamus peccato '^: »

quin potius ut omni vilae studio puri efficiamm' digni testi-

monio Apostoli, qui dixit : « Mortui enim estis, et vita

» vcstra est abscondita cum Christo in Deo ' : » adeo ut

confisi iiberc dicere possimus : « Venit princeps mundi

«hujus, et in me non habet quidquam ^. »

' Joan. xiu, 8. — ' Matlii. xvi, aj. — ^ Gal. vj, 14. — < Rom.

v;, 5. — ' Ibid, 0. — ® Colos». 111, 5. — ? Joan. xiv, 00.



IIJEGUL/E BREVIUS TRA.CTAT^. ^jS

INTERROGATIO CCXXXV,

An expediat multa cx Scripturis ediscerc.

Responsio.

Duo ciiin sint inagis generales ordines, et eorum, qiii

aliis prgeficiunlur, et eorura, quorum partes sunt, morcm

gerere et obedire, secundum diversa dona, arbilror, cui

pracfectura et cura plurium concredita esl, eum quK om-

nibiis congruunt, scire ac cdiscere debere, ut cunclos do-

ceat volunlales Dci, singulisque ea, qua? ad ipsorum offi-

cium speclant, oslendnt. At vero omncs alii memoresAposloli, qui dixit : « Non plus sapere, quam oportet sa-

li^pcre, scd saperc ad sobriclalem, unlcuique sicut Deus

«divisit ', » officium suum diligonter discant, perficlant-

que, nihil amplius curanles, ut digni cvadant voce Do~

mini, qui ait : « Agedum serve bone, super pauca fuisti

«lidelis, super raulla le constituam '. »

WWWWVVWWVWAiWVW^WWVWVWVV^WVVAWVWWV^W^WWWWVw^wv «\wwwwwww^wwv

INTERROGATIO CCXXXVI.

Qiiiciimque di^ni luibili sunt,qui disccrcnt qualuor

Evan<^cli(i,quomodo kanc dcbcnt susciperc i^ratiam?

riESPONSIO.

CiLM Dominus l>anc scnlenliain prolulerit, « Cul rom-

nmcndavcrunt mullunn plus repclent ab co ^ » ampiius

linicre ac soHiciti cssc dcbcnl, qucmadniodum Aposlolus

' Honi. xii, 3. — ' MaUli. itxv, y.i. — 3 Liic, xii, 48.

XLV. ,8



•Sn^ S. BASiLII C.£SAR. CAPPAD, ARCIIILP.

docuit, his verbis: « Adjuvanles autem etlam exhorlamur,

» ne in vacuuni gratiam Dei recipiatis '. » Hoc autem fit, si

Domino credamus, dicenti : a Si haec scitis, beati estis si

» fecerilis ea '. »

INTERROGATIO CCXXXYII.

Quisnam animus ad Dei dirigatur voUmtatem,

Responsio.

Is qui amplexus esl sententiam Domini, qui dixit : « Si

» quis vcnit ad me, abneget semetipsum, et tollat crucem

»suam, ct scqualur me ^. » Nisi enim quis illud prius asse-

cutus sit, ut abneget semelipsum et loUat crucem suam

multa quae quominus sequatur, impediant, iu processu ex

seipso nanciscitur.

iVV^XV^VVVVVXVVV^V^.VVVVXWVWVVWVWWVWXîVVMVX/XVxVWVVVXlWWVVÂÂ^^VVVWWVVWVWXWVW»

INTERROGATIO CCXXXYIII.

Numquid fierl possit, ut quis sine ulla intermissione psal-

lat, leâtve, aut seria tractet de Deiverbis, nuUumquc

omnino sii medium lcwporis spatium, cum n»7inaliis

contingal, ut sordidioribus corporis ncccssilalibus pa^

rere coganlur.

Responsio.

De hac re Aposlolus nobis regulam praescribit, cum

dixit : « Omnia honeste et secundum ordinem fiant *. »

• 2 Cor. vr, i,— ' Joan. xiii, 17.— ^ Matlh. xvi, 24. — * 1 Cor.

XIV, 40'



nucuLyE nniivius TnAcT.\T.E. 270

Quauiobrem oporlct magis tum pro lempore, tum pro

loco, honeslatis ac recti ordinis curam habere.

INTERROGATIO CCXXXIX.

Qais sit bonus tliesaurus, et quis malus?

Responsio.

pRUDENTiA quidem, quae circa omnem in Chrislo virlulem

versatur ad gloriam Dei, bonus thcsaurus cst ; prudentia

vero, qUcTC circa rerum a Domlno proliibitarum mahgnita-

tem vcrsatur, malus cst thesaurus:

cx quibus, juxta Do-mini vocem, in propriis ulriusque factis ac vcrbis, sive

bona, sive mala proferuntur '.

'VVVV\^VV^VVVV\\\V\VV\V«VV\VV^VV\VV\VV»W\VV»VV\VV\\\AV%'\\V»V\'>\V>VV\VVVW>V>VV\\A>\V>'VV>VV»

JNTERROGATIO CCXL.

Cui' dicta sit iata porta, etcurvia (jucv dacit ad intcrilanx,

oppeUata sit spatiosa "-

?

RliSPONSlO.

DoJilNUS ob uuillaui beuignilalcm, carum rcrum, quye

nolaj sunl, uomiiiibus vocabuHsquc usus csl ad dcdaranda

verilalis doguiala. Qucmadinodum igitur iu tcrra dccHna-

lio a rccto itinere, magnam habet latiludincm : sic, inquit,

qui abcrral a via ducenlc ad rcgnum c^cloriun, in uudln

erroris latitudiuc dcprcheudilur. llas autcm voccs, « Litla

»ct spatiosa, » idcm valcrc arbilror. Nam « Spaliosum »

• MaUh. XII, 35. - » Id. vii, i5.

18.



27O S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIliP.

eliam apiid exlcrnai cloclrincc perilos, « Latum » dicilur.

Spalium igilur, id est, locus erroris lale exlenditur : cujus

iiuis est interilus.

lW»V\\\V\V\>v\'V'V'V\X>\\VVV\\W\'VVVV\\VW\V\'VW\V\\\\VVVV\\.\A\V\\\\V\\\\V\\\\VWVSWVW\V\^\.V»

INTERPtOGATJO CCXLI.

Quomodo angusta cstpoi'ta, ci arcla vta, quce diicit ad

vllani^ ? et quomodo quls pertpsam ingrediiur?

RjBSPONSIO.

PiDRsuM hoc eliaai loco « Angustum et arctum » nequa-

quam res inter se diversas siguificant '. sed« Arctum » in-

dicat aliquid vakle angustum, cnm via videlicet ita coarc-

tala est, ut prematur, hoc cst, in angustum utrinque

concludalur viator; nulla dech*nationc sive ad dexteram,

sive ad sinistram, periculo vacante. Vehit in ponte, quis-

quis defleclit in aUerulram partem, ah amne undeHbet

subterflucnte excipitur. Quapropter David dicit : « Juxta

j) itcr scandahim posuerunt mihi ". » Ilaque qui per angus-

tam ct arctani viam in vitam ingredi sibi proposuit, eum

cavere oporlct, ne ullo modo deflectat ac dcchnet a man-

datis Domini, perficicns quod scriplum est : « Ne dechnes

»ad dextram, neque ad sinistram ^. »

' Malth. vij, 14. — ' i'sal. cxxxix, 6. -- ^ Deut, xvii, 11.



REGULJ! BflEVIUS TIWCTATT;. 977

HNTERROGATIO CCXLII.

Quid sibi vull illud : « Per rraternam charltatom, ad

wmuluo vos diligcnclos propcnsi ' ? »

PlESPONSIO.'

Studium ilhid qnod e propensiouc orluni habct, dc in-

lcnto amore dicilur, cum scilicet is, qni dih*gitur, cupido

ardcntique aficctu ab amanlc amatur. Nc igilur fralernus

amor iu supcrficic solum appareat, scd in animo insitus

sit et fervidus, diclum ost ilhid : « Per fraternam charita-

»tem, ad muluo vos diiigendos propcnsi. »

*VV\\\VVVVV\V\VVWVV\W>VVVVV\VV\VV\VV\VV\\V\V\\VV>i\\VV\VV\VVVVV\\\\\\\\\\V\\\VVVVV\\\VV»

INTERROGATIO CCXLIII.

Qnid sibi vult Apostoins, cum ait : Irascimini et nolile

pcccarc : sol non occidal supcr iracundiam vcslram *:

cuin lamen idem ijjsc alio in loco dicat; Omnis amari-

ludo, ct ira, ct indignalio tolhilur a vo.bis ^?

Respoksio.

Ar.niTKOR Apnslohun Domini cxcmjilo ita hic loculum

cssc. Qucmadmodum cnim Doniinus cnm In EvangoHo

anlca dixissct : « Diclum cr^l Antiquis»hoc, dcindc snbjun •

git :« Ego au'om dico vohis ' » hnc : sic Aposlolus cliam

hoc Inco, antiqui iUius prrvcopti vclori!)iis il!is ohm dali :

' Piom, XII, 10. — ' Ei)lics. IV, aC. — ' Ibid. r>i. — * Mallli.



QjS S. BASILII CyESAR, CAPPAD. ARCHIKP.

« Irasclmini, ct nolite pcccarc', » facta prius menlionc,

paiilo posl iil quocl nobls convenlt, a seipso infert, his ver-

bis : « Omnis amaritudo, et Ira, et Indignalio, et cbnmor

» tollatur a vobls '.. ;

INTERROGATIO CCXLIV.

Quid cst koc : Dale locum irae ^?

Responsio.

IIoc est aut non reslsterc malo ^, uli scriptum est, sed

et percnticnll in dexteram maxillam, obverlere eliam alte-

ram, elc. aut illud : « Gum autem persecuti vos fuerint in

«civitatc ista, fugite in aliam ^ »

IVV\WWV\W\VWWVV\\\V>VW\WVWVWWWVW\\\V\VWVV\\VWVWVV\\\VVVVV\WV\.VVVW\VV\V\\VW

INTERROGATIO CCXLY.

Quis sit prudens ut serpens, et simpiex sicut columba ''?

PlESPONSIO.

Prudens quldem ut serpens Is est, qul in doctrina tra-

denda ita se gerit, ut adhlbltacircumspectione, considera-

lloneque, qua ratione quod docet et fierl, et lacile fieri

possit, omnia faciat, ut audlentium animos ad auscultan-

dum habeat paratos. Simplex vero ut columba, qui ne

cogitat quldem de insidiatore ulciscendo, potiusque bene-

ficia in illum conferre perglt, juxta praeceptum Apostoli :

' Pgal. IV, 5. — » Ephe». iv, 5i. — ^ Roni. xn, 19. — i Mattb.

V, 59. — s Id. X, ao, — 6 Ibid. 16.



nF.r.uL.T: nnEVius TnALCTAT.E. 279

t Vos aiilcm nolilo dcficcrc bcncfacicnles '. nDominns

enini miltcns Discipulos ad prxclicandnm, hxc ipsis prrcs-

cribil ; ubi ct sapicnlia opus erat ad pcrsnndendnm, ct

paticnlia crga insldialorcs : ut qncmadmodum illic novit

serpens ' et vullu blandiorc acccdere, et modo suasorio

loqui, quo a Deo abduccrcl, et manciparct pcccato, ila

nos quoquc ct facicm, ct morcs, eb lempus assumamus, ct

omnibns modis sermoncs noslros in judicio dispenscmus^,

ut abducamus nos a peccato, et ad Dcum rcducamus. Ca:-

lcrum ad fmem usquc scrvemus palientiam in lentalioni-

bus ^, velut scriplumcst.

INTERROGATIO CCXLYI.

Quid significat illud : Charitas non indecore se gcrit^?

Responsio.

Idem est ac si dicas: «A proprlo habllu non excldlt. » Cha-

rltalis anlcm habilus cx sunt charilalis proprlclatcs, qu;c

codem in loco cnumeralae siinl ab Apostolo.

• 2 Thess. III, \7>. — 2 Gcn. 111, 1. — ' Psal. <xt, 5. — -i Maltli.

XXIV, i5. — ' 1 Cor. xiii, 5.



iB6 S. BASILir C;ESA.R. C\PPAU. ARCHIEP.

INTERROGATIO CCXLVII.

Ctnn Scviptura dicat : Nolitc glorlari, et nollte loqui ex-

cclsa' : itcm cam Apostolus aliquando ila confiteatur :

Qnod loqiior, non secundnm Dominnm loquor, sed

quasi in Insipicnlia, In hac substantia glorialionis ': ac

rursus : Factus snm inslplcns glorinndo ^: alias vero

gloriari si^iat, cam dicit : Qul glorlatnr, In Domlno

glorielur ^ : (]U(e cst glorialio in Domino, ct qucc esl ca

(jaic vctita cst.

Respoxsio.

YEfiLMiiNS el necessarium Aposloll adversus vilia cerla-

men aperte declaralur. Non enlm Iktc suI commendandl

causa dicit, sed ut temerltatem arroganlire qnorumdam ac

fastum deprimat. Glorialio aulem in Domino est, cum

quis reclc facta non sibi ipsi, sed Domlno ascrlbit, dl-

cens : « Omnia possum In Chrlslo qui mc confortat ^ : »

Vetila aulem gloriatio polest duplici ratione considerari :

vel jtixla lUud : « Laudalnr peccator in desideriis anlmrc

» sua; ^*: » Item : « Quid gloriarls In malltia, qui potens

»es'?»vel juxta ilhid : « Faciunt ut vldeantur ab homini-

ttbus ^: » Qnandoquidcm dum ob ea quae faclunt, huidari

vohmt, in suis faclis quodammodo gloriantur. Quineliam

qul ejusmodi snnt, sacrilcgl ctlam dicl possunt, ut qni

sibi Del vindicent dona, et dcbitam Dco gloriam ad se ra-

piant.

'i Rcg. II, 3. — 2 2 Cor. xt, ij. — 3 Id. xii, li. — * Id. x, ir.

— * Plulip. IV, i5.— 6 p,al. II. X, 5.— ' II. Li, 3.— « Mallli. vi, 5.



REGUL.B BREVIUS TlVACTATiE. 28 1

\\\\V>\\* V\X V\\ WVWWVWVWVVWWWWVVVVWWVWWWVVVWVWVWV^VVWWVVWVWW-VVWWiVW

INTERROGATIO CGXLVIII.

Si Dominus dct saplcnliam, ct a facic ipsiiis o>:iaiui' co^-

nitio ct prudcntia ' ; itcm si per Spiritum alii datur

sermo sapicntur, aiii vero scrmoscicntice'* :

quomodoid cxprobrat Dominus Discipidis : Adhnc ct vos sine

iiitclli|j;entia estis*? Et qua rationc Apostolus quosdam

accusat vciut inlcHigentia carcntes ^.

Responsio.

Si quis uovit bonilalcra Dei, qui vult omnes homines

salvos licri, ct atl agnilionem veritalis vcniro ^, diligcn-

liamquc didicit Spiritus sancli in divisionc alque clTicacia

donorum Dci, ci compcrtum cst ct nolum intelligcntirc

larditalem non ex bcncfacienlis segnilic, scd ex corum, in

qiios bcnclicia confcruntur, incrcduntnlc proficisci. Ncc

injurin reprehcndilur qui intclli{^cnliae cxpers est, tanquamqni claudat oculos, orto sole, ut in tenobris dcgat, ncquc

sursum aspicial ut iiluiulnctur.

%W V\^'W..VV\ VWAA^VW. VV\VV> VV\.VV\WWW\V;ilVWV\\ \\ /\\\IW\*\\W^ W\W\A\WVWV\WN\WV\VVV\

INTERROGATIO CCXLIX.

()uid cst horicslum, ct quid cst juslum?

RkSI'0NS1O.

IIoMiSTUM quidoni id cssc puti), cpiod dcccl, ct qnod

debctur ab inrorioribus supcriori, cx pracslantiic raliono ;

' Tiov. u, G. — 2 X Cor. xii, S. — ' M;.U)i. xv, iG, -. < Rom. 1,

ji. — «I Tim, II, 4.



a82 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

justum vero, quod pro operum merlto atque clignitale

singulis redditur. Et in honesto quidem optima qnaiquc

tantumraodo animo grato in memoriam revocantur, et

compensantur : sed in eo, quod justum cst, mala quoque

examinantur ac puniuntur.

(VWVWWVWVVWVWWWWWWVWVWW VWiWVVWWWWWVVWVVWWVWVWVWVV^WWVVVWVWWV

INTERROGATiO CCL.

Quomodo dat quis sanctum canibus, aut projicit marga-

rilas ayilc porcos : aut quomodo contingit id quod

sequitur : Ne iorte conculcent eas pedibus suis, ct con-

versi dirumpant vos ' ?

RESrOiNSIO.

Aperte Iioc nobis explicat Apostolus, qui iis, quaj ipse

adversus Judaos dixerat, addit : « Qui in lege gloriaris,

» per praevaricationem legis Deum inhonoras ^. » Itaque

contumeliam,qua afficimus sanctos Domini sermones

per

legis violalionem, hoc loco prohibuit Dominus. Ex qua

violatione sequitur etiam, ut ii, qui alieni sunt a fide, si-

mul et contcmncnda ducant Domini dogmata, et ob illa

ipsa audacia majore insurgant adversum nos, et conviliis

atque accusationibus violatorem vcluti disrumpant.

* Mattli. VH, 6.-2 i\om. ii, 20.



niiGUL.K BRKVIUS tractat.e, ^85

\X>\\\VV»V«V>\\\\\V\V\>\\>\\\V\»V\\'\\\\V»\\\\\.X\\\VV>\.\\VV>\\\X\\VV\V\'»VV>W\VV>V\ VV1 vv»

INTEUROGATIO CCLI.

Quomodo Domlnus iiilerdam vetat portarc sacculum ct

perain in via '; intcrdum vero dicit : Sctl rainc, qni

habcl sacculum, toUat similiter et pcram : et qui non

habet, vendat tunicam suani, et cmat glaclium '.

Responsio.

Hoc explanat Dominus ipsc, his verbis : « Oporlct cnim

» adhuc in me impleri iUud : « Et cum iniquis deputatus

»est ^. jConfcstim cnim post evcnlum vnlicinii de ghidio,

dicit Petro : « Gonverte gladium tuum in locum suuni :

• omnes enim qui acceperint ghidium, gladio pcribunt ^: »

ita ut ilhid : « Sed nunc qui habet saccukim, toHat, seu

• tollet, (sic enim etiam muUa excmphiria habent) non

sit quoddam pra^ceptum, sed vaticinium Domini, qui pr-c-

nuntiabat futurum, ut Apostoli donorum et legis Domini

obhti auderent et gladios assumcrc. Qnod autcm plcrum-

que impcrativoloquendi gencre vice vaticinii usa sit Scrip-

tura, phTnum est cx multis locis, vcluti cx illo : «Fiant fdii

sejus orphani ^: » Et, « Diabolus stet a dextris ejus **. »Et

quaccumquc sunt similia.

• Liic. X, 4- —^ Luc. XXII, 36. —

' IbiJ. Sj, —< MaUh, xxvi,

52. — 5 Psal. oviu, 9. — ^* Ibid. 6.



'aBiJ S. BASILII C^SAR. CAPPAD, ARCHIEP.

a^^WWV/WWVV^VVWV^ i/iMVV^/VVWVl/WXrVVWVWVWVA/VWVVWVWV^VVMVVVVWWVWWWWWVWMVW

INTERROGATIO CCLII.

Ouis sh pa?ils ille quolidlanus, cujtis quotldianani

larîtiGncm iôgarc cdocli sumus?

PlESPONSIO.

CuM qnls opiis allciuod fncit, memor Domlni, qui dixll :

« Ne sollicill silis aiiimae veslra3, qiiid mandiicetls aiit quid

«biballs ', » Itemquc Apostoll, qui laborarc prasciplt, ut

habeamus unde Iribuamus necessltatem patlenli ', nec ob

proprlam utilitalem, sed ob mandatum Domini laborat

(« Dignus cst enim opcrarlus mercede sua ^, ») Is quoti-

dianum panem, hoc est,panem naturas nostra) ad quotidia-

nam vitam utilem, non sui juris facit, sed eum a Deo

pcllt. Atque adeo posila ipsl ob oculos indiêntioe succ ne-

cessitate, sic edit quod datur ab eo, cui cum probationc

hacc cura concredlta est, ut quotidie faciat illud : « Divide-

«batur singulls, prout cuique opus erat ^. »

\WWVW\WWWW\WWWWWW\WVWVV\VWVVWVVV\r»VW'VV\VVWVWV\VVVVWWVWWV\WVVVWV^

INTERROGATIO CCLIII.

Quid sit tiilcntuni, aut qiioniodo iUudmultipUcabimus^?

Responsio.

Par\bolaji hanc ad omne munus Dei significandum

diclam fuisse existimo, ut unusquisque,, quociimque tan-

* MaUh. VI, 9.5. — ' Ephes. jv, 28. — ^ Matlh. x, 10. — < Arf.

IV, jj. — 5 MLitth. XXV, i5.



BEGUL.E BREVIUS TRACTATJ:. 285

dem (louo cum Dcus dignatus sit, id mullipllccl, hoc ipso

adbeneficenliam ct ulililatem plurium adhibito.

Siquidemnemo cst, qni sit benignilatis Dei expeis.

INTERROGATIO CCLIV.

Qu(v csl mcnsa iUa, in qaamoportebat te, inquil Dominus,

injicere pecuniam ?

Responsio.

Par\bol>e non rclpsa reproesentant rcs conlemphindas,

sed duntnxat mentem deducunt ad propositum. Quemad-

modum igitur pccunia solet numulariis nd quccjlnm dari

(sunt cnim, ut ego Alexandricc novi, qui recipiant, et

idipsum peragant) : sic necesse est, ut qui qualccumque

tandem donum acceperit, iUud communicet cum indi-

gcnle : aut efficiat quod ab Aposlolo dc docliina diclum

est : « Ilajc commenda fidciibus hominibus, qui idonci

«erunt et alios docerc '. «Non enim sohim in doclrina id

consuevit ficri, scd ctiamin omni ncgotio : quandoquidcni

oliis incst facultas, ahi vcro dispcnsandi peritiam acccpe-

runt.

' 3 Tiin. II, a.



S88 S, BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCUIEP.

A^'\'VV%\V\\'V\VV\\'V^\^^VV V\\\\\'VA,\V\\A'\\V\\VV\\V\V\>\\\\V^VV>\'VX\\>\VA\\X\\XV\%VV\\V\\V\\\\

INTERROGATIO GCLV.

Quo ablre jussus C9t qul audivit: Tolle quod tuum est,

ct vade ' ?

Responsio.

EuM in locum forlasse, quo etiam qui a sinistris stete-

runt, abirc jussi sunt', quibus crimini dalum est, quod

cessassent a bonis operibus. Quisquis autem invidet fratri,

homine nihii ogente deterior est, cum mos sit Scripturae

mullis in locis, invidiam cum caede conjungere^

/VVV^^^^ÂV^^VVVA^^^^ A^^^^^^^VV^VVX^V^^^^VV ^ÂVÂ^^^VV^^^^ÂAA^^ VflÂ^^ÂA/VXÂ^^^^^^ /VV^^rVV

INTERROGATIO CCLYI.

Qucesit rn&rces, (juam hi pariler atque uUiini accipiunt?

Responsio.

FoRTAsSE non incusari ob ea rccte facta quae quis gessit,

commune est omnium obedientium. Nam coronari, pro-

prium est eorum qui bonum cerlamen legilime decerla-

runt, qui pcrfecerunt cursum, qui fidem servavcrunt in

dilectione Jesu Ghrisli Domini noslri. Polcst autem pacta

illa merces csse illud cenluplum, quod Dominus spopon-

dit recepturos in hoc lempore esse cos, qui cunctas res

prsesentes reliquerint ob ipsius mandatum : ita ut illud,

« ToUe quod tuum est, » de hac mercede dictum sit. Quo-

niam aulem qui priores laborassc visi fuerant, adversus

eos, qui sequale praemium receperant, invidice morbolabo-

' Maltb» XX, i4. —' Id. XXV, ii. —

^ Roro. i, 29, et Gal. v, 21.



ni;GUL,E nREVius Tn4CTAT.E. 287

rarunt, iion par esl ipsos vilam aelernam sorliri, sed solo

illo cenliiplo nunc acceplo, in futuro saeculo condemnariob invidiam, el audirc illud : « Vade»

.

INTERROGATIO CCLYII.

^«t sint palea, quce inextincto ignc comburitur^l

RESroNSio,

Ii nimirum, qul utilcs quidem sunt iis, qui digni sunt

regno coelorum, perinde ut pnlea) Irumento, nec tameii

aflectu dilectionis erga Deum et proximum hoc faciunt,

sivc in spiritualibus donis, sive in corporalibus beneficen-

tiis, atquc ila imperiectos se csse sinunt.

^^VVVVVVVVV^ VVVVÎVWIVVÂA ^X^VVXWVVVVVVVVVVXV^VVA/VVNVVXVVV/VVVVVVVVV-VVÎVVVVVAVVVVVÎVVVVV»

INTERROGATIO CCLyill.

Qius sit qui condemnatur ab Apostolo, his verbis : Volcns

in humilitalc et rcligionc', etc.

Responsio.

Argiimuntum, dc quo hic agitur, iis quc toquuntur vcr-

bis arbilror explanari. Mox cnini nominatimmodcrationemcorpori haudquaquam parccntcm : cujusmodi sunt Mani-

chaei, et si qui siut horum similcs.

' Mntth. 111, 12. — 2 Coloss. 11, i8.



288 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

iVV\V\AVV\\^VVXV\\V\^VV*VV»'\AA^IV\\.'»^VV>'VV\\'\\'VVVIVV»IVVVVVN'V\^'V\^'V\^\\^^Vl\'V\V\A'v\^\'V\V»AVV1

INTERROGATIO CCLIX.

Qais sit fervens spirilu ' ?

Responsio.

Ql'i ferventi animi alacritale, etLnexpleLili desidierio,

et studio impigro facit voluntatem Dei, iu charitate Jesu

Glirisli Domini nostri, juxta id quod scriptum est:«In

«mandatis cjus volet nimis *. »

ivv\vv\\v\v\'\'V\'\'vv\'\\\\(V\'Vvvv\\'V'v\\v\\v\ivv\'Vv\'V\\\wv\\i\\\'V\'\\'v\\.\\wwt\w\(W\\A\'VV\vwv\\

INTERROGATIO CCLX.

Cuin Apostolus nunc quldem dlcat : Nolite fieri impru-

dentes^: nuncvcro, Nolite csseprudenlesapudvosmel-

ipsos ^, fieri-ne polest ul prudens non sil apud scmetip'

sum, is, quiimprudensnon est?

Responsio.

Unubiquodque prteceplum habelproprium limitem. Ete-

nim huic mandato, « Nolite fieri imprudenles, »hoc sub-

junglt, SedinteUIgcntesquajsitvohmlas Dci : «alteri vero,

« Neslsprudens apud temetipsum, » addllur iUud : «Verum

sllme Dominum, et dephna ob omni malo^. »Quare im-

prudens quldemest, qui non inleUIgit volunlatem Domlni:

prudens vero apud semetipsum qulsquis suls ipsius ratlo-

cinalionibusulilur, ncque in verbis Delambulat sccundum

iidem. Si quis igitur vult neque imprudens esse, ncquc

• Rom. XII, n. ^— " Psal. cxi, i, — * Ephes. v, 17. — < Roin.

sii, 16. —5 Prov. 111, 7.



Rr.GUL.E BHEVIUS TRACTAT-E. 289

priiJens apud seipsiim, JeLct Domini inlclligcre volunla-

lcm pcr litlem in ipsum, ct in limorcDomini imitari Apos-

lolum, qni ail : « Consilia (leslrucnlcs, et omncm allihidi-

»ncm exlollenlem se advcrsus scicntiam Dei, et in cppli-

» vitalem recligenles omnem inlelleclum in obsequiuui

» Chrisli '. »

INTERROGATIO CCLXI.

Cum Dominus hoc promissutn fccerit : Omnia qua^cum-

que pclierills in oralionc crcdcnlcs, accipictis'. Acrur-

sits : Si duo cx voLIs consenserint super lcrram, deomni

re qunmcnmque pctlerint fiet illis^: quomodo veilpsl

Sancti qu(V pellcrmH, non acceperunt? vcluteliam Apos-

tolus, qni ait : Propter quod ler Dominum rogavi, ut

dlscederet a me'«, ncc tamen voli compos factus est : si-

miliicrquc Jcremias propheta, ct Moyscs ipse.

RESPONSiO.

Ci'M Dominus noslcr Jcsus Christus in precalionc sna

dlxeril: « Palcr, sl possibile cst, Ironseat a mc cahx istc:

delnde addidcrit, « Vcrnmtamen non vohmlas mea, sed

>lua flat^:» Primum quidcm nossc opcr.nc-prclium est

non hceie nobis, quiTCumquc volumus, pelere : imo vcro

nc id quidcm qiiod nobls expedil, posccrc ullo modo no-

vinms. I\am quid cxposcamus, ut opoitol, nescimus.

Quarc mulla cum considerationc sccunduui vohmlalom

Dei pelilioncs adhibcnd.c sunt. Quod si non audimuf,

sriro oporlct aut perscvcraniia aut injrenli conlcnlioM(^

' 2 (ioi . X, 4» 5.— * MaMli. \«i, «j,— ' Id. xviii, i;;.— * J L<ii ,

xii, 'S. — ' Matlli. xxvi^ jg.

XI.V. jy



2()0 S. BASILTI C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

opus esse, juxta Domini parabolam, qua docemur semper

orare oporlere, non autemdefatigari, et juxta id

quod abipso in alio loco dictum est : « Propter improbitatcm cjus

» surget, et dabit illi quotquot habet necessarios ' : » aut

emendatione et diligentia, juxta id quod Deus per Pro-

phetam ad quosdam dixit, ita loquens : o Gum extcnderitis

» manus veslras od me, avertam faciem meam a vobis, et

» si preces multipHcaverilis , non exaudiam vos. Manus

» enim vestrse sanguine plcnaj sunt. Lavamini, mundi cs-

» tote ', etc. »Quin autem ct nunc fiant, et sint plenae san-

guine manus multorum, dubitnre non debent, qui fidem

habent judicio illi Dei, quod adversus eum pronuntiavit,

qui populo renuntiare jussus, obticuerit, ila locutus :

« Sanguis pcccalorisexmanibus speculalorisrequiretur'. »

Quod cum verissimum ac constanlissimura csse sibi per-

suasissct Aposlolus, dicebat :((Mundus ego ex hoc tem-

»pore sum a sanguine omnium. Non cnim subtcrfugi, quo-

»minus onnuntiarem vobis omnc consilium Dei^ »Quod

si qui conticuerit soUim, is reus futurus est sanguinis eo-

rum, qui peccaverint, quid quis dixerit de iis, qui per sua

facla aut dicta aiiis fuerint offensioni. Fit autem interdum,

ut eliam propter indignitatem petentis petitum non impe-

tretur : veiut in Davide, qui cum rogasset^ ut liceret sibi

icdificare domum Deo, prohibitus est : qui etiamsi gratus

acceptusque esset Deo, tamen hoc honore non habitus est

dignus. Jeremiasvero ob nequitiam eorum, proquibuspre-

calus esl, videtur non exauditus fuisse. Quinoliam non

raro contingit, ut praetermisso ex nostra negh'gentia op-

portuno lempore,quo orare oportuisset , comperimur

poalhac intempestive et incassum rogare. Quod aulem at-

tinet ad illud : (( Propler hoc ter Dominum rogavi, ut dis-

• Luc, XI, 8.— ' Isai. i, i5, 16.— ^ Eaech, in, 18. — ^ Act. xx,

0, aj.



ni-GUL.E BREVIUS TRACTAT^. 29

«cedcret a me',»

scicndumest eariira

calamllatum, quse

lum in rebus exlernis, tum in ipso corporenobiseveniunt

multiplicem esse et variam rationem, Deo bas vel infe-

renlevel pcrmiltcnte per quamdam dispensntioncm subita

horum malorum liberalione nobis utiliorem. Si quis igitur

nosse potuerit se ab advcrsitate per prccalionem ac roga-

tionemHberari oportere, si rogat, tum exauditur : veluL

duo ca:ci in Evangelio, et decem ieprosi, aliique complu-

res : si vero perspectam non habuerit rationem, ob quam

in tentationem incidcrit (nam plerumque finem ob qucm

mala sibi irroganlur, assequi etiam per patientiam debct,)

deprecatusque fuerit calamilateni;, cum tamen ad finem

usque eam sustinere debuisset, non auditur : quandoqui-

dem consiho benignitatis Dei non asscutiliir. Iliud aulem,

« Si duo cx vobis consenserint, )> quid sibi velit, ipsa loci

series apertc declarat. Ibi enim de eo, qui peccantem ar-

guit, ct de eo qui arguitur, verba facit. Quamobrem cum

Deus non velit morlem peccaloris, sicut vult ipsum con-

verti et vivere : qui reprehensus est, si animo compunctus

sil, atque redarguentis asscnsus fuerit consilio, pro rc om-

ni, hoc est, pro omni peccato, cujus petierint veniam, da-

bitur ipsis a clenientissinio Deo. Si cnim qui increpalur,

haud consenserit cum increpante, jam non conceditur vc-

iiia, sed fit alligatio, juxtaeaquae sequuntur verba : « Qutc-

» cumque alligavcrilis super lcrrani, erunl iignla in coulo -,

sic ut implealur judicium illud, « Si Ecclesiam quoquc

»non audierit qui redargulus est, sit tibi sicut clhnicus et

Bpublicanus \ »

' 2 Cor. xn, S. — » MaUli. xvui, 18. — ' IbM. 17.

»9



SQa S. r,\SlLII CESAR. CAPrAD. ARCHIEP.

INTEUROGATIO CCLXII.

Cum Scriplara In reriun laudabitium numero egestatem

et pauperlaiem ponat, veliit in hoc loco: Beatl egeni '

ac etiam in illo, Desiderium pauperum exaudivit Domi-

iius'. Et rursum : Egeuus et pauper laudabunt nomen

luum^, quodnam est discrimen egestatem intcr et pau-

pertatem: et quomodo verum dicit David, cum ait:

Kgo aulcm egenus sum et pauper''.

Responsio.

CuM recorclor Aposloli, qui dixit deDomino, quodprop-

ler nos cgeuus fuClus cst, cum dives esset ^, exislimo ege-

num quidem eum esse, qui a divttiis exciderit in egesla-

tem : pauperem vero, qui ab initio in egeslate fuerit, ac

ccrtoquodam, quiDeo placeret, modo ejusmodl adversltci-

tem rexerit. Cceternm David egeiium et pauperem esse se

confitelur : sed fortasse hoc eliam dicit inpersonaDomini,

qui egenus quidem nominatur secundum illud, « Qui prop-

9 lcr nos cgenas factus est, cum esset dives*"

: » pauper vero,

quod non divitis alicujus, sedfabri lignarli filius secundum

carnem dictus est '. Fortc eliam quoniam slcut Job non

iioverat res suas in thcsaurum recondere, neque divitiis

studere tanquam propriis, scd dispensare omnia ex volun-

tate Domini.

• Matlh. V, 5. — ' Psal. x, i;, juxla Ilebr, —•^ Id. lxxui, 21.

4 Id. xxxix, j8, — * 2 Coi, viu. 2. — '' Jbid. — ' Malili, siii, 55.



REGULE BREVItS TRACTAT>B, 29^

V\\AVVAV\VVWNVVV\V\V\,V\VV\iVWVVV\\\WW\VVVVVVVVVVVV\iVV\VVWVWVVVV\VV\VV\V\VVV\VV\\V\V\»

INTERROGATIO CCLXIII.

Quldvalt docereDominus pc)' cxempla, qaibus subjungit

illud : Sic crgo oniais ex vobis qui non renantiat ODini-

l)us , qua; possidet , non polest meus esse cliscipulns'.

Sl cnim qui turrim a'di/iC(ire vuU, aul pradium com-

milterc cum alio regc, appararc se dcbcl aul ad a^difi-

cationem , aut ad bellum : sin autem impar faerit,

polcsl aut ab inilio fundamcniam nonjacerc, autpeterc

pacem : crgo-Jie is eliam, qui voiucrit discipulus Do-

mini ficri , debel renuntiare : ct si animadvcrterit id

difpcite a sc toleratum tri, an Liccai ci, nc ab initio

(juideni, discipulum Domini fieri,

Piiisrosio.

Propositum est Doniino in his cxemplis, non penniltere

ul quivis Doniini flat discipnlus, vcl

non: sed

doccre nullouiodo fieri possc, ut oliqnis intcr cn, ({ux animum dislra-

hunt, Dco placcat : in quibus periclilalur ctiam, ulpolc

qui facilc possit insidiis diaholi capi, ct ita dcmum rohns

iis, quarum sludio tcncri vidchcitur, impcrfcclis rcliclis,

ludihrio ct risu dignns cssc ner!iil)clur. Ouod sihi nc acci-

deret deprccans Prophcla, Cicchal : « Ncquando supergau-

«dcant mihi inimicimei : et dum commovenlur pedcs mci,

Bsupcr mc magna loculi sunt ^ »

' Luc, XIV, 33. — 2 1'sal. xxxvii, 17.



294 S' BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

r^\.VV\^\V\\^VV\VVVVV\A\\.V\\^\^A'VVVV\\\^\V>\\^\\'\\\\\\\\'V\\V\\\\'\\'\\\X\\\A/V\'\\^

INTERROGATIO CCLXIV.

Cum Aposlolus dicat : Ut sitis sinccri' : ac rursus, Sed

velut cx sinceritale ", quid est sincerum ?

Respoxsio.

SiNCERUM esse arbitror quod cura nuUi rei admixtum sit,

et a re qualibet contraria summe purgatum, coactum cst

et direclum ad solam pietatem : imo vero non ad pielatem

modo, sed ad ea etiam, qu?e in singulis et temporibus et

rebus plane ad ipsius scopuin requiruntur, ita ut si quis

muneri alicui prffiposilus sit, is ne ad affinia quidem eimu-

neri distrahalur. Quod quidem prius esl, declaratur ex

ipsa serie verborum. Nam his verbis : « Sed velut ex since-

» ritalc, » subdit iUud : « Sicut ex Deo, coram Deo in Christo

Dloquimur^. » Alterum vero, ex illo : « Non plus sapcre

» quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem : unicui-

» quc sicut Deus divisit mensuram fidei'^ : » itidem ex aliis

verbis, quae his subjunguntur.

• Phllip. I, 10. — 2 2 Cor. II, 17. — 5 Ibid. — -* Rom. xii, 3.



REGULi*: BRIVIUS TRACTATiE. 298

INTERROGATIO CCLXV.

Vtrum ad solos sacerdotcs dictam sit : Sl offcrs mnnns

tunm acl altarc, et Ibi rccorJatus fneris quia frater luus

habet aliquid atlversnm te , relinqnc ibi munns luum

ante allare, et vade, prins reconciliare fratri tuo : cttunc

veniens ofler munus lunm ' , an etidm ad omncs?

Et quomodo unusqaisquc nostrum offert munus ad

allare?

Responsio.

Hoc quidem pr.Tcipne ac primario loco par fuerit ad sa-

cerdoles referri, cnm scriplmn sit : « Vos antem sacerdoles

«Domini vocabimini, ministri Dci omnes^ » Et : «Sacrifi-

»cium laudis honorificabit me^. » Ac rursus : « Sacrificium

»Deo spiritus contribulatus ^. » Quin et Apostohis ait :

« Ut exhibeatis corpora vestra hosliam viventcm, sanc-

»lam, Deo placentem, ralionabile obsequium vcstrum ^: »

qnorum unumquodque omnium communc cst ; atquc

quod est cjusmodi, id ab unoqnoque noslnuii pcrfici

neccsse est.

•

Mattb.V,

23, 24. —2

Isai. lxi, C. —^ Psal.

XMX,2"..

—" IJ

L, tg. — ' Roni. XII, 1.



296 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

(VVXVVV^VXVX^iVV^VVVVV VVVVVXVVKjVVV-VVXVVXVVVVVX/VVXVVVVVVVVVVVVVVVVVXfVXAVXA/VV^VvVVVVVVVV^

INTERROGATIO CCLXYI.

Qnld cst sal qaod habere Dominus jussit , cuni dixit :

Jlahcle in vobis sal, ct pacem liabete inter vos '. Quin

ct Aposlolus ait : Sermo vester semper in gralia sale sit

conclitns ^.

Responsio.

Er hic cx contcxlu et serie utrinsque capilis, sensus

perspicuus est. Nnm ex Domini verbis clocemur, nullam

causam ob quam alter ab altero cli.sjungamur et clissidea-

mus, procbere, sed nosmelipsos scmpcr in vinculo pacis ad

nnilalem Spirilus conservarc. Ex verbis autem Apostoli

discet qiiicumquc mcmincrit illius, qui dixit : « Numquid

wcomedctm" panis sine soh^? Numqiiid vcro ct est sapor in

» verbis vanls''?» scrmor.es suos dispcnsare ad fidei a^difi-

cntionem : « Ut del gratiam audienlibus'*, » lcmporc oppor-

tuno et decoro ordineulcns, quo auditorcs magis morigeri

fiant.

INTERROGATIO CCLXVII.

Si idias mullts vapa'abit, alias vcro paucis" : qnomodo

dicunt qaidam rndlain. c^sc painaram pnem?

Responsio.

Ovm anibiguc ct obscure videntur dicta fulsse in qui-

biisdam diviucT Scripturic locis, ca ex con.fessis ac manifes-

'

Marc. IX, 49^^

Colo.ss. iv, 6. —'

Fi^hus. iv, 3. —^*

Job,vi, C.

— < EfllCS IV, 5Q. — ' Luc. XIJ, 47-



HESULiE BREVfUS TRACTAT/E. 297

lis aliorum locorum sentcnliis cxplanantnr. Cum igilur

Dominus pronunliel aliquando hos in supplicium OBternum

ituros', aliquando vero miltat quosdam in iguem a^ternum

paralum tlinbolo ct angciis cjus %• ct alibi gehenna} ignis

mentlone facla, subjiciat illud : « Ubi vermis eorum non

• moritur, cl ignis non cxtinguilur ^ ; » olimqur eliam de

quibusdam pra^dixcrit pcr Prophclam, vcrmem eorum non

morilurum, nequeignemeorum exlinctum iri^^ :

hajc igitur

ct horum similia cum in mullis diviuGe Scripluras locis ha-

beantur, hoc quoque unum est ex arlificiis dlaboli, ul ple-

rique homines vclut obliti tot el talium Domlui verborum

ac sentenliarum, quo majore cum audacia pcccent., sup-

pllcii sibl fiuem pricscrlbaut. Etcnlm si iclerul supplicii

fulurus est aliquaudofiuls,

finem uliquo hablluracsl

ellamvila aeterna. Quod sl non possumus iliud de vita rclcrna

intclligerc, qua ratione supplicio aslerno ascribilur finls?

Nam requahter pro ulroquc habctur « /Elcrnl » adjcctlo.

« Ibuut cnhn, iuqnit, hi in supplicium Klcrnum : jusli

»aulcni iii vilam aBlcrnam\ » Jla(|uc cum ha3c ila sint in

confcsso, scicndum est ncque Illud : « Vapulablt niullls,»

ncque Illud, «Vapulabit paucis'', » significarc fincm , sed

diversilalcm suj)pllcii. Si cnlm Deus juslus judex cst, non

bunis solum, scd maliscliam reddcnsuuicuiquc juxla opcra

sua, polcsl alius csse digufis ignc Inexliuguibili, (jui aul

molliusaut acrius adurat : alius vcrmc nuuquam morituro,

qul clKun aut uiilius aiil acerblus cxcrucicl pro cujtisquo

rnorilo : aliiis gchcuua, qu.x varia ac j)cnllus divcrsa su;)-

plicia !ia])cal : alius cxlcrioiibus tcuehiis, ubl lilc quidcm

iu llelu solum, illc vcro in dculiuiu ctiani slridorc ol) dolo-

rum vchcmcnliani cxislat. Quin et cxtrriorcs IILne lcncbiNX

ahr.s cliiim prorsus cssc iiilctlorcs ludicant. lil illud qiiod

•

MaUh. XXV, /iG,

— 2 Ibiil. 4i.— 3 M;iic. ix, /).').— < If^u. i.wi,

a^. — ' MiiUh, XXV, 46, — c Lur. xii, 47,



298 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCniEP.

diclum est in Proverbils : «In profnndum inferni ', »de(Ma-

rat qnosdam esse in inferno quidem, sed non in profundr,

inferni, qui leviorem poenam perferant. Nunc autem hoc

etiam in corporis morbis ostendere licet. Nam febricitanli

alteri accedunt symptomata, ct alia? qnoedam moleslaa

affecliones : aller vero febricitat tantummodo, ct hic non

simili modo, qno alter. Et alius non febri quidem, sed

quodam membri alicujus dolore discrucialur : ethic rursus

alio plus aut minus. Hae autem voces « Mullis et paucis, »

prolatic sunt quoquc a Domino ex consueto usu, velut

etiam alia qua^dam ejusmodi. Neque enim ignoramus hu-

jusmodi loquendi genus saepe de iis etiam, qui uno alicjuo

morbo afllictanlur, usurpari : veluti cum de aliquo homine

dunlaxat febricitanle, aut ab oculis dolente mirabundi di-

cimus, hic quot et quanta sustinuit mala, aut quot et quan-

los pertulit cruciatus. Quamobrem illud :« Mullis et paucis

» vapulare, » iterum dico, nequaquam porrlgi, aut compleri

ac finiri lempus, sed suppliclum diversum esse significnt.

(VV\V\>\\\\VWV\V\%VV\V\\\VVV\\VV\\\\V\.\\VVVvVVVVV\\VV\\\\VV\\.\\V\\V\\VV\V\\W\AV\\>A\'VV\VV\

INTERPiOGATlO GCLXVni.

Quo sensu dicaniur quidam, filii contumacicB* , el filii

ircB ^.

Responsio.

FiLios alicujus, sive bonus sive malus fuerit, solet Do-

minus appellare eos, qulejus voluntatem faciunt. «Si enim,

»inqult, filii Abrahani essetis, opera Abraham facerctis. »

Ac rursus : «Vos ex pntre diaboloeslis : etdesiderla patris

«vestri vultis facerc^. » Quamobrem quisquis contumacife

' Ephes. V, 6. — 2 Id. 11, 5, — ' Joan. viii, 09 et 44«



ri.:guije brevius tractat.i;. 299

opcra pcrngil, cnicilur cliam coiiltimaci;c /ilius. Forlasse

cliam (|ucmaclmodumnonpeccalor modo, sed ipsum cliam

pcccalum diabolus nominalur, quod peccati, iit opinor,

fucrit auctor : sic quocjue ob camdem causam contumacia

ipsa potcrit diabolus appellari. Filius autem iras cstaliqnis,

quatcnus semetipsum ira dignum prncstitit. Ut'enim qui

Domino sunt digni, faciunlque opern lucis ac diei , eos

Aposlolus filios lucis ac filios dlei vocavit', ila par fuerit

intclligere cl illud : « Eramus filii irae *. » Scire aulcm opor-

tet filium contumacia: cl filium ira: unum et (umidcm essc,

cum Dominus pronunliaveril : « Qui conlumax csl in Fi-

nlium, non videbit vilam, scdiraDeimanebitsupcr cum^. »

^VVVWrWVVWWWVVVVVWWVWVV^^VVVVWVV^VVVVVVVVWVVVV^WX.VVWWVVWWWyj^WWVAVXVVVXVV^

INTERROGATIO CCLXIX.

Cum iicriptum sit : Facientes voluntales carnis ct cogita-

lionum '• : numquid voluntatcs carnxs alice sunt,cl aliiv

cogilatioiintn : ct qualcs sint luv?

RliSPONSIO.

Carnis quidcm volunlales afio in loco singulatim nomi-

nalimqne reccnsct Apostolus, his vcrbis : « Manifcsta sunt

sautcmopera carnis, quaj sunl adultcrium, fornicatio,

»immunditia, luxuria, idolorum servilus, vencficia, inimi-«citiac, contcntioncs, ocmulationcs, ira), rixac, disscnsiones,

«sectoe, invidinc, homicidia, cbrictatcs, comcssationes ^, »

ct quaj his similia. Fl alibi generalius : « Sapicnlia carnis

»inimicitia cst in Dcum, legi cnim Dei non csl subjccta,

»nec enim polcsl''. » Al vero cogilalionum voluntatcs dici

'1 Tlicss. V, 5. — 2 Ephcs. 11, o. — ^ Joau, 111, 36. — * Eplic».

II, 3, — ' Galat. v, 19-21, •— '^ Roni. viii, 7.



300 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCUIEP.

possunt ea consilia, quas Scripturoe tcslimonio non pro-

bantur, qualla snnl }}h, dc qiiibus dictum cst : « Consilia

» destruenles, et omncm allitunincm cxlollenlem se advcr-

» sus scienliam Dei ', » et cogitala, qua) ad obediendura

Christo captiva non ducuntur. Quapropler necessarium

et tutum est semper et nbiqao scrvarft illud quoda Davide

diclum cst : « Et consilium meum justificaliones tuai *. »

\V» V\1 VWVV»VXIXW% VV\ .ViAAVVVV VVXIVVN VVV W\.VV> VW VV\ ^WVVX\W VVV VVVVVVVVVVVVIW' Ml\ \\W IVV>

INTERROGATIO CCLXX.

Quld sibi vitU illud : In maximis diflicnltalibus

versamur, sed non succumbimus^

Responsio.

Gl'm Aposlolus certissimam suani plenissimamquG in

Dcuni fiduciam ex humana sapicnlia huic adversa oslen-

dlt, slngula qua) hoc loco habenlur, sic ordinat. Quanluui

quldcm allinct r.d hnmanam sapieullam : « In omnibus,

» inquit, Iribulationem pallaiur ^ : «quantuin vcro ad fidu-

clam in Dcum, subjungit illud : « Scd non angustlamur. »

Rursus quantum allincl ad sapienllam humauam, « In ma-

«xlmls dilhcuUcilihus vcrsamur :

»quanlum vero ad fidu-

ciam in Deum, « Non succumbimus. » Et rcliqua slmillter.

Cujusmodl sunt ca, qua) fuerunl alibi ab ipso dicta : « Quasi

» morienlcs, el eccc vivhnus : slcut egcntes, multos autem

»loeupletantes : tanquam nihil habontes, et omnia possi-

» dciites ^. »

' 2 Cor. X, 4> — ' Psal. cxvii', 9\, — '2 Coi'. it, 8. — * Ibit].

— ' 2 Cor. Ti, r, lu.



REGUL-E BREVIUS Tn.VCTAT.E. OOl

INTERROGATIO CCLXXI.

Cwn Domhius dlcut : Verumtamen qiiod siiperesl, dale

eleemosynam : el ecce omnia munda sunt voIms ': nuiii'

quid pcccata omnla, qum quis commisit, mundanlar

per eleemosynam.

Respoksio.

Slries ipsaeorum, (juajpnecedunt, proposilam quEBstio-

ncm explanat. Nam cum antea dixissel : « Muudalis quod

))de foris cst calicis et calini : quod aulem inlus cst ves-

»trum, pienum est rapinn et iniquilate ^, ))

tura demumaddidit illud : « Verumlamon quod superest, date eiecmo-

))syur.m : et ecce omnia munda sunt vobis : » omuia h.-ec

videlicet quoecumque per rapinam et nvariliam peccamus,

cl nequiler agimus. Sed et Zaccliaeus hoc declarat, his

verbis : « Ecce dimitlium Lonorum meorum do pauperibus:

))

cl si quid aliquem defraudavi, rcddo quadruplum ^. n Ita-

que qua^cumque sunl ojusmodi peccala, ut rcsolvi possiut,

et pro quibus liccat lonj^e plura rependere, hoc modo tx-

purgantur : lioc, inquam, modo : quandoquidcui ipsc per

seipsum haud sufllcit ad purgalioncm, sed [)rimum indiget

misericordia Dei ct snnguinc Christi ''

: in quo ctiam rc-

iiquornm omnium habemus redemptioncm, si feccrimusob singula fruclus dignos pcBnileuticU ^

' Luc. XI, 4i' — ' Ibitl. Tkj. — 5 Id, XIX, 8. — * EjIicf. i, 7. —* Luc. 111, 8.




INTERROGATIO CGLXXII.

Cuni prceceptum Dominl slt, ut ne soUlciti simtis de cras-

tino^: quomodo siimus hoc mandatum rectc intellec-

turi? Videmus enim nos ad paraiidas res necessarias

muUam studii convertere, ita ut ea ctiam, quce possant

ad longius tempus sufp-cere, rccondantur.

Respoksio.

QuisQUis siiscepit doctrinam Domini, qui dixit:«Qua3-

»rite primum regnum Dei, et jusliliam ejus ', » adhibuit-

que cerlissimam et inlegerrimam fidem vcrilali promissio-

nis, quam ipsc subjungit : « Et hasc omnla adjicicntur

«vobis ^: » nequaquam in hujus vita3 curis verbum suflo-

canlibuSjipsumque infoecundum rcddcntibus,animum inu-

tililcr occupat. Imo vero in bono cerlamine dccertans ad

complaccndum Deo, crcdit Domino, dicenli : « Dignus est

Dopcrarius cibo suo*^, » nec quidquam curat alimenti cau-

sa : scd laborat et sollicitus est, non propler selpsum, scd

propter mandatum Christi, quemadmodum ostendit ac do-

cuit Apostolus, cum dixit : «Omnia ostendi vobis, quoniam

))sic Uiborantes, oporlet suscipere infirmos^. » Nam sui ip-

sius gralia sonicitum esse, crimen est anioris sui ipsius :

contra, mandali ergo soliicitum esse et laborarc, laus et

prseconium est animi, qui Chrisli et IVatrum amore suc-

cendilur.

' Matlh. VI, 34. — 2 Ibid. 53.— 3 Ibid. — « Id. x, 10. — « Act.

XX, 55.



nEGUL.E BnEVlUS TRACTAT.E. * Oo3

INTERllOGATIO GCLXXIII.

Qiild csl quod faciens aliquis, blasphcinat in

Spiritiim sanctuin ' ?

Responsio.

Exblasphcmla, qua) tuiic prolala cst a Pharisaiis, in quos

ctiam pronuntialum cst judicium ejusmotli, perspicuum

est, eum eliamnum in Spiritum sanclum blasphemum esse,

qui efficaciam et fructus sancti Spiritus ascribit aclversa-

rio: quod plerisque noslrum contingit, qui saepe probum

virum vanac gloria^ cupidum temero appcllamus, fidsoque

iracundiic accusamus homincm, .nemulationcm bonam os-

lendentem, et cjusdem gcneris aiia pcr pravas suspiciones

ementilis nominibus vocamus.

,V»\VVVV\VVWVVVVVVVVVWVWWVWWWVWVWW^WWWWWVWWWWVWWVWWWVAVVVVWVW 'W.V

INTERROGATIO CCLXXIV.

Quomodo quis efjiciatur stullus in hoc s(vculo?

Respoksio.

Si timuerit judicium Dci, qui dicit:

« Vnu vobls qui pru-«dentesestis in vobis ipsis, ct coraiii vobis scicules % »

eumquc imitatus fuerit, qui dixit : «Brutus factus sum apud

»tc ^: Dct si rcjccta omiii opinione prudcnliiT, nullam pro-

priam cogitationem prius comprobarit lanquam bonam,

imo si nc inilio quidcni quidquam prius cogilavcrit, quani

ab ipso Doniini pr?cccplo sil assuef;iclus ad id quod phTcet

• Maic. ui, 21. — ' Isai. v, ai. — ' Psal. i.«xii, a'>.



30i4 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCniEP.

Deo. sive in opere, sive in sermone, sive in cogilatione,

ciim Aposlolusdicat : « Fiduciam aulem lalem habemus

»per Chrislum ad Deum : non quod sufficienlcs sumus

» cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis : sed sufficientia

«nostra ex Deo est ', qui docet hominem scienliam ^ »

sicut scriptum est.

INTERROGATIO GCLXXV.

Numqaid Sancti alicujus consiliutn propositiunqne Sata-

nas possit impedirc : quoniam scriptum est : Ego qui-

dem Paulus proposui venire et semel et iterum, sed im-

pedivit nos Satanas^.

PiESPONSIO.

iNTERrecle facta, quse in Domino fiunt, aha perficiunlur

a vokmlate et a judicio animse : alia vero ope corporis aut

per studium aut per palientiam eduntur. Qucecumque igi-

lur in animoe voluntatc ac judicio sita sunt, ea Satanas im-

pedire nullo modo polest : in iis vcro, quas per corporalem

actionem geruntur, Dens plcrumqne eum, qui impedilur,

probaluinis ac cxploralurus, aliquid nasci permiltit impc-

dimenli : ut aut mutasse bonum proposilum convincatur,

velut ii qui fuerant supra pelram semiuati, qui ad brcvc

quidcm tempus cum gaudio susceperunt verbum, exorla

vero adversilale , confestlm recesserunt ^ : aut appareat

cum pcr recte factorum studium in bouis perseveraie :

qucmadmodum ipse Aposlolus, qui non raro proposuit ad

Fiomanos accedere, et ficet impeditus, velut ipse confesstss

«^2 Coi. III, 4, 5. — ' P.-al. xciii, ly, — '"

i IheBS. ii, iS. —-• Luc. VIII, 10.



HEGULJ3 BREVIUS THACTAT.E. 3o5

csl, lomcn non dcstilit velle, donec quod proposuerat, per-

feccnt ', In palienlia vcro, uli Job, qui lanta mala per-

pessus a diabolo, qui eum impcllebat ut blaspbemi aliquid

diceret, aut esset in Deum ingralus, nihilominus tamen

ctiani ad cxtremas usque calamitates neque a pio judicio,

neque a sana dc Deo scntentia recessit : siquPdem de eo

scriptum est: «In omnibus his nihil peccavit Job labiis suis

))Coram Deo, et non dedit insipientiam Deo '. o

««.

INTERROGATIO CCLXXVI.

Quid est, quod diclumest

abApostolo : Ut probelis quuji

sit voluulas Dei bona, et beneplacens, etperfccta\

Respgnsio.

MuLTA sunt, qua3 vult Deus : alia quldcm per tolernn-

tiam ct benignitatcm, qua3 et bona sunt et vocantur ; alia

vero per iram ob pcccala noslra, quai nominautur mala.

« Ego enim sum, inquit, qui facio paccm et crco mala K »

Mala autem non proplcr qnae punimur, scd pcr quoc erudi-

mur. Porro quae erudinnt, ct pcr afilictationem ad conver-

sionem ducunt, ccdunl iu bunum. Qutccumrjuc igilur Deus

vult ccu tolcrans ctbenignus, Ii;cc ct nos velimus imitc-

murquc ncccsse cst. «Eslote eniui, inquit, mi^cricordcs,

» sicut et Patcr vester niisericors cst ^. » Ilidem Apostolus :

« Estolc, iuquit, iniilalorcs Dei, sicut iilii charissimi, cl

y> ambulante iu dilccliouc sicut et Clnistus dilexit nos ''. »

Quiecumque vero peccatorum uostroruiu causa per iram

inducit, qUcE, ut jain dixi, ideo appellantur mala, quod

• Roui. 1, lii. — ^ Job. I, 33,— ' Roi». xii, a.— * I»:u. xlv, 7.

— * Luc. VI, 3G, — ^ Eplice. v, i,

XLV. 5J0



5o6 S. nASILII C.^SAR. cappad. archiep.

molesllam afferont, ea facere nobis nullo modo licet. Ne-

que enim quoniam voluntas Dei est, ut homines stepe aut

fame, aut pesle, aut bello, aut alia quadam hujusmodi

calamitate inlcrimanlur, convenit huic nos volunlali inser-

vire. Nam ad res hujusmodi etiam malis ministris utitur

Deus, juxta id quod scriplum est : « Misit in eos iram in-

» dignationis suae, indignalionem, al iram, et tribulatio-

» nem : immissionem per Angelos malos \ «Primum igitur

quaerendum est, quce sit Dei vohintas bona : deinde ubi

cognoverimus bonam, tum expendendum an bona haec

voluntas sit etiam Deo grata et accepta? Est enim ahquid

quod peculiari quidem ratione et Dei est voluntas, et bona

voluntas est : sed tamen si id factum sit modo aut personae

aut lempori non apto, non jam amplius Deo placet. Exem-

pli causa, vohmtas erat Dei, eaque bona crat, adolere

Deo : sed Deo gralum non erat id a Dathan et ab Abirou

praestari '. Ac rursus Dei est volunlas, eaque bonaest, ut

detur eleemosyna "*

: sed id ad hnmanam gloriam conse-

quendam facere, non amplius Deo gratum est. Et ilerum,

voluntas Dei erat, eaque bona erat, ul Discipuli id quod

in aurem audierant, praedicarent in domibus ^: sed ante

tempus quidquam dicere, non jam amphus Deo erat ju-

cundum. « Nemini enim, inquit, dixeritis visionem hanc,

» donec Fihus hominis a mortuis resurgat ^ » Et in summa,

omnis volunlas Dei bona. tunc etiam placita est, cum in

ipsa implctum fuerit quod dictum est ab Apostolo:

«Omuia» in Dei gloriam facile'\ » Et, « Omnia honeste et secundnm

«ordinem fiant 7. » Rursus vero cum ah(|ua fuerit voUmtas

Dei, eaque bona ac grata extiterit, ne sic quidem oportet

securo esse animo : sed conlendere et curare, ut id per-

fectum sit et integrum, modo habila ratione ejus quae fit

' Psal. Lxxvu, 49. — ' Num. xvi, 17.— ' MaUli. vi, 2. — " Id.

X, 27. — ^ Id. XVII, 9. — **X Cor. X, 01. — ? Id. xiv, 4o.



REGlL.f: IJREVIUS TRACTAT/E. So^

rei, an fiat ex praecepto, modo faciciilis consideralis viii-

bus?« Diliges enim, inquit, Dominum Deum liium ex tota

»anima tua, et ex tota virtute tua, et ex omnibus viribus

»tuis, et ex tota mente tua, et proximum tuum sicut te

sipsum ': «quemadmodum etiam in Evangelio-secundum

Joannem Dominus docuit. Sed et sic conficiendum cst

mandatumomne, prout scriptum cst : « Nam, iuquit, bea-

>tus ille servus quem, cum venerit Dominusejus, inveniet

»sic facientem^»

INTERROGATIO CCLXXYII.

Qualccslconclave, in qiiod orantem intrareDomimisjubel,

Responsio.

CoNCLAvE consuetudo nominare sulel, parlem domus

vnca|item ct separalam, in qua reponimus quidquid nsser-

varc volueriinus : aut in qua quis polest occullari, juxta

id quod in Prophcla quoquc dictum est : « Vade populus

B ineus : ingredcrc in conclave tuimij, abscondcro^ » Ca;-

terum vim mandali orgumcnlum ipsum dedaral : siquidcm

sermo est ad augrotos quosdam, quorum morbus studium

crat plnccndi houiinibtis. Qiiarc si quis ab ilh) vitio infcs-

lctur, rcclc lacil, siscccdal, sitquc in prccando solilarius,

doncc habilum asscqui potueril non respicicndi ad hunia-

nas laudcs, scd in soluin Deum intucndi, excmplo ejus,

qui dixit : « Eccc sicut oculi servorum in manibus domi-

» norum suorum : sicul oculi ancilla) in manibus domina.'

))sua;: ila oculi noslri ad Dominum Deum noslrum'*. »

' Liic. X, a". — ' Mallli. xxiv, 46. — ^ Isai. xxvi, 20. — * Psa'.

CXXII, 3.

20.



5o8 S. DASILII CyESAL. CAPPAD. AHCHItP,

Quod si qulsplam ex Dei munere liber sit ab hoc vitio,

non necesse habet bonum abscondere : id quod docet Do-

minus ipse, his verbis : « Non potest civltas abscondi supra

nmontem posita. Neque accendunt iucernam, et ponunt

«eam siib modio, sed super candelabrum, et lucetomnibus

qui in domo sunt. Sic luceat lux vestra coram hominibus,

»ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ves-

»trum, qui in ccelis est '. ))Atque hoc idem sentiendum

est et de eleemosyna et de jejunio, quorum mentio fit in

eodem loco, et in universum de omni negotio pietatis.

INTERROGATIO GCLXXVIII.

Quomodo spiritus alicitjus orat, mens autcm iilius sine

fructu esf.

Responsio.

Hoc dlctum est deiis, qul lingua aliqua, qua3

audientl-

bus ignota sit, precantur. Ait enim :« Si orem lingua, spi-

»ritus meus orat, mcns autem mea sine fructu est ^. »

Quando enim ignota sunt astantibus precum verba, sine

fructu est mens precanlis, cum nemo utilitatem ullam

percipiat : quando autem qul adsunt, precationem quae

prodessc audientibus possit, inteHigunt ; tunc qui orat

fruclum hunc habet, ut meliores fiant qui juvantur. Atque

etlam similis ratio est in omni pronuntiatione verborum

Dei. Scrlptum est cnim : « Sed si quis bonus ad aedifica-

» tionem fidei ^. »

' Matth. V, i4-i6.— 8 1 Cor. xir, i4— » Ibid.— < Ephes. it, «5.



REflUL^ nREVlUS TRACTATJ;. dOQ

INTERROGATIO CCLXXIX.

Quid sipiiflcct illad: Psallite intelligenter '.

. Responsio.

QuoD est in cibis sensus qualilatls cibi cujtisquc, hoc in

verbls sacr.x Scripturos csl inlclligenlla. «Nam, inqnit,

«ff.uces cibos dcguslant : mens vcro vcrba clljudicat'. »

Si quls igllur aninio Ita aniciliu' pcr vim ct cflicaciam

uninscujnsque vcrbi, velut airicilur guslu pcr qnalilatem

cibi cujusque, is confecit mandatum illud : « Psaliite iu-

» telllgenlcr. »

WWVVVWVWVVWVVVVVVWVWVWVWWVVVWWVVVVVWWVWVVVVWWWiVVVVWWVVWWVVVVWVVV.VV^

I1STERR0GATI0 CCLXXX.

Quis est qui mundas csl covde ^ ?

Responsio.

Qui non convincitnr a scmetlpso, tanquam qui manda-

lum sprevcrit Del, aut prnclcrmiscrit, aut ncglexcrll.

Psal. HLVi, S. —2 job, XII, u, juxla lxx. —

» Matlb. v, 8.



.-^10 S. BASILII C.ESA.R. CAPPAD. ARCHIEP.

rW^VWWVVWVX^WWV^VWVWVWW^W^VVXW^W^WWWV^AXWW^WWV^VWVV^W^VWWXVWVVWM

INTERROGATIO GCLXXXI.

Quce psallere nonvuU, an cogenda sit.

Responsio.

Nisi alacriter accedat atl psallcndum, ct nisi ferat prae

se afTecUim illins, qui dixit : « Quam dulcia faucibus meis

»eloquia lua, super mel ori meo' : » et nisi putct magnum

deUimenlum desidiam esse, aut corrigalur, aut expella-

tur ; « Ne modicum fermentum lotam massam corrumpat '.)>

INTERROGATIO CCLXXXII.

Quinam sunt il, qui cUcunt : Manducavimus coram te, et

Libimus : el tamen audiant : Nescio vos ^

Responsio.

FoRTAssE illi, ((uos in sua persona descrlpsit Aposlolus,

hls verbis : « Si linguis hominum loquar et Angelorum,

ct quiB sequunlur. « Et si habeam omnem scientiam, et

» omnem fidem : et si distribuero omncs facultates meas

» in cibos pnuperum: et si Iradidero corpus meum ut com-

» burftr : charitalem aulem non habeara, nihil mihi pro-

»dest^ :

»quod didicerat Aposlolus a Domlno, qui de qui-

busdam dixit : « Faciunt enim ut videantur ab hominlbus.

Amen dico vobie, recipiunt mercedem suam^. »Quidquid

' Psal. cxviii, io5. — ' Gal. v, g. — ^ Luc. xiii, 26. — * i Cor.

xui, 1-5, —' MaUli. VI, 2.



REGUL^E BREVIUS TRACTAT^. 3ll

enlm non charilalis crga Dcimi, scd humanae laujis gralia

cllicilnr, qualccumquc tandcm id fuerit, laudcm plctfltis

jion conscquitur, scd vitupcratur lanquam studium aut

placendi hominibus vcl sibi ipsi, aul contcntionis, nut in-

vidiac, aut simllis cujusdnm causac. Quamobrcm quod cst

hujusmodi, id Dominus iuiquilatis opus appcllat, ubi eos,

qui dixerunt : « Manducavimus coram lc, clc. » sic alloqui-

tur : « Disceditc a me omnes operarii iniquitatis'. » Quo-

modo enim non essent opcrarii iniquilalis, qui Dei donis

ad inquirendas suas voluptolcs abutimtur? quales crant

iUi, de quibus dicit Aposlolus : « Non enim sumus sicut

spUirlmi adullcranles vcrbum Dei '. » Et rursus : « Existi-

«mantium quKstum esse pletatem ^, » et ejusdem generls

multa. A quibus omnibus esse se purum nobls dccloravlt

Apostolus, hls verbis : « Non quasl homlnlbus placentes,

» scd Deo qui probat corda nostra. Ncque enlm ahquando

>fulmus vobls in sermone adulationis, sicut scllls : neque

» In occaslone avaritiiC, Deus testls est : ncc quoerenles ab

«homlnlbus glorlam, ncque a vobis, neque nb alils^. »

^\\v\^v\v\\\vwx\\vvvvv>\\\vv\\\\vv\v\\vv\v\v\v\\\\\v\\v\v\\vv\xv\\\\v\\vv\v\^v\^\\vvv\v\»

IINTERROGATIO CCLXXXIII.

An qui cujuspiam facit votunlatein, socius illius sit?

RliSPONSIO.

Si credinius Domino, qui diclt: « Omnls qui facit pcc-

«catiun, scrvus cst poccatl "•, » cl itcrum, « Vos cx pntro

» dinbolo cstis, ct desidcrla patris vcstrl vullis faccrc'', »

intelligimus quod non simpliciter exlilit socius, sed domi-

' I.iie. xiu, 26, 37.— '2 Cor. 11, 17.— '1 Tim. vi, 5,— * 1 Tlicss.

11, 4-<J. —' Joan. vui, 5/1. —

^» Ibid. 44-



5i2 s. BAsiLir cj:sar. CAPPAD. ARCHIEP.

»num et patrein siium constituit eum, cujus opns faclt,

juxta ipsam Domini vocem. Quin et Apostolus perspicue

id ipsum testatur, his verbis : « Nescitis quoniam cui exhi-

«betis vos servos ad obediendum, servi estis ejus, cni obe-

«ditis, sivc peccali ad mortem, sive obeditionls ad Justi-

» tiam ' ? »

INTERROGATIO CCLXXXIV.

Si tn e^estate sit aliquafralriim societas ob quamdam ad-

vcrsilatemaut morbum, numquid sine uUadubitalione

ab aliis possit nccessaria recipere. Et si convenit, a

quibus licec accipiel?

Responsio.

QuisQUis memor est Domini, qui dixit: «Quatenus fe-

» cistis uni cx his frrilribus meis minimis, mihi fecislis'', »

sludiosius dihgentiusque multum adhibet curoe, ut dignus

*sit qui Domini habeatur fraler. Si quis Igitur fuerit hujus-

modi, accipiat citra ullam hcesilationem, scd gratias ogat.

A quibus autem accipere convenial, et quando, et quo-

modo, expendere debet is, cui concredita est communis

cura, adeo ut rocordetur Davidis, qui dixit : « Olcum pcc-

» catoris ne impinguet caput meum \ » Ac rursus : « Am-

» bulans in via immaculata, hic mihi ministrabat ^. »

* Rom. VI, i6,— * Mattb. sxv, 4p«— ' Psal, cxt, 5,— ^* Id. c, 6.



REGUL* BREVirs TRACTAT.fi. 5l3

INTERROGATIO CCLXXXV.

An fratnim aliqua socielas cuni allera 7iegolians, justum

rei tradilw prelium soUicitc inquirere deheat?

RliSPONSIO.

An Scrlplnra permillat empllonem ac vendlllonem a

fratrlbus muluo exercerl, de eo quld dlcam non habeo.

Docemur enlm alii cum aliis res nostras communlcare ad

usum ac necessltalem, slcut scriptum est : « Vestra abun-

«danlla illorum inopiam suppleat, ct illornm abundautia

» vestraB inopioc sit supplcmentum, ut fiat aequalitas'.»

Quod si ejusmodi necessitas aliquando contingat, debet

•emptor magis solllcilus esse, ne res rainorisemalur, quam

vcnditor ipse. Meminerint autem utrique cjus, qui dlxit ;

« Damnum inferre viro justo non est bonum^ »

WVVVV\VVVVV\V\\VVV\\VVV\V\\VVVVVVVVVWVV\VVVWXVVVVVVVVV\VVVWVVVVV\WVV\\\VV\WVV\ vww*

INTERUOGATIO CCLXXXVI.

Qui in fratrum convcntu vivit^ sed incidit in morbum

corporalcm, num tnhospitalemdomum abduccndus sit.

Responsio,

Habenda est ralio locl cujusque, et finis, qul accommo-

detiir ad communem utllitatcm, ad glorlam Dei.

' i Cor. VIII, 14. — 2 Pjov. xvu, 2G,



5l4 S. BASILIl C;ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

W« V»> V\'\WWWWVVX^A/WX^^VVXVW VWVV\/V\'\'W.WMWVW\^AAVV»VWVV\'VV^'V\'\W\\V\W\IW^WW»

INTERROGATIO CCLXXXYII.

Qui slnt dignl fructus pcenilenticE?

Responsio.

Opera juslitiae peccalo contraria :

quos fruclus ederedebct poenitens, exequens quod dictum est : « In omni

Mopere bono fruclificanles '. »

/\V\W\W\\'V\W\'VV\V\\W\'VV\'VV\W\W\VV>W^'VV\.V\'\W\VV^W\VV\W\W\'WW\W^W\W\'VV\VV»VV»

INTERROGATIO CCLXXVIII.

Qui conflleri vuUpeccatasua, debel-ne confiteri omnibus,

et quibuslibet, aut quibus?

Responsio.

CoNSiLiUM benignitatls Dei in peccantibus manifestum

est, juxta id quod scriplum est : « Non volo mortem pec-

• catoris, sicut ut convertatur ipse, ct vivat'. nQuoniam

igilur conversionis modus dcbct peccato congruere, jic

etiam opus est fructibus dignis poenitenlia;, juxta hanc

sentenliara, « Facite fructus dlgnos prenitentiae^, » ut ne

fructuum penuria locum habeant eae qnse subscquuntur

mina; : «Nam, inquit, omnis arbor non faciens fructum

abonum, exclnditur, et in ignem mlttitur'^, » peccata iis

confiteri necesse est, quibus mysteriorum Dei concredlla

dlspensatio cst '. » Sic enim ct qui oiim poenitenliam ege-

' Coloss. I, 10.— " Ezech. xxxiii, u.— ' Luc, ui, 8.— * Ibid. 9.

—' 1 Cor, IV, I.



REGULrE BREVIUS TI\ACTATJ3. 3l5

rnnl, coram Sanctis fecissc couiperinnlnr. ScripUim cst

enim, in Evangclio quideui,'qnod pcccata sua Joanni Bap-

tislae confitebantur'; in Aclls vero, Apostolis ipsis, a qui-

l)us eliam baptizabantur cuncti \

IV\>VWW»\\>VV*VW\\\ \VVVV> VVV VVV VV\VV\VVX V\\VWVWVW V\\VVVVW W\WWV*WVIW»W\VV\MWW\

INTERROGATIO CCLXXXIX.

Quem pcenituit peccnti, el rursiis in idem peccaium labi-

tuv, quid facici?

Responsio.

Si quis, acla semel piienitentia, rursus idem peccatum

admittat, liquet primam peccati illius causam non fuisse

cxpurgatam, a qua veluti a qnndam radice similia nccesse

est nasci. Quemadmodum enim si quis, relicta radice, vo-

lueril arboris ramos resecarc, nlhilominus radix raonens

aliquid haud dissimile rursus producit : sic quoniam pec-

cata aliqua non in seipsis hnbent principium, sed ex allls

originem ducunt, nccessariumomnlno est cum, qui ab

Ip-

sis purus csse vult, prlmas pcccalorum illorum causas lol-

lere. Exempli causa, jurgium aut invidia haudquaquam a

se ipsis sumunt cxordlum, sed cx radlcc amorls glorla^ pul-

hilant. Qui enlm huniannm gloriam aucupalur, hulc jur-

gium est cum co, qui bcnc audlt : aut ei invldet, cul fuerit

nominis splendore inferior. Si quis igitur, ubi sc ipsc sc-

mcl condcninavcrlt invIdiiG aut dlssldli, in cadcm rursus

vitia Incidal, novcrlt In iiUiiuis hiborarc sc cx primarln

illa invidlai aut nllcrcalionis causa, ipso vidchcct glorix

sludlo. Et quidcm oporlct cum ex divcrso pcr huniUItalis

excrcitia (cxercitiuni nulcm humllltalis cst, in vilioribus

• MaUli, 111, 6. —' Act. XIX, i8.



5l6 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

negollis occnparl, ) id vitium amoris gloripc curare, ut sic

anirno humili affectus, deinccps, in ea, quae anle diximus,

amoris gloriaj germina nequaquam incidat : et in singulis

ejusmodi peccatis simililer.

IVWWVVVXVWVWW^VVWV^VV^VVWWWWWVV^VXiXW^VWWVWVVWWWWVWVWVWAWWWVVWAVV»

INTERROGATIO CCXC.

Quomodo abundai quts in opere Domini semper^^.

Responsio.

ViDELiCET cum aut traditum sihi donum multiplical,

eorum, quibus benefacit, utilitnti olque profectui consu-

lendo : aut sludium raajus in operc Domini ostendit,

quam in iis rebus, quai ab hominibus maguopere requi-

runtur.

IWWWVVWVWVWVVVVWVVWWVVIVWVVIWWV^VWWWWVWAA.VWWWVWWWWWVVWW^WVWWW

INTERROGATIO CCXCI.

QucB cst arundo quasftata, aut fumigans tinum? etquo-

modo qais illam non confringct, lioc vcro non exlin-

guit ' ?

Responsio.

QuAssATAM arundincm arbitror esse enm, qui vitio all-

cui obnoxius, mandatum Dei conficit : quem confringere

et abscindere non oportet, sed curare potius, vehit Domi-

nus docuit, cum dixit : « Attendite ne eleemosynam ves-

» Iram faciatis coram hominibus, ut videamlni ab eis ^. »

Quiu et Apostolus proeceptura dat, his verbis : « Otnnia

' 1 Cor. XV, 58, — » Matth. xii, 20. -- ' Id. vi, 1,

I



rvEGUl..E BREVIUS TKACTAT.E. Ol^

vfacile sinc miirmiirotionibus, ct disccptationibns '. » Et

alio in loco : « Nihil per contentionem, aut inanem glo-

»riam '. » Linum vero fumigans esse dicilur, cum quis

exequitur mandatum non ardenti desiderio, nec pcrlecto

studio, sed segnius quodammodo ac remissius : quem non

conveuit coercere, sed polius excitare, recordatione judi-

ciorum Dei, ac promissorum ipsius.

INTERROGATIO CGXCII.

Numquid conveniat, ut in fratrum socielate magislcr

sit puerorum scecularium.

Responsio.

CuM Apostolus dixerit : « Patres, nolite ad iracundiam pro-

«vocare filios vestros : sed educate illos in disciplina et

» correptione Domini ^: » si qul eos adducunt, adducant

hac mentc, etqui suscipiunt, tales sint ut planissime con-fidant posse sc oblatos pueros in disciplina ac correclionc

Domini educnre, servclur quod a Domino pra2ceptum cst

his verbis : « Sinite parvulos venirc ad me, et nolite eos

» prohibere : tohum est enim regnum ccelorum ^. » Sed

citra proposilum et spcm ejusmodi, ncque hoc gratum

Deo, neque conveniensnobis,

nequeutile esse cxistimo.

' Pbilip. II, i/j.— ' Ibid. 3.— ' Ephes, vj, 4.— Matlb. \\%, 14.



5l8 S. BASILII C.«SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

aV\VVV'VVMA^VV\W>.V\\V>AV\^\VV\V\'W>/V\<\.\>IWM\\VV\^'V\^;VV\WVV\^VV\W\'V\>\\\^Vl\\%WVV\>V\<

INTERROGATIO CCXCIII.

Quomodo cum tis agendum est, qui devitant graviora

peccala, palrantvero leviora discrirninatim?

ReSPOxXSIO,

pRiMfM quidem nosse oporlet hanc difTerenliam in Novo

Testamento non reperiri. Una namque habetur sentenlia

adversus quaelibet peccata, cum Dominus dicat : « Qui

))facit peccatum, servus est peccati '. » Et rursus, « Sermo

9 quem locutus sum, ille judicabit eum in novissimo die^. »

Et Joannes clamal : « Qui non obedit Filio, non videbit

))vilam, sed ira Dei manebit super ipsum ^, r> conturaacia

non ob peccatorum discrimen , sed ob transgressionem

locum comminalioni prajbenle. Uno verbo, si parvum et

magnum peccatum liceat nobis dicere, sine conlroversia

negari non potest hoc cuique magnum esse, cujus quis-

que subjicilur dominio : illud vero parvum, cui quisque

dominatur. Ut in athletis, fortior est qui vincit : victus

veio debilior victore est, quisquis ille sit. Quapropter erga

quemcumquc cujusquc gencris peccatum admitteutem ser-

vandum est prseceplum Doniiui, qui dixil : « Si peccaverit

»in te fraler tuus, vade, corripc eum iiiler lc et ipsum

))Sohmi, si le audieril, hicralus cs fralrem tuum : si autcm

-)non audieril, adhibe tecum adhuc unum, vel duos, ut in

»orc duorum, aut triumtestium slel omne verbum. Quod

»si non audicrit cos, dic Ecclesiae; si aulem Ecclesiam

))quoque non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publica-

)) nus ^. )) Servelur autcm in omnibus, qucX* sunt ejusmodi,

Joan. viii, 54.— ' Id. xu, ^S,— ^ Id. ni, 56. — ^ Matth. viii,

i5 17.



niiGUL/E BREVIUS TRACTATiE. OlQ

id quod diclum est ab Aposlolo :« Quare non mogis luc-

» lum habuistis, ut lollatur de medio vestrum qui hoc opus

«fecit '? » Oportet enim lenilalem atque mlsericordiam

cum severitnleconjnngi.

INTERROGATIO CGXCIV.

Qucc caasa cst, quamobrem cxcidat qais ajugi recorda-

tione Dei?

Responsio.

Si quis bencficiorum Dci sit immcmor, ct in bcncfa-

cicntem exliteril ingratus.

'VVKVV\VV\V\^VVXVV>VVl VVV^VVXVV^iV^VA/V^VVV^VV^VVVVV^VV^^V^VVXVV^^VVVVV^VVXVVXiV^^VVX/VVX^VVHVVVVV*

k

INTERROGATIO CCXCV.

Quibus sif^nis copioscitur is, cujus animus percgrc cst?

Responsio.

CuM quis ncgllgit ca,qucX conducunt nd phiccndum

Dco, cum Prophela dical : « Providebam Dominum in

«conspcctd mco semper, quonian» a dcxtris ci-t mihi, nc

» commovcar !. »

I

' 1 Cur. V, 2. — 2 Psal. xv, 8.



320 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ABCHIEP.

INTERROGATIO CCXCVI.

Qa(e ralione persuadebii slbi animus esse se purum a

peccatis ?

Responsio,

Si quis in seipso deprehendat affectum Davidis, qui aie-

bat : « Iniquitatem odio habui et abominatus sum ': » aut

si conscius fuerit impletum fuisse in semetipso illud prae-

ceptum Apostoli, qui dixit : « Mortificate ergo membra

svestra quae sunt super terram, fornicationem, immundi-»tiam, libidinem, concupiscentiam malamj et avariliam,

»quae est simulacrorum servilus : propter quaj venit ira

»Dei ": » ubi et extendens ejusmodi sententiam adversus

omne peccatum, adjecit : « In filios nou obedientcs ^, »ut

dicere valeat : « Non adhaesit mihi cor pravum : declinan-

» tem a me malignumnon cognoscebam ^. » Jam vero in-

lelligit aliquis esse se hoc modo affeclum, si etiam adversus

pcccantes lerribilem hanc Sonctorum commiserationem in-

duerit. Et quidem David dicit : « Yidi insensatos, et tabes-

acebam, quia eloquia tua non custodierunt ^. » Apostolus

vero ait : « Quis infirmatur, et non infirmor ? quis sconda-

slizatur, et ego non uror ^. » Si enim revera anima praes-

lantior cst corpore, videmus autem cegerrime ferre nos

quasvis sordes in corporc, casquc avcrsari ; atque ut omnis

lacerationis, ila omnis damni aspectu cordi creari dolorem

ac tristitiam, quanto magis sequum est, ut ea quce diximus,

in se ob peccanles sentiat is, qui Christum ac fratres dili-

*

Psal. ci.viii, ibo.—2

Coloss. ni, 5, C.—^

Uoin. i, 3o»—*

Psal.

c,3, 4. — * Id. cxviii, i58. — * 3 Cor. xi, 29.



HEGVL.^ nREVIUS TRACTAT.E. Oil

gil, quolicscnmqiie vidorit pcccanlium animam velut a

besliis sauciari fic corrodi, alque ccu snniem putredinem-

que in ca npparere. David dicit : i Iniquilates mce super-

• grcssa? sunt caput meum : sicut onus grave gravatce sunt

» super me. Putruerunt et corruptae sunt cicalrices mea',

» a facie insipientiaj meae. Mii^er faclus sum et curvatus

» snm usque in finem : lota dic contristatus ingrediebar '. »

Ail vero Apostolus : « Slimulus morlis, pcccalum est '. »

Cum igitur quis aut ob propria peccala, aut ob aliena, uli

jam dictumest initio, animam suam ila affeclam perspexe-

rit, lunc certissime credat esse se a peccato liberum.

INTERROGATIO CCXCYII.

Quomodo apcccatis se converlerc oportct?

Responsio.

Si imitetur affectum Davidis, qui primum quidem ah :

« Iniquitatem meam cognitam feci, ct peccalum meum

»non abscondi. Dixi : Confitebor adversum me injuslitiam

»meam Domino ^ » Deindc si aniini stalum detegnt, uti

per sexlum Psalmum aliosquc varils ac diversis modis

edoclus est, alquc ab Apostolo ea didiccrit, qujc pro alicno

peccato facta fuissc a Corinthiis teslatus cst, his verbis :

« Qujc secundum Deum tristilia esl, poDnitcnliam ad sa-

nlutcmhaud poenitendam opcratur **. »Quin ct Irisliliic

proprietalcs adjungit. « Eccc cnim hoc ipsum, secunduni

• Deurn conlrislari, quanlam in vobis pepcril soliiciludi-

» nem : scd defensionem, -sod indignationcui, sed timnrem,

»sed desidcrium, sed acmulalioncui, bCil vindittain : iii

' rsal, xxwii, 5-;. — 'i Cor. w, j(i, — ' i'»ii|. xwi, r).

XLV. 2



2 2 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEr.

»omnibus cxhibnislis vos inconlaminatos esse in hoc ne-

gotio '. » Quare ex iis, planum est et perspicuum, non

oportere sohim a peccato secedere, hosque pro peccato-

ribus affectus pali, sed ab ipsis etiam peccatoribus remo-

veri. Nam et David id quoquedeclaravit, cum dixit : « Dis-

j) ceditc a nic omnes, qui operamini iniquitatem ': » et

Aposlolus praecepit, ut ne sumalur cibus cum ejusmodi

viro.

INTERROGATIO CCXCVIII.

Numqidd pcrmittat Scriptura,prout placet, bonafacere?

Responsio.

Qui placet sibi ipsi, homini placet. Homo enim et ipse

unusquisque est. Quemadmodum igilur « Maledictus est

» homo, qui spem habet in homine, et firmabit cornem

» brachii sui ', » quod sui ipsius indicat fiduciam : quibus

subjungit, a Et a Domino recesserit anima ejus ^: » sic

etiam qui placel alleri, aut qui sibi ipsi piacilurus aiiquid

agit, a pielate excidit, inciditque in studium hominibus

placendi. « Faciunt enim, inquit Dominus, ut videantur

»ab honiinlbus : amen dico vobis, recipiunt mercedem

» suam ^. » Sed et Apostolus hoc confitetur : « Si adhuc ho-

» minibus placerem, Christi servus non cssem '. » Imo di-

vina Scriplura minas graviores intendit, his verbis : « Deus

» dissipavit ossa eorum, qui hominibus placent ^ »

' 2 Cor, Tii, 10, 11. — ^ Psal. v;, g. — ' i Cor. v, ii. — * Jer.

xvu, 5.—. « Ibid.— « Mattli. vi, 5.— " Gal. i, lo.— ^ Psal. ui, 6.



BEGUL.E BREVIUS TRACTAT^. 5^.5

\\^\\V\\\A\\V\VW\\V>\\ \\>\\^\>^\\>V\A^\MV\\\\M\VA\\v\.V>\\*A^^\>>\ 'VV>(\\\W*.V\M\\^\>^'\V»

INTERROGATIO CCXCIX.

Quomodo animus sibi certlssime persiiadebit csse sc

alienum a sludio gloriw?

Responsio.

CuM obtemperat Domino, qui dixit : « Sic iuccat Inx ves-

slracorara hominibns, nt videant opera veslra bona, ot

«glorificent Pntrem vcslrum , cjni in coclis cst ' : » itcmquc

Apostolo sic proccipicnti : « Sivc raanducatis, sive bibitis,

))sive quid lacitis : omnia in gloriam Dei facitc' : » ul Dci

cultor neque prncscnti neque futura gloria quacsita, scd Dci

omore oranlbus anteposilo, possit practcr ea, quee proemissa

sunt, hoc confidcntcr dicere : « Ncquc instantia, ncquc

«futura poterunt nos separare a charitatc Dei, quac cst in

nChristo Jcsu Domlno nostro^. ))Dicit cnim ipsc Doininus

noster Jcsus ChrislJis : « Ego autcm non qu.-cro glorlam

• meam''». » Itcm : «Qui a scmetipso lo<|uilnr, gloriam pro-

))priam quecril : qui autcm qua^rlt gloriam cjus, qui misit

»eum, hic vera.x est \ )>

' Mattli. V, 16. — '1 Cur. x, 5i. — ^ Ivoiii. viii. ^y, — * Joan,

Tiii, 5o. —* Id. VII, 18.

Ul.



5^4 S. BA6ILI1 C/ESAr. CAPPAD. ARCIIII.P.

%WW\ yM/S/W \\yW\ VXNWXW\ V\>WXiWWA w^-wxvvx\v\w wx-wxw^w>w\w>w\vwwwvww vv%

INTERROGATIO GGG.

Quis modus conversionis , cum de re sub aspeclum non

cadente sermo est?

Responsio.

Sane modus conversionis declaralur in ea quaestione, in

qua quaesitum est, quomodo convertere se apeccatis opor-

leat. Ubi autem sermo est de re oculorum aciem fugiente,

meminerimus Domini, qui ait : « Nihil esf ahsconditum,

»quod non cognoscetur '. « Item : a Ex abundantia cordis

» os loquitur '. »

IINTERROGATIO GCCI.

Quod sl dixeritquisi nMea me conscientia non condemnat,*

Responsio.

Hoc accidit etiam in raorbis corporis. Multl enim sunt

morbi, quos non sentiunt aegri : et tamen medicorum po-

tius credunt observalioni, quara suo ipsorum stupori at-

lendant, Hunc ad modum et in morbis animi, hoc est, in

peccatis, etinmsi quis, peccati haud conscius, se ipse non

arguat : fidcm tamen debet iis adhibere, qui res illius mc-

lius videre possunt. Hoc prajstiterunt sancti Apostoli, qui

cum de sua sincera erga Dominum affectione nihil dubita-

rent, audienles lamen : « Unus ex vobis Iradet me^ b po-

• Matlh. X, 26. — 2 Luc. vi, 4^. — ' Mallh. xxvi, ai.



nKGiL.E nnEvius TnACT.VT.f:. 02.5

tiiis Domlnl vcrbls crcclklcrc, dissitlcbanlquc, ac (llcebant :

« Numcjuid cgo sum, Domiuc'? » Apci-liiis aulcm icllpsum

docet nos sanclus Pclrus,qui cx vchemcnti humililalc

non vult quidem sibi opcram a Domlno el Deo el Moglslro

prncberi : sed lamcn cum cssot sibi pcrsuaslssimum vcra

cssc Domlni vcrbo, ubi audivit : « Si non InvCro le, non

«habcs partem mccum, » diclt : «Non tantum pedcs meos,

ssedet manus, ct capul^. »

IVV\\\AV\\V\\VV^\VVV\\V\XVV\VV^V<,^'V\>VV%V\\\\\'VV\VV\VV\.W\\V\\M/W\'»-\AW\*MVVA/W>W»WW'»

INTERROCxATIO CGCII.

An cx ccUa pcnaria erogandam sit cxtcrnis inopibiis?

RESPOiXSIO.

CuM Dominus dixcrlt : « Non sum missus nisl ad ovcs,

«qurc pcricrunt domus IsrocP, » cl : « Non est bonum su-

»merc pancm fillorum, ct projiccrc canlbus'*, » ca quac

vlris Deo dicatis destlnata sunt, non ncccssc cst in quosli-

bct promiscuc insumcrc. Ulrum aulcm ficri possit quod a

mulicre, qua; ob fidcm laudalur, dictum cst : «Eliam Do-

»mine: nam et catclii cdunt de mlcls, qua3 cadunt dc

«incnsa domlnorum suorum \ » id in ccconomi situm slt

arbllrio, communi corum, qul sccunduni ipsum prxsunl,

accedcnlc consensu : ut cx abundanli sol, vclut scrlpium

est, super bonos ct malos orintur'^.

' Matth. xivi, 22. — ' Joan. xiii, 8, 9. — ' Mallli. xv, j/j. —< Ibid. 26. — 5 Ibid. 2-. — ' Id. V, 4.^.



§26 S. BASIIJI C^BSAR. CAPPAD. ARCHIEP.

INTERPiOGATIO CCCIII.

An tn fralrum communitate ils,quce a quibusUbet

dicuntar , obcdiendum sil?

Responsio.

QuvESTioNi hulc slne mnlto negollo responderi non po-

lest. Primum fjuidcm, qaod manifeslfc perturLationis indi-

cliim pricbet, cx eo, quod ab omnlbus allquiddlcatur, cum

Apostolus dicnt : «Prophet.c autem duo aut Ires dicant : ct

ncaeleri dijudicent '. ollidem Ipsclu donorumpartitionibus,

proprium uniuscujusque loqueutls ordinem conslitult, his

verbis : « Unicuique sicut Deus dlvisit mensuram fidei ^ »

Et in exemplo mcmbrorum corporis, peculiarem csse lo-

qucntis locum perspicue oslendit, ac elinm idipsum accu-

rallus dlstlngult explicolque hls verbis : «Sive qui doccl in

» doclrina : sive qui exhortatur in exhortando ^ etc. » Quarc

cx his planum est non omnia omnibus permissa esse, sed

dcbere unumquemquc in sua vocatione mancre, alque id

quod a Domino concreclltum cst, dlh*geutius perficere. Par

ilaque fuerit cum, qui praificitur communitati, praeponi-

turquc omnibus, multo cum examine hanc curam susci-

pcrc : ita ut congruenti soHIcitudine vigllet pro singulis,

ut Deo phiccndo, et habilitatls ac virium cujusque habita

ralionc, ad comraune commodum sanciat imperetque:

subdili vcro servata disciplina, et obedientia Hmites suos

agnosccnlc, debent meminlssc Domini, qul dlxit : « Oves

9 mere voccm meam audiunt : ct cgo cognosco eas, et se-

»quuntur me : et cgo vitam relcrnam do cis'^ : »recordari-

•I Cor. xir, 29. — ' lloui. xii, 5. — ^ IbiJ. 7. ~ * Joan. x,

27, 28.



RUGUL.E nREVHJS TRACTAT^. 027

qne eum prius dlxisse : « Alienuni aulem non sequcnlnr,

» scdfugicnt ab co : quia non noverunt vocem alicnorum ':

et Aposlolum ila loqui: « Si quis alilcr docct, cl non acce-

» ditsanis scrmonibus Domini noslri Jcsu Christi, ct ci, quce

» secundum piclnlcm est , doclrinnc , snperbus est , nihil

» sciens' : » et iis, quac accidere solent, enumeralis, adjicit

«Seccdc ab hls qui cjusmodisunt ^: »et rursus alioin loco :

« Prophetias nolilcspernere : omnia probate : quod bonum

»est, tenelc : ab omnispccie mala abstinele uos'*. » Quam-obrem si quidpiam dicitur sccundum mandnlum Domlni,

aut dirlgilur ad mandalum Domlni, cliamsi morlis minas

ingerat, obedlendum cst : sin aulcm allquld priTlcr man-

dalum est, aut mandatum laidit, eliamsi Angehis cx coclo,

aut aliquls ex ApostoIIs prifclplat, cliamsl proailltat vltam,

cliamsi morlem minitclur, nullomodoobtcmperandumcst,

cum Apostolus dixcril : « Licct nos ipsi, aut Angchis de

» ccclo cvangehzct vobis prajlcrquam quod evaDgehzavimus

» vobis, analhema slt'. »

(WNVVWX^VWVWAAAVVNVVA^AWWVVWVWVWVWVWWVWVXVVVWWVVWVWVWV^VVWVWVXWAVV^VV^

INTERROGATIO CCGIV.

(Jtruni pro iis,qui fratribus tradili swit , sit aiiqtiid

accipicndum ab eorum propinqais , si quidpiam velint

darc?

RliSPONSIO.

IIujus rei cura judiciumque allinct nd prx'fcclum. Sed

tamen si inea scnlcnlia cxquirllur, cxlstimo ollcndicula a

mullis magis reiv.otum iri, et ad fidci ajdKicalionem forc

ulilius, si ejusmodi repudientnr munera. Nam si accipian

• Joan. X, 5. — ai Tim, vl, 3, 4. — ^ ibiJ. 5. — M Tlicss. v,

ao. —»

Gal. j, 8.



528 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCDIEP.

tur, primum quidem conlingit probris plernmque afficl

communilalem. Deinde cx ea re illud incommodum nasci-

tur, quod propinquo eliam eoruni , qui quidplam attule-

runl, elalionls detur occasio. Ad haec, quod secundum id

quod dictum est ab Aposlolo dc ils, qui in communi loco

sua edebant blbebantque, usuvcnlat illud : « Confundilis

» eos, qui non habent ", » et ejusmodi pleraque. Quare cum

inde tot occasiones ad peccandum nascantur , opera3-pre-

tium eit hujusmodi dona non accipere, sed praepositi arbi-

trlo pcrmittere, ut judicet et expendat a quibus ea accipi,

ct quomodo dispensari oporteat ?

INTERROGATIO CGGV.

Ulrum coiivenlat (juidquam ab cxtcrnls acclperc, sive

amiclticv, sive priorls propinquitalis gratia?

Responsio.

Qu.iiiSTio hnsc eamdem vlm habet quam quoGslio altera :

« An quidpiam a propinquis acclpiendum sit ? »

^^VVVVVVXVW WWVWWVVXVVVVVVVV\ VV"»W^^A^WVVWVVWVWVVvw vwvw vwwvvwvw vvvvw vvv^w

INTERROGATIO GCGVf.

Quomodo vifclur mcnlis aberratio?

Rdsponsio.

NiMiRUM si quis cam menlom Induerlt, in qua erat elec-

lus ille David, qui modo quidcm dlcebat : « Providebam

B Dominum in conspcctu mco scmper, quonlam a dextrls

' 1 Cori XI, 22»



RriflUL.E BREVIUS TRACTAT^. Sag

))csl mihi, nc commovcar ' : »modo vero : « Oculi meisem-

»pcr ad Dominum : qnoniani ipse evellet de laqueo pedes

»mcos' : » modo autem : « Eccc sicul oculi servorum iu

» manibus dominorum snornm : sicnt oculi ancillaj in ma

«nibus domina) sua3, ita oculi nostri ad Dominum Deum

»noslrum-\ » Atquc ul res majores diligenlius peragendas

curemus, minore cxcmplo usi; rcputet secum quisque,

qualis cst coram aslanlibus, cliamsisint acqualcs : quomodo

studeat proestare sc inculpatuiu, tum in stando , lum in

ambulando, lum in cujusque membri motu, tum in dicen-

do. Qucmadmodum aulcm in cis, quoe in liominum cons-

pectum veniunl, dccus coram boniinibus tencrc satagimus :

ita quoque, multo magis, si slt alicui persuasum haberc se

cl Deum inspcctorem, qui scrulalur corda ac rcnes^, ut

scriptum est : et unigenilum FiliumDci, qui implet pro-

missnni ilbid : « Ubi fucrinl duo vcl trcs con£rre";ati in no-

» minc mco, ibi sum in mcdio corum^ : »et Spiritum sanc-

tum, ({ui praisidc!, partilurqnc dona nc cflicit'' : et Angclos

uniuscujusquc custodes juxla id quod dictuni est a Domi-

no : « Videle ne contcmnntis unum ex his pu.sillis : dico

» cnini vobis quia Angcli eorum in cgdIo scmpcr vidcnt fa-

cicm Palris mei, qui in coclis cst -,» is modis phu"ibus ct vc-

hcmentius cural, (juomodo complaccnlcm Dco piclatem

ncqnirat, et ila dcmum allcnlio vchcmentius pcrfcctiusquc

slabilitin\ Atqnc ctiam si illud pcrficcrc sludncrit : « Bcnc-

»dicam Dominum in omni Irmpore : scmpcr laus ejus iu

))ore mco^. «Itidem illud: « Mcdilabilur in legc ejus dic ac

«noctef : » ut animus ob acqnabilcm pcrpctuamque medi-

lationcm ac contcniplalioncm volunlatum nc dccrclorum

Dei, nuilum invcnint al)crrandi lcmpus.

' Psal. XV, S. — ' \i\, XXIV, \Fu— ' Id. cxxU, 2. — < I<l. vii, lo.

— ' Mallh. XVII!, 20. — *1 Cor. xii, ii. — ? MaUli, xvni, lo, —

'

Psal, xxxui, a. —v Id. i, a.



33o S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

W^V^^WWWWVVWVW^AAVVWVWXN/WMWWWVVWV^VV^^VWVWVM^VW^^WVWIWIWWMVVWN^W»

INTERROGATIO CCCVII.

Nuinquid alternis vicibus incipiendum sit psatlere, aut

pvecari?

Responsio.

In lioc inter multos qui idonel fuerint roctos orJo ser-

vetur.ut neque parvi momenti res puletur, aut indifferens :

iieque .nequabilis nnius aut allerius personre clcieclus super-

bicTc suspectuni reddat eum, qul procficitur, et quasi cseleri

conlemnerentur.

VV\W\WWV^ VV% \W .vaWv.VWVVWVIIVVWWWWVWWVWVWWV^VWWWWWWWVWVW-WWWWW

INTERROGATIO CCCVIII.

Vtrani danti aliqiiid rctribucre oportcat ia fralrum con-

vcnlu, et utrum neccsse sit pro ratione rei datce, vices

repcnderc?

Responsio.

ToTA hacc qufesllo liumana cst. Scd sl gratl anlmi dancla

significatio est, in eo, penes quem distribiitio est, positum

arbitrium sit, et accipicndiea, quac danlur, ct vlces repen-

dendi ci, qui dat.



REGUL^ BnEVIUS TRACTAT.«. 35 C

iw« vv« v\> v\\ vv\ v\\ A\ v\\\\\ v\\v\\wvwwwvw\\\.w\vwwvfvwwwwvww\wwwvw\wvwvw

INTERROGATIO CCGIX.

Sl consucla, cl quce secundum nataram sunt, contlngant

cuipiam , debet-nc is ad Sanctorum communioncm ac-

cedere.

ReSPOiNSIO,

SupERroREMnatiiraetconsaetiidinc clocuit Apostolus cssc

cnm, qni in baptlsnio nnncum Christo sepnllus fuit'. Nani

jilitpiando, nimirum eo in loco ubi cle at|ua; baplismalc agi-

lur, aliis quibusdam praemissis ait ; » Hoc scicutes, tjuia

»vetus homo noster simul crucifixus est , ul destruatur

jcorpus peccati, ut ultra non scrviamus pcccato ':

» ali-

quando vero praccipit : « Mortificate ergo membra vestra,

«quajsuul supcr tcrram , fornicationcm , immundiliam,

»libidinem, concupiscenliam malam, et avaritiam, qua3 est

«simulacrorum servitus : proplcr qure venit ira Dei supcr

»fdios incredulitalis^. » Nonnunquam etiam regulatn pro-

posuit, his verbis : «

Qui autemsimt

Christi, cnrncmsuani

«crucifixeruut cum viliis et concupiscenliis'^. » Ego autem

novi haBC Christi gralia complcla fuisse tum iu viris lum

in focminis per gcnuinam in Dominum fidcm. Quom aulcm

mctuendum sit judicium profcrendum in eum, qui in im-

munditia dcgcns ad sancta acccdcrcl, discimus ctinm cx

Velcri Tcslamento. Quod si amplius lemplo hic cst ^, nos

utiquc modo magis formidaiido doccbit Apostolus, qui

dixcrit : « Qui manducat et bibit indignc,judicium sibi

Binanducat, et bibit''. »

• RGm. VI, 4. — ' Ibitl. 6. — ' (Jal. iji, 5, 6. — * Id. v, 24. —' Matlli. XII, 6. — <^

i Cor. xi, 29.



3Ss S. nA5ILir C/ESAR. CAPPAD. ARGHIIiP.

W>W^AA\W\VVS/WXWWVXV^AA-W VV\ 'W\'VV^'W\'\^'\'W\'W^W\VXA^VWW^/WXVX^WXW%WX-VWA/VWWW^

INTERROGATIO GGCX.

Numquld In coinmunldomo domlnicam ccenam conveniat

cekbrari?

Responsio/

QuEMADMODTJM Scrlplura nuUum vas commune permitlit

deferri in sancta, ila neque sancta in conimuni domo per-

lici, cuni cx Dci jussu Teslamentum Vctus quidquam ejus-

modi fieri aperte non sinat. Cum aulem Dominus dicat

« Plus quam templum est liic ': » Apostolus item ; « Num-

» quid enim domos non habetis ad manducandum et blbcn-

» dum? Quiddicam vobis? Laudabo vos? In hocnonlaudo.

» Ego cnim tradldi vobis quod et accepi", etc. » hinc cru-

dimur non deberc neque communem coenam in Ecclcsia

edere, autbibere, neque dominicain coenam in domo con-

lumeha aflicere, praBterquam si quls, necessitate cogente,

locum aut domum puriorem delegerit in tempore opor-

tuno.

M\V\AV\\'VV^\\\'VV\VVX\\V\V\VV\>A«'\VtAV\>*^'VV\'V\A<V%\'VV>VVV\V\VV>IVV\VVVV\'\/VV\VVVV\'\\VV'VV>VVI

INTERROGATIO CGGXI.

Utrum rogatl ah aliquibus,

eos invistre dcbeamus?

Responsio.

VisiTARE quidcmres estDeo grata : sedeam, qui vlsltat,

oportet csse audilorem prudentem , et sapientem in res-

ponsionibus, ita ut faclat quod dictum est : « Sermo vesler

' Mattli. XII, 6,— 2 i Cor. xt, 32, 2?«



RliGUL.E BRETIUS TRACTAT.E. 533

»in gralia salc sit contlilus, ut sciatis quomodo oporteat

«unicuique respondore '. i Illud autem, quempiam viserc

vcl consanguinilalis, vel amicitide causa, alionum est a nos-

Ira professioue.

(»*>VV\VV> V\»\\*V«WWXAIW»WWVAVXAW»V\WWVW^WXW»VV\.V\\VVMW^W\W\V\> W\iWWV\\V\\\\

INTERROGATIO CCCXII.

Numquid laicos, quinosinvisunt, oporleat ad precandum

exhortari?

Responsio.

Si Dei sunt amici, haud abs reest, cura ad cos Aposlo-lus scripserit : a Orate et pro me, ut detur mihi sermo in

sapertionc oris mci, ut loquar cum liducia mysterium

»Dei*.»

IWWWW>WA\v«/vww\w\vwwwww\w\w\wwwwwww\w\w\w\w\w\wwww\wvwww

INTERROGATIO CCCXIII.

Numquid nos invisentibus aliquibus, laborarc conveniat?

Responsio.

EoRUM qunc ex praecepto fiunt, nihil interrumpi dcbet,

propter eos qui humani officii gratia ad nos accedunt : nisi

pecuUaris qua^dam anima) cura suscipi dcbcat ,quae ex

Domini mandato operoe corporaH anlcponcnda sit, cum

sancli Apostoli in Aclis dicant : « Noncst placilum, ut nos,

» dereUcto sermone Dei, minislremus mensis^ »

'

Colos». jv,(j.

—. 2

Ephca. vi, 13. —'

Atl. vi, 3.



S. BASILIl

CJ^lSAREiE CAPPADOCIiR

ARCHIEPISCOPI,

EPISTOL.E DISPOSIT E , ET IN TRES CLASSES

DISTRIBUT/E.

CLASSIS I. Continet cpistolas ante episcopatuni scriptas ab anno

557 ad annum 370.

— II. Quas episcopus scripsit ab anno 570 ad anuum 578.

—III. Epistolas nulla leniporis nota signatas.

GLASSIS 1.

EPISTOLyE, QLAS BAS1HU8 SCRirSlT ANTE El>lSC0PATt3I

AU AAiVO oi>7 AD AIVIVUM o70.

EPISTOLA I -.

ECSTATIIIO PJIILOSOPIIO.

Fiiigil BasHius scsc, diim Enslalluum fruslra qu<vril in

variis rc^ionibas, pcnc dubilasse annon fato aut for-

tuna omnia fiant, sed illiiis liltcris rccrcatum mutassc

sentcntiam ; hwCfinqaam, fin^it, ut refcllat acutius, cl

provldcntiam statuat.

Jam mc aninio (.lcricicnlcni ob illalns i\h ca, cpuc diciliir,

forliinn injurias, a (|ua seinpcr ali(j[uid inipcdiincnli cxlilil,

' Alias ci,xv. fsciiptrj anno 7)5j,



536 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCniEP.

quominus tecum congrederer, lltteris miro quodam modo

recreasli ac consolntus es. Jam enim apud me ipse quodam

modo versabam, nnnon forle verum sil, quod a pluribus

dictilalur, necessitale quadam ac falo res nostras sive

parvas, sive magnas regi, nec ullius rei nos homines esse

dominos; aut si res ita se non habet, forluna quadam hu-

manam vitam prorsus agitari. Alque his cogilationibus

plurimam dabis veniam, ubi causas, quibus ad eas adduc-

tus sim, didiceris. Ego reliqui Athenas ob tuae phiioso-

phiae famam, contemplis quae illic sunt. Praeterii autem

citius Hellesponti civitatem, quam quisquam Ulysses Sire-

num cantus. Et Asiam quidem admiratus sum ; sed ad

bonorum, quse in ea sunt^ melropolim properabam. Post-

quam autem veni in patriam, teque ingens hicrura in ea

quaesitum non inveni, hinc mihi deinceps multae variasque

occasiones inopinatorum obortae sunt impedimentorum.

Vel enim oegrotandum prorsus fuit, tcque idcirco caren-

dum ; vel necesse fuit tecum abeunle in Orientem profi-

cisci non posse, et cum tandem aliquando innumeris labo-

ribus in Syriam pervenissem, philosophi, qui in /Egyptumabierat, congressum non assequi. Rursus igilur proficis-

cendum fuit in /Egyptum iongo et difficili itinere, ac ne

ilHc quidem assequendum quod erat in optatis. Sed tam

infausto amore cnpiebar, ut aut ad Persas eundum mihi

esset, et ad exlremos usque barbaros simul proficiscendum

( siquidem iiluc etiam veneras:

usque adeo obsislebat dae-

mon ) aut hic sedendum Alexandriae : id quod et contigit.

Puto enim nisi pecudis iustar praemonstratum ramum se-

quendo defatigatus essem, futurum fuisse ut vel ultra Nys-

sam Indicam actus pergeres, ac si quis extremus orbis

nostrl locus, in eo etiam enares. Sed quid multa opus est

referre? Nunc postremo cum in patiia verseris, lecum esse

non contigit, eo quod diulurnis morbis detinear ; qui nisi



CL\SS1S I. EPISTOLA II. iSSy

deinceps mlliores fiant, ne in liyemc quidem prudenliam

luam conveniemus. Haic, quacso, nonne sunt opcra fati,

uli tu dixeris? nonne neccssitatis ? H;\cc nonne propemo-

dum poetarum dc Tanlalo labulas superarunt? Sed, ut

dixi, ex litteris tuis raelius me habui, ncc jani aniplius iu

eadem sum senlenlia. Censeo autem oportcre Deo bona

largienli gralias agcre, procraslinanli vcro non succcnsere.

Et sane si nobis dederit tccum essc, optima haec simulque

jucundissima putabimus : si rcm difleral, damnuni leniler

rcremus. l\am melius profecto, quam nos ipsi eligerc pos-

simus, noslra moderatur.

IVV^VXAX^MVAWVWV^VAAVWVVWVWXAXWVVWWVANWWX^WVWWVWWVX^VWVVMVVW VV\\V>V\VVV\\\>

EPISTOLA II \

BASILIUS GREGORIO.

Gregorio nihll curanti de situ solitudinis Bnsilii, scd

scire avenii quomodo ibi vivatur , cxponit Basilius

non quid ipsc faciat ( humilitcr cninx faiclur sc non

multum proficere )scd quid faciendum sit : quania

sinl soliiudinis adpielaicm adjumcnta, quomodo Scrip-

turarum lectioni siibjungenda oratio, quid in sermonc

cl in incessu, quid in cibo cl potu et veslimcntOt quid

in somno observandum.

I. Agkovi epistolam tuani, velut qui amicorum liberos

ex apparcnle in ipsis sinnlitudinc cuin parenlibus cogiios-

cunt'. Quod enim ais loci i.lrucluram m.igni inoincnli noii

esse nd cicnduni in animo luo dcsidciiiim alicjuod \\\k

' Ali;is t.

Stiipra iiiiliu scccs.iis. —*

\'h\v. I>. Ciiillon, loiii. vii,

j.ng. /iio-4i8.

XLV. 2 2



558 S. DASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIir.P.

nobiscum agendae, anlequam cle instituto ac vlvendi ra-

lione aliquid didiceris ; sententia vere tua est, tuoque dig-

na animo, qui terrena omnia nihil esse existimas, ad bea-

titudinem nobis in pollicitationibus repositam. Quid autem

ipse in hac solitudine noctu ac interdiu ngam, dicere pu-

det. Pieliqui cquidem urbis commorationes, ut innumera-

bilium malorum causas : at me ipse nondum relinquerc

potui. Sed similis sum hominibus in mari summa difficul-

tate, eo quod navigandi insolentes sint, laborantibus et

nauseanlibus, qui navigii magnitudinem, ul vehementius

succutieatem aegre ferunt, indeque in lembum aut navi-

culam transeuntes, ubique nauseant ct in angustiis ver-

santur. Una enim cum ipsis transit nausea ac bilis. Ad

hunc igitur modum se quoque nostrae res habenl. Naminsitos animi morbos circumferentes, ubiquc iisdem per-

lurbalionibus sumus obnoxii. Quarc non magnopere adjuli

sumus hac solitudine. Quas aulem facla oporterct, et unde

nobls darelur Inha^rere vcstlgiis ejus, qui salutls dux fuit

( Si quis enim, inqult, vult post me venire, abneget sc-

» melipsum, el toUat crucem suam, et sequatur me '

»

) haec

sunt.

II. Enitendum cst, ut mentem pacalam ac quietam ha-

beamus. Qucmadmodum enlm ocukis continenter clrcum-

actus, et nunc quidem in obllqua deflexus, nunc vero

sursuui ac deorsum frequenter contorlus, clare ac perspi-

cue rem objectam cernere non potest ; sed acicm in rem

vlsam dcfigi oportet, sl modo pcrspicua futura cst vislo :

ita el humana mens sexcentis mundi curls distracta, verl-

tatem clare conspicere non potest. Sed eum quidem, qui

nondum nuptiarum vlnculls constrlctus est, rabidas cupi-

ditates, nc impelus non faclle suparabiles, ct amores per-

ditissimi conturbant : conjugio aulem illigatum alius cu-

* M;t'li. xvj, 2|.



TLASSIS I. r.PISTOLA II. SS-J

raruni tumiiltus exclplt; in orbitalc clesiderium prolis,

susceplis liberis, de his educandis solliciludo : uxoris cus-

iodia, domus cura, servorum gnbernalio, acccpta con-

Iraclis in rebus damnn, contcntiones cum vicinis, forcnses

conccrlationcs , negotialionis alca, agriculturaf laborcs,

Unacjurcque dics oritur suam fcrensanimi caliginem : fjuiii

ct noctes diurnas curas cxclpicntes, ilsdcm rcrum specie-

bus mcntem fallunt. Horum autcm una vitatlo est, seces-

sus a toto mundo. Verum secessus a mundo, non est cor-

porc exlra ipsum esse, sed animom ab affectionum cum

corpore consensionc avellere, ac sinc civitatc csse, sino

domo, sine propriis rebus, slnc amicorum societate, sinc

possesslonibus, sine rebus ad victum neccssarifs, slne nc-

gotils, nullas res conlrahentem, humanarum dlsciplinarum

cxperlem, paratum ad susciplcndns corde informatlones,

ijuse ex doclrina dlvlna ducuntur. Est autem cordls prae-

paratio, documcntorum cx prava consuotudine illud pr.x-

occupantlum obllvlo. Nam ncc in ccra scribere potest, (jui

jam insltas lilteras non dcieverit ; nec animo divina dog-

nuita mandare, (pii anlicipatas c consuetudinc oplniones

ex eo non sustulerit. Ad id autem pliu'imum affcrt adju-

mcnti sollludo, quae viliosos animi noslrl molus consopit,

ac rationi otium dat eos cx animo pcnilus cxcindcndi.

Quemadmodum enim belluse, si dcmulceautur, facilc vlnci

possunl; Ita libidines, Irac, pavorcs, moerores, vencnata

illa animcc mala, solitudlne sopita, nec Irrllameuto jugi

effcrata, vi rationis facillus superanlur. E.4o igitur locus

aliquls hujusmodi, qualls hlc nostcr, iln ab hominum com-

mcrcio libcr, utrellgiosnc oxercilallonls contlnuatlo a nuilo

extraneo intercidatur. Pictatis autem cxercllatio animani

divlnis cogltationlbus alit. Ecquid igilur bcalius, quaui iu

tcrra conccntum Angclorum imitari ; slatim quidem ac

dies incipit ad preces surgentem, hymnis cl canlicis Ca'ea->

22.



a4o S. BASILII C^SAR. CAPPAU. ARCHIEP.

torem venercnri ; exinde sole jam claie dllucescenle adope-

ra conversum, comilante ubique oratione, hymnis etiam

opera tauc{i>am salc condirc ? Siquidem hilarem jucun-

damque anim;c Kquobilitatem hymnorum solatia confe-

runt. Quies igilur priucipium expurgationis animas, nec

lingua loquenle res humanas, nec oculis nilidos corporum

colores aut concinnitales circumspicientibus; nec audilu

animai vigorem dissolveute per acroamala modorum ad

vohiplatem compositorum, aut per hominum facetorum

ac ridiculorum vcrba : id quod maxime animi vim fran-

gere solel. Mens enim, quae ad externa non dissipatur, ne-

que per sensus in mundum difTundltur, redit quidem ad

se ipsa; per sc autem ad Dei cogitaliouem ascendit; atque

decore illo iUustrata ipslus etlam naturae obliviscitur, nec

jam cibi cura distrahilur aut amictus sollicitudine ; scd

lerrenis curis vacua, omnc suum sludium ad aeterna bona

adispiscenda transfert;quomodo colat lemperantiam at-

<|ue fortitudinem, quomodo justltiam, nc prudenliam, ac

rehquas virtutes, quae sub haec genera distribula) singula

decentorin vila peragenda vlro

probosuggerunt.

III. Maxlma oulem via ad ollicli iuvesllgationem est, et

Scripturarum divlnitus Insplratarum medltalio. In hls enim

et rerum iigcndnrum prcTecepta reperlunlur, et beatorum

homiuum res geslaj htleris tradilae, velutl animata quaednm

vita3 secundum Deum Inslltutai simulacra, ad bonorum

operum imltationem proponuntur. Ac proinde quacumque

in re quisquc mendose sese ipse haberc senserit, in IUam

imllationem assiduc iucumbens , tanquam ex communl

quadam medlcinae ofllclna, cipposltum suae innrmilati me-

dicamenlum Invenlt. Ac caslltatis quidem amator hlsto-

riam Josephi assidua lcctionc evolvit, atque ab eo actiones

lemperantia3 plenas edlscit, non soluin a voluptalibus con-

llnenlem illum repcrlcns, scd eliam hubllu in vlrtule lir-



CLASSI5 T. EPISTOLA II. S/fl

muni. Forlilncllncm vcro discit a JoLo, qul rcbus suis retro

siiblapsis, ac ogons cx divlle, orl)us cx pnlchric prolis pa-

rcnlc lcmporis nionicnlo faclns, non solnm idcm pcrman-

sil, inlVaclos animi scnsns nbitjne retinens; scd ne amicis

qnidem, qnl ad consolandnm venerant, insnULi.ntibns ct

dolorcs conjnnclim Inlendcnribns, Ira commotus cst. Rnr-

sus (jnis reputans quomodo clcmcns slmnl ct magnanlmns

csse possit, ita ut animo In pcccatinn, clcmenliaerga

ho-mincs utatur; inveniet Davidom gcncrosum quidem in bcl-

llcis iacinoribus, clcmcnlcm vcro et placidum in inlnilcis

ulcisccndls. Talis et iMoses, ingcnli quldcm illc anlmo in

eos insurgens, qui in Deum peccaverant, sed lcnitcr inflic-

tas sibl calumnlas pcrfcrcns. Ac omnino, ut pictores, cum

imaglncs cx imaglnibus pingunl, crcbro ad cxcmplar res-

plcienles, inde lorinani In suuni opus Iransfcrrc conantur:

slc ctlam qul sesc omnibus virtulis pailibus absolutnm

perficcrc slndet, ad Sanctorum vllas-, vclut ad simulacra

qurcdam viva et actuosa, rcspiccrc debct, cl quod illis incst

boni suum imllando faccrc.

IV. Prcccs rursns lcclionibus succcdonles vcgctlorcm ac

forliorcm anlmam amorc in Denm concltatam cxcqjlnnl.

Esl autem orallo illa praeclara, quac pcrspicuam Dei notio-

ncm anlniic iniprlmit : idquc Dcl inhabllallo cst, insldon-

tcm intns Dcum mcmoria complccli. SIc Dci cfficlmur

tcmplum ; cum nec lerrenis cnris pcrpeluns mcmoriic tc-

nor Inlerpcllatur, nec improvisis commoiionibus perlur-

batur inlcriectus ; scd omnia fugicns Dcl cultor ad Dcum

secedlt, ropellens provocantcs ad libidincm aftcciioncs, ac

in studiis ad vlrtulcm ducentibus immoralur.

V. Alquo illud qnidcni Imprimls siudlo csso doboi, sor-

monc non Inscllc uli, scd intcrrogarc slnc lillgandi slndio,

respondere sinc ambitionc; non intcrpcllarc disscrcntcm,

si qnid dicat utilc^ ncquc cupidum cssc proprii scrmonis



542 S. BASII.Il C/ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

oslenlatlonis causa interserendi ; mocliiui lcncre loqucndl

el aiullendi : dlsccre ellam slne vcrecundia, doccrc liLcra-

llter, nec occultare sl quid ab alio didicerls ; velut Impro-

Lre mullcres facere solenl, quae spurlos partus subjlciunt;

sed grato anlmo parentem doctrina; pra^dlcare. Vocis vero

sonus mcdiocris prfcFerendus est, ut nec cxliior auditum

praelcrfuglat, nec nimla contentlone Importunus slt. Ev-

pendendum tecum prius quid dicturus sis, atque ita dc-

mum edendum et vulgandum. Adeunlihus affabilem esse

oportet, aiquc In coUoquIis suavem ; nec voluplatem face-

lis sermonlbus aucuparl ; scd bcnignn adhortatione leni

talem obtinere. Ubique asperitas, eliamsi objurgandum

sit, rcjicienda. Si cnlm prlor le ipsc per humilitatem ab-

jeccris, boc pacto ei, cul curalione opus est, acceptus

eris. PleruDKjuc vero utiHs nobis et illa incrcpalionis ratio

a Prophela adhiblta, qui cum Davld peccassct, non a se-

metipso senlenliam iuduxit condcmnationls, scd accersita

persona utcns, ipsuni propril judicem peccati constituit ;

ita ut cum in se ipse sentenliam dixisset, nihll jam succen-

seret arguenll.

VI. Consentaneus autcm humili ac demisso sensui trls-

tis oculus atque deorsum vergens, habitus neglectus, squa-

lida coma, vestis sordida; adco ut quoe lugcntes data opcra

faciunt, ca sua sponle nobis inesse videantur. Tunlca cln-

gulo ad corpus astricla sit : ciuctus neque Illa exuperet,

id enlm muliebre; neque laxus ita ut tunica dlflluat ; id

enim moUe. Incessus csto nec seguis, nc animum dlssohi-

lum arguat; nec rursus vehemens ac superbus, ne stoHdos

animl impetus indicet. Unus veslimenti scopus, ut idoneum

sit carnis adhyemem et ajslalcm operimcntum. Neque ve-

ro in colore floridum exqulralur, neque in operc lenue ac

mollc. Etenim iu veste pigmentoruin laulitlas consectari,

non absimile cst venuslalis studio, quo mulieres ducunlur,



CLASSIS I. EPISTOLA II. 543

diim gcnas cl crines nllcno llorc inficiunt. Scd ct eo usquc

crossa tnnica sit, nt socia opus non habeat, ad eum qni

induitur calcfiiciendum. Calcearium outem prctio quidem

vili, scd cni nihil desit ad nsum explendum. Et ut scmcl

omnia uno verbo complectar, nl in veste necessarlum pra:-

cipue sectandum : ita in cibo panis explebit necessitatem

aqua sedabit sitim recle valenli: qulbus accedcnt qua2cuui-

que ex lcguminibus pulmenla corpori vires ad necessorios

usus conservare possunt. Edere antem decet non helluan-

lium speciem praebentcs, sed ubique modesliam et man-

suetudinem atque in vohiptallbus continenliam retinenles,

ne tuui quidem anlmam a Dei cogilatione habentes olio-

sam, sed ex ipsa ahmentorum natura, et corporis ea sus-

cipientis slruclura, divinarum hiudum materiam ducenles,

qnod varia clborum gencra quahtati corporum accommo-data, ab co qui omnia moderatur, inventa sint. Preces nnte

cibum fiant, qure donis Dei dignae slnt, tum qu.^ nunc

largilur, lum qu» in futurum recondidit. Preces cliam

post cibuui, qua) et gratiarum acllonem pro acccptis bonls

et promissorum petitionem habeant. Hora una cuplcndo

cibo destinala, cademquc per circuitum revertens ; adcout cx viginti quntuor horis diei ac noclis, vix iha una nd

curandum corpus insumatur : rellquas asccla in animi

cxercitationc translgat. Somni lcves slnt, ejusquc niodi,

qui excuti facilc posslnt, naluralem cum lcnui viclus ra-

tione necessiludlnem habcnlcs: imo veio de induslria mag-

narum rerum curis interrumpantur.

Nam aklorc corrcp-tum esse soporc, mcmbrls solulls, ita ut facills paleat aditus

imnglnibus a rallonc allcnis, id quolidiano; morli addicit

ita dormlcntes. Scd quod aliis diluculimi, id pictatis cul-

loribus meilia nox : cum maximc nocturna quics otium

anima; iarginlur, ncquc oculis, ncquo aurlbus quidqnam

visu aut auditu exitiosum in cor immittentlbus, scd mcnle



344 *• BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

sola per se cum Deo ratlonem habente, seqne corrigenle

per peccalorum recordationem et regulas sibi ipsl praes-

cribenle ad vitia declinanda, ac Dei auxilium ad ea, quse

&tudio habet, perficienda imploranle.

^\\\\ \ VV\ \V\.V\VVV\\\\ \v\WWWTAA \WVV\ VV\iW\.V\\VV\ V\Avvww vv\ vw w\w\wwwvwvw-vwvw

EPISTOLAIII •.

CANDIDIANO.

Laudat BaslUus Candidiani in honorum perfunctione

moderationem animi et lilteraruni sludium : ejus pro'-

sidium implorat adversus violentiam aoresiis cujusdam,

tjui ipsius wdcs invascrat el cxpiLavcrat.

I. Cum In manus sumpsi epistolam luam, contlglt mihi

quifklani audilu dignum. Reverllus sum iUam quasi publi-

cuui quidplam annunlianlem; dumque ceram rcsolverem,

inluens extimui, quanlum nullus Sparliata reus laconi-

cam scytalem. Sed poslquam solvi ac siogula perlegi, su-

Liit mihi ridere, parlim quidem pra? gaudlo, quod nihil

audirem novi; partim vero quod cum Demosthenis rebus

tuascompararem. Nlmirum posteaquam ille paucis qulbus-

dam saltatoribus tibiciulbusquc suppeditasset, non am-

plius Dcniosthenes, sed choragus vocari vokiit : tu vero

idem ipse es, sive suppedites, sivc non (suppeditas aulem

phiribus mililum denis millibus, quam quot ille hominibus

ncccssarla subuiinistrabal) qui quidem nobis non pro dig-

nitalc scribis, scd consueto more, ncc quidquam remillis

dc Hllerarum studio; sed, ut alt PhUo, in ipsa tempeslate

ac cestu ncgoliorum, velull sub murum quemdam vaUdum

' Aliag CLXXiii. Scripta in iccessu.



CLASSI8 I. EPISTOLA. IIT. 345

abscedens, nullo prorsiis tumultu racnte lurbaris : imo nec

alios, qiianlumiii

tcest, perlurbarl sinis.

Acres quiclcin

tiuTC lales, uiagnoc profccto ct admirand;c his qui pcrspicerc

possunt ; rursus autera minimc admirandoB, si quis cas cum

lolo vilse instituto comparel. Jam vcro nostras, audi

qux ct mirabiles sunt, et mcrito nobis acciderunt.

II. Agreslis quidam es. iis, qui nobiscum Anncsis com-

morantur, morluo famulo meo, uon se negotii quidquam

cum illo habuisse dixil, non ad nie acccsslt, non conqucs-

tus csl, non rogovlt, ut a volcnte acciperet, non minatus

cst sc vim facturum, nisi acciperet; scd subito cum non-

nulhs ipsi tcmeritate simiUbus domum nostram invasit,

muhercsque quas eam cuslodiebant, verberibus contudil,

ac clVraclis Ibribus, cxporlavit omnia, partim sibi ipse ra-

picns, partim ad diripiendum cuihbet proponens. llaque

ne cxlrcmus nos inhrmitatis tcrmiiius simus, vidcomur-

quc omnibus ad injurlas Idonel; quod studlum omnibus

nostris in rcbus ostendlsti, hoc idem uunc ut impendas

exorari te sine. Ilac cnlm unn rc IranquIHitas nobis servc-

tur, sl strcnuo tuo prajsldlo instrucli simus. Erimus autcm

muictu hac contenti, si a pagi pracposilo comprehensus,

brcvi lempore In carcere inchidatur. litenim non ob ea

sohmi qu:e j)erpcssi sumus, indigiiamur : scd in postcrum

ellam sccurltale indigcmus.



346 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCHIEPt

EPISTOLA IV '.

OLYMPIO.

Olympio, qui dona miserat, periirbane ^ratias agit Basi'^

Uus, incusans quod contubernalcm suatn pauperiemexpulerit.

EcQLiD ogis, prreclare, qui amicani nobis panperla-

lcm et philosophi.x niilricem solitndinc expellis ? Arbitror

enim fore, ul ipsa tibi judicinm iiitcnderet unde vi, si qna

ei loquendi facultas accederet : « Vohii ego cnm hoc ho-

mine una degere, nunc quidem Zcnoncm laudanlc, qni,

amlssis naulrafrlo omnibus, nihil non virilelocutus est, scd

enge, dixit : « forluna, redigis nos ad de-ritum palhum :

nunc vero Cleanlhem mercede aquam ex puteo haurien-

tem, unde et ipse viclitabat, et magistris aera persolvebat.

Quin et Diogenem nunquam inlermisit admirari, id sibi

laudi habentem, ut sohs naturae rebus contentus esset;

adeo ul poculum eliam projecerit, postquam a pnero didi-

cit cavis manibus inciiuans blberc. His te et tahbus con-

tubernahs noslra incusaret, nunc magnificls donis ex-

pulsa. Adjiceret anlem et ahquid minarum : « Si hic te

ilerum dcprehcndero, » siculas aul itallcas dendas priora

extllisse oslendam : ita te accurate copils meis ulciscar.

Sed dc his hactenus. Gavisus autem sum, cum audivi te

jam remedla oggrcssum esse; leque hls juvari precor.

SacrcE autem tuoe animre convenerlt sonicitudinum et mo-

lestiarum expers corporis curatio.

' AHas CLiiix. Scjipla in sccessu.



CLASSIS I. KPISTOI.A V. 3^7

EPISTOLA V '.

AD NEGTARILM CONSOLATORU.

ConsoUilur Nectariuni BasHlits nnici filil morte

afjlictmn.

\. NoNDiM tcrlium aut quarlum diem traduxeram in-

tolerabilis casus auditionc perculsus' ; et cum adhuc ambi

gerem, quia ne clare quidcm potucrat nobis molcslire rci

nuntius id quod acciderat enarrare; cumquc rumorem vix

reciperem,

quia falsum csse optabam ; accepi lilleras

cpiscopi, quibus accurate infausla res significabatur. In

quo quidem quantum ingcmuerim, quanlumque cffudcrim

lacrymarum, quid allinct vcl diccre? Quis enim adco

corde lapideo, aul omnino humanK nalurae expers, ul in

ejusmodi eveulu nihil pnliatur, aut modicum dolorcm

animo accipial? Domus splendidac succcssio, fulcimcnlum

generis, patri.TC spcs, parentum plorum germen cum innu-

mcris votis cducalum, in ipso cclalis flore cxmcdiis patris

manibus ercplum abit. Iloec quam adamantis naluram non

valeant dissolvcrc , et ad commiscralioncm adduccrc ?

Quare nihil est magni, si ct nos pcnitus hoc infortunium

perculit, qui vobis prorsus sumus al) inilio addicti ; ct

gaudia vestra et moleslias, nostra facimus. Alque hacle-

nus quidem pauca cssc videbanlur qux vobis molesliam

aflerrcnl, imo plcraque ex scnlenlia vobis flucre; scd

subito dncmonis invidia evanuit lola illa domus fclicilas,

et animarum hilarilas; ac hominibus trislis hisloria facli

' Alias CI.XXXVHI. Scripla iii scccssii — 2 ViJe D, Guillon, l. vii,

pag. 'JjS-^-S.



348 S. BASILII C^SAR. CAPPA». ARCHIEP.

sumus. Igllur si ob ea qux accidcruiit lugere, et lacrymas

effuntlere volumus, lempus vilae nobis non suiriciet; nec si

bomincs omncs nobiscum gcmant, inforlunio planctum

adaequare poterunt : imo etiamsi fluviorum aquae lacrymo)

fiant, nequibuut cusus illius lamenta explere.

II. Sed si vellmus Dei donum, quod cordlbus nostris

indidit, nunc promere, rationcm dlco sobrlam, quae et In

rebus secundis

modumnovit animabus nostris prrcstituere,

et in trlslioriljus casibus res humanas in mcmoriam revo-

care, nosque admonere eorum, qua; et vidimus et audivi-

mus, vilara vidciicet infortuniis hujusmodi csse refertam,

ac multa calamitalum humanarura esse cxempla, et pree-

lcr hcec omnla mandaliun Dei csse, ut qui in Chrislum

credunt, non kigeant mortuorum causa, ob spem rcsur-

reclionis; ac patientiae mfignrc magnas esse apud cerlami-

num judicem coronas glorlnc repositas : si igitur rationi

permiserimus ui hoec nobis occluat, hcebit fortasse mo-

dicuni aliquod mah leniinon invcnire. Quare adhortor te,

ut slrenuum alhletam , ut conlra plagic magailudinem

obnitaris, nec succumbas ponderi doloris, neque absor-

beaiis animo; persuasum habens, elsi rallones eorum quae

a Deo dispensanlur, nos laient ; at profecto quod a sa-

pienle nosque amante di>pensantur, accipiendum, etlamsi

molestum sit. Novit enim ipse, quomodo unlculque dividat

quod ulile csl, et qunm ob causam inaequales vitae terminos

nobis pr.estiluat. Est enim causa allqua hominibus inde-

prchensa, ob quam alii quidem cltius hinc abripiunlur,

alii vero diutlus in hoc calamitosa vlta ad a^rumnas perfe-

rendas relinfjuuntur. Itaque in omnlbus odorare illlusinnos

amorcm debcmus, nec cTgre ferre : memores magnffi illlus

el celebcrrim.-c vocis, quam magnus ille athleta Job emi-

sit, cum in uno convivio liberos decem exiguo temporis

momcnto oppressos vidlt : « Dominus dcdit, Domiuus abs-



CLASS18 I. EPISTOLA VI. O^^

«lulit, sicut Domino visum, ita et factum cst '. » Adoiira-

hileui illaui vocein noslram racinnuis:

par mcrces a jiisto

Jiitlicc paria praxlare lacta (lcsignanlibus. Non sunius filio

orbali : sed reslituiums ei qui muluo dederat ; nequc ex-

tincta cst illius vila, sed in mclius transmulala : nec hu-

uius dilcctuDi nostrum oLlexil, scd ccclum suscepit. Pau-

lisper expcctcmus, et una cum eo quem dcsideramus,

erijiius. Ncque longum est tempus scjunctionis , cum

omucs in hac vita tanquam in via ad idem diversorium

contcndant : in quod hic jam advcnit, ille supcrvcnil,

alter festiuat ; finis aulem untis omnes excipiet. Elsi cnim

citius viam confecit, camdem omnes ingredicmur, omncs-

que idem manet diversnrium. Tantum nobis conlingat

illius puritali per virlutem assimilari, ut moribus doli ex-

j>erlibus camdem, ac qui in Chrislo infaules sunt, rcquicm

conscquamur.

EPISTOLA VI \

NECTARII CONJUGI CONSOLATORIA.

BastUus Nectariiuxorcm simililer consolalur.

I. NoLERAM alloqui dignilatcm tuam, consldcrans ut

oculo iullammalo lcnimenlum vcl tcncrriuium dolorcm

affcrt^ ita nnima! gravi mccroro allhcl.u, ctiam si nmltuni

solatii fcrat oralio, molc.stam lanirn qnodanunodo vidcri,

in ipso doloris arliculo adhibilam. At ubi mihi in uicnlem

venil, scrmonem mihi cum Ghrisliana fulunun, jampri

* Jol). I, 21.— ' Ali.is < i.xxxix. Sciii>la codmi lciniMirc. — ^ N idt-

D. (luUlon, toin, vii, pag. 4/8-481.



35o S. BASILII C/ESAfi. CAPPAB. ARCHIEP.

dem in rebus divinis instituta, nec arl humanos casus

imparata ; non existimavi aequum esse ul ofTicio meo dees-

sem. Novi qualia sint matrum viscera ; cumque peculiari-

ler considero tuam in omnes bcnignitatem atque mansue-

ludinem, conjlcio quantum probabile sit in praesentibus

malis dolorem esse. Filium amisisli, quem viventem ma-

tres omnes priedicabant beatum, lalesqnc suos essc opla-

bant : raortuum vero perinde luxcrunl, ac si suum quaeque

humo contexisset. lllius mors plaga exlilit provinciarum

duarum, et noslrre, et Cilicnm. Cum illo magnum et

illustre genus concidit, vchili fulcro subhito concussum.

incursnm mah daimonis, quantum potuit mali patrare !

terra talem coacta suscipere casum ! Horruit forte ipse

sol,si

quis in eo sensus, Irisle illud spectaculum. Et quistantnm dicerc poterit

,quantum inops consilii animus

suggerit?

11. Verum noslra non (iunt cltra providenliam, quem-

admodum in Evangelio dldicimus, ne passerem quldeni

cadere sine voluntate Palris noslri. Quare si quld conligit,

voluntatc contigit Conditoris nostri. Quis aulem Del vo-

lunlati resistil? Suscipiamus quod accidit; molesle enim

ferentes, ncquc id quod faclum cst rcparamus, ac praeler-

ea nosmetipsos perdlmus. Ne culpemus justum Dei judi-

clum. Nimiimi Imperlti sumus, qunm ut arcana Illius judi-

cia exploremus. Nunc Dominus amoris in se tui pericu-

lum facit. Tibl nunc tempus cst, ulper pallentiam parlem

martyrum consequare. Macchabtcorummaler septem filio-

rum mortem conspexit, necingcmuit, nec ignoblleslacry-

mas cfTudlt ; sed gratias agcns Deo, quod videret eos igne

et ferro et acerbissimis verberibus e vinculis carnls ex-

solvi; Dco quidcm probata fuit, celcbris vero habita est

apud homines. Afliictio magna , faleor et ego : sed et

magna a Domino prgemia patientibus reposlta. Water cum



CLAssis I. LrrsTOLA VI. 55

eflecla cs, puerumqnc vitlisli, ac gralias cgisli Dco; plane

sciebas morlalem a lc, cum morlalis sis, gcnitum esse.

Quid igilur n)irum, si morlnus cst mortalis? Scd dolet

nobis, quod pr.xler lcmpus. Inccrlum, utrum hoc non fue-

rit lcmpeslivum : nos siquidcm eligerc quae anknabus uli-

lia sunt, et pr.-cfinirc tcrminos humanac vitaenon novimus.

Circumspicc totum tcrrarum orbcm, iu quo habitas; ct

cogita omnia mortalia essc qujc vidcntur, omnia corrup-

lioni obnoxia. Respice ad ctelum; et illud ipsum aliquando

dissolvetur : ad solem ; nc iile quidem pcrmancbit : stella^

omncs, animnlia tcrrestria et aqiiatilia, tcrra) or.natus,

lerra ipsa, omnia corruplioni obnoxia, omnia paulo post

non amplius fulura. Horum cogilalio sit casus solatium.

Cavc calamitatem seipsa metiaris, ita cnim tibi vidcbitur

intolerabilis : sed eam cum omnibus rebus humanis com--

parans, indc rcperies illius solatium. His autem omnibus

illud validissimum addcndum habco : parce marito : allcr

alteri solamen estolc : nc fiicias ei graviorcm cnlamilatcjii,

dolorc te ipsa conficiens. Omnino nutcm arbitror scrmo-

nemsolalio imparem csse : scd precibus in re procsenti

opus esse censeo. Precor ilaquc ipsum Dominum, ut sua

non enarrabili potcntia tangcns cor tuum, cogitationibus

bonis animum tuum illuslret, ut in le ipsa consohlionis

habeas orgumenta.



352 S. BASILII C1:SAR. CAPPAU. ARCHIEP.

HW WN*\*W»WNW^WNWWX^VWW^VWWWVN VV»IVV\VWVVXVMW^^VWVWW»WX W"W»W»W^W«VW

EPISTOLA YII '.

GREGORIO SODALI.

BasiUus slgnificat fiUurum se providisse, ut penuricG ver-

borum accusarelur , ncc tamen idcirco consulentibus

respondendum non esse. Hortatur Gre^orium, ut lo-

tum st tradat veritaiis defensioni, nec se consulat,

Nk tnm quidem ignorabam, ciira scriberem prudenlloc

luoe, vocem omnem iheologicam imparem esse cogitalioni

dicentis, imparem interrogantis desideriis; propterea quod

sermo imbecillius nescio qnomodo solet cogitatis rcbus in-

servire. Si ergo infirma cogitalio noslra, et cogilatione in-

fcrior lingua, quid expectandum nobis fuit in iis, quaedis-

seruimus, nisi penuriam verborum objectum iri? Neque

tamen idcirco potui silenlio proetermittere quod quaereba-

lur. Nam proditionis periculum cst, si non iibenter dentur

de Dco responsa his, qui Dominnm diligunt. Illa igliur,

sive satis esse vidcanlur, sive eliam accuratiore quodam

addilamento indigeant, tcmpus proprium, ut emcndentur,

poslulant. Quod autcm nunc ad rem atlinct, hortamur te,

uli jam cliam hortali sumus, ut tolum le veritalis defen-

sioni,ac

molibus menli tuae ad bonum stabiliendum a

Deoimpressis tradas, his contentus nec amplius quidquam n

nobis requirens : qui cum muUo inferiorcs simus quam

quis suspicari possit, imbecillitatc nostra doctrinam laedi-

mus magis, quam roboris aliquid patrocinio nostro addi-

nuis vcrilati.

• Alias 11. Sciiplu vidclur in bcctssu.



CLASSIS I. liPlSTOLA Vllf. 0^0

EPISTOLA YIII '.

APOLOGIA de seccssu ad Caesarieases , et de fidc

pertractatio.

Perculsus casu inopinalo Basilius, cum se ad Gregoriumrccepisset, desiclcrium suonim liis lillcris lc7iit, eosque

admonel ut cavcaiit ab Arianis, Deum Patrem, Dcum

Filiam , Deam Spiritum sanctum confitcri oportcrc

statuit. Trcs deos affin^cntibus rcspondet Deum na-

tura, non mimcro unum dici : similc et dissimile reji-

cit, identitatem substantiec requirit, ac Filium Patrlessc consubslantialem dccLarat. Plura cxplanat Scrip-

tura.' ioca ab advcrsariis objecla. Denique sancti iSj)i-

ritus Divinilatem probat.

I. SiEPE miratus sum, cur co silis in nic animo nffocli,

ct undc vos tenuilas noslra, caque exigua ct modica ac

fortassc niliil linbens amabilc, tonlopere capiat "; nosquo

sermonlbus adhortcmini, itmicitiam et palriam commcmo-

rantes, vcliili profii5i,os quosdam palernis visceribus ad vos

rursus conanlcs rcvocaic. Ego aulcm profiignm mc cssc

faleor, neque negaverim : sed jam causam, si cupilis»

ediscetis. Maxime quidem re inopinala lunc pcrculsus,

quemadmodum qui ob rcpenlinos slrcpilus illico cxj)avcs-

cunt, non cohibcbam cogilalioncs, sed elongavi fugicns,

ac lempore multo a vobis abfui. Dcinde vcro ct dcsidc-

rium quoddam subiit niihi sacrorum dogmatum, et philo-

sophi(C (juoe circH illa \ci»alur. Quomodo cnim possim,

'

Alias c.\u. Scripla auiiu 56ot —' \idu D. (iiiilkii) , lom. vii ,

pag. 450-454.

XLV. a3



354 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCniEP.

aiebam, habilanlcm in nobls malitiam domare? Qnismihi

fiat Laban ', liberans me ab Esaii alque ad supernam phi-

losophiam deducens? Quoniam aulem, Deo dante, voti

compotes, quantum licuit, facti sumus, electionis invenlo

vase et puteo profundo, dico aulem Cliristi os Gregorium;

nobis parumpcr, quaeso, parum, rogamus, concedite tem-

poris; uon quod in urbe commoratloncm ambiamus ( nc-

que euimignoromus iiomlnes hoc pacto a maligno de-

cipl ) sed quod versarl cum Sanclis longe utilissimum essc

judicemus. Dum enlm de divinls dogmalibus aliquid dicl-

lur, auditurque frequentlus, contemplatlonum quemdam

habitum, qul aegre amlttatur, suscipimus. Et res quidem

noslraB ita sc habent.

JI. Vos autem, o dlvlna et omnium mihi charissima ca-

pita, cavele Phihslinorum pastores, ne quis puteos vestros

clanculum obstruat, ct puram eorum, quae ad fidem per-

linent, cognilionem oblurbct. Iloc enlm eis semper studio

cst, non ex Scripturls socrls docere anlmas simpllciores,

sed sapientla exlraneo veritatem circumvenlrc. Qul enim

a Ingenitum » et « Genitum» in nostram fidem Introduclt,

docctque eum, qul semper cst, allquando nonfuisse; eum-

quc, qui nalura ac semper Pater cst, patrcm fieri, et Spi-

rltum sanclum nou csse semplternum, nonne illc palam

rhillstacus est, invideus Palrlarchre noslrl ovlbus, ne ex

pura et In vilau) ceteruani salientc aqua bibont, scd ilhid

Prophelic oracuium trahanl lu semcllpsos : « Mc dcrch-

» qucrunl fontem aqua3 vlvai, ac foderunt sibiipsisclsternas

V obtritas, qua2 non poterunt aquam continere ^ ; » cum con-

fiterl oporteat Denm Patrem, Deum Fllium, Deum Spiri-

tum sanclum, ull eJoquia divlna, et qui ca subllmlus in-

tcllcxere, docuerunt. (ja^lerum ad eos, qui Ircs deos nobis

exprobrant, illud dicalur, unum nos Deum non iiumero,

• Gen, xxvui, 5. — ' Jer. ii, i3.



CLASSIS I. EriSTOLA VIII. 555

sed natiira confiteri. Quidqnid cnim unum numcro dici-

lur, id vere unum non esl, neqne natura simplex ; Deumvero simplicem et incomposilum confitenlur omnes. Noi^

igitnr unus numero esl Dcus. Quod aulom dico, cst ejus-

modi. Unnm numero mundum esse dicimusr non tamon

nnum natura, neque simplicem illimi quemdam. Dividi-

mus enim ipsumin elementa ex qnibus constot, in igncm,

aquam, aerem et terrau). Rursus iiomo unus numcro dici-

tur. Unnm cnim hominem saepe dicimus, sed non simplex

quidam ille cst, cum ex corpore et anima constel. Simiji-

ler et Angelum unum numero dicimus, sed non nnum na-

tnra, nequc simplicem : siquidem cssentiam cum sancti-

monia hyposlasim Angeli inlelligimus. Ilaquc si quid((nid

unnm cst numero, unum natura non est ; et quod njitura

unum ac simplex est, unum numero non est, nos auleni

Denm nntura unum dicimus; quomodo nobis nnmcruni

aflingnnt, quem prorsus a bcnta illa ac spiriluali natnra

amovemus? Numerus enim portinel ad quaulitotein : quan-

litas vero corporali naturaj conjnncta cst ; numcrus ergo

corporc;c cst naturai. At Dominum noslrum corporum opi-

ficcm cssc credimus '.Qnapropler ct uumerus omuis ca dc-

signat, qna: matcrialcm ac circnmscriplam naluram sor-

lita sunl : monas vero ct nnitas simplicis ac incomprehen-

sibilis essentice insigne. Quisquis igitur numerum aiilcrcn-

luram confitclur Filium Dri, aut Spiriidui sauctum, im-

prudens matcrinlcm ac circumscripljnn nalmam inducil.

Circnmscriptnm aulcm dico, non modo cnm qu;c loco

conlinetur, scd ctiam quam pracnotionc comprehendil is,

qni ipsam e nibilo prodncturus csl, qua3<juc scicnlin com-

prehendi potest. Quidquid igilur sauctum est, habet nn-

lcm naturam circumscriptam, ct advcnliliam sauclilalcm,

obnoxium csse potest malili.T. Fih"us aulcu), ct Sjjiritus

• Gen. 1, 27, et 11, 7.

9?.



556 S. BASII.II C.ESAR. CAPPAl). ARCUIEP.

sanclLis, fons cst sanclimonia3, unde rationalis quaiquc

crealura pro virtutis ratione sanclificatur.

III. Nos secundum veram doctrinam neque similem,

neque dissimiiem Palri Filium dicimus. Nom aique ulrum-

que horum repugnal. Enimvero simile et dissimile, quali-

talum habita ratione dicunlur : Deus autem liber est a

qualitate. \erum identilatem natur.TS confilentcs et con-

subslautiale admittimus, et composilionem fugimus ; cumis qui secundum essentiam Deus et Pater est, Deum se-

cundum essentiam et Filium genuerit. Ex hoc enim con-

substantiale ostenditnr. Nam Deus secundum essentiam

Deo secundum essentiam consubstantialis. Siquidem et

homo dicitur Deus, velut in hoc loco, « Ego dixi : Dii es-

»lis '. »Quin etiam da^mon appellalur Deus, Becundum il-

lud, « Dii gcntium dacmonia ". » Sed iili quidem ex dono,

hi vcro cx mendacio nomen accipiunt. Deus vero solus est

secundum essentiam Deus. Gum autem dico, « Solus, »es-

senliam Dei sanctam ct increatam significo. Nam vox,

« Solus, »et de uno aliquo horaine, et de universa prorsus

naluradicitur.

Deuno aUquo, velut

cumverbi gratia dici-

tur de Pauio, solum raptum esse ad tertium usque ccelum,

et audisse arcana verba, quae non liceat homini loqui^

de natura vero universa, velut cum David dicit :« Homo

» sicut focnum dies ejus ^. » Hic enimnon hominem aliquem,

sed universam naturam iudicat : nam omnis homo tempo-

rarius et mortalis. Sic inteliigimus de uatura dicla esse et

illa : « Quisolus habet immortaiitatem ^. «Et, « Soii sapienti

«Deo*^. » Et, « Nemo bonus, nisi unus Deus". »Hic enim

« Unus «significat idem, quod« Soius. » Et, « Qui exteudit

«coelum solus^. » Et rursus « Dominum Deum tuum ado-

* Psal. LXxxi, 6, et Joan. x, 54. — ^ Psi»l. xcv, 5. — ^ a Cor. xu,

a-4. •— * Psal. cii, i5.

—'^

1

Tini. vj, i6. —•>

Roin.xvi, a;. —

7 Luc, xviij, jg, — * Job, ix, 8.



CL.vssis r. r.riSToi,\ vni. •')J7

»ral)is, clilli soliservies '. » Kt, « NoncslDeusprfClermc'.

Nam «Unus» et « Solns » dc Deo {licunlnr in Scriplnra,

nou ad dislincllonein a Filio ant Spiritu sanclo, scd ad-

vcrsus cos, qui cum dii non sinl,dii loincn lalso nomiuan-

lur, ut cst illiid : « Dominns solus duxit cos, ct non crat

» cutn cis Deus alienus^. » Et, « liverterunt filii Israel Baa-

»liai, ct uemora Aslarolh, et scrvicbnnt Domino soli^. »

Et ilcrum Paulus : « Slcut sunt dii multi et domini mulli :

» nobis lamen unus Dens, Pater, cx quo omnla : ct unus

»DomInus Jesus Christus, per qucm omnIa\ »Vcrum hic

quierimns, quomodo cum dixissct, « Unus Deus, » ca vocc

nonfuerit conlenius (diximusenim.cimi «Sohis» ct «Unus»

de Dco dlcuntur, significari naluram) scd el vocem « Pa-

» ler » apposucrit, et Chrisli fecerit menlioncm. Suspicor

itaquc exlsllmassc hoc loco vas clcctlonis Paulum, satis

non cssc tanlummodo Dcum Fillum, et Dcum Spirilum

sanctuii prKdlcarc; id quodpcr dlcLionem, « (Jnus Dcus,»

declaravcrat, nisi prancrea pcr adjcclionem « Palris, scum

ex quo omnia sunt, cxprimeret, ct permculioncm Domini,

Vcrbum per quod omnla sunt, significarct, cl rursus perJcsu Chri.sli adjunclionem, incarnationcm annunliaret, ct

pas.sioncm poncret ob oculos , et resurrectioncm coni-

monstrarel. Nnm illud, Jcsus Chrislus, noliones lalcs no-

bls indicat. Qnapropter eliam Domlnus antc passioncm

nou vult dici Jesus Chrislus, ct Discipulis praccipll, ut no

cuiquam dlcant ipsum csscJesuuj

Chrislum.Proposilum

enim ilii crat post absolulam dispensatloncm ac rcsiu-rec-

lioncm ex morlnis, et in cojIos assumplionem, lumdcnuini

ipsis committcre, ut cum Jesum Chrlstum pracdlcarent.

lijusmodi cst ct illud : « Ut cO|;noscant lc solimi vcruni

') Deum, ct qnem misisti Jc>um Chil.<tum '': o Illud Ilidem :

Dcuf. VI, i5.— ' IJ. xxxii, ?)C).

—' lliivl. u, —

' 1 H''g. VII, {.

— ' 1 Coi', VIII, 5, 6. — ** Joan, xvii, 5.



358 S. BA.SIHI CvESAa. cappad. amchiep.

(1 Crcdilis in Deiim, ct in me cicdite ': » nbique cogitatio-

nem noslram pramunicntc Spirilu sancto; ne accedentes

ad altcrum, ollero excidamus; nevc tlieologicc intenti ne-

gligamus dispensalionem, alque in impietalcm, dum in

aliquo ofrcndimus, incidamus.

IV. VeiLa aulem divinae Scripturre, quac arrepla adver-

sarii, et ad suam ipsorum senlentir.m delorta, noLis ad

eversioncm majestatis Unigeniti oLjiciunt, simili modoexpendamus, nolioncm corum pro viriLus explicantes. Ac

primum uoLis proponalur illud : « Ego vivo propter Pa-

» Irem ". » Iloc cnim unum cst ex jaculis, quae iri ccelumvi-

Lrnntur aL his, qui eo impie utunlur. Illud autera dictum

hoc loco non ipsam onlc saecula, ut arLitror, vitam desig-

nat:

(quidquid enim propter altcrum vivit, vilaij)sa esse

iiequilj quemadmodum nequc qiiod aL aiio calefaclum

cst, calor ipse essc ])olcst : Chrislus aulem el Deus noster

dixit : « Ego sum vita ^ » Sed vitam hanc in carne, ct in

hoc temporc faclam, quam propter Palrem vixit. Nam ipso

voleole in vitam hominum advenit ; neque dixit:«Ego

« vixi propter Patrem ; » sed, « Ego vivo propter Patrem, »

aperte pra^scns tempus significans. Polest aulem et vitam

dicere, quam vivlt Chrislus, VerLum Dei hahens in seipso.

Alque id ipsum essc, quod significntur, ex his quffi sequun-

tur, vidcLimus. « Et qui manducat me, inquit, vivit prop-

» ter me\ » Edimus enim ipsius carnem, et Libimus ipsius

sanguinem, participes facli, per incarnationem et sensiLi-

lem vitam, VerLi et sapienliic. Carncm enim et sangui-

nem, totam suam myslicam in carne conversationem vo-

cavit, ct doctrinam ex practica et naturah et theologica

notionc constantem declaravit : per quam et nutrilur ani-

ma, ct ad eorum qute sunt contcmplationem interim prae-

parntur. Et hnec est fortasse illius dicti sententia.

• Ju;n. XIV, 1. — ' Id. vi, 58. — ' IJ. x>, a5. — < hl. vi, 58.



Cl.ASSIS I. EPISTOLA VIII. SSg

V. Ac rursus, « Palcr mcus major mc cst '. » Utuntnr

cnimet lioc dicto ingratne creatnrce, mali progenies. Ego

vero cx hac ctiam vocc consubstanlialem cssc Filium Pa-

tri crcdo demonstrari. Comparaliones cnim scio propric

inter ca qune ejusdem natnrai suut fieri. Angelum namquc

Angclo dicimus majorcm, et homincm hominc jusliorem,

et vokicrcm vohicri velociorem. Ilaque si comparationes

inter ea, qure ejusdem speciei sunt, iustituuntur ; Palcr

aulcm secundum comparationem dictus est Filio major;

consubstanliahs Patri Filius. Inest aulem ct alia nolio his

vcrbis. Quid enim mirum, si majorem seipso Patrem con-

fessus cst, qni Verbuni cst et caro factus cst : cum et An-

gehs visus sit secundum gloriam minor, ct hominibus

sccundum spcciem. « Minuisli enimcum, inquit, paulomi-

»nus ab Augelis '. » Et ilerum, « Eum autem qui modico

»quam Angch minoralus cst ^ » Item, aVidimuscum, et

»non habcbat specicm, nequc dccorcni : sed species ejus

«deiicicns pra^ omnibus hominibus'^. » Hoec autem omnia

sustinuit proplcr muUam suam in opus suum benignita-

tcm, ut perditam ovcm recuperarct, ct inlroduceret scr-

vatam, ct cum, qui ab Jerosofimis Jerichunta dcscende-

rat, ob idquc incidcrat in latroncs, ad propriam rursus

palriam sanum incolumcmquc rcduceret. Au ctinm prae-

scpc ei cxprobrobil hcerelicus, per quod cum cssct rationo

dcstitulus, a Vcrbo nutritus est? An objiciet paupertatem,

quod Icctuhis defuit fnbri filio ? Proplcrca Patrc minor

Filius, quod lua causa factus cst mortuus, ut tc a mortali-

tate libcrarct, et coclcstis participcm vita) faccrct. Vclut si

quis et niedicum accusct, quod demittens sc ad morbos,

particeps IVeloris fiat, ut sanct a^grotantcs.

VI. Proplcr tc ct Iioram ct dicni judicii ignoral, quan-

' Joan. XIV, 28. — * Psal. viii, 6. — ' Ilcbr. 11, >j, — * Jsai,

Liii, 2, ?>.



56o S. BASIMI CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

(juam nlhll sapienliaQi veram latel; omnia eniin per ipsam

facta snnt. Hominnm aulem nemo unquam quod fecit ig-

norat. Verum id ita dispensal ol) tuam infirniilatem, nt

neque ii qui peccaverunt, ob pra:finiti temporis angustiam

in desperatiouem adducantur, quasi non reliclum sit pne-

nitenlias lempus : noque rursns ii, qui diu cum adversaria

potestale pugnant, ob temporis diulurnitatem aciem dese-

rant. Ilaque consulit utrisque per ignorolionem quam prae

se fert; alleri quidem ob prajclarum certamen lempus

contrahens, alteri vero proplcr peccata pcenitontiBs tem-

pus rcservans. Quanquam cum se ipse in Evangcliis inter

cos qui ignorant, ob muUorum, uti dixi, in{irmiiatem nu-

meraverit '; in Aclis Apostolorum velut perfeclos seorsum

alloquens, non sine sui ipsius exceplione dicit : « Non est

Bvestrum nossc tempora vcl momcnta, qua: Patcr posuit

» in sua potcslatc^ » Alquc hnec quidemprima aggresslone

dicla sint rudius. Scd jnm inquirenda sublimior dicli in-

leliigenlia, ct pulsandie forcs scientiac, si quo modopossim

patremramilias cxcitarc, qui spirilualcs panes pelentibus

selargilur; quandoquidem amici sunt et fratrcs, quos

convivio excipcre cupimus.

\ll. Sancli Discipuli Salvatoris noslri, cum ad summum

conlemplatiouis, quantum hominibus fas est, pervenisscut,

et Christi sermone expurgati fuissent, finem quasrunt, et

Leatitudincm cxlremam nossc dcsidcranl; id quod et a

suis Angclis ct a scipso ignorari Dominus prouunliavit,

diem appellans accuratam ouinem corum, quas dc Deocogitantur, comprchcnsioncm : horam vcro, unitalis ac

monadis contemplationem, quarum scicnliam soli Palri

altribull. Suspicor igltur Dcum dici id qnod cst de selpso

scire, et id nescire quod non esl. Justitiam enim et sapicn-

tiam nosse dicilur Deus, cum ipse juslitia et sapienlia sit :

' Mar. XIII, 32.— 2 Act. 1, -.



CLAS5I3 I. EPISTOIA VIII. 36l

injusliliam vero et malitiam ignorare; non enim est injus-

lilia ncque malitia, qui condidit nos Deus. Itaqne si dici-

lur Dcus id, quod est de scipso, nossc, alquc id nescire

quod non cst ; non esl auleui Dominus nosler sccundum

incarnationis consideralioucm, et crassiorem doclrinam,

extrcuium iliud bonum desidcrabile : non iiîtur cos^ruo-

vit Salvator noslcr finem, et exlrcmam beatiludinem. « Sed

» ncquo Angeli, inquit, sciunt ': » hoc cst, neque contcm-

platio qua3 in ipsis cst, ncquc rationcs minislcriorum sunt

cxlrcmum illud bonum dcsiderabile. Nam horum eliam

scienlia crassa csl, si comparetur cum ca, qurc est fitcic

ad facicm '. « Solus aulcm IV.ter, inquit, novit ^: «quippc

ct ipsc est finis, ct exlrema beatitudo. Gam cnim non am-

plius Dcum iii speculis, nequc pcr aliena cognoscemus,

sed ad ipsum vcluti sohim ct unum accedemus; tunc et

cxtrcmuni iincin scicmus. Nnm Chrisli reiaium cssc fc-

runl omnem malorialcm cognilionem : Dei vero ct Palris,

immalciialcm, et, ut ila dixeiim, ipsius Diînitatis con-

tcmphnlionem. vVlque etiam Dominus noslcr ct ipsc {Inis

est, ct cxlrcina bealitudo secundtmi Verbi consideralio-

nem. Quid cnim nit in Evangclio?« Et ego rcsuscilabo

Bcum in novissimo dic ^*: » resurreclionem diccns Iransi-

lum a malcriali cognitlonc ad immoilalcm contcmplatlo-

ncm ; dicm aulcm novissimum aiij)clhuis cam coguilio-

ncm, postquam non cst Aia. Tunc enim mcns noslra

cxcitalur, et ad J)ealom sublimilalcm erigitur, cum Vcrbi

unitalcm ac monada conlcmplala fucrit. 8cd quoniam

mens noslra crassior cficcta icrra! illitirala est, ct lulo ad-

miscelur, ct contcmplalioni nudjc intcnla cssc non polcst

])cr cognalas corj)ori ipsiu:? ])ulclu iludincs mann ducla,

C.ondiloris opcriitioncs consideral, caque inlcriui cx cUcc-

' Marc. Kii, â,— '1 Cor. xui, 12.— ' Maic, xiii, 32. — * Joan,

VI, 40.



362 S. BA.SILI1 C.^SAR. CAPPAD. ARCHIliP.

lihus cognosclt, iit ita paulalim aucta, possit aliqnando

acl ipsam etiam nudam Divinitatem accedere. In eamdem

autem arbltror senlentiam dictum fuisse et illud : « Pater

«major me est ': »iilud itidem, « Non est meum dare, sed

»quibus paratum est a Patre '. » Uoc enim est quod et

Chrlslus regnum tradere dicitur Deo et Patri ^; cum pri-

mitia3, non finis sit, secundum rudiorem, ut dixi , doctri-

naui, quae nostri, non ipsius Filil respecln intelligilur.

Quod aulem hoec ita se habcnt, rursus Dlscipuhs in Actis

Apostolorum interrogantibus, « Quando restitues regnum

» Israel, » respondit : a Non est vestrum nosse tempora vel

«momenta, quse Pater posuit in proprla potestate ^. bHoc

est, non eorum est, qui carni ct sanguini ilhgati sunt, talis

regni cognitio. Posuit enlm Pater contemplallonem islam

in propria potestatc; potcstatem dicens eos, qui sub ipsius msunt potestale : proprios vero eos, quos rcrum inferiorum

Ignoratio non tenet. Nohm aulem inlelHgas tcmpora et

momenta sensiblha, scd qua;dam cognltlonls intervalla a

sole intenigibih facta. Oportet enim Istam Domini nostri

precationem ad fmem perduci ac impleri. Jesus enim est

qui precatusest, « Da eis, ut et ipsi in nobis unum sint,

• sicut cgo ct lu, Patcr, unum sumus ^. oDeus enim cum

unus sit, si in singuhs fuerlt, omnes unum efficit, et acce-

dente unilate, perlt numcrus. Atquc equldem sic aggressus

sum hoc dlctum secundo tentamlnc. Quod si quis meliora

dicat, aut nostra ple emendet; ct dicat, et emcndet, et

eumpro nobis rernunerablt Dominus. Nulla

enim apudnos habitat invidio, ut qui nec contentlonis, nec inanis

glorlae studio ad hanc vcrborum investigationem accesse-

rimus, sed propter fratrum utihtatem, ne testacea vasa

thesaurum Dei habentia ab hominlbus saxeo corde praedi-

' Joan. XIV, aS. — * MaUb. xx, 25. — ' i Cor. xv, 24.— ^ Act, •

•; 6» 7. —

'

Joan, XVII, 21.



CLASSIS I. EPISTOLA VIII. 365

lls cl incircumcisis, qui cx slulln sapienlia nrmali sunt,

circnmvoniri vidonnlur.

\III. llursus pcr sapienlcm Salomoneni in Proverbiis

crealus esl. « Dominns enim, inquit, creavit me '. » Et ini-

liuin viarum cvangelicarum nominalur, qiifc nos nd reg-

num coelorum ducunl ; nonsccundum essenliamcrealura,

sed secundnm dispensalionem factus via. Nam « Faclum

»esse, el crcatum essc, » idcm signillcant. Factus est cnim

qualenus via et janua, ct pastor, ct nuntius, ct ovis, ac

rursus ponlifcx ct apostolus; nominibus aliis pro olia

considerandi ratione positis. Rursus quid dicat hrereticus

dc non subjccto Dco, et propler nos faclo pcccalo? Scrip-

lum namquc est : « Cum subjecla fucrint illi omnia, tunc

»ct ipse f ilius subjectus eritei, qui subjccil sibi omnia '. »

Non times, o homo, cum Deus non subjectus appellatur

Tunm enim subjectionem, suam facit; et quod lu rehic-

laris adversus virlulem, seipsum iion subjectum nominat.

Ita aliquando ct seipsuni dicit esse persecutioni obuoxium.

Ail enim : « Saule, Saule, quid me pcrsequeris ^? » Cum

videlicet Damascum currcrct, Christi Discipulos vincirc

volens. Et rursus scipsum nudum vocat, si unus aliquis cx

fratribus nudus exlileril. « Nudus enim, inquit, erani, et

» cooperuislis mc '•. » Itcm, cum alius in carcerc versatur,

seipsum iuclusum essc dicit. Ipse cnim peccatn noslra

tulit, ct morbos porlavit. Unn aulem ex infirmitatibus cst

quod subjccli non simus, et hanc porlavit. Quaproptcr

ct res adversas, qua3 nobis accidunl, proprios suas facit

Dominus; ob eam quam nobiscum liabct sociclatcm, pcr-

pcssiones noslras suscipiens.

IX. Sed ct illud.a Non polest Filius faccrc a sc quid-

»quam ^, usurpant Dci hostcs ad audicnlium cvcrsioncm.

' Vrov. vjii, 22. — ' 1 (lor. xv, aS. — ' A<t, ix, /|. — * Mallli.

XXV, 7>6, 1,1 Ijoi. LViM, 7. — ? Joaii, v, ly,



3G4 S. UASiUI C.ESAR. CAPPAD. AI\CITIEP.

Mihi autem et hoc tliclum maxlme dccKnrat ojusdcm na-

tura3 csse FiHiun ac Patrcm. Eteuim si unaquseque ralio-

nah*um crcalurarum aiiquid a seipsa facere potest, hbere

in pejus mehusve incHnans, Fihus aulcm non potcst a se-

metipso quidquam facere; FiUus creatura non est. Quod

si crealura non est, Patri est consubstanliahs. Ac rnrsus

nulla crealura quodcumque vult, potest elTicere : FiHus

autem omnia qu?ec!im;|uc vohiit, fecit iii coclo ct in terra ;

non est igitur crcatura Fihus. Etiterum, creaturce omnes

aut conslant ex conlrariis, aut contrariorum sunt capaces,

Filius vero est ipsa justitia, et a materia secretus : proindc

Fiiius crealura non est. Quod si creatura non est, consub-

stanlialis ert Palri.

X. Sed jam quldcm satls pro viribus propo?ila dicla

exphinaviraus. Jam deiuceps ctiam ad eos qui Spiritimi

sanclum oppugnanl, sermoncm convertamus, ut omnem

animi eorum alliludinem, quaj se contra Dei cognitionem

efFert ', dejiciaujus. Spirltum sanctum creaturam dicis.

Omnis aulem creatura serva est Creatoris : « Omnia enim,

inquit, sunt serva tua *. Si vcro servus est, advenlitiam

quoque habct sanclilatcm : quidquid nutem advcnliliam

sanctltiitcm habct, capax est maHtiaj : at Spiritus sanctus,

cum secnndum cssenllam sanctus sit, fons appeHatur sanc-

titalis : non cst igilur crentnra Spiritus sanctus. Quod si

creatura non est, consubstantiaHs est Deo. Quomodo au-

tem servum vocas, dlc mihi, eum, qui le per baplismum e

sorvilutc eximil ? iNam, inquit, « Lcx spirilus vitcT Hbcravit

»me a legepeccati ^. «Sednequc mutabilem andebis un-

quam cjiis essenliam diccrc; si modo ad potenlia! adversa;

naluram rcspicias, quic fulguris in morem e coclo lapsa

est, et vcra vita cxcidit, proptereaquodascitam externam-

que sanclilalcm habuit, successitque consilio malo muta-

' 2 Cor. X, 5. —' I\-ial. cxviji, 91, —

* Rom. vii), 2.



CLASSiS I. JtPISTOLA VIII. 565

lio. Ilnquc poslcaquam et unitnle cxcidil , et angclicani

nbjecit clignilnlem, cx moribus diclus cst diabolus, exlinclo

quidcm priore ac beato habilu, excilata vero adversa illa

polenlia. Ad ha!C si Spiritum sanctum dicit creaturam,

circumscriplam ac finitam illius naluram inducit. Quo-

modo ergo slabit illud : « Spiritus Domini replevit orbem

«terrarum ' ? «Illud quoque, « Quo ibo a Spiritu tuo ' ? »

Sed neque ipsum natura simplicem, ut apparet,confitetar.

Dicit enim ipsum numero unum. Quidquid autem unum

mimero est, id, ut dixi, simplex non est. Si vero simplex

non est Spiritus sanclus, ex essentia ct sanctitate conslat :

quod autem estejusmodi, compositum est. Sed quis adeo

demens fuerit, ut Spiritum sanclum dicat compositum, ac

non simplicem,et Patrl, et Filio consubstanti&lem secun-

dum simplicitalis rationem ?

XI. Quod si sermone progrediendum est, majoraque

inspicienda; hinc maxime divinam sancti Spirilus polen-

tiam contemplemur. Tria creationum genera in Scriptura

norainata invenimus. Unum quidem ac primum, ex nihilo

productionem : secuudum vero, ex pejore in melius immu-

tationem; lertium, resurrectionem mortuorum. In his re-

peries Spiritum sanctum una cum Palrc ct Filio operaii-

lem. C^ceH enim producunlur. Quid jam dicit David?

« Verbo Domini coeli lirmati sunt : ct Spiritu oris ejus

»omnis virtus corum ^ » Fiursus crealur homo pcr bap-

lisma. « Si qua enim in Christo nova creatura ^. pJam

quid dicit Discipulis Salvator?« Euntes docele omncs geu-

»les, baptizanles cos in nomine Palris, et Filii, ct Spiritus

«sancti ^. «Vides et hic una adessc cum Palre et Fiho

Spiritura sanctum. Quid outem dices et de rcsurrectione

mortuorum, postquam dereccrimus, et in nostruni pulvo-

'

Saj'. 1,7. —»

Paal. cxxiviii, 7, —•*

id. xxxu, (.'.

—^

% tior»

V, 17, — ' MaUl), xxviii, ly.



566 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. AI\CHIEr.

rem reversi fuerimus? Terra cnim sumus, et in lerrnm

ibimus, et mittet Spiritum sanctum. et creabit nos, et re-

novabit faciem tcrroc '. Nam quod sonctus Paiilns rc.<ur

rectionem dixit, id David renovationem appellavit. Rursus

autem audiamus eum, qtii ad terfium usquc coclum raptus

est. Quid dicit ? « Templum cstis Spiritus sancti in vobis

» inhabitanlis *. » Templum aulem omne, Dei templum est.

Quod si tcmplum sumus Spiritus sancti ; Spiritus sanctus

Deus est. Dicilur autcm et templum Salomonis; verum

tanquam ejus qui extruxit. Quod si sic sumus lemplum

Spiritus sancli, Spiritus sanctus Deus e.^t : « Qui enim

nomnia condidit, Deus est : » si vero tanquam ejus, qui

adoralur, et inhabitai in nobis, confiteamur ipsum csse

Deum. « Adorabis namque Dominum Deum luum, et illi

Bsoli servics ^ »Quod si eis vox illa, « Deus, » displicet;

discant quid hoc nomen significet. Nimirum cx eo quod

posuerit omnia, vel spectet omnia, Deus nominatur. Si

igitur Deus dicitur, eo quod po§uerit vel spectet omnia;

Spiritus autem cognoscit omnia quoc Dei sunt, veUit spiri-

tus, qui in nobis est, novit quai nostra sunt ^: igitur Spi-

ritus sanclus Deus esl. Et rursus, si gladius Spiritus ver-

bum csl Dei ^, Deus est Spirilus sanctus. IUius est enim

gladius, cujus ctiam verbum vocatur. Quod si etiam no-

minatur Patris dextera, ( « Dextera enim Domini fecit vir-

» lutcm ^: » ct, « Dextera tua, Domine, percussit inimi-

» cos ' ; » ) Dei autem digilus Spirilus sanctus est, sccundum

illud,« Si cgo in digito Dei cjicio dicmonia ^; «idquodin

alio Evangelio scriptum est : « Si ego in Spiritu Deiejicio

Bdeemonia », » Spiritus sanctus ejusdem naturae ac Pater

et Filius.

Psal. ciu, 00. — ' i Cor. vi, 19.— ' MaUli. iv, 10. — * 1 Cor.

jii, 10, 11. — ' Ephcs. VI, 17. — ® Psal. cxvii, 16.— ' Exod. xv, 6.

—8 Luc. XI, 20. —

9 MaUh. xn, 28.



CLASSIS I. EPISTOLA VIII. 36^

XII. Alqnc ista qiiidem nobls de adoranda et sancta

Trinitate in praesenli dicta sint. Nunc enini fieri ncquit,

ut laliiis exquiramus quas ad illam perllnenl. Vos vcro ac-

ceptls a noslra humllilalc scmlnihiis, maturam spicam

vobis ipsis cxcolitc; siquitlem ct a nobis, ut nostis, cxigi-

lur talium usura. Confido autem Dco fructum allaturos

vos et trlgecupliun ct scxagecuplum, et ccntuplum, ob

vcstrae vilae puritatem. Nam « Beati mundo cordc, quoniam))ipsi Deum vldebunt '. » Neque vero regnum coeloruni

allud quld([uam puletis, iVatres, quam eorum qua; sunt

conlcmplalloncm : quam eliam dlvinc-e Scriptura; vocant

beotitudinem. «Regnumcnimcoelorumintra vosest*. » Circa

internum autem homincm nlhil aUud quam contemplatlo

consistit. Reliquumcst igllur, ul conlemplalio

regnumsit

cadorum. Quorum cnlm nunc umbras vldcmus quasi in

speculo, postmodum lcrrcno hoc corporc iiberati, ct in-

corrupto ac immortali induti, horum archetypa vldebi-

mus. Cernemus autcm, si modo vltam noslram ad id quod

rectum cst, dircxerimus, atquc recta fides curaa nobis

fucrit, sinc quibus neuio Domlnum vldeblt. « Nam In ma-

«llgnam anlmam, inqult, non inlroibit sapientia, neque

Dhabltabit in corporc obnoxio pcccato \ » Ncmo autem

reclamct, diccns : « Qui rcs antc pcdes positns ignoras, dc

incorporca ct prorsus Immatcriali csscntla nobis pliiloso-

pharis. »lllud cnim absurdum judico, ut sensus ([uldcm

slnamus libero suis opplcri malcriis ; mcns vcro sola o pro-

pria opcralione arccaiur. IJt cnlm scnsus scnslbllia, ita

mcns Intclligiblila allingil. Slmul nutem et hoc dlcendum,

nalurolla judlcia documcnti cxpertia a conditorc noslro

Dco indlta fuisse. Visum cnlm ncmo cdocct ut pcrcipiat

coiores aut figuras : nequc auditum ut sonos ct voccs : nc-

que olfactum, ul bcnc ct malc olcntium rcrum vaporcs :

.' Maltli. V, 8, — ' Liic. xvu, ai, — ' Snp. 1,4.




neque gustum ut saporcs ac succos : neque laclum, ut

moUia et dura, aut calida aut frigida. Neque sane quis-

quam mentem docebit. inlelligibilia assequi. Et quemad-

modum sensus, si quid ipsis acciderit incommodi, egent

solum curalione, et suum ipsorum munus explent facile :

iln et mens carni illigala, et orlis ex ea phantasiis oppleta,

fide indiget et recta vita, quae pedes ipsius velut cervi cu-

jusdam praeparant, eamque ad alta erigunt. Hoc ipsum

etiam sapiens ille Salomon admonet ; ac nunc quidem no-

bis objicit uon verecundantem opificem formicam, ac per

eam nobis actuosam viam describit : nunc vero sapientis

apiculoe in fingendis favis organum : ac per eam naturalem

contemplalionem suggerit, in qua eliam de sancta Trini-

tatc doctrina admiscetur; siquidem ex rerum creatsrrum

pulchritudine convenienter Crealorconsideralur. Sed jam

graliis aclis Patri et Filio et Spiritui sancto, fmem impo-

uamus litteris : siquidem modus omnis, ut etiam est in

proverbio, optimus est.

EPISTOLA IX '.

MAXIMO PHILOSOPHO.

Laudal BasUlus In Maximo amorem primariorum bo-

noram, suum de Dionjsii Alexandrini sc.riptis judi~

cium profcrt, et de simili secundum essentlam. Invitat

ut ad SR veniat {sibi enim cegrotanti et latenti in SO'

liludine integrum non esse ad eum ire ) aul saltcni

scribaf.

I. Imagines \ere animorum sunt sermones. Cognovimus

itaque le ex litteris, quanlum, aiuni, exunguibusleonera:

' Alias xu« Sciipta ciica nnnuui 3Gi.



Cf.ASSIS I. EriSTOLA IX. 56<)

gavijiuine sumus, quod invencrimus te haud segnller ailec-

lum erga prlmaria ac maxima bona, tllleclionem Dei et

proximi. Indicium aulem facimus, hujus quidem, iuam in

nos humanltalem ; illius vero, sludium scientioe. Omnia

aulem in his duobus poslla essc, nuHi Chrisli Discipulo

ignotum est.

II. Cacterum qure poslulas Dionysil scripta, venere Illa

quidem ad nos, et valde mulla : sed non adsunt libri, et

idcirco non mlsimus. Senlentla aulem noslra haec est. Non

omnia viri hujus admiramur : imo sunt, qu£B prorsus eliam

improbemus. Nam fere illlus, qure nunc circumslrepit, im-

pielalls, Anomueam dico, is est, quanlum quldem scimus,

qui primus semlna hominibus praebuerlt. Causa autem,

opinor, non sententicC pravltas, scd vchcmens sludlum Sa-

belllo adversandi. liunc ergo cgo arborum cuhori solco

comparare, delortam reccntem plantam crigenli ; dcinde,

immoderale rclrahendo, aberranti a medlo, et ad conlra-

riam partem plantam abducenti. Tale aliquid et hulc viro

contigisse comperimus. Gum cnlm Libyos impielitli occur-

reret vehemenler, non intellexit se nimio contendendi slu-

dio in contrarlum mahmi deLibl. Et cum ei satis essct nonidcm esse subjccto Patrem et FIHum dcmonslrarc, atquc

haec adversus blasphemuni palmarla lencre; ut manifes-

tam prorsus ct redundanlcm victoriam hobcat, non modo

hypostasewn alietalein slaluil, scd eliam esscnlia) dlfFercn-

liam, ac polenlice gradus, et gloria} diversilalcm. Quarc

inde contigil, ut mularil quidcm malum malo, a recta au-

tcm doclriua aberraril. lllnc cliain non sibi conslat in

scriptls, nuuc quldem lollen^ consubstanlialc proptcr cum,

qui hac vocc ad hypostascs destrucudas prave utcbalur ;

uuuc vero admittens in iis, qua) dcfenslonis causa ad cog-

nomincm scripsll. Ad haec dc Spuitu \occs cmi^it niiuimo

diguas Spirllu, ab adorata illum Dcitalc scjungcns cl in

XLV Ij/,



3^0 P. BASILII C^SAR. CAPpAD. ARCHIEP.

inferioribus una cum creota ac minislra natura numeraus.

Yir igitur ille est ejusmodi.

III. Ego vero, si mea ipsius exponenda sententia, « Si-

«niile se<uindnm essenliam, » si modo illud, « Cilra diffe-

» rentiam ullam, » adjunclum habeat, suscipio, ut eodem

rediens ac consubstantialc, secundum sanam videlicet

Consubstantialis sentcntiam. Quod cum intelligercnt Ni-

caeni patres, postquam, a Lumen de lumine, ct Deum ve-

» rum de Deo vero, »et aliis ejusmodi nominibus Unigeni-

lum appellarunt, conscquenter Consubstaotiale adjeccre.

Neque igitur luminis a lumine, neque verilatis a veritate,

neque Unigeniti essentiae a Patris essentia, ulk unquom

excogilari differentia potest. Itaque si quis ita, ut dixi, ac-

ccperit, admilto vocem. Si quis autcm illud, « Citra uUam

» dllTerentiam, » abscindat a simili, id quod Constantino-

poli factum est, suspectum habeo verbum, ut Unigenitl

gloriam imminues. Nam in imaginibus etiam obscuris et

qua; plurimum ab exemplaribus dissident, simile concipere

non raro solemus. Quoniam igitur Consubstantiale arbi-

tror minus esse fraudi obnoxium, sic et ipse profiteor. Sed

cur non occedis ad nos, o optime, ut coram dc ejusmodi

rebus coUoquamur inter nos, nec res lanli momenti ina-

nimis litteris commiltamus_, pra^sertim cum alioqui noslra

vul""are non omnino statuerimus ? Ne igitur et ipse nobis

dicas illud Diogenis ad Alexandrum, tantumdem rssc huc

a vobis, et isluc a nobis via'. Nos enim prte infirmilale ferc,

plantarum in morem, eodem semperloco

detinemur;pr.TC-

tereaque illucl, «Lalitare in vita, » inler primaria bona du-

cimus. Tu autem vales, ul audio, et praeterea cum te ipsum

orbis terrarum civem feccris, aiquum est ut huc etiam ad

nos, tanquam ad ahquam tuae patriae partem ventilcs. Nam

si vobis actuosis compelunt populi el urbes, quibus recte

facta ostenditis ; at nobis ad contemplationem et mentis



CLASSIS I. EPISTOLA X. 871

meditatlonem, qua Deo conjungimur, optima adjalrix re-

quics:

quam multamatque

abundanlemin

hoc secessumetilimus; quod qnldem cum ipso dictum sit, qui iliam

nobls suppeditat, Deo. Quod sl omnlno colcndi polentatus

sunt, ac nos qui humi jacemus coutemnendl ; tucerte alia

scribas, et ita nos exhilares.

*A\%V»WVVV\ VVXVHMVVMWXAX^VWVVVVW^WWWW VXWVVWMWVwwvvw^wvw»w>w\w>wv wx^vw

EPISTOLA X •.

AD YIDUAM.

B(isilius Dionysiam mitlit ad ipsius matrcm, ut cam in

soLitudinem alliciat ; velut columba cicur un^ucnto

oblita cmittitur, ut alias odorc altrahat.

Talis qunedam ars est columbas aucupandl. Postquam

unam cceperunt qui ejusmodl rebus operam dant, eamquc

cicurem ac secum vcscentcm cilecerunl : lum vcro illlus

alls ungueuto oblitis, ipsam coujungi sinunt externls, Un-

guentl autcm illius fragrantin libcrum illum grcgem oi,

cujus Ipsa clcur cst, posscssionem addil. Nam rragrantiaui

secuntur cl reliqua^, tectumquc subcunt. Scd quo consillo

indc exordlor epistolam ? Poslquam cirpi filiuui Diony-

sium, olim Diumedcm, nlquc illius aiiiuue aias diviuo uu-

guento inun\I; miii ad tuani dignilatcin, ut ct ipsa una

cum co convoles, ct nidum petas quem opud nos is, (|ucni

dixi, compegil. Quod si dum vivo, hsec videriui, ac dii;ni-

latcm luam ad sublime vilic genus Iranslalam; mullis pcr-

sonis Dco dlguis opus mibl erit, ut ci dcbitum houorem

adlmpleain.

' Alias ci.xw. Scii|ila iii stcesiiii.

'.4.



0-J2S. BASILH C.iiSAii. CAPPAD. ARCHlIiP.

(\^A\V\V\\VV>VVXVV\V\\^\«VV V\».VV\/VV>IV\%A/V^VV\VV»VV>VX^IVVVV\A/WV\VVVVAV\\'V\^W*V\'\VVV\\AVV^

EPISTOLA XI \

Sine inscriptione , amicitiae ergo.

BasUius diem festum ceLebravcrat cum filiis unius ex

amicis suis, quem per eos saluiat, ac kortalur, ut si

curis Dei dono exolvatur, secum vitam traducat.

PosTQUAM Dei gralia diein sanctum transegimus cum

filiis nostris, ac vere perfecta solemnia celebravimus Do-

mlno, ob eximium corum in Deum amorem ; sanos praemi-

simus ad tuampracstnntiam,

Dcum benignissimum pre-cantcs, ul et ipsis detur pacificus Angelus adjutor ac viiX

comes, teque sanum, et in omni Iranquillitate conslitutum

reperiant : ut ubicumque fueritis, servientes Domino, ei-

qne gratias agentes, l.eliliam nobis, dum in hoc mundo

sumus, fama rerum vestrarum aJDferalis. Si vero Deus sauc-

lus tribuat tibi, ut quam citissime ab istis curis cxpediaris,

rogamus ut nihil antiquius habeas, quam ut vitam degas

nobiscum. Existimo enira te non invenlurum qui ita dili-

gant, et amorem vestrum tanti faciant. Quandiu igitur,

Deo dispensante, separati erimus, des operam ut nos ad

omnem occasionem litteris consoleris.

* Alias ccxxxix. 3ciipta ia secessu.



CLASSIS I. liPISTOI.A XII ET XIII. S^S

EPISTOLA XII '.

OLYMPIO.

Olympium perurbane liortatur Basitlus ut sccpiu

ad sc scribat.

ScRir.EBAs nobis prlns pauca, nnnc vero ne pauca qui-

(lcm : ac vidclur LreviIof{ucntIa temporc proj^rcdiens ooi-

nino ficri laciUirnitas. Rccli itaque ad consuctudinem,

quandoquidcm non amplius queremur, quod laconice ad

nos scribas ; sed ct brevcs litteras, ut magni tui nmoris

argumenta, plurimi faciemus. Tantum nobis scribe.

EPISTOLA XIII \

OLYMPIO.

Amica salutatio.

QuEMA.DMODUM Tcs CcClcrnc, sun quacquc lcnipcslale ma-

lure proveniunt, verc quidcm flores, neslatevero spicae, ct

antumno maluni : ila hyemis fructus sunl scrmoncs.

Alias ci.xxi. Scripta videlur iii srcessii. — ^ A.lias ci.xxu. Scripta

videlnr in scccssti.



374 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. AT\CHIEP.

<VV^\\^A,\>\V'V\VVV\VV\W\'V\\\V1 WWM^VW^AAWWVXIVW/WWWWAIWWV^WIAAWVWWWVWWIVV»

EPISTOLA XIV '.

GREGORIO SODALI.

BasUius slgnifical Gregorio sibi staluUun esse non ex-

peclare iiUus adve/itum, sed statiin proficisci ad suatn

Ponti solitudincin : situm liujus loci pluribus describit:

ac Tiberiam pro illo lepide contemnit.

I. Ego cum frater Gregorius ad me scripslsset velle se

jampridem nobiscum congredi, libique addidisset idem

cliam staUitum essc; parlim quia saape deceptus sum, seg-nior ad credendum faclus, partim et negotiis distractus,

expeclarc non polui. Mihi enim jam in Pontum migron-

dum est, ubi forte aliquando, Deo volenle, finem oberran-

di faciemus. Nam cum vix tandem projecissem spes inanes,

quas de lc quondam habebam, imo, si verius loquendum

cst, somnia, ( nam mihi probatur qoi spes vigilantium

somnia essc pronuntiavit ) abscessi in Pontum vitae insti-

tutum quacrens. Illic mihi Deus agrum ostendit cumulate

moi ibus meis congruenlem, ila ut qualem saepe ferianles ac

lusitanles animo (Ingcre solemus, talem reipsa videamus.

II. iMons enim est allus, densa sylva conlectus, frigidis

ac limpidis aquis septenlrionem versus irriguus. Hujus

ad radlces supinus campus substernitur, humoribus ex

monte dcfluenlibus jugiler pinguesccns. Huic aulem sylva

sponle clrcumfusa variarum omnisque generis arborum, ei

cst propcmoclum scpli loco ac valli, adeo ut exigua sit, si

cum eo comparetur, vel ipsa Calypsus insula, quam om-

nium plurimum Ilomerus ob pulchrltudinem miratus vi-

, Aliijs XIX, Sciiiita post annum 5Co antrquam essct prcsbyler.



CIASSIS I. EPISTOLA. XIV. 070

dctar. Parum enlm abost qniu insula sit, qnaleniis seplis

in orbcm undclibet clauclitnr. Nara profnndis voraginibns

cx dunbns parlibus pran-uptus cst : a Inlcrc vcro amnis c

praccipiti labcns est et ipsc murus conlinuus, ascensuquc

diflicilis. Mons autcm ulrinquc cxtcntus ct per curvalos

nnfractus vornginibus junctus, per vias montis infimas par-

tes inlercludit. Ilabent autcm infunaa ilK-c partcs aditum

unum, cujus nos domini suraus. Porro habitationem aliaj

qua^dam fnuccs cxcipiunt, allam quamdam ccrvicem in

verticc crigenles, sic nl campus ob oculos expassus patent,

licealqne c sublimi fluvium cliam circumfluenlcm inlueri:

qui, ut mihi quidcm vidctur, non minorem oblectationem

aflert, quam Slrymon cx Amphipoii aspicicnlibns. Hic

enim flucnto lenliore reslagnans, cliam pra) quielc fluvius

essc fere desinit : illc vero omnium, quos ego viderim, flu-

viorum cclerrimc flucns, ex vicina rupc non nihil fit aspe-

rior : a qua scse refundcns, in profundum vorticcm con-

volvilur ; atque adeo mihi et cuivis intuenli aspectum

omnium jucundissimum, incolisque commoditatem uber-

rlraam prrebet, nc piscium innumcrabilemcopiam

in vor-

ticibus nutrit. Quid allinct exhalationes a tcrra maiianlcs,

aut auras e fluvio commemorare? Florum snnc aut cano-

rarum avium multiludinem alius fortossc mirelur : scd

mihi his animum advcrlcrc non vacat. Quod aulcm maxi-

mum dc hoc loco diccrc possumus, illud csl, quod cum

ob silus opportunitatem nd omnes fructus proferendos ido-

ncus sit, unum omnium mihi jucundissimum quiclcm ac

Iranquillitatcm alit; non solum qualcnus ab urb;uiis lu-

mullibus liber est, sed etiam quia nc viatorcjn quidcin ul-

lum ad nos transmillit, si cos excipijis, (jui intcr vrnan-

duiu uobiscum misccnlur. Nam praclcr rcliqua fcras otiam

cnulrit, non ursos aut lupos vcstros ( absit ) scd ccrvorum

alqiic sylvcstrium caprarum greges, lcporcsqnc, cl si quid



S^r» S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIliP.

his simile. Num igilnr cogilas, qiio ego periculi stultns ve-

nerim, cum hujnsmodi sedcm Tiberina, orbis terrarum

barnthro, commulare cuperem ? quem ad locuni nunc pro-

peranti veniam dabis. Nam profeclo nec Alcmceon invcn-

tis Echinadibus amplius oberrare voluit.

EPISTOTA XV '.

AP.CADIO COMITI PRIVATARUM.

Basilius Arcadlo commendal cives melropolis.

Dedere majus beneficium quam accepere metropoHs

nostr* cives, cura mihi hiterarum ad tuam dignitatem

occasionem oblulerunl. Illis enini humanitas, ciijus catisa

epistolam acceperunt a nobis, eliam anle litleras noslras

parala erat, ob consuetam et tibi nalura insitam in omnes

comilalcm. Nos autcm occnsionem salutandre probitatis

tuoG non imitabilis in maximo hicro duximus : precantes

Deum sanctum, ut te ei magis ac magis placente, et reriim

tuarum splendore majorem in modum crescente, cum ipsi

littemur, et cum liis, qui ex lua poteslale beneficia perci-

piimt, gaudeamus : tum etiam ab'quando eos, qni noslras

libihlteras in manns tradiderint, ita rcdeuntes excipiamus,

ut cum omnibus lenifalem luam hTudent, semperque pers-

piciant non inutilem sibi deprecalioncm noslram apud

tuam eximiam beneficentiam extilissc.

• Alias ccccsv. Sciipta in sccessu.



CLA.SSI8 I. EPISTOLA. XVI. 677

EPISTOLA XVI '.

ADYERSUS EUNOMIUM H.ERETICUM.

RefdUlwr Euriotnii tcmeritas divincenalurct comprehen-

sioncni sibi arrogantis, cum ne minutissimoruni qui-

dem animalium co^nitionem invesligando assequt

posset.

Qui eornm, qurc sunl, invesllgalionem comparari posse

{licit, is prociil dnbio via quadam et ordine mentem suam

ad eorna],qute snnl, cognilionem appulil; cl in rcbus captu

facilibus et minnlis cxorcilalus, ila demnm per hanc cog-

nilionem, ad eam quoque quoe cogitalionem omnem sii-

perat, suam comprehendendi facuhatcm promovit. Qui

igilur eorum qurc sunt cognitioncm apprehendissc sc glo-

rialur, is anlmalis minulissiuii ex iis qufc in conspectnm

cadnnt, naluramexpHcet,et quae sit formicoe natura dical

an spirilu ct anhelitu conllnoalur ipsiiis vila : an corpus

ossibiis dislinclum : an compnges ncrvis olque ligamcnlis

firmnta : an musculomm et glandularum anibitn continea-

tur ncrvorum sllns : an mcdiiila a slncipilc ad caud;im

usque una cum dorsi verlcbris prolendalur : an mcmbris

quoc movenlur, ex nervosx mcmbrannc complexu n^olum

imprimat : qu sll in ipsa jecur, ct in jccorc vas quoddam,

quodfcl susciplat, sinl-ne rcnos, ct cor, el arloria ,ctvcn;r,

cl pclliculao.cldiapliragmala : sit-no animnl nndum.nn pi-

losum : utrum ungulas indivisas, an pedes multifldos ha-

beat : item quanlo tcmporc vivat, et quomodo ali.-e olias

gignant:

qunndlu gcslclur fielus, etquomodo ncquc onines

' Alins cuxviii. Scripfa impcrantc Juliann.



578 S. BASILII CiESAR. CA.PPAD. ARCHIEP.

formiciB pedestres sint, neqne omncs alalae; sed repenlibus

humi aliis, alla3 per aerem ferantur. Qui crgo de eorum

quaj sunt cognitione glorialur, interim formicae nobis ex-

plicet naturam; atque ita demum cjus potestatis, quae in-

tellectum omnem superat, naturam scrutetur. Quod si

minulissimae formicae naturam nondum cognitione appre-

hendisti, quomodo incomprehcnsibilcm Dei naturam ima-

ginalione tua comprehensam csse gloriaris?

fVVVV\'\VV\\\\VV\VVXVV>A'V\.\\^^/VVVV\VV\\\^\V'HiVV\.NA^\V\'^iVV\fVV\\V\VV\VV>AV\\V\iV\^^(^

EPISTOLA XVII '.

ORIGENI.

Laudat Basllius Origenls scripta et susccptam veritatis

defcnsionem : pcrseculorum prcvdicit cxitium : Origeni

ejusque filiis prospcra omnia prccatur.

Et dum audiris, oblectas; et dum legeris, pcr scrlpta

majori nos afficis laetilia.

AcDao quidem optimo gratia;

muha?, qui fecit, ut nihil detrimenti acciperct veritas ex

eorum prodilione, qui summam videHcet potestatem ha-

bcnt : sed pcr vos defensionem doclrina; veritatis implevit.

lUi quldcm vckit cicula aut aconilum, et si qua est aha

exitiahs herba, brevi lempore cum floruerint, ihico exa-

rescent. Yobis vero Dominus merccdem efllorescentem ac

sempcr novam ob ea, qua^ pro ipsius nomine locuti eslis,

hirgietur. Propter quae det vobls Dominus et prosperltatem

omnem domestlcam, ct In fihos fihorum benedictionem

transmittat. Ca^terum hberos tuos nobihssimos, expressam

bonilalls tua; effigiem, vidi hbenter atque amplexus sum,

precorque inis quldquid ipse pater precetur.

' Alias cccLXXxiv. Scripla impcrantQ Juliano.



CLASSIS I. EPISTOLA XVIII. S^C)

*V\\\\>W\VV*W^ V\\ VWVV* WVW^^/VV^WVWXW MJ\ W^-VWWXW iWXWVWVW\VWVW VV\WWWVXAfVW

EPISTOLA XYIII '.

MACARIO ET JOANNI.

Horlatur BasUlus Macavium ct Joannem, ut spc regnl

cwlcsth , qucv sota non falUt, nec potcntium minis,

ncc falsorum amicorum vitupcriis a pietatc deler-

reanlur.

Neque agricoHs agriculturiTD novi sunt lahores, neque

nnutis pelagi lempestas inexpeclala, neque operariis mer-

cede conductis a^stivns sndor insolitus; nec profecto his,

qui piaui vilam clegerunt, mundi hujus aflliclio improvisa.

Sed unicuique eorum, quos diximus, proprius ac notus ar-

tem exercentihus adjunclus cst Inhor, non ille quideni

propter se eh'gendus, sed ad honorum expectalorum per-

fruilionem. Spcs siqiiidem, qujc hominum omncm conti-

ncnt ac consociant vilam, insilnm unicuiquc harum rerumdifllcultatem consolantur. Alquc cx iis quidem, qui pro

terra3 fructihus aut ichus terrenis desudanl, ahos spcs om-

nino frnslrat;c sunt, cum cogitationc tenus cxpcctatis po-

liti esscnt ; quihus autcm etiam ex senlcn4ia processit

cvcnlus, iis spe altcra ilcrum opus fuit, pr;i:lcrlahcnte ac

marcescentc celerilcr priore. Vcrum iis sohs qui pro pic-

latc lahorant, necmcndacium aholevil expectalioncm, ncc

linis iahorcs lahcfactavit, slahili ac firmo excipiente ccolo-

rum rcgno. Vos crgo non conturhct mcndax c;dumnia, nec

minii! lcrreant coruin, qui summam polestatcm hahcnt :

non risus coiitrislet aut contumclia Inniiliarium, nec con-

demnatio ah liominihuscuram

el

sludiumpro; se fcrcnti-

' Alias ctxi, ScriiHa viiUliir sub Juliano,



58o S. BASIUr C^SAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

bus^ a quibus fortisslma adclecipienduin esca prsetendilur,

siniulata adhortatio; quandiu verilatis doctrina nobls pa-

trocinabltnr. HIs autem omnlbus obluctelur recta ralio,

defensorem slbi advocans et adjulorem, ma^Îstrum plelatis

Domlnum nostrum Jesum Ghristum, pro quo et pati dulcc

cst, et mori lucrum '.

^V^VVVVWVVWVIW^W^VVVWNVV^WA i-WVWVVîWWVWWWWVWWVVWVWWVWVVXWÂ^VVVVWiW»

EPISTOLA XIX \

GREGORIO SODALI.

Per Pelrum BasUlus rescrlblt Gregorio, cujus laconicasin epistoLas jocatur.

LiTTHR^ venerunt mihi non ita pridem a te, plane tuaj,

non taui indlclis manus, quam proprlls epistolae notls.

Pauca enim erant verba sentenliam uberem exhlbentia. Ad

quas statlm non respondlmus, quod nos quidem percgre

essemus, tabellarlns vero, cum cplstolam uni ramillarium

nostrorum dcdlsscl, propere dlscesserit. Sed nunc per Pe-

trum alloqulmur te, simul et sahitationis persolventes de-

bilum, et occasionem alterins epIslola3 prajbenles. Omnino

aulem nulius labor eplstoloe laconica^, quales sunt, quse a

le sublnde ad nos perveniunt.

* Philil). 1, 21. — ' Alias in. Scripfa videUir Cjesareje, cum esset

presbylor.



CLASSIS I. JiPISTOLA XX. 001

EPISTOLA XX s

LEONTIO SOPHIST^.

Amice objurgat Leontium Basilius, quod raro scribai;

eumqiie pj'obat inexcusabilcm essc, utpoie nunquam

carentem occasionibus scribendi, ac prcvterea sopkis-

tam : sibi rero excusationem petit, tum ex crebris occu-

palionibus, tum quia non jam eo utitur dicendi generc,

quod placeat sopliislis, Mitlit sua adversus Eunomium

opcra.

Rar.e qiiidem tibi et a nobis lillerse; non tamen rariores

quam luse; idquc, cuni mulli conlinenter a vobis ad nos

Tcnerint. Quibus singulis si ordiiie lilleras commisisses,

nihil impediret quominus videremuruna lccum cssc, tequc

perinde frui, ac si adessemus, et lecum versaremur : adeo

contlnua fuit multitudo od nos venientium. At cur non

scribis, cum quidem negotium nuUum sit sophistK scri-

bere? Imo si manus pigra est, ne scribere quidcm opus

erit; aHus enim tibi dabil opcram. Lingua autem solaopus

est, quje etiamsi nos non ailoquatur, at profccto unum ex

iis, qui tecum sunt, oiloquctur. Quod si nemo adsit, secum

ipsa loquclur; tocebit aulcm ncquaquam, cum sit et so-

phistica et altica : non magis, quam luscinla), quando cas

vernum tempus ad canendum excilaverit. Nobis cnim crc-

hra; \Wx. occupalioncs, quibus nunc distinemur, cxcusalio-

nem fortassc affcrant, si htteris dcsimus : et quacdam vchili

sordes ex conlinuo vulgaris sermouis usu jam conlractro

nuu immerilo delerrcnt, quomiiius vo8 M>phit>lu& alloqua-

' Aliit!» Lxxxiii. Scripta aniiu 564»



o82 S. DASILII C.ESAR. CAPPAD. Al\CniEP.

mur; qui nisi sapientia veslra dignum aliquid audierilis,

indignabimini, nec perferetis. Te vero conlra sequum est

luam vocem ad oiunem occasionem promulgare, cum sis

maxime omnium quos novi Graecorum ad dicendum ido-

ueus : novi enim, ut puto, qui inter vos sunt celeberrimi :

quare nullaexcusatio tacenti. Atque hsec quidemhactenus.

Misi auteni et scripta adversus Eunomium, quai quidem

utrumlusus dicenda sint, an lusu paulo graviora, tibi ipsi

judicandum relinquo : qui quod attinct quideni ad tuam

ipsius personam, his, opinor, non amplius indiges : sed

adversus perversos, in quos incideris, tekim tibi non infir-

mum futurum spero; non quod ita multum scripti robore

confidamus, sed quod probe sciamus idoneum te esse, qui

ex paucis argumentis multa invenias. Quod si quid tibi in-

firmius, quam essc oportcbat, videbitur, redarguere ne pi-

greris. IIoc enim polissimum amicus ab adulalore differt,

quod hic quidem ad delectationem loquitur, ille vero ne

moiesta quidem praitermiltit.

EPISTOLA XXI '.

LEONTIO SOPIIIST.E.

Accusalus in supcriorc cpistola Lcoulius, (jitod non scri-

bercl, vidcLur in ipsum Basilium crimcn convcrtisse,

ct Jaiianum accusassc quod Ulleras suas non reddi-

disscl. Undc pcrarbanc Basiiius ct se cl Julianum de~

fcndit.

ViDExrp. aliquid ex communi rcrum statu in propriissuis

bonus Julianus percipere. Reposcitur enim ct ipse, et ac-

' Alias ccci.xxui. Sciipta anno 364.



CLASSIS I. EPISTOLA XXII. 383

cusaliir vcliemcnlcr, quandociuidem nunc oninia iis, a

quibus exigilur.quique accusahlur, redundant. Non tamen

tributorum debilioncs sunt, sed epistolarum. Quanquam,

quomodo dcbitor sit, ignoro : semper cnim epistolam de-

dit, atque hanc dctulit. Nisi fortc et apud le celcberrimum

illud quadruplum primas obtinct. Neque cnim tanti ccsti-

mavere Tetractyn Pylhagorjci, quonti nunc quadrupUim

qui pecunias publicas colligunt. Et forte conlrarium fieri

par crat, ut qui sophista cs, ac tnnta dicendi copia aflluis,

mihi ipse qundruplo solvendo obslrictus esses. Nec me

existimes hacc succcnsenlem scribere. Obleclor enim tuis

etiam reprehcnsionibus; siquidcm a pulchris aiunt omnia

cum pulchritudinis acccssione ficri ; adco ut et dolcre et

irasci non eos dcdeceat. Libentius sane vidcrit quis ami-

cum irascentcm, quam ah*um colentem. Nunquam igitur

desinas talia incusare. Litterac enim eruut ipsae crimina-

tiones, quibus mihi nuilus sermo charior, quique majorem

ferat voluplatem.

EPISTOLA XXII '.

Dc perfectionc .vitiTC nionasticae.

Monaslicivv lla: fjicia brcvifcrcxponilBasitius non appo-

sitis Scriplurte icstinioniis,scdliac pcrtraclandi rationc

in aliud tcinpus dilaia.

I. MuLTA cum sint, quocdivinitus inspirnta Scriplura iis,

qui Dco sludent piacerc, obscrvanda declarat; dc his soiis

intcrim, dc quibus nunc apud vos commota quacstio csl,

Ali.ns ccccxi. Scripla vidtUir anlc tiiiiiiiin 36C,



584 *• BASILII C/ESAB. CAPPAD. ARCIIIEP.

iit diclici ex ipsa sacra Scriptura, brevem admonitionem

subjicere necessarium esse duxi; ita ut de quaque re testi-

monium, haud sane ad percipiendum dlfficile, agnoscen-

dum iis relinquam, qui in legendo exercentur et alios sub-

monere poterunt. Oportet Ghristianum ea quiB vocatione

coelesli digna sunt, sentire, ac dignam Evangelio Christi

vitam degerc. Non oportet Christianum animo evagari,

neque ulla re a recordatione Dei, ejusque placitorum et

judiciorum abduci. Oportet Christianum, juslificationes

legis in omnibus Iranscendentem, ueque jurare, neque

mentiri. Non oportet blasphemare : non contumelia affi-

cere : non pugnare : non semetipsum ulcisci : non makim

pro malo reddere : non irasci. Oportet quacumque Isesum

injuria palientem esse, atque tempestive eum qui loesit re-

darguere, non proprise vindlclae sludio, sed correctionis

fraternic secundum mandatum Domini. Non oportet in

absentem fratrcm quidquam dicere, illius traducendi con-

silio, quod quidem obtrectalio est, etlamsi vera sint quae

dlcuntur. Aversari de fraire detrahentem oportet. Scurrilla

non proferenda. Non ridendum, nec perferendi dicaces.

Non loquendum otiose, aliquid proferendo, quod nec adutilitatem audientium pertineat, nec ad necessarium et

concessum nobis a Deo usum : adeo ut et laborantes stu-

deant, quantum fieri potest, silentio laborare; bonos au-

tem ipsos sermones iis proponant, quibus commissum est

prudenter dispensare sermonem ad tedificationem fidei;

iie sanctus Dei Spiritus afficiatur tristitia. Non oportet ut

quisquam ex supervenientibus hbere accedal ad fratrum

ahquem aut coUoquatur, antequam ii, quibus cura disci-

pHnae in omnibus servandae commissa est, expenderint an

ita placeat Deo^ ut aliis prodesse possit, Non oportet vino

inservire, neque carnls teneri dysiderlo, nec ullo prorsus

iu cibo aut potu voluplulum quaerere; nam qui certut, ser-



CLASSIS I. EPISTOLA XXH. 385

val lemperanliam in omnibiis. Niliil eornm, qnve nlcnda

nnicuiqnc Iradnnlur, oporlel liabere nt proprium, aul re-

scrvnrc; sed lamen qnod spcclnt jiJ cnrani ct solliciUuli-

nem, omnibus, ul ad Dominum pcrtinenlibus, allcndcn-

tem, nihil coruni qnoc projccla aut nci;lecla snnt, si ita

nccideril, prx*lerire. Non oportet qucmqnam vcl sui ipsius

doniinum csse, sed veliit a Deo Iraditum in servitulem fra-

Iribus unanimis, ila ct senlire omnia, et r.icere; iinnm-

quemque tamcn in suo ordinc.

II. Non oportct murmurarc, nec in rcrnm necessaria-

riun angusliis, necinopernm labore, quandoquidcm nnum-

qnodque jndicii cslcorum, qnibus commissa rcrnm illnrnm

poteslas. Nec clamor ficri dcbet, ncc quievis alia spccics,

aul motus ex quo signincclur iracundia. aut animi aber-

ratio ab hac pcrsnasionc, Dcum csse pr.esenlem. Opoilct

vocem usu meliri. Non oporlet pctulanler aut conteniptini

cuiqnam respondcrc, aul quidquam raccre, scd in omnibus

tnodcstiam alque revercntiam ergo omnes ostcndere. Non

oculis innuendum est cum dolo; nec alia qu.clibet spccics

adhibenda, aul membri molns qui fratri aflerat trisliliam,

nut conlempluQi indicet. Ornatus in veslibus ant calcois

quseri non debct; qnod quidem vana ostcnlalio csl.Viliora

quocque ndhibcnda ad usum corporis. Nihil nllra id »[imd

ncccssarinniest, anl .-d magniricenliam Insinncndum; qnod

quidern abusus csl. llonor exqnirendus non cst, aut ain-

biendus primatus. Dcbct unnsquis«|uc c.rlcros sibi anl"-

lerrc. Non oportet inobscqncnlcm cssc. Non oporlct olio-

sum comcdcrc eum, qui laborare polcst : scd el qni occti-

patur in corum ali(|iio, qnre ad (ihrisli gloriam pr.rclaro

fiunt.vim sibi ipsi raccrcdcbot ad slndiunj opcris pro viribns

conficicndi, Oporlcl nnum.picin(j«ic, pr.Tposilis fippi(d),in-

libus, cuni rali<Mic cl ;cqn,iniinil;il(«, !l,i oinin',i l'ji(Trc, usqno

ad ipsnm cti;im rsum ct p< Inm, ol .ul Dci ^loiinm rclc-

XLV. 2 5



586 s. nAsiLU c.esap.. cArPAD. archiep.

renda. Non oportet ab uno ad alium laborem transire, cilra

approbalionem eorumqui sunt rebus ejusmocli

moderan-dis praeposili ; nisi quempiam inehiclabilis necessitas ad

auxilium debilioris subilo vocaverit : debet unusquisquc

manerc in eo quod ipsi prrescriptum est; ncc propriam

mcnsuram transgrediens, aggredi non praescripta; nisi ii,

quibus hasc commissa sunt, aUquem auxiho indigere judi-

caverint. Non oportet reperiri quempiam ab aha officina

in aliam abenntem. Nihil ex contenlionis studio aut ex si-

mnltale cum aliquo suscepta facieudum.

III. Invidendumnonest alterius laudi, neque cujusquam

vitiis Iretandum. Oporlet in charilate Christi dolere et

afllictari de fralris vitiis, gaudere vcro ob illius recte facta.

Non oportet indifferentem esse erga peccantes, aut silentio

eos tolerare. Oportet ul qui redarguit, cum omni commi-

seratione rcdarguat ex Dei timore, et eo consilio ut con-

vcrtat peccantem. Oportet ut qui redarguitur aut increpa-

patur, hbenter id accipiat, suam ipsius in increpatione

utilitatem agnoscens. Non oportet ut, cum aliquis accusa-

lur, alius coram illo aut coram aliis nonnulhs contradicat

accusaulir Quod si quando. accusalio videatur alicui a ra-

lione ahena, privulim coarguentem interrogare debet,

alqiie vel salisfacere, vel acquiescere. Oportet unumqueni-

que quantum in se est, ei, qui adversum se aliquid habuerit,

mederi. Non succcnsendum ei, quem peccasse poenitet, sed

ex corde condonandum. Oporlet eum, qui peccall pocni-

lerc se dicil.noncorapungisolum ob peccatum admissum,

sed fructus etiam poenitentice dignos facere. Qui pro prio-

ribus peccatis correptus est, ac veniam consecutus, is si

rursns peccavcrit, deterius priore comparat sibimetipsi ju-

dicium irffi. Qui post primam ct alteram admonilionem

pcrmanet in delicto, suo indicandus praeposito,si forte eum

a phuibus correptum pudcat. Quodsi ne sic quidem emen-



CLASSIS I. EPISTOLA XXII. SSj

daliis fueril, dcinceps excintloncliis cst, iit scandalum, al-'

que habendus pro elhnico ac publicano ad securitatem

coruQi, qui obcdicnliam sibi sludio habcnt, sccundum id

quod dicluni est : « Impiis cadcnlibiis, jusli limorc corri-

upiunlur. » Sed ct dencndus esl, ut membrum a corporc

abscissum. Non oporlcl in iracundia iValris solcm occi-

dere, ne nox ulrumque separet, ac in die judicii crimcn

inchiclabilc rcHnquat. Tempus non protrahcndum ad sui

emendationcm, co quod non constct de crastina; qnippc

cum muhi post mulla consilia, crastiuum non adepti sunt.

Non oporlet vcntris saiietate dccipi, ex qua imagines noc-

lurnac nascunlur. Non oportct distrahi opcre inmiodcralo,

nec debet quisquam rrugaUtatis terminos cxcedere, sccun-

dum Apostohim dieentem : « Habentes autem alimcnta, et

squibus tcgamur, his contcnti crimus '; » proplerea quotl

copia uhra necessilatem perducta imaginem avaritiac exhi-

bet, avaritia vero idololalria) nomiuc dannuilur '. Non

oportet argenti cnpidum esse, neque thcsauros coliigere in

res inuliles qunc non couvcniant. Oportet ut qui ad Deum

accedit, pauperlatcm amplcclatur iu omuibus, ct confixus

sit timorcDci, secundum cum qui dicit; « Confige timorc

» tuo carncs meas; a judiciis enim tuis timui '. » Dct aulem

Dominus, ut quic diximus cum omni a.'quanimilatc susci-

pientes, ad Dei gioriaui dignos fruclus Spiritus, Dci bcnc-

placito, atquc Doutini nostri Jesu Christi auxiiio ostcnda-

lis. Amen.

' I Tim. VI, 8. — ' Col. III, 5. — ' Psal. cxvni, ipo.

s5.



588 s. basilii c.esar. cappad. archiep.

EPISTOLA XXIII \

C03IMENDATITIA AD MONACHUM.

Cum qiiidam ineo ioco, ubi lunceral Basilius, monasli-

cam vitam amplccti vclletf dislulil eum Basilius volens

eum in monaslcrio suo suscipcrc; scd nunc, mutaio con-

silio, eum millit, ac prcvcipit ut se non expectaio susci-

piatur, eique aiiquis, quem ipse elegerit, prcf/iciatur

vitce sanctioris magister.

Ille, ut ait, condemiians vitiu hujus vanitatem , atquc

exploratum h;ibens praisentis vitffi oblectamenla hic finem

habere, maleriam duntaxat aeleriio igni praeparantia, et

cito transcnnlia, convcnit me volens ab hac misera valde-

que luctnosa vita secedere, ac reliclis carnis voluptatibus

deinceps viam ad Domini uiansiones deducentem ingredi.

Quoniam crgo, siinsliluti vere beali sincero desiderio tene-

tur, habetque in sua anima bonum ac laudabileni amorem,

diligens Dominum Deum ex tolo corde, ct ex lotis viribus

et cx tota mente, necessc cst ut illi ob oculos vestra pietas

arclae ac coanguslalai viai incommoda et asperitates ponat,

enmque constituat in spe bonoruai ,quc-e nunc nondum

vidcntur, scd in promissionibus rej-osila sunl his, qui Do-

uiino digni fuerinl; idcirco pcr epistolam adhorlor incom-

parabilem veslrom in ChristoperFcctionem, ut eum,si fieri

polesl, inslilualis, et sine me renuntialionem illi secundum

Dei bencph^citum couficiatis, ac inrormetur et elementis

imbuatur secundum ca, qure a Palribus sanctis slatuta

et scriptis mandata sunl ; dcindo ci proponantur omniu

' Alias tccLxxxiii. Scripla vidclur (Jiciarci-J cum Caset prcsliylei.



CLASSIS I, EPlSTOL.i XXIV. SSfJ

qiwcumqiKT ad vilae ascelicoe accuratam ralionem allincnl,

et sic admiltnlur, labores pro pietato sponte suscipiensj ac

sese suavi Domini jugo submillcns; ct ad iniilalioncmillius,

qui proplcr nos egcnus faclus cst carnemque gestavit ', vi-

lam inslilucns, ac secundum propositum currcns ad voca-

lionis supernae prasmium, laudem a Domino consequalur.

Ego enim illum hic amoris erga Dcum coronam accipere

sludentem distuli, volens ipsum cum vcslra pielate inun-

gcre ad ejusmodi certamina, et unum ex vobis, quem ipse

petieril, magislrum ei pr.Tficcrc, qul cum prwclnre exer-

ceat, cl intenla ac beala sollicitudine spectatum athietam

efliciat,principem tenebrarum hujus snccuh et spiritualla

nequiliai', qnibuscum nobis sccnndum bealum Aposlolum

lucta csl, vuhieranlcm et prosternenlcm. Quod ergo vole-

bam vobiscum agere, vcstra in Christo dilectio eliam sinc

uic perficiat.

w\ \v«w\vv>w^/vwxwvw«^'XWvv» ivw \v\i\\\v\\.vv\vv^w^ vvMvwvvvwi vv^wx \\vv\\\vw\\iv\\vv>

EPISTOLA XXIV K

ATHANASIO , Athanasii episcopi Ancyr.-e palri.

Nc^dl BasUius sc ciiluni7iiis facilc crcdidissc; korlalur

/Jthanasium , ut 7iuUum illis dcl locum ac libcros , ut

par est^ diligat.

Ut homlnls vlla caliin^iills superiur sif, id cx nbus dini-

clllimis unam esse, nc dlcam ex iis, qiiae fieri non posslnt,

ct mihi pcrsunsum cst, et tuop probilali dubium aibilror

non csse. Sed nullnm exsc ansain, ncquc ils, qui rcs accii-

ratcubservanl, nequc iis, qui injurioc causa lapsibus nostris

• a Cnr. vut, 9. — * Eplics. vi, la. — ' Alias i.iv. Script.T anlc

anniim 5Gf).



3^0 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

insidianlnr, prceberc; id et fieri polcst, et hominum est

prudenter et accommodate ad pietatis normam vivenlium.

Nos aulem non adeo faciles csse nrbilreris, ant adeo crcdu-

los, ut siue cxamine a quibusvis obtreclationes admillamus.

Meminimns enim spiritualis praicepti, vanum rumorem

admillendum non essc admonenlis'. Sed tamen quoniam

vos ipsi, qui dicendi arli datis operam, ea quse npparent

non apparenlium signa csse dicilis; illud ccnsemus (ncc

moleste feras, si quid a nobis docentium more dicetur.

Nam infirma mundi et abjecta clegit Deus, ac sa;pe per

h.ec eleclorum salulem dispensat '

)quod , inquam, dico

admoneoquc, illud est : ut sermoncm omnem et omnem

decoram aclionem considerale excquamur , et secundum

Aposloli praeceplum nuUam demus ilia in re ofTensionem^

Decere enim arbilror, ut qui multum in doctrina perci

pienda cxsudavit, genliumquc et urbium gubernacula lenuit,

ac magnam progenitorum virtulem remulatur, ipsius vita

in virtutis exemphmi proponatur. Porro amorem erga H-

beros non vcrbis nunc demonstrare debes, qui utique jam-

pridem demonstrasti, ex quo paler factus es; nec naturali

sohmi amore uti, quem etiam brulaanimantia fcelibus suis

exhibent, uli et tu dixisti, et experientia declarat : scd di-

lectioncni eliam animi induclione et vohmtate inlendere,

eo magis quod eos tales esse vides, qui paternis votis digni

slnt. Quare non opus est h^cc nobis persuaderi, cum satis

sit testimonium quodcx rebus ipsis percipilur. Illud autcmVerilatis causa non intempestivum adjicere, fralrem Timo-

theum chorcpiscopum non esse, qui rumores ad nos detu-

lerit. Nam nec cornm, neque per litleras parvi quidquam

aut magni, quod cahmmiae afrine esset, de te locutus de-

prehenditur. Quamobrem ahquid nos audivisse non nega-

mus:

sed afTirmamus Timotheum nonesse, qui tibi struxe-

Exod. xxm, 1. — ' 1 Cor. x, 27.— ' 2 Cor. vi, 5.



CLASSIS I. tPISTOLA XXV. O9I

ritcalumnlas. Omnliio anlcm audienles, si nihil aliiul, illud

cerlc Alcxandri faciemns, nt calamniam patienli alleram

aurem intogram rcscrvemus.

EPISTOLA XXV \

ATHANASIO EPISCOPO ANCYRtE.

Ainica cl chavltalis plcna exposiulalio cum Alhanasio

Ancjrano, qui Basiliuni ncc per Lin&ras adnionitum

nec pcr communem ali(jucm amicum, palam el apcrtc

insectabalurcl minabatar, ac omnibus Cccsarea venien-

tibiis dicebat noxas quasdam ab co scribi ct componi.

I. NuNTURUNT mihi quidam ex his, qui Ancyra ad nos

veniunt, mulli autem sunthi, ac ne numerare quiJem fa-^

cile sit; uno aulem ore omnes refcrentes, te charum caput

(quomodo verbis ular lenissimis?) non suavissimc noslri

meminissc, neque pro tuis moribus. Me vero nihil rerum

humanarum, probe scias, pcrcellit, ncc cujusquamex om-

nibus incxpeclata immutalio; cum dudum naluroe imbccil-

lltalcm ct in contraria mutabilitatem perspcxcrim. Unde

ncquc, si quid rerum nostrarum retro sublupsum cst, ct cx

pristino honore convicia alquc injuricc nol)is nunc fiunl, id

magni facio. Sed illud mihi rcvera pracler opinionem et

instar monstri visum est, eum tc csse, qui ila crga nos

afTeclus sis, ut irascaris nobis, nc siicccnscas, imo eliam

jam minas allqnas inlentcs, ut rcfcrunt (|ui audivcrc. Ac

minas quiJcm omnlno (vcrum enini dicctur) irrisi. Eqiii-

deni essemomnino puer, si ejusmodi formldarom lcrricula.

* Alias 1.111. Sciipta antc amiuni 36«;.



Sq9 s. basilii c>Es.vn. cappad. archiep.

Hoc vero mlhi el lerribile ct niulta dignum solliciludine

visum cst, quod integrilas tua, quam iuler paucos tum

vccAx fidci firniamc-ntum, lum veteris ac vcr.x dilcctionis

seracn in solatium ecclcsiis servari crcdimus, usque adeo

prasseutis rerum slalus parllceps sit, ut quorumlibct homi-

num calumnic'c plus apud te valeant, quam longa noslri

experienlia, et ad rerum absurdarum suspicioncm sine ar-

gumcnlis abducaris. Quanquam, quid dico suspicionem?

Qui enim iudignatus cst ac minatus, ut de tc referunt, non

suspicaulis, sed jam clare et cxplorate persuasi vidclnr

quodam modo iracundinm declarassc.

II Scd, ut dixi, in boc tempus causam rejicimus. Nam

quanli laboris erat, o admirande, in brevi cpislobT, quibus

dc rcbus velles, velut sohun cum solo colloqui : aut si lillc-

ris resejusmodi uon crcderes, nos nd le accerserc? Quod

si hax omuino reuunliarc oportebat, oc dilalioni spatium

non dabat difllcilis ad coercendum iracundia ; at ccrle

imnm aliquem ex fau)iliaribus, et ad tegenda arcana ido-

ncis liccbat sermonis ad nos perfcrendi ministrum adhibere.

Niiuc vcro quis esl ex iis, qui od vos qualiumcumque nego-tiorum causa proficiscunlur, cujus aureshoc sermone non

circumsonuerint, noxasquasdam a nobis scribiclcomponi?

Nam isto tc vocabulo usum cssc aiunt, qui totidem verbis

tua rcfcrunt. IMc aulein mulla animo ct cogilatione versan-

tem, uihil quidquam dc consilii inopia cximit. Quare et

aliquid lalc

mihiin

mentemvenit,

numquis h.crclicus do-

losc suis ipsItisScriptis nomen moum ascribcns, rcctiludini

lua) molesliam crearit, atquc ad voccm islam emillendam

a;legcrlt. Non enim iis, quiE a nobis scripta sunt adversus

cos, qui Filium et Dcum Dco el Patri sccimdtmi esscnliam

dijsimilem direre ausi sunt, aut adversus cos, <jui Spiritum

sanclum crcaf uram ct opiflcium cssc blasphemo ore docue-

runl, contumeliam hanc facere voluisscs, qui magna iila ar



cr-Assrs i. epistola xxvi. SgS

celebrla ccrlamlna pro recla fidc perlulisti. Libcrabls au-

leni nos ab hac solliciludlne, si modo voluerls, qurc le ad

hanc in nos olVensionem commovcrint, aperte slgnificare.

EPISTOLA XXYI '.

C.^ilSARIO GREGORII FRATRI.

Cctsarium Basilius in co lcrro} molu, qui Nicwam cvcr-

tif, mirabiliter scrvalum fwrtatar, ut gralias rc cl

operc Deo pcrsolvat ac eamdem scmpcr mcntem rcti-

ncat, quam in ipso pcricuti arliculo habucrat.

Gralla Dco, qul mlrabliia sua cl in tc ostcntlit, tcqnc cx

lali morle servavlt patrlae oc nobis amlcis '. Rollquum jam

est, ul ingrali non vidcamur, ncc indlgni beneficlo tanlo,

scd pro vlrlbus cnnrrcmus Dei mlracula, ct quam rc cx-

perti sumus benlgnitatcm, eam celebremus; ncc vcrbis

lantum pcrsolvumus gratias, sed ct operc talcs simus, qiia-

lcni ct nnnc essc lc pcrsuasum habcmus, facta cx miris

in lc cdilis conjrclura. Alquc ul adhuc m.igis Deo scrvias

hortnmur, accessionijjus scmpcr limorcm augens, cl ad

perfectioncm progrcdiens, ut prudenles dispcnsatores vilae

nostr.T? de|)rchendamur, ad quam nos beniguilas [)c'\ rcscr-

vavit. iMam si oninlbiis nobis pr.vccptum csl, ut cxhibca-

nius nos Dco lanquam ex mortuis vivenlcs \ quomodo

non id magis pr.cccptum iis, qui cx portis niortis crecti

sunt? Id aulem maximc, ul mihi ({uidciu persuadco, pr.cs-

lilerimus, si vclimus camdcm scnipcr rdincre nicnleni,

• Ali.is crci.xii. .Sciipta .Tiinn oGS. — * V'i<!c D. Giiillon , lom. vn,

p.ig. \\S-^r>o. — ' Rom, VI, i3.



Sg^ S' BA.SILII C.^JSAR. CAPPAD. AP.CHir.P.

quam lcmpore pcilculorum habebamus. Ouinino cnim

vcncrat nobis in mentciii vitoe vanitas, ac nihil fidum csse

in rebus humanis, nihil stabile, ut quae tam facile mutcn-

lur. Subierat eliam nos,ut verlsimile est, quaedain praelcri-

torum pcenilentia, et dc fulurls promissio, Deo, si servarc-

mur, inserviendi, ac nobis Ipsis dillgenlia omnl Invigilandi.

Si quam enim nobis cogitalionem mortis periculum immi-

ncns injiciat, haecte arbilror, aut hls quam similllma

cogitasse. Quare necessarii cujusdam debiti sokitlone ob-

strlcli sumus. Haec simul loetus ob Dci munus, simul et de

futnris solllcitus perfeclioni tuaa subjlcere ausus sum.

Tuum aulem est verba nostra tequo et lenl anirao accl-

pere, quemadmodum ct coram In colloquiis solebas.

IVWW»W\VV\AA>W\ VV\W^ V\\VV^VV\VV^AV»VVV-WVVVXVW V\\ VV\VWVWW\VWVW Vw\v\vw\wvvvww

EPISTOLA XXVII '.

EUSEBIO EPISCOPO SAMOSATORUM.

BaslUus ex morbo sanutus lijeinc impedltur, quoininus

invisat Euscbium. Properaturum se poUicetur, si per

anni tempus el per fumein liceat.

Ubi DcI gratia ac pra3sidIo luarum prccum paululum

emergere cx morbo visus sum, ac recollegi meas vires;

tunc hyems snpervenit, doml nos inchulens, nec loco si-

nens moverl. Etsi enim sohlo longc milior occurrlt, mlhi

tamen satis vehemens fnit ut impedlrct, quominus non

modo eo vigente Itcr Ingredi, sed nec pauhihim quldem

ex cubiculo prospicere possem. Sed ncquchoc parvi duco,

quod dlgnus habear, qui cum lua pictate per llttcras colio-

quar, jamque in anlccessum spcrcsnonsionum acquicscam.

• Alias VI. Scripta auiio 568,



CLASSIi; 1. F.PISTOLA XXVIII. OqS

Qnod si ct lempcslas sinat, ct vila; noLis adhnc snpersit

tcmpns, noc impcrvinm nobis ilcr fames cfficial; cilo

sane prccnm inarum subsidio voli compoles essc, leqne

domi invenicnles, in mnllo olio magnis Inae sapicnlioe

llicsanrisexsatiari possimns.

EPISTOLA XXYIII =.

ECCLESIJi] Neocgcsarieusi consolatorla.

Consolatur Ncocivsarienses morte cplscopi sui afjliclos, ct

liortatur ut tranquillum statum, quem curis defuncli

acceptum refcrre debcnt, nitnium lus^endo non amittant,

scd diligcnlcr caveanl a luj^is, ct pro se quisquc concn-

tur paslorcm cligcre similem iis, qui a Gregorii tem-

pore usquc adhunc bcdtum Ecclesiam rcxerunt.

I. PosTULiVRANT quidcm ([na3 acciderunt nostram ipso-

rnm pra;sentiam, lum nt honorem beato viro vobiscum',

qui ei conjuuctissimi eslis, una pcrsolvcrem, tum nt mrc-

roris, qucm casus atlulit, cx ipso rerum trlstium specla-

cnlo particcps forem, tum ctiam ut dc necessariis consiliis

vobiscum communicarcm. Sed quia corporcam conjunc-

lioncm multa inlcrpellant, rcli([uum crat ut pcr litleras

vobiscum [)artirer praescntia. Miras igitur viri doles, prop-

ler qnas etiani maximc damnnm nobis intolerandum acci-

dissc arbilramur, ncc cpislobc mcnsura capiat, ct alioqniu

inlcmpcslivum dc pr;cclarc factoriun mullitiidiuo scrmo-

ncm instituere, cuin adco concidcrit aiiimus nostcr ob

* Alia» i.xii. Scripta anno 3G8. — ' Vide D. Cnilloii , lom, vii,

pag. 455 456.



SqG S. BA.SILII C-ESAR. CAPPAD. ARCniEP.

mnerorcm. Quodnam enim illius factum tale est, quod aut

c nostra memoria excidat, aut silenlio jure ac merilo

proelermitlalur ? Ficri enim non potest, ut semel omnia

dicinlur ncervatim : cx parle aulem diccre, vereor ne

prodilionem habcat vcritatis. Inleriit vir omnium aequa-

lium in omnibus simul humanls bonis pracslaotissimus,

cohimcn patrirc, ccclesiarum dccus, cohmma et fulci-

mentum veritatis. firmamentum fidei in Chrislum, suorumtulehi,adversariisinexpugnabilis, iegumpalernnrumcustos,

novitatis inimicus, oslendens in seipso priscam Ecclesioe

specicm, ad veterem slalum, veluti ad sacram quomdam

imagincm, Ecclesioe sibi commlssne formam efifingens, ila

ul qui cum eo vixerunt, una cum iis qui anle ducentos

annos et anipliun luniinarium inslar resplcnduerant, vi-

xissc sibi videantur. Adco nihil de suo, nec ullum recen-

iioris mentls invenlum vlr ille promebat ; sed secundum

Moysis benediclloncm proferro novcrat cx cordis sui arca-

nis ', bonls scilicet thesauris, vetera veterum, et vetera

ante faciem novorum. Ilinc et primo loco non secundum

actatem in convenlibus episcoporum dignus habebatur,

sed supra omncs eral sapienthe antiquitate, primas coni-

muni concessn obtinens, Quanta auteui lalis instilulionis

ulilitas, nemo requisierit, modo in vos oculos convcrtat.

Nam soli, qiios noveriinus,aut cerle cum paucis admodum

in tanla rorum tcmpeslal^ ac procella tranquillam illius

guberuallone vltam egislis. Non enim vosaltigit ha^retlco-

rum vcnlorum a?stus, submcrsiones importans et naufragla

anloiabus facilc mulabilibus. Neqne vero allingat unquam,

o unlvcrsorum Domine, qui famulo tuo Gregorlo, a quo

basls Ecclcslc-e ab iiiitio compacla, tranquillitatls longis-

simne munus dcdisli : quam vos hoc tempore amltlere no-

lile; neque immodicis lacrymis , ac tolos vos moerori

' Ltv. XXVI, 10.



CLASSIS I. EPISTOLA XXVHI. 5^7

dcdciulo, reriim iiocessarium opporlunllatem insidianli-

bus prodatis. Quod si oninino lugendum csl (ila sane nonscnlio, ne in lioc iis qui spcni non habont, similcs simus)

vos, si videlur, poslquam veluli lugubris quidam chorus

proprium vobis duccm prcefccerilis, concinnius cum ipso

casum deflelo.

II. Atque is quidem, elsi ad extremam scnectutem non

pervenit, at certe quod ad lempus, quo vobis prasfuil, atli-

nct, salis vila; habuit. Corporis autem lantum particeps

fuit, quantum necesse erat, ut animi constanliam in illius

doloribus perferendis ostcnderet. Forte autem veslrum

altquis existimet tempus commiserationis esse incremen-

lum et amoiis accessioncm, non nutem satietatis occasio-

iiem his qui expcrti sunt,ila ut

quanlolongiori

lemporeestis beneficium experli, tanto amplius orbilalem senlia-

lis ; ca'terum corporis jusli vcl umbram apud pios quovis

honorc diguam essc. Alque oplandum quidcm ul inuUi cx

vobis sic animo airecti sint (neque enim ego ipse dixcrini

virUm »3Sse nogligcndum) sed hoc consiiii do, ut dolorem

humanitcr perfcratis. Etenim quaxumque dicerc possint

qui damnum dcplorant, ncque a mc ipso ignorantur. Silct

quidcm lingua fluviorum in morem aurcs aUucns : cordis

aulem profundum, a ncminc hactenus comprchcnsum,

somniis debilius, quanlum sanc ad homincs ullinct, avola-

vit. Quis illo ad fulurum pra)vidcndnm acutior? Quis in

tam stabili ac firina animi indolc idoncus fuit, qui fulgere

cilius rcs oggrcdcrctur ? O civilas midlis quidcm jain ina-

Us pracocupata : scd lamcn nullo j)iorsus in parlibus jtd

vitam neccssariis sic hcsa ! Nunc dcfloruil libi oinalus

pulchcrrimus, conlicuit Ecclesia, convcntus tristcs sunl,

consessus sacer corvphtcum dcsidcral, scrmoncs myslici

cxplanalorcm cxpccl.mt, pucri pHlrcui. Fcnes icquulcni,

opliinatcs i>rincipem, populus palronvui\ puupci-cs nutri*



SqS s. basilii c.i:sAn. cappad. arciiikp.

torem ; omnes nominibus maxime propriis ipsum vocantes,

in propria calamitate luctum sibi quisque proprium atque

convenienlemedunt. SecT quo mihi scrnio pr.nc lacrymarum

voluptalc rapitur? Non evigilabimus? Non nosmetipsos

coUigemus? Non respiciemus ad communem Dominum,

qui postquam unumquemque Sanclorum aetati sufc sivit

inscrvire, congriiis lemporibus ad se rursns rcvocavit ?

Nunc in tempore illius verborum recordamini, qui cumconcionarclur apud vos, semper admonebat : « Cavete

acanes, inquiens, cavete operarlos malos. » Canes non

pauci. Quid dico canes? Imo vero lupi graves, qui sub

ovium specie dolum contegenles, ubique lerrarum gregem

Chrisli divelkint : qui vobis vitandi sunt vigilantis alicujus

pastoris pr.esidio. Hunc vestrum quidem est petere, aui-

mis ab omni conlentione atque ambilione repurgalis :

Domini vero, ostendere, qui a magno illo Ecclesiae veslrae,

duce Gre2;orio, usque adhunc Bealum, alterum in allerius

locum sudlciens, semperque adaplaus, vehit cx quadam

pretiosorum hipidum commissura, mirum ornnmentum

Ecclesiai vestra2 largitus est. Quare nec de successuris

despcrandura est. Novit enim suos Dominus, el profcrre

in medium polesl, quos lortassc non expectamus.

III. Dudum me volcnlem sermoni (Inem imponere, do-

lor cordis non sinit : sed obtestor vos per Patres, per rec-

tam lidem, per hunc Beatum, erigatis animum, proprium

sibi quisque id quod agitur ducentcs, et rerum in ulram-

que partem exitus participes se imprimis fore existiman-

tes, ita rerum communium curam, ut plerique solent, in

proximum non rejiciatis, ac poslea unoquoque in animo

suo rcs negligenle, omnes sibi ipsi per incuriam proprium

malum imprudenies accersant. Hctc autem sive ut idem

vicinorum commiscrationem, sive ut idem sentientium

communionem , sivc eliam quod verius est , ut cha-



CLASSIS I. EPrSTOLA XXIX. 099

ritalis legi obsequcnlium , et pcriculum siientii decli-

nanliuni , omnicum

hcncvolcnlla excipite;persuasiim

illud habenles vos esse noslram j;loriationem, cjuemadmo-

dum et iios veslra erimus iti Domini die : nosque prout

postor Aobis dabilur, vel arclius charitalis vinculo vobis •

cum esse conjuujrendos, vcl prorsus disjungendos, quod

quidem absit, neque Dei gralia fiet, neque sane ipse nunc

contumehosi quldquam dixerim. IIoc autem scire vos volu-

mus, ctsi Beatum illum ad licclesiarum pacem concurrcn-

tcm non habuimus proptcr quasdam, ul ipsc nobis aflir"

mavit, anticipatas opiniones; sed lamen idcm cum ipso

sentiendi , eumque sempcr certamiuum adversus hoBre-

ticos parlicipem advocandi, nos, Dco tesle ct hominibus

qui nostri pericuium fecerunt, nullum tcmpus intermi-

sisse.

EPISTOLA XXIX '.

ECCLESLE ANCYRyE CONSOLATORIA.

JJasiliiis Ancyranis sipii(Uat accrpluin cx morlc conim

cpiscopi Alhanasii dotorem, ciijus siimma dc Ecclcsiis

mcrila pnedicat. IJorlalur ul cavcanl, ne rursus in

electione episcopi dissensioncs nascantur,

DiUTiiRMJM nobis silentium imposuit anlini stupor cx

gravissimo tristis cvcntus nuntio. Postquam vcropaululum

quodam modo cx tncilurnitalc nos rccollcgimus, quam

velut ii, quorum aures vchcmenli lonilru perculsa^ suul,

passi sumus ; nccessarlo nunc dc co quod nccidit, ingc-

muimus, ct inler luc tus epistolam iianc ad vos misimus,

• Alias Lxvii. Sciipla anno i^68 cxeunlc.



/,00 S. BASILII CiESAR. CAPPAD. ABCniEP.

non consolancli gratia (quis enim sermo inveniatur lanlse

mcdicus calamitatis?) sed cordis noslridolorem, quanlumpossumus, vobis hac voce significantes. Opus nunc mihi

esscnt Jeremiae lamentationes, et si quis sane alius ex bea-

tis hominibus calamitalem maximam modo commovcndis

animis idoneo lamentatus est. Cecidit vir, vere columna

et firmamenlum Ecclesiae : vel potius ipse quidem ad bea-

lam vitam sublatus a nobis abiit:

non leve autem pericu-lum est, nc multi sublracto hoc fundamento corruant, et

quae in nonnullis pjitrida sunt, manifesta fiant. Clausum

est os, et justa dicendi libertate, et gralias verbis ad fra-

Irum aedificalionem scalens. Abierunt mentisconsiiia, quae

vere in Deo commovebalur. quolies mihi (accusabo

enim me ipse) indignari subiit in virum, quod totus in eo

desiderio ut disccderet, cssetque cum Christo', perma-

nere in carne propter nos non pra^lulerit. Cuinam dein-

c^ps Eccleslarum curam deferemus? Quem adjungemus

molestiarum socium ? Quem laetitiae parlicipem ? gravem

trifelemque solitudinem ! Quomodo plane slmiles facli su-

mus soHtarlo pellicano'? Sed tamen juncta inter se Ec-

clesiae membra, velut ab anima quadam, ab ipsius regi-

mine in unam consensionem et accuralam communionem

compacla, et serv.intur conslanter per pacis vinculum ad

spiritualem coiigmenlalioncm, et servabuntur semper, Deo

id largienle, ut flrma ac immota maneant bealpe illiiis

animoe opera, quoccumquc Ecclesiis Dei exanlhivit. Verum

certamen non parvum incumbit, ne rursus lites ac dis-

COrdiae in praesulis electione nascentes, omnem slmul la-

borem ex qiialibet dissensione subvcrlanl.

' Philip. I, a5,— ' Psal. ci, 7.



CLASSIS I. liPISTOLA. XXX. 4oi

IV*VV\'\VVVVV\\V\VVV\\^VV>'VV\*V»VVV\V»V\\\V%\\^'VV\\\\A\>\<\'VV%V\\VV\V\\VVX\\\l^VV\\\VV>>'VV>\'».^

EPISTOLA XXX '.

EUSEBIO EPISCOPO SAMOSATOROI.

Privter morbos, hycmem ct ncgotta nliiv cnuscv Basillnni

proliibucre ad Eusebium proficisci. Matrem amisit

unde morbus recrud^il. EccLesfis non melius cst quam

ipsius corpori. Narrat cleclos faisse Ancyrw ct IScoca-

sarecc episcopos, Precibus Euscbii accepiumrcfert , (juod

inimicorum insidias effugerit.

Si omnes ordine scriberem caiisas, qnibus in luinc iis-

cjue diem detentus sum, quanqnam ad tuam piclatcm pro-

licisci omnino ciipiebam, histori;c seriem infinitam pcr-

lexorem. Morbos quidem alios aliis succedenles, hyeniis

molestiam, negotiorum conlinuilalem omitlo dicere, cum

nola sinl, et jam prius indicata prscslantiae lua;. Nunc au-

lem, quod unicum habebam vita) solalium, malrcm cliam

ob mea peccatn amisi. Nec mc derideas, qui id ictalis lu-

geam orbitalem : scd ignosce mihi, separationem animte

palienler non fercnti, cui nihil comparandum in rcliquis

rebus vidco. Piursus igitiir mihi reveisi sunl niorbi, rur-

susque in lctlo decumbo, cxiguis prorsus viribus fluc-

tuans, cl lantum non singulis iioris iiecessariiim vila;fiucm

cxpeclans. Ecclcsitc aulcm non aho fcrc modo ac corpus

mcu^i airoct.x sunt, bona quidcm spc nuMa alliilgcnlc, rc-

bus vero sempcr in dclcrius sublabciitil)us. Iiitcriui Neo-

cpcsarea cl Ancyia vis.T sunl habcro succcssorcs corum (\xu

obicrunl, cthuc usque conquiosciml (i»). Sod nec iis, (|ui no-

bis insidianlur, ut aliquid iracundia sua ct accihil.ilr dig-

* Alias VII. Scripl.i aiino oijy.

XLV. a6



4o2 S. RASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

num facercnt, hactenus concessum est; nosquc ejus rei

causam luis proEcclesiis precibus palam tribuimus. Quarc

pro Ecclesiis precando et Deum exorondo ne delasseris.

lis, qui digni fuere, qui tuae sanctitati ministrent, dic salu-

lem plurimam.

iVVN/VV>iVV\\^AAfV\AV«lVV\\^AAAA^^VVVV\lV\^VV\A/V\/VV\^VVWiVV\ ^/\^fVV\MVV^/VVVVV\VV\WV\WiVV\/WVW^

EPISTOLA XXXI '.

EUSEBIO EPISGOPO SAMOSATORUM.

Fames nondum sedata BdsiUum detinet, qiiominus comi-

telur Ilypatium consangaineam suum. Hunc sanarc

conccssum non fuerat liis qui dona curalionum liabc-

bant. Quamobrem eum commendat Eusebio, ut vel fra-

tres religiosissimos accersat, qui ei medeantur, vet ip-

sum ad illos cum litteris mittat.

NoNDUM nos fames reliquit; quapropter in civitate re-

oiancrc necesse habemus, vel dispensationis causa, vel

commiseralionis in afllictatos. Undc ne nunc quidem potui

comitcm me via3 prrebere colendissimo fralri Hypatio

quem uon tantum honoris causa fratrem appcllare pos-

sum ; scd propter naturalcm, qutc intcr nos interccdil, ne-

ccssitudinem : consanguinci cnim sumus. Quali ille morbo

labcrct, neque tuamproestantiam fugit. Dolemus autem,

quod in eo spes omnis abscissa sit levamenli, quandoqui-

dem iis, qui sanationis dona habent, nihil in illo eorum

quaj solent, operari concessum est. Quocirca rursus pre-

cum tuarum auxiUum implorat. Tu autem exorari te sine,

ut opem solitam non deneges, tum ob luam erga aegrotan-

tcs commiserationem, tum nostra causa, qui pro eo pre-

' Alias cciwii. Scripla anno 569.



clAssis I. ePistola XXXII. 4o5

camur : et si fieri polest, fralres religiosissimos ad temetip-

sum accersas, ut in luis ipsius oculis ei medela afTeratur.

Sin hoc ficri ncquit, illum cum lilleris dimitlere ct fralri-

bus ullra commorantibus commendare digneris.

^^VV\<V\V\\X VV*VV\W^jVW^WWWVW/WWV^ÂAVVWVVX \V\ \\\W\WWW-VW VVNAWvw\v*w> v\w\\

EPISTOLA XXXII \

SOPHRONIO BIAGISTRO.

Cum Cmarius morlens sua omnia pauperibus legassct,

ejuspatcr ct fralcr quidquid reliquum fuit de ipsius bo-

nis, qacc cxpdata fucrant, id stalim in pauperibus sub-

levandis ct dcbitoribus absoLvcndis insumpscrunt ; sed

postea Sycophantcc muiti prodierunt, qui pecuniam a

S6 Ccnsarium acccpissc diccrent. Unde Greôrium mo~

lestissimis nep:ôtiis impUcatmn Basilius Sophronio com-

mcndat.

Particeps cst temporis ct Dco dilcclissimus fralor nos-

lcr Gregorius episcopus. Dolct enim cum oinnibus ct ipsc

injuriis continuis, velut inexpectatis quibusdnm plagis pcr-

culsus. Nani homint^s Dcum non limonlcs, forlassc ctinui

ct magniludinc malorum coacli, calumnias illi infcrunt co

nominc, quod Ca^sarius pecunias nb ipsis acccperit. Nccdamnura molcstum cst; dudum cnlm didicit pccunias con-

temncrc; scd quia cum cxignam omnino partcm acccpe-

rint illius bonorum, co quod rcs ipsius pcncs servos csscnt

ac homlnes servis nihilo indole mcliorcs, qui, hberrimo

preliosissima quicquc partiti, paucissima omninoeis rcscr-

varunt, hocc illi cxislimantcs nulli obnoxia esse crodilori,

mox in egcnos insumpserc, tum ob suam ipsorum propcn-

* Alias i.xxxiv. Sciipta anno 36gi

2G.



^04 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

sionem, lura ob defuncti vocem. Fertur enim dixisse mo-riens : « Mea omnia volo esse pauperum. » Itaque ut dati a

Caesario mandati minislri, statim hsec dispensarunt utili-

ter. Et nunc circumstat Christiani quidem paupertas, unius

autem ex forensibus hominibus negoliorum moles. Qua-

propter in animum subiit haec omnia tuse omnino lauda-

bili probitali indicare,ut et

virumhonorans, qui tibijam-

pridem notus est, et Domiuum gloriflcans, qui in se sus-

cipit quae servis suis fiuut, et honorem nobis habens, qui

eximio quodam modo tui sumus, cum ea quae convenient,

de hoc viro dicas comiti thesaurorum, tum modum exco-

gites summa lua prudentia, quo ab istis calumniatoribus

et intolerandis molestiis libcretur.

II. Omnino autem nemo virum ita ignorat, ut aliquid

de eo suspicetur indecori, quasi pccuniarum amore haec

fingat. Est enim in promptu liberalis illius animi demons-

tratio. Quodenim reliqunm est dc Cacsarii bonis, idliben-

ter cedit asrario, ut opes ipsius iilic custodiantur, patro-

nus vero acrarii respondeat iis, qui adoriuntur, et proba-

liones requirat, quia nos ejusmodi rebus idonei non su-

pius. Djscere enim potest perfectio iua neminem, quan-

diu iicuit, discessisse non compolem eorum quae volebat,

sednulloquemque negolio consecutum esse, quodpetebat,

jta utmullos etiam poenileret, quod non plus ab initio pe-

tiissent,ex quo etiam maxime pkires facti sunt calumnia-

tores. Dum enim ad priorum cxcmplum respiciunt, alium

alius excipit sycophantu. Adhorlaniur igitur gravitatem

tuam, ut his omnibus obsistat, cohibeatque, velut fluen-

tum quoddam, ac inlcrcidal malorum continuitalem. Nosti

autem quomodo sis hulc rei remcdium allaluriis, ita ut

minime expectes, dum to modum edoceamus : quj cum si-

mus hujus vitae negotiorum inexperli, hoc ipsum ignora-

mus, quomodo his liberari possimus. Itaque sis ipse et



CLASSIS I. EPISTOLA XXXIII. 4^5

consiliarins ct patronns, anxilii gcnus summa lua pruden-

lia cxcogilans.

«x^ v\>\\%\xx v\\vx^w^wxwv \,\\\ww^^vww^wvvvwv\v\\iW\w\ v\\iw\vww\ vv>\\\v\\w\vww»

EPISTOLA XXXIII '.

ABURGIO.

Idem Gregorii negotium Aburgio coinmendat.

.V,

Et qnis ita veterem amiciliam novit honorare ct virlu-

tem revereri, et cum aflliclis dolere, ul tu ipse ? Cuni igi-

tur Deo dilectissimum fratrem noslrum Gregorium cpis-

copnm negolia apprchenderint, neque alias tolcrabilia, ac

maximc morlbus ipslus conlraria ; visum est nobis opli-

mum cssc ad tuum confugere patrocinium, el a te allquam

molestiarum solutionem reperlrc conari. /Erumna cnim

inlolerabills cst, ncgolia eum cogi tractarc, qni ab hU el

natura et voluntatc alicnus cst; ct pccunlas a paupere rc-

posci, et in mcdium protrahi, ac forcnsem ficri, qui jam-

pridem vitam qulctam duccrc stalult. Sive igllur comitcm

ihcsaurorum alloqui ulilc judlcavcrls, sivc quosvis allos,

id tuoB sit prudcntiao.

' Ali.is ccci.viii, Scripta .inno 7)6r).



4p6 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCIIIIiP.

AV»VVWXAV\% Wl .\>\/W\V\\VVMW\^AA«/V\VV\ VVVIWSVWVWW\VVWWIVWVVVVWVWVWVVVWV VV\AV\vw

EPISTOLA XXXIV '.

EUSEBIO EPISCOPO SAMOSATORUM.

Luget Basilius Ecclesiam Tarsensem ab licBreticis, dum

episcopi ciinclantur, occupatam ; sed dolorem lcnit Ea-

sebii recordatione, a q iio nihil prcvtermissum adEcclesicB

utiiitatem. Deum precatur, ut cumEcclesiis conservct,

sibique rursits cum illo cojigredi concedat.

QuoMODO sileam in hocrerum stalu; aut id a mc impe-

Irarc non valens, quomoclo dignam his, quaj eveniunt, ali-

quam orationem rcperiom , ut vox noslra non suspirio

similis sil, sed lamentalioni gravitatem mali abunde signi-

licanti ? Perit nobis et Tarsus; neque id sokmi molestum

est, elsi intolerabile : nam illud molestius, civitatem tan-

tam ac lam opporlunc sitam, ut Isauros, Ciliccs, Cappa-

doces, ac Syros per seipsam conjungat, imius aut duorum

hominum lemeritate, in perniciem nullonegolioconjectam

fuisse, dum vos cunctamini, dcliberatisque ct vos mutuo

respicitis. Optimum igitur luerit, secundum solerliam me-

dicorum, (omnino autem m.igna mihi copia, ob morbum

mecum habitantem, ejusmodiexemplorum), qui cum dolo-

ris magnitudo modum excessit , stuporem in laboribus

aegrotanti couciliant, ita quoque nostris ipsorum animis, ne

intolerandis doloribus corripiantur , stuporem iu malls

prccari. Sed tamen quamvis slc misere afllicti siaius , una

utimur consolalione, ut rcspiciamus ad tuam mansuetudi-

nem, ac tui cogitatione et recordalione , dolorem aniuii

mitigemus. Quemadmodum enim oculis,posleaquara in-

' Alias V. Scripta anno 569.



CLASSIS I. EPISTOLA XXXV. 4^7

lenle res splendidas conspcxerc, iccrcalionls nllquid alTcrt

adcncrtileos ac virides colores rcdire; ila

qnoqucanimis

nostris vclutiblanda quaidamconlrectalio dolorem abigens,

recordatio tua3 lenitatls ac diligentiaj est; efmaximc cum

omnia a te pro vlrlli facta esse consideremus. Ex quibus et

abundc nobis bominibus, si de rebus aaquo anlmo judlcc-

nius, nihil culpa tua pcrilssc ostendisti; et apud Dcum tui

bonarum rerum studii mognam tibi mercedem comparasli.

Utinam anlem concedat te nobis et suis Ecclcslis Dominus

ad utilltalem vitae hominum et emendationem anlmaruni

nostrarum, noblsque iterum dignetur tuum perutilem con-

gressum concedere.

ftlV\IV\^VV>VV^)tV\VVVVV»V\^VV\\V\\V\VV\VV>VV\\\\VV\.\^VV»/V\\'V\\/VV\\V>(V\A'W.\'VV'\V\^/VV\^/V>VVMVV>

EPISTOLA XXXV '.

Sine inscriptione,pro LEONTIO.

Commendat Leontium BasUius tanquam alterum scipsum,

De multis quidem, ul ad me pertincntibus libi scrlpsi

sed et de plurlbus scrlbani. Nam nec fierl polcst, ut indi-

gentcs deslnt; nec mihi bencficia denegare inlcgrum. Non

cst lamen quisquam mlhi conjunclior, et qul me, si quid

ei prospere evcniat, uKigls consoinri possit, quam colcn-

dissimus fratcr Lcontius : cujus domum ila suscipe, quasi

memellpsum nactus fuisscs non in cn pauperlalc, in qua

nunc dlvino bencdcio versor, scd oi^ulcnllam quamdam

consecutum , ct pricdia possldcntcm. Nnm palam csl forc,

ut poupcrem me non faccres, scd scrvarcs prncscnll;), aiil

copiam augcrcs. IIoc ilaquc faclas cliam pi.xdicljc viri do

* Alii'.s ccxxxvi. Sciii)la aiitc (pi8Cop;\tiini.



4o8 S. HASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCniEP.

niui rogamns. lilril antcm tibi a mc pro his omnibiis con-

sncta merces, preces adDcum sanclum pro iaboribus, quos

susclpis, bonum te et probum prsebens, ac pelitiones indi-

genlium ante vertens.

ivvwvwvxvvvvxAwxvx^vx^iwyivvMwwwwvvx^ivvvwxivvwvMW» ivwwwwwviwwwwwwwvwvw»

EPISTOLA XXXVI'.

Siiie inscriptione, auxilii causn.

IiOgatBaslUus,utpresbjtero,quicaniipsoedacatusfuerat,

eiquc ad victum tabore suo ininistrabat, nova perwqua

lio non noceat.

NovissE jamdudum nobilitatem tuani arbitror, loci illius

presbyterum uno mecuni fuisse cducntum. Quid igitur

aliud dlcendum mihiest, quo bcnignitatem tnam exorem,

nt videas ilKim amice, ntquc ei ad negotia opem feras? Si

enim mc amas, nt profecto amas , non dubium quin et quos

eodcni loco ac me ipsnm habeo, totis viribus recrcare co-

neris. Quid igitur cst quod rogo ? Ut ci descriplio antiqna

servetur. Enimvero non parum iaborat, milii ad victum

minislrans, co quod ego, ut ipse scis, nihil proprium ha-

beam, scd amicorum et propinquorum rebus sustenter.

Itaque perinde ut uieam, imo ut lunm habe hujus fratris

domum, et pro coilalo in eum bcneficio proebebit Deus et

tibi, et domui, et toli luo generi opem consuetam. Scias

autem milii prorsus curic essc , ut ex pera^quatione nulla

huic viro injuria inferatur.

* Alias ccxxvui. Scripta anlc episcopatum,



CLASSIS I. EPlftTOLA. XXXVII. 4^9

EPISTOLA XXXVIl \

Siue insciiptione , caiisa illius qui secuni fucrat

enutritus.

Cotnmendaiur idem prcsbyter , eademque de causa.

SrsPECTAM jam habco cpistolarnm multitudincm. Ac

vchemenlcr quidcm, ncc pclentium importiinilatcm fcrens,

clamare cogor. Scd Inmen scribo , cum aliam mci expe-

diendi viam invenire non possim, quam si dem illis litleras

llngitantibus snbinde a nobis. Vcrcor itaque ne qnla multi

lllteras perferunt,unus

e multis cxistlmetur et fraler ille.

Ego ienim multos mihi in patria amicos ac cognatos esse

fateor, mcque parcntis loco constitutum esse proplcr digni-

latem illain, in qua sum a Domlno collocatus. Hunc autcm

collactaneum habco nutricls mca3 unum fdium, et prcco^,

ut domus, in qua fui enntrilus, in codem statu permancat;

no bcnefica in omnes dlgnitatis tuaj procscnlla, huic vlro

causa sit ct orlgo molcstiae. Sed qula ellamnum cx cadcm

domo alor, nlhil habens mcorum, sed charornm sustbntn-

lus facultatibus ;prccor ut hulc domo, in qna nulrilus sum

,

ita parcas, ut mlhi nllmcnli copiam conscrvaliUMis. Pro hls

le Deus oetcrna rcqulc rcmuncret. Atquc illud ctinm, quod

omnlum verissimum cst, dlgnltatl tuic notum cssevolo,

servitlorum partcm maxlmam illnm a nobls hnbuissc, hanb

mercedcm alimcntorum mcorum pnrcnlibus mcfs supj)c-

ditantibus. Merces autcm Illa aon est omnino donum, scd

usus pcr vilam. Quarc si quid gravc Illls accidcrit, licct ci

illa ad mc remlltcrc, ct cgo vla alla Iribulis ac cxactoribiis

cro obnoxius.

' Alias ccXLVin. Scrlpta antc cpiscopahiin.



4lO S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

*\^V« \\^ \VVVV\VVVVV\V>.\ VV\\\A \\\W\.V\\VV\WWWV\MVV\VV\V\\VV.IVVWVVWWVX\\A V\\A.V>VVVW.

EPJSTOLA XXXVIII '.

GREGORIO fratri de discrimine essentiae et hypostasis,

CummelucrctDasliius, ne Gregorius fratcr,utmuUi alii,

essentiam ab kypostasi non satis seccrnerel ; exponit ei,

quid intersit inter ulrumque : ac tres hjpostascs, unam

esscnliam in Triniiate defcndit, idque illusiral excmplo

ex Iride petilo. Explicat quo sensu Paulus splcndorem

glorice et flguram hypostasis dixcrit.

I. QuoNiAM mulli essentiam,

quae communls est , in

mysticis dogmatibus non secerncntes ab hypostasewn ra-

tione, in easdeni recidunt notiones , nihllque existimant

inleresse, utrum esscnlin an hypostasls dicatur ( unde

etiamplacult nonnullls sine examine res ejusmodi admit-

lentlbus, ut unam essentiam, ita et hypostasim unam di-

cere : et vice versa, qui hypostases tres profitentur, eliam

essentiarum divislonem secundum eumdem numerum ex

hac confessione staluendam csse putant); proplerca ne tu

quoque similla paliaris, brevem ea de re sermonem tibi

commentarii loco conleci. Harum igitur vocum, ut paucis

rem declarem, notio hasc est.

II. Ex omnibus nominibus, aha de rebus plurlbus et

numero differenlibus dicla, notionem quamdam magis ge-

neralem habent, velut « Homo. » Qui enim hoc dlxit, com-

muni natura pcr id nomen Indlcata , non clrcumscripsit

hac voce certumquemdain hooiiuem, proprle Islo nomlnc

designalum. Non enim magis Pelrus homo est, quam et

Andreas, ct Joannes, et Jacobu,-. Itaque communilas rei

' Alias xr.ui. Scripla uJttur anno oGy aut Sjo.



CLASSIS I. tPISTOLA XXXVIIl. 4^1

signlficata) slmilllcr omncs, qni sub eodem nomine recen-

sentur, comprchendcns, subdlvisioncm postulat, per quam

non homincm gcneralim, sudPelrum aut Joannem cognos-

camus. Alia vero nomina magis peculiarem habent notio-

nem, qua non communllas natura) consldcratur in re signi-

ficata, sed cujusdam rcl circumscripllo uullam habens cum

eo quod simills est naturae, in eo quod proprium est, com-

munionem; cxcmpli causa, Paukis, aut Timolhcus. Non

cnim jam cjusmodi vox in naluram communem fertur, sed

a generali significationc separans, rcrum quarumdam cir-

cunwicriptarum notionem nominlbus declarat. Ilaque cum

duobus aut etiam phirlbus slmul conjunctis, puta, Paulo,

ct Silvano, et Timolhco, inquiritur esscntiiC humanoe defi-

nitio, non aUam quis in Paulo reddct essentiae rationem,

aham in Silvano, ct aham in Timotheo : sed quibus verbis

Pfluh esscnlin oslcnsafucrll, cadcmetlam ahis convenicnt;

ac consubstantiales inler se sunt, qui eadcm cssentiae ra-

tlone designantur. Ubi vero quis eo, quod commune est,

intcllecto.ad proprictalum se convcrtcrlt considerationcm,

per quas altcrum ab allcro scparatur; non jam nmpMus

ratio, per quam unumquodque cognoscitur, cum ca ra-

lionc, quaj de aho profcrlur, pcr omnia conscnllel, quam-

vis in ahqulbus communltatem habcrc compcrialur.

III. IIoc igitur dlcimus, quod proprie dicltur, id hypos-

lasis noinine indlcari. Qul enim hominem dixlt, confusani

quamdam idcam pcr indcfinltam significalioncm auribus

intuht, slc ut natura quldem co nominc ostcndalur, sul)-

sislens autem rcs, et proprie nominc dcslgnala, minimc

slgnlficatur. Qiii aulom Pauhim dlxlt, oslcndlt in rc hoc

nomine significala subsistcnlem nalurau). Iloc igilur hy-

poslasis est, non indcfinila esscnliaj notlo, quK ob com-

munitatcm rci significata) nulhim scdem repcrit, scd qua)

qnod communc in aliqua rc el incircumscriplum cst, per



4i2 S. BASILII C.^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

conspicnas proprietales reslringit ac circumscribit ; quem-

aclmotliim et Scripturaipsa solel simile quidpiam

facere,

cum in mullis aliis locis, tum in historia Jobi. Nam qiiJE ad

ipsum attinent narratura, postquam primo id quod commu-

nc est commemoravit , et dixit:«Homo; » stalim dirimit

per id quod proprium est, addendo « Quidam. » Sed essen-

tioe quidem descriptionem, ut sermonis px'oposito nihii con-

ducentem reticuit : illud autem « Quidam » propriis notis

indicat, et locum refereus etmorum indicia, et quaecumque

exlrinsecus coliecta distinctura illum ernnt, et a communi

significatu separatura; adeo ut perspicua in omnibus esset

illius, cujus res geslne narrantur, descriptio, ex nomine, ex

loco, ex animi proprletatibus, cx iis, quoe extrinsecus in eo

conspiciebantur. Qnod si essenliie dedisset rationem, nulla

sahe fuisset corum, quac dicta sunt^ in natur^E explicalione

mentio. Eadem enim ratio fulsset ac de Baldad Sauchita,

deque Sophar Minnreo, et de singulis, quorum ibi mentio

(il, homlnibus. Quam igitur in nostris rebus ognovisti dis-

criminis rationem inler cssentlam et hypostaslm, eam et

ad dlvina dogmate Iransferens, non errabls. De Patris es-

sentia quidquid tlbl suggerct cogilatlo (fas enlm non est ad

ccrtam ullam ac dcfinltom cogitationem anlmum sistere,

eo quod persuasum sit hanc essentiam supra omnem essc

cogltallonem) id et de Fillo intclllges, simllltcr et de Spi-

ritu sancto. Nam ratio increati ct incomprehenslbilis una

el eadem in Patrc et in Filio et in Splritu sunclo est. Neque

enim aliud magls est incomprehensibilc , aut increafum,

aliud mlnus. Quoniam aulem oportet per proprias noliones

inconfusam Trinltalis distincllonem habere; quod com-

munlterconslderatur.quale est, quod increatum dlco, quod

est supra omnem cogitationem, aut si quid ejusmodi; id

nequaquam una assumemus ad proprietatcm dijudican-

dam: sed requircmus tantnm per qurc uniuscujusque nolio



CLASSIS I. EPISTOLA XXXVIII. 4l3

dilucide et cilra aduiixlionein ab ea, qnai simul conside-

ralur, sejuncta sit.

IV. Itaque non abs re essc mihi vidclur hoc pacto ra-

tioncm investigarc. Quodcumque ad nos ex divina potes-

tate bonum vencrit, omnia in omnibus eflici^ntis gralia:

opus esse dicimus, quemadmodum ait Apostolus : « Haic

»autcm omnia operatur unus atquc idem Spiritus, divi-

sdens sigillatim uuiculquc prout vult '. » Inquirenles au-

tem, an a solo sancto Spiritu bonorum largitio originem

habens, ita ad dignos perveniat, rursus a Scriplura huc

deducimur, ut largitionis bouorum, qnaj Spiritus sanctus

in nobis efficit, auctorem et causam unigenitum Dcum

esse credamus. Omnia enim per ipsum iacta esse ', ct iu

ipso cousistcre a sancta Scriptura didicimus. Cum igitur

ad hanc inteliigentiam fuerimus evecti, rursus a divinitus

inspirato adminiculo ccu manu ducti doccmur, omnia ab

illa quidcm virtute cx nihilo produci, non lamcn ab iUa

sinc priucipio; sed quamdam essc virtulcm iugeuilc et sinc

principio subsislenlcm,

qurc causa est rcrum omniuni

causa). Nam ex Patrc Filius, per qiiem omuia, quocumscmper Spiritus sanclus inscparabilitcr inlciligitur. Non

cnim potest quisquam dc Filio cogilare, qui nou sil prius

a Spiritu illustratus. Quoniam igitur Spirilus sanctus, a

quo omnis in rom crcatam bonorum largilio scaturil, Fi-

lio quidem cohasret ac coujuuclus cst, quocum simul siuc

ullo intervalloconcipitur;

habet vcro essc cx ca causa,quaj Pater cst, conncxuin, undc ct proccdit; iliius sccuu-

dum hypostasim proprictns hoc siguo dcclaratur, (|uod

post Fihum ct cum Fiho cognoscitur, ct quod ex Palrc

subsistil. Fihus vcro, qui cx Patrc proccdentcm Spiritum

pcr scsc ac sccuuj uoluin lacil, ac sohis nnigcuilc c\ iu

gcuila lucc cirulsil, uulhuu,quod ad

siguoriMu,quibus

' 1 Cor. XII, II. — ^ Joao. i, 3.



4l4 S. bASILII CESAR. CAfPAD. ARCHIEP.

dignoscilur, proprietateni altinet, cuin Palre aut Spiritu

sancto communitatem habet : sed iis, quae dixi, signis so-

lus ngnoscitur. Qui autem est super omnia Deus, praeci-

puam quamdam suoe hypostasis notam, quod Pater est, et

quod nulla subsistit ex causa, solus habet, hocque rursus

indicio et ipse proprie cognoscitur. Quapropter in essentiae

communitate dicimus nec cohoerere, nec communicari

posse quse considerantur in Trinilate indicia, per quae pro-

prietas conslituitur traditarum in fide personarum, una-

quaque propriis indiciis discrete intellecta ; ita ut ex dictis

indiciis differentia hypostasewn deprehendatur; at vero,

quantum attinet ad id quod immensum est, quod com-

prchendi non potest, quod crcatum non est, quod loco

Lullo circumscribitur ct reliqua ejusmodi omnia, discri-

men nuUum sit in vivifica natura : in Patre, inquam, et

Filio, et Spiritu sancto, sed continua quaedam et indivisa

socielas in ipsis perspicialur. Atquc per quas quis cogita-

liones majestatem unius earum, quae in Trinitale credun-

tur, personarum inlcllcxerit, per easdem sinc ullo prorsus

discrimine procedet, in Patre, et Filio, et Spiritu sancto

gloriam atque majestatom cerncns : nullo spatio inter Pa-

trem et Filium, et Spirilum sanclum intercedente, in qno

mens velut vacuo obambulet. Nihii enim est, quod inler

ipsos mcdium inseralur : neque pra^ter divinam iialuram

ulla alia rcs est subsistcns, qua3 ipsam a seipsa rci alienns

interpositu dividere queat; neque spatii cujuspiam nonsubsistenlis vacuitas inlercedit, qua3 divinae essentiaj har-

moniam hiulcam elTiciat, continuum interjectu vacui diri-

mens. Sed qui Palrem inlcllexit, et eum in scipso intellexit,

et FiHum animi perceptione simul est complexus : qui

autem percepit Filium, a Filio Spiritum non separavit,

sed consequenter quidem secundum ordinem, conjunctevero secundum naturam, trium simulpermixtam in seipso



CLASSrS t. r.PISTOLA. XNlXVllI. 4i5

fiJcm cxpressil. Et qui Spirlluin lanUim dixit, compre-

hendit simul hac confessione et eum cujus Spiritus est.

Et quia Ghrisli ett Spiritus, el cx Deo, quemadmodum

dicit Paulus ': ut ex catena extrcmum unum qui appre-

hendit, alterum etiam extremum simul attrajit ; ita qui

Spiritum nttraxit, ut ait Propheta, et Filium ct Patrem

per ipsum simul traxit. Quinetiam Fillum si quis vcre

apprehendcrit, habehit eum utrinque, hinc quidem Pa-

trem suum, illinc vero Spiritum proprium una secum ad-

ducentem. Nequc enim a Patre qui semper est in Patrc

ahscindi poterit, neque a proprio Spiritu unquam sejun-

getur qui in ipso cfRcit omnia. Simihtcr autem et qui Pa-

trem recepit, simul quoque ct Fillum, et Spiritum poles-

late recepit. Non enlm potest ullo modo scclio aut divisio

cxcogitari, ita ul aut Filius ahsquc Palre intcHIgatur, aut

Spiritus sejungatur a Filio : sed in his inefTabilis quaidam

et incomprehensibilis deprchcnditur tum socictns , tum

distinctio, nequc hypostascojn dilTcrenlia naturas conjunc-

tionem divcllentc, ncque esscnlla} communitate indiciorum

propriclatcm confundentc. Ne mireris autcm si idcm ct

conjunctum, ct discrctum cssc dicimus, ct quamdam cogi-

lamus, vclut in a.'nigmalc, novam ct adinlrnbllcm, dlscre-

tioncm conjunctnm, ct conjunclionem dlscrelam. Etenlm

si quis non cx contcndcndi ct calumniandl slndlo scrmo-

ncm audil, potcst ctlam in rcbus, quu: scnsu pcrclpiunlur,

quiddam simlle inveniri.

V. Ac vcrba qnldcm mca acclpllc, ut cxcmplum ct um-

bram vcritalis, non ut Ipsam rerum vorilatom. Non cnlm

ficri polcst, ut omnino quadrct id ([uod in cxcmplls spc-

culamur, cuni iis, ad quac usus cxcmplorum adhlbclur.

Undc Igllur dlclmiis dlscrcluni shnul el conjunclum cx ils,

quac noslris scnsibus conspicun sunt, spcctarli'

Jamolim

' l\om. viii, y.



4l6 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

arcus In nube splendorem verno terapore vidlsti ; arcum

illum dico, quem communis loquendi usus iridem vocare

consuevit ; quem quidem harum rerum periti dicunl con -

flari, tum cum admiscetur humor aliquis aeri ; vi ventorum

id quod in vaporibus humidum ac crassum est, effectum

jam nebulosum, in pluviam exprimente ac resolvente. Fe-

ruut autem fieri hoc modo. Ubi solis radius oblique id

quqd in nebula densum et opacum est, penetravit, deinderecta orbem suum In ahqua nube impressit

; quidam lumi-

nis quasi repercussus ac reditus ad seipsum fit, splendore

ab eo quod humidum et nitens est contrariam in partem

reflexo. Quoniam enim ea inest flammeis fulgoribus na-

lura, ut si in rem quampiam lasvem inclderlnt, rursus

reflectantur ad semelipsos ; rotunda est autem solis figura,

.quaj per radium in humido loevlque aere imprimitur; prop-

terea necessario secundum solaris orbls figuram, aer eliam

qui nubi proxlmus est ; per splendescentem fulgorem cir-

cumscribitur. Itaque is fulgor et in se continuus et divisus

est. Mullicolor enim ac mulliformls cum sit, secum varils

tlnclura) florlbus latenter commiscetur, colorum inlcr se

dlversorum commissuram atque pcrmixtionem oculis nos-

iris, nemine sentiente, surripiens; adeo ut non ognoscatur

medius intercedens coiruleum inter et rutilum locus, ac

miscens per se et separans diversitatem colorum, aut ru-

lilum inter etpurpureum, aut istum inter et eleclrinum.

Nam omnium splendores simul conspecti, et micant, et

dum sigoa mulua) conjunctlonls occullant, judiclum cfl^u-

giunt, Ita ut depreheudl non possit quo usque perlineat Id

quod rutlkim est, aut smaragdlnum in fulgore, et unde

inciplat non jam talc essc,

quale in fulgore apparet.

Quemadmodum Igitur In hoc cxemplo et colorum dlscri-

mina clare diguoscimus, eL allerius ab altero iulcrvaflum

sensu deprehcndcrc non possumus ,• sic mlhi, quaeso, exls-



CLASSI8 I. KPISTOLA XXXVIII. 4 '7

tima et de divinis dogmallbus rallonem iniri possc; ita ut

liyposlaseMn quidem proprlelnles, ceu flos quidam eorumquae in iride apparent, in singulls personis, quae in sancta

Trinitate credunlur, efl^^ulgeant : nuUum vero, quod od na-

lurre proprletatem attinet, inlelligatur allerius ab altera

discrimen, sed in essentiic coramunilate proprietales, per

quas unaqiiocque persona dignoscitur, in unaquaquc res-

plcndeaut. Nam et IHIc in exemplo esscnlia, quaj multi-colorcm iflum splendorem emittebat, et per solarem ra-

dium refringebalur, una erat : flos vero rei conspecl»

erat mulliformls : nimirum ratione ipsn ctiam per rem

crcatam nos docente, ut in dogmatls rntlonlbus non con-

turbemur, si quando in quaeslionem ad invesligandum dif-

ficilcm incidentes, In ils, qua) dicuntur, admltlcndls,quasi

verligine Jaboremus. Quemadmodum cnim In lis, quac

oculls appnrent, potior visa est caiisai ratione cxpeilcnlia ;

ila el in dogmatlbus captum noslrum longe transccndcn-

tlbus, pcrceptione, qua) ratioclnando comparalur, potiof

cst fides, et separationem in hypostasi, ct conjunclionem

in cssentia docens. Quonlam igitur aliud coinmuno, aliud

pecullare in sanctu Trlnitalc conslderavll nostra dispula-

tio; communionis quidcm ralio referlur adessenliam, Iiy-

postasls vero proprium cujnsquc slgnum esf.

Vf. Sed fortassc pulat allquls non congrucrc cxposltam

de hypostasl doctrlnam cum senlcnlla Apostoli Scriplurii»,

ubi de Domino dicit, eum splcndorcm gloriac ipslus, et

flguram Iiyposlasis esse '. Si enim Iiypostaslm Iradidimus

csso propriclatem unluscujusque concursum, Illiid nulom

confessum et exploratum est, quemadmodum in Palrc ali-

<iuld proprle considcralur pcr quod solus aguoscitur, ita

idcm codem modo dc Unigcnilo quoque crodi;qul fit ut

hoc loco Scripturn hypostasls nonicn Palri soll ascrilial,

» IKI.r. 1, 3.

XIV. ay



4l8 S. BASILII C/ESAR. CAPPAD. AnCIIIEP.

Filium vero formam dicat hyposlasis, noa suis, sed Palris

insignibus ct notis designalum? Etenim si liypostasis pro-

prium existenliae uniuscujusque slgnum cst; Palris autem

proprium illud esse, ut ingenilus sit, explorata res est, ac

Patris lamen proprietatibus Filius figuratur ac designa-

tur; igitur non jam proprium illud Patri manet, iit solus

dicatur ingeuitus ; siquidem Patris proprietale ipsa etiam

Unigeniti existentia designatur.

VII. Sed nos hoc dicimus, ad aliud hoc ioco propositum

spectare Apostoli orationem, ad quod respiciens his usus

est vocibas, « Glorise splendorem dicens, et hypostasis fi-

»guram : » quod propositum si quis dihgenter considera-

verit, nihil reperiet his, quaj diximus, contrarium, sed ser-

rnonem ad singularem quamdam notionem revocalum.Non enim ut hypostases inler se ex signis conspicuis se-

cernantur, apostolica instituitur oratio, sed ut genuina

indivisaque et consociata Filii ad Patrem relatio inteUiga •

lur. Quemadmodum enim non dixit : « Qui est gloria Pa-

»tris P(quanquam veritas ila se habet ) sed hoc praeter-

misso, ut exploralo, non ahara quamdam glorioe speciem

in Palre, et aUaui in Filio cogltandam esse docens, ipsius

Palris gloriae splendorem esse Unigeniti gloriam decernit;

ex lucis exemplo pcrficicns, ut FiUus cura Patre indivisc

intelligatur. Quemadmodum enimexflamma quidem splen-

dor, neque tamen flamma posterior, sed simul ut effulsit

flanima, etiam lux slmul resplenduit : sic vult etiam ex

Patre quidem Filium intelligi, neque tamen ulla intervalli

distanlia a Patris existcnlia Unigenitum dirimi, sed semper

una cum causa id quod cx causa est concipi. Eumdem

igitur ad modum, veluti sententiam prius expositam inter-

pretans, eliam hyposlasis figurara dicit corporallbus nos

exemplis ad invisibihum manu ducens intelligentiam.

Quemadmodum enim etsi corpus omnino in figura pst,



CLiSSIS I. EPISTQLA XXXVIII. 4 >{)

alia figuraj. alla corporis ralio, ac sl quls ulrlusvls horuip

Iradat (lcfiuIlioucQi, neullcjuam iu eam qua3 allerius cst

incidal; sed lamen ellamsi ralloue figuram a corporc dis-

crcveris, ualura uon admitllt dlscrctionem, sed alterum

cum allcro conjuuctim inlelligitiir : ila rem expllcari opor-

tcrc censet Apostolus : quamvis fidei doctrina incoufusam

ac discrclamdoccat hypostaseom difFerentiam, nihilominui

lamen Unigeuiti ctium cum Patre cohasreuHam qc veluti

concretloucm his vcrbls dcchirat; non quod iu liypostasi

quoque non sit Unigenitus, sed quod in sua cum Patre

jconjunctionc uihil mcdlum admlttat, adeo ut quisquis

animi ocuhs Unigeniti charaterem iulente respexerit, ve-

niat etiam in hypostasis Patris inlclligentiam; nou tamen

mutata aut permixta proprietate, quae in ipsis considera-

lur, quasi vel Patrem genitum , vel FiHum ingenltum

animo fiugamus, sed quod fieri non potest, ut si alter al>

altcro dlsjungatur, jam id quod reliquum fuerit, per sc

solum intelligomus. Nam fieri non potest, ut quis, Filio

nominato, eliam non cogltct de Putre, cum appoUatlo ha?c

pcr rclatloucm Patrcm quoque simul indicet.

VIII. Quoniam igltur qui FiHum videt, videt et Patrem,

ul ait in Evangcllo Dominus ';proplerca Unigcnilum hy •

postasisPatris charactcrcm essc prouunti;it. Et quod uiagis

perspecta fiat hcec senlcntia, ct ahas Aposloh voces adji-

cicmus, in quil)us Fihum imagluem Dcl iavisibihs, ct cum-

dem rursus bonilatis Ipslus imngiucm essc diclt, nou quod

difTerat imngo ab cxcmplari, si iuvlsibilltnlis bonitnlisquo

habcatur ratio, scd ut pcrspicuum slt idem cssc quod

cxcmplar, eliamsi aliud sil. Nou enlui possil imaglnis ratio

scrvnri, nisi pcr omula conspiciiam ac cujuscumquo difle-

renlix cxpertcm habcat simihtudlncm. Prolndc imaginis

pulchriludincm qui pcrspcxil, cxcmphir mcuic complec-

Joan. XIV, 9.

U7.



420 S. nASILII C^ESAH. CAPPAB. ARCHIEP.

tilur. Et qui Filii velut formam mente concepit, hyposla-

sis paternaj expressit efTigiem, illum per hunc videns, non

ingeniti rationem qufe Patris est, in effigie cernens, ( alio-

quin idem prorsus esset, et non aliud) sed pulchritudinem

ingenitam in genita intuens. Quemadmodum enim qui in

puro speculo impressam formae speciem perspexit, claram

expressi vuitus cognitionem adeptus est : sic qui Filium

cognoverit, effigiem paternae hypostasis per Filii notitiam

animo suscepit. Omuia enim qua3 Patris sunt, conspiciun-

tur in Filio, et omnia qusc Filii sunt, Patris sunt : quando-

quidem et totus Filius in Patre manet, et tolum rursus

habet in semetipso Palrem'. Quare Filli hypostasis quasi

forma ac facies est, qua Pater cognoscitur : et Patris hy-

postasis in forma Filii agnoscltur, manente quae in illis

consideratur proprietate ad claram hypostasewn distinc-

tlonem.

iw\\\^'V\vv\Mvvvvv>'Vwvwv\\vv\wvvv>vv\vv\v\'\vv*v\\vv»vv\ ivvwwvwwwwwwwwwvvvwvw

EPISTOLA XXXIX '.

JULIANUS BASILIO.

Basilium invitat Julianus ut ad se veniat.

« NoN heUum denuntias, » ait proverbium : at cgo ad-

dam eliam illud comoediae velcris : a nuntium verborum

» aureorum ! » Age igitur, reipsa ostendc, et ad nos quam-

primum odvola. Certe amicus ad amicum venies. Publica

ac assldua clrca negotia occupatlo videtur quldem quodam

modo molesta esse IIs, qui perfunclorie id agunt : qui vcro

dlligentiam adhibent, modesti sunt, ut mihi persuadeo, ac

prudenles, et prorsus ad omnla idonei. Quare sumo mihi

relaxationem, ita ut iiceat nihil negligenti eliam requies-

' Joan. XIV, u. — ^ Alias ccvj.



CLASSIS I. EPISTOLA. XL. 4^1

ccrc. Vlvlinus cQlm itilcr nos non cum sola aullca slmula-

lionc, quam tc crcdo hactenus cxpertum esse ; ex qua qui

laudant, inajorl odio proscquuntur, quam inimlcisslmos;

scd cum dcccntiinviccm libcrtate arguentes, cum opus cst,

ct reprchendentes, non mlnus dlliglmus inter nos, quaui

qui maxime amlci sunt. Ex co accidlt(quod sine invldia

dicere llceat ) ut dum rclaxamur, seria agamus : ct dum

seria agimus, minimc ftitigemur, ct sccurc dormiamus :

siquidem ct vlgilans, non pro mc magis quam pro ctctcrls

omnibus, ut par cst, vigilo. Hasc apud tc forlasse nugatus

sum, et efFutivi levitatc quadam animi : (me ipsum nam-

quc, sicut Astydamas, collaudavi. ) Ycrumtamcn ut tibi

pcrsuadenm conspectum tuum, saplcntis videlicct hominis,

mngis nobis profuturum, quam iinpedimenll 'quidquam

allaturum, hacc scripsi. Propcra Igitur, ut dixl, publlco

usurus cursu ; cuinque apud nos, quantum tlbi vidcbitur,

fueris; tum quo voles a nobis, ut dccct, dimissus p roficis-

ccris.

EPrSTOLA XL \VJULIANUS BASILIO,

Jactat Jidiayius leyiitalcm saam, poicntiam ac domina-

tum, spcm saporis sub lcgcsmitlcndl cum Indis, et

Saraccnis, origincm dcniquc cx Constantio ; ct Basi-

Lium impudcntiw accusat, quod talcm se spernat. Leni-

ter edicit, ut sibi Ccrsarca transcunli mille auri librcv

pr(rsto sint. Minatur Basilio, nisi id feccrit. Addit sc

intellcxissc qua', lcgit ct condcmnasse.

Insitam mihi a pucro lcnitalcm cl humanllalem haclc-

' AUas ccvu,



42 S. DASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

rius proe mc fcrcns, omnes qui sub sole degnnt iii meampoicsfatcm redegi. Ecce enim Larbarac omiics nationes,

quas ad Oceani usque limites incolunt, ad meos pcdes mu-

nera perferunt. Similitcr antem et Sagadares, qni ad Da-

nubium habitant, pulchrivaripuriformes, quorum aspectus

spccici humana? siinilis non est, sed forma prorsns efferata,

ii

nunc mcis pedibus adrolvuntur;

et quae mco imperioConvcniunt, facturos polllcenlur. Ncque huc duntaxat fe-

ror : sed oporlet me quam celerrime in Persidem venire,

et Saporem illum Darii nepotem profligare, donec mihi

vectigalis nc tribntarius fiat : ac simul etiam vicina Indo-

rum ac Saraccnorum regio dcvastanda, donec hi omnes

mihi primas conccdcnlcs, vcctignlia et tributa pendant.

Tu vero supra horum potentiam sapis, pielato indutum te

cssc diclitnns, scd pra? le fcrcns impudentiam, et ubiquc

mc Romanorum impcrio indignum cssc divulgans. Nonnc

^^^Îpiicuipgî mc Constanlii illius polentissimi nepotcm esse?

y*^tl^lv^»1Wu ctth tij8;piiT?8jji ha:c de tc sic cognoverim ; non tamcn dis-

.

/''" cedo a pfi«-re-i'll'& animi affeclione, quam ego ct lu adhuc

;( " *a'lnlc juvene^ eoi^munem inlcr nos habuimus. Scd placido

^'C^-. ac sereno aninmiibi edico, nt auri Hbras niille mihi abs

\^^^ v^^îjîlonlur .«tim Cassarca Iransibo, cl adhuc publicum

""^hCTHTnrrClJio, quam cilissimc nd Persicum beiUmi conten-

dens; ac profecto, nisi lu hoc feceris, paralus sum Cajsa-

ream totam dcstrucrc, et anliqua ilHus ornamenta cver-

terc ; ac ibi ct lempla et statuas erigere; adeo nt omnibus

pcrsuadcam, ut morem gerant Romanorum imperatori,

nec efferantur. Ilaque memoratum aurum numero cam-

pano ponderans ct admctiens, tuto, per unum ahqucm cx

fidelibus luls familiaribns ad mc miltns, ilUulque luo an-

nulo obslgncs ; ut cognosccnlc te tandem allquando, licct

scro, nuUum venia3 locum esse, ego delictis tuis ploccr.

Qua3 aulem legi, inlellcxi et condemnavi.



CLASSIS r. EPISTOLA XLI. t\'iO

EPISTOLA XLI \

BASILIUS AD HiEC JULIANO. ^

Jidkinl implctatem liberrime arguit Basilius, ridct auri

surnmam homini hcrbis viventi imperatam. Nc^at ci

impic in Dcum sc ^erenti profuturam legcm in vcncfi-

cos latam. Denique pronuntiat eum non intellexisse

quce legit; si enim intellexissct, condcmnaturum non

fuisse.

I. ExiGUA sunt tun praesentis fortunnB praeclare facta :

improba vcro quac contra nos egregie gessisli, vel polius

iion contra nos, scd contra tcmctipsum. Ego enim contre-

misco, cum in incntem venil tc pnrpura indulum, ac tuum

infame coput corona redimitum csse, quro sine pielate noii

ornat imperium tuum, sed ignominia aspergit. Tn porro

excclsus, et supra moduin maguns cfteclus, poslcaqunm

scclesti ac omnis virtutis et honcslalis hoslcs dncmones le

iu hoc pertraxcrunt, non solum supra omncm humanam

naturam senlire cocpisli, scd cliam in Deum verticem lol-

Icre, ac Ecclesiam omnium mnlrcm ac nulricem injuria

afficere, significans mihi, homini viHssimo, ut auri hbras

niille ad le miltam. Et auri quidem pondus animum mcuui

non pcrculit, quamvis v.nldc magnum sit ; scd amaras inilii

lacrymas excussit, ob lianc tuam cclcrrimam pcrnicicm.

Nam mccum ipse considcro me ct tuam strenuilalcm sa-

cras ac oplimas iillcras slnuil didlcissc. Niniirinn cvolvi-

mus utcrquc sauclas ac a Dco inspiiiilns Scrlplnr.is, nlquc

lunc nihil tc latuit. Nunc vcro indccoius fnclus cs, cjus-

* Alias ccviu ct ccix.



4^4 S. BASILII C.ESAB, CAPPAD. ARCHIEP.

inodi clatlone anlail veluti castris circumclusns. Novcras

nos nudiustcrtius, screnissimc, pecuniarum coplre cupldos

non csse; et lamen nunc mille auri libras a me pelivlsli.

Vclis nobis, screnissime, porcere; qui tantum possidemus,

quanlum, si hodie comedere volucrimus, nobis non suffi-

cict. Cessat apud nos, ut par est, coquorum ars : ncc co-

rum culler sanguinem nltinglt. Ciborum nostrorum opti-

ml, quibus afllluimus, herbarum folia sunt cuin pane as-

perrimo, et vino acesccnle : nc scilicct stupentes scnsus

noslri ob venlris ingluvlcm in vesania versentur.

II. Nunliavit ct illud mihi Lausus spectabilis tuus trl-

Lunus, ac sincerus mandatorum tuorum minister, ncccs-

sisse mulierem quamdam ad tuam serenltalem ob filli ve-

neno sublati intcritum ; atque a vobis judicatum veneficos

nusquam esse; si sint, e mcdio tolli : aut illos solos con-

servori, qui conlra beslias pugnant. Alque hoc quod a

vobis rccte judlcatum est, mlrum mlbi visum est. Ilkid

enim ridiculum est omnino, quomodo magnos vulncrum

dolores parvis remcdils sanare tentes. Dum enim Deum

afficis injuria, frustra viduarum ac orphanorum curam

suscipls : quorum alterum slultum est et periculosum : al-

terum vero huraanl et misericordis. Grave est nobls, qui

privali sumus, apud impcralorem loqul : sed gravius tibi

vldebilur apud Deum causam dlcere. Nullus enim Dei et

hominum mediator apparebit. Quae legisti non intellexisti;

nam si intellexisses, non sane condemnasses.



CLASSIS 1. EPISTOLA. XLII. /^'25

EPISTOLA XLTI '.

AD CIIILONE]M DISCIPULUM SUUM.

Chllonl dcmonslrat auctor epistoUv non satis esse recte

incipcre, scci in perscvcrantia omnia cssc posita : plura

traciit soiitaria^ vitw prceccpta, in liis ut non statim ad

summum perfectionis se intendat, scd pauiatim pro-

grcdiatur. Cavcndum imprimis monct, nc per specio-

sam causam recte in scvcido vivcndi et spiritales con-

ventus obcundi, solitudinis fastidium obrepat.

I. Salutaris rei aiiclor crollbi,

gormanefrater'*, si 11-

benlcr a mc consilinm dc rebus agenclis accepcris : ac dc

iis niaximc, de quibus ipse rogasli ut tibi consilium dnre-

mus. Nam solitnriam quidcm vilam incipcrc mulli rorlassc

ausi sunt : sed rem, ut par est, absolvcrc pauci profcclo

elaboraverunt. Ac oinnino non in proposilo solum consis-

tit exitus : sed in cxilu laborum fruclus. Nulla ergo utili-

las, non propcrantibus ad propositi fincm, sed inilio solo

monachorum vitam circumscribcntibus : quinctiam ct dc-

ridcndum rclinquunt suum ipsorum propositum, in igna-

vicc et lcvilatis crimcn npud cxtcros incurrcntcs. Nam ct

de talibus Douiinus dicit : a Quis volens domum a^dificarc,

»non prius scdcns computat sumptum, nn habcat quibus

» opus sit nd absolvendum ? nc postcaquam posuerit fun-

wdumcntum, et non polucrit pcrficcrc, incipiant ilhidcrc

»ei prajtcrcuntes, diccntcs : llic homo fundamcntum po-

»suit, ct non poluit consummarc ^. » Inilium igitur alacrcm

ac promptum in virtutc progrcssum habcal. Ltcnim gcne-

'

Alias 1.—. 2 Vidc D, Guillon, toni. vii, pag. ^7)i-\7>~, —' Luc.

XIV, aS-3o,



426 S. BASILir C^SAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

rosissimus alhleta Paulus nolens nos tle vita bene antc acla

securos oliari, sed quotidie ultra progredi, nit : « Quae retro

»sunt obliviscens, ad ea vero quai sunt prinra cxtendcns

» me ipsum, juxla scopum persequor od bravium supernse

» vocalionis '. » Nam lalis est tota hominum vita non con-

tenta iis quDC prascesscrunt, sed nutrita non magis praste-

rilis quam futuris. Quid enim prodest homini hcsterna

vcntris salielas, hodie insila fame convcniens cibi solatium

non invcnienle? Sic igltur neque animae lucrum ullum ex

recte facto heslerno, quod ab hodierno opere juslo deseri-

tur. «Qualcm enim, inquit, reperio te, lalem te judico. »

II. Itaque vanus est justi labor, inculpati item suntpec-

caloris mores, supervcniente immutalione, aUeri quidem

a virtule ad vitlum, alteri autem a vitio ad virtulem trans-

hito. Ha3c ct Ezechiclem velut ex persona Domlni docen-

tcm audire licet. « Si enim, inquit, justus decHnans dcli-

» querit, non recordabor eorum qure justc fccit antea : sed

»iu peccato suo morietur ^. » Dlclt aulcm idipsum et de

pcccatorc : « Si considerans fecerlt juslitiam, vivet iu ip-

» sa^.

» Quo enlm tot ac tanli labores famuli Mosis, cumipsum vc! unius momcnli contradictlotcrraBpromissneadilu

arcuerlt? Quo et Glczi cum Elisgeo convictus, cum sibi

lepram pccuniai amore asciverlt? Quid ct sapienliae multi-

tudo Salomonem juvit, tanlusquc Dei amor pra^lerilus,

cum poslmodum insano muUerum amorc delapsus sit in

idolohitrlam? Sed neque beatum Davidem mentis aberra-

tio inculpalum dimisit, ob admissum in uxorem Urioe pec-

catum. Satis nutem csset et Judne a virtule ad vitium lap-

Sus, ad eimi, qui vitam secundum Denm aglt, commu-

nlcndum : qui tandlu Christi Dlsclpuhis, postea maglstro

ob cxiguum hicrum divcndito, sibi ipse Liqueum pnravit.

Iliud itaque perspcclum libi sit, fratcr, non eum qui bcne

riiilip. ni, l3, i-i. — * Ezc':Ii. xviii, 26. — ^ Ibid. 37.



CLASSIS I. EPISTOtA XLIf. 4 27

incipit, perfeclum csse : scd qui bcne desinit, eum esse

Deo probatum. Ne igitur dcderis, fraler, somnum ocuiis,

neque palocbris luis dormilalioncm, ut salvns fias veliit

dama ex cassibus, ct vclut avls cx laqueis. Considera per

m^dios le iaqucos transirc, ct supra excelsum murum am-

bulare, cx quo pericnlosus cndcnli lapsus. Quaproptcr ne

statim ad vitas asccticre npicem tcmctipsum inlcndas

maximc vcro nc libi ipse confidas, ut nc ob imperitiam ex

summo nscetici instiluti Inbaris. Nnm satiq.s fuerit paula-

lim proficcrc. Itaquc volnptatcs vitoe scnsim sublrabe,

luam omncm consuctudincm dclcns, ne forle si subilo om-

nes simul vobjptalcs irritaris, libi ipseturbam tentationum

acccrsas. Gum autem unum voluplalls morbum vi supcra-

vcris, accingc te ad voluptalem aliam debcllandam ; cl ila

dcmum voluptalcs omnes tcmpcslive domabis, Nam vohip-

talis quidem nomen unum, scd res diversae. Sis itaque pri-

inum, fralcr, In lentalionc ouini paliens. Qualibus aulcni

lcnlationibus fidelis probatur, daniiiis mundanis, crimina-

tionibus, mendaciis, contumacia, obtrcctationibus, perSc-

cutionibns? llis et siniilibus probalur fidciis. DcM*nde sis

eliam quietus, non pricccps vorbis, non liligiosus, non in

contcnlloncm pronus, non cupidus glorinc vanaj, non cfl'u-

liens arcana, sed fide dignus, non in scrmonc multus, sed

eslo scmpcr non nd doccndum, scd ad disccnduni parntus.

Ne curiosc dc vila nnnidana inquiras, unde niiiil tibi ac-

cessurum sit cmolumenli. Ait ciiirti : « Ut nc loqualur os

smcum opcra hominum '^. »Qui enim ca qua^ pcccalorum

sunt iubcns loqnitur, cilo in se cxsuscilat voluptalcs. Imo

potius curiosus sis In vitn justorum cxqtiircnda : ita enlm

libi ipsc comparnbis ulilitalcm. Nc sis tui ostcndcndi cu-

pidus, p;igos aut domos circumcnrsans ; scd bac ul ani-

marumlaqucos fugc. Si quis autcui lcob mullam pklatcm,» Psal. XVI, 4.



428 S. BASILII C^9AR. CAPPAD. ARCHIEP.

in clomum suam multis de causis invitet, discat qui talls

est fidem Genlurionis sequi, qui, cum Jesus curationis

ergo ad ipsum properarct, deprecatus est his verbis : « Do-

3) niine, non siim dignus ut intres sub tcctum meum, sed

s^tantum dic verbum et sanabitur puer meus '. » Gum autpm

ei Jesus dixisset : « Vade, sicut credidisti, fiat tibi ' : puer

illa ipsa hora sanatus est. Hoc itaque tibi notum sit, fra-

ter, non Christi prassenlia, sed pelentis fide liberatum

fuisse aegrotantem. Ita et nunc precante le in quo fucris

loco, dt aegroto credentc se precibus tuis adjutum iri, eve-

nieut illi omnia ex sententia.

III. Plus autem quam Dominum propinquos tuos non

dihges. e Qui enim, inquit, patrem, aut matrem, aut fra-

» Ires supra me diligit, non est me dignus^.

» Quid vero sibi

vult Domini mandatum?«Siquis, inquit, nontollit crucem

» suam. ct &equiturme, non potest meusesse Dlscipulus'^.

Quod si iis, qui sanguine libi conjuncli sunt, una cum

Ghristo mortuus es, quid rursus vis cum illis versari? Sin

autem quse destruxisti propter Ghristum, rursus cedificas

propter cognatostuos, praevaricatorcm te

ipsumconstituis.

Ne igitur ob affinium tuorum usus a loco tuo recedas : re-

cedens enim a ioco tuo, fortasse a moribus tuis recedes.

Non amator sis turbas, non ruris, non civitatum, sed soli-

tudinis : apud lemetipsum manens sempcr citra uiiam

mentis aberratlonem, precationem et psalmodiam opus

tuum esse existimans. Nequc etiam lcctiones negligas

Testamenti Novi maxime, proptcrea quod Sccpe ex Veteri

Testamento oritur detrimentum : non quod scripla3 sint

res noxiae, sed quod eorum, qui laeduntur, mens infirma.

Omnis enim panis ad alcndum idoneus; sed nocet infir-

mis. Sic igitur omnis Scriptura divinitus inspirata est at-

• Matth. vm, 8. — » Ibid. i3. —3 Id. x, 07. — * Luc.

xiT, 27.



CLASSIS I. F.PISTOLA XLII. 4^9

qiie iililis', ncc in ea quldquam inquinatum; nisi quod

quis inquinatum esseputat, id ipsi inquinatumest. « Omnia

» aulem proba, quod bonum est tene: ab omni specie mala

» abstine'. Omnia enim licent, sed non omnia expcdiunt ^ »

Itaque his, qulbuscum versarls, nulla in rc sis offcndl-

culo, sis lcetus, fratrum amaus, blandus, hiraiilis, non

excidens hospitalitalis proposlto per eduliorum hiutltiam,

sed prresentlbus contentus, nlhll a quoquam ultra quolidia-

num soHtarias vllcc usum acclpias ; ac prsesertim fuge au-

rum vclut animoc insidiatorem, et peccati patrem, ac dia-

boli ministrum. Te ipse avaritire obnoxium ne constilucris,

obtentu ministerii erga paupercs. Si quis autem egenorum

gratia nfferat tibi pecunlas, ct aliquos noveris Indigerc, ei

ipsi, cui sunt pecunioc, consihum da, ut fratribus indigen-

libus distribuat, ne forle conscientiam tuam colnquinent

acccpla) pecuniae.

IV. Voluplalcs fuge : prosequerc conlinentiam. Ac cor-

pus quidem laboribus exerce : animam vero assucfacilo

tentalionlbus. Pro ccrto tenens corporis ct animaj dissohi-

tioncm maU cujuscumque essc hberatloncm, bonorum ;e-

ternorum expecla fruitionem, cujus omnes Sancti effecli

sunt participcs. Tu vero indesinentcr cxpendcns achbrans,

dlabohco suggestui opponc plam cogitationcm, ci vehit in

trutlna momento lancls prajpondcranti cedens. El prajser-

tim cum prava insurgens cogitatio dixcrit : Quac utihtas

degcndi in hoc loco? Quod lucrum sccessus ab hominum

socictale? An ignoras conslilutos a Dco c])iscopos Ecclc-

siarum Dei cum hominlbus cx morc vivere, et spirilalcs in-

dcsincnter cclebrareconvcntus, quos qulobcunt phirimum

pcrciplunt ulllilalis? Ilhc cnlm Provcrbiorum apcrlunlur

{cnigmata : exphcantur apostoHca documcnta : cxponunlur

evnngehcac scnlenlicc, ihcologia audilur ; illlc congrcssus

• a Tim. m, iH. — ' i Tlicss. v, ai, — "i Cor. ti, "^z.



430 8. BASIIII CJJSAR. CAPPAD. ARCHIEP.

fralrum spirllualium, magnam occurrcnlihus ex vultus as-

pcclu ulililalem pr.Tbentium. Tu aulem lc ipse a lanlis

bonis effecisti alienum, atque hic dcsides beUuarum in mo-

vem efferalus. Vides cnim hic solitudinem mngnam, inhu-

manilalcm non modicam, penuriam doclrinic, disjunctio-

nem a fratribus, ac spiritum erga Dei mandatum valdc

inertem ac socordcm. Cum igitur talibus ac tantis te spe-

ciosis rationibus prava insurgcns cogitatio frangere volue-

rit; oppone ei per piam ratiocinalionem ipsius rei expe-

rientiam, dicens : « Quandoquidem tu mihi dicis bona esse

quae in mundo sunt, propterea ego illuc transmigravi, in-

digoum me ipsum judicans mundi bonis. Sunt enim mundi

bonis mala admixta, ac longe cxuperant mala. Nam cum

aliquando accessissem ad spirituales conventus, in unura

fratrem vix tandem incidi, qui Deum timere videbatur,

scd is tcnebatur sub diabolo; atque ex ipso audivi lepidos

sermones, et confictas ad obvios quosque decipiendos fa-

bulas. Mullos post ipsum offendi fures, raptorcs, tyrannos.

Vidi ebriorum speciem indecoram : vidi sanguinem op-

pressorum. Vidi quoque mulierum pulchriludincm, qua

pudicilia mca lorquebatar. Ac fornicationis quidem opus

effugi : sed virginitatem meam cordis cogitatione inqui-

navi. Et mnltos quidem sermones animie utiles audivi :

sed tamennuUum apud magistrum reperi dignaro sermoni-

bus virtutem. Post hoc rursus audivi innumerabiles tragoe-

dias, quaj effaminatis modis animum subibant. Rursus au-

divi cilharam suaviter resonantem, plausum saltantium,

scurrarum vocem, stoliditatem multam, facetias, turbae

imraens£e clamorcm. Vidi lacrymiis spoliatorum, doiores

eorum qui abducebantur a tyrannide, ejulatum eorum qui

torquebantur. Et vidi, et ecce non erat conventusspiritua-

lis, sed mare vcntis agitatum ac turbatura, oranes simul

fluclibussuistentans obruere, »Dicmihi, ocogitatio mala.



ICLASSIS I. fPISTOLA XLII. 4^1

cl lcmporarwc volupltills ac vanw jj^lori.-c doamon, quid mihi

csl lucri, si liixc cl spcclcm ct aiuli;im, cum nuUi eorum

quibus injnria fil, opcm ferrc qucam : ncquc liccal milii

imbccillcs dcfenclere, aut errantes corrigere ; imo eliam

insupcr me Ipse forle perdilurus sim. Qucmadmodum enlm

paululum aqurc puraj magna venli procella ac pulvcre dls-

sipatur : sic quae nobis videmur prajclare in sasculo facere,

malorum mullitudine obruunlur. Nam Iragoedias, velut

pall, in cordibus eorum, qul in saeculo sunt, per JKlItlam

nc gaudlum infiguntur, ut psalmodiac purilati teuebras of-

fundant. Porro ejulatus gemitusque hominum injuriam a

Iribulibus palientium proferuntur, ut pouperum offenda-

iur patlcnlia.

V. Quai igitur mihi alia ulilitas, nisi certe animae dam-

num ? Itaque eam ob causam cgo velut passer transmigro

in moutes. Sum enim sicut passer ex laquco venantium

libcratus. Etenim in hac solitudlnc dego , o mala cogi-

talio ; in qua Domlnus versalus cst. Hic quercus Mambre ;

hic scala ferens ad coelum, ct Angelorum caslra a Jacob

conspecta ; hic sollludo, in qua populus purlficatus legem

acccpit , et ila demum in terram promissionis ingrcssus

Dcum vidlt. HIc mons Garmelus, in quo Elias commorans

placuit Dco ; hic campus, in qucmcum Esdras scccssisset,

omncs libros dlvinilus insplralos, Dco jubcnlc, cructavit.

Hic solltudo, in qua beatus Joannes locustas cdcns , ho-

minibus pcDnitenliam pra?dicavil. Hic mons Olivarum, in

qucm cum Christus ascendlssct oravit, orare nos docens.

Hic Christus solitudinis amator. Ail cnim : « Ubi duo sunt

»aut Ires congrcgnti in nomine mco , ibi sum in medio

»eorum'. » HIc angusla ct arcta vla, qua) ducit ad vilam.

Ilic doctorcs, et Prophct^c , in solitudinibus crranlcs ac

monlibus, spcluncisquc cl foraminibus lcrrJC. Hic Apostoli

' Mattli. xviii, 30.



4^2 8. BASILII C;ESA.R. CAPPAD. ARCHIEP.

et Evangellstae , et monachornm semota ab urbibus vlta.

Ha:c itaque ultro suscepl, utconsequar

quoe Chrislimar-

tyribus et omnibus aliis Sanclis promlssa sunt; ut vere ac

cilra mendaciiim dicam : « Propler verba labiorum tuorum

»ego cuslodivi vlas duras '. » Novl enlm charumDeo Abra-

ham, qui vocIDel obsecutusest,et in solltudlnem migravlt;

et Isaac potentla oppressum , et Jacob patriarcham pere-

grinantem : pudlcum Joseph dlvenditum : pueros tres absti-

nentl^e inventores, qui adversus Ignem pugnarunt : Danle-

lcm semel et Iterum In fossam leonum conjeclum : Jere-

miam libere loquentem , coeni iaeui addictum : Esaiam

arcanorum spectatorem , serra sectum : adductum in

captivilnlem Israelem : Joannem adullerii objurgatorcm

capile truncatum : martyresChristi de medio sublatof. Et

quid plurlbus moror? ubi et Ipse Salvator pro nobis cruci-

fixus cst, ut morle sua vivificaret nos, et uniunquemque

nostrum ad patientiam incitaret ac trahercl. Ad hunc fes-

lino, et ad Palrem, et ad Spiritum sanctum. Lcgllimus in-

veniri conor , indignum memet judicans muudl bonls.

Caitcrum ncque cgo propler mundum, sed mundus propter

me. ILncc igllur apud lcmelipsum reputans, caq\ie dillgen-

ler, ut tibl dlctum est, cxequens , deccrta pro veritale

usque ad mortem. Elenlm Chrlslus ad morlein usque Hic-

tus est obediens. Sedct Apostokis dlcit : « Vidclc ne quando

» sit in ullo vestrum cor pravum, ut desciscat a Deo vivenlc :

» sed cxhortemini vos invicem, ct asdlficale slnguH slngulos,

«quandiu dicitur dles hodlernus'. » Nam dies hodlcrnus

signiiicat totum vilae nostrae lempus. SIc Igltur vlvens, frater,

te Ipse scrvabls, nosque exhllarabis, et Deum glorlficabis

in snecula sa^culorum. Amen.

' Psal. XVI, 14. — 2 Ilcbr. m, 12, i3.



CLASSIS r. EPISTOLiV XLIII ET XLIV. 433

EPISTOLA XLIII '.

ADMONITIO AD JUNIORES.

BasittuSj seu qulvis alius epistoioi aiictor , evangelica

pra'C6pta soUlariis breviter exponit.

DiscEtu.qui solilarlam vitam degis, quique fidelis homo

ac pietatiscultor es, et edocere evangeiicum vivendi genus,

corporis in servitutem redactionem , spiritum humilem

mentis purltatem, iroc exliuctioDem. Coaclus insupcr addc

propter Dominum ; damno aflbctus, nc iitlges : odio hahi-

lus, dillge : persecullonc appetltus, sustineto : malc audiens,

ohsecra. Sis pcccalo mortuus : sls una cum Deo crucifixus

curam omnem transfer in Dominum, ut reperlaris uhi An-

gelorum sunt myriades, prlmogenitorum conventus, Apos-

lolorum ihroni, Prophetarum praecellentcs sedes, sceplra

Patriarcharum , Marlyrum coroiiae, Justorum proeconia.

Inter hos justos ut lu ipse annumereris, concupisce, iu

Chrlsto Jesu Domino uostro. Ipsi gloria in saicuia. Amen.

IVWW\iVV\WVWWWW\W\W^WWWVW VV> VVAwvvw vwvwvwvww\w\\ww>w^wvvww\wvvw

EPISTOLA XLIV \

AD MONACIIUM LAPSUM.

Lapso monacho auc.tor epistoUv primum peccati magnitu-

dinem y dcindc misericordiam diviuam antc oculos

ponit, et ut adse vcniat, benigne horlalur.

I. SA.LIJTEM non dicimus, (jula iiou eslsulus iuipiis \ 4^>

1 Alia» II. — > /^liai m. — ' Vidc D. CuilloD, toni, vu, p. 457.

XLV. aS




huc enim incredulus sum, nec in peclus meum intrat tan-

tum nefas ac magnum facinus, quod admisisli:

siquidemres, uti jam omnibus manifesta est, ita sese habet. Admiror

enim quomodo sapientia tanta absorpla slt, quomodo tam

accurata vivendi ratio dissoluta : unde circumfusa fuerit

CfEcitas tanta : quomodo nihil prorsus considerans, talem

ac tantaui animarum pernlciem induxeris. Id enim si ve-

rum est, tradidisti et tuam ipsius animam barathro, et

omnium, qni impietatem hanc audiunt, robur exolvisli.

Irritam fecisti fidem : aberrasti a certamine bono. -Qua-

propter doleo tua causa. Quis enim'sacerdos, ubi audierit,

lua causa non Limentatibur? quis ecclesiasticus non pian-

git? quis laicus tristilia non afficitur? quis monachus non

mojret? Forte etiam sol ob tuum lapsum obscuralus est,

et virtutes coelorum commotse sunt ob exitium tuum.

Quin et lapides sensusexpertes insaniamtuam defleverunt:

ploravcre quoque inimlci ob iniquitatis tuae magnitudincm.

O magnam caecitalem ! miram crudelitatem ! Deum non

timuisti : homines revc^^ilus non es : uon te amici movc-

runt : sed simul omnium naufragium fecisti : simul spolia-

tus es omnibus. Quocirca iterum causa tua, miser, doleo.

Qui regni violentiam atque difficultatem omnibus annun-

tiabas, regno excidisli. Qui doclrinoe metum omnibus in-

culicbas, Dei non Labulsti tlniorem ob oculos tuos. Qui

sanctimoniampruedlcabas, scelestus ciepreheuderls. Quide

paupertate glorlabare,pecuniarum invenlus es raptor.

Qui imminens a Deo supphcium disserendo ostendebas,

tibi ipse accersivisti suppHcium. Quomodo telugebo? Quo-

modo tua causa dolebo? Quomodo excidlt lucifer qui mane

oriebatur, et contrltus est in terra? Guillbet audlenll anris

utraque tlnnlet. Quomotlo Nazaroeus auro splendidior, i"u-

ligine faclus cst obscurior? Veneraudus filius Sion, quo-

modo factus est vas inulile? Cujus ia sacris Scripturis le-



CLASSIS I. liPISTOLA XLIV. 4^5

lcgendis praedicabalur memoria ab omnibus, ejus hodie

memoria cura sonilu periit. Qui erat ingenio acri et veloci,

velociter interiit : praeditus prudentia multiplici, mulliplex

peccalum perpetravit. Quibus cnim profuit doclrina tua

ii ex luo exitio damnum accepere. Qui aures colloquiis

tuis adhibuerunt, obturaverepernicie tua audila. Ego vero

lamentans tristemque vultura prnc me ferens , cl undelibet

cxolutus, et cinercra vchit pancm comedcns, sacco in pl i-

gam meam injecto, tibi ejusmodi prixconia recenseo : inio

potius oralionem funcbrem componcns , consolnlioncm

nullam , nullamque mcdelam admitlo; quippe abscondila

cst ab oculis mcis consolatio, nec cst fomcntum apponere,

neqne oleum, ncque ligamenla. Est enim plaga mea doloris

plcna : undc sannbor?

II. Si qua igitur adhuc spcs tibi supcrcst salulis : si qua

cxigua Dci rccordatio, si quod desidcrium fuluroruni bo-

norum, si quis inctus suppliciorum, quai scrvala sunt non

pocnilentibus, rcsipiscc vclocitcr : altollc oculos luos ia

coelum , inlelligc, dcsiste a lua ncquilia, cxculo circum-

fusam libi ebrietatcm; insurge in eum, qui lc prosliavil.

Fortiter conare c lcrra rcsurgorc. Rccoidarc boni Pasloris,

qui pcrscqucns cruct lo. Eliamsi supcrsint cruin diio , aut

auriculiTC summilas, rcsili ab co, qui lc vuliiciavit. Mcnior

oslo ujiscraliouuiii Dci, qui curat olco cl viiio. Ncdcspcrcs

salulcm. llovoca iii mcuioriam, qu.c scripla suiit, ncmpo

lapsum rcsurgcrc ', avcrsum convcrli, pcrcussum curari,

«bcsliis captum libcrari, confilcntcin non rcjici. Noii cniiii

vult Dcus inorlcm pcccalorls, qucinadmoduiu vult convcrli

ipsum, ct vivcrc^ Nc conlcmpscris, vclul iu inalorum prc-

fundumcollapsus ^ TcnipuspaticnllaBcsl, tcmpuslcnitalis,

tcmpus curalionis, tcmpuscmcndalionls. Lapsus cs? <\\ur-

go. Feccnsli? desine. Mcslcsin via pcccatorum'*, scd reslli.

• Jcr. VIII, 4-— * Ezccb. xviii, 3a,— ' Prov. xvm, 3.— < P«nl. i, i.

28.



436 S. BASILU C.ESAR. CAPPAD. ALCinjBP.

Naui cum conversus ingemueris, tunc seivabere. Est enim

ex laboribus sanitas, et salus ex sudoribus. \'ide igitur nc

forte, dum servare vis, quae cum nonnuUis pactus es; inita

Gum Deo pacta, quse coram mullis testibus professus es,

transgrediare. Ne igitur ob humanas quasdam ratiocina-

tiones cuncteris ad me venire. Ego enim receptum mor-

luum meum lugebo, ego curabo, ego amare flebo super

contritione filiae generis mei. Excipient te omnes, omnes se

libi laborum socios adjungent. Ne despondeas animum

memor sis dierum antiquorum. Est salus : est emendatio.

Confide; ne desperes. Non est lex citra misericordiam

morle condemnans, sed gratia differens pcenam, expectans

emendationem. Nondum occlusoe sunt fores : audit spon-

sus : non dominatur peccatum. Redintcgra denuo luctam

nc moreris, sed tui ipsius et omnium nostrum miscrere in

Christo Jesu Domino nostro, cui gloria ct imperium, nunc

et semper in saecula saeculorum. Amen.

EPISTOLA XLV «.

AD MONACHUM LAPSUM.

Cam quidam, reliclis magtiis opibus, monasticam vitam

amptexus esset, ac postca ex summo pictatis fervorc in

adulterium et alia scelera incidisset, auctor cpislolcG,

(jui cum co Uierosolymis commoratus fucrat^ pcccali

ct scandali magniludincm ci exponit, simulque spe mi-

sericordia: divince,ctexemplo Jadaioriim ac gentilium,

qui tunc ad Dei callum comptUcbantur, ad certamen

revocat.

I. DupLLx linior bubiit nienli^ mcce sinu^ luu causu.

! Alias IV.



CLASSIS I. r.PISTOLA XLV. 4^7

Anl enim praioccnpons mc inimiscrlcors qnitlam animi

molns in crimcn inlinmanilalis conjicil :

aut rursns misc-

rcri volcnlcm, cliam ut ad vilia rcmollescam, malc con-

verlit. Quarc ct hanc mcam epistolam cxaraturus, mannm

quidcm torpescentem ratiocinalionibus corroboravi, sed

vuUnm cx concepta proptcr tc tristitia anxium mutare

non potni : tanto mihi, tna causa, incnsso pudore, ut oris

etiam flexus, labiis meis in luctum conversis, statim con-cideret. Ilci mihi! qnid scribam, aut qnid cogitem in Irivio

constilutns ? Si niihi prioris tna3 vanas vivendi rationis ve-

niat in mentem, cnm circumfluerenl te divitije, ac humi

repens gloriola, horreo : cum adulatorum te sequeretur

multilndo , frnererlsque brevi ac lcmporaria volnptate,

non sine mnnircslo pcriculo ct iniquo quKStu : et partim

quidcm magistratuum timor le de salute cogitanlem cxagi-

tarct : parlim vcro publicorum negotiornm lumultus tnnm

intcrtnrbarcnt domum, atquc malorum frcqucntia mcnlcm

tnam ad eum, qui opitulari libi polerat, retorqucrct : cum

paulalim Servatorem circumspicere meditarcris, timorcs

quidcm tibi ad luam utiHtalcm infcrcnlem, liberanlcm

vcro ac prolcgcnlcm tc, qnl ci, dum in tnlo esscs, illuscras:

cum lc ad innovandos acquirendosque honestos n)orcs

cxcrcercs, pcricnlosissimam tuam opulentlam nihili fa-

ciens, rciqnc familiaris curam ct uxoris consuctudincm

refngicns. Quincliam totns snblimis, vclut pcrcgrinus ct

crro, agris et civilalibus pcragratis , pelisll Jerosolyma,

ubi ct ipse tecum conmioratns ob alhlcticos lc labores bca-

tum pra^dicnbam, cum pcr scptcnarios circulos ji^jimus

perscvcrans Deo philosopharcris, simulque congrcssus hu

manos veluli iu fugani conversus dcvitares, alqne tran-

quillo ac solitario vivcndi gencrc libi parato, civilcs tu-

mullus dcclinarcs. Piaetcrca corj)us tuum cilicio aspcro

lancinjns, ct zona dura aslringcns lambos tuos, palicntcr



438 S. BASILII C/BsAR. CAPPAD. ARCHIIiP.

ossa tiui allereba?. Quin et ilia inedia concavnns, ea nsque

aJ dorsi parlcs laxa cffccisli, atqiie fasciac mollis rejecto

usu, abdonicn intrinsecus cucurbila) in morcni controc-

tum, renibns adhaircscere cogebas. Ad hffic, evacuato car-

nis lolo adipc, exsiccasti strenue meatus sub ventre silos,

et ipso vcnlre inedia coarctalo, faciebas ut costatfc partes,

tecli qnasi qu.iedam eminenliaumbram induccrent partibos

umbilici. Atquc contraclo tolo organo, nocturnis horis

confilens Deo, hicrymarum rlvis barbae pilos madefactos

complanabas. Qiiid aulem opus esl recensere me singula?

Mcmiiieris quol Sanclorum ora excepcris osculo, quot sacra

corpora amplexus sis, quot viri manus tuas velut intami-

natas foverint, quot servi Del velut venerantes confugerint

ad gcniia tua compleclentes.il. At horum quis tandem finis ? Adullerii fama nuntiati

crimcn, sngilla velociu» pervolans, aures nostras sauciat,

aculiore slimulo viscera noslra compungens. Quse tam

arlificiosa prKsligialoris versulia in tam pcrniciosum ca-

snm te conjecit? Qua^nam diaboli sinuosa retia te cons-

lring<nlia virlutis nervos immobiles reddiderunt ? Quo

a])icrc laborum Uiorum narrotiones ? Sed fortasse aequum

noii esl his fidem adhibcre ? Et quomodo non ex manifestis

ca ellam credemus qua) hactenus abscondita fuerunt; si-

quidcm aniroas, quse ad Deum confuglebant, jurainenlis

horrendls obslrlnxisll, cum tamen nominatim quidquid his

voculis «Esl, uet « Non » ampfius est \ diabolo altribualur.

IlaquesimLil quoque exiliosi perjurii fulsti sponsor, atque

insllluli ascetici characlere in contemptum adducto, od

Apostolos usque, ipsumque Dominum dedecus ac infa-

miam transmisisli. Dedecorasli castitatis gloriationem :

Libe aspersisli contineniise volum, captivorum facti sumus

tragcedia, a Juda?is et gcntilibus rcs nostrae in sceQam ct

' Ma'.l!i V, 17.



CLASSIS I. EPISTOL\ XLV. 4^9

aclus deJiicnnlur. Discidlsti monachoruni stuclla : cllllgen-

tiores cantiorcsqnc in nictnmformidInen)f[uc conjecisti,

adhuc diaboli potestatem admirantes : neghgenliores vero

ad sequendnm incontinentia? excmplum Iraduxisti. Dissol-

visti, quantnm in te fuit, gloriationem Christi, qui dixit :

« Gonfidite, ego vici mundnm, cjusque prlncipcm '. «Cra-

terem dedecoris miscuisti patriaj. Vere implevisti prover-

bium : « Vehit cervus sagltta ictus in jecorc. » Sed quid

jam? Non cecidit fortitudinis turris, o frater ! non oLsor-

duerunt correctionis ac conversionis remedia : non oc-

clusa est civitas perfugii. Ne in profundo malorum per-

maneas, ncc te tradas homicida:. Novit Dominus elisos

erigere. Ne procul fugias, scd ad nos recurrc. Resume ite-

rum labores juvenilcs, sccundis recte factis humi repenlem

sordidamquc voluptatem dcicns. Respice ad fhiis diem,

ita vitoc nostrae vicinum ac propinquum ; el nosce quo-

modo jam Judcxorum et gentilium fdii ad Dei cultum

compclluntur, nec omnino abneges mundi Servatorem :

ne le maximc horribilis illa comprchendat scntentia : « Non

» novi vos, cjuinam sitis ^ »

' Joan. XVI, 33. — ^ Mattli. vii, »3.



44o S. BASILII C^ESAR, CAPPAD. ABCHIEP.

EPISTOLA XLYI '.

AD VIRGINEM LAPSAM.

Firglnem iapsam vehemenlcr arguit auctor epistolce

eamque vlrglnitatis voto, quod negabat, vere obstric-

tam fulsse demonslrat ; ac dotorem suum slgnificat

quod, Christo sponso derelicto, impium corraptorem

clegerit. Postremo inortis, judicii et CEterni suppUcii

metu, ac spe misericordice divince ad pcenitentiam ad-

dacere conatur.

I. NuNc tempns exclamandi prophetlciim illud, ac di-

cendi^: «Quis dabit capiti meo aqnam, et ocnlis meis fon-

Btcm lacrymarnm, et dcplorabo vnlncratos filiae populi

»mei '?» Qnamvis enim illos altnm silentinm tencat, ja-

ceantqne semel malo obruti, ac letale vnlnus ipsnm etiam

mali sensum abstulerit , nos lamen sine lacrymis tantum

casumpragtermlttere

non oporlet. Etenimsi

qnorumcor-

pora in bello percnssa cront, eos Jeremias innumeris la-

crymis dignos judicavit; qnidnam quis dixerlt in tanta

animarum calamitatc?«Vulnerati tni, inquit, non sunt vul-

«nerali gladii, et mortul tul non snnt mortni belli^. »Sed

verac morlis aculcum defleo, pcccatum grave, et ignlta

maligni jacnla, quae animas nna cnni corporibns crndeliter

combussere. Certe scelerc lanto in tcrra conspecto valde

ingcmuerint Dcl lcgcs, qnac intcrdicnnt semper, ac cla-

mant, olim quldem, « Non concupisces uxorem proximi

«tni^ :»per sacra vero Evangella : « Quisquls vlderit mu-

«lierem ad concupiscendum eam, jara mcechatus cst eam

* Alias V.

—' Vidc D. Guillon, toni.

vn,pag.

^Sy-^Sc. —'

Jer,

U, i. -— ^ Isai, xxu, 2. — ^ Dcut, v, 21.



CLASSIS T. EPISTOLA. XLVI. ^A^

»in corde sno '. slNnnc aiilcm vident adulterium impnden-

lor commillcrc ipsamDomini

sponsam, cujus caput Chris-

tns. Profoclo cl ipsi ingemiscant Sanclorum spiritus : Phi-

irees quidcm zclotes,'quod non ctiam nunc ei liceal, hasla

in manu sumpta, corporoliler scehis ulcisci : Jonnnes vero

Bnplista, quod non possit, rehctis supernis ^sedibus, ut

oHm soliludine, ad redarguendam iniquitalcm accurrere;

ac si quid pali oporteat, caput potius amiltere quam lo-

quendi libertalem. Quin potius, siquidem et nobis beali

Abelis ex.emp!o, licet mortuus, adhuc loquilur, etiam nunc

clamat et vociferatur ahius Joannes, quam olim de Hero-

diadc:«Non hcet libi habere eam '. » Etsi cnim Joannis

corpus, prout naturaj nccessarium est, divinam scntenliam

cxcepit, siletquc hngua,«Tamcn vcrbum Dci non est alh-

ngatnm^. i» Qui cnim nuplii conservi violalis loquendi li-

berlalem ad morlem usque perduxit, qnonam esset animo

futurus, si lanlam contumcHnm sanclo Domini ihalnmo

iUatam conspiccret ?

U. At tu, postquam divintc ilhns conjunclionis abjccisti

jugum, alque intaminalum veri rcgis thahnnium fugiens;

in lurpcm illam impiamquc corruplclam fccdchapsaes, cnni

jam non habeas quomodo amaram hanc accnsationem ef-

fugias, nec uUo modo aut arle malum ilhid abscondere

qucas, pr.Tccps in audaciam prorumpis. Et quoniam im-

piViis in profundum malorum lapsus, dcinceps conlcmnil,

ipsa elinm pacla cnni vcro sponso inita abnegns, noqtie

esse te virginem, ncc unqnam promisissc clnmitans, quam-

vis mulla ncccpcris, mulla demonslraveris virginilalis pig-

nora. Revoca libi in memoriam pracclaram profcssioncm,

quam profcssa es coram Dco, Angelisquc cl honiinibus.

llcvoca libi in mcmorinm socielatcm vcncrandam cl sa-

Crtim virginnm chorum, ac coGlum Domini, ct Ecclcsiam

' MaltU. V, aS. — ' Id. xiv, /,, _ > a Tim. ii, 9.



442 S. BA.SILII CyESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

Sanctornm. Memlneris quoque aniculaj in Christo avia;,

qua2 virtute juvenesciteliamnum, et floret

:

malris ilidem,quas in Domino cum illa decerlat, ct novis quibusdom ac

insuelis iaboribus consuetudinem dissolvere conatur : si-

mlliler et sororis partim illas pro viribus imilantis, partim

eliam vincere contendcntis, ct avita praeclare facta virgi-

nitalis ornamenlo superanlis, et le sororem, uti putabat,

ad simile certamen tum sermone, tum vita haud ignave

provocantis. Horum recordare, et angelicai una cum eis

circa Deum choreoe, et spiritualis in carne vitoe, et cceles-

tis in lerra inslituti. Recordare dierum tranquillorum, et

noctium illuminalarum, et cantilenarum spiritualium, et

psalmodiae sonoraj, precum sanctarum, thori casti atque

intaminati, vlrglnei progressus, mensae sobrioe, ac prajclare

precautis ut incorrupta tibi virginitas servaretur. Ubi tua

illa gravls species et honesti mores, vestis vilis virginem

decens, pulcher ex pudore rubor, et decorus ex abstinen-

lia ac vigiliis efilorescens pallor, atquc omni pulchro co-

lore decenlius elucescens? Quoties in precibus pro virgi-

nitate cilra maculam scrvanda, forte iacrymas effudisti ?

Quot litteras ad Sanctos cxarasti, per quas tibi eorum eflla'

gitabas preces, non ut humanas nuplias, imo ignominio-

sam Illam corruptionem assequereris, sed ut a Domino

Jesu non excidcres ? Quoties Sponsi accepisli doua ? Qnid

opus est honores etiam illius causa ab iis, qui ejus sunt,

delatos memorare? conviclum cum virginibus: factos cura

eisdem progressus : sahitationes a virginibus exhibitas :

laudes ob virginitatem : virgineas eulogias, lilteras ut ad

virginem scriptas? At spiritus aerii, qui nunc in fUiis con-

lumaciae operatur', exlgua aura modo suscepta, abnegasti

ha3C omnia, et pretlosam illam et dimicationc omni reli-

nendam possessiouem brevi vohiptale commutasti : quae

' EpllCS, II, 2.



CLASSIS I. EPISTOLA. XLVI. 443

aJ lempus qnidein gultnr tuum illinit ct cxhilarat, sed pos-

lea felle

amarior comperietur.111. Ad ha3c quis non ingemiscens dicat : a Quomodo

• facta esl merctrix civitas fidelis Sion ' ?» Quomodo autem

non ipsc Dominus ad eorum, qul nunc in Jcremiai spirilu

ambulant, aliquos dicat ? « Vidisli quas fecit mihi virgo Is-

» racl * ? Ego despondi ipsani mihi ipsi iu fide ct integritale,

• injuslilia, et in judicio, et in misericordia atque misera-

«tionibus^ «quemadmodum et per Oseam prophelam ci

promisi. Ipsa vero dilexit alicnos, et vivcnlc me vlro adul-

tera audit, nec veretur viri alterius esse. Quid vero sponsae

dux divinus ac beatus Paulus, vetus illc et novus hic, quo

sequeslro ac doctore, rclicfa paterna domo, Domino con-

juncta es ? Annon dicat tanlo malo dolens ulerque ? « Ti-

»mor enim quem timebam, venit mihi; et quem melue-

» ram, occurrit mihl^. Despousavi enim te uni viro, virgi-

»nem castam exhiberc Ghrislo ': » sed melucbam semper,

nc quodam modo, ut serpens Evam decepit versutia sua,

ila aliquando corrumpcrenlur scnsus tui. Quaproptcr iu-

numeris incanlamenlis sempcr conatus sum alTectuum tu-

mullum comprimcrc, ct innumcris excubils Domini spon-

sam custodire, et vitam innuplaj sempcr cxponebam, quod

« Innuplu sola curat qu.T Domiui snnl, ut sit sancta cor-

» pore et spiritu *"; » cl vlrginilalis dignilalem cnarrabam,

et lemplum Dci lc appellans, velut alas addcbam, alacri-

talc erigens ad Jesum ; et pcr mali timorcm ad cavcndum

casum suppctias fercbam, cum dicercm : « Si quis templum

» Dei profanat, huuc pcrdet Dcus '. » Sed et procsidium ex

preclbus meis addebam, si qua raliono integrum libi cor-

pus et anima et spiritus possct cilra reprehensionem iu

advcnlu Domini nostri Jesu Glirisll servari. Al fruslra haec

' liiii.1,

ai.

—' J»;r.

xviii, i5. —'

Osccii,

19,ao.

—*

Job,III, a5, — ' 2 Cor, xi, a — " 1 Cor. vii, 54. — ' KI. m, 17.



S. BASILII CJ:SAR. CAPPAD. ARCniEP.

omnia in te laboravi, mihique amarus extilit dulcium illo-

rum labornm exitus, rursusque ingemendi necessitas obeam, de qua gaudere me oportebat. Ecce cnim decepta

es serpente amarulentius quam Eva. Corrupta est non

mens tua solum, sed etiam una cum menle corpus tuum.

Et horrendum illud, quod et dicere pudet, nec tamen si-

lere queo, ( est enim velut quidam ignis in ossibus mels

accensus et ardens, resolvorque undiqueet

non possumferre ) tollens utique membra Christi, membra fccisli me-

retricis. Hoc unum ex omnibus malum neqnit cum alio

comparari : hoc novum est in vita facinus. « Pertransile,

»inquit, insulas Chettiim et videte, et in Cedar mitlite, ct

«considerale vehcmenter, an facta sint taha? an permu-

» tarint gentes deos suos? et isti non sunt dii '• » Yirgo au-

lem mulovit gloriam suam, ejusque gloria est in turpilu-

dine sua. Obstupuit crelum ob hoc, et inhorrult terra

vehementlus. Dlcil etiam nunc Domlnus : c Duo mala pcr-

petravit virgo : mc dereliquit verum animarum sanclarum

sanclum Sponsum, et confugit ad impium et iniquum ani-

nias simul ac corporis corruptorem. Defecit a Deo servatore

suo, et praebuit membra sua serva immundltlae et inlqui-

tali ^ ad iniquilalem. Oblita est autem mei, dicit Dominus,

el post amalorem suum ibat^, a quo non juvabilur.

IV. Expedlret ei ut mola asinaria circa collum ipsius

posita fuisset, et In mare projectusessef^, potius quam of-

fendicnlo fuisset virginl Domini. Quis servus contumax ita

insanilt, ut in herilcm ihorum se ipse injlceret; aut quis

praedo eo amenlicC devenlt, nt ipsn Dci donaria conlinge-

ret, non vasa inanimala, sed corpora vivenlia, et animam

inhabilantem habentia factam ad imaginem Dei ? Quis

unquam auditus est in medio civitate et serena meridie

' Jer. ij, 10, II. — ' Rom. vi, 19. — ^ Osee 11, i5, — * Luc.

XVII, 2. I



CLASSIS I. EPISTOLA XLVI. 44

imagini regia; foruias immundorum porcorum inscribere

ausus essc? Nuptias humanas si quls violaverit, immiscri-cordilcr coram duobus aut Iribus testibus morilur. Quanto

graviore supplicio, putalis, dignus censebitur, qui Filium

Dci viventis conculcavit, cique promissis obstrictam spon-

sam adulterio contaminavit, ac spiritum virginitatis con-

tumelia afiecit? At illa, inquit, volebat, nec invitae vim

intuli. Sed et libidinosa ilia /Egyptia domina pulchri Jo-

sephi amore insaniebat'; verum non vicit virtutem pudici

furor impudicae, neque ilia manibus vim inferente, ad ini-

quitatem ille adactus. At illa hoc decreverat, inquit, nec

amplius erat virgo, et si ego non volulssem, fuissct ab al-

tero corrupta. Oporlebat quidem et Filium hominis tradi;

sed vae iili per quem Iraditus est. Atquc scandala veuire

necesse est : sed vss illi per quem veniunt.

V. Ad hccc autem, a Numquid qui cadit, non resurgit

» aut qui se avcrtit, non convcrtitur ' ? » Cur avertit se virgo

ayersione impudenti, tametsi audivit Ghristum sponsum

per Jeremiam dicentem : « Et dixi postquam scortala fuit

»hacc omnia, ad mc reverterc, et reversa non est ^ Num-

»quid resina non cst in Galaad, aut mcdicus non cst ibi ?

» Quare uon asccndit sanatio filia) populi mci ^» ?» Ac multa

quidem rcpcrias in divina Scriptura mali rcmcdia, multa

ex intcritu ad salutcm mcdicamcnta, dc morlc atquc rc-

surrectionc mystcria, dc horrcndo judicio dequc ffitcrno

supplicio tcstimonin, dc p(Enitcntia ct vcnia pcccatorum

dogmata; innumcra iila convcrsionis cxcmpla, drachmam,

oviculam, filium qui consumpscrat rcs suas cum scortis,

pcrdilum ct repertum, mortuum ct rursus vivcntem. lUa-

mur his mah' remediis : pcr h.uc aiiim.c nostra' mcdr'amur.

Go[:,ita autcui dicni cxlrcmam ( siquidcni non lu t.oia sic-

* Gcn. xxxix,13. —

'

Jci-,VIII,

4« —^

Id- 1"> 7»"" * ^^»

Till, 32,



446 8. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCUIEP.

culum aelernum vives ) anxletatem, suffocationem, mortis

horam, urgcntcm Dei sententiam, festinantes Angclos, ani-

mum interea graviter perturbatum, et conscientia pecca-

trice amare excruciatum, seque miserabiliter ad ea, qnae

hic sunt convertentem, ac ineluctabilem longae illius pere-

grinationis necessitalem. Describe raihi in mente tua ex-

Iremum communis vitoD finem, cum veniet Filius Dei in

gloria sua cum Angelis suis : « Veniet enim et non sile-

» bit ' : » nimirum quando veniet judicaturus vivos ac mor-

tuos, atque unicuique secundum opus suum redditurus,

quando luba illa magnum quiddam ac horrendum sonans

excitablt eos, qui ab orbc condilo dormierint, et proce-

dent qui bona fecerlnt in resurrectionem viloe, qul vero

mnla, in resurreclionem judlcii. Revoca tibi In mcmoriamDanlcll oblatam Dei vislonem, quomodo nobis ob oculos

judiclum ponat. « Asplciebam, Inquit, donec throni posili

Bsunt, ct Anllquus dierum sedit. Veslimenlum cjus candi-

» dum, quasi nix : et capiUus capltls ejus, quasl lana mun-

»da: rolae cjus Ignls ardcns. Flumen Ignls trahebat In

«conspcctu ejus. Mille millia descrviebant el , ct denn» millia denum miHium asslslcbant ci. Judlciique iocum

«constltult, ct libri aperti sunt ^, jbona, mala, manifesta,

occulta, nctiones, verba, cogilationes, omnla acervallm,

ut ab omnibus ct Angclis ct homlnibiis cxaudiri possinl,

chirc cl apcrtc rcvclantcs. Ad ha3c ([uomodo aflectos nc-

ccssc cst cssc cos qul miilc vlxcrlnl? Ubl ilaque anlma Ilia

abscondetur, qua; in oculi lot spcctatorum subito visa fue-

rit dedccorls plena? Quali vcro corpore Inflnita illa ct in-

tolerabilla perferet supplicia ? Dbi ignls inextlnctus, et

vermls Indeslnentcr punlens, ct Imum Infcrl tenebrlcosum

et horrendum et ululatus amari, ct ejulalus Igens, ct plo-

ratus, cL stridor dentium, ct ubi mala fmem non habent.

* l'sal, xLix, 5.-2 Dan, vji, 9, 10, I



CLAS5IS I. EPISTOLA. XLVI. 44^

Ab his post mortem libcrari non datur, neque est indus-

Iria ulla, neque ars effugiendi amara supplicia.

YI. Hacc nunc vitare licet. Dum aulem licet, erigamus

nosmetipsos ex casu, neque de nobis ipsi desperemus, si a

malis discesserimus. Jesus Chrislus venit in mundum pec-

catores salvos facturus. « Venilc, adorcmus et procidamus

»aulc illum, et ploremus coram ipso '. »Verbum vocans

nos ad poenitentiam, clomat ac vociferalur : « Venite ad

»me oranes qui laboralis, et onerati eslis, et cgo reficiam

»vos '. B Est igitur via sahilis, si modo velimus. Dcglutivit

mors praavalens : sed probc scilo Deum rursnm abstuiissc

lacrymam omnem ab omni facie poenitenlium ^. « Fidelis

wDominus in omnibus verbis suis '*. » Non menlilur cum

dicit : Si fucrint pcccala vcslra quasi phoeniceum, sicut

»nive dealbabo : si vero fuerint ut cocciuum, sicut lanam

sdcalbabo ^. » Paratus est magnus illc animarum Mcdicus

morbum luum sanare;qui non tui solius, sed eorum om-

nium, qui peccnto in scrvitutcm addicli sunl, promptus

cst hbcrator. Verba illius sunt : dulce illud ac salutare os

dixil:

« Non opus habcut valcnlcs mcdico, scd male habcn-»tcs. Non veni ad vocandum juslos, scd pcccatorcs ad

»poenitcnliain ^. »Qua?,nam crgo lua cxcusalio csl, aut

allcrius cujusvis, cum haec ipsc clamcl? Vult Dominus

purgaro lc a doloris j»l;i';a, ac po.sl lciicbras tibi Iiinicu

ostcndcrc. Qua'ril tc Pastor bonus, ovibus, qiuc noji crra-

vcrc, dcrcliclis. Tc ipsa si dcdidcris, nou cuiictabitur,

ncquc dcdignabitur lc suis ipsius humcris [)ortarc, hclus

quod ovcin suam pcrdilani invcncrit. Slat palcr ac expcc--

lat tuum ab errorc rcditum. Rcverlcre tanlummodo, lcquc

longc adhuc stanle, accurrcns cadel iu collum luum, et

amicis amplcxibus jom poenilcntia cxpurgatani complcclc-

• rsal. xciv, 6. —' Mallb. xi, aS. —

' IsaV. xxv, 8. —< Psal.

cxuv, i5. — ' Isui, 1, i8. — * MaUli, ix, jj, iT).



448 S. BASILII, c^sap.. cappad. archiep.

lur, Quiueliam slola pi ima animam induet, homine vetere

cumoperibus suls exulam,

aunulumque manibusmorlis

sanguine ablutis circumponet, et calccos dabit pedibus a

via mala ad cursum Evangelii pacis convcrsis. Atque

laetitise ac gaudii diem annuntiabit suis tum Angelis, tum

hominibus, ac omnibus modis solutem tuam celebrabit.

Ait enim : « Amen dico vobis, quod gaudium est in coelo

Bcoram Deo, super uno peccatore poenitente \ »Quod si

quispiam ex iis, qui stare sibi videntur, vitio verterit, quotl

clto assumpta es; ipse illebonus Pater pro te respondebit,

dicens : « Laetandum est et gaudendum, quia haec filia

mea mortua eral, et rcvixit, et deperdit?i eral, et invenla

est. »

'

Luc. XV, 7.



S. BiSILlI

CiESMlEvE CAPPADOCLE

ARCHIEPISCOPI.

EPISTOLAE.

CLASSIS II.

EPISTOL^ QUAS S. BA6ILIUS EPISCOruS SCIUPSIT

AB ANNO 370 AI) ANNUM 578.

EPISTOLA XLVII '.

GREGORIO SODALI.

Gregorius theoloQ^l pater Eusebium Samosatctiscm, misso

Eustalhio diacono, invitat ad clcclionem cpiscopi Coi-

sariensis, al, co adjuvantc, Basilius eligi possit.

«Quis dabitmilii alassiculcolumbae%» autquomodo sc-

iiium meum renovclur, ut addlicclioucm vcslram Iransirc,

ct mcum vestri dcsidcrium cxsatiarc possim, ct moleslias

animi narrarc, et a vobis aliriuod alllictationum lcvamcn

consequi? Nam morluo bcato episcopo Euscbio, mclus nos

cepit hand parviis, nc forlc fini aliquando Ecclcsi.T mclro-

polis noslr;o insidiali sunl, cunqnc Ii.irctlcis zizaiiiis coni-

plcrc volucruul, nunc occasiuncm nacti, ^ataui uiullo

' Alias IV, Aiiiiii r^ju. — * l'«al, uv, 7.

XLV. 29



450 S, BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

labore iii hominiim animis pietatem pravis suis doctrinls

eradicent, ejnsque scindant unitatem : qnod et in mullis

Ecclesiis factitarunt. Postquam autem et cleri lilterae ad

nos venerunt, exhortanles ut ne cjusmodi tempore despi-

ciamus; circumspiciens quoquoversum, recordatus sum

veslra^ charitalis rectieque fidci, et studil quod semper in

Ecclesias Dei adhibetis. Alque ea de causa misi dilectum

Euslathium condiaconum, qui veslram gravitatem adhor-

ictur, exoretque ut exanllalis omnibus pro Ecclesiis iabo-

ribus hunc quoque addatis, simulque senium meum vestro

recreetis congressu, oc percelebrem sanae Ecclesise pieta-

tem instauretis, prajficientes ei una nobiscum (si modo

digni habeamur, qul voblscuni opus bonum adjuvemus)

pastorem secundum Domini vokmtatem, quipossit

ipsius

popuUmi gubernare. Habemus enim ob oculos virum, nec

vobls ignotum : quem si obtinere possumus, scio acquisi-

iurosnosmagnam apudDcum fiduciam, atque iu populum,

qui nos advocavit, beneficium maximum collaluros. Scd

ilerum atque siepius rogo, ul omni deposila segnitic occur-

ratis elhycmis dlflicultalcs antevertatis.

(VX^WVW^W^^ÂWÎV^^VWVW/VWWN^VVWX^yWX^VX^VVÎWWV^ WWWWVVWWA^VWIVVVW^WVWViVVVIW»

EPISTOLA XLYITI \

EUSEBIO EPISCOPO SAMOSATORUIM.

JJyemcm cxcusat Basllius cur non scrlpscrit. Miltit epis-

tolas Antiochia allatas. Narrat de Dcmopliilo simula-

crum pielalis et rectcv ficlci pro) se fcrcnte, et de episco-

porum, post egrcssum Eusebii, advenlu et sckismatico

animo. Rogat ut se rcvisat vcre incante.

Vix nacti sumus qui Htleras ad tuam pietatem deferret,

* Alias ccuT. Initio episcopatus.



CLASSIS II. EPISTOLA. XI.VIII. /^i) l

siquidem noslri homines ila hyemem exhorrcsctint, ut no

paululum quidem ex asdibus prospicere velint. Nam tanta

nivium copia abluti sumus, ut cum ipsis aedibus cooperli

jam duos menses in speluncis latitcmus. Prorsns itaquc

nobis ignosces, cum et Cappadocum animi limidilatem,

et corporum torporcm noveris, si citins non scrlpsimus,

neque fecimus pr^slantiam tuam corum, qure Anliochia

allatQ sunt, certiorem : quac quidcm omnino tibi nota fa-

cererancidum est ct frigidum, ut qui dudum didlceris, ut

verisimile est ; sed tamen nihll incommodi csse cxisliman-

tes, etlam cognila signlficare ; misimus allatas per lecto-

rem epistolas. Ac de his quidem hactcnus. Constantinopo-

IIs aulem jamdudum habet Demophllum, ut ct illi ipsi

narrabunt, alque ut procul dubio jam prlus sanctltatl iucc

nuntialum cst. Ac dc iilo quldem simulacrum quoddam

rectx fidei ct pictalls ab omnibus advcnlcnllbus, summo

conscnsu jaclatur; tideo utellam dlssidcntos clvllatls par-

lcs coalucrint in unuin, atquc cx vlclnls cpiscopis nonnulli

conjunctioncm amplcxi sint. Noslri autem spe et cxpccla-

lionc non extilerc mcllorcs. Nam cum statim post cgrcs-

sum luum advcnlsscnt, miilta quldcm lilslla dlxcrc, multa

etiam feccre, ac landcin disccsscrunt firmato nobis scliis-

male. Ulrum aiilem mclius alujuid fulurum slt, atquc

utriim ab improbilalc dlsccssuii siiit, ncnilni nisl Dco

compcrlum cst. llanuc rcs priu^ciitcs suiit cjiKsmodi. Ec-

clesia aiitem reliqua pcr Dei gratlam pneclarc stat, lcquc

cxoptat, siiiiul ac vcr prodirrll, Ilcruiu aj)iid nos viderc,

el per bonam tuam doclrlnaui rcnovarl. Milil aulcm cor-

pus solilo mclius non sc habet.

20.



452 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARGUIEP.

»,\\VV»A.VWV\W\V\\\V'>'W\'\.V\\W'W\W.'V\^VV\A.V%'VVA'VVN'V\ VV\\V\W\vx\V\\\\A\V%AA'.V\A\V»\.\'V\\

EPISTOLA XLIX >.

ARCADIO EPISCOPO.

Basilius gratias agit Arcadio, qui conceptam d se d& eo

spem significaverat. Promittit ei Basilius Martyrum

reliquias, ad EceUsiam ab ipso constructam^ si quas

reperire possit.

Gratias egl Deo sancto, leclis pietalls tuae litterls ; pre-

corque ut et ego ea spe, quam de me conceplsti, dlgnus

slm, et tu honoris, quem mihi habes in nomlne Domlni

Jesu Chrlstl, mercedem perfectam referas. Valde autem

laetatus sum, quod curam Ghristiano dignam susciplens,

domum ad gloriam nominls Chrlsti construxeris, ac vere

dilexeris, sicut scrlptum est, decorem domus Domini ^:

liLi ipsi prseparans coelestem manslonem, destinatam in

requie dlllgentlbus nomen Chrlsti. Quod si rellqulas Mar-

lyrum iuvesligare possim ; cupio et ipse studii tui adjutor

esse. Nam si in memoria aeterna erit justus, profecto bonaj

illlus memorlae, quam tibi sanctus impertiet, erimus parli-

cipes.

*

AliaS «cccvili. Initio cpiscopatus. —*

Psal, xxv, 8.



CLASSIS II. liPISTOLA. L. 453

WWWA^VMWNVWWXVVWVXVV^WWX-WVWVXWWWVVXVV^VV^VV^W^VX^WWV» vvvvwvwwvwv

EPISTOLA L '.

INNOCENTIO EPISCOPO.

Basiilus ^ratlas a^lt cpiscopo cuidam wlalc ct virtitte

vcncrando, qui prior ad cum scripserat adhorlandt

causa.

Eccur alll convcniebat, ct timidis fiduciam addere, ct

dormicnlcs excilare, nisi tuac Domini mei pietali : qui

tuam in omnibus rcbus perfcctionem in hoc quoquc de-

clarasli, quod tc eliam ad nos humilcs dcmiltere volueris,

ut gcrmnnus Discipulus illius qui dixit : a lllic sum in mc-

»dio vestri, non lanquam rccumbcns, sed tanquam minis-

» Irans ". » Nam et ipsc dignatus es uobis minislrarc spiri-

tualcm tunm Lxtiliam, atque venerandis tuis lltteris animos

nostros recreare, cl vehit puerorum Infantiam ulnis tua;

niagnitudini? amplecti. Precarc igitur (bonum tuum ani-

mum rogamus) ut digni slmus qui a vobis magnis vlris

adjuvemur, et os ac sapienliam acciplamus, ut vobis au-

deamus Spiritum sanclum duccm habcnlibus succincre :

cujus te nmicum ac glorificatorem essc audicnlcs, magnas

ob IMam tuam firmam ac stabilcm in Dcum dilcctioncm

gralias agimus, oranlcs ul pars nostra cum vcris adoralo-

ribus invcuialur, intcr quos ct luam perfcclloncm repcrlrl

persuasum habcmus, ct magnum IUum ct vcrum Episco-

pum, qui totum orbcm suis mlracuhs complcvlt, Domiuimi

rogamus.

' Alias ccccix, Inilio cplscoiialus, — ^ Liic. xxii, 27.



454 S- BASILII CyESAR, CAPPAD. ARCHIEP.

IWX WN Vl^VV\VVV\V\W\ \\^<V\> \%\VV^V\\ V\%<VV>VV>VVVVVVVVl^XVV VVWWMWXWX^VWVV^Vl^W \VV>WAw\

EPISTOLA LI '.

BOSPORIO EPISCOPO.

licfidlit Bcisilius alfliclam sibi caUvmniam, quod Dia-

nium Ca'sariensem anatliematizasset. Faletur se do^

luissc, q uod isformuke Constanlinopoli a Ceorgio allatcB

subscripsisscl; scd tamen ad ejus commu?iionem acces-

sisse, poslquam ab illo wgrolante accersitus , niliil

cum contra Nicctnam fidem sibi proposuise cognovtt.

I.

QuoMODOpnlas

animum meumvnlneratum fuisse au-

clilionc illins calumnioe, quci me asperserunt nonnnlii ex

hominibus non meluenlibus Judicem pcrdilurum omncs,

qui locjuunlur mendacium '; ila ut noctem totam ob di-

leclionis lUi-e vcrba pene insomnem transegerim : adco

mcdium cor mciim teligerat moeror. Picvcra cnim secun-

dum Salomoncm, calumnia virum humiliat : ncc quisquam

iln obduruit et pcrcanull, ut animo non movcatur,ethumi

non stcrnnlur, si in ora incidut ad mendacium prochvia.

Al enim nccessc cst omnia pcrfcrre, omnia sustinere, nos-

Iram ipsorum nUionem permittentcs Domino, qui nos non

dcspiciet. «"Nam qui cahimniatur pauperem, irritat ipsius

» Conditorcm ^ » Caclerum qui novam illam blasphemiae

fabulam adversum nos concinnarunt, videntur omnino non

crcdcre Domino, qui rationem nos in die judicii vel de

otioso verbo reddituros pronuntiavit ^. Dic autcm, quoeso,

ego-nebeatissimum Dianium analhematizavi? Hoc enimde

nobis dlclitarunt. Ubi? vel c|uancTo? coram qulbus? quo

'

Aliasixtxvi. Iiiltio cpiscopatus,

—^ Psal. v,

7. —^ Prov. xir,

01. — < Matllt. XII, 56.



CLASSIS II. EPISTOLA Ll. 4^5

pra3lexlu? nudis vcrbis, an scriplo? alios duces sequens,

an ipsc incoeplor et auclor facinoris? impudenliam ho-

minum omnia facilc loquenlium?0 contemplum judicio-

rum Dei ! Nisi forte commeulo suo hanc eliam tragocdiam

adjicient, factum me esse oliquando ila demenlem, ut mea

ipsius verba non nosccrcm. Nihil enim ejusmodi, dum ra-

lionis compos fui, aut fecisse mc sio, aut omnino faccrc

voluisse. Sed polius mihi hujus rei conscius sum, me ab

ineunlc Ktate educalum fulssc in iilius amorc; et inluendo

considerassequara csset ille vir aspcctu vencrabiiis,quanta

majestate praeditus, quantum dignitatis sacerdolaiis ore

praeferens. Postquam autcm milii deinceps ct ratio affuit,

tum vero et ex aninia^ bonis cum novcram ipsiusque de-

leclabar consuetudine, simplicitatem ct ingcnuilalcm ac

liberalitatem morum pcrspiciens, et qiia?cumquc alia pro-

priaerantviriornnmenta, animi mansuetudo,magnanimitas

simul et ienitas, decori studium, animus iroc cxpcrs, hila-

ritas et aflobilitas gravitate permixta. Quare ipsum inlcr

honiines virtutc spcctatissinios numerabam.

li. Scd lamen circa cxtremum vilaj lcmpus (non enini

cclabo veritatem) dolui de iiio inconsolabiliter cum piu-

ribus in patria Dominum timontibus, (piod subscripsissct

fidei a Georgio Constantinopoli aliat.T. Dcindc, ut ilic pro

sua morum ionilalc ct mansuctudinc non grnvabatur om-

nibus patcrno pectore satisfaccre, cum jam in morbum,

ex quo cliam e vila disccssit, incidissct ; nobis acccrsitis,

dixit, Domino testc, sc scripto Gonstanlinopoli aiiato in

simpiicilate cordis assensissc, sed nihil ad fidei Nic-xae a

sanctis Patribus cxposit.x cvcrsionem sibi proposuissc, nc-

quo aliud in cordc haberc, quam quod ab inilio traditum

accepcrat : iino cliam prccari sc, ut uc scparctur a sorlc

bcatornm trecentorum dcccm ct octo cpiscoporum, qui

piam illaai doclrinam orbi annuniiarunt. Quare onini cor-



456 S. BASILII d^SAR, CAPPAD. ARCniEP.

dis dubitatione ob hanc asseverationcm soluta, ad ejus

communionem, ul lumct eliam nosli, accessimus, et mce-

rcre desiimus. Igitur qufc nobis cum hoc viro intercessere,

cjusmodi sunt. Quod si quis dicat se nefariae alicujus in

illum contumeliae conscium nobis esse, is non in angulo

susurret serviliter, sed in aperlam lucem prodieus, libere

arguat.

»,V\A\'>/VV.\V\\V'lVV\iVVVVV\iVV\A.VVV\VVVVVVVVVVVVVVV\'V\\W\WMVVVW\WV\VVV\Wi\VV>VV>iVVW\A'V\^

EPISTOLA Lll '.

AD CANONICAS.

Ciim rumores tniqui dc canonicis ad Basilium, dc Basilio

ad canonicas perlali faissent, ulrosque dedocuit Bos-

porius. Mulla de consubslantiaii disserit Basilius,

fjuod a nonnuUis rejici, a patribus Anliochcnis vilupe-

ratuni falelur : aptissimum iamen esse contendit ad-

versus hmrcses Ariict SabeUii, RefeUit eos,qui Spirilum

sanctum Filio aut Patri prcBponcbant.

I. Qbantum nobis antea doloris allulit molestus rumor,

quo aures nostrae circumsonuerunt; tanta affecit laetitia

religiosissimus episcopus fraler noster Bosporius, meliora

de vcslro pietale narrans. Dixit enim, Dci gratia, omnes

illos rumores hominumessecommenta, non accurate veri-

lalem rerum vestrarum cognitam habonllum. Addebat

aulem se el calumnias invenisse apud vos dc nobis nefnn-

das, qualesque protulerint, qui non expectant se vel otiosi

verbi ralionem reddiluros Judici in die justo rclribulionis

illlus. Quare gratias egi Domino, cum ipse sanatus ex noxia

de vobis opinione, quam, ut verisimile est, ex hominum

calumnia susceperam; tum etiam vos audicns dcposuisse

' Alias ccc. Initio episcopatus.



CLASSIS II. EnSTOLA LII. /,67

Talsas dc mc siispicioncs, ubi andislis qn.x frater noster

nsscveravit. QiiiquidcTn vobis snam ipsius senlenliam dumcxposuit, omnino ct noslram simul dcclaravit. Una enim in

utroque nostrum de fide sententia : siquidem et eorumdcm

patrum iiwredes sumus,quiquondam NicaeoG magnum pie-

talis praiconium promulgarunt : cujus reliqua? quidcm par-

les calumnioc nulli obnoxia} sunt; sed voccm consubstan-

liaiis male a nonnullis acceptom, sunt qui nondum rece-

perint : quos quis ct jure reprehenderil, ac rursus vcnia

dignos judicarit. Nam Patrum vesligiis non iusisterc, nec

sua sententia voccm illorum poliorem ducere, res est re-

prehensione digna, ut plena arrognnlia?. Rursus nuteni

' vitupcratam ob nliis vocem, suspectam habcre, videlur id

quodam modo mediucrem illis excusationis veniam conci-

liare. Nam rc\cra qui in PauH Samosatcnsis causa con-

vencrant, vocom hanc quasi male sonanlem culparunt.

Dixcrunt cnim consubslantialis vocc cxhiberi notioncm

substantice ct corum quaj ex substantla; adeo ut divisa

substantia appcllalioncm consubstantialis conciliet iis, in

quae divisa est. Quae quldem cogitalio locum aliqucm ha-

bet in a?re ct in conflatls ex eo nnmismalibus : at in Dco

Patrc ct in Dco Fllio substanlia non cst antiquior, neque

utrique superposita inlclligilur : hoc cniui cogilaro, aut

diccrc, omnem impictatis modum cxcedit. Quid enim In-

genito anliquius slt? Tollitur etiam hac blasphemia fides

in Palrem ct Filium : nam intcr sc fratrum rationcm ha-

bcnt quoc cx uno snbsistunf.

11. Et quia Filium cx nihilo produclum, adhuc lunc

crant qui diccrent; ut hnnc quoque prxcidcrent impicla-

tcm, consubslanlialc usurparunt. Nam sinc tcmporc csl ct

sinc inlcrvallo Filii cum Patrc conitnictio. Dcmonslrant

antem ct superiora verba hanc illorum cssc mcntcm. Post-

quam cnim dixcrunt Uimcn dc himinc, alquc Fihnm cx



458 S. BASILII CJJSAR. CAPPAD. ARCHIEP.

Patiis siibstanlia genitiim esse, non vero factum; his con-

suLstnntiale suLjunxerunt :

indicanles, quamquis luminls

ralionem in Patre reddiderit, eam et Filio aptam et con-

gruentem futuram : siquidem lumen verum cum vero lu-

minc, secundum ipsam luminis nolionem, dissimilitudi-

ncm nullam habebit. Gum igitur Pater himen sit principli

expers, Filius vero lumen genitnm, ac uterque liimen et

Umien, jure consnbslanlialem dixerunt, ut naturai Eequa-

lem dignitatem demonstrarent. Non enim quse fratrum in-

ler se rationem habent, dicuntur consubstantiaha, id quod

quidam exislimant j sed cum et causa et id quod ex cnusa

existentiam hobet, ejusdem sunt naturce, consubstantinha

dicuntur.

III. Cotiterum vox cadcm Sabeliii quoque pravitalem

corrigit : lollit enim hyposlasis idenlitatem, et perfectam

personnriim notionem inducit. Neque enim quidquam sibi

ipsi consubstanliale est : sed allerum alteri. Quare prae-

clare ac pie| se habel iila vox, et hypostasewn proprietatem

definiens, et naturai sineullo discrimine similitudinem de-

monstrnns. Cuni autem ex Patris substantia Filium esse

discimus, cumquc genitum, non aulem factum; ne prola-

Laniur in corporales perpessionum cogitationes. Non enim

divisa cst subslantia a Palrc in Fihum : ncque flnendo di-

lapsa generavit, neque profcrcns, quemadmodum arbores

fructus profcrunt : sed inenarrabihs et indeprchensus co-

gitationibus hominum divinas gcnerationis modus. Humilis

cnim revcra et cnrnahs est mentis, caducis nc temporahbus

assimilare oeterna, ac existimare, quemadmodum corpo-

raha, ita etDeum pari modo generare; cumoporteatsump-

lis ex contrario argumentis ad pietatem concludere, quia

mortaha sic, immortalem non sic. Neque igitur negandn

generatio divina, nec corporeis cogitalionibus contami-

uanda mens.



CLASSIS II. EPISTOLA LII. 4^9

IV. Sanctus autem Splritus cum Patrc quidem et Filio

iiumeralur, quia et supra rcm crealam est; sed eo ordine

uumeratur, quem in Evangelio didicimus a Domino di-

cenlc : « Eunles baptizate in nomine Patris et Filii ct Spi-

«ritussancti '. »Qui aulem proeponit Filio, nut Palre dicit

antiquiorcm, resislit Dci ordinationi et a sana fide alienus

esl; acceptum glorificationis modum non servans, sed sibi

ipsi vocum novitatem, ut placeat liominibus, excogltans.Si cnlm Deo est superior, ex Deo non est. Scriplum cst

enim : « Spiritus autem ex Deo est '. d SI autem ex Deo;

qul fieri polest, ut eo ex quo est, antlquior sit? Jam vero

quae insania, cum unus sit Ingeuitus, aliquid aliud dicere

ingenilo superlus? Sed nequc prior cst Unigenito; qulppe

cum iuter Filium et Palrem nlhil medium sit. SI autem

non est cx Deo, cst vero per Ghristum; omnlno non est.

Quare Illa clrca ordlnem novitas ipsius exlstentias habet

eversionem, et fulcl totius negalio cst. /Eque igltur im-

plum cst, et eum ad rem crcatam deducere, ct aut supra

Filium aut supra Palrcm ponere, sive sccundum tempus,

sive secundum ordincm. Atquc hacc quldcm sunt, qure a

vestra pictalc audivimus rcquirl : quod sl Dominus dedc-

rit, ul iu unum vcniamus, lortassis dc hls fusius disccp -

labimus, ac nobls, qulbus dc rcbus ccrllorcs fierl cu|)I-

mus, allquid quod sallsfacial ct pcrsuadcat a v.obis cxlii-

bebitur.

• Matlh, xxvui, ig. —• i Cor. u, n.

pB^ABS



46o S. BASILII CJ3SA.R. CAPPA.D. ADCniEP.

EPISTOLA LIII '.

CHOREPISCOPIS.

Demonstrat BasUius cliorcplscopis, sive eplscopis sibi sab-

ditis, quorum nonnuUi pretio inanus imponcre ferc^

bantur, quanta sit liujus facti turpitudo; ac declarat

ab altaribus recessurum, si quis post hanc acceptam

episloiam tale quidpiam designaverit,

I. Rei turpitudo, de qna scribo, hoc ipso quod in sus-

picionem omnino venit ac sermonem, dolore animum

meumimplcvil. Haclenus sane vi^a cst

mihiincreclibilis.

Quod ergo de illa scribo, qui sibi ipse conscius est, acci-

piat ut niedelam ; qui nulcm non conscius, ut pra^muni-

lionem; indilTerens vero, quod quidem deprecor ne in vo-

bis reperiatur, ut obtcslaficnem. Quid auleni est, quod

dico? Dicunlur nonnuUi ex vobis ab iis qui ordinantur, pe-

cunias accipcre, idque pietatis nomine inumbrare. Hoc au-

tempcjuscst. Etenim si quis malum sub specie boni perfl-

cit, poena duplici dignus est : quandoquidem et quod non

bonum est, facit, et utitur ad peccatum committendum

bono, ut ita dicam, adjutore. Haec si ita se habent, dein-

ceps non fiant, sed emendentur : siquidem necesso est di-

cere argentum accipienti, quod ab Aposlolis dictum est ei,

qui dare volebat, ut Splrilus sancti participalioncm eme-

ret : « Pccunia tua tccum sit in perditionem '. ))Namlevius

delinqiiit qui prae inscitia emerc vult, quam qui Dei donum

vendit. Venditio enim facta est ; et quod tu gratis acce-

pisti, id si vendidens, lanquam Satanffi venditus gratia pri-

vaberan ^{aia^cauponjirilim introducis inres spirituales, et

* Alias Ixxvii Inilio epis?bp'at\isV — ' Act. u,



CI.ASSIS II. fiPISTOLA LIV, /f6l

in ipsnm Ecclcsiaiii, ubi corpus ct sanguis Ciirisli concre-

dita noLis sunt. ILcc ila ficri non oportet. Quale anlem sit

artificium, dicam. Putant se ideo non peccare, quod non

ante accipiant, sed post ordinationem occipiant. Accipere

autem, est quandocumque accipere.

II. Rogo ilaque, redituni illum, imo pollus viam in ge-

honnam ducentem relinquile, nec manus ejusmodi mune-

ribus contaminanles, indignos vos efficialis, qui mysleria

sancta celobretis. Ignoscite aulem mihi. Primum quidem

lanquam non credens, deinde lanquam fidem adhibens,

interminor. Si quis posl hanc meam epistolam laje aliquid

admiserit, ab his quidem qnaj hic sunt altaribus secedet :

quajret autem ubi Dei donum emens denuo divenderc

queat. Nos cnim ac Dei Ecclesioe consuctudincm talom

non habemus. Cflelerum uno addito desinam. Propter avn-

ritiam ista fiunt. Avarilia autem et radix malorum omnium

est, et vocalur idololalria. Nolite igitur Chrislo praefcrrc

simulacra ob modicum argcntum; nec rursus Judam imi-

lari, quffistus causa iterum Iradenles eum, qui somel pro

nobis crucifixus est. Alioquin ct agri ct manus corum, qui

hos Iruclus pcrcipiunt, IJaccldama vocabuntur,

EPISTOLA LIV ',

CIIOREPISCOPIS.

Jienovat BasiUus aniUjuas EccLcsiiv /cgcs dc clcricorum

in pngis r.lcclione, ct pravas novilalcs, qua'. ohrcpst-

runt, abrogat.

PiiUMoLjiSTUM niilii cst, quud jaiu canoncj) Putrum Jcfc-

' Alias ci.xxxi. Iiii(ii) ciiiiicopalus.



462 S. BASILIl CvESAR. CAPPAP. ARCIIIEP.

cerint, ac disciplina omnis Ecclesiis abacta sit; ct tiiriCO,

ne paulatim, hac indiiTerentia progrediente, res ccclesias-

licac in summam confiisionem delabantur. Observata olim

in Dei Ecclesiis consuetudo, Ecclesias ministros omni dili-

genlia probatos admitlebat ; ac in omnem eorum vitam se -

dulo inquirebatur, nnnon essent maledici ; annon ebriosi,

annon prompli ad pugnas, an juventutem suam frenarcnt,

ila ut sanctlmoniam, sine qna Deum nemo videbit, excr-

ccre possent. Atque hoc cxaminabant quidem presbytcri

et diaconi, qui una cum ipsis liabitabant : referebant au-

tem ad chorepiscopos, qui cum sufFragia testium veracium

occepissent, ac episcopum admonuissent, sic sacratorum

numero minislrum ascribebant. Nunc autem primum qui-

dem nos exchidentes, ac ne referre quidem ad nos dig-

nati, omnem in vosmctipsos auctoritatem transtuhstis

deinde rem negiigentes, presbyteris et diaconis permisistis,

ut quos vellont, vila non examinata, sccundum animi af-

feclionem, aut cx consnnguinilalc orlam, aut ex aha ah-

qua amicilia, in Ecclesiam indignos introducerent. Qua-

propter mulli quidem minislri in unoquoque pago nume-rantur : sed dignus minislerio altarium ne unus quidem,

ut vos ipsi leslificamini, hominum pcnuria laborantcs in

eloclionibus. Quoniam igitur vidco rcm in mahmi jam in-

sanabilo. progrcdi, nunc prKscrlim, cum plurimi millli;c

mclu, scipsos in miiiislcrlum coiijiciant; ncccssario acccssi

adPalrum canoncs rcnovandos; ac vobis scribo, ut milta-

lis n)Ilu calalogum minlstrorum cujusque pagl, ct a quo

quisque inlroductus sit, ct quai cjus sit vivcndl ratlo. Ila-

bete nutem et ipsi apud vos calalogum, ut cum scriptis

apud nos reposilis vestra confcranlur, ncc cuiquam liceat

seipsum, cum volucrit, inscribere. Ita sane, si qui post

primam indictionem a presbyteris iutroducli ; inter laicos

rcjiciantur. Eorum autcm exameu de inlegro repelile, et



CLASSIS II. EPISTOLA LV. 4^3

si fligni fucrint, sulTragio veslro suscipiantnr. Expurgate

Ecclesiam, indignos ex ea ejicientes. Atque in poslerum

cxaminale tjuidem, qui digni sint, et eos admitlite : scd

prius uon ascribite, quam ad nos retulerltis ; aut scilote

laicum lulurum esse, qui sine noslro judicia in ministe-

rium fucrit admissus.

W^W^WNX^^VX^A^V^^VVWVWWAX^AAWV^'*.^ /VV^/VVWV^WVW^WX^VVWV^WN VV\\V\VWVXNW^ VN^WWV*

EPISTOLA LV \

PAREGORIO PRESBYTERO.

Decrctum BctsUll adi^crsus extraneas mullcrcs ciim Pa-

regorius prcsbjlcr minus observaret,Itortatur

cum Ba-silius ut parcndo potius quamexcusandosese defendat:

secus, dcpositionem minatur, atquc ipsam ctiam cx-

communicaiioncm tum ipsi, tum cum rccipicntibus, st

saccrdotium citra cmcndalioncm sibi arrogct.

LiiGi luas litleriis cum omni patienlia ; sumque admira-

lus, cur cum possis apud nos brcviter ct facilc faclis luis

causam agcrc, in rcbus rcprchcnsis pcrslslerc vclis, ac lon-

gis scrmonibus curarc tcntcs iiisanabilia. Ncc j)rimi, nco

soli, Parcgori, sancivimus, ut nc unn cuni virls habltarent

inulicrcs. Scd b'gc canoncm a sanctli iiostrls Piilribus cdi-

luui in synodo INIcicna, qui manircstc sancivil cxlrancas

mulicrcs non cssc. Vila aulcm cffilcbs in co honcslalcm

habct, ut quls a convictu muHeris scparclur. Quarc si quis

verbo profossus, rcipsa qua: conjugalorum suul facll, pa-

lam cst cum virglnilalls quidcm honcstatcm in nominc

persequi, scd ncquaquam ab indecora voluplate abslinere.

Tan!o ergo mngis oportcbat lc posluialioni noslrac facilc

' Alias cxcvm. Initio cpiscopatus. —' Vidc D. Guillon, toni. vii,

pag. 4Co-4'Ji>



464 S. BASILII CyESAR. CAPPAD. AHCIIIEP.

cetlere, quanio tc ais essc liberiorem ab omiii corporea li-

bidine. Neque enim virum septuoginta annos natum exis-

timo libidinose habitore cum muliere : nec quod turpe oli-

quod fncinus fuisset admissum, idcirco constilui quae cons-

titui: sed quod ab Apostolo didicimus offendiculum fratri

Don ponere ad scandalum. Scimus autem quod a nonnulUs

recle geritur, aliis occasionem esse peccandi. Quare proB-

cepimus, sanctorum Patrum decretum sequentes, ut a mu-

liercula separeris. Quid igitur chorepiscopum incusas, et

veteris inimicilise facis mcntionem? Quid de nobis quere-

ris, quod faciles calumniis nures prsebeamus : ac non po-

iius de te ipse, qui adduci non potes, ut a mulleris con-

suetudine recedas? Ejice igitur illam ex tuissedibus, et in

monasterio conslitue. Sit illa cum virginibus, et apud te

servant viri, ut ne Dei nomen propter vos blaspliemetur.

Haec donec feceris, innumerabilia qute per epistolas scribis

nihil te juvabunt; scd morieris otiosus, ac reddes Domino

rationcm otii tui. Quod si ausus fueris cilraemendationcm

saccrdotium tibi vindicare, analheraa eris omni populo;

cl qui tc receperint, excommunicati per omnemEcclesiamerunt.

EPISTOLA LYI '.

PERGAMIO.,

BaslUus qucrentem Pergamiutn, quod litterls suis non

respondisset, ptacare conatur, scque non arrogantia ex

potcslatcorla, scd sfllliciludinc,qaa nunc distringitur

adductum cssc dcclarat, ut Pcr^amii obtivisccrelur.

SuM equidcm naturaproclivis

adoblivioneu), sed acces-

• Alias CGCLIT. Initio cpiscopatus.



CLASSIS II. liPISTOLA LVI. 4^5

sit mihi et nogotiorum mnlllludo, qune innalam Infirmita-

lem adauj!;ct. Quamobrem elsi non memini me litteras ac-

clpcre nobilitatis tuK, lamen te au me scripsissepersuasum

habeo; non enim menliturum te prorsus ruisse. Quod au-

tem non respondi, culpa non fuit mea, sed illius qui res-

ponsa non poposclt. Nunc autem ad te veniuni ha3 lilterac,

quae et praelerita excusent ct salutalionis allerius initium

pracbcant. Quore cum ad me scribes, ne alterum scribendl

ordlnem a te incipi opineris, sed hisce litterls debitum per-

solvl. Quamvis enim mea epislola priorls tua3 slt remune-

ratio; quia tamen plus duplo modum excedit, utrumque

ordinem explebit. Yides qualia nos cavillari cogat otium?

Tii vero deslne, o viroplimc, paucisverbis magna crlmioa,

quneque nequitia superari non possint, inrerrc. Nam ami-

corum oblivio, et conlemptus ex potestateortus,

omnia sl-

mul mala complsctuntur. Slve enim secundum Domlni

prsece|)lum non dillgimus; neque etiam inipositam nobis

notam et characterem retinemus. Sive fastu inani et arro-

ganlla replcmur inllali: incidimus In diaboli judicium ine-

hictabile. Quare si dc nobis ita sentiens, his verbis usus

es, prccorc ut Improbitatem, quom in nostris moribusde-

prehendisti, fuginmus : sln autem consuetudinc quadaui

inconsiderala ad has voces devenit lingua, non ipsi conso-

labimur; tuamquc benignitatcm, ut cx factis teslimonia

proferat, rogamus. Illud cnim probe scios, hanc sollicitu-

dinem, qua nunc dislringiamr, occasioncm nobls factnm

csse humililolis. Quaproplcr tui tunc oblivisccmur, cum

ct nosmelipsos ignorabimus. Gavc igilur, ncquondo ncgo-

tia indolis ac mornm malorum Indicium csse ducas.

XLV. JiO



4G6 S. BASILII C.«SAR. CAPPAD. ABCHIEP.

EPISTOLA LYII •.

MELETIO EPISCOPO ANTIOCHI.E.

Meletiiun liortatur Basilius ut scepius scribat, et in mag-

nis molestiis versantem consoletur. Optat ut sibi illum

aUquando videre contingat; jamque huic cupidilati

obsequeretur, nisi fratres retinuissent certis de causis,

quas Theophrastus narrabit.

Si quo modo nola ficret pielali tuae magnitudo laililiae,

quam mihi afTers, quotiescumque scribis, scio te nunquam

oblalamscribendi occasionem prrctermissurum fuisse; sed

et consulto multas nobis subindc epislolas facturum, cum

non ignorcs mercedem consolationi alllictorum a benigno

Deo repositam. Omnia enim hic dolorc plena sunt, ac una

nobis est avocatio malorum, sanctitalis lua^ cogitatio,

quam manirestiorem nobis efficit luum per Httcras omni

sapientia ac gralia rofertas coUoquium. Quare cum episto-

lam tuQm in manus sumimus, primum quidem modum

ipsius intuemur, eamque tantum dihgimus, quanto ube-

rior fuerit ac copiosior : deinde legentcs, semper quidem

occurrcnlc oriitiouc delectamur : fmi vcio appropinquau-

tes, alhcimur uiolestia, adco quidquid dixeris in litleris,

bonumesl. Nambonum csl quod a bono cordc rcdundat.

Quod si nobis conlingerct luis precibus, dum in lcrra ver-

samur, eliam coram congredi, ct ab ipsa viva voce uliHa

documenta recipere, aut aUqua tum ad praesens tum ad

fulurum sajcuhmi viatica; id certe judicaremus bonorum

maximum, ac benevolenti.-e divinte prooeniium repularc-

mus. Jamque huic obsequeremur cupidilati, nisi germa-

• AUas uyi, Anno 071.

^^



CLASSIS II. liPISTOLA LVIII. 4^7

nlssimi ac m omnibus amantissimi fratres cohibuisscnl ;

quorum proposilum ne litteris evulgem, id fralri Theo-phraslo exposui, ut praestantias tuae singula declaret.

EPISTOLA LVIII .

GREGORIO FRATRI.

Cdrpll Basiiius simplicitatem fratris, qui falsam nomine

avunculi epistolam attuierat, ct aiiam paritcr faisam

postca misit. Cum tertia vcnisset, mcrito dubitavit

Basiiius, qai bis deccplus fuerat, scd iamcn rcspondit

episcopis, ut parcrat.

Ilortatur fratrcm ut sibi diffi-

ciicm vitam ingresso adsit, scque vcntarum promittit,

si ab cpiscopis congruenti modo vocelur.

QuoMODOtccum litteris pugncm? Quomodolc dignc taii-

gam ob tuam in omnibus simplicitalcm ? Quis tertio, dic

mihi, in cosdcm incidil casscs? Quis (crtio in cumdcm

incidil iaqueum? Nc bclhia quidcni id facilc coinmillal

Fictam mihi epistolam unam atlulisti, vchil a jicrqiinm

vcncrando episcopo ct connnuni noslro palruo conscrip-

lam. dccipiciis mc ncscio qiia gratia. Hanc acccpi ut ab

cpiscopo pcr lc aHalam. Quidni cnim? Ostetidi amicis niul-

tis prnc gaudio, gratias cgi Dco. Dcprchensum cst com-

mcnlum, ipso cpiscopo propria vocc ncganlc. Proptcrca

pudore aficcli sumus : optavimus lcrram nobis dchisccrc,

fallaciaj et mcndacii ac fraudis probris aspcrsi. Aliani rur-

susmihi reddldcrunl^utper famulum tuum Astcrimuab ipso

episcopomihi missam. Ne liauc quidcm vcrc episcopus ipsc

mlsit, quemadmodum rcvercndissimus fratcr Anthimus

' Alias XLiv. Anno oji,

3o.



4G8 S. B\S1L1I C.ESAR. CAPpA». ARCUItP.

nobis renuniiavit. Rursus terligm nobis ollulit Aoaman-

lius. Quomoclo per le luosque missam suscipi a jne dece-bat? Cupivi lapidcum mihi cor esse, ut necjue recordarer

praeteritorum, neque animadverterem praesenlia, ut pla-

gam omnem, demissis in terram oculis more pecudum,

ferrem. Sed quid faciam meo ipsius animo, qui post unum

et alterum experimentum nihil inexploratum admittere po-

test? Haec scripsi, simplicitatem tuam perstringens, quam

alioqui Christianis non congruentem, huic tempori haud

convenire video ; ut saltem deinceps tum ipse tibi caveas,

tum mihi parcas : siquidem, libere enim me ad te loqui

oportet, talium minister es fide haud dignus. Yerumta-

men quicumque fuerint, qui scripserint, eis, ut par erat,

jam respondimus. Sive igitur tenlamentum mihi injiciens,

epistolam misisti, sive revera accepisti ab episcopis; ha-

bes responsa. Te vero decebat alia in praesenti tempore

curare, frater cum sis, necdum natura) oblitus, neque me

iuimici loco habeas : quandoquidem vitam ingressi sumus,

qua) corpus nostrum conterit, ac animam quoc|ue conficit,

proplcrea quod vires nostras superat. Cajterum quoniam

sic mihi bellum indicere statuisti, idcirco adesse le nunc

oportebat, atque negoliorum esse participem. a Fratres

»cnim, inquit, in necessilatibus utiles sint '. » Quod si re-

vera nostrum congressum admittunt episcopi omni reve-

rentiadignissimi ; et locum nobis dellnitum ct lempus indi-

cent, mcque por suos homines accersant. Ut enim patruo

meo occurrere non rccuso : ila nisi modo congruenli vo-

catus fuero, non feram.

* Eccli. XLj 24.



CLASSIS ir. EPISTOLA LIX. 4^>9

IWV>V\\VVVVV\V\\\\\VVW\\V\\\\\\>>\\NVV\\VV\.\\VVVVVW\NVV>V\MVV\VVVW\VV\Vi>A\V\\\V\\\\V\'V\<

EPISTOLA LIX '.

GREGORIO PATRUO.

liampU silentiuni Basilius, ac dissensionis causis in sua

pcccata rcjcctis avunculum obtestatar, ut tandem ali-

quando simuUatem deponat, ex qua totce civitates ct

populi licdantur. Faclurum se promiltil quidquid ci

pacis conciUand(C eausa visum fuerit esse faciendum.

T. « SiLui. Num ct sempcr sllebo % » ac ampllus com-

mlltam ut molestlsslmum silentll damnum conlra rae Ip-

sum obfirmem, nec ipse scrlbens, nec alloquentcm na-

tliens? Ego cnim cum hactenus In hac Irlstl scnlenlla

permanserlm, vldeor mlhl uon Inimerito Prophcl.x vcrba

ct Ipsc possc proferre : « Toleravi slcut parluricns ': »

scmpcr quldcm concupiscens aut congrcssum, aul sermo-

ncm, semper autcm proposlto cxcidcns ob mca pcccata.

Non chim ullam aliam eorum, quoB fiunl, causam excogi-

tarc quco, nlsl quod pcrsuasum mihi cst veterum mc pcc-

catorum in dilcctionls tua; separntlone pccnas hierc; sl ta-

mcn de te scparationcm vcl noniinarc fas cst a quqHbot

homine, ncduni a nobis, qulbus ab inltlo patrls loco fulsli.

Scd peccalum mcum nunc, vchit densa qnasdam obducla

nubcs, horum omnium ignoralloncm induxlt. Cum enlm

considero, proelcr dolorem, qui niihi ca ex rc crentus csl,

aliud nihil indc consecutum mc cssc, quomodo non mcrito

ncquitiai mc;c ascribam pracsantia ? C.ctcrimi sivc pcccaln

suiit corum qn.x acclderuul causa, hic mihi moUvsiInrum

finis eslo : sivc allquld consilii intcndcbatur, adimj)lclum

omnino cst quod expolcbatur. Non cnim modlcum cst

• Ai."»; XLVi Ann) '>;i. — ^ ijai, jli', \\, — ' Ibid.




danini lempns. Qiiapropter contlnerc me ampllus cuna

non possem, prlor rupl vocem, obsecrans ut et nostrl me-

morsis, et tui ipsius, qui per omnem vitam, majorem quam

consanguinilas cxigebat, nostri curam ostendisli, nuncque

civitatera diligas uostra causa, non auteni propter nos te

jpse abalienes a civitate.

II. Si qua igitur consolatio in Christo, si qua communio

Spiritus , si qua viscera et miserationcs, exple votum

meum : sisie hic tristia : initium aliquod affer rcriim dein-

ceps hilariorum, ducem te ahis prgebens ad oplima ; mi-

nime autem alium ad illicita sequens. Neque enim corpo-

reus characler ita proprius cujusquam deputatus est, ut

anlmi lui pax et mansuetudo. Par igllur fuerit, cum talis

sis, alios ad te trahere, ac omnibus ad te accedentibus

prxstarc, ut veluti cujusdam unguenti fragrantla, morum

tuorum lcnilale impleantur. Nam etlamsi quid nunc obsis-

tat, lamen paulo post ipsum etiam pacis bonum cognosce-

tur. Quandiu autem ob dissensionem columnice locum

habebunt, necesse est suspiciones semper in pejus adau-

geri. Sanc ne illis quidcm decorum est nos negligere, sed

maxime oranium, praestanllae tuce. Si quidenim peccamus,

meiiorcs erimus admonili : hoc autera fieri non potest ci-

tra congressum. Sin autem nihil facimus mali, cur odio

habemur? Atque haec quidem ad menm ipsius defensioneni

profero.

III. Quid aulem EcclesifE, quajnoslri dissldii

non adsuam ulihtatem participes sunt, pro seipsls dlxerint, me-

llus quldcm lacere. Non enim ut molestiam exhibeam,

verba facio; sed ut moleslis rebus finem imponam. Tuam

autem prudcntiam omnino nihil fugit : sed multo majora

ac pcrfectiora quam qu:c nos cogitamus, ipse tua mente

poteris excogilare, aliisque dicere : qui certe etiam anle

nos Ecclesiarum virlisti delrimenla, mogisque quam nos



CLA8SIS II. EPISTOLA LX. 47*

doles, jam ollin cdoclus a Domlno, ncminem ex minlmis

contemnerc. Nunc autcm damnum non uno aut allero

circumscribitur, sed lottc clvitatcs ac popull calamitatum

nostrarum participes sunt. Fnmam enim in rcmotis pro-

vinciis quid vel dicere attinet, qualis futura sit de nobis?

Decct Igilur ut tua mngnanimitas contentlonis studium

aliis relinquat, imo cx illorum etiam anlmis extrahat, si

fieri polest : ipse autem patienlia molestias supercs. Namulcisci se, cujusvls irati est : sed ipsa etiam ira superio-

rem esse, hoc ccrte tuum est solius, ct si quis tibi virtule

consimilis. IUud autem non dicam, cum, qui nobis suc-

censet, in insontes iram immittere. Itaque sive adveniendo

od nos, sive scrlbendo, sive ad tc accersendo, sivc quo-

cumquevolueris

modo, consolarc animum nostrum. No-bis enim in optatis cst, ut in Ecclesia appareat pietas tua,

et nos simul et popuhim tum ipso conspeclu, tum gratia;

tuac sermonibus cures. Quod si istud fleri potest, erit op-

limum : si vero aUud quid videbitur, et ilhid cmplccte-

mnr. Hoc lantum a te certo impetrem, ut quod prudcnliaj

luac visum fuerit, id nobis significes.

EPISTOLA LX '.

GREGORIO PATRIJO.

Signi/icat BasUiiis sc fralrts advcnia cl lillcrls aVnncali

spem pacis affercntibus.recrcaUim fuissc. Probaturum

sepromittil (fuidquid avunculo dc C07)>i]jrcssus tcmporc

ct loco pLacucrit. Fralrisc diffidcre tcslaliir, ob ca (jwr,

prius ^csta fucrant.

Et anlea hbentcr videbam fralrcm

mcum.(^nidni

• Alias xi,v. Aniio Zji,



4^2 S. BASILII CyESAR. CAPPAD. ARCIIIEP.

enim? cuni et fratcr meus slt, et lalis : et nunc codemafFeclu suscepi advenientem, nihil meo amore imminuto.

Absit enim sic afficiar auimo, ut et naluraj oblivlscar, et

cum propinquis inimicitias geram. Sed et corporis infirmi-

tatum, et aliorum animi dolorum consolationem duxi esse

viri praesentiam, ct a praeslantia tuo per ipsum allatis litte-

ris valde sum deleclatus ; quas quidem jamdudum mihicupiebam venire, non aliam ob causam, nisi ut ne et nos

vilte humanaj addercmus tristem hisloriam mutuse inter

propinquissimos dissensionis, vohjptatem quidcm iulmicis

alTerenlis, aniicis veromcerorem,acDeo displicentis, qui in

perfecla dilectionecharacterem ac notam suorum Discipulo-

rum posuit. Quocirca et nccessario rescribo, pro nobis ut

ores obsecranSjCt in reliquis rebuscuram nobis ut propinquis

impendas. Quid aulcm sibi velint quse acla sunt, quoniam

pra) inscllia intelligcre non possumus, Id slatuimus verum

judicare, quod ipse nobis cxponere dignalus fueris. Ne-

cesse est autem rellqua etlam a tua prudentia definlri, mu-

luum inler nos congressum , tcmpus accommodum, et

idoncum locum. Si IgiUir omnino gravltas tua ad noslram

humihtatem descendere non recusat, nosquc alicjno ser-

mone imperllrc; sive cum aliis, sive privalim fieri con-

grcssum volucris, morem geremus; cum semel apud nos

slaluerimus servire tibi in charilate, ac omnlno exequi

qua) ad Dci glorlam a lua pietalc nobls pra^cipienlur. C.tc-

tcrum frntrem perquam revcrendnm non coegimus quid-

quam nobis viva voce diccre, qula nequc antea ipsius

sermo operum testimonlo confirmabatur.



CLASSIS II. EPISTOLA. LXI. 4/3

IVVVVVX^X^^VVWWVVWWVWVWVWVVVVWVWVWVVVVWVXVV^VVWVVVWVVWVWVWV^WXVVXViVWVWW»

EPISTOLA LXI'.

ATHANASIO ALEXANDRI.E EPISCOPO.

BasUitis rcspondct litteris, qaibus Athanasias cxcommu-

nicalum a sefuisse Libycti ducem nuntiaverat, Declarat

duccm cx litteris Athanasii sic Ecclesicv innoluisse, ut

nemo cum eo igneni nut aquam aut iectum commune

velit habere.

Legi sanclltalis luoe lilleras, in qnibns atlvcrsns Libyae

tlncem, honiinemnerantltmi , ingemnisli.

Ac cleflevimnsquidcm palriain noslram, quod talium malorum maler sit

ct nutrix. Dcflcvimns quofiue Libyam regioni veslra; vici-

nam, malornm noslrorum participem , ac moribus ferinis

Iradilam hominis crudelitcr simul tl flagiliose vivcnlis.

lloc igilur eral, quod sapienter dixerat Ecclcsiaslcs : « Ycc

»libi civitas, cujusrex juniorcsl. (Esl aulcm hic quiddaiu

cliani molcslius. ) « Et cujus principcs non a nocte come-

»dunt. sed in ipso mcridie lasciviunt, pecoribus ipsis eflc-

«ratius in alienas nuplias furcntes'. «lllum quidcm flagella

manent a juslo Judicc, a:quali mcnsura ipsi rependcndn,

quai prior ipse illius Sanctis inflixit. Innotuit aulcm ct Ec-

clesiaj noslro) cx litleris pietalis tua), ct abominandum ip-

sum cxislimabunl omnes , sic ut non igncm, non aquam,

non tcclum cum ipso comniunc habeanl, si quid prosil

hominibus ita animi impolcntibus communis atquc una-

nimis condemnalio. Satis autcm magna illi infamiic nota,

vel ipsic littcrac, dum ublque lcgunlur. Non onim iulerinit-

tcmus eas omnibus ejus, ct propiiujuis, ctamlcls, ct hospili-

bus oslcndcrc. Omnino aulcm, cliamsi non cufil prolinus

* Ali.i8 X1.VI1, Circa anniiin 7jji, — 2 Eccl. x, ifi, 17.



4^4 S. BASILII C.E9AR. CAPPAD. ARCHIEP.

tangaut infllclae poensD, quemadmodum Pharaonem; cerle

aliquando gravem et acerbam ei remunerationem in poste-

rum forent.

IWWSMVSM/VWW W\\V\IWViVVV\MWVVV»W» VV»W\VWIVVWWVVVW\WWV\iVV\ VV\VV\WVW\WV )VVIW>

EPISTOLA LXII '.

ECCLESI^ PARNASSI CONSOLATORIA.

Pnrnassenam Eccleslam, ciijus episcopas obierat,ex anti-

quo tnore consolatur Basilius; denlqae operam liorta-

tur , ut a Deo pastorem secundum ejus voluntalem

impetrent.

Et morem sequentes antiquamexloDga lemporumserie

vigentem , et fructum Spiritus , dlleclionem secundum

Dcum, vobis exhibentes, per Htteras pietalem vestram in-

visimus, ac dolorem vobiscum in hoc eventu, et rerum, qua^

in manibus sunt solliciludinem partimur. Ac de moleslis

quidem rebus hoc tanlum dicimus, tempus esse ut respi-

ciamus ad proecepta Apostoli, nec moereamus « Ut etcoeleri,

»qui spem non habent';»nec tamen hunc casum cilra

ullum doloris sensum feramus, sed damnum quidem sen-

tiamus : at dolori minime succumbamus, paslorem ob illius

obitum beatum existimantes , ut qui in scneclule pingui

decesserit, etin maximis a Domino honoribusrequieverit,

De caelerls aulem rebus , hoec habcmus qune adhortemur,

moerore omni deposito, ad sese rcdeundum esse, et ad ne-

cessariam Ecclesiaj curam assurgendum , ut Dcus sanclus

suumovile curet, vobisque donct pastorem secundumsuara

voluntatem, qui vos cum sclcnlla pascat.

' Alias cLXXxv. Circa aunum 071, —^ 1 Tliess. iv, 12,



CLAS8IS II. EPISTOLA LXIII. ^'j5

^v\v\\WWVVWXW\V\»VW IVV\VWVVVWWVVVWWXVWWVVWVWVW VV Vvww\vwvv»vwvw \wvwwv

EPISTOLA LXIIl '.

PRINCIPALI NEOCJi:SAIlEyK

Basillus perko7iori(icc salutat principalein Ncocccsarece,

quem exfama tanttim et ex coUoquiis Elpidii commu-

nisamicinovcral; pctilqaeab co ut se numcro amicorum

ascribat.

ViRUM sapicntcm, ctiamsi longe lcrrarnm degat, etiamsi

nunquam oculis viderim , amicum judico; sentenlia Ira-

gici Euripidis cst. Quapropter elsi nobis ex congrcssu, qui

coram fit, nondum magnanimitalcm tuam cognoscere con-

tigit, me tamcn libi amicum essc ct familiarem dico. Nc

putes assentationem essc hunc sermonem. Famam eniui

amicitiao conciliatriccm habeo, magno sonitu rcs tuas om-

nibus hominibus pra;dicanlcm. At postquam et cum digno

omni reverenlia Elpidio congressi sumus, ita nobis inno-

luisti et tanloperc nos ccpisti, ac si diu tecum fuissemus

versati, ac longa cxpericntia quac tibi insunt bonacogoo-

visscmus. Non enim dcsiit illc tua nobis ornamcnla sigilla-

lim narrarc : animi magnitudinem , allam et cxceJsam

mcntem, uiorum facililatcm : rcrum cxpcricnliam, mcntis

prudentiam, viloc gravitatem hilaritalc permixlain; vim di-

ccndi, ct qux'cumquc alia ipsc quidcm longo nobiscuui

colloquio rcccnsuit, nobisaulcm scribcrc nonest intcgrum,

nc ultrn moduui cpistolam producanuis. Quomodo igilur

virum lalem non aniarem ? quoniodo conlincre mc posscu),

quominus exclamans animi mei afTcclum declarcm ? Solu-

talioncm ilaquc suscipc , vir eximic, qunc libi ex vcra ac

sinccra amicitia adbibetur:

longc cnim al)snnl a servili ac

' Aiia!< ccci.sxi. Circa niinum oji.



4^6 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCniEP.

illiberali adulatione moresmei:

meque scribs in amicorumluorum numero, lilteris tefrequentibus ostendens et absea-

liam deliniens.

*;VVVVVVVVV\XVV\\XVVVVV\\VVVVVVVV\>A\VVV\VVVv\V\VVV\ VV\VV\ VV\V\V\>>VVVVV»\\VVV'« V\WV\W\W\

EPISTOLA LXIV'.

HESYCHIO.

Perlionoriftcesalulalllesycluum^quemetoiimcoonovcrat,

el cx scrmonc Elpidii plurimi faciebat.

JMuLTA quldem me eliam ab initio cum tua dlgnitale

conjungebant, coinmnnis iillerarum amor, ubique ab his

qui experti sunt pervulgatus, et anliqua nostra cnm viro

admirabili Terentio aniicilia. At postquam vir optlmus,

quiquemccum omnis nccessitudinis nomen adimplet, omni

honore dignus fraler Elpidius mecum sermonem habuit,

acsingula virtnlum tuarumornamenta narravil Cest autem,

si quis allus, maxime idoneus, qui et virtutem hominis

spectet, eamque sermone prcedicet) in me tantum lui ac-

cendit desiderlum, ut te noslris ahquando antlquls laribus

adesse precer : quo non auditlone sola , sed experientia

eliam ornamenlis tuis fruamur.

* Aliag cccl, Circa aniium 071.



I

CLASSIS II. LPISTOLA LXV. 4 77

EPISTOLA LXV '.

ATARBIO.

Prior scribit Atarbio Basllias, eique cedit quamvis natu

major; ac rogat ut ct ipse deinceps charilatem prcv se

ferat, et cogitet quanti intersit mutua concordia abbeltum repeilendum, quod in orbem circuibat, actan-

demad eos pervenlurum erat.

EcQUis erit silentil finis , si ego aetatis reposcens jiira,

expeclem a te fieri initinm solutandi, tna autem dilectio

diutins velit in malo quiescendi consilio perseverare? Sed

cum ego in amicilia vinci idem valere cxistimem, ac vin-

cere, profiteor me libi concederc hoc laudis et glorias in

propria sentcntia retinenda studium. Ipse ^autem prior ad

scribendum accessi, non ignorans charitatem omnia suf-

fcrre, omnia sustinero, nusquam quod suum, cst quasrerc;

quapropter nunquam cxcidit'. Nam dejici non potest, qui

scper charitatem proximo submittit. Facigitur ct ipse sal-

lem deinceps primum et inaximum spiritus fructum, cha-

ritatem,prae te ferens, projicias irascentium tristitiam,

quam nobis per silentium declarasti, et concipias cordc

la;titiam, pacem cum fratribus idein scnlicntibus, sludium

ct soUicitudinem pro Ecclcsiarum Domini pcrpetuilatc.

Novcris cnim, nisi parcm noslaborcm pro Ecclcsiis susci-

piamus, ac sana; doclrina; adversarii ad carnm cvcrsionem

ct cumulatam ruinam; nihil impedirc quominus verilas ab

inimicis cvcrsa pcrcal, «ccondcmnationis ct ipsi pnrlicipcs

simus, quud uon umiii btudio atquc alacritatc iii mulua

' Aliaii cccLXiii.(Jircu

uuiiiiiu

571,—* 1

Cor* xii>, j, t$.>



4^8 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

concordia ac in his, quae ad Deum spectant conspiralionej

sollicitudinem pro virili ad Ecclesiarum conjunctionem os-

tenderimus. Hortor igilur hanc opinionem ex aninio tuo

ejicias, te nemine alio ad communionem indigere. Non

cnim est viri secundum charitatem ambulantis, aut Chrisli

legem adimplenlis, seseafratrum conjunclione abscinderc.

Simul autcm velim et illud cogitetbonus tuus animus, belli

malum quod in orbem circumagilur, tandem ahquando nd

nos etiam perventurum; ac si nos quoque una cum ahis

injurise participes simus, non inventuros, qui commiseres-

cant,eo quod laetitiae tempore iis, qui injuria afficiebantur,

commiserationis symbolam non erogaverimus.

EPISTOLA LXVI ',

ATHANASIO EPISCOPO ALEXANDRI^.

Rogat Athanaslum BasUius, ut Occidcnlalcs ad succur-

rendum Orienti excitcl; et cum dissidium Antioclicnum

solus sedarc possit, hanc provinciam sascipiat.

I. NiiMiM arbitror tanlum doloris afferre prcTcsenlem

Ecclcsiarum slalum, scu polius,ut vcrlusloquar, confusio-

nem, quanlum pra^stanlicc tucc, qul comparas cum prlscis

praesenlia, quantumquc hac ob illis dlslcnt, intelligls, ac

iliud ctiam conslderas, si rcs eodem impelu in pejus dila-

bantur, nihil prohlbiturum, quominus Ecclesia; brcvi in

aham quamdam formam penitus transmulenlur. Hicc saepe

mecum ipse cogitavi, sinobis adeo miserabilis Ecclesiarum

depravalio vldelur, quali eum animo hls in rebus esse par

* Alias XLViii. —' Anno Sji.



CLASSIS II. hPlSTOLA LXVI. 4^9

sit, qui priscam Iranquillilatem et in fide concorcliam Ec-

clesiarum Domini experlus est? At quemadmodum pluri-

ma pars doloris ad praeslantiam tuam pervenit : ita decere

arbitramur, ut et solliciludinis pro Ecclesiis plurima ad

luam prudcnliam perlineat. Dudum novi et ipsc pro me-

diocri mea rerum nolitla, unam esscEcclesiiJnostris auxilii

viam, si nobiscum conspirent occidentales eplscopi. Nam

si voluerint, quod adhibuerunt studium in uno aut altero,

perverse in Occidente sentire deprehensis, illud etiam pro

nostrarum partium paroeciaostendore; fortasserebus com-

munibus nonnihil accesserit utiUtatis, imperalore multi-

tudinis auctoritatem revcrcnte et populis nbique ipsos sinc

dubio sequcntibus. Quis aulem ad hocc pcrficicnda poten-

tior est prudentia tua? Quis ad videndum quid deceat

acutior? qulsad perficienda, quac prosunt, cflicacior? Quis

ad dolcndum ex fralrum aflliclione propensior? Quis per-

quam reverenda canitic tua Occidenti toli venerabllior ?

Relinquc aliquod monumcntum mortalibus, tua viveudi

rallonc dlgnum, pater imprlmls vencrande. Innumcrosillos

pro plclatc cxanllnlos laborcs hoc uno facto exorna : millc

aliquos ex sancta tua Ecclesia viros in sana doclrina polen-

tcs ad occldcnlfilcs cplscopos : cxpone illls calamilales, qui-

bus prcmimur : suggere modumopls l"(.'rcndai; fias Samucl

Ecclcsiis : aflligcrc una cuni populisbcllo oppugnatis; oftcr

pacificas prcccs : |)cic graliam a Donilno, ut aliquod pacis

monumcntum Ecclcsiis iumjillal. Sclo cpislol.is Iiidrnias

cssc, ut res tanti momcnti suadcatin*. Scd ncquc tu alio-

rum exhortationc indlgcs, non sane magis qunm gcnerosis-

simi pugiles pucrorum acclamalione : ncquc nos doccmus

ignoranlcm, scd fcstinanti im|)elum intciulimus.

II. Ad reliquas quidcm rcs Oricntis fortasse tibi plurium

ctiam adjumcnlo opus cst, atquc Occldcntalcs nccessc cst

pxpcclarc. Scd pra:clarus Auliochcnoc Ecclesiig slalus



48o s. BAsiLii cj:sar. cappad. archiep.

aperle ex lua pietole pendet; ita ut in alios quidcm tem-

peramenlo ntaris, alios vero compescas, atqiie Ecclesiaj

roLm' per concordiam restituas. Tibi enim, sapienlissimo-

rnm medicorum morc, curandi inilium a pr^ecipnis parti-

bus esse faciendum, melius ipse quam quisquam alius pers

picis. Quid autem habeant orbis terrarum Ecclesise, quod

praeferendnm sit Anliochiae? quam si conlingeret ad con-

cordiam redire, nihil impcdlret, quominusvelut caput cor-

roboralum universo corpori sanitalem suppeditet. Revera

autem tua indigent sapientia et evangelica commiseratione

urbis illius aegritudines, quae non ab haereticis modo scissa

est, sed ab iis etiam, qui idem inter se sentire se dicunt,

discerpitur, Hsec vero conciliare, et ad unius corporis

harmoniani redigere, illius est sohus, qni et siccis ossibus,

ut ad nervos et carncm denuo redeant, non enarrabili sua

potestale largitur. Domlnus autem omnlno magna per eos,

qui se dlgni snnt, eflicit. Rursus igitur et hic magnanimi-

latem tuam decere tantarum rerum adminlstrationem spe-

ramus, adeo ut populi quidem tumuitum compescas, prae-

fecturas autem parliculares abroges, et omncs sibi invicem

subjicias in dilectione, ac robur priscumEcclesiaj resti-

tuas.



CLASSIS II. UPISTOLA LXVII. 4^1

EPISTOLA LXVII •.

ATHANASIO EPISCOPO ALEXANDRIiE.

liogatu Dorothei aperlius explicat Basitius, quod prtori-

busindicaverat littcris, sic Antlochioe res componca-

das, ut Meletius EcclcsifBcorpori prwsit^ in alios autein

wconomia adliibeatur : itaenim et ipsis Occidentaliiwi

placuisse, ut littera! per beatum Sjlvanum aUatte les-

tantur.

MiHi quidem salls esse viclebalur in priorlbus lilteris,

pr.^Eslanlise luoe tantum intlicare, nnidquid cx sancla3 Ec-

clesiae Anliochenae populo in fide firmuin cst, in unam

concordiam ct unilolem adducendum esse ; id, inquam,

salis esse videb.itur, ut demonstrarem religiosissimo cpis-

copo Melelio oporlcre, qua3 in plurcs parles nunc divisa

sunt, adjungerc. Scd quia idcm illc dilcctus condiaconus

nostcr Dorolheus clariorcm dc his mcntionem poslulavil,

necessario lcstamur ct univcrso Oricnti in volis cssc, cl a

nobis Mclclio omnimodo conjunclis expcli, ut cuni vidca-

mus Ecclcsiam Domiiii gubernanlcm ; virum et fidc incul-

patum, ct tum vila nullum cum aliis comparalioni locum

rclinqucntem; lum qiiod ipsc univcrso, ut ita dicam, cor-

pori Ecclcsi;R proesit, roliqun vero sinl, velul parlimn scg-

nicnla. Quarc undi(iuc nccessarium siuuil ct ulilc huic viro

conjungi alios, vchil niuninibus m.igiilti niinorn : circa alios

nulcm nliquod lcmpcramcnlum ndhil)cri, quod cl illiscon-

vcniat, ct pacincel popuhun, ct prudcnli.c lu.Tac pcrquam

celebrl solerlix studioque compelat. (litteriun eximiam

' Alias L. Scripla amu) '^71.

XLV. 3l



4S2 S. BASILII C.ESA.R. CAPPAU. ARCHIEP.

luam prudenliam nullo modo latet, eadem jam et unani-

nnbus Luis Occidenlalibus placuisse; ut ostendunt litter.-B

per bealum Sylvanum nobis allatae.

EPISTOLA LXYIII '.

MELETIO EPISCOPO ANTIOCHIyE.

Cum Melclto agit BasiUas de Dorotheo Romam mittendo,

Nuntiat de Euippii adventu, et aliorum Arianorum

expectationc.

Hactenus quidem voluimus retinere apud nos religio-

sissimum fralrem Dorolheum condiaconum, ut eum sub

liueni negotiorum dimitteutes, singulas res gestas praes-

lauliae tuic per ipsiuii significaremus. Sed tamen quoniam

dum diem ex die diflerimus, in longum tempus protracti

sumus, stalim atque nobis, ut in rebus difficillimis, con-

silium oliquod de rebus agendisin

mentcm venit, misimuspracdictum virum, qui sanclitatem vestram conveniat, re-

feratque per sc ipsc singula, et commentarium noslrum

ostendat, ut si utilia videantur quae a nobis cxcogitata

sunt, ea iu rem conferri curet vestra^piaestantia. Hsec au-

lem, ut iu summa dicauj, vicit sentenlia, ut idera ille fra-

ler nosterDorothciis Romam proficiscatur, cxcilelque ah-

quos ex Italia, qui nos Invisant, mari ulenlcs, ut interpel-

lalorcs devilenl. Auimadverti enim eos, qui apud impera-

lorcm polentes sunt, neque velle, neque posse ilhim de

cxiilibus submonere : sed quod nihil pejus in Ecclesils

ficri videant, id pro hicro ducere. Igilur si et prudentias

lure ulilc consihum esse visum fuerit, dignabere ct episto-

Aliai Lvii. Scripta anno 571.



CLASSIS II. 1-PISTOLA LXIX. 483

las cxarare, ct commentarlum clictare, de quibus, et ad

quos ipsum vcrba iacere oporteat. Atque ut auctoritatem

aliquam habeant litterae, adjunges omnino eos, qui idem

senliunt, etiamsi non adslnt. Hic autem res incerta; adhuc

ct dubiae ; cum Euippius advenerit quidem, sed nondum

quidquam declaraverit. Minantur quidem et concursuin

quemdam coruin, qui idem ac illi sentiunt, ex Armenia

Tctrapoli et ex Cilicia.

iVVWXîVXWWVVWWVVWiVWVVV^^WXW^WWWW^WAWAVVWWVWVVWV^VVVVXiSVVVVWVVXVÂVVXWi^

EPISTOLA LXIX '.

ATHANASIO EPISCOPO ALEXANDRIiE.

Laudat Basilius Atlianasli studium et curam omnium

ecctcsiarum : ^ratias cipît ob missum ad se Petrum

prcsbytcrum. Jlerum ad cum mitiit Dorothcam, ut cjus

consiliis munitus Romam proficiscalur. Narrat visum

cssc liomam scvibcre, ut indc idoriei lcfâti mittanlur

ac ptaccre nonnutlis, ut Romatii Marcettum damnent,

sibique idcm vidcri. Bogat dcniquc ut Dorothcum ad

primam navi>âtio7iemdimiltat, ct tcgatos cxOccidcnte

advenicntes moncat, quomodo pax concitiandi sit ac

imprimis ecctcsia Antiochcna curanda.

I-.

QuAM duduiii do lua i)ra!stanlia opinionem habcimiji,

cam lcmpns progrcdicns sempcr confirmal : vel potiiis si-

inul crescit cx eorum quas singuhTlini fmnl accossionibii.s.

INam plcrisque aliis satis cst sua cujusquc propria circum-

spiccrc ; libivero id satis iion est, scd lanla incsl libi om-

nium Ecclcsiarum cura, (luanla illius, qunc privalimlibi a

communi noslro Domino concrcdita cst ; qnij>po qtii nul-

' Alias i.ii. 80111)1.1 anno 3/1.

3i.



484 S. BASILII C/ESAB. CAPPAD. aRCHIEP.

lum tempus intermittas disserendi, admonendi, scrlbendi,

ac subinde mittendi, qui optima commoneant. Alque nunc

etiam dignum omni honore fratrem Petrum e sacro cleri

tui coetu missum multo cum gaudio excepimus, et bonum

peregrinationis ipsius consillum laudavimus, quod quidem

prae se fert secundum prsestantiae tuaj mandata, concllions

contraria ac divulsa conjungens. Unde et nos cum aliquid

inhujus reistudium conferrevellemus, convenicntissimum

inltium rebus daturos duxlmus, si velut ad universorum

apicem, ad tuam confugeremus perfectionem, ac te et con-

siliario, et duce eorum quae agenda sunt uteremur. Hac

de causa et fratrem Dorotheum diaconum Ecclesiae, cui

reverendlssimus episcopus Meletius praeest, bono rectae fi-

dei studio utentem, et pacis Ecclesiarum videndascupidum,

ad pietatem tuam remlsi, ut consiliis tuls obsequens (quae

et tempore et rerum experlentia, et quod prae caeteris ba-

beas a Splritu consilium, tuliora ac securiora efficere po-

tes) ita demum expelita r.c desideratn aggredlatur. Hunc

et suscipies videlicet, et intueberis pacificis oculis, eum-

que precum subsidlo firmatura, ac lillerarum vlatico mu-nttum, imo eliam bonorum qul apud te sunt nonnuUis ad-

junclum, ad proposita deduces. Nobis autem operac-pre-

lium esse visum est ad episcopum Romae scribere, ut res

nostras invisat, et conslllum dare, ut cum illinc communi

ac synodico decreto allquos mitti difficile sit, ipse hoc ne-

golium suo marte aggredintur, eligens homiues idoueos ad

perferendos itlncris iabores ; idoncos ad eos, qui apud nos

perversi sunt, lenitate ac animi conslautia corrigendos;

apte et atteinperate utentes sermone, secumque habentes

quaecumquc post Arimineuse concilium gesta sunt, ad eo-

rum, qua2 pervimillic acta fuerant, dissolutionem ; iique,

numine scieute, citra strepitum per mare huc adveniant,

ut opinionem inimicorum pacis praevertant.



CI.ASSIS II. EPISTOLA LXIX. ^85

II. Rcqulrltur autem et illud a noimullis, qul hic sunt,

ac necessario quiclem, ut eliam nobis ipsis vldetur, ut ipsi

Marcelll ha^resim velut perniciosam, et noxiam, et a sana

fide alienam exlerminent. Nam hactenus in omnibus, quas

scrlbunt, liltcrls, Arlum quldcm infaustl nominis virum

susquedcque anathcmate ferlre, et ab EcclesIIs relegarc

non cessant ; Marcello vcro, qui Impielalcm ei cxdiainctro

opposilam proluht, et in ipsam dlvlnitatis Unigeuitl exis-

tentlam Impius ruit, et Ycrbi appellatlonem prave acceplt,

nuUum vldeutur Intullsse vltuperlum. Qui Ycrbum quldem

dlctum fulsse Unlgcnltum concedlt, ad usum et adtempus

progrediens, sed rursus ad eum unde prodlit revertens,

neque ante exitum cssc, ncque post redllum subslsterc.

Alquc hujus rci argumenta sunt servoll apud nos nefarloe

illlus scrlptlonis librl. Sed tamcn nusquam eum reprobarc

vlsl sunt; idque eo nomiuc vltuperall, quod eum ab Initio

ex veritatls Ignoratlone In ecclcsiasticam ctiam communlo-

nem receperint. Igitur ct iillus, ut par cst, ficrl mentlonem,

res prccsenles poslulanl, ut qui occasloncm qua^runt, oc-

casioncm non habeant, dum sanl ad tuam se sanctllatcm

adjungunt, et qul clrca vcram fidcm claudicant, maulfcsti

omnlbus fiunt (3) ; ila ut dclnccps eos qui idcm ac nos scn-

tlunt, agnoscamus, ncc jam vcUil in nocturna pugua nul-

lum sit amicorum ct inimlcorum dlscrimcn. Moi tamur so-

lum, utstalim ad primam navigalionem proedlctus diaconus

mittatur, ut possit Sitllem anno scqucnll allquld corum,

quaj prccamur, j)crflcl. Illud nulcm antc ctiam quam dl-

camus,ipsc ct intclllgls, ct curabis vldclicct, ut ubl, Dco

volentc, advencrlnt, non Immlttant Ecclcslis schlsmala :

sedcos.qulcadcmscullunt, omni rallonc adconjunctloncm

compcllaut, ellamsi nonnullos rcpcriant, qul privalasquns-

dam dlscordlarum inlcr sc causas habcant ; nc populus

orthodoxus multas in parlcs sciudatur, una cuin pracposilis



480 S. BA.SILII CJ3SAR. CAPPAD. AHCHIEP.

abscedens. Sludlum enlm in eo ponendum est, ut pacl

poslhabeanlur omnia, ac pix omnibus ecclesioc Antioche-

nsDcura suscipiatur, nesana illiuspars circa personas scissa

debiHtetur. Sed magis haec omnia et ipse deinceps curabis,

posteaquam, quod optamus, adjuvante le Deo, omnes ha-

bueris libi, quae ad constituendampacem Ecclesiarum per-

linent, committenles.

IWWWWX V\\(VV\W^^V\V\\^A\\\MWWV\WMVVWV\\V>WVWAWWWvwwwwvw\\\wvwvwvwvW»

EPISTOLA LXX'.

SINE INSCRIPTIONE DE SYNODO.

Orientis mala exiiniis coloribus depingit Basilius, et Da-

masum rogat, at ex more et instituto decessorum suo-

rum auxiUum feral, imprimis Dionysii, qui olim in

Cappadoclam miserat, qul captivos redimerent.

DiLEcnoMS antiquas lcges renovare, et Patrum pacem,

coelestc illud Christi donnm ac salutare quod tcmpore exa

ruit, ad vigorem iterum revocare, necessarium quidem

iiobis acutile''; jucundum autem, sat scio, et tuo Christi

amanti animo videbitur. Quid enim fiat jucundius, quam

homines tanto locorum intervallo sejunctos, charitatis vin-

culo videre in unam membrorum harmoniam in corpore

Christi colligari ? Omnis propemodum Oricns, patcr co-

lendissime, (dico autem Orienlem quidquid ab Illyrico ad

/Egyptum usque protenditur) ingenli tempestate ac aestu

exagitatur : cum dudum quidem sparsa haeresis ab inimico

verilatis Ario, nunc vero impudenter cmergens, ac veluti

radix amara fructum exitiosum proferens, jam dominetur;

* Alias ccxx. Scripta anno 072. — * Vidc D. Guillon , tom, vn,

pag. 467-468.



CLASSIS II. EPISTOL.i LXX. 4^7

proptercaqiiod sancTc doclrinaj m unaquaque paroecla sig-

nifcri per caluniniam ac injuriaui exciderunt Ecclesiis,

Iradita autem his, qui simpliciorum animas captivas du-

cunt, rerum potestas. Horum unicam solutionem expeC'

tavimus, miserationis vestroe visilationem : ac nos sempcr

consolata est mirabilis vcstra charilas prceterito temporc,

et laeto rumore allato, fore ut a vobis inviseremur, animis

ad breve tempus corroborati sumus. Poslquam autem spe

excidimus, nou jam amplius fcrcntcs, eo devenimus, ut

vos per htterns obsecremus, ut ad opem nobis ferendam

excitemini, et ex his qui idcm ac nos scntiunt, mittatis

aliquos, qui vel dissidentes concilient, vel DciEcclesias ad

amicitiam reducant, vel sallcm perturbationis auctorcs

vobis clarius indiccnt; ita ut deinceps vobis manifestum

sit, quibuscum communionem deceat habere. Omnino au-

tem nihil exposcimus novi, sed quod et cicteris olim beatis

ac Deo dilectis viris usitatum et prajcipue vobis. Novimus

enim ex serie memori.T, a Patribus nostris interrogatis ct

litteris etiamnum apnd nos asservalis edocti Dionysium

beatissimum ilkun episcopum, qui apiid vos et rccta (ido

et reliquis virlutibus eniluit, invisisse Ecclesiam noslrara

Caesariensem , ct ])atrcs nostros per hlierns consolalum

cssc, ac misisse, qui frnlres cnptivos rcdimercnt. Nunc au-

lem dillicilior ac tristior cst rcrum noslrarum status, cl

cnra majorc intligct. Neque enim lcrrenarum asdium higc-

mus dcmohlioncm, scd cxcidiumEcclcsiarum : nequc. cor-

porum scrvilulcm, sed animarum captivitalcm quolidio

ab haTosis propugnaloribus pcrfici videmus. Quarc nisi

jam ad suppctias forendas excitcmini, pauk) post noc qui-

bus manum porrigatis inventuri cslis, omnibus sub lincrosis

potcslatcm redaclis.



488 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCUIEP.

rvV^WKiVX^-Wl.VVV VWIW»WXVWVVWV^^VVVVVMVVWVXIVMMW^WWVWWVVÂ/VV^WVWWVWV" IWWV\iW\/WV

EPISTOLA LXXI '.

GREGORIO BASILIUS.

Greôrlo (lolorcm sunm signlpcat BasUius, quod amtcis-

simi sibi liomincs ciiidain calumnialori aures prw-bcant. Ncgat defensione opus esse: calpam rejicit in

Grcôrium, quod sccum magnam anni parlem non

traducat : roât ut sccum adversus imminentem liostem

ccrlalurus vcniat. Quo ex certamine speral scsallem

exitii iaudcm rcportaturum.

I. AccEPi piefalls lux litteras per fralrem sane qnam

rcvcrcndum Hellenium : et qurecumque nobis significave-

ras, ipsc apcrle narravil. Audienlcs autem quomodo aftecli

faerimus, nihil omnino dubilas. Sed quin decrevimus do-

lore omni poliorcm facerc noslrum in te amorem, accepi-

mus etiam liaec, ut par erat ; ac precamur Deum sanclum,

ut reliquos dies vel horas sic in animi erga te affeclione

conscrvemur, qnemadmodum et praeterito hactenus lem-

pore, in quo nullius nobis ipsis nequc parvi neque majoris

delicti sumus conscii. Quod si ille, qui nunc primum sese

ad vilam Christiaiiorum emergere profltetur, ac sibi ho-

nori alicui fufurum putnt, nobiscum conflictari, ea effingit

qu;v non audivlt, ct narrat qua3 non inteilexlt ; nihil mi-

nmi. Sed illud mirandum et r.b opinione abhorrcns, quod

ejusmodi rcrum auditorcs habet germanissimos mihi apud

vos fralres : nec audilores modo, sed et Discipulos, ut vi-

detur. Quod si alioqui mirum esset talem esse eum qui

docet, mcquc cum cssc cui maledicitur; cerle lemporum

• Alias xxxiii Scripla anno Sji.



CLASSIS II. tPISTOLA LXXI. 489

infcllx slatus nlhil nos Kgre ferrc docuit. Nam jaindudum

niajores liis contumcline fainiliarcs nobls factce sunt ob nos-

tra pcccata. Ego igitur, si necdum istius fratribus mene de

Dco scntcntias cxpciimentum dedi, ne nunc quidem habco

quod respondcam. Quibus enim longum lcmpus non per-

suasit, quomodo brevis cpistola persundeat ? Sin illn salis

sunt, nugae cxislimenlur quce proficissuntur a calumnlato-

ribus. Sed lamen si pcrmiserimus clTrcnatis linguis ct cx-

pertibus disclplinae cordibus, de quibus voluerlnt loqui,

aurcsquc ad susciplendum pnratas habuerimus; non nos

solum res aliorum secus accipiemus, scd nostras etinni ahl.

II. Ilis autcra IHud in causa est, quod pridcm iiortabar

ne ficret, nunc aulcm defcssus silco, quod non unn conve-

nlamus. Nam si cx veteri })acto et pro debita nunc Eccle-

siis a nobls curn, magnam anni partem slmul traducere-

mus, adltum non dedlsscmus calumnlanlibus. Tu autem,

si vldclur, hls quidcm vale dicito : ipse vcro cxorari tc

sinc, iil nobiscum ad proposltum ccrtamcn alhiborcs, ac

noblscum occurras ei qui bcllum nobls infcrt. Si cnlm

lantum apparcas, supprimcs ipsius impelum ; cosque qul

ad patrue rei cvcrtendas cons])irant, dissipabis, iibi ipsis

nolum fecerls lc, I)ci gratla, coctus noslrl duccm cssc ; ac

onmc 08 loqucnllum conlra I/ciun iuiquitalcm oblurabls.

Ilffic sl fiant, rcs ipsa dcclarabit quis tul ad prasciara facl-

nora sectalor, ct quls claudicans ac veritalls doclrlujc igna-

vus proclllor. Quod si res Ecclesloj prodltn) suut, parum

niihi curae fucrlt eos vcrbis convlnccrc, qul tanll me fn-

ciunf, quanll facerc |)Ossint qui nondum suo sc moduio

mcliri dldiccrunl. Enimvcro brcvi, Deo largicntc, ipsls

opcruni tcslinioniis calumnla) argucntur; siquidcui rxpcc-

lanuis pro vcritalis doclriua forte ctiam nos ninjus alif|uid

passuros : sin miniis, suUcm omnlno cx Eccloslls el pntria

cjeclum iri. Sed si nihll cvcnerlt corum qua) spcramus;



490 S. BASILII C.l^ISAR. CAPPAD. ARCHIEP.

non procul abest Chrisli judicium. Quare si congressum

ob Ecclesias exposcis, paralus suni, quocumque advoca-

Tcris, accurrere ; sin auteai, ut cnlumnias diluam ; de his

respondere nunc mihi non vacat.

EPISTOLA LXXII'.

HESYCHIO.

Ijesjcliiiim rogal BdsiUux, ut sibi in placando

Callisllicne operam navel.

Novi et amorem in me luum, el rerum optimarum stu-

dium. Quare cum mihi placandussit desideralissimus filius

CalUsthenes; existimavi, si te socium caperem soUicitudi-

nis, facilius me perfecturum quod cupio. Succenset ille vir

disertissimo Eustochio, nec immerito succenset. Servo-

rum ipsius in se audaciam ac furorem incusat. Hunc ro-

gamus cxorari se sinat, ut eo limore contentus, quem et

tcmerariis iUis et corum heris incussil, contenlionem, vc-

nia dala, dissolvat. Nam hoc pacto ulrumque conscquctur,

ethonestam specicm apudhomines, ct laudem apud Deum;

si modo lerrori veUt patientiam admiscere. Tu igitur, si

qua tibi cum iUo viro inlercedit amicitia ac famiUaritas,

ab eo id bcncficii postuhi : et quos noris in civilate idoneos

ad eum flectendum, socios adhibe soUicitudinis, dicens eis

rem mihi gratissimam fore. Quin et diaconum sic dimitle,

ut quarum rerum causa missus cst, his perfeclis rcdeat.

Nam pudet me bomines qui ad me confugiunt, nihil ju^are

posse.

' Alias cccLi. Scripta circa annum 5ji.



CLASSIS 11. EPISTOLA LXXIH. 49^

IV\^VV\\\>VV\\V^V\^V\^'VVA'V\ V\^'W\\V\VV\V\'\\\^'V\AV\AV\ AAAV\\\\>\V\*«V\\VV^VV'\VV>^.V\VV\'VV>

EPISTOLA LXXIU '.

CALLISTHENI.

Laudat Callisthcncm BaslUus, qaod Eustochit servls ira-

tus rei arbitrlum sibi permiscrit. Pelcnti ut in locum,

ubi injuriam feccrant, abducantur, demonslrat inulta

inde consequi incotnnioda. Conccdil ut Sasima usqae

sistantur ; vcL potius ros^at ut sibi vindicta permitta-

tur ; ac si juravit CaUislhcnes traditurum se eos ad

pwnain sccundum legcs, contcntus sit pcena, quam Ec-

clesicv leges impommt, et mililcm, queni miscrat, cilo

revocct.

1. Gratias cgl Deo, leclls tuoc gravltalls llllerls : prl-

mum, quocl homiiils honorem libenlcr inilil habcntis vc-

iiiret a^l mc sahilnllo : siqnidcm virorum pncslaiUissimo-

rum colloqulum phu-imi facio. Alterum volnplatl fult,

rccorclationcm bonam consequi. Signum aulcm rccorda-llonls Illlcra}, quas ubi acccpi, ac carum scnsum inlcllcxl;

miratus sum qiiomodo vcrc, ut omnium crat opinlo, pa-

lernara mihi revcrcntiam cxhibucrlnl. Quod cnim astuans

ct Iralus ct ad nlcisccndos moicsli;c auclorcs pnralus, mul-

tum rcmlslsti de Impctu, nosquc rci dominos fccisli ; Id

nilhi locum dedit in lc lanquam In filio splrituall lactandi.

Pro hls Igilur qui aliud siq)crcsl, uisl ul libl bona prccc-

muri^ nt amicls quidcm sls gratisslnnis, Inimlcis vcro for-

midandus, ct omnlbus paritcr revcrcndus, ut ct qui oliqua

in rc oflicio suo d(!fucrint, cognila tua Icnllale culpcnt sc

ipsi, quod in tc virum talcm dcliquerint.

* AUas ccct.sxxviii, Scripla circa annnm 071,



499 S. BASILir C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

II. Sed quia jusslsli famulos in locum, ubi lurbam oc

tumullum excilarunt, abduci; scire velim quid tuae boni-

tali id requirenti propositum sit. Si enim adcris ipse, et

facinoris poenas ipse repetes, aderunt pueri : qiiid enim

aliud faciendum, si id libi stalutum est ? Sed nescio ego

quid jam beneficii accepero, si pueros ex supplicio eruerc

non valeam. Quod si te negotlum per viam delinuerint,

quis hominesIllic

susclplet? Quis prote Illos

ulclscetur?

Ouod si videtur ut tlbi in conspectura prodeant, idque

omnino statutum ; jube Sasimos usque sislantur, ac Ibl

oslendc lenitatcm morum tuorum et magnanimltatem.

Postquam enim In polestatem acceperis eos, qui offcndc-

runt, et lioc pacto demonstraverls non contemptui ha-

bcndam esse tuam dignilatem; Illoesos dimllte, qnemad-

modum prloribuslillerisrogavimus, gratiam a nobis iniens,

el a Dco facli mercedem expectans.

III. Ha^c autem dico, non quod rcs ita perfici debeat,

sed cedens commotioni tuoe, ac metuens, ne quid iracun-

diai minus coctum residcat; et quemadmodum oculis in-

flammalis vel moUIssima medicamenta dolorem ferunt

ita et nunc oratlo mea accendat le magls quam compcs-

cat. Illud enim maximc decorum foret, ac tibi maximum

ornamentum afTerre posset, mlhiquc non parvam ypud

amicos et aequalcs mcos gloriie materlam, sl vindicta mihi

permitteretur. Omnino autem etiam si juraveris traditu-

rum le cos ad suppllclum secundum leges; neque animad-

versio nostra minor est ad vindictam, neque divina lex

ignobilior observatis in sseculo legibus. Sed fierl poterat,

ut hic ex legibus noslris, in quibus et ipse spem salutis

positam habes, punili, et te jurlsjurandi neccssitate sol-

verent, et ipsi parem peccatls poenam explerent. Sed rur-

sus epistolam longius produco. Nam dum hscc tibi per-

suadere vehementer sludeo, nihil eorum quae in mentem



CL\SSIS II. EPISTOLA LXXIV. ^l)Z

vcniant, procterire possum ; veritus scilicet ne ideo irrita

sit mea precatio, quod aliquid in docendo praeterraiserim.

At cnim, colendissime ac germane Ecclesiae fill, confirma

spes meas, quas in te nunc positas habeo, et consentienlia

omnium de tua animi moderatione et lenitat&testimonia;

ac militi scribe ut a nobis cito discedat. Is enim hactenus

nihii odii aut contumeliai omisit : qnippe cum malit te

moleslia non afficere, quam omues nos familiares ac ami-

cos habere.

(VWVWVWVVWVWWWWVMVWWWtWWVWVWVV^VWVVWWVWVWVV^VVVVWVV^VV^VVWWVWW^W^

EPISTOLA LXXIV '.

MARTINIANO.

Basilius maloram patrioi descriptione Martinianum ad •

ducerc conatur, ut imperatorem adeat, et quanta cx

divisione Cappadociic consajuanlur incommoda dc-

monstret, vel saltem scribcndo opcm ferat in lanta ca-

lamitale.

I. QuANTi mc arbilraris, quanli acstimalurum, ut in

unum aliquando inler nos vcniamus ', tccumquc diulius

verser, adcoutomnibusbonis, quibus ornalus es, pcrfruar?

Si enim plurimuui valct ad crudilionis testimonium, nnil-

lorum hominum vidissc urbcs, ct mores nosse ; id existi-

mo brevi tempore tuum con^rcssuui prtcslarc. Quid cnim

rcfcrt ulram mullos sij|,illalim videas, au uuum qui om-

nium simul cxperientiam adcplus sil ? Imo vcro maxime

pranslarc di.vcrini, qu;LCtim(iuc rerum oplimnrum co{i,uilio-

nem sinc laborc conciliant, et puram ab ouini vilii pcr

'

Alias cccLXXU. Scriiila anuo iiji.—• ViJc D. Guiilon, toiii. vii,

pag. ^('i-^Ct''



4^4 -''• BASILII C/ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

mixtione scientiam virtutis colligunt. Enimvero sive faci-

nus praeclarissimum, sive sententia mcmoratu cligna, sive

virorum alios superantium inslituta, oninia in animi tui

thesauro reconduntur. Quare non annum tantum, sicut

Alcinoiis Ulyssem, sed totam vitam meam audire te exop-

tarim, eamque longam hac de causa fieri, quamvis mihi

gravis sit et molesta. Sed quid ego nunc scribo, cum adesse

oporteret ? Quia mc aflliclota patria festinanter ad se vocat.

Qualia autem patiatur, non ignoras, vir optime. Eam enim,

veluti Pentheum, vere Majnades quidam, dasmones, dis-

cerpsere : siquidem eam secant atque resecant, vulnera,

imperitorum mcdicorum more, per inscientiam suam red-

dentes graviora. Itaquc cum laboret dissecta , reliquum

est ut ei lanquam oegrolanli medeamur. Scripserunt igitur

ac nos urgent cives, atque accedere necesse est; non quod

rebus aliquid allaturi simus auxilii, sed ut derelictionis ex-

probrationem effugiamus. Nosti enim proclives esse ad

sperandum qui in angusliis sunt, proclives et ad conque-

rcndum, semper in id quod praitermissum est, culpam

conferenles.

II. Equidem et ojus rei gratia convenire te debebam,

ac consilium dare; vel polins obsecrare ut slrenuum quid-

dam ac prudentia tua dlgnum excogiles, nec patriam nos-

tram in genua prolapsam despicias : sed in aulam proficis-

cens ac libertatc tua ulens denuncies cis, nc sibi videantur

duas ex ima possidere provincias :

neque enim cx alia qua-

dam terra alteram harum induxere : scd idem fere ege-

runt, ac si quis equum aut bovem possidens, deinde duas

in partes dividens, duos pro uno habcre sibi videantur;

non enim effecit duos, scd unum e medio sustulit ; ac de-

monstres etiam iis, qui plurimum possunl, imperium non

hoc pacto adaugeri, nequc enimrobur in

numero, sedin

ipsis rebus positum esse : siqnidem nunc arbitramnr alios



classis ii. epistola lxxiv. 495

quiclem fortasse veritalis igiioralione, alios vero eo (juod

nolint verbis molesli csse, alios parvi pendenles, ea qua;

fiunt negligcre. Si igitur impcralorem ipsum adire posses,

id et rebus commodissimum foret ct praeclaro vitae tuoe

instituto decorum. Sin autem hoc alioqui grave est tum ob

nnni tempestatem, tum ob .'ctatcm quae, uti tu ipse dicis,

comitem habet pigritiam ; at saltcm scribendi nullus labor.

Quamobrem si htterarum prajsidium patriae impertias

primum quidcm conscius tibimetipsi eris, nihil quod in

tua polestale situm essct, a te fuisse omissum : dcinde af-

flictis ctiam, ipsa commiseralionis specie satis magnum

afFeres solalium. Sed utinam fieri posset, ut interesses

ipsis rebus, ac oculis luis mocsliliam videres. Sic enini

forte ex rerum conspeclarum cvidcnlia commotus, vocemaliquam et animi tui magnitudinc et civitatis afHiclione

dignam emitleres. Sed tamen narrantibus nobis fidem nc

deroges. Revcra Simonidc, aut ahquo simih poela indigc-

remus, evidenter scienli calamilales lugcre. Scd quid dico

Simonidem? /Eschylum dicerc oportuit, aut si quis alius

ei similis, calamilDtis magnitudincm clare exponens, vocealta lamcntatus est.

III. Nain coetus illi, scrmoncsque ct eruditorum viro-

rum in foro colloqnia, ac quoecumque civital^ nostra3 anlca

nomen et famam pepcrerant, nos deseruere. Quarcerudi-

loruni el cloqucnlinm hominum rarius imnc quisqnam ad

forum accedere dcprchendulur, (juani oliin Atlicnis infa-

mitC nolis inusli, aut inanibus non ]>uri. inlroducla cst au-

lcm horum loco Scytharum quorunidam ant i\Iassagcla-

rum inscitia. IJna autcm vox cst cxactorum, ct corum a

qnibus cxigitur, qniquc (lagcllis CiTcdunlur. Porticus utrin-

quc lugubrc quiddam j)crsonantcs, vclut propriam vidcn •

lur voccm cdcrc, dc his qu.-c fiunl ingcmcnlcs. Orclusa

aulem gymnasia cl nocles non illuslratas non sinit aliquo



496 S. BiSILII CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

nos in numero habere ipsa de vita sollicitudo. Non enim

leve periculum est, ne amolis optimatibus, velut fulcris

corruentibus, simul evertantur omnia. Ecquis autem sermo

exprimendis nostris malis par fuerit? Alii abierunt fugien-

tes, pars senatus noslri non ignorabilior, perpctuum exi-

lium Podando praeferentes. Cum autem Podandum dico,

Ceadem me Laconicum dicere puta ; aut sicubi naturale

barathrum vidisli;

quse ioca nonnuUi Gharonia, nomine

sua sponte occurrenli, appellarnnt, exitiosam auram ex-

halantia. Ejusmodi loco persimile existima Podandi ma-

lum. Ex tribus igitur partibus, alii cum uxoribus ac focis

fugiunt, alli abducuntur ut captivi, maxlma pars optima-

tumcivitatis, miserandumamicisspectaculum, inimicorum

vota explenles; si quis tamen omnino cxtitit, qui nobis tan-

tummali imprecarelur. Tertia jam relicta pars est. Hi au-

tem amicorum ac famlllarium noa ferentes secessum, si-

mulquo indrmiores quain ut rebus necessariis provideant,

vitam ipsam oderunt. Haec horlamur ut nota omnibus fa-

cias, tua ipslus vocc ac jiista dicendi llberlate, quam tibi

vila coiiclliat; clare illud praedicens, nlsi cito consliium

mulent, non habituros in quibus humanitatem oslendant.

Vel enim aliquid auxilli laturus es communibus rebus, vel

saltem idem facturus, quod Solon, qui cum cives derellc-

tos defendere non posset, arce jam occupata, armatus anlc

fores sedebat, hoc ipso habitu declarans se his quae fie-

bant non assenllri. Hoc aulcm pro cerlo scio, ctiam si quis

nunc sentenllam tuam nou probet, paulo post benevolen-

tlae slmul et prudentlae maximam laudem libi dalurum,

cum rcs vlderit ita^ ut pracdlctaG fucrant, evenire.



CL\SSIS II. EPISTOLA LXXV. ^97

EPISTOLA LXXV «.

ABURGIO.

Aburgimn monct Basilias quid patrice debeat, eumque

illius malorum pictura permovere conatur, ut auclo-

ritate sua utatur ad opem civibus ferendam.

CuM mulla slnt, quibus indoles tua super alios eminet,

nihil lamen tibi tam proprium est, quam patriac amor, re-

pendente tc justas illi vices, ex qua ortus talis evasisti, ut

claritas lua per tolum orbem tcrrarum celebrelnr. Ilaquc

illa ipsa patria, qua3 te progenuit ac enulrivit, in vctcrum

hlstoriarum incrcdibilem slatum devenit ; ncc quisquam

in urbcm nostram advenicns, clinmsi sit cx iis, quibus ma-

ximc nota cst, Illam agnoscat. Adeo in omnem solitudineni

subito trasmutata est ; pluribus quidem jam anlca magis-

tratibus ci ablatis, nunc autem fcrc omnibus PodandumIranslalis. Ab his avulsi qui residui sunl, in omnem ct ipsl

desperalloncm incidcrunt, ac omnium animos ita iufregc-

runt, ut jam rari sint cliam incoloe in civitale, atquc hic

ingcns facta sit soliludo, miscranduni quidem amicis spcc-

laculum, valdc oulcm jucundum ct gralum insidlanlibus

dudum nostro casul. Cujus cst igilur manum nobis porri-

gcrc ? Aut cujus lacrymas comralseratlonis nostra causa

profundcre? nisi clcmcnlla:^ tu.x, qucm ctiam alicnai civi-

tatis siiuilltcr aflllcla) mala tangcrcul, non modo illius,

qusc tc In luccm cdidlt. Itaque si qua pollcs polcntia, cam

in praisens tcnipus nobls ostcndc. M.igua profcclo habcs a

Dco adjumcnta, qul lc nullo lcniporc durcliquil, tibiquc

' Alias cccLxi. Sciipta anno ."^71,

XLV, 32



498 S. BASILII C/ESAR. CAt>PAD. ARCHIEP.

multa dedit benevolentiae suae argumenta : tantum velis

omnino ad curam noslri suscipiendam exurgere, atque

aiictoritatem, qua vales, ad opem civibus ferendam adhi-

bere.

EPISTOLA LXXYI'.

SOPHRONIO MAGISTRO.

Corporis infirmavaieludine etEcclesiariimcura delinetur

Basilius, quominus in aidamproficiscatur. Sedinterim

per iitteras confugit ad Soplironium in summo pairiiv

communis exitio.

Magmtudo quidemcaiamitatum, quae patriai noslrje ac-

ciderunt, memetipsum in aulam proficlsci cogeret, et ma-

gnanimitali tuai moerorem, quo civilas nostra afficilur,

exponerc, caclerisque quicumquc plurimum in rebus po-

leslis. Sed quia et corporis infirma valeludo, ct Ecclcsia-

rum me cura detincl, inlcrlm per epistolam lamcntari

apud tuam magniludinem feslinavi; declarans nec navlcu-

him in mari vehementibus venlis imraersam ita velociter

ex oculis uuquam evanuisse, neque urbem ullam terrLU

molibas cxcussam aut aquis submersam ita subilo periisse,

ut civilas noslra hac nova rtrum admiulstratioiie absorpla

in exitium fuudilus Incidit. Alquc adeo nostra iu fabulam

cesscre. Actum cst cnim de civilalis ordinc. Omnis autcm

civilis ccelus oL ea, quos magistra'ibus acciderunt, animo

concidens, urbanis acdibus deserlis, per agros ct rnra di-

vagalur. Jam defecit rerum necessarium administratio : nc

omnino spectacuhim foedissimum facta cst, qiiae prius lum• AUas cccxxxi, Scripta anno 071.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXVI. 499

do litleratis viris, tum de reliquis bonis, quibus opulentac

urbes abundant, glorinbatur. Unuui auteni duxinius, iit in

malis.solalium, calamitales uostras apud luam clementiam

dcflcre, ac obsecrare, si quid potes, ut civilati in gciiua

provolutK porrigas manuni. Modum vcro, quo rcbus op-

portunc subvenias, cquidem ipsc indicare non possum.

Sed tibi omnino et invenire ob prudcntiam facilc ; ct uli

inventis ob datani tibi a Deo pQtestatem non clifTicilc.

EPISTOLA LXXYII •.

Sine inscriplione de Therasio,

yidctar hanc cpislolam Basillus ad ELpidiuni prwsidis

Therasii assessorcm scripsissc. Jlortalur ut a pnesidc

non disccdat, scd tantas curas, qucv cx divisionc Cap-

padociic supervcnerant, cum co parliatur.

Illud cliain cx bona praefectura magnipcrccpimus Thc-

rasii, quod facandia tua crebro apud nos vcucril. Vcnmi

hoc i}>suui amibimus pricsidu privati. Sed quia quas nobis

semcl a Deo conccssa sunt, llrma maneut, atquc in noslris

iuvicem animis pcr mcujoriam insidenl, etiamsi corpore

ditsjungamur, saltcm IVcqucnlcr scribamus, ct inlcr nos dc

ncccssariis rcbus loquamur : maxinic autcm pr.cscnli fcm-

porc, qno hycms h;isce inducias brovissimas nobiscuin fc-

cil. Sporo autciu lc non disccs.stUHun a viro imprimis nd-

mirando Thcrasio, dcccre cxistimantcm cum co tanlas cu-

ras partiri, neque cliam fruslra occasioncra ampleclcntem,

ex qua tibi ct amicos vidcrecl ab ipsis videri liccat. Mulla

.' Alias ccxxvi. biripta anno Sji,

32.



500 S. BASILII CyESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

autcm cum habeam dlcenda et de multis, in congressum

distuli : non tiitum esse exislimans epislolis res ejusmodi

commitlere.

EPISTOLA LXXVIII «.

Sine inscriptione pro Elpidio.

Eogat BaslUus ut Elpidius,vlr maxime idoneusqui Cap-

padocicB affiictis rebus succurrat, remanere in hac pro-

vinciajubeatur.

NoN me latet bonum illud studium, quo erga colendissi-

mum sodalem nostrum Elpidium afficeris; quomodo pro

lua consueta prudentia humanitatls ostendendae occosio-

nem prasfecto subministraveris. Nunc igitur ut hoc bene-

cium absolvas, percpistolam le rogoac praefectum moneas,

ut peculiari mandato patriae nostrae virum hunc praeficiat,

cx quo tota pene publicorum negotiorum cura dependet.

Quamobrem multas poteris ac speciosas suggcrere causas

praefecto, quibus necessario adducetur, ut illum in nostra

patria remanere jubeat. Caeterum quo in statu res nostrae

sint, et quam vir sit rebus gerendis idoneus, profecto nihil

opus est te a nobis edoceri : cum hoc ipse pro tua pruden-

tia plane intelligas.

* Alias ccxv. Scripta anno Sji.



CLiiSSIS II. EPISTOLA LXXIX. 5oi

EPISTOLA LXXIXV

EUSTATIIIO EPISCOPO SEBASTIiE.

Gratias agit Eustathio Basitius, quod ad se certamini

exposittim scripserit, ct Eleusinium optimum commi-litoncm miscrit. Narrat se cam prwfcdo ct cubiculi

prwposito jam pugnasse.

Et anteqnnm lilleras tnas acciperem, haud ignorabam

quantum pro quavis anima laborcs, maximc vcro pro nos-

tra humilitate, co quod huic ccrtamini cxposifus sim : et

postquam rcddidit littcras perquam colendus Eleusinius,

ipsuinque prKsentcm conspexi; Dcum laudavi, qui nobis

adjutorem talem ac commililoncm pcr spirltiiale auxilium

in certauiinibus pro pictatc subeundis concessit. Noscat

porro summa tuapictas nobisjam pugnas aliquas cum mag-

nis polcstalibus fuisse, easquc vehcmcnlcs ; cum ct pr.nc

fcctus, ct cubiculi procpositus ex propria animi aircclione

pro advcrsariis nostris disputarent; sed nos hactcnus ani-

mo inconcusso assultum omnem sustlnuisso miscraliono

Dci, qucx nobis suppcditavit opem Spirilus, ac pcr ipsum

imbccillitatem nostram corroboravit.

^

AUag cccviu. Scripta anna 571,



5o2 S. BASILH C^SAR. CA.PPAI>. AHCHIEP.

(VX\\\\V\\VNVW^VV\vy\VVS^/V\\\A^\^VV\\V\<VV\VV\^\^VV^V\AA>A.VV\/VV\^,V\\\%^.\^iVV^\VVV\N'VVVVVVVV»

EPISTOLA LXXX '.

ATHANASIO /VLEXANDRItE EPISCOPO.

Sperat BasUius ecclesias Aihanasii precibus et consiliis

cx tempcslatc horreacLa servari posse. Ilorlalar ut nec

precari cesset, nec scriiere. Prcvlcrmissam ab eo scri-

bendi occasionem dotet ; magnum sibi solalium a Deo

accepisse vidcrelur , si Athanasiam viderc contin^

gerct.

Quo magis Ecclcsiarum morbl ingravescunt, eo magls

omncs ad luani converllmur praestantiam, unum nobis

malorum solalium superessc credenles, tutelam tuam; qui

et virtule precum, et rerum optimarum in negotiis suggc-

rendarum scicnlla, servarenon posse exhachorrenda lcm-

pestale apud omnes parlter, qul vel lantilhmi aut andltu

aut cxperlentia procstantiam luam noverunt, exlstlmaris.

Quare nc cesses et prccari pro animabus nostris, et nospcr htteras excitare : quarum sl sclres quanla slt utihtas,

iiunquam sanc oblatam llbi ad nos scribendi occasionem

praetermlslsses. Quod si precum tuarum ope haberer dlg-

nus, qui viderem te, ac lis, quac in te sunt, bonls pcrfrue-

rer, atque ad meae vlta3 hlstorlam congressum cum tuo vere

magno et apostolico anlmo adjlcerem ; profecto mihi vide-rer .xrumnis, quas in oranl mea vlta perpessus sum, parem

a Dei benlgnltate consolatlonem acceplsse.

' Alios xtu. Sciipla anno J-i, aut 072 incunle.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXXI. 5oO

*%« V\> V\\ V\\\\\ V\> \\\VWVW^W VXWW \WVWIVWWWWAW \WWWWAW V\\\W(\Wvwwwww»w»

EIMSTOLA LXXXI '.

INNOCENTIO EPISCOPO.

liogalus ab Innocenlio Basilias ui, eo morluo, ipsius Ec-

clesice curatn suscipiat, tantum onus a se deprecalar.

Sed alteri illius petitioni Ubcntcr annuens, offert ci

presbytcruvi omni virtutum ^encrc ornatum, ut cum

successorcm suum dcsipxet. Aliam pctierat Innocen-

iias, bonum iiium quidcm, scd prcedicto viro louge in-

fcrtorem.

QuANTUM gavlsus siim acceplis tlllccllonls tuoc Iltterls,

taatuui dolul quod mlhl sollicltudlnls, qua) meas vircs su-

perat, onus imposueris. Quomodo cnim possim ex tanto

intervallo tnntum munus suslinerc ? Quandiu enim vos qui-

dem possidot Ecclcsia, tanquam in proprils fulcris quiescit

si vero devestra vila Dominus quldplam statuerit, quosnam

hinc vobls pares ad fratrcs curandos mlllcrc valcamPQuodspectat ad pclitloncm tuam, quam pcr littcras significasti

(rccte quldcm et prudenter faciens, ut vlvus vlderc vclis

eum, qui elcclum Dominl gregcm post tc gubernalurus est,

Id quod et bralus Moses el cxoplavit ct vidil) cum igllurct

locus amplus slt, ct celcbris; luumque opus rqiud nuillos

clarum,ac lempora diiricilia,

magnoindigcnlla gubcrna-

torc ob conlinuas proccllas, cl insurgculcs iu Ecclcsiani

iluclus; lutum anima^ mca) cssc non pulavl rcni pcrfiinc-

lorle tractarc ; mnxiinc cum liabeam in memorla quod

soripslsll, tc mihl cornm Domlno advcrsalurum, htcs ob

Ecclesiarum Incuriam Inlendcntcm. Nc igitvir tecum iii

' Alias cccxix, Scripla anno 0-2,



5o4 S. BASrLII C^SAP. CAPPAD. ARCHIEP.

judlcium veniam, sed potiussocium te reperiam mea; apud

Christura defenslonis ; circumspiclens in presbyterli urbis

consessu, elegi pretiosissimum vas, alumnum beati Her-

mogenis, qui magnam illam atque insuperabilem fidem

scrlpsit iu magna synodo; presbyterum Ecclesiae a multis

jam annis, gravibus ac constantibus morlbus praedltum,

peritum canonum, homlnem accuratce fidei, in contlnenti

ct ascellco instituto hactenus degentem, etsi illius jam car-

nem consumpsit austerioris vilae rigor : pauperem ac nul-

los In hoc mundo reditus possldentem, adeo ut ne panis

quidem copla Ipsi suppetat, sed manuum labore una cum

fratrlbus. qui cum eo suul, victum slbi comparet. Hunc

llbet mlttere. Si igltur viro tali indiges, non vero juniore

alIquo,ad hoc tantum idoneo ut mittatur, ac ncgotla pera-

got exlerlora; clto ad me prima occasione oblala scrlbere

negraveris, ut hunc tibi vlrum mlltam, electum Dei, et

huic rei aplum, reverendum adeuntibus, et in mansuetu-

dlne adversantes erudlentem ; quem stalim etinm potcram

mittere. Sed quia ipse prior efllagltasli hominem, CKtera

quidem probum ac nobls dilectum, sed nomlnalo viro

longe inferiorem; tlbi meam ipslus scntentiam notam essc

ac perspectam volul : ut sl indiges cjusmodi viro, aut unum

aliquem ex fratribusmittas, qui ipsum circa jejunia assu-

mat : aut mihi scribas, si nemlnem habes qui ad nos usquc

itineris laborem perferre possit.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXXII. 5o5

EPISTOLA LXXXII \

ATHANASIO EPISCOPO ALEXANDRI^.

Confu^h ad Atlianaslam in summis Ecciesio} malis, et

rogat ut communem cpislolam scribat pluribus cpisco-

pis ejus communloncm appctentibus, scd initiam ab co

fieri volcntlbus : aut si suspecti sint episcopi, eam ad

sc mittat .* non prius se illam traditurum, quam res-

ponsa ab episcopis accepcrit.

CuM quiJem ad res ipsas resplcimns, intnemnrque cHfTi-

cuUates, quibns boni quielibct efteclio qnodam quasi vin-

cnlo impedila delinelur, tum vero in summam de nobis

ipsis desperalionem venlmus. Sed cum rursus In tuam gra-

vitatem conjIcImusoculos,cogitamusque te medicnm mor-

borum, quibus Eccleslaa laborant, a Douiino nostro rescr-

vatum ; animos resumimus, et ex dcsperatione, in quam

lapsi fueramns, ad spcm erlgimur meliorcm. Dissolula cst

Ecclesia omnis, qncniadmodum neque prudentia tna igno-

rat. Ac vides prorsus ex menlis conlemplatlonc, velut cx

alla quadam spccula, quaj ubique gerantur: quomodo vc-

lut in pelago, multis simul navigantibus, lluctus violentia

omncs simul inter se collidantnr; fialquc naulVnglum, par-

tim ob externam causam mare violenter exagitantcm, par-

tim ob navigantium sibi muluo obstanlium ac sc impel-

lentium perlurbationem. Satis cst in hac simlliludinc

sermoncm concludere, cum ncc sapicntia lua quidquam

amplius rcqulrat, nec rerum status dct nobis diccndi liber-

talem. Ad hacc aulem qnis idoncns gubcrnator ? Quls fidc

dlgnus, qui Dominum cxcitct, ut incrcpet venlos ct marc?

' Alias II. Scripta anoo $71 cseunlC) aut Sja iacuut*.



5o6 S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

Quis alliis qnam qui a puero pro pletale in certaminibus

tlimlcavll? Quoniam igitur vere nunc propenclct quidquid

inter nos circa fidem sanum est, ad eorum, qui idem sen-

tiunt, communionem atque unitatem ; fidenter patientiam

tuam rogatum vcnimus, ut nobis omnibus scribasepistolam

unam, quae quid agendum slt admoneat. Sic enim volunt

a te initlum sibi fieri colloquiorum ad communionem per-

tlnentlum. Sed quia fortasse suspecti videnlur llbi ob me-

moriam prjeterltorum, boc velim, fucias, pnter reb'gIosis-

sime, eplstolas ad episcopos mlhi mlltc, aut per allquem

eorum qulbus istic fidem habes, aut cliam per fratrem

Dorotheumcondiaconum nostrum,quas cum accepero non

prius dabo, quam ob eis responsa accepero; sin mlnus,

peccalor ero in te omnlbus diebus vitaj meve \ IIoc pro-

fecto majorem metum incntere non debult el, qui id pri-

mus dixit ad patrem, quam nunc mlhi ad te patrem splri-

lualem dicenti. Quod si hoc omnino apud te dcsperatum

est , saltem nos in hoc miaislerlo crimine Hbera, qui sine

dolo el artlficio, pacis studlo et mutuae inlcr nos, qui de

Domino idem senlimus, conjunctionis, ad hoc legati et in-

terpretis munus accessimus.

ivV'\\v\vv»\\\'vv\\v\v\\\v\vvxv\<(vv\\.v\.vv\\v\v\w\avv>v\\'v\\V\'\w^xvmv\vAa^vV'Vv%w\.vv>^^/W»

EPISTOLA LXXXIII \

CENSITORI.

Ccnsitorcnx horlatur Basilius, ut miserm Cappadocice ca~

lamitates sablevet, ciqae commenclat wiins cx amicis

suis possessionem quamdam, fjuce circa Chamanenem

sita erat, ct tribulis premebatur.

Mmi quidem consuetudo cum lua nobilitate ct coram

* Gen. XLui, 10, — * Alias ccccxvvu. Scripta anno 072.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXXIII. So^

congressus brcvis admodum cxtillt: sed accepta ex audltu

cognltio, qua multis viris insignibus conjnngimur, nec exi-

gna, nec contemncnda. An vero et apud te ex fama in

aliquo numero simus, ipsc melius noveris ? Tua quldeoi

exisllmatio talis apud nos est, qualem dixinuis. Quoniam

outcm vocavil le Deus ad munus humanilati demonstrand.TC

idoncum, pcr quod potes patrlam nostram omnino solo

aequatam inslaurnre : decere mc arbitror tuam bonitatem

admonere, ut spe divln» remuncrationis lalem le cxhibere

vehs, ut immortalem mcmoriam conscquarls, ct rcquiei

aetern?e ha^rcs evadas ob allcvatas calamitosis aerumnas.

Cum nutcm et milii quoedam sit circa Chamanenem posscs-

sio, eam .-cquc nc tuam tucaris rogo. Nec mircrls, sl mca

dicam, quac sunt amicorum:

nam cum rehquis virlulibus

et amicitiam dldici, ac memini iliius qui snpienlcr dixit

« Amicnm esse alterum scipsum. » ilanc igitur possessio-

nem, qux ad iUum perlinct, vchit mcam tuac dignitati

commendo; ac rogo, ut consldcrans domus molcstias, des

iUis et practeritorum temporum consolalloncm et in i\itu-

rum optabilemeis

habllalioncmIstam rcddas, quce ob Iri-

butorum ei imposilorum muUitudiMcm fugienda est et

despcrata. Scd ct ipse opcram dabo, ut cum tua urbani-

lale conveniens de singuHs plenius disseram.



5o8 S. BASILII C;ESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

EPISTOLA LXXXIV \

PRiESIDI.

Prcesldem Cappadocice, quem EUam esse credimus, per~

honorifice salutat Basdius; ejasque factum reprehcndit,

quod dum scnis cujusdam nepotem annos quatuor na-

tum curice addicit, ipsum senem in nepote rursus ad

munera publica protraxerit. Pluribus probat mutan-

dum esse quod deeretum inique fuerat.

I. FjiRE incredibile est quod scripturus sum : scribetur

lamen vcrltatis causa. Etsi cupiditate omni tenebar, quara

possem soepissime cum tua probitate colloquendi ; post-

quam tamen hanc litterarum occasionem nactus sum, non

accurri ad lucrum, sed hassilavi ac me relraxi. Illud itaque

ea in re mirabile est, quod quae conlingere cupiebam, ea

ubi contigcrc, non sum amplexus. Hoc aulem fuit causnc,

quod puderet me videri non purae amicitiae causa, sed ali-

quid utilitatls aucupanlem subinde scribere. Sed illud mihi

in mcntem venit (quod et tu considerans velim existimes

me non qusestus magis quam omicitiae causa in colloquium

venire ) aliter praesides alloqui decere ac privatos. Non

enim nobis eodem modo adeundusest medicus ac plebeius;

neque etiam prffisens eodem modo ac privatus : sed danda

est opera, ut hujus arte, illius aucloritate ad nostros usus

perfruamur. Quemadmodum enim ad solem ambulantes,

velint nolint, umbra omnino sequitur : ita et cum magis-

tratibus colloquia quaestus quidam comitatur, levamen af-

flictorum. Primam igitur epistolae causam adimpleat ipsa

-'- Alias cccbsxux, Scripta aano 372.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXXIV. So^

uiagnaniniltalis lunc snlulalio; quod ipsum, eliamsi nullum

aliud scribcndi argumenlum suppcleret, causam acquam

esse pulandnm est. Saluleris igitur a nobis, vir optime,

ac omni hominum generi custodiaris, praefecturas ex prae-

fecluris gerens, et alios atque allos tua administralione

adjuvans. Id enim et mihi facere mos est, ct tibi debetur

ab iis, qui vel tanlillum tuam in administranda provincia

virtutem experti sunt.

II. Post votum illud, meam quoque pro misero sene

precationem excipe, quem diploma regium muneribus pu-

blicis exemit ; vel potius cui et ipsa ante regem senectus

immunitotcm necessariam dederat. Confirmasti et ipse

beneficium regis, naturam reveritus, et publicis rebus

providcns, ut mihi videtur, ne quod perlculum, homine

propter aslatem desipientc, in rem publicam invchelur.

Quomodo autem ilium, vir admirande, alia rursus vio im-

prudcns in media negotia protraxisli ? Quod cnlm illlus

nepotem nondum annos qualuor nalum curia) addixisli,

quid allud est quam sencm in nepotc rursus de intcgro

ad pnblica munera pertrahere ? Nunc «utem rogo a^tatis

utriusque miserearis, et utrumquellberesob ea,qua) insunt

utrique miseratione digna. Altcr quidcm parentes non vi-

dit, nec cognovit, scd per alienas manus in hanc vitam

ingressus est, statim a cunabulls parente utroque orbalus:

alter vero tandlu in vita rcservatus est, ut nullum calami-

tatis genus cfTugcrct. Yidlt onlm filli mortcm Inin)aturam:

vidit et domum successoribus deslitutam : videbit aulem

nunc, nisi quid tua humanltato dlgnum cogites, solamcn

orbitalis, in occasionem sibi innumcrabilium malorum

converti. Non enim puerulus in curalium albuni ascribe-

lur, aut tribula coiligcl, aul mililibus annonuni suppcdi-

labit : scd rursus noccssc miscri scnis canitlcm dedccorari.

Concedo igltur gratiam ct lcgibus con.sculancani, cl natur.TC



5 10 S. BASILII C.ESAR. CAPPAD, ARCHIEP.

coDgruenlem ; jubens ut alteri quldem usqne ad virilem

aetalem concedatur, alter autem in lecto morlem expectel,

Conlinua auleni negotia et ineluctabilera necessitatem alii

excusent. Neque enim tui moris est aut calamilosos sper-

nerc, aut icges parvi facere, aut amicis non cedere sup-

plicantibus, etiamsi le ab hominibus circumsteterint ne-

gotia.

EPISTOLA LXXXV '.

DE CAYENDO JUREJURANDO.

Qiiod scepc et In conventibus et in privatis coUoquiis rO'

gaverat Basilius, at rustici ob vectigatia jarare non

cogcrcfitar, idem nunc per iittcras obtestatur.

NoN desinimus in oumi convenUi contestari, et privalis

in colloquiis idem iuculcare, ut ruslici ob publica vecli-

galla ad jusjurandiuu ab exacloribus non adiganlur. Reli-

quuni erat, ut eliaui per lillcras de iisdem coram Deo et

hominibus contestaremur, consentaneum esse, ut mortem

homiuum animabus inferre desinatis, et allquos ahos exi-

gendi modos excogitclis, ac per vos hominibus hceat ani-

mas a vuhicre inteii,ras habere. Ad le h&c scribimus uon

quod indigeas, ul le verbis horlemui-, ( habes enim domes-

iica Domini metuendi incilamenla ) sed ut per te discant

omnes, qui ex le pendent, Sanclum ad iracundiam non

provocare, et rem vcLitam niala consuetudine iudifferen-

tem non facere. Neque cnim eis ullo paclo ad exacliones

prosunt juromcnta : et malum certissimum in animo sus-

cipiunt. Ubi enim liomines in perjuriis exercitati fuerint,

' Alias cccv. Scripta anno 572.



CLASSIS II. EPISTOLA LXXXVI, 5 11

nonaiDplins solverc propcrant, sed frauclis instrumentuiii

ac dilalionis aiisaiu sibi invenlum esse jusjuranduai exis-

timant. Sivc igitur Dominus celercs pcenas inferat perju-

ris ; non liaLebunt qui in jus vocali respondeant, con-

sumplis supplicio dcLitoribus : sive palienli nnimo eos

loleret Dominus; quoniam, ut prius dixi, qui patientiam

Domini experli suut, ipsius contemnunt bonilalcm ; ne

Irustra legem violent, neque in seipsos Dei iram accen-

dant. Dixi qua) debui, videbunt immorigeri.

EPISTOLA LXXXYI '.

PRJi:POSITO.

Petit Basiilus ui per qiios direptuni DorotUcl presbylcrl

franienlum, per coddcni rcsliluatur.

Scio maximum et primum prajslantiix: tua3 studlum csse,

ut omni ratione juri fn^cas. Allerum, ut ct amicis bcne-

("acias, et cos qui ad lux. magnaniniilalis pnlrociulum coii-

lugiunt, luearc. Concurrunt ilacjuc oinnia iii causa pire-

senli. Nam et justa res est, pro qua dcprecnmur ; ct nobis

pergrata, quos inlcr tuos amicos nuinerare dignatus es ; et

eis debiln, qui cunstanlirc tiuc auxiliuni nd injuiias «juas

acccpcrunt propulsandjis im[>Ioranl. Fiumcntuui cniiu

quod duntaxat ad nccessarium vil.e usuni opfatissimus

IValcr Dorothcus Inibcbat, qulclam cx iis, quibus rcrum

publicarum admlnislrollo concrcditn aA, in ]3orisIs dirl-

puerunt, sivc sua spontc ad hanc vlolentiam, sivc ab aliis

inducti. \ erum nulla ex parle rcs culpa caret. Quid cuini

minus hcdit, quam qui cx sc malus cst, qui aliorum minls-

' Alias cLxxix. Sciii>la .Ttiiio Sja,



5l2 , S. BASILII C^SAR. CAPPAD. ARCHIEP.

trnt improbltati? siquidem idem damnum his qui injuria

afliciuntur. Petimus igitur, ut per quos hic spolialus est,

ab his frumentum ablatum recipiat, nec eis liceat facinoris

culpam in allos rejlcere. Quanti autein momenti est rei

frumentaricT penuriam efFugere, tanti faciemus tuae magna-

nimitatis beneficentiam, si eam conferre dignatus fueris.

(W\VV\WXW*W> iWX^W^iVVX-WWVX^WX^/W W^/VWW^^WWVWW VI' fVWVWVWVWVWVVNfVWVl^W^^s /w»

EPISTOLA LXXXYII •.

Sine inscriptione de iisdem rebus.

Eadem de se scriblt BasiUus ad prcesidem, quem Eliam

esse credimus.

MiRATUS sum quomodo te sequestro tantum nefas per-

pclratum sit in compresbyterum ; adeo ut quod unicum

habebat sustentancla3 vita; praesidium, id ei ereptum sit.

Quod autem gravissimum est, illud est, quod qui hoc ausi

sunt, facinoris culpam in te transferunt : quem par erat

non modo non permittere, sed etiamtotlsvlribus impedire

quominus htec committantur, maxlme quidem in quosvis

homines; sin minus, saltem contra presbyteros, eosque

quotquot idem ac nos sentiunt, ac eamdem pietatis viam

ineunt. Itaque si qua tibi cura est ut me recrees, fac cito

quae acta sunt corriganlur. Potes enim, Dei dono, et haec

ct his adhuc mnjora perficerc, qulbus consultum vohieris.

Scripsi autcni et ad palriaj prajposltum : ut si sua sponte

aequa facere noluerint, judiciorum auctoritate facere co-

gantur.

• Alias cccxc. Scripta anno Zyj.



CLASSIS II. KPISTOLA

EPISTOLA LXXXYIII '. ^^ '^

Sine hiscriptione , causa exactoris pecuniaiuin.

HortatHs fucrat Busilius civilatein ad symboUim auri

comparatitii, std cum ma<^islratus pleriifue c^sent in

agris, poslulat a prceside, ut vct de aurl

summaali-

(fuid interim remiltat, vel tempus prcrslitutum pro-

raget,

QuAM dilBcile sit aiirum comparatitiuQicogere, omuijiin

maxime praeslanlia tua novit : neque ulluui paupeitalis

nostrae teslem tam locuplelem habemus^ quam temclip-

sum, qui summa humanitale ct nostri miscrliis es, et hac-

tenus, quantum in te fuit, indulgenter nobiscum egisti,

nusquam a leni illo morum tuorum slatu discedensob me-

tum eorum, qusea sublimioribus potcstalibus imniinebant.

Quoniam igilur reliquum est nobis de tota summa pauhi-

lum auri, ac illud ex symbola, ad quam civiliilcm univcr-

sam hortati sumus, neccssc est coliigi, clemcnliam tuaiii

roganuis, nobis pra?stitutum tcmpus paulisper pioroges, ut

ot qui ab urbe absunt, aduioneantur. lu agris enim sunt

plcriquemagistratuum, ut uo ipsc quidem ignoras. Quodsi

ita milti potest, ut tol iibru; desint, tanlumdcm enim nubis

reliqunm cst, hoc ul fint, te rogo, el reliqtuim postea inil-

lclur : sin autcm omiiiuo nccosse cst iliudsiuiul Irausuiitti

in ihesauros; id quod ab initio clHagitavi, ut tcmpus indic*

tum nobis producas.

' Alias ccxtMi. Scrlpt.i anno Tipi.

XLV. 53



-J^tVAi

r.ESAR. CAPPAD. ARCniLP.

&\\^\yMA V\WV\A^\AfV\/\^ V\\<\\.\ W\AAA\^,\W\W% V\% V\^ VV\\V\ V\ V^VNtVVt

EPISTOLA LXXXIX \

MELETIO EPISCOPO ANTIOCHI^.

Lillerts solatur Basiiius deslderium vidcndi Meletii^

eumque per Dorotlieum obtestatur ut pro se oret, et si

adOccidentales scribendum sit, litteras diclet : se enimjam scripsisse per Sabinum, sed tanquam a synodo

mitlendum qui litteras perferat. Negat se apud Atha-

nasium quidquam promovere posse, nisi a Meletio

cjusque sociis initiumfiat communionis Allianasio offe-

rendcB,

I. BoNUsDeus occasiones nobis salutanclae dignitatis tuae

praebens, vehementiam desiderii demulcet. Namtestis ipse

est desiderii nostri, quo llagramus, vultiis tui videndi, ac

bona tua et utili animabus doctrina perfruendi. Nunc au-

tem pcr religiosissimum nc optimum fratrem Dorotheum

condiaconum advenienlem obtestor te, imprimis ut depre-

ceris pro nobis, ne populo simus oftendiculo, neque pre-

cibus vestris impedimenlo, quominus Dominum placetis.

Deinde suggerimusetiam,utomnia per prsedictum fratrem

digneris ordinare : ac si ad Occidentales scribendum est,

propterea quodiitteroe sunt necessario etiam ab uno e nos-

tris perferendai, has ipsas litteras dictes. Nos enim nacti

diaconum Sabinum ab illis missum; scripsimus ad lllyri-

cos, et ad Itaiiae et Galliae episcopos, et quosdam ahos, qui

privatim ad nos iitteras dederant. Gonsentaneum autem,

ut tanquam a communi synodi mittaturaiiquis, quiUtteras

secundas deferat, quas ipse jubeto exarari.

' Alias ccLxxiii, ScriiJta anno 5/2.



CLAssis 11. epistola xc. 5i5

II. Quod jam ad revcrcndissimum episcopum Aliiana-

siumaltinet, probe scientem eximiam luam prudenliam

monebo, fieri non posse, ut meis litteris aliquid promovea-

tur, aut quidquam eorum quae oportet perficiatur, nisi et

a vobis, qui tunc ipsius communionem jwocrastinaslis,

hanc ipsam aliquo pacto accipiat. Aiunt cnim ipsum om-

nino propcndere ut nobiscum conjungatur, et quidquid

poierit, coUaturum; sed doiere, quod et tunc dimissus sit

sinc communione, ct etiamnum promissa maneant irrilo.

Res autera Orientalium quomodo se habeanl ncquaquam

profecto latet aures pietatis tuoc : ac per se ipsc accuratius

omnia pra}dictus fratcr enarrabit. Quem quidcm dignare

statim post Pascha dimittcrc, quia rcsponsa Samosntis cx-

pectat ; ejusquc ct propensam voluntatcm approba, ct

precibus tuis corroboratum, od res proposilas agendas di-

mittc. *

\V\VVV\V»VVVV\\'VV\'VVVVVV.VVV\VVVV\iVV\'VV\'V\AVVVlVVVV\VVV\IV\VV\'\V>AV\\V\<\VVV\V'>AVVV\\\V\V\\VV<

EPISTOLA XC '.

Sanclissiniis fralribus ac cpisco])is occidcnlahbns.

Declarat BasUius quantum Uvlitiiv pcrccpcrit cx iillcris

Occidcnlalium, ct cx advcnlu Sabiui, a (juo cdoclos

Occidenlalcs dc rcbus Oricntis tandem auxilio vcntu-

ros spcrat. Qiiod (juidcm, lU impdrct, oricnlalis Ecclc-

sicv calamilalcs dcscribit. IIis,qu(v canonicc in Occidcntc

gesta sunt, asscntiri sc profitetur.

I. BoNiJS Deus, qui scmper ainiclionibus consohTlioncs

admiscct, nobis ctiam nunc largitus cst intcr niullos do-

lorcs, ut niodicum oMquod sohUiuni nanciscercmur cx lit-

• Alias ui, Scripta anno 3ja,

55.



5l6 8. BASILIl C^SAB. CAPPAD. ARCHIEP.

teris, quasavestra integritate reverendissimus pater noster

Athanasius acceptas ad nos transmisit, fidei rectse testi-

monium et inviolabiiis veitrae concordiae atque conspira-

tionis argumentum habentes, ita ut et pastores Patrum

vestigia sequentes, et Domini populum cum scientia pas-

centes exhibeant. Haec omnia adeo nos exhilararunt, ut

moerorem nostrura solverent, et exiguum quemdam risum

animis nostris concitarent ex tristi hoc rerum statu, in quo

nunc versamur. Auxit autem nobis solamcn Dominus per

religiosissimum filiumetcondiaconum Sabinum, qui et ea,

quae apud vos praeclare geruntur, enarrans accurale, aluit

animas nostras; et de rebus nostris experientia edoctus,

perspicue vobis enuntiabit : ut prlmum quidem constauti

et vehemenli ad Dominum prece nobiscum decertetis;

delnde vero ut et pro viribus solatium Ecclesiis afflictatis

afferre ne recusetls. Nam hic omnia fatlscunt, fratres reve-

rendissimi; et dcficit ad conlinuos adversariorum assultus

Ecclesia, non secus ac navigium quoddam in medio mari

fluctuum impulslbus sibl invicem succedentibus agitatum;

nisi Dei nos bonitas cito visitet. Quemadmodum igitur pro-

prlum ipsorum bonum ducimus, vestram inter vos con-

cordlam et unitatcm; ita et rogamus, ut nostrarum vos

dissensionum mlsereat; nec quia locorum situ dissiti su-

mus, nos a vobis sejungatis, sed quia spiritus commu-

nione conjunglmur, nos in unius corporis concentum ad-

miltatis.

II. Notae autem calamitates nostrae, vel nobis tacentibus

siquldem per lotum lerrarum orbem jam personuerunt.

Contemnunlur Palrum dogmata : nullo numero habentur

aposlollcffi tradiliones : novatorum inventa regnant in Ec-

cleslis : de cajtero homines verbornm artifices sunt, non

iheologi : primas tenet muudi sapientia, expulsa crucis

glorialione. Abaclispasloribus, iulroducuulur lupi graves.



CLASSIS II. EPISTOLA. XC. Sl^

qui Christi grcgem discerpunt. Desertse domus oratlonis,

nec quisquam in eis congregatur : soUtudines lamentanti-

busreferlae. Seniores lugent, dum antiqua comparantcum

praesenlibus, juniores miserabiliores sunt, qualibus privati

sint, ignorantes. Atque haec quidem apta ad eorum com-

miserationemcommovcndam.quiChristidileclionemedocti

sunt; sed comparalus cum rcrum veritate sermo longe ab

ipsarum magnltudlne abest. Si quod igltur solatlum dilec-

tionis, si qua communicatio spirilus, si qua commisera-

tionis viscera, ad fercndas nobls suppetlas concltemini.

Arripitc studlum pielalis ; nos cx hac tempestntc eripilc.

Proferatur et apud nos libcrc bona IUa Palrum promulga-

tio, infamem Ariliiajreslm cvertens, Ecclesias vero in sana

doctrina ffidlficans, in qua Filium Palri consubstanllalcm

confilemur, atquc Spiritus sanctus pari honorc slmul et

numeratur, et adornlur; ut quam vobis Dominus dedit

pro veritale libertatem, ct in divlna) salularlsque Trlnltatls

confcssione gloriationem, hanc ct nobis per vestras preces

opemque veslram larglalur. Caiterum ille ipse, quem jam

dixi, diaconus singula dilcclionl vestra3 nunllablt. Omni-bus autcm, quae canonlcc a veslra prajslanlia acla sunt,

assensi sumus, aposlolicum vcslrum rcclic doclrina:; slu-

dlum laudantes.



5l8 S. BASIUI CiESAR. CAPPAD. ARCHIEP.

EPISTOLA XCI '.

YALERIANO ILLYRIGORUM EPISCOPO.

Valerianl littcris respondet, eumque per Sabinum sala-

tat, et obteslatur ut oret pro miseris Ecclesice orientalis

rebus; quibus sanandis necessartum essedecet Occidentis

auxilium.

Grates Domino largienli nobls, ut dllecllonis veterls

fructum in lua purltate videamus : qul scillcet adeo cor-

pore sejunclus, nobis le per epislolam conjunxisti, nosquespirituali tuo et sanclo desiderio complexus, non enarra-

hilem quemdam amorem animls nostris indidisti. Nam

reipsa vim dldicimus proverbli illius : « Ut anlmae sitienti

»aqua frlglda, ita nuntlus bonus de terra longinqua ^. »

Magna enlm est apud nos fames charitatls, frater colendis-

sime. Causa autem manlfesta : nimirum eo quod multipli-

cata sit iniqullas, multorum refrixit charitas. Eam obcau-

sam et lllteras luas plurimi fecimus, et vices rependimus

tibi per eumdem virum religiosisslmum condiaconum nos-

trum et fratrem Sablnum : per quem et tlbi nosmet notos

facimus, et te obsecramus, ut in precibus pro nobls invi-

giles, ut tandem aliquando rebus nostris Deus sanctus

tranqulllllalem ac quielem impertiat, et ventum hunc ac

mare Increpet; ita ut liberemur cx illo a^stu et perturba-

tione in qua nunc constituti sumus, summam sempersub-

merslonem expcctantes. Scd id nobis magnlfice Deus iu

praeSeutl indulslt, ut vos audlremus summo consensu et

unitate inter vos esse conjunctos, ac veritatis doctrinam

' Alias cccxsiv, Scripta anno 072. — ^ Prov. xsv, a5.



CLASSIS 11. FPISTOLA XCI. SlQ

sinc impcJimcnlo apiid vos annunliari : slfinidem ali-

quando (si modo non jam conclusum est hujus mundi

tempus, sed adhuc viloc humauoe dies supersunt) ncccsse

esl, ut fidem renovctisOricnli.et honorum,-qua) ab eo ac-

cepislis, remuneralionem eidcm in tempore persolvatis.

Nam sana apud nos pars, quaeque majorum pietalem tue-

tur, non parum fatiscit; diabolo multis ac variis artificio-

rum assultibus pro sua ipsius astutia eam conculicnte.

Utinam autem vestris precibus, qui Dominum diligitis,

cxtinguatur prava illa et populorum deceptrlx crroris Ariani

haeresis; reluceat autem bona Palrum nostrorum doctriua,

qui Nicffiam convenerunt, adco ut consentanea salutari

baplismoti glorificatio adimpleatur beatsc Trinitali.

FINI8 TOMI QUADRA.G£SI1II QUINTI.



VVVV\\VVVVVVV\VV\V\VV\VVVVVVV\\VVV\\VVV\AiVVVVVVVVVV\V\V\>\VVVVVVVVVVV\VVVVVVVVWVVVV\VVV\V»*

ANNOTATIONES.

Annot. (i), pag. 4i.

Si servus hcrum improbum fugiens, et contraria divinae

legi imperantem, ad monasterium confugiat, dantlam esse

ait operam, iit ne nomen Dei Llasphemetur rM tov iJou^ov

£xetvov 7roiy'cravTa Tt, o firj ccpicjy.ei Gsw, propter servum illum,

si quid fecerit non acceptum Deo, manere scilicet apud

herum coactus ct a monaslerio repulsus.

Annot. (2), pag. 4oi.

Videtur mihi Basilius sic loquendo nihil boni ab his

duobus episcopis expectasse. Non enim honorificalest hnec

loquendi ratio. Simiiiler de Nestorio S. Cyrillus: outo? otti;

ooxEi y.iy.Tsyji.v Ty,v £zz)>>5«7iav Kov(7TavTivou7i'd).cwc, « Istc qui Vldc-

» tur Constantinopolilanam obtiiicrc Ecclesiam,» Epist. ad

Joan. Antioch. concil. Ephes. Non falsas fuisse S. Basilii

dc ulroque illo episcopo suspicioncs comprobavit cventus.

Ac Neocacsaricnsis quidcm, qualis vir cxtilerit, pcrspici

potest ex his qune narranlur in vila S. Basilii. Ancyranus

videtur insignis h.Tcrelicus fuissc. Galaliam non rccensct

Basilius inlcr provincias suoe communionis in episl. cciv,

n. 7. A Galolis orta sunt quoccumquc nefaric auno 075 et

376, sub vicario Demoslhenc gcsta sunt, ut patet ex cpislolis

cxxxvn ct ccxxxix, vixque dubiuin quin magnam parlcm

carum rcrum sustinucrit Ancyranus cpiscopug, ac nimic-



522 ANNOTATIONES.

rari debeat Inler Illos Arianos, qui suam commnnlonem

AncyrjE in domibus prlvutis Eustalhio concessernnt, ac

perhonorifice ab eo e Galatia accersili multa mahi loli

regioni dediderunt.

Annot. (3), pag. 485.

Hujus iocividetur ea esse sententia : «Si Marcellusdam-

netur, nullam occasionem rellctum iri his qui occasionem

qua?runt ; qulppe cum futurum sit, ut sani omnes, hoc

scrupulo cvulso, hbenter se cum Athanaslo conjungant :

qui auteni claudicant in fide, nudent se et malam menlem

aperiant, si post damnatum Marcellum recusent conjunc-

tionem, cujus hactenus recusandae nnsam ex Marcello ar-

ripuerant.»



CONGORDANTIA

BIBLIOTHECE LATINJi CUM GALLIGA.

BIBLIOTHECA LATINA. BIBLIOTHECA GALLICA,

S. Basilii regulae fiisiiis tiactatae, Eanimdem fragmcnta, tom. vii,

pag. 3. pag. 450-432.

Epistola 11. Gregorio, pag. 537. Ejusdem fragmenta, lom. vu ,

pag. 440-448.

Epistola V. Ncclario, pag. 347. Ejusdem fragmenta , toni. vii

,

pag. 475-478.

Epistola Tit Nectarii conjugi Ejusdem fragmenta , tom. vii,

pag. 349. pag. 4/8-481.

Epislola vii, Caesariensibus, pag. Ejusdem fragmenta , tom. vii

353. pag. 450-454.

Epistola XXVI. CiBsario, pag. ogS, Ejusdem fragmenta , tom, vii,

pag. 448-450.

Epislola xxviu. Eccleslnc Neoce- Ejusdem fragmenta , tom. vii,

sariensi, pag. 095. pag. 455-456.

Epistola XLii. Chiloni discipulo Ejusdcm fragmenta, tom. vii,

suo, pag. 4a5. pag. 456-437.

Epistola XLiv. Monacho lapso

,

Ejusdem fragmcnta, tom. vii,

pag. 433. pag. 457.

Epistola XLVi. Ad virginem lap- Ejusdcm fragmenta, tom. vii,

sam, pag. 440' P^g. 457-46o.

Epistola Lv. Paregorio prcsbylero, Ejnsdem fragmenta , tom. vii,

pag. 463. pag. 46o-46i.

Epislola Lxx. Ad Damaguin pa- Ejusdcm fragmenta, tom. vii,

paui, pag. 486. pag. 467 468.

Epistola Lxxiv. Martiniaiio, p:ig. Ejusdem fragmenla , tom. vii,

493. pag. /j6 1-466.



VVVV\\VVV\\\V\A\VVVVV\\\V\V>VVVVVV\^'VVVV\\V\A'VV^VVVVVVVVVVA\\AVVVVV\VVVVWVVVVVVVVVVV^^

INDEX

'fOMI QUADRAGESIMI QUINTI.

REGUL^E FUSIUS TRACTAT^.

Prooemium. Pag. 5

InTBRauGATio I. Dc ordine et serie mandatorutn Doiuini. ii

— II. Dc charitate adversus Deuni, ct quod propensio

ct vis sccundum naturam insint hominibu^ ad exe-

quenda Domini prxcepta. la

— III. De charitate erga proximos. ig

— IV. De limore Dei. ai

— V. De continua mentis attentione. ibid

—- VI. Quod neccsse sit in secessu vitam dcgere. 25

~ VII. Quod vita agenda sit cum iis. qui eodem animo

impulsi Deo placere sibi proponunt : et quod

difficile simulque periculosum fuerit solitaiium

viverc. 27

— Vlll. De renuntiationc. 32

— IX, Quod non oporteat quemquam suis consangui-

neis suas facultates rclinqucrc. ^7

— X. Quinam cx iis, qui ad vitam secundum Dcum

agendam accedunt, sint admittendi, et quando,

aut quomodo. Sg

— XI. Dc servis. 4»

— XII. Quoniodo oporlcat conjugafos admitlcre. 4^

— XIII. Quod eliani utilis cst iis, qiii introducuulur,

silcnlii exercitatio. 4^

— XIV. Dc iis, qui scipsos Deo vovcrunt , ct deindc

professioneiu suam irrilam faccrc conantur. 4i

— XV. Dc pucris su5cipicndis cl in.slitucndia ; itcni

de virginum profcssione. 4'»

— XVI. Dc contlncnlia. ^q— XVII. Quod oporlct ctiam n risn al)stincrc. 5i

— XVIII. Quod ntnnia, qu.c niibis apponunlur, luiit

dcgustanda. 54



526 INDEX.

Intehhogatio XIX. Qui niodus sit in conlinentia servandus. Pag. 55

— XX. Quis sit niodus excipiendi ad cibum sumen-

dum. 57

— XXI. Quomodo oporteat se gerere inter sedendum

et accumbendum in tempore prandiorum aut

ccenarum. 6i

— XXII. Quodnam vestimentum conveniat Christiano. 62

— XXIII. De zona. 65

— XXIV. Dc modo, quo vivere debeant intcr se. Gj

— XXV. Quod prrcfectus, qui peccantes non arguit,

horrendum suhiturus est judicium. 6S

— XXVI. Quod omnia, etiam cordis arcana, sint prse-

posito detegcnda. jo

— XXVII. Quod ipse quoque prsefectus, si quando

aherret, ab iis, qui inter fratres primas obtinent,

sit admonendus. ji

— XXVIII. Quomodo oporleat affici omnes erga im-

morigerum, et inobsequentem. 72

— XXIX. De eo, qui cum clatione animi , aut mui-

muratione laborat. ^4

— XXX. Cujusmodi affectu deheat praepositus curam

fratrum susciperc. y5

— XXXI. Quod accipiendum cst ministerium a prac-

posito impositum. j6

— XXXII. Qiiomodo oporteat affici erga cos qui no-

bis sanguine conjunguntur.77

— XXXIII. Quis sit modus colloquendi cum sorori-

hus. 79

— XXXIV. Quales illos esse par sit, qui inlcr fiatres

res necessarias dispensant. 81

— XXXV. Num in eodcm pago consliluendi bint plu-

res fratrum conventus. 83

— XXXVI. De iis, qui a fratruni ccetu secedunl. 87

— XXXVII. Si precum ct psalmodia; ebtentu cl no-

mine negligenda sint opera : item quae tempora

precationi sint apta , et primo an operandum

sit. 88

— XXXVIII. Cujusmodi artcs professioni nostrae con-

gruant. gS

— XXXIX. Quae ratio tenenda sit in operibus diven-

dendis, quaeve iu peregrinando. g4

— XL. De negotiationibus quw fieri^ solent ia ccle-

brationibus, §5



I.MBHROGHio XLl. De imperio et de obedicntia. Pag» 96

— XLII. Qiio animo, el qiio aHcctu operari debeant

qui operantur. 99

— XLIII. Quales conveniat esse prDcfectos, et quomodo

conventum gubernare debcanl. 101

— XLIV. Quibus perniiltendae sint percgrinationes, et

quomodo ipsi, posteaquam reversi sunt, inlerro-

gandi sint et examinandi. io3

— XLV. Quod post pnTcfectum eliam aliquis alius cons-

tituendus cst, qui, eo absente aut occupato, fra-

trum curam possit susciperc. io5

— XLVI. Quod quisquam nequc fratris peccaluni, ne-

quc suum ipsius cclare debeat. 107

— XLVII. De iis, qui non comprobaut quae a prnepo-

silo assignata sunt. loS

— XLVIII. Quod curiose inquirendum non cst in prac-

fccli admiuistralionera ac gubernationem : sed

oportet suo quemquc operi atlenderc. 109

— XLIX. De'controversiis, quK interdum oriuntur in-

ter fratres. 110

— L, Quacnam debeat cssc pracpositi objurgatio. 111

— LI. Quomodo cor.rigendum sit delinqucnlis pecca-

tum. 112

— LII. Quo animo pren.x, qu.-c imponuntur, sint pcr-

fcrcndx. ibid

— LIII. Quomodo artium magislri corrccluri sint dc-linquentes pueros. ii3

— LiV. Quod convcntui pr.''?fecli ncgotia ad jc spec-

tantia debeant aliis communicare. ii|

— LV. An sil cunsentaneum piutatis proposilo, nicdc-

cina uti. ibid

REGUL/E nniiVIUSTR\CTAT/E.

Pboccmium. lat

l^THnROCATio I. An liccat Jiut cxpcdiat cnipiam , nl sibi perniit-

tat aut faccre aut diccte qu.ic bona putat, cilra les-

timoninm divmarum Scripturarum. laa

~ II. Qualcm professionem age mutuo cxigerc dcbcnl,

qui simni sccundum Dcuni vivcie volunt. 124



528 INDEX.

iKTKHnoGATio 111. Quomodo convertemus pcccantem , aut quo-

modo erga eum, qui se noa cODvertit, affici de-

bemus. 134

— IV. Si quis etiam ob levia peccata urgeat fratres,

dicens pocDiteDtiam ab ipsis esse agendam : num-

quid et ipse immisericors est, et cbaritatcm dis-

solvlt. izS

— V. Quae cuique pro quoque peccato agenda poeniten-

tia sit. 126

VI. Qui verbis confitetur se poeDitere, pcccatura

vero non corrigit,

cujusmodi est. ibid

— VII. Quodnam sit judicium adversuseos, qui defcu-

dunt peccantes. 127

— Vlll. Quem v«re poenitet, quomodo is recipiendus

est. 12S

— IX, Quomodo ergaeum,qui citra poenitentiam pec-

cat, aSlciamur. ibid

— X. Quanto cum tremore, quantisque cum lacrymis

recedere debet a peccalis anima, qua; misere vo-

lutata est in niultis peccatis. 129

— XI. Quomodo oderit quis peccata. i5o

— XII. Quomodo persuasum esse potest animae Deum

sibi peccatadimisisse, ibid

— Xlll. An qui post baptisma peccavit, debeat de sa-

lute siia despcrare, maximc si iri multis peccatis

dcprebensus fuerit : vel usqoc ad quam mensu-

ram peccatorum speraudum sit in Dei bonitate

per poenitentiam. i5i

— XIV. Ex quibus fructibus probari debet vera poeni-

tentia. i3a

— XV. Quid signiEcet hoc,

Quoties pcecaverit in me

fratcr mcus, et dimittam ei? ibid

— XVI. Cur aliquando anima etiain citra conatumcom-

pungitur, dolore fere natnraliter in se incidente :

aliquando vero ita doloris expers est , ut etiam

quovis conatu adhibito, compungi non possit. i35

— XVII. Si quis comedere in animo habuerit, deinde

condemnaverit seipsum, anid sibi tanquam anxic

soUicito verlendum sit vitio. i34

— XVIII. An par fuerlt ci, qui in fratrum conveutu ali-

quando deliquit , muuus aliquod demandare post



INDEX. 529

miiltain cxercllalionem, el si parsil, qualc landcui

illiid csse debet. i35

iNTEaaOGATio XIX. Si quis Tenil in suspicioncm peccati, nec ta-

mcn aperle illud committat : numquid debcat is

obscrvari , ut depreliendatur quod sii.sjjcctuni cst. ibid

— XX. Anille, quiin peccatis vcrsatus fuerii, icfiigcrc

debeat Iiaerelicorum societatem, aut etiam piave

viventium consuetudinem declinare. ui6

— XXI. Unde meiilis aberratio, et variae cogitaliones

,

et quomodo ipsas corrigamus. iSj

— XXII. Unde nascuntur inhoiie^ta illa visa noctii con-

tingentia. i38

— XXIII. Per qualia verba otio$us scrmo judicatur. ibid

— XXIV. Quid est convitium. loq

— XXV. Quid est obtrectatio. ibid

— XXVI. Qui detrahit fratri, vel aiidit detrahcntcm, ct

tolerat, qua dignus est pcena. i4o

— XXVII. Si quis dttrahat praefecto,quomodo ipsi at-

tendemus. ibid

—> XXVIIl. De eo, qni voce audaciore, et verbis petu-

lantibus respondet. i.ji

— XXIX. Quomodo quis possit non irasci. ibid

— XXX. Quomodo excindnuius vitium concupi.«cenlia

mal». i4a

— XXXI. An ridcre prorsus non liceat. i43

— XXXII. Intcmpcftivuset immodicussopor undc nas-catur, ct qiiomodo ipsuui propulseinus. ibid

— XXXIII. Qiia rationcdcprchendatur quis studio pla-

cendi hominibus obnoxiiis i s.sc. i44

— XXXIV. Quomodo effugiat quis viiiuin complaccndi

hominibus. ibid

• XXXV. Quo pacto agnoscatur supcrbus,ct quomodn

cureliir, 145

— XXXVI. Nnmqiiid honos qii.Trcndiis sii

.

ibid

— XXXVII. Qiiomodo qui piijcrr.st ad mandnttim con -

liciendum , diligtntiaiii stinJiiimqiie possit recii-

peraip.,^6

— XXXVJIl. Si pr*cipiatur aliquid fratri, el coiitradi-

cat, pobtea vero a seipto abeat. ihicl

XXXIX. Si qiiis obcdicns murmurcl. i^-

*— XL. Siqiiisfraterfiatri molcsliain ccnficiiit, qiinniodo

cincndundus (>it.i|,),|

XLV. 34



55o iNucx.

l.MEEBCGATio XLI. Si nolit sc purgarc. l48

— XLII. Qax ralio tenenda sit , si is, qui offenditj pur-

get se, is vero, qui cffensus est, nolit cuin eo in

gratiam redire. 1^9

— XLIII. Quomodo quis auscullare debcat expergefa-

cienti ad precandum. ibid

— XLIV. Siis,qui expergefaclusfuitad prccandum,fiat

moestus, aut etiam irascatur, qua mulcta dignus

est. i5o

— XLV. De eo, qui negligit internosse Dei placita , ne

gravius plectatur, tanquam qui cognovcrit, nec

tamen fecerit. ibid

— XLVI. An qui alium patitur peccare , reus sit pec-

cati. i5i

— XLVII. Si erga eos, qui peccant, silcnduoi sit. i5a

— XLVIII. Quo tcrmino judicetur avaritia. i54

— XLIX. Quid est perperam agere. ibid

— L. Si quisjVestinientis preliosioribus depositis, aliud

vile, sive pallium , sive calceamentum, ccrto quo-

dam modo velit, ut sibi convcniat, num pcccat

ant quali morbo laboret. i55

— LI. Quid sonat Raca. ibid

— LII. Quis sit inanis glorix cupidus, quisvc placcre

hominibus studeat. i56

— LIII. Quodnam sit inquinamenlum carnis, et quod

inquinamentum spiritus,et quomodo ab ipsis pur-

gabimus nosmctipsos. Aut quce est sanctimonia,

et quomodo eam adipiscauiur. ibid

— LIV. Quid cst amorsui; item quomodo qui sui ipsius

amorc corripilur, cognoscet semetipsum. 1^7

— LV, Quodnamest discrimen inter amaritudinem, in-

dignalionem, iram et irritationem. i5S

— LVI. Quis est qul alta sapit, et quis arrogans, et quis

superbus : iteni quis fastosus, et quis inflatus. ibid

— LVII. Si quis vitiocuipiam inemcndabilisitobnoxius;

et frequentius reprclicnsus lacditur, an profuerit

magis hoe ipsi permittcre. 169

— LVllI. An sohim judiceturis, qui de industria men-

titus est : aut etiam is> qui nesciens aliquid abso-

liite contra veritatem locutus fuerit. 160



INDEX. 53

IwTBHROcATio LIX. Si quis cogitavcrjl duntaxat allqnid facere,

ncc tamen fecerit; an is quoque velut mendax

judicetur. 160

— LX. De eo,qui proterve decrevit facerc aliquid coruni

qux displicenl Deo. i6i

— LXI. Si quis ncque operari potest, nequcr Psalmos

disccre vclit. 163

— LXIJ. Quid fccerit quis , ut condemnetur tauquam

qul talentum occullavil. ibid

— LXIII. Qiiid leccrit quis, ut condemnetur tanquam

illi qtii murmuraverunt contra postremos. i63

— LXIV; Quid cst offendiculo csse , ct qua id ratione

cavebimus. ibid

— LXV. Quomodo quis verltalem delinet in injustitia. 1G6

— LXVI. Quid cst altercatio, et quid contenlio. 167

— LXVII. Quid cst immunditia, el quid impnritas. ibid

— LXVIII. Quid est proprium iric, ct quid pioprium

aqua; indignalionis. 1G8

— LXIX. De co,qui Ilcct non mlnus cdat quam cxtcrl,

nequc slt fraclo et invalido corporc , conqucrilur

tamen, tanquam qui uon queat opcraii. 1G9

— I<XX. Quomodo punicndus sit, qui vcslibus aut cal-

ceamcntis abulitur. ibid

— LXXI. Non dcsunt qoiciborumsuavitalem expetant,

magis quam copiam , alii vcro satictalis trgo co-

piam antcponunt suavitati : qui igltm- iilrlque

traclandl sint. i-o

— LXXII. Dc co, qui in cibis sumcndlsimmodcstc In-

ter fratres recumbit, aiit voraclus scsc ingurgilat, ibid

— LXXIII. Dc eo,qui non fratcrn.Te cmcndationls desi-

derio redarguit dcllnqucntcn! , scd cx libidlnc

scipsiim ulcisccndi. 171

— LXXIV. De iis, qui rccedunt a fralrum convcntu,

pracfcrunlquc vitauisolitariam. ibid

— LXXV, An peccati cujusquc, sivc mciile, sivc vcrbo,

sive operc patratum fuciil , auctorcin Satanam

dlccic oportcat. 17»

— LXXVl. An oporteal incntirl, videlicct ulilis cujus-

dam occouomix causa, 173

— LXXVII. Qnid cst dolus, ct quid morum perrer-

sitas. 17/i

— LXXVIII, Inventorci mnloruin qni sint. ibid



552 INDEX.

InTEBaOGATio LXXIX. Si quis assidue seipsum accuset, quod da-

rius Iractet fratrem;

quomodo corrigetur.ibid— LXXX. Unde fit, ut animus uoster quasi destituatur

bonis cogitationibus, solUcitudiQxbusque Deo pla-

citis. ij5

— LXXXI. Si pii suDteodeai modo objurgandi, atque

alii quivis indifferentes. 176

— LXXXII. Si fort« anus idem peccatum admiserit,

quod adolescentula , num obnoxia sit mulctx ei-

dem. 177— LXXXIII. Si quis multa recle gesserit, deliquerit

vcro in uno duntaxat,quomodo cum eo nobis

agendum est. 178

— LXXXIV. De eo qui tumultuosis jnoribus atque tur-

bulentis praeditus est. lyg

— LXXXV. Si conveniat aliquid proprium habere, io

fratrum societate. ibid

— LXXXVI. Si quis dicat: « Neque accipio a fratribus,

neque eis do, sed meis coatentussumtiquid erga

talem observandum cst. 180

— LXXXVII. Si unicuique liccatsuum vetus indumcn-

tum dare, cum voluciitjex prajcepto. ibid

— LXXXVIII. Quid est solliciludo hujus vitse. 181

— LXXXIX. Quia scriptum est, Pretium redempilonU

animw viri,sutB ipsius diviticE : quid nobis facien-

dum est , quibus iiis destituimur ? ibid

— XC. Si licet nocturnuni veslimentum haberejsive ex

pilis confectum, sive aiiud. 182

— XCI. Si frater, cui nihil proprium suppetit, rogatus

fuerit ab aliquo ,ut det idipsum quod gestat :

quid facere debeat , maxime si nudus fuerit, qui

petit. ibid

— XCII. Cum Dominus jubeat bona vendere, quamen-

te et quo sensu id facienduui est. i83

— XCIII. Qui semel bona sua reliquit, ct proprium ui-

hil babcre piofessus est, quo animo uti debet

rebus ad vitam neccssariis, veluti vestitu ac

victu. i8^

— XCIV. De eo; qui dereliquit tributa, et accessit ad

fratres. ibid

— XCV. Au cxpediat iis, qui rccens advenerunt,8tatim

divinas Scripturas ediscerc. i85



igo

^9»

INDEX. 553

InTKnHOCATio XCVI. An pcrnilttcnduin sit cuilibet volenti , ut dis-

cat lilteras, aut lcctioni vacet. i85

— XCVII. Si quis dicit : • Voload modicuni tempus a

vobis «tilitalem caperc , » num excipiendas sit. iS6

— XCVIII. Qiiali aninio prccdilus esse debet prxfectus

in iis qux praecipit, aut constituit.~

187

— XCIX. Quonam aftectu oporteat increpantem incre-

parc. ibid

— C. Qui forinsecus adveniunt, mcndicantque,quomo-

do hus dimittemus.188— CI. De eo, cui credila dispensalio cst, et de mendi-

cantibus. 1S9

— CII, Dc cgredieute a fralrum coetu quacumque de

causa.

— CIII. Cum usuveniat nonnunquam , ut et ipse se-

nior labatur in aliquibus, an sit ipse redarguen-

dus.

— CIV. Quae ratio tenenda sit in officiis fratribus dele-

gandis. ibid

— CV. An statini ut aliqui in fratrum conv«ntum in-

gressi fuerinf, debeant artes disccie. ina

— CVI. Cujusmodi poenis in fratrum socictate iiti opor-

teat.iljij

— CVII. De co qui dicit cupere se simul cum fratribus

viverc.

— CVIII. Anconveniat praefecluni, pi.-cfccta abscnte,

cuin sorore aliqua loqui de iis, qu.-c pcrtincut ad

ildci scdiflcationcm.

— GIX. Ao conveniat prxfectuin cuni praefccla frc-

qiicnter colloqui.il^ij

— CX. An ipso scniorc soiorisconrcssioncm excipientc,

ipsa ctiam senior adesse dcbeat. iql

— CXI. Si scnior, soiorc scniorc inscia,jusserit aliquid

a soroiibus ficri , an scnier iila jure ac nicrilo in-

dignctur.il,ij

— CXII. Si quis accedit ad Titam,qnaB8ecundum Dcuin

est, an convcniat laleni recipi a praefcclo cilra

consensum fralrnm.ij^ij

— CXIII. An possit is, cui animariim nira cnncrcdita

cst, lioc obscivare : AV«c convtrti fuerilU, ct facii

fucridt sicttt parviili. inS

ibid

igj



534 INDEX.

IsTEBBOGATio CXIV. Numquid cuivis et quodvis imperanti obedire

conveniat. 196— CXV. Quomodo sibi invicem obedire oportcat. 197

— CXVI, Ad quosnam terminosse debetextendere obe-

dientia. 1S9

— CXVII. Qui non assentitur iis, quaisibi quolidie ia-

junguntur, quantum attinet ad propositum quod-

daui prseceptum, et artcm disccre cuplt; is quali

morbo laburat, et numquid tolerari debeat. ibid

— CXVIII. Qui strenuus cst in mandato conGciendo,

sed facit quod sibi non praecipitHr, scd quol ipsi

cst placitum, qualem mcrcedera liabet. 199

— CXIX. An liceat unicuique delatum sibi muuus recu-

sare, et aliud petere. ibid

— CXX. Aa conveniat aliquo abirc, non monito prae-

fecto. 200

— CXXI. An llcitum sit graviora opera rejiccre. 201

— CXXII. Cui pceua baec irrogata fuit, nimirum ut non

accipiatbenedictlonem : siis dicat : « INisi accepero

benedictionem, non cdo :»numquid fcrendjjs est. 202

— CXXIII. Si qnis mclestia afficiatur, quod non pcr-

mittalur faccre id quod commode facere non po-

test, an tolerandus sit. ibid

— CXXIV. An ille, qui usquam in baereticos et gentiles

incidit, debeat una cum ipsis cibum capcrc , aut

ipsos salutare. 2o3

— CXXV. Cui munus aliquod creditum est, et sine ulla

commonitionc facit aliquid prceter id quod ipsi

injunclum fuit, debet-ne ille munus suum reti-

nere. 2o4

— CXXVI. Quomodo quis non vincaturavoluptate edu-

liorum. 2o4

— CXXVII. Dicunt quidam fieri non posse, ut homo

non irascatur. 2o5

— CXXVIII. Cum quis vult abstinentiam supra vires

excrcerc, Ita ut etiam in mnndato quod sibi propo-

nitur, conficiendo impediatur, num id ei permit-

tcndum est. ibid

CXXIX. De eo, qui multum jejunat, et in edendo

non potest cibum tolerare. 206

— CXXX. Quomodo jejunandum sit, ubi jejunio opusfuerit. ibid



INDEX. 555

LxTBaROGATioGXXXI. Qui non capitcibos, quosfratresedunt, scJ

alios rcquiiit, nuni iccte facit. 207

— CXXXIl. Quidicit; t Id niilii nocet, »ct aegre fert,ni3i

alind datum fuerit : quid boc est. ibid

— CXXXIII. Si etiam munnuravrrit ille ciberuiii

causa. - 20S

— CXXXIV. Si ctiam iratus recuset necessarla acci-

perc. ibid

— CXXXV. Anconveniataliquem fatigatum quidquani

consuetis ampiius rcquirere. 209

— CXXXVI. An necesse sit omncs a J horam prandii

convenire : et si quis non occurritj sed post pran-

dium vcnit, quomodo nobis cum eo agcndum sit. ibid

— CXXXVII. An recte faciat, qui verbi gratia ttatuit

certo quodam aut cibo aut polu ad aliquod tem-

pus abstinere. 210

— CXXXVIII. An oporteat intcr fratres aliquem plus

aiiis jejunare. ibid

— CXXXIX. Imbeciliiores adlaborem cvadinius, aucto

jejunio. Quid igilur magis facto opus est? laboiem

nc rescindcre propter jejunium, an negligere jeju-

nium propter laborcm ? 212

— CXL. Si quis tcmperans non fuerit in noxiis cibis

capiendis, imo vcro bis abunde sumptis incidat in

niorbum, nuinquid cura illius sit suscipienda. ibij

— CXLI. An conveniat peregrinos reperiri in oITicinis. aiS

— CXLII. An debeant arlifices opns ab aliquo acci-

prre, citra pra-fccti scntentiain. ai4

— CXLIII. Quonjodo operarii comniissa sibi instru-

nienta dcbeant accurare. ibid

— CXLIV. Si quis cx ncgligentia aliquod perdat, aut

aliquo per conteniptnm abutatnr. ai5

— CXLV, Si quis ex seipso alicui commoJetj aut illud

accipiat. ibiJ

— CXLVI. Si urgciitc neccssitate prxpositiis ab ipso

petit instrumcntum , et contradicat. ibiJ

— CXLVII. Ciim quis cxplen Jo rcllarii ant rfiqiii inii-

ncrc , vcl qiiovis alio liiijtismoJi Jcslinrliir, si non

iiiterriicrit in con.stiliilo |)s;iImo(li;B cl ijreralidni»

tcmporc, is-nc nulliim aiiinix Jclrimcniuni |).i-

litiir. aiC



217

536 INDEX.

Iktebhogatio CXLVIII. Qualem potestatis mensuram intcr dis-

pensandum obtineat is, cui cellarii

cura fuit con-cicdita.

— CXLIX. Cuinam judicio obnoxius erit ceconomuSj si

aliquid fecerit pro personarum ratione , aut per

contenlionem. idid

-fc CL. Si prae negligentia non dederit fratri necessaria. 218

— CLI. An ministranti liceat voce aitiore loqui. ibid

— CLII. De fo, qui ultra quam vircs ipsius ferre pos-

sunt, in ministrando defatigatur. 216— CLIII. Cui lance concrcditae sunt, quonlodo debeat

illas accurare. ibid

— CLIV. Si forte cum paucisunt fratres, et iuserviunt

pluribus sororibus, eo necessitatis dcveniant ul a

se invinem scparcntur, ad opera agenda divisi,

utrum id periculo vacct. 220

— CLV. Qnomodo in hospitio tractare oporteat cegro-

tantes. ibid

— CLVI. Numquid is, cui cellarii, aut alterius ejusmodi

cura tradita est, dcbcat semper illius curam ha-

bere, aut immutari. 220

— CLVII. Quo animo quis dei)eat Dco scrvire. 222

— CLVIII. Quo afTcctu debcat quivis mulctam sus-

lincre. ibid

•» CLIX. Qui aegre fert increpantem, qiiaiis cst. 2j3

— CLX, Qiio animo debeamus fralribus inservire. ibid

— CLXI. Qua liumilitate debeat quis a fratre ministe-

lium accipere. 224

— CLXII. Mutua charitas, qualis csse debet. ibid

— CLXIII. Quomodo quis pro.ximi dilcctionem acqai-

rere valcat. 225

— CLXIV. Quidnam sibi \c\it iWud : Nolite jtidicare et

non jiidicabimini, 226

-1- CLXV. Quomodo cognoscet quis, utrnm Dei studio

commoveatur in pcccantem fratrem,an irascatur. 227

— CLXVI, Qiio animo ci. qui ad mandatum conficien-

dum urget, auscultandum sit. ibid

— CLXVll. Qualis debet esse anima, quando prorsus

digna liabila est, quae in Dei opere occupetur. 228

— CLXVIII. Quo aflectu vcstimentum aut calccamen-

tum, qualccumque tandera fuerit, accipere opor-

teat. ibid



2H

INDEX. 537

IinTKaHOfiATlo CLXIX. Si fratcr, JHnior jiibealur aliqind docere

alterum aelate grandiorem, qiiomodoipsiim adibit. 229

— CLXX. Si oequalis habenda sit ratio, tum ejus, qui

aliquid magis rccte facit, tum illius, qui minus

recte. ibid

— CLXXI. Si trislitia afficiatur inferior, cujin is, qui

magis pius est, sibi anteponitur. 25o

— CLXXII. Quo timorc, aut qua fidci pknitudine, aut

quo animo corpus Domini nobis accipicndum sit. 25i

— CLXXIII. An deceat temporc psalmodia; quse, in

donio fit, coUoquia seri. »32

— CLXXIV. Quomodo possit quis ex animo et cum

alacritale exequi Domini mandata. 255

— CLXXV. Quomodo constat ab aliquo amari fratrcm,

juxta Domini mandatum. ibid

— CLXXVI. Quinam sint inimici, quos diligcrc jiissi

sumiis.

— CLXXVII. Quomodo debeant fortes imbecillorum

infirmitates portare. 255

— CLXXVIII. Quid est, altcium alterius onera por-

tare. aSg

— CLXXIX. Quomodo potest quis absquc cbaritate fi-

dem habcre tantam, ut montcs transfcrat, aut

bona sua omnia det pauperibus, aut corpus suuni

trudat, ut cxuralur. 25^

— CLXXX. Quo animo ct qna attcntione ea audicndasint, quw nobis cibum sunicntibus leguntur. 258

— CLXXXI. Si duae fratrum societalcs fuerint inler se

vicinw, et altera egestate laboret, altcra vcro ad

impertiendum sit arctiorj quomodo inopcm affici

oportet erga tenaccm. ibid

— CLXXXII. Quibus fiuctibus piobari debct qni ci

misericnrdla peccantnn rcdarguit. a5g

— CLXXXIII. Si contingat nonnunquam, ut aliqiii in

fratrum conveiilu vivcntcs dissiJeant inter so, an

periculo vacel una cum cis versari , charitatis

causa.

— CLXXXIV. Qunmodo possit qiiis, qiictic» vel horta-

tur, vel argiiit, sludcic nondoliim quomodo scirn-

tnr loquatiir, scd cliniii quumodo «Irbilam tiim

Deo, tuni iis qiioqur, quibiiscum fccrmoncm h«-

bct, animi aiTcctionem scrvct. a^o

ibid



558 INDEX.

IsTERBOGATio CLXXXV. Si quis in loquendo auJitores sibi asscu-

tientes vidcns, gaudcat, quo pacto cognoscet

seipsum, aifectu ne bono Ixtetur, an vltiosa qua^

dam affectione sibi propria. a^C

— CLXXXVI. Pro quibus amicis animam poneie de-

benius. ibid

— CLXXXVII. An unusquisque ab iis, qui sibi san-

guine conjunguntur, quidquam accipere debcat. a^a

— CLXXXVIIl. Quomodo cos, qui nostri olim fuere

conlubernales, et eos, qui cognatione nobis con-

junguntur, cum accedunt, videamus. a^S

— CLXXXIX. Si adborlaado etiam vclint nos ad pro-

pria reducere. ibiJ

— CXG. An oporteat nos niisereri cognatorum secun-

dum carnem, salutcm illorum concupiscentes. 2^4

— CXCI. Quis est mansuetus. a45

— CXCII. Quae est tristilia secundum Deum, ct quK

sit mundi trislitia. ibid

— CXGIII. Quale est in Cbrlsto gaudium. 246

— CXCIV. Qualcm luctum admiltemus, ut bcatitu-

dine digni ciTiciamur. ibid

— CXCV. Qaomodo quis omnia facit ad gloriam Dei. 24/

— CXGVI. Quomodo edit quis , bibitque ad gloriam

Dei. ibid

— CXCVII. Quomodo efSciet dcxtera, ut sinistra non

cognoscat. a48— CXCVIII. Quidsit hutnilitas, et quomodo cam asse-

qucmur. ibid

— CXGIX. Quomodo exoptaverit quis se etiam peri-

culis objiccre pro Domini mandato. 2^9

— CC. Quomodo ii, qui diulius in Dei opere laborave-

runt, possint recens accedcntes juvare. ibiJ

— CCI. QuQuiodo quis altentionem in precando asse-

quetur. aSo

— GGII. An Gcri possit, ut in omnibus et scmper oc-

quiratur attentio. a5i

—. GCIII. Utruni corum, quae sccundum Domiui man-

dalum fiunl, una et eadem mensura in omnibus

sit, an alius majurem, alius.vcro habeat minc-

rem. ibid

—CCIV. Quomodo

quis cfficitur digaus, qui fiat Spiri-

tus sancti parliceps. aSa



INDEX. 5^9

Intebrogatio CCV. Qul slnt pauperes spiritu. 262

CCVI. Cum Dominus praecipiat, ut ne sinous soUi-

clti, quid cdamus, aut quid bibamus, aut quo te-

gamur, quousque id mandati se cxtendit, ct quo-

modo peificitur. 253

— CCVII. Qua mente laborare oporteat. - »54

— CCVIIF, An bonum sit penitus silenlium excolere. 255

— CCIX. Quomodo timere potuerimus Dei judicia. a56

— CCX. Qui sit araictus ille honestus, ab Apostolo tra-

ditus. ibid

— CCXI. Quis modus diligenJi Deura. u5y

— CCXII. Quomodo Dci dikclio obtineatur. ibid

— CCXIII. Quae sint indicia charitatis erga Deuni. 258

—- CCXIV. In quo discrepaiit a sc invicem benigtiilas

ct bonitas. ibid

— CCXV. Quis sit paciGcus illc, qui a Domino dicitur

bcatus. 269

— CCXVI. In qua re convcrti oportcat,ac ficri vclut

parvulos. ibid

— CCXVII. Quoraodo suscipiamus regnum Dci, veiut

parvulus. 260

— CCXVIII. Qu.ilem intclligcnliam a Dco exposcerc

debcamus. ibid

— CCXIX. Si bencficium acccperimus ab aliquo, quo-modo tuni Domino debitam gratiarum aclioncm

puram ac intcgram persolvere, tum cam ctiam

qux benefacicnli debetur, scitc ct ritc rependerc

poterimus. 261

— CCXX. An cuilibct volcnti pcrmiltenduni sit, ut

cum sororibus in colloquium vcniat. ibid

— CCXXI. Cum Douiinns docrat orandiim csse,ut nc

intrcmus in tuntutioncm, an orandum sil, ut nc

in corporis dolori s incidannis. 262

— CCXXII. Quis sit uniuscujusque noslrum adversa-

lius, quomoduvc crga ipsnin crimus benrvoli. 26.^

— CCXXIII. Qiii ob aiiquain ralionrm Dco placilam

jcjunarc vull, ciim etsi noii vciit, vidctur ad lio-

iiiinilius, qiiid facicl. ibid

— CCXXIV.An cliaiii

nuncaiia a prima bora opc-

rcntur, aliiab undccima, ct quinnm hi sint. aG4



540 INDEX.

IifTEaBOGiTto CCXXV. Cum Dominus dixerit : Ubi duo vel tres

fticrint congregaii in nomine meOf ibi sum in medioeorum, quomodo hoc digni efiBci valeamus. a65

— CCXXVI. Ciim Apostoliis dicat : Dum mulcdicimur,

bencdicimus : dum btaspli6mamur,obsecramus ; quc-

modo benedicere debeat , cui maledicilur, ct

quid obsccrare, qui blasphematur. 266

— CCXXVII. Utrum oporteat unumquemque ea quse

sentit, aliis etiam patefacerc, an cum sibi persua-

sum fuerit reni fieri Deo placitam, cam debea*apud seipsum conlinere. 267

— CCXXVIII. Numquid voluntas eorunt qui scandali-

zanlur, in omni re expienda sit, an vero sint qu»-

dam, in quibus simulntione ulendum non sit,

quanquam scandalum patiuutur nonnuili. 268

— CCXXIX. An oporteat vetitas actiones citra vere-

cundiam omiiibus publicare, aut aliquibus dunta-

xat, ct quinam hi sint. ibid' CCXXX. Quid est cullus, et quis est ralionalis

cultus. 269

— CCXXXI. Si frater iniquc sc gerat in me, ct inimi-

cussit mihi, aut aliquando etiam sacerdos, an li-

ceat mihi data de inimicis praecepta etiam crga

illnni servarc. 270

— CCXXXII. Si qiiis ab aliquo injuria affectus, ncmini

id referat, lenitalis et paticntix causa, ct Deojudicium relinquere videatur, an secuudum Do-

minum faciat. 370

— CCXXXIII. Ex omnibus rccte factis, si vel unum

desit alicui, num propterea salutem non adipis-

catur. 371

— CCXXXIV. Quomodo quis mortem Domini annun-

tiabit. 273

— CCXXXV. An cxpediat multa ex Scripturis cdis-

cerc. 273

-^ CCXXXVI. Qiii digni habiti sunt, ut discerent qaa-

tuor Evangelia, quomodo hanc gratiam susciperc

debeant. ibid

»- CCXXXVII. Quinam animus dirigitur ad Dei voiun-

tatem, 274

^ CCXXXVni. Numquid fieri possit, ut quis sine ulla

intcrmissione psallat, lcgatvc, aut seria tractet



IND£X. 541

de Dei verbis, nec ullum ietnporis spatinm me-

dium detur, cum usuveniat* ut nonnulli sordidio-

ribus corporis necessitatibus cogantur satisfacere. ibid

Ikxehbogatjo CCXXXIX. Quis sit bonus thcsaurus, ct quis malus. zjS

— CCXL. Quamobrem dicta sit lata porta, et spatiosa

via, qux ducit ad interitum. ibid

— CCXLI. Quomodo angusta sit porta, et'arcta via,

quae ducit ad vitam, et quomodo quis per ipsam

ingrediatur. 376

— CCXLII. Quid sitillud : Fraiernoatnore, ad vos mu-

tuo dUigcndos proni. 377

— CCXLIII. Quid sibi velit Aposlolus , cum dicit :

Irascimini et nolile peccarc, sol nen occidat super

iram vesiram i ac etiam cum alibi dixit : Omnis

aviaritudo, et indignatio, et ira iollatur a vobis, ibid

— CCXLIV. Quid sit illud : Dale locum irce. 37S

— CCXLV. Quid sit prudens ut serpens, et simplex si-

cut columba. ibid

— CCXLVI. Quid significet illud : Charitas non indc-

core se gerit. 279

—- CCXLVII. Qu» sit gloriatio in Domino, et quac sit

intcrdicfa. aSo

— CCXLVIII. Si Dominus dat sapientiam, et a facie

ipsius oriatur cognitio et prudentia : Item si per

Spiritum alii datur sermo sapientix, alii vcro

scrmo scientiac, quomodo exprobrat Doniinus Dis-

cipulis illud : Adhuc et vos sine iutelligenlia estis.

£t qua rationc Apostolus quosdam accuset velut

imprudentes. aSi

— CCXLIX. Quid sit «ancluin, et quid sit justum. ibid

— CCL. Quomodo dct quis sanctum canibiis, aut pro-

jiciat margaritas antc porcos : aut quomod(j cod-

tinpat quod seqiiilur : Nequando conculccnt cas pc-

dibut suis, et conversi disrumpant vos. 2S2

— CCLl. Quomodo Dominus intcrdum prohibeat goii-

lare sacculiini et pcram in via, iuterdum vcm

dicat : Sed nunc qui sacculum lial/ct, tollat simtti-

ter cl pcram. Et qui non habcl, vcndat vcslcm

suam , et emat gtadium. aS!^

— CCLII. Qui»sil panis quotidiaiiiisjcujusquutidianam

lurgilioacm rogarc cdocti suiuustaS4



5^2 INDEX.

IsTEEBOGATio CCLIII. Qiiid sit talentum, et quomodo illud multi-

plicabimus. ibid

— CCLIV. Quid sit mensa, in quam oportebat le, inquit

DominuSj mittere pecnniam. 285

— CCLV. Quo abirc jnssns cst qui audivit, Tolle quod

tutitn est, et vade. 286

— CCLVI. Quaenam sit merces, quam hi pariter atquo

ultimi accipiunt. ibid

— CGLVII. Quinam sint palea, qnse comburitur igne

inextiocto. 2S7

— CCLVIIl. Quisnam sit qui condemnatur jib Apos-

tolo', his verbis : Folms in humiUtate et reli-

gione, etc. ibid

— CCLIX. Quisnam sit fervens spiritu. 288

— CGLX. Cum Aposlolus nunc quidcm dica t ; iVo/(<c

fieri imprudentes : nunc vero. NoUtc prudentes esse

apud vosmetipsos, an fieri possit, ut apud semet-

ipsum prudcns non sit i:;, qui imprudcns non cst. ibid

— CCLXI. Quamobreni ipsi etiam Sancti aliquas rcs,

quas petivere, non impetrarint a Domino. 2S9

— CCLXII. Quid intcrsit inter mendicilatem et pau-

pertatem : ct quumodo verum dicat David, cuni

ait : Ego autem mcndicus sum et pauper. 292

— CGLXIII. Qiild vult docere Domious per exempla,

quibus subjungit illud : Sic crgo cmnis ex vobis

qui non renuntiat omnibus bonis suis, non potest

mcus essc Discipulus. 295

— CCLXIV. QLid sit sincerilas. agi

— CCLXV. An ad solos sacerdotcs dictum sit : Si offers

munus tuum ad aUare, et reliqua. 296

— CCLXVI.Quid sil sai, quciii habere Dominus jussit. 29G

— CCLXVII. Si alius multis vapulabit, alius paucis,

quomododicant nonnulli, nullum pocnarum fi-

nem futurum iis, qui puniendi sunt. ibid

— CGLXVIII. Qnonam sensu dicanlur quidam filii ino-

bedientiae ct filii ir£c. 298

— CCXLXIX. Cum scriptum sit : Facientes voluntates

carnls, et cagifationum, an aliae sint carnis volunta-

tes, alix cogitationum : et quales sint hcec. 299

— CCLXX. Quid sit illud ; ^poriasiur, sed non des-

tituimur, 3oo



1>DEX. 543

Imfbrocatio CCIjXXI. An ptr iIcrmoKynam purgabitiir quispiam

ab omniuus, quae .ndnnserif, pcccatis, 001

— CCLXXII. Cum Domini praeccptum sit iion solli-

cituni esse dc crastino, quomodo salubrilcr id proe-

ccpti iutcUigfmus. 3o2

•— CCLXXIII. Quid sit, quod cum quis fecciit, blas-

pbemat in Spiritum sanctum. 3o3

— CCLXXIV. Quomodo quis in hoc saeculo efBciatur

fatuus. ibid

— CCLXXV. An sancti propositum impcdiro Satanas

possit. 3o4

— CCLXXVI. Quid sit, quod dictum fuit ab Aposlolo :

Vl probetis qiicc sit vohmtas Dei bona, et bencpla-

cens, ct perfccta, 3o5

— CCLXXVn. Quodnam sit cubiculum, in quod oran-

tcm intrare Dominus jubct. 007

— CCLXXVIII. Quomodo spiritus cujuspiam oret, mcns

tamen illius infructuosa sit. 3o8

— CCLXXIX. Quid sibi vult iliud : Psallitc sapicnfer. 3o6

— CCLXXX. Quis sit qui mundus est cordc. jbid

— CCLXXXI. Quas soror p*allerc noii vult, num co-

genda cst. 5io

— CCLXXXlI.Quinam sint ii, qui dicunt : Manducavimus

coram te, et bibimus, £t tamen audierunt : Non

novi vos. ibid

— CCLXXXIII. An in, q«i facit alicnjus voluntatcm,

sit illius socius. 5n

— CCLXXXIV. Si in egeslate sit fralruin sociclas ob

aliquaiii morboruin uniictationcm ; an sinc ulia

dubit.ilione ab aliis qiieal nccessaria rccipcrc. I-l

si convcnit, a qiiibns istliacc accipict. 3ia

— CCLXXXV. Ulrum fialrcs cum fratribus nrgotian-

tes, justum rci tradit.-c prctium soliicilc anxicqucrcquircrc dcbc.int. 5i3

— CCLXXXVl. Qui in fratrum sorielatc vivit, scd in-

cidit in morbuni corporalcm, an abducendiis .sil

in hospilium. ibid

— CCLXXXVII. Qui sinl fruclus poenitcnlia digni. 3i4

— (ICLXXXVIII. Qiii vult counteii pcccata siia, num

omnibu» ct qnibusljbct dcbct confiteri, au( qui-

biis. il)id



544 INDEX.

Intebrocatio CGLXXXIX. Quem puenltuit peccati, et rurtus in'

idem peccatum labitur, quid facict. 3i5

— CCXC. Quomodo quissemper magis ac magis profi-

cit in opere Domini. 5i6

— CCXGI. Quae sit arundo contrita, aut fumigans li-

num : et quomodo quis illam noa confringet, hoc

vero nou extinguet ? ibid

— CCXCII. An conveniat in frjitrum conventu puero-

rum saeculo addictorum magistruni esse. 317

— CGXCIII. Quomodo cum iis agendum sit, qui de-

vitant graviora peccata, levia vero patrant indis-

criminatim. 3i8

— " CCXCIV. Qua de causa uon servet aliquis assiduam

Dei memoriam. Sig

— CCXCV. Quibus signis cognoscatur qiii non est at-

tento animo. ibid

— CGXCVI. Quomodo animus habeat persuasum se a

peccatis purum esse. 320

— CCXCVII. Quomodo a peccatis converti oporteat. 32i

— CCXGVIII. An Scriptura permittat bona facere ad

sibi ipsi placendum. 3a2

-=- CGXCIX. Quomodo sibi persuadebit animus se a

gloriae studio alicnum esse. 323

— CGC. Quis modus cnnversionis, cum de re sub aspec-

tum non cadente fit sermo. 32^

-.- CCGI. Quod si dicat quis : « Nou mca me condemnat

conscientia. > ibid

— CCGII. An ex cella penaria erogandum sit externis

inopibus. 3^5

-.- GGGIII. An in fraterna communitatc iis, quae a qui-

busvis dicuntur^ obediendum sit. 3a6

— CCGIV. Utrum pro iis, qui fratribus fuere oblati,

aliquid accipere oporteat ab eorum parenlibus,

si dare aliquid voluerint. ^27— CGCV. An ab externis conveniat accipere, sive ami-

citise, sive prioris propinquitatis gratia. SaS

— CCCVI. Qua ratione vitatur mentis abeiratio. ibid

— CGGVII. An alteruis vicibus incipiendum sit psal-

lere, aut precari. 33 o

— CCGVIII. An fratribus aliquid danti, vicissim retri-

buerc oporteat : ct si convenil pro ratione rei

datae rependere vices. ibid



INUEX. '^^)

l.NrEHRiicAiio (ICCIX. SL consuufa,ct qiiae seciintliim natiirain »iint,

cnipiam cuolingant, nn audcre debcat ad SaiK lo-

niincomuuiniuncin

accedere. .'^.'>i

CCCX. Nnmquid in coaiinuni doinn dominicam

c<cnam conveniat cclcbrari. ^'ia

— (jCCXI. Utrum cum aliqui rogant. eos inviscre opor-

teat. - ibid

— (iCCXlI. An iaici, qui nos invisunt, adliurlandi .>-int

a-d precationem. .>.>^

— GCCXIIl. An ciim aliqui nos vi.sitaiit, nporlcat la-

borare. ibrl

lilMSTOI,.!:.

Classks I. Episloliv (/uas Rnsilius sciipsU nnle cpiscnpnluin.

i-pi.sroLA I. Eiistathiu pbilusoplio. 7t'-\S

— II. Basllius Grcgorio. TiJ;

— III. Candidiano. .")44

— IV. Olympio. 34'i

— V. Ad Nectarium consolaloria. .1^7

VI. Nectarii conjugi coiisolalorin. ii^O

VII. Grcgorit) sudali. !>5v!

— VIII. Apulogia de seccs.su ad (Ac^aiiensci , v\ do liilr

pcrtractatio. .").).")

— IX. Maiimo jiliilosoplio. .%8

— X. Ad viduam. ^71

XI. Sine inscriptione, amicitia; eigo. ija

— XII. Olympio. "<-7\

XIII. Olympio, amica saiiiiatio. ibid

— XIV. Grcgnrio sodali. 7\-!\

— XV. Arcadio comili privalanim. "S-jC*

— XVI. Advcrsus Eiiiioiiiiiim li.cielicuiii. 7177

— XVII. Origcni. .^^S

— XVIII. Macario el .Inanni. ii^fj

— .VI X. (iregoiio sodali, iiSo

XX. Lcoiiiio sopliislic. 3Si

XXI. Leontio sophisla-. TiSj

— \XII. Dc |icrfcclione vilic inoiiastii ,c. ."if<."i

— XXIII. (]ummcndatilia ad monnclnini. .">}<H

— XXIV. Atlianasio, Allianahii «iiiscupi .Vmyi.c pilii. riKy

\i,v. oT)



o/\() INDKX.

Mpisior.A XXV. Alhanasio episcopo Anryrop. 5i,(

— XXVI. Csesario Gregorii fratii.

3q3— XXVII. Eusebio episco|o Samosatorum. 3q4

— XXVIII. Ecclesi.T Neocaesariensi consolaloiia. 3q5

— XXIX. Ecclesioe Ancyia; consolatoria. Sgq

— XXX. Eusebio cpiscopo Samosatornm. 4oi

— XXXI. Eusebio cpiscopo Samosaloium. /|oa

— XXXII. Sopbronio magistro. 4o3

— XXXIII. Aburgio. 40,5

— XXXIV. Eusebio episcopo Samosatorum.4o6— XXXV. Sinc insciiptione, pro Leontio. 407

— XXXVl. Sine insciiptione , aiixilii ciiiisa. 4oS

— XXXVII. Sine iiiscriplioue, cânsa illiiis qni seriTni ('110-

rat enutritus. ^q(^

— XXXVIII. Gregoiio iVatri (i<; tliîr-i iniine essenli»" cl liv-

postasis. 4 10

— XXXIX. Julianiis Kasilio. 4^0

— XL. Jnlianus iJasilio.

421— XLI. Ba.<iilius ad li.xc Jnllano. 4^3

— XLII. Atl Cbilonfm discipuluni suurn: â^

— XLHI. Aclmonitio ad jnniores. 433

— XLIV. Ad monacbuin lapsum. ibid

XLV. Ad monacbum lapsuiu. 45G

— XLVl. Ad virginem lapsam. 44o

Ct ASS1.S II. Epi.stolte r/iias BasiHii.<, ej'iuop,ui scripuf.

t}pi8Tor.A XLVII. Gregorio sodali.44s)

— XLAIII. Eusebio episcopo Samosatoinni. 45o

— XLIX. Arcadio episcopo. 45?-

— L. Inuocentio episcopo. ^SS

— LI. Bosporio episcopo. 4^4

-^ lill. Ad canonicas. 4^6— 1^111. Chorepiscopig. 4^0

— lilV. Cborepiscopis. 4.6i

— LV. Paregorio prcsliyleio. 46^

— LVI. Pergamio. 4^4

— LVII. Meletio episcopii Anlioclii.ip. 4^^

— LVIIl. Grrgorio fratri. 4^7

— FjIX. Gregorio patruo. 469

— rjX. Gregorio patrno. 4"'



INDKX. 54/

EfisTOr* LXI. Atlianasii) .\lexandr;x episropo. ^J^

— LXII. Krrlcsia' Parnassi consoiatoria. 4/4

— JAIII. Priiicipali Ncoraesaicx. 47"''

— LXIV. Hcsycliio. 476

— LXA'. Alarhio. , 4?"

— FjXVI. Atlianasio cpiscopo AlcxandriiC. ^78

— LXVII. Athanasio cpisoopo Al«;xandii:c. 48'

LXVIII. Meletio episcopo Antioclua'. 4Sa

— LXIX. Athanasio e|)iscopo Alexandiiiv. 485

— LXX Sine inscriptionc de synodo. 486— LXXI. Gregorio IJasilins. 488

— LXXII. Ilesychio. ^QO

— LXXIII. Cailislheni. 49,

— LXXIV. Martinianu. /q3

— LXXV. Abiirgio. 4q-

— LXXVl. Sophronio magistro. 4qS

— LXXVII. Siiie inscriptione de Thrrasio. 499

— LXXVIII. Sine inscriptione pro F.lpidio. 5oo

— LXXIX. Eustalhio cpiscopo Sehasli.v. 5oi

— LXXX. Athanasio AlexandriaE cpiscopo. 5o2

— LXXXI. Innocenlio episcopo. 5o!>

— LXXXII. Athanasio cpiscopo Alcxandri^e 5o5

— LXXXIII. Censitori. 5o6

— LXXXIV. Pixsidi. 5oS

— LXXXV. Dc caventhi jurejiirando. 5io

— LXXXVI. Prxposito. 5i,

— LXXXVII. Sine inscriptione dc iisdeiu rehiis. 5ia

— LXXXVIII. Sine inscriptiune , caiisa cxactoris pcfii-

niaruni. 5i!S

— LXXXIX. Mclelio episcopo Antiochia'. .Si/j

— XC. Sanctissimis fialrihua ac cpiscopis occideuliilihiis. .^i5

— XCI. Valcriano Iliyricorum cpiscopo. 5i8

.Vnnotationrs. 5ai

(lo.NCORDANTIA. S^S

IXrMCIT IM)i;X.

basilius. opera [caillau, guillon eds.] 1833. volume 4

Documents