basınç tankları

7/25/2019 Basn Tanklar

1/60

T.C.

MLL ETM BAKANLII

KMYA TEKNOLOJS

BASIN TANKLARI524KI0201

Ankara, 2012


2/60

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.


3/60

ii

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii

GR ....................................................................................................................................... 1

RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 31.BASIN TANKI ................................................................................................................... 3

1.1. Tanm ........................................................................................................................... 5

1.2. Vakum Tanm ............................................................................................................ 11

1.3. Basn Tanknn Ksmlar .......................................................................................... 131.3.1. Emniyet Vanalar ................................................................................................. 131.3.2. Basnler .......................................................................................................... 171.3.3. Transmitter ........................................................................................................... 19

1.3.4. Kalibrasyon (Ayar) Etiketi .................................................................................. 20

1.4. Yangn Sndrcler.................................................................................................. 21

1.5. Yangn Sndrme ....................................................................................................... 22UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29

RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 31

2. BASIN TANKI ALITIRMA ...................................................................................... 312.1. evre Donanm Kontrol ........................................................................................... 34

2.1.1. Mekanik ............................................................................................................... 352.1.2. Elektrik ................................................................................................................ 36

2.1.3. Enstrmantasyon ................................................................................................. 36

2.2. rn Besleme .............................................................................................................. 36

2.3. Tank altrma ve Kontrol ..................................................................................... 372.4. Tankn almasnn Durdurulmas ............................................................................ 46

2.5. rn Tahliyesi ............................................................................................................ 47

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 48

LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 51MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 53CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 55

KAYNAKA ......................................................................................................................... 56

NDEKLER


4/60

iii

AIKLAMALARALAN Kimya Teknolojisi

DAL Proses

MODLN ADI Basn Tanklar

MODLN TANIMIBasn tanklar ve ksmlar, basn tanknn altrlmas vedurdurulmas ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld birrenme materyalidir.

SRE 40/24

N KOUL Kurutucu Hazrlamamodln baarm olmak

YETERLK Basn tanklar hazrlamak

MODLN AMACI

Genel AmaGerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarakbasntanklarn hazrlayabilecek ve altrabileceksiniz.Amalar1.

Basn tankn kullanma hazrlayabileceksiniz.2.

Basn tankn altrabileceksiniz.

ETM RETM

ORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Snf, atlye veyalaboratuvar, , ktphane, ev, bilgiteknolojileri ortam (internet) vb. kendi kendinize veya gruplaalabileceiniz tm ortamlarDonanm:

Basn tank ve ekipmanlar,rn

LME VEDEERLENDRME

Modliinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilenlme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve

becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR


5/60

1

GRSevgili renci,

Kimya sanayindeki gelimeler, sanayi rnleri arasndaki hammadde-rn ilikileri,tamaclktaki gelimeler, sv ve svlatrlm gazlarn kullanmnn nemini arttrmtr.Petrokimya ve azot sanayi tesisleri, rafineriler ve kimyasal madde retimi yapan tesislergelitike gaz tama, stok depolar ve basn tanklarna olan ihtiya artmaktadr. Basntanklar ve kullanm ii sal ve gvenlii ile ilgili uygulamalarda dikkat edilmesigereken ekipmanlarn banda gelmektedir. I

Ayn zamanda isletmelerde is sal ve is gvenlii ynnden, basnl kaplarnemniyet ekipmanlar ile birlikte gvenli bir ekilde kullanlmas iin, bu kaplarn periyodikolarak test ve kontrol edilmesi gerekmektedir.

Bu modl ilebasn tanklar ve eitleri,ksmlar, gvenli ekilde altrlmas, evredonanm kontrol ve periyodik bakmlar ile ilgili bilgileri renmeniz amalanmaktadr.

Hedeflenen yeterlii edinmeniz durumunda, Kimya Teknolojisi Alan Proses dalndanitelikli bir Proses Teknisyeni olarak yetiecek ve sektrde aranlan bir elaman olarakistihdam edileceksiniz.

GR


6/60

2


7/60

3

RENME FAALYET-1

Gerekli ortam salandnda tekniine uygun olarak basn tankn kullanmahazrlayabileceksiniz.

evrenizdeki retim yapan tesislere veya iletmelere giderek kimyasal bir

proseste kullanlan basn tanklarnaratrarak arkadalarnzla paylanz. Basn tanklarnn ksmlar nelerdir ve nasl altrlraratrnz.

1. BASIN TANKIBasn, birim yzeye dik olarak etkiyen kuvvet miktar olarak tanmlanmaktadr.

Basncn birimi pascaldr. Pascal (Pa) metrekare bana 1 newtonluk kuvvet olaraktanmlanr. Atmosfer( atm), bar, torr ve milimetre cva basnc (mm Hg) da basn birimiolarak kullanlmaktadr.

1 Pa= N/m2

1 Atm= 101325 Pa1 Bar= 100000 Pa1 atm= 760 torr1 mm Hg = 1 torr

ekil 1.1: Basn

AMA

ARATIRMA

RENME FAALYET-1


8/60

4

Basn aadaki forml kullanlarak bulunur.

Basn herhangi bir sv ve gaz akkann bulunduklar kaplarn birim alanlarnayaptklar kuvvet olarak da tanmlanabilmektedir.

Gaz moleklleri boyutlu teleme hareketi yaparak iinde bulunduklar kabneperlerine arpar. Bu arpmalar srasnda gaz molekllerinin eperin birim yzeyineuygulad kuvvet gaz basnc olarak tanmlanmaktadr.Bu uygulanan basn, yzeyin her

yerinde ayndr. Gazlarn kapal kaplara yaptbasncn nedeni, gazlarn arlklarve gazmolekllerinin hareketi sebebi ile snrlanan yzeylere kuvvet uygulamasdr.

ekil1.2: Gaz moleklleri ve arpma

Gaz basnc farkl yntemler kullanlarak da llebilmektedir. En bilenen yntemak hava basncnn yani atmosfer basncnn llmesidir. Atmosfer basnc atmosferioluturan gazlarn basnc demektir. Hava, (atmosferi oluturan hava tabakasnda % 78orannda N2gaz, % 21 orannda O2gaz ve %1 orannda da dier gazlar CO, CO2, su buhar,He, Ne, Ar vb) gazlardan oluan bir karm olduuna gre iinde bulunan cisimlere bellimiktarda bir basn uygular. Bu basnca (atmosfer basnc) ak hava basnc denir. Akhava basncnn nedeni ise ok yksekteki gaz tabakasnn arlndan kaynaklanr. Akhava basnc deniz seviyesinden yukarlara kldka azalmaktadr. Her 10,5 metreykselmek basncn 1 mmHg dmesine sebep olur.


9/60

5

Bu nedenle su, deniz seviyesinde 100Cde kaynarken deniz seviyesinden yksek olan

yerlerde daha dk scaklkta kaynamaktadr.

Deniz seviyesinde atmosfer tabakasnn 1 cm2lik yzeye uygulad kuvvet 76 cm Hgstunun 1 cm2lik yzeye uygulad kuvvete denktir. Yani atmosfer basnc 76 cmyksekliindeki cvann hidrostatik basncna eittir.

ekil 1.3: Ak hava basnc llmesi

1.1. Tanm

Basn Tank (Basnl Kap), 0,5 bar'dan daha fazla etkili basn uygulayangaz, buhar veya sv akkanlar zerine tasarlanan yada gelitirilen sabit yadahareketli kab veya depolar ifade etmektedir.

Akkanlarn depolanmasnda ve zellikle proseslerin ilerleyii iinde akkanlarnprosese sokulmas iin basnl kaplardan geirilmesi gerekmektedir. Basnl kap (pressurevessel) i veya d basnc 1,05 kg/cm2 (15 psi) den byk olan kaplar olarak ta

bilinmektedir. D basn, ierde oluturulan akkan basncndan ileri gelebilir.

Basn tanklar, kimyasal proseslere gre her trl gaz ve svy muhafaza edebilecekzellikte ve istenilen basn snfnda imal edilebilmektedir. lk nce makine ve makinegruplarndan oluan prosesler incelenerek risk analizleri yaplmaktadr. Btndeerlendirmelerinden sonra sistemlerin n dizayn ve projelendirme almalarve takiben

proses ekipmanlarnn retimleri, montajlar ve deneme retimleri yaplmaktadr. Bunlartakiben de tm teknik prosedrlere uygun teslimat ileri gerekletirilmektedir.

Kimyasal bir proses iin basn tanklarnn tasarm yaplaca zaman aadakitasarm ltlerinin ncelikle belirlenmesi gerekir.


10/60

6

letme scakl ve basnc

Tank boyutlar Malzeme zellikleri Balk tr Yenim (anma) pay paralar Boru balant az boyutlar ve basn snf klim koullar(rzgar, deprem ve zemin zellii)

Birokbasn tanknn boyutlar ve ekli, damtma kolonlarnn ap ve ykseklikleri,toplayc kap, reaktrler ve keltme tanklarnn hacimleri sre hesaplamalar sonucu sremhendislerince belirlenir.

Basn tanklarnn boyutlarnn belirlenmesi iin:

3,5 5 kg/cm2i basn altndaki dk basnl tanklarda 3:1 veya 4:1oranlar

7 kg/cm2zerindeki basnlarda ise 4:1-6:1 oranlarkullanlmaktadr.

En ekonomik uzunluk, ap oranlar olarak seilmektedir. En az malzeme kullanarakistenilen kapasitede basnl kap yapmak iin uzunluk/ap orann doru olarak belirlemekgerekir.

Ayn zamanda basn tanklarnn yapmnda kullanlan malzeme de retim ve gvenlikasndan son derece nem arz etmektedir. Bu tanklarda kullanlacak malzemenin seimindeiletme scakl, basnc ve tank iende depolanacak akkann zellikleri gz nnde

bulundurulmaldr.

Basnl kaplar ok deiik yntemlerle retilmektedir. Gnmzdebasnl kaplarnounluu kaynakla yaplmaktadr. Kaynak tekniinin gelimedii dnemlerde en yaygnyapm yntemi perinlemeydi. Levhalarn perinle balanacak ular ya st ste bindirilirveya yan yana getirilerek zerine bir ek eridi konur ve perinlenirdi. Ek ksmn szdrmazln salamak iin gerek levhaularna ve gerekse perin kafalarna zel dolgumalzemeleri srlrd. Yksek scaklklarda bu malzemeler szdrmazl salamada

yetersiz kaldklarndan, ayn zamanda ince bir sra kaynak da ekilirdi. Gnmzde artk buyntem pek seyrek kullanlyorsa da, eski tesislerde byle yaplm kaplara hlarastlanabilmektedir.

Yksek basnlarda alan kaln cidarl silindirik kaplarda gvdede boyuna dikiolmamas istenir. Bu tr kaplara bir rnek olarak iinde hidrojenle reaksiyonun bulunduuhidrokraking reaktrleri gsterilebilir.Dikisiz bir silindirik gvde, scak ekilmi (dikisiz)

bileziklerin birbirine evresel kaynaklarla eklenmesiyle elde edilir.

Bir baka yapm yntemi ok katl yntem olarak bilinmektedir. Bu yntemdesilindirik gvde, i ie gemi ksmen ince cidarl silindirlerden oluur. Yksek basnla

karlaan kaln cidarl rektrler ve dramlar bazen bu yntemle yaplr.


11/60

7

Karbonlu elik, basnl kaplarn yapmnda en ok kullanlan malzemedir. Karbon

eliinin kullanm 425 C scaklk ile snrlandrlmtr. Bu deeri geen scaklklardakarbon eliinden yaplm basn tanklarnn uzun sre kullanlmas nerilmez. Ancak zelamalar iin baka malzemeler de kullanlr. Bunlarn balcalar ostenitik veya ferritikalamlar, nikel ve alminyumdur.

Akkann kullanlacak metal zerindeki yenim etkisi mutlaka incelenmelidir.Korozyonun veya erozyonun karbonlu eliin direncini aaca tahmin ediliyorsa veyakarbonlu eliin rn kirletmesi olasl varsa;bu durumda kabn ana gvdesi ii anmayadirenli ve yksek alaml kaplama metali ile kaplanmaldr.

Basnl kaplar deiik geometrik ekillerde olabilir; silindirik, kremsi veya tam kre

olanlar vardr. Silindirik kaplarn kafa ekilleri de eitlidir; dz, konik, yar elipsoit ve yarkre eklinde kafalar bulunur. Silindirik kaplar dey veya yatay olabilir (Resim: 1.1) veeitli ekillerde desteklenebilirler. Kre eklinde olan kaplarn destekleri ksmen veyatamamen zemine oturur.

Kre kaplar normal olarakelik kolonlarla desteklenir. Kolonlar ya dorudan kreyeya da kre eteine balanr. Ceketli kaplarn bir klf veya d kabuu vardr ve kabn kendicidar ile klf arasnda belli bir aralk bulunur.

Resim 1.1: Basn tanklar (yatay ve dikey)

Proseste kullanlan basnl kaplar arasnda;

Kimyasal reaksiyonlarn yer ald sl ve katalitik reaktrler, Bu reaksiyonlarda oluan eitli bileenlerin birbirinden ayrtrld

ayrclar, Gazlarn, kimyasal maddelerin veya katalistin rnden ayrld

seperatrler Sv akn dzenleyen dramlar; kimyasal reaksiyon niteleri, keltme dramlar, Kullanlm kataliste veya kimyasal maddeye orijinal zelliklerinin tekrar

kazandrld rejeneratrler saylabilir. Bunlardan baka s deitiriciler ve youturucular gibi ok bilinen baz

basnl kaplar da vardr.


12/60

8

Bunlarn dnda basn tanklar kulanm alanlarna gre;

Kazan: Yaktn kimyasal enerjisinin yanma yoluyla s enerjisinedntren ve bu s enerjisini tayc akkana aktaran bir basnlkaptr. Bu kapta: Yakt yanma odas(ocak) ad verilen kapal blmde birkat yakt (kmr, odun vb.) veya sv-gaz yakaca (motorin, doalgaz,fuel-oil vb.) brlr vastas ile yaklr. Sistemde kullanlan akkan,yanma odasnda nm ve tanm yoluyla, kazann konveksiyon yzeyidenilen dier ksmlarnda ise sadece tanm yoluyla stlr. Istlan ya da

buharlatrlan akkan eitli proses ya da stma uygulamalarndakullanlmak zere kazan terk eder.

Gaz tpleri:Gaz tpleri ile basn altnda tanabilen ve depolanabilengazlar; kimyasal ilemler, lehimleme, kaynak ve alevle kesme ilemleri(sl ilemler), solunum salama uygulamalar (dalglkta, acil yardmkurtarma hizmetlerinde), tbb ve laboratuar ilemleri, ara yaktsistemleri (forkliftlerde), yangn sndrme faaliyetleri, snma ve mutfakileri ve su artm gibi alanlarda yaygn olarak kullanlr.

Resim 1.2: Gaz tpleri

Hava tanklar: Basnlhava sektrnde nemli bir yer tutan hava tankhaval sistemlerde depolama amacyla kullanlmaktadr.

Resim 1.3: Hava tanklar


13/60

9

LPG tanklar: LPG stok tanklar, yksek kaliteli ve sertifikal

eliklerden zel yntemlerle retilen basnl kaplardr. Tasarm 17,5kg/cm2alma basncna gre yaplan tanklar, retim esnasnda oluangerilimlerinin giderilmesi iin sl ileme tabi tutulurve 26,5 bar basntahidrostatik test uygulanr. Tanklar, kullanm yerlerinde her on ylda birdayankllk ve kalnlk kontrollerinden geirilir.

Resim 1.4: LPG stok tanklar

Kompresrler: Gaz basncn artran bir makinedir. Normal olarakkompresre belli bir basnta giren gaz daha yksek basnla kar.Emme ve basn arasndaki fark, kompresrde gaz zerinde yaplan itendolaydr.

Resim 1.5: Kompresr

Boru hatlar, Snai gaz tanklar, Hidrolik akkan devreleri vedepolar: Hidrolik akkan depolayan alma artlarna uygun ekildehazrlayan devre elemanlarna depo (tank) ad verilir. Isnan hidrolikakkann kolayca soutulmas iin deponun alt ksm hava akmoluturacak ekilde dizayn edilmelidir. Depoya dnen akkanndinlenmeden emilmesini nlemek iin dinlendirme levhas konulmutur.

Depo kapasitesi, hidrolik sisteme gerekli olan akkan miktarna vedatm sisteminin byklne gre seilir. Pratik olarak pompadebisinin 3-5 kat kadar alnabilir.


14/60

10

Hidrolik pompalar, hidrolik depoda bulunan akkan istenilen basn ve

debide sisteme gnderen devre elemandr. Pompalar, mekanik enerjiyihidrolik enerjiye dntrr. Hidrolik pompa dnme hareketini geneldebir elektrik motorundan alr. Tanabilen sistemlerde ise iten yanmalmotorlar kullanlr. Deiik yntemlerle elde edilen dairesel hareketuygun kavramalarla pompaya iletilir. Pompalar basn oluturmaz.Akkan hidrolik sistemde bir engelle karlatnda basn oluur.

Pnomatik akkan devreleri,

Kriojenik tanklar: erisinde sv fazla bulunan gazlar tamak vekorumak amacyla retilmektedir. Tanklar, ilerinde bulunan gazn -196

C ve daha dk scaklklar muhafaza etmeye ynelik dizaynedildiklerinden, farkl tasarmlara sahiptir.

Resim 1.6: Kriojenik tanklar

Soutma niteleri,

Hidrofor: Hidrofor sistemlerinde pompalarn devreye giri saysn

azaltmak, tesisatta oluacak basn oklarn nlemek ve kullanma hazrbasnl su depolamak amac ile kullanlan basnl kaplara hidrofor tankdenir.


15/60

11

1.2. Vakum Tanm

Vakum, basnc atmosferik basn deerinin altnda olan gazlarn doldurduukapalhacim olarak tanmlanmaktadr. Bu tanmda sz edilen basn deerine kar gelen birimhacmindeki gaz molekllerinin says, deniz seviyesinde ve 22 C scaklktabulunan 2,5 1025molekl/m3 den daha dktr. Dolays ile vakum szc, basnlar bu deerin altndakalan gazlarn oluturduklar ortamlar ifade etmede kullanlmaktadr.

Baka bir kaynaa gre ise vakum:760 mm Hg (Torr) olarak kabul edilen ak havabasncn kademeli pompalar ile yenip drmektir. Baka bir deyile sz konusu gaz (ya dahava) basncn yaratan molekllerin pompalarla emilmesi ya da youmas olarak datanmlanabilir.

Hava basncnn atmosferbasnc altna indirilmesine vakum ad verilir. Vakumoluturan alanda basn, atmosfer basncnn altna dt iin ak alandaki hava vakumunolutuu alana akar. Hava aknn olduu kanala bir cisim yaklatrlrsa o cisim vakum

basnc etkisi ile emilir ve bir tutma kuvveti oluur.

Vakum, yapay olarak gerekletirilebildii gibi doada belli yrelerde doal olarak dagzlenebilir. Gaz molekllerinin olduu yerde gaz younluunu drerek oluturulanvakumu yapay vakum, uzayda kendiliinden var olan gazsz ortam da doal vakuma rnekolarak verebiliriz.

Basn ve vakum birimleri ayn byklklerle ifade edilmektedir. Vakumalmalarnda birim olarak Torr veya Pascal kullanlr.

Laboratuvarlarda elde edilen en dk vakum 10-15 atmosferdir. Bu derece birvakumda bir metrekp hacme 30 milyar atom der. deale yakn en iyi vakum uzay

boluundaolup metrekpe bir atom der.

Vakum aralklar aadaki gibi tanmlanabilir:

Dk vakum 750 torr - 1 torr

Orta vakum 1 torr - 10-3

torr

Yksek vakum 10-3

torr - 10-6

torr

ok yksek vakum 10-6

torr - 10-9

torr

leri yksek vakum 10-9

torr - 10-12

torr

ok ileri yksek vakum 10-12

torr - 10-16

torr

Vakum sisteminin kurulmas:

Pompa seildikten sonra balant elemanlar, vakum ler, vanalar, borularkullanlarak sistem kurulur. Hazrlk srasnda vakum elemanlarnn ok iyi temizlenmesi ve

ellerdeki yadan etkilenmemesi iin eldiven giyilmesi gereklidir.


16/60

12

ekil 1.4: Basit bir vakum sisteminin prensip emas

Gnmzde ulalan bilgi dzeyi ve teknolojisinde vakum biliminin ve bu biliminuygulanmas sonucunda gelitirilen vakum teknolojisinin yeri tartma gtrmeyecek bir

gerektir. Her geen gn incelenen fiziksel sistemlerin boyutlar kldke daha kapsamlvakum dzeneklerine olan ihtiya da artmaktadr. Gnmzde vakum dzeneibulundurmayan aratrma laboratuvar ve ileri teknoloji retim merkezi yok gibidir.

Son otuz ylda bilgisayar ve iletiim teknolojisinin byk sramalar yapmasnda naslyar iletken teknolojisinin nemli katklar olmusa vakum teknolojisi de yar iletkenteknolojisinin gelimesinde nemli ve benzer bir rol stlenmitir.Bugn ok hzl ve yksekkapasiteli optoelektronik ve elektronik tmleik devrelerin retilebilmesi ancak yksekvakumda ve temiz ortamlarda mmkn olabilmektedir.

Vakumun pek ok kullanm alan bulunmaktadr.Flouresans lambalarda s yoluyla

enerji kaybn azaltmada vakumdan faydalanlr. Saf maddelerin ok ince tabakalar hlindeimal edilmesi yine vakumla mmkndr. nce cam lenslerin imali bunlardan biridir.

imento, kt, ttn, tekstil, eker, kimyevi ve tbb rnler gibi endstrilerdevakumlu kurutma yaplr. Byle sahalarda sl ilemle kurutma hasar verme tehlikesindendolay mmkn deildir.

Vakumun teknolojideki dier kullanm alanlarndan olan dkmclk, yksek gerilimkablolar gibi uygulamalar yannda vakum metalrjisi denen mhendislik dalnda vakumvazgeilmez bir unsurdur. Pek ok metalin sl ilemi, eritilmesi, ilenmesi,alamlandrlmas vesaflatrlmas ancak vakum ile mmkndr.

X n ve elektron tpleri yannda biyoloji ve tp alanndadaha ok vakumla alansistemler mevcuttur. Dokularn, kan plazmasnn ve plastik cerrahideki deri tabakalarnnkurutulmas bunlardan bazlardr. Vakum iesi, vakumlu fren, vakumlu temizleyici vevakum pompasvakumdan faydalanlarak yaplm bal bana ayr birer sistemdir.


17/60

13

1.3. Basn Tanknn Ksmlar

Basn tanklarndaounlukla i aksesuar bulunmaz.Ancak bazlarnda perde, tepsi,zgara, siklon, boru kangal, pskrtme nozulu, tel szge ve soutma svs borusu gibiaksesuarlar vardr. Byk kremsi tanklarn iinde takviye kuaklar ve gergi ubuklar

bulunabilir. Vakum kaplarnn ounda ise ite ve dta takviye bilezikleri vardr.Basn tanklarn zerinde ise emniyet vanalar, patlama diski, boaltma vanas,

trasmitterler, manometre ve termometre gibi kontrol ve lm cihazlar bulunmaktadr.

Basnlarna ve boyutlarna bal olmakszn btn basn tanklar koruyucuekipmanlar ile donatlmaldr. Bu tanklar izin verilen en byk alma basncn % 10danfazlasn geemeyecek ekilde basn giderici ekipmanlar ile korunmaldr.

Basn tanknn yangn veya beklenmeyen d s kaynaklar ile karlamasdurumunda ok byk tehlikeler oluursa, ar basn ykselmesini nleyecek yardmc

basn giderici elemanlara da ihtiya vardr.

Yardmc basn giderici elemanlar, kap ierisinde basn artnn, izin verilenalma basncnn % 21inin stne kmasn engellemelidir. Bu elemanlar, basnl tankzerinde kolayca kontrol ve onarm yaplabilecek ekilde yerletirilmelidir.

Eer basn tanknda basn gstergeleri kullanlrsa, gstergenin alma basncnnyaklak iki kat kadar gsterecek zellikte olmas gerekir.

Sv ile tam dolu olarak alan basn tanklarnda ar basnca kar sv boaltmavanas da bulunabilir.

1.3.1. Emniyet Vanalar

Basn tanklarnda koruyucu ekipmanlar olarak;

Emniyet vanalar, Boalma vanalar, Patlama diskleribulunmaktadr.

Emniyet ve boaltma vanalar;

Basntanklarnda emniyet ve boaltma vanalar dorudan yay ykl olmaldr. Buharve hava servisleri dnda dier servislerde kullanlan emniyet ve boaltma vanalarndakaldrma dzeneinin olmasna gerek yoktur. Bununla birlikte oluan gazlar tehlikeoluturmuyorsa kaldrma dzenei kullanlmas istenir.


18/60

14

17,5 kg/cm2 ve daha dk basnlarda alan emniyet ve boaltma vana yaylar,

vanann markaland basncn %10 altnda veya % 10 stnde bir basnca ayaryaplmamaldr. Daha yksek basnlarda, emniyet ve boaltma vanasnn markalandbasncn % 5 altnda veya stnde yay ayar yaplmamaldr. Vana ayar toleranslar 5 kg/cm2altndaki basnlarda 0,14 kg/cm2yi, 5 kg/cm2stndekibasnlarda ise basncn % 3`ngememelidir.

Resim 1.8: Emniyet valfleri

Basn tanklarndabulunan emniyet supab, basnl kaba dorudan doruya balolmaldr. Ancak, kabn iinde bulunan madde, emniyet supabnn taklmasn engellediiveya bozulmasna yol at hllerde, emniyet supab,basnl kaba en yakn bir tesisatzerine taklmaldr. Emniyet supab,bal olduu basnl kabn kapasitesine ve besleme

borusunun apna uygun byklkte ve basnc abucak drecek ekilde yaplmolmaldr.

Basnl kaplarda iki veya daha ok emniyet supab varsa, bunlardan en az bir tanesi,en ok basnca gre ayarlanmolmaldr.Emniyet supaplar, her vardiyada veya gnde enaz bir defa denenmeli ve kaplar iinde yanc gazlar bulunduunda, gerekli tedbirleralnmaldr.Emniyet supaplarndayounlamaya kar blf musluklar bulunmaldr.

Basnl scak su tanklarna konan kontrol ve emniyet cihazlarnda, buhar meydanagelmemesi iin gerekli tedbirler alnmal, tanklarn ve borularn dokunulabilecek yerleri izoleedilmelidir. Basnl su ve hava tanklarnn,belli aralklarlaperiyodik muayeneleri yaplmal

ve sonular sicil defterine ilenmelidir. Basnl souk su tank, don olayna kar uygun birekilde izole edilmelidir. Ayn kompresrle beslenen basnl hava tanklarnn her birindeayr ayr stop valf ve bunlarn nne ve tank tarafnda olmak zere birer emniyet supab

bulunmaldr.


19/60

15

Basnl asit kaplarnda, asit borusuna, bir adet aside dayankl malzemeden yaplm

geri tepme klepesi konmaldr. Basnl asit kaplarnn gvdesi ile ana hava borusu arasna,basn drc vana konmal ve kapla basn drc vana arasna manometre ve emniyetsupab veya krlabilir bir emniyet tertibat bulunmaldr. Su ile karma sonucu, sverenasitlerle alan basnl kaplarla ilgili rgar ve kanallara su karmamas iin gereklitedbirler alnmaldr.Asit, hava ile baslmadan ncehavaborularnda birikmi olan suuygunekilde boaltlmaldr. Basnl asit kaplar, iindeki asit tamamen boaltlp iyiceykandktan ve havalandrldktan sonra kontrol edilmelidir. Bu kontrol srasnda asit vanalarkapatlmal, kilitlenecek ve kap iinde alldn belirten levhalar uygun yerlerekonulmaldr.

Buharla veya scak su ile stlan basnl kaplardaki basncn ana buhar hattndaki

basntan dk olmas hllerinde, giri borusu zerine sra ile basn drc valf veemniyet supab konmal ve bunlar gerekli ekilde korunmaldr. Buharla stlan basnlkaplara giren ve kan buhar veya scak su borular kanal iine alnmal veya izoleedilmelidir. Buharla stlan basnl kaplarda kapak ak iken basn artmasna ve kabn

basnc atmosfer basncna inmeden kapan almasna engel olacak bir tertibatbulunmaldr.

Patlama diskleri;

Basnl kap ile patlama diski arasndaki balantnn kesit alan, patlamadiski iin gerekli boaltma alanndan az olmamaldr.

alma scakl ile belirtilen patlama basnc, kullanlacaklar arasndaayn boyut ve malzemeye sahip rastgele seilen iki patlama diskinin

patlatlmas ile kontrol edilmelidir. Deneyler, diskin kullanlaca yerdekillere eit dzeneklerde yaplm olmaldr.

Resim 1.9: Patlama diskli vana


20/60

16

Aadaki koullar saland takdirde basnl kap ile emniyet ve boaltma

vanas arasna patlama diski konulabilmektedir.

Vana istenileni karlayacak kapasitedeolmaldr.

Patlamadan sonra diskte oluan delik bal vanann olaan almasnengellemeyecek yeterli ak miktarn salayacak byklkte olmaldr.Hibir ekilde bu delik alan vana giri alannn % 80`inden azolmamaldr.

Patlama diski ile vana arasndaki blme, basn gstergesi,havalandrmaveya benzeri konularak patlama diskinden bir szma olupolmad srekli kontrol edilmelidir.

Aadaki koullar saland takdirde yay ykl emniyet ve boaltmavanasnn k borusu tarafna patlama diski konulabilmektedir.

Vana diski ile patlama diski arasnda oluabilecek bir kar basnca bile,vana olaan olarak ama ilevini yapacak ekilde tasarlanm olmaldr.

Vana istenileni karlayacak kapasitede olmaldr.

Disk, kabn izin verilen en bykalma basncn gemeyecekbasntapatlayacak ekilde olmaldr.

Patlamadan sonra diskte oluan delik alan, bal vanann boaltmakapasitesini azaltmamaldr. Patlama diski oluan bu delik alan hibirekilde emniyet ve boaltma vanas giri alanndan az olmamaldr.

Patlama diskinden sonraki borular, disk veya kopan paralar iletkanmamaldr.

Basnl kapta depolanan akkan, vana girii ile patlama diski arasntkamayacak ekilde temiz olmaldr.

Atmosferik scakl gemeyen servislerde kullanlmaldr.


21/60

17

1.3.2. Basnler

Basn lm amacyla ok eitli cihazlar (basnler-manometre)kullanlmaktadr. Yapldklar malzeme, boyut, alma ilkesi birbirinden ok farkl olabilir.

Basnlerlerin farkl olarak imal edilmelerinin balca sebepleriunlardr:

llecek basncn iddeti, Tanan akkann debisi, Tanan akkann korroziflii, Akkan iindeki tanecik miktar ve boyutu, Montaj artlar, Maliyettir.

Basnler ile farklbasn lm yaplmaktadr:

Boluk ile llen basncn fark olan mutlak basn, Atmosfer basnc ile llen basncn fark olan alet basnc, llen iki basncn fark olan diferansiyel basntr.

Alet basnc, atmosfer basncndaki deimelere baldr; bu yzden salkl okumalar

iin dzeltmeler gerekir.

Basnler, akkanlarn (sv ya da gazlarn) basn durumlarn gstermeye yarayanbir aygttr. Genellikle, mekanik olarak bir gstergeye balanm, basnca duyarl birelemandan olumu mekanik bir transdktrdr. Gsterge, basnc, bir merkez eksenevresinde yaklak 270 dnerek, derecelenmi bir kadran zerinde gsterir. Daha hassaslme salayabilmek iin bazen iki ya da gsterge dililerle birbirine balanr. Aygtntm, uygun boru balantlaryla kullanl hle getirilmi dairesel bir yass kabn iineyerletirilir.

Resim 1.10: Manometre


22/60

18

Basn, direkt olarak svl manometreler kullanlarak ta llebilir. Ancak, olduka

salkl lmler yapabilmelerine karlkbunlarn alma koullar snrldr.

Basnler, basnca duyarl elemann basn etkisinde bir yer deitirmeye yol amasnedeniyle farkldr. Yer deitirme, genellikle esneklik ilkesi ad verilen ve tpk bir balonunimesinde olduu gibi, gerilme etkisinde biim deitirmenin ortaya kmas sonucu oluur.Yer deitirme miktar, elemann geometrik boyutlarna ve esneklik zelliklerine baldr.

Baz elastik elemanlarn basn altnda ekil deiimlerinin llmesi basn lmecihazlar ve kaydediciler ile yaplabilir. Bu tip cihazlara 50 Pa dan 1000 Pa deerine kadar

basnlar llebilir. Bu ama iin kullanlan elastik basn lme cihazlar olarak bourdontpleri, diyaframlar ve diyafram kapslleri bulunmaktadr.

Bourdon Tp: 19. yzylda kullanlmaya balanan Bourdon tplerignmzde de en yaygn kullanlan basnler tiplerindendir. ok dk veok yksek basnlarn llmesinde sklkla kullanlr. Yaygn kullanlanBourdon tp C tipi tplerdendir. Yass bir tpn (C) harfi eklinde bklmesisuretiyle elde edilir.

Tpn bir ucu sabitlenir ve akta braklr. Dier u kapaldr ve serbest braklr.Sabit ak uca llmek istenen sistem basnc balanr.

Bu durumdaki bir tpe basn uygulandnda, tp iirilen bir balon gibi dzleme

eilimi gsterir. Serbest braklan kapal u yukarve saa hareket eder. Bu hareket, dililerve mekanik balantlar araclyla dairesel ibre hareketine dntrlr. bredeki hareketmiktar, bourdon tpne uygulanan basnca baldr.

Resim 1.11: Bourdon tpl manometre


23/60

19

Bourdon tpleri 0-5 psi ve 0- 10000 psi aralklarnda lm yapabilecek

hassasiyetlerde imal edilebilmektedir. (1 psi 0,068947 bara eittir.)

ekil 1.5: C Tipi bourdon tpl basn lerin i yaps

1.3.3. Transmitter

Transmitter eitleri:

Basin trasmitteri: Giri basncna (Relative/Absolute/Fark Basn) greanalog k veren cihazlara basn transmitteri denmektedir.

Resim 1.12: Basn transmitter


24/60

20

Scaklk transmitteri: Scakla bal olarak deien rezistans prensibi ile

alan scaklk transmitterlerinde, probdan iletilen sinyal elektronik eviricimodl sayesinde analog sinyale evrilir. ounlukla platin materyali kullanlan bu transmitterler hem standart hem de

tehlikeli blgelerde kullanlabilmektedir. Platin; geni scaklk alma aralve ok iyi dorusallksalar.

Seviye Transmitteri:

Kullanm ekillerine gre iki ksmda incelenir.

Manyetik seviye transmitteri: Tank ve depolarda seviye kontrol iin

kullanlmaktadr. Srekli tipte seri dizilen diren ve reed rleler devreye girerkar. Reed sensorlarnbu deiimleri ile alarm veya seviye bilgisi bir rledevresi veya kontrol cihaz ile deerlendirilebilir. Reed sensorun yerletirilmearalnn dklne gre hassasiyeti artar. Rle k ve analog knnmuhafaza iinde salanmas sebebiyle tercih edilmektedir.

Ultrasonik Seviye Transmitteri: Kat ve sv akkanlarda kullanlr.Akkanla temassz, yalnzca sinyal dalgalarnn akkana arpp geri gelmesiyleseviye lm salanr. 4-20 mA sinyal k alnr.

1.3.4. Kalibrasyon (Ayar) Etiketi

Basnl kaplarda periyodik kontroller etkin bir koruyucu mhendislik hizmeti olduugibi ii sal ve gvenlii asndan da ihtiya duyulan bir kontrol nlemi olarak

bilinmektedir.

Basnl kaplarin periyodik kontrolleri

Basnl kaplar ii sal ve gvenlii ile ilgili uygulamalarda dikkat edilmesigereken ekipmanlarn banda gelmektedir. kanuna gre de basnl kaplar periyodikolarak kontrol edilmelidir. SG tznde basnl kaplar ile ilgili maddeler aadasralanmtr.

Basnl kaplarn grnr yerlerine imalat firma tarafndan;

o Kap hacmi (litre)

o letme basnc (kilogram/santimetrekare),o Deneme basnc (kilogram/santimetrekare),o Kontrol tarihi,

bilgilerin yazl olduu bir plaka konmaldr.


25/60

21

Her iveren, iyerlerindeki kazanlar iin bir sicil kart veya defteri

tutacak, bunlara, yaplan onarm, bakm ve deneyleri, gn gnneilenmelidir. Basnl kaplarn kontrol ve deneyleri, mahall idarelerce kabul edilen

teknik elemanlar tarafndan;o malinin bitiminden sonra,o Monte edilip kullanlmaya balanmadan nce,o Yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra,o En az ay kullanlmayp yeniden servise girmeleri hlinde ise

tekrar kullanmaya balanmadan nce,o Periyodik olarak ylda bir yaplr.

Kontrol ve deney sonular dzenlenecek bir raporda belirtilir ve buraporlar iyerlerinde saklanr.

Basnl kaplarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn1,5 kat ile yaplmaldr.

Kontrol ve deney sonucu kullanlmas sakncal grlen, gvenliklealmay salayacak tehizat eksik olan ve balant paralar uygun birekilde balanmam bulunan basnl kaplar, eksikleri tamamlanncayave arzalar giderilinceye kadar kullanlmamaldr.

1.4. Yangn Sndrcler

Gazlar basnl kaplarda tanr. Basnl kabn i basnc eperin dayanabileceibasnc atnda en zayf yerinden yarlp, kar istikamete frlayacak ekilde patlar. Bunafiziksel patlama denir. inde yanc gaz olsun olmasn btn tplerde fiziksel patlamatehlikesi vardr. ou tplerde emniyet valfi de bulunmaktadr.Basn arttnda valf alrve gaz boalr. Bu takdirde yukarda anlatlan oksijen orann azaltma ve kimyasal patlamatehlikelerine sebebiyet verebilir. Bu nedenle kan yangnlarda yangn sndrme tpleri(basnl kaplar) kullanlr.

Portatif yangn sndrcler (yangn sndrme tpleri) balang yangnlarnnsndrlmesinde, gelime aamasndaki yangnlarda, yangn engellemede ve yavalatmaamac ile kullanlr. Yangn sndrme tplerinin kendisi de birer basnl kaptr. Yangntpleri, i yerlerinde, kimyasal proses olan retim tesislerinde, aralarda, evlerde, garajda ve

bilumum insann bulunduu yerlerde kullanlmas zorunludur. Can ve mal gvenliinizisalamaktadr.


26/60

22

Resim 1.13: Yangn sndrcler

1.5. Yangn Sndrme

Sulu tip sprinkler yangin sndrme:

Sulu tip sprinkler sndrme sistemleri, bnyesinde kimyasal yanabilir vepatlayabilirmalzeme iermeyen kat hlde bulunan maddelerin bulunduu kapal alanlarn korunmasamacyla tesis edilir. Sistemin bnyesinde, hidrolik hesaplarla belirlenmi yeteri miktarda suieren depo, bu suyu sisteme tayacak olan pompa grubu, sistemin almasnda vekontrolnde etkili olan slak alarm vana istasyonu, izleme anahtarl kelebek vana, flowswitch, korunacak alan zerinde bulunan boru hatt ve sprinkler mevcuttur.

Bu tip sprinkler sistemi ile geni alanlar korunabilir. Korunacak olan alan ok bykise (rnek: 10.000 m2) bu alan paralanarak blmlere ayrl. Bu blmlere Zone adverilir. Her bir Zone ana datm hatt zerinden branman alnarak beslenir.

Bu besleme hatlarnn bana Zonun kontroln salamak amacyla izleme anahtarlkelebek vana ve flow switch, hattn sonuna ise test yapabilmek ve hatt boaltabilmek iintest ve drenaj vanas konulur.

Resim 1.14: Sulu tip sprinkler sndrme sistemi


27/60

23

Sistemin alma prensibi:

Herhangi bir blgede yangnla ortaya kan sdan dolay o blgedebulunan sprinkler patlar.

Patlamann ardndan hat iindeki su basnc ani olarak azalr. Bu aradaksa bir sre iinde alarm vanas suyun geiine izin verir ve sesli olarakuyar oluturur.

Daha nce basn ayarlar yaplm olan pompalar basnc den hatzerine depodan emdikleri suyu basmaya balar. Bu ilem depodaki su

bitene kadar veya sisteme bir mdahale olana kadar devam eder.

Bu tr sistemlerin ilevselliklerini devam ettirebilmeleri iin, ylda iki defa komplebakm yaplmas ve sistemin test edilmesi gerekmektedir. Ayrca sistemi besleyen pompalarhaftalk olarak altrlmal ve performans lmleri yaplmaldr. Aksi hlde bir yangnannda sistemden yeterli verim alnamayabilir. Bu da yatrmn ciddi zarara uramasna yolaabilir.

Kuru kimyevi tozlu yangin sndrme

Bu tip sprinkler sistemine de sulu tipe yapld gibi ylda iki defa bakm yaplmaldrvepompa grubu haftalk olarak altrlp test edilmelidir.

Resim 1.15: Kuru kimyevi toz kullanarak yaplan tatbikat

Kuru kimyevili sndrme sistemi, gazl ve sulu sndrmeye gre daha etkili ve ucuzbir sistemdir. Etkili olduu geni bir kullanm alan vardr. Tasarm, montaj, devreye

alnmas ve bakm ksa sreler gerektiren zahmetsiz sistemlerdir.


28/60

24

A, B ve C snf yangnlarda ok etkilidir. Yksek akkan katsayl, su ile karm

yapmayan ve sndrme srasnda toksit rnler oluturmayan bir sndrcdr. Yaplantestlerde, CO2gazl sndrme sistemine gre iki kez, sulu sndrme sistemine gre 4 -5 kezdaha etkili olduu belirlenmitir.

Kullanm alanlar:

Gaz dolum alanlar, Endstriyel tatlar, Mekanik odalar,

Alev alabilir sv depolar, Boya kabinleri,

Konveyr bant sistemli boya frnlar vekurutma tesisleri, Yanc parlayc madde imalat alanlar ve proses hatlar, Rafinerilerde baz retim sahalar, Helikopter ini platformlar (heliped), la, gda, bask ve plastik sanayi tesisleri, Kimya, boya, lastik ve plastik sanayi tesisleri,

Jeneratr odalar, Pompa odalar, Pano odalar, Trafo odalar

Kullanrken dikkat edilecek hususlar:

Dier sndrme sistemlerinin doaya, insana ve ekipmanlara verdii zararlar gznne alndnda zararl etkileri olduka dk olan bu sistemlerin kullanm ile ilgili dikkatedilmesi gereken hususlar unlardr:

Sisteme zarar verebilen kimyasal bilekeler oluturma riskine karnfarkl tipteki kimyevilerle karm yaplmamaldr.

Kuru kimyevinin kendisi paslanmaya sebep olmaz ancak ok nemliortamlarda kullanldnda ksa srede temizlenmezse paslanma etkisi

yapabilmektedir. Ksa srede temizlenmezse, hassas yzeylerde andrc etkileri

gzlenebilir. eriinde serbest oksijen radikalleri bulunan kimyasallarn (Selloz,

nitrat yangnlar gibi ) sndrlmesinde kuru kimyevili sistemler etkilideildir.

Metal yangnlarnda (potasyum, titanyum, zirkonyum yangnlar gibi)etkili bir yntem deildir.

Sradan yanclarn iten ie yanmaya (deep-seated fire) devam edebildiiortamlarda kuru kimyevi yzeyde kalaca iin etkili olmayabilir.

Tozdan etkilenebilecek elektrik kontaklarnn akta bulunduu cihazlarn

korunmas iin kuru kimyevi uygun bir sndrc olmayabilir.


29/60

25

Kpkl yangn sndrme

Kpk konsantresinin su ve hava ile basn altnda oluturduu kabarcklartopluluuna yangn sndrme kpdenir.

Kpk; kpk konsantresi, su ve havadan oluur. Yanc ve parlayc sv ieren zelrisk tayan, depolama tanklar, tanker dolum sahalar, gibi alanlarda dk yaylmlkpkl sprinkler sistemleri uygulanabilir. Bu sistemler kpk kabarcklarn sv yzeyine

boaltr. Bylece soutma ve yanc sv yzeyi zerinde younlam bir tabaka oluturarakyangn sndrr. Alann kpk ile doldurulmasnn istendii, hava ile yangn temasnnengellenmeye alld yerlerde yksek yaylml kpk sistemleri tercih edilir. yi yaplmkpkler; salamlk, yapkanlk, yangn hzl kilitleme, sya dayankllk, buhar tutma,

yeniden parlamann engellenmesi ve yangn etkili biimde sndrme gibi zellikleresahiptir.

Yangn kpkleri genleme oranlarna gre snfa ayrlr.

Dk Genlemeli Kpkler: 20:1e kadar, Orta Genlemeli Kpkler: 20:1 200:1 aras, Yksek Genlemeli Kpkler: 200:1den yksek

Resim 1.16: Kpklyangn sndrme


30/60

26

Kullanm alanlar:

Rafineriler,

Tank iftlikleri, Limanlar ve iskeleler,

Tanker dolumboaltma alanlar, Depolama sahalar, retim sahalar, Kimyasalproses sahalar, Uak hangarlar, Helikopter hangarlar, Askeri tesisler,

Enerji retim alanlar, Jeneratr odalar, Deniz stplatformlar, Sivil savunma,

tfaiye tekilatlardr.

ekil 1.6: Kpkl sndrmesistemi emas


31/60

27

UYGULAMA FAALYET

Basn tankn kullanma hazrlaynz.

Ara ve gereler: Basn tankve ekipmanlar

lem Basamaklar neriler

Tankn iini bota kontrol ediniz.

almanlnz giyiniz. alma ortamnz hazrlaynz. Kullandnz ara ve gerelerin

temizliinedikkat ediniz. gvenlii nlemlerini almay

unutmaynz.

Tankn prosese bal noktalarn kontrolediniz.

Ham madde besleme pompasnve

balant elemanlarn kontrol etmeyiunutmaynz.

Tankn patlama disklerini ve/veyaemniyet vanalarn kontrol ediniz.

letme talimatlar dorultusundakontrolleri yapmay unutmaynz.

Raporunuzu yazarak teslim ediniz. Uygulama srasnda alm olduunuz

notlardan faydalanarak raporunuzuyaznz ve teslim ediniz.

UYGULAMA FAALYET


32/60

28

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizideerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Tankn iini bota kontrol ettiniz mi?

2. Tankn prosese bal noktalarn kontrol ettiniz mi?

3. Tankn patlama disklerini ve/veya emniyet vanalarn kontrol

ettiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.


33/60

29

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Aadakilerden hangisi basn birimlerindenbiri deildir?A) BarB)

AtmosferC)

PascalD)

Newton

2.

Aadakilerden hangisi 0,5 bar'dan daha fazla etkili basn uygulayan gaz, buhar veyasv akkanlar zerine tasarlanan ya da gelitirilen sabit ya da hareketli kab veyadepolar ifade etmektedir?

A)

TankB)

DepoC)

Basn tankD)

Basnsz kap

3.

Aadakilerden hangisi basnl tankn ksmlarndanbiri deildir?A)

Emniyet vanasB)

PompaC)

Patlama diskiD)

Transmitter

4.

Aadakilerden hangisi akkanlarn (sv ya da gazlarn) basn durumlarngstermeye yarayan bir aygttr?A)

Bourdon tpB)

TermometreC)

KalorimetreD)

pH metre

5.

Aadakilerden hangisinde vakum aralklar doru verilmektedir?A)

Dk vakum 0 torr - 1 torrB)

Orta vakum 10 torr100 torrC)

Yksek vakum 10-3torr - 10-6 torr

D)

ok yksek vakum 10-12torr - 10-15torr

6.

Aadakilerden hangisi basnl kap eitlerinden biri deildir?A)

KompresrlerB)

Hidrolik akkan devreleri ve depolarC)

Souk hava depolarD)

Hava tanklar

LME VE DEERLENDRME


34/60

30

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.


35/60

31

RENME FAALYET-2

Gerekli ortam salandnda, tekniineuygun olarakbasn tankn altrnz.

evrenizdeki kimyasal retim yapan tesislere veya iletmelere giderek basn

tanknn nasl altrldnaratrarak arkadalarnzla paylanz.

2. BASIN TANKI ALITIRMABasn tanklar ile uygulama yapmadan nce ve uygulama yaparken baz gvenlik

nlemlerini almak ve bunlar uygulamak gerekmektedir. ncelikle basnl kaplardankaynaklanan SG ( Sal ve Gvenlii) tehlikeleri ve korunma tedbirlerinin iyi bilinmesigerekmektedir.

nfilak tehlikesi ve korunma tedbirleri:

Tasarm ve imalat yetkili teknik elemanlarca yaplmaldr. Tasarm ve imalatta gerekli tedbirler alnmaldr. Kaplar gerekli emniyet cihazlar ile donatlmaldr. Uygun yerleimi salanmaldr. Ehliyetli elemanlarca iletme ve bakm salanmaldr. Periyodik bakm ve deneyleri yaplarak belgelendirilmelidir. Maruziyet alan belirlenmeli ve ilgisizlerin girmesi nlenmelidir. Dzenli olarak sicil kaytlar tutulmaldr. letme vebakm talimatlar hazrlanmaldr. Elektrik tesisat exproof olmal ve paratoner bulundurulmaldr.

Paralanma tehlikesi ve korunma tedbirleri (arapnel etkisi):

Tasarmda para frlama risk azaltc tedbirler alnmaldr. mal usullerinde uygun teknikler seilmelidir. Basnl kabn yer seiminde dikkatli olunmaldr. Gerekli hllerde stre yaplarak para yaylm nlenmelidir. Periyodik basn testleri yaplarak rapora balanmaldr. Tehlikeli alanlara giri klar kontrol altna alnmaldr. Bakmlar ehliyetli elemanlarca yaplp belge ve kaytlar uygun

tutulmaldr.

AMA

RENME FAALYET-2

ARATIRMA


36/60

32

Boulma ve zehirlenme tehlikesi ve korunma tedbirleri:

malatta ve yer seiminde allan maddeler dikkate alnmaldr. Genel veya alma alanndahavalandrma sistemi olmaldr. Gaz detektr ve alarm cihazlar bulundurulmaldr. alanlar eitilerek dosyalarna belgeler konulmaldr. Kiisel koruyucu donanmlar temin edilerek kullanm salanmaldr. Riskli alanlarda en az eleman ile allmaldr. Gerekli yerlere ikaz levhalar aslmaldr.

Yangn ve patlama tehlikesi ve korunma tedbirleri:

Yanc ve patlayc ortamlarda scak iler zel izinle yrtlmelidir. Bu blmlerde alanlar ve bakm onarmclar yangn konusunda

eitilmelidir. Ge tutuan yanc maddeler yaknnda scak alma sonras yeterli bir

sre yangn kontrolleri srdrlmelidir. Yakt deposu vb. parlayc madde bulaklar bulunan kaplarda kaynak

almas yapmaktan mmkn olduunca kanlmaldr.

Kimyevi ve termal yanklar:

ilerde almalar Kimyevi ve termal yanklara sebep olan maddelerbunlardan korunma ve ilk yardm konusunda alanlar eitilmelidir.

bitiminde son kontrol ve testler yaplmaldr. Termal yanklar iin; maske, bot, tozluk, i elbisesi, deri nlk vb. kiisel

koruyucu donanmlar kullanlmaldr. Bu zel izinle ve yetkililer nezaretinde yaplmaldr.

Basnl kaplardan kaynaklanan SG tehlikeleri ve korunma tedbirlerinin iyibilinmesinin ile birlikte basnl tanklarn gvenilir olup olmadnn aratrlmas iin baztestlerin uygulanmas gerekliliide bilinmelidir.

Basnl kaplarda yaplan baz test teknikleri:

Zorlayc ^testler (Deformatif): Basnl kap zerinde bulunan hernoktann belirli bir kuvvetle zorlanmasdr.

Hidrolik test: Basnl kabn tamam veya birksmnn uygun artlardabir sv ile doldurulup basnlandrlmas, izlenmesi ve boaltlaraksonularnn irdelenmesi tekniidir.

Pnmatik test:Basnl kabn tamam veya bir ksmnn uygun artlardabir gaz ile doldurulup sktrlmas, izlenmesi ve boaltlaraksonularnn irdelenmesi tekniidir.


37/60

33

Zorlayc olmayan testler (Non Deformatif): Basnl kabn hassas

yerlerinin zel yntemlerle incelenmesidir. Basnl kaba zorlayc testtekniklerinin uygulanmasnda saknca grlmesi hlinde uygulanr.

Gzle muayene testi: Malzeme zerindeki sreksizlik muayenesiningzle yaplmas ilemidir.

Uygulanmas:

o nce yzey temizlii yaplr.o Yzeyler koordinatlara ayrlr.o Uzmanlarca plak gzle veya mercek altnda gz muayeneleri

yaplr.o Hassas noktalar ve riskli blgeler tekrar muayene edilir.o

Not:Zorlayc testlerden sonra bu test tekrar uygulanmaldr.

Sv szdrma testi (Penetrasyon testi) zel hazrlanm bir svnnmuayene yzeyine srlmesi ve siyah (UV) n altnda yzeyinincelenmesi tekniidir.

Uygulanmas:

o nce yzey belirlenir ve temizlii yaplr.o Yzeye penetrasyon svs srlr.o Sonra yzey temizlenerek normal veya siyah UV n altnda gz

muayeneleri yaplr.

Not:Bu teknik sreksizliin yzeyde ve ak olmas hlinde iyi netice verir.

Manyetik partikller testi (slak flor M. P. T.): Bu metotsreksizliklerin manyetik kuvvet izgilerini bozmas esas zerinekurulmutur.

Uygulanmas:

o Kabaca yzey temizlii yaplr.o Problar ile manyetik alan oluturulur.o Alana manyetik tozlar dklr.o Manyetik ak izgilerinde sapmalar gzlenir.o Manyetik alann yn deitirilerek test tekrarlanr.

Not: Bu test yalnzca manyetik malzemelere uygulanabilir. Kelerde ve kaynakyerlerinde yanltc netice verebilir.


38/60

34

Radyografi testi (Gama ve X-ray): Bu metot; X nlarnn,

malzemedeki sreksizlik durumunda film negatifleri zerinde daha koyualanlar oluturmas tekniine dayanlarak gelitirilmitir.

Uygulanmas:

o Test yaplacak alanda gerekli radyasyon gvenlik nlemlerialnmaldr.

o Uygulama uzman elemanlarca yaplmaldr.o Kalnlk deiim yerlerinde olan sreksizliklerde tespit zorluu

vardr.o Sreksizlik derinliinin belirlenmesi gtr.o

Skca kapal sreksizliklerin belirlenmesi uzmanlk gerektirir.

Ultrasonik Test: Malzeme zerine ynlendirilen (ultrasonik) sesdalgalarnn, malzemedeki sreksizliklerden farkl yansmas temelizerine kurulmutur.

paradan oluur:

o Elektronik sinyal retecio Sinyalleri mekanik titreimlere dntrmesistemio Geri dn sinyallerini alglayp gelitiren ve grntleyen sistem

2.1. evre Donanm Kontrol

evre donanm kontroliin:

Pompa ile borular arasndaki ve borular ile basn tank arasndaki balantelemanlar (Szdrmazlk elemanlar: Pompaya borularn balanmasnda svszmasn engellemek amacyla kullanlan paralar) kontrol edilmelidir.Borunun ve tanacak svnn zelliine gre szdrmazlk elemankullanlmaldr.

Her basnl kabn iletmeye alnmasndan nce tm kapama ve emniyetdzenlerinin alrl ve basnl hacimlere olan balantlarnn serbest olduuynnde emin olunmaldr.

Szdrmazlk yzeyleri temiz ve iyi durumda olmaldr. Kapak delikleri uygunmalzemeler ile itinal bir ekilde szdrmaz yaplmaldr.


39/60

35

Kapaklarn kapatlmasnda ngrlen cvatalarn tm daima kullanlmaldr.

Bunlar dikkatlice sklmaldr ve szdrmazlk iin gerektii kadar sklmaldr.Skma ilemi iin ilgili takmlar kullanlmaldr. Kelebek somunlarn ve asklkapaklarn sklmasnda uzun ubuklarn kullanlmas ve anahtara borugeirilmesi emniyetli deildir.

Zarar grm kapak paralar, anm, atlak veya bklm cvatalar, krk vehasar grm somunlar, bklm kenetler veya asklar kullanlmamaldr.

2.1.1. Mekanik

Pompa iletmeye alnmadan nce yalama mekanizmas kontrol edilmelidir. Yalama

sistemi temiz olmal ve ya iine su kamas nlenmelidir. Yan pompaya srekli olarakgnderildii kontrol edilmeli, gres kaplar muntazam aralklarla doldurulmaldr.

Pompa donatmlar, pompalanan svnn veya srtnmenin etkisi ile snabilir. Arscakla toleransl olmayan pompa aksam iin soutma sistemleri salanm olmaldr.Pompa scak sv ile alyorsa salmastra kutusu genellikle soutulur ve salmastrannzelliini kaybetmesi nlenir. Mekanik salmastra yzeyleri de soutulmaldr. Yzeyler fazlasnrsa anma ve bozulma artar. Yatak yuvalarnda uygun akln salanmas iin bunlarnsoutulmas gerekebilir.

Pompa altrlmadan nce tm soutma ve yalama sistemi kontrol edilerek iyi

durumda olmalar salanmaldr. Soutma, suyu btn soutma sistemi iinde sirkleetmelidir. Scak sv ile alan pompa altrlmadan nce stlarak paralarn farklhzlarda genlemesinden meydana gelebilecek hasar nlenmelidir.

Pompa giri ve k vanalar talimatlara uygun olarak set edilmelidir. Vanalar uygunolarak set edilmemi ise yanl sv pompalanabilir veya baslan sv yanl yere gidebilir.

Su ve hava gibi eitli akkanlara hkmetmek, bu akkanlarn geiini veyadurdurulmasn salamak, debisini ayarlamak, geri dnn engellemek, ak ynndeitirmek, ak basncn snrlamak ve ak emniyetini salamak gibi amalara ulamakiin kullanlan mekanikcihazlar vanalardr.

Basnl tanklar ile kullanlan vanalar kendinden tahrikli vanalar olup svnn ak vebasnc ile otomatik olarak kumanda edilen vanalardr.

Bunlardan ek valfler, iinden geen akkann geriye dnmesini engellemek amac ileretilen emniyet armatrleridir. Kapatma eleman oturma yzeyine dik dorultuda hareketeder. Klape stroku dier tiplere gre daha ksadr. Bu yzden daha abuk kapanarak tamszdrmazlk salayabilir. Paralarn tamam zel metallerden seilerek yksek scaklklaradayankl olarak yaplr.


40/60

36

Kontrol vanalar ise endstride en fazla kullanm alan bulan vanadr. zellikle

paralarnn tasarmsal basitlii, birok uygulamada kullanlabilmeleri (su, buhar ya da bellikonsantrasyonlardaki kimyasallar gibi) ve bakm kolaylklar bu tarz vanalar oldukapopler hle getirmitir. Kontrol vanalarnn ok farkl uygulamalara izin veren konstrktifyaps, bu vanalar zellikle yksek basn dmlerinin yaand durumlarda da nekarmaktadr.

Otomatik kontrol vanalar ise, stma, soutma, iklimlendirme ve herhangi bir prosessistemindeki boru ve basnl kaplarda kullanlan vana ve dier tesisat elemanlariletmelerin ekonomik ve salkl almalarnda nemli grevler stlenir. letmelerde enerjisarf edilerek retilen ve retilmi sl enerjiyi tayan buhar, kzgn su, scak su, souk su,gaz vb. akkanlar sistemin ihtiyacn karlama dorultusunda herhangi bir kayba

uramadan amalarna uygun tanmal ve kontrol edilmelidir.

2.1.2. Elektrik

Basn tanklarnda kullanlan elektrik tesisat exproof olmal ve paratonerbulundurulmaldr. Tank altrlmadan nce elektrik tesisat kontrol edilmelidir.

Pompaya hareket veren elektrik motoru ve trbinin almaya hazr olduu veyalama devresinin alt kontrol edilmeli, pompa miline ulalabiliyorsa serbest olarakdnd kontrol edilmelidir. Eer elektrik motoru yeni taklm veya revizyon grm isekavrama balanmadan nce dn yn kontrol edilmelidir.

2.1.3. Enstrmantasyon

Basnl tanktan tanka deien ve bu tanklarda bulunan manometreler (basnler),basn almasna kar emniyet dzeni (emniyet, boaltma vanalar ve patlama diski),scaklk almasna kar emniyet dzenleri (scaklk ler), kapama dzenleri, boaltmadzenleri, sv seviye gstergeleri ve besleme dzenleri basn tanklarnn enstrmantasyonksmn oluturmaktadr. Bu enstrmanlar kontrol edilmeden basn tanklarkullanlmamaldr.

2.2. rn Besleme

Besleme hatlar mmkn olduunca tankn yaknnda olmal ve tankn ierisindebulunan maddelerin geri akna kar emniyet dzeni ile donatlmaldr. Besleme hatlarnntanka girii yle olmaldr ki, geri aka kar emniyet dzeninin szdrmas hlinde tankiindeki madde, emniyetli en dk sv seviyesinin altna dmemelidir.

Sonradan besleme yapan dzenler ile tanklara gerekli buharlamaya uygun miktardasvbeslemesi en az olmak zere yaplmas gereklidir.


41/60

37

2.3. Tank altrma ve Kontrol

Basnl tankn altrld srece emniyet dzenleri, bilhassa basn ve scaklklme dzenleri gzetlenmeli ve alrlklar kontrol edilmelidir.

almaz duruma gelme tehlikesi olan emniyet dzenleri, belirli zaman aralklarnnbasnl kabn alrlk durumuna gre tespiti ile sklerek alrlklarnn kontrol edilmesigereklidir.

Basn tanklar iin izin verilen en yksek emniyetli iletme basncnn almasna izinverilmez. Basn almalarnda uygun tedbirler ile basn aaya drlmelidir. Mesela

basn besleme hattnn kapatlmas, s kaynann kesilmesi ve boaltma dzeninin almas

ile nlenebilir.

Manometrelerin yalnzca en yksek emniyetli iletme basnc iin ayn gstermesahas markalarn ayn yerde olmas kayd ile deitirilmesine izin verilmektedir.

Emniyet ventil ayarlarnn deitirilmesine izi verilmez. Bunlar ilaveten yklenmemelive bloke edilmemelidir. Bunlarn yerine kr tpa konulmamal vebaka tedbirler ile almazhle getirilmemelidir.

Yrtlmal (patlamal) emniyet dzenleri talimata uygun olarak itina ile kontroledilmelidir. Hasarl yrtlma emniyetleri uygun olanlar ile deitirilmelidir.

Basn tanklar basn altnda altklar srece kapaklarn cvatalarnn sklmelerineizin verilememelidir. Yalnzca zorlayc hllerde uzman tarafndan bu ie ait belirli takmlarile sklmasna izin verilebilir.

Bir basnl kabn almas sresince tehlikeli bir durum doarsa ve tehlike herhangibir ekilde giderilemiyorsa basnl kap derhldevre dl braklmaldr. Teste tabi basnlkaplar tekrar uzman tarafndan test edildikten sonra iletmeye alnmaldr.

Basnl tankn altrlmas ile grevli personel basnl tankta ve emniyetdzenlerinde (bir yrtlma emniyetinin harekete gemesi dhil) olan eksiklikleri ve hasarlar

en hzl ekilde iletme sorumlusuna veya onun vekiline bildirmelidir.

Bir basn tanknn hizmet personelinin vardiya deiiminde, yeni vardiya personelitesisin sorumluluunu zerine alncaya kadar nceki personelin bekleyip ondan sonraayrlmas gerekmektedir. Bu arada ayet arzalar varsa ve bunlar iin tedbirler dnld iseyeni gelen personele bildirmelidir.

Basnl tanklarn tmnde altrma srasnda ve kontrollerinde alnmas gerekentm tedbirlerin i sal ve gvenlii asndan bilinmesi ve uygulanmas gerekmektedir. Tm

basnl tank eitlerinde alnacak gvenlik tedbirleri aada maddeler hlinde verilmitir.


42/60

38

Basnl tank eitlerinde alnacak gvenlik tedbirleri:

Her eit buhar ve scak su kazanlar ile bunlarn malzeme ve tehizat,bilimin ve tekniin ve kullanlaca iin gereklerine uygun bir ekildeyaplm olmal ve kazanlar salam bir taban zerine uygun bir ekildemonte edilmelidir.

Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadakibilgilerin yer aldyazlbir plaka konulmaldr.

o malat firmann ad,o Kazann numaras,

o mal edildii sene,o En yksek alma basnc

Kazanlarda basnc, scakl ve su seviyesini gsteren aadaki lcihazlar bulunmaldr.

Kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek ekildetaksimatl manometresi olmalve manometre en yksek alma basncngsteren rakam, krmz izgi ile iaretlenmi olmaldr. Manometreniniaretleri, kazan boyunun bir buuk kat uzaklktan rahata okunabilecek

byklkte olmaldr.

Scak su kazanlarnda bir termometre bulunmaldr.

Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesibulunmaldr.

Bunlardan en az bir tanesi camdan olmal ve krlmamas iin mahfazaiine alnmaldr. Gstergenin balant borusunun ap, stma yzeyi 25metrekareye kadar olanlarda 25 milimetreden, 25 metrekareden bykstma yzeyi olan kazanlarda 45 milimetreden az olmamaldr. Sugstergeleri, dorudan doruya kazana bal olacak en ok ve en az su

seviyelerini gsterecek ekilde iaretlenmi olmaldr.

Su gstergesinin kazanla olan balants, en az su seviyesinin 15santimetre altnda ve amur seviyesinden 45 santimetre yukarda olan biryerde bulunmaldr. Btn gstergelerin giri ve klarna, kazan

basncna uygun birer adet vana veya musluk konmaldr.

Balant borusu zerinde, baka bir delik alm olmayacak bunlardorudan doruya kazana balanmaldr. Btn gstergeler, kazannnnden veya yanndan, normal alma durumunda grlebilecekekilde yerletirilmi olmaldr.


43/60

39

Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunmal ve bunlar

dorudan doruya kazanla balantl olacak kazanla emniyet supaplararasnda balant borusu zerinde, hi bir ekilde buharn gemesiniengelleyecek bir valf veya baka bir engel bulunmamaldr.

Emniyet supaplar,kazann alma basncna gre ayarlanmal ve hi birzaman tutukluk yapmayacak ekildepaslanmaz malzemeden yaplmolmaldr.

Emniyet supaplar, titreim yapmadan ayarlanabilecek ve ehliyetsizkimselerin, ayar bozmasn nleyecek ekilde kapatlm veyamhrlenmi olmaldr.

Emniyet supaplar, fazla basntan dolay, kan buhar dar atarken,alanlara zarar vermeyecek ekilde tehiz edilmi olmaldr. Arlklemniyet supaplarna gelen buhar basnc, 600 kilogram/santimetrekareyigemeyecek ve arlk yekpare olarak yaplmaldr.

Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilipkullanlmaya balamadan nce, kazanlarda yaplan deiiklik veyaonarm veya revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri,ehliyeti mahall idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan

yaplmalve sonular sicil kartna veya defterine ilenmelidir.

Her iveren, i yerlerindeki kazanlar iin bir sicil kart veya defteritutmal, bunlara, yaplan onarm, bakm ve deneyleri, gn gnneilenmelidir.

Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn enok 1,5 kat ile yaplmal, kontrol ve deneylerin sonucu uygun

bulunmayan kazanlar, uygunluk salanncaya kadar kullanlmamaldr.

Kazanlar ehliyeti hkmet veya mahall idareler tarafndan kabul edilenkiiler tarafndan iletilmelidir.

Kazanlarn giri ve k borular zerine, birer adet ana stop valfkonulmal, bunlar abuk ve kolay kapanacak ekilde olacak ve buharyounlamas hlinde kullanlmak zere, kazanlarda blf tertibatyaplmaldr. Birlikte alan kazanlarn her birinde ayr ayr stop valf

bulunmaldr.

Yaktlar otomatik olarak verilen kazanlardaki yakt besleyicilerininalma basncna veya scaklna uygun olarak ayarlanabilen bir

tertibat bulunmaldr.


44/60

40

yerinde kullanlan btn kazanlar,yangna ve patlamaya kar dayankl

ayr bir blmede veya binada olmalve kazan dairesinin stndeki katta,ii altrlmamaldr.

Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle allan iyerlerindekikazan dairelerinin dier atlyelere alan pencere ve kaplar

bulunmamaldr. Kazan dairelerinin tavan, gerektiinde kazan zerinealmaya kolaylatracak ykseklikte olmaldr. Kazan daireleri srekliolarak havalandrlmaldr. Tabii havalandrmann yeterli olmadhllerde, uygun aspirasyon tesisat yaplmaldr.

Buhar ve scak su kazanlarnda onarm, bakm ve temizlikte, kazan iine

veya baca kanalna girmek iin, yeteri kadar uygun ekil ve byklktekap veya kapak bulunmaldr.

Kazanlarda suyun veya amurun boaltlmas iin, kazann alt ksmndayeteri kadar boaltma valf veya musluu bulunmal,su veya amur bir

boruyla kanala veya darya aktlmaldr.

Kazanlarda yakt olarak havagaz ve benzerleri kullanld hllerde, gazbesleme borular zerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyetkaplar bulunmaldr.

Yksek ve orta basnl kazanlarla yaplan almalarda, aadakitedbirler alnmaldr.

Yksek ve orta basnl kazanlarda; akaryakt, kmr tozu veya gazyakld hllerde, Cehennemliklerin en yksek noktasnda bir veya dahafazla sayda patlama kapaklar bulunmaldr.

Yerden 2 metre ykseklie kadar olan patlama kapaklarnn nne, yeterisalamlkta koruyucu bir siper konmaldr.

Kazandan ayr bulunan buhar kzdrclarnn buhar k yerleri ile nstclarn zerine en az birer adet emniyet supab konmaldr.

Her kazanda, deney basncn gsteren manometrenin balanmas iin,valf bir az bulunmaldr.

Ar su kullanlmayan kazanlarda, kazanta oluumunu nlemek iintasfiye edilerek yumuatlm su kullanlmaldr.

Her kazann besleme suyu borusu zerinde, stop vanas ile geri tepmeklapesi (ek valf) bulunmal ve bu boru, atein en scak blgesinden

gememelidir.


45/60

41

Besleme suyunun kazana n stclardan geirilerek verildii hllerde,

bunlarda da stop valf ve geri tepme klapesi bulunmaldr.

Paralel alan kazanlarn buhar klarna, stop valf ile geri tepmeklapesi konmaldr.

25 metrekare veya daha fazla stma yzeyi olan buhar kazanlar, ayrsistemde alan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektrtipi veya buhar trbinli pompa olmaldr. Istma yzeyi 25 metrekaredenaz olan kazanlar, teknie uygun ekilde beslenmelidir.

Buhar kazanlarnn n stclarnda; bir emniyet supab, su giri ve k

scakln gsteren termometreler, n stclarla kazan arasnda, iyikapanan damperler ve i ksmda biriken tortu ve amuru temizlemekiin, tapa veya kapaklarbulunmaldr.

Kazanlarda bir arza nedeniyle tehlike belirmesi hlinde, aadakitedbirler alnmaldr.

Basn derhl drlecek, yakt sevki derhl kesilecek, hava verilmesidurdurulmal, kazan ierisinde hava akmn nlemek iin bacadamperleri ile kazan n kapaklar kapatlmaldr. Kmr yaklankazanlarda ate ekilecek paralel alan kazanlarda balant derhl

kesilmeli,bu ilemlerden sonra kazan devreden kartlmaldr.

Scak su kazanlarnda kaynama ve kprme olduu hllerde, kazan stopvalf kapatlmal, ocaktaki ate bastrlmal ve mmkn olduunda suyzeyinden blf yaplmal, su miktar normal ise ksmi blf yaplaraktekrar beslenmelidir. Bu tedbirlere ramen kazanda kaynama ve kprmedevam ederse, kazan devreden kartlmaldr.

Kazan suyunda ya belirtisi grld hllerde; yzey blf yaplmal,bu ilem fayda vermediinde kazan devreden kartlmalve ya gidericimaddelerle ykanarak temizlenmelidir.

Ksmblf yaplrken su miktar hi bir zaman, en az su seviyesinin altnadrlmemelidir.

Klleri otomatik tesisatla veya suyla tanan kazanlarn zgaralarndatkanma olduu hllerde, tkanan zgaray amak zere en az iki iigrevlendirilmelibir tanesi ierde alan iiyi dardangzetlemelivetehlike annda derhl yardmna komaldr. Izgaralardaki tkanklgidermeye alan iinin zerine,scak kllerin dklmesini nleyecek

bir siper konmaldr.


46/60

42

Kazanlarn bakm ve onarmyla ilgili almalarda aadaki tedbirler

alnmaldr.

Buhar basnc altnda bulunan kazanlarn basnla ilgili ksmlarndaonarm yaplmamaldr.

Sndrlen bir kazann iine basn ve s normale dnmedike bakm veonarm iin kimse sokulmamaldr.

Paralel alan kazanlarn birbirleri ile olan balantlar kesildikten sonra,kr tapa ile kapatlmalve vanalarn zerine uyarma levhalar konmaldr.

Kazann iinde yaplacak temizlik, bakm ve onarm iin, iinin kazaniine girmesinden nce blf, besleme suyu,buhar ve scak su k stopvalflar ile dier btn vanalar kapatlmalve zerlerine uyarma levhalarkonmaldr.

Bakm ve onarm iin kazana girmi olan bir iiyi gzetlemeli vegerektiinde ona yardm edecek dier bir ii kazan kapaklar banda

bekletilmelidir.

Ocak, ierisine ii girmeden nce, tehlikeli gazlara kar havalandrlmolmal ve onarm srasnda vezellikle rutubetli gnlerde, vantilatr ve

aspiratr altrlarak baca gazlarnn ve dumann kazana dolmasnlenmelidir.

Kazan ierisinde gerekli tedbirler alnmadka, oksi-asetilen kaynayaplmamaldr.

Kazann temizliinde ve onarmnda, mekanik aletlerle allmasgerektii hllerde,bu aletleri altran basnl hava kompresrleri veyadier tahrik makineleri, kazann dnda bulunmaldr. Bunlarn kazaniindeki cihazlarla balantlar salam olmal ve elektrik kablolar,almaya balamadan nce kontrol edilmelidir.

Ocaksz buhar ve scak su kaplar ile basnl hava depolar, gaz tpleri vedepolar gibi basnl kaplar ve bunlarn balantlar, tehizat vemalzemesi teknie uygun olmaldr. Basnl kaplarn grnr yerlerineimalat firma tarafndan aadaki bilgilerin yazl olduu bir plakakonmaldr.

o Kap hacmi (litre)o letme basnc (kilogram/santimetrekare),o Deneme basnc (kilogram/santimetrekare),o

Kontrol tarihi.


47/60

43

Basnl kaplarn zerinde, gerektiinde iine girmeyi salayacakkaplar

veya kapaklar bulunmal, girilemeyecek kadar kk olan basnlkaplarda, el delikleri yaplmal ve bu delikler emniyetli bir ekildekapatlm olmaldr. Kap ve kapaklar deney basncna dayanacaksalamlkta olmal, giri deliklerinin boyutlar teknie uygun olarak birinsann rahata girmesini salayacak byklkte yaplmaldr. Eldeliklerinin boyutlar 70x90milimetreden kk yaplmamalve basnlkaplar zerinde bulunan ykama ve kontrol kr tapalar en az 25milimetre apnda olmaldr..

Basnl kaplarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn1, 5 kat ile yaplmaldr.Kontrol ve deney sonucu kullanlmas sakncal

grlen, gvenlikle almay salayacak tehizat eksik olan ve balantparalar uygun bir ekilde balanmam bulunan basnl kaplar,eksikleri tamamlanncaya ve arzalar giderilinceye kadarkullanlmamaldr.

Buharla stlan dner basnl kaplarn doldurulmasndan veyaboaltlmasndan nce, hareket mekanizmas kapal duruma getirilmelivestop vanalar kapatlmaldr.

Otoklavlarn d gmlek etekleri, tabana kadar uzatlmal ve altndangeilmeyecek ekilde kapatlmaldr.

Otoklavlarn kaplar ile varsa kar arlklar, bir kzak veya korkulukiine alnmaldr. Ya gmlekli otoklavlarda yan stlmas, tehlikeliolmayacak ekilde otoklavdan uzak bir yerde yaplmaldr.

Eritme kazanlarnn blf vanalar,kazandan uzak ve korunmu bir yerdenidare edilmeli ve bu kazanlarda, basncn artn bildiren bir uyarmatertibat bulunmaldr.Eritme kazanlarnda blf yaplmadan nce, btniiler blf ukurundan karlmal, blf ukurlarnn kapaklarkapatlmal, kazann bulunduu yer ile blf ukuru civarnda bulunaniilere, uyarma anlar veya zilleri ile blf vanasnn alacaduyurulmaldr. Eritme kazanlarnn ierisine, s ve basn normalednmeden ve bunlar iyice havalandrlmadan, kontrol ve onarm iinkimse sokulmamaldr.

Kat hamuru hazrlamak zere kullanlan kaynatma kazanlaryla benzerikazanlar iindeki malzeme atklarnn veya tortularn, l ve emniyetcihazlarn tkamamas iin gerekli tertibat alnmaldr.Bu kazanlar iinde kimyasal reaksiyonlar nedeniyle kazan basncnn alma basncstne kt veya emniyet supabnn arza ve tutukluk yapt h lerde;kazan korumak zere, krlabilencinsten bir emniyet cihaz veya benzeri

bir tertibat yaplmaldr.


48/60

44

kertme ve ayrma veya benzerleri gibi dikey, kapal ve basnl kaplara

veya tanklara malzemenin buharla verildii hllerde, depo ile tanknarasnda uygun bir uyarma tertibat bulunmal ve depo ile tank bandabulunan iiler, birbirlerinden iaret almadan besleme vanasnamamaldr.

Donya eritme kazanlar ve suni gbre kurutucular gibi sabit basnlkaplarn doldurma ve boaltma kapaklar, kazan iinde oluacak basncdrmek iin, yayl olarak yaplmaldr. alma srasnda kapaklarkapatlmaldr.

Buhar gmlekli kazanlarda buhar gmlei,vanalar almadan nce blf

edilecek ve buhar vanalar yava yava almal ve bu durum, iilereuygun ekilde duyurulmaldr. Buhar gmlekli kola kazanlar, benmariler,yaplacak ie engel olmayacak ekilde kapaklarla rtlmeli ve bunlarnetrafnda tama kanallar bulunmal ve bu kanallarn drenajla balantsolmaldr.

Basnl suve hava tanklar ve depolar, bal bulunduu kazanlarn veyatesisatn en yksek alma basncna dayanacak salamlkta olmal veyastop vanas ile tank arasna basn drme vanas ve scak su tesislerindegenileme kab veya vanas konmal, hava basnl tanklarda ve depolardaemniyet supab bulunmaldr.

Soutma tesislerinde, soutma tanklarnn kapaklar ve delikleri,soutucu gazlarn kamasn engelleyecek ekilde salam yaplmal ve butanklarda sv kullanld hllerde, sv ykseklii gstergesi

bulunmaldr.Soutma tanklarnn kapasitesi 140litreyi ve boru ap 15santimetreyi getii hllerde, soutma tanklarnda en az iki adetbasnayar vanas bulunmal, bunlardan bir tanesi krlabilir cinsten olmaldr.Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreden az olduu hllerde, soutmatanklarnda bir basn ayar vanas veya krlabilen cinsten gvenliktertibat bulunmaldr.Soutma tanklarndaki basn ayar aralar, tanknzerine ve soutucu svnn en yksek seviyesinin stnde uygun bir yere

yerletirilmelidir. Soutma tanklarna konan basn ayar aralar ilekrlabilir eitten gvenlik tertibatnn ularna, birer boru taklarak akhavaya kadar uzatlmal veya amonyak veya kkrt dioksit gibimaddelerin soutucu olarak kullanld tanklarda, bu borular kapalkaplara balanm olmaldr.

Kompresrlerde basn, ayarlanm basnca ulatnda, kompresrmotorunun otomatik olarak durmas salanmal ve motorun durmasgeciktiinde, basnl havay boa verecek bir gvenlik tertibat

bulunmaldr.


49/60

45

Hava kompresrlerinin hz reglatr, periyodik olarak kontrol edilmeli

ve her zaman iyi alr durumda tutulmalve bunlarda soutma suyununaknn gzle izlenebilecei bir tertibat yaplmaldr. Sabitkompresrlerin temiz hava emmeleri salanmal ve patlayc, zararl vezehirli gaz, duman ve toz emilmesi nlenecektir. Hava kompresr ilehava tanklar arasnda, ya ve nem ayrclar (seperatr) bulunmal ve

bunlar hi bir ekilde karlmamaldr. Hava kompresrlerinin kborusu zerinde stop valf bulunduunda, bu valf ile kompresr arasndabir adet gvenlik supab konulmaldr.

Buhar ve gaz ile alan kompresrlerin k borularna, elle kumandaedilen ve yava kapanan bir valf konulmaldr.

Patlayc,parlayc ve zararl gaz kompresrlerinin yapld malzeme,sktrd gazn ve iindeki maddelerin kimyasal etkisine dayanacaknitelikte olmaldr.

Kompresrlerin gvenlikle almalarn salamak zere; kompresrlerinmontajndan sonra ve altrlmasndan nce, kompresrler zerindeyaplacak deiiklik ve byk onarmlardan sonra, periyodik olarak ylda

bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahall idarelerce kabuledilen teknik elemanlar tarafndan yaplmal ve sonular, sicil kartnaveya defterine ilenmelidir. Kompresrlerin her kademesinde basn

deneyi, o kademede msaade edilen en yksek basncnn 1,5 kat ileyaplmaldr.

Kompresrler zerine aadaki bilgiler yazl bir plaka, imalat firmatarafndan konulmaldr.

o malat firmann ad,o Yapld yl,o En yksek alma basnc,o Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar

Kompresrlerin, tehlike annda, uzak bir yerden durdurulmassalanmaldr.

Kompresrlerin hava depolarnda gvenlik supab bulunmal ve busupaplarda, kan gazlara kar gerekli tedbirler alnmal ve emniyetsupablarnn aldn bildiren uygun uyarma tertibat yaplmaldr.

Kompresrlerde, her kompresre zg, zel kompresr yakullanlmaldr.


50/60

46

Sabit kompresrlerin depolar, patlamalara kar dayankl bir blmede

olmal, seyyar kompresrler, alan iilerden en az 10 metre uzaklktaveya dayankl bir blme iinde bulunmaldr.

2.4. Tankn almasnn Durdurulmas

Basn tank durdurulmadan nce tankta buluna rnn numunesinin alnmasgerekmektedir.

Svlardan numune alma yntemleri de standart yntemlerdir. Numune alnacaksvnn sahip olduu zelliklere ve numunenin alnaca yere gre (svnn zehirli olupolmamas, evreyi kirletmesi, uucu olup olmamas vb.) deiiklikler gsterir.

Svlardan numune alma ileminde ok eitli donanmlar kullanlmaktadr. Bu,numune alnacak svnn sahip olduu zelliklere (svnn zehirli olup olmamas, evreyikirletmesi, uucu olup olmamas vb.) ve numunenin alnaca yere (boru hatt, tank) gredeiiklikler gsterir.

Numune alma aletleri, analiz sonularn etkilemeyecek zellikte, yeterli dayankllktaolmaldr. Paslanmaz elik kullanm tavsiye edilir.

Btn yzeyler przsz olmal, atlak bulunmamal ve keler yuvarlatlmolmaldr. Numune alma aletleri, her rnn koullarna uygun olmaldr.

Tanklardan numune almak iin kullanlan aralar:

Dip numunesi alma kab: Tankn dip ksmndan numune almak iinkullanlr.Tankn iindeki svnn dibinden numune alnmak istendiindenumune kab, ipinden tankn iindeki rnn iine daldrlr. Kap dibedediinde kabn altndaki delik otomatik olarak alr ve bu deliktenieriye yalnzca rnn dibindeki numune kabn iine girer. Numunekabn yukarya ektiinizde kabn altndaki delik otomatik olarakkapanr.

Seviye numunesi alma kab: Numune kabnn altndaki ve stndekikapaklar svnn iine girdiinde alan ve iinden karrken kapanantertibatldr. Tankn iindeki svnn seviye numunesini (dip-orta-st)almada kullanlr. Bunun iin numune kab svnn iine daldrlr vekapaklar alr. Numune almak istediiniz yerde durdurduunuzda, oseviyenin numunesi kabn iindedir. Numune kabn yukaryaektiinizde kapaklar kapanr ve numune yukarya alnr.


51/60

47

Tapal seviye numunesi alma kab:Numune kabnn st kapanda

istenilen seviyede iple alabilen teflon tapa tertibatldr. Numune kabnnteflon tapas tank iindeki svya daldrlmadan nce st delie numunekabnn arlyla almayacak ekilde kapatlr. Numune alnacakseviyeye gelindiinde ip hzl bir ekilde yukarya doru ekilerektapann almas salanr. Tanktaki sv, kabn iine girdikten sonrayukar ekilir.

Numuneler analiz edildikten sonra, lm sonularnn kaydedilmesi retiminsreklilii asndan nemlidir. Analizlerde tespit edilen hatalarn tekrarlanptekrarlanmad gemi kaytlar incelenerek grlebilir. Kaytlarda tespit edilen hatatekrarlar arza yapan bir cihaza ya da grevini yerine getirmeyen bir personele iaret eder.

Numunenin saklanmas yerine, lm sonularnn kaydedilerek saklanmas dahakolay ve kullanl bir yntemdir. lm sonular, analiz yapan personel tarafndan iletmedefterine veya bilgisayar ortamna kaydedilir.

Alnan numune analiz edildikten ve onay verildikten sonra:

Kk iletmelerde kesikli sistemlerde kartrclar durdurularakpompadevre d braklr. rn tahliyesi yaplr. rn tahliyesi yapldktansonra hammadde girii yaplarak retime devam edilir.

Byk iletmelerde srekli sistemlerde kartrclar ve pompa devre dbraklmadan retime devam edilir. Bir taraftanrn tahliyesi yaplrkendier taraftan yeni retim iin hammadde yklemesi yaplr.

2.5. rn Tahliyesi

Tanktan kan rnler pompalar vastas ile boaltlmaktadr.Tahliye yaplan rne veprosese gre pompalar farkllk gsterebilmektedir.


52/60

48

UYGULAMA FAALYET

Basn tankn altrnz.

Ara ve gereler: Basn tank ve ekipmanlar, rn

lem Basamaklar neriler

evre donanmn kontrol ediniz.

Elektrik sistemini kontrol ediniz.

Pompa ve vanalar kontrol ediniz.

Szdrmazlk kontrol yapnz. gvenlii nlemlerini almayunutmaynz.

Enstrmanlarn kalibrasyon etiketlerinikontrol ediniz.

Basnler,scaklk ler, emniyetvanalar, seviye lerlervb. aralarnnetiketlerini kontrol ediniz.

rn besleyiniz.

Besleme sisteminin vanalarn kontroletmeyi unutmaynz.

Besleme pompasn kontrol etmeyiunutmaynz.

Tank altrnz.

Basn tank ile gvenli almakurallarna uyunuz.

UYGULAMA FAALYET


53/60

49

Ayar deerlerini kontrol ediniz.

Ayar deerlerini girmeyi unutmaynz.

Tank durdurunuz.

rnden numune alnz.Numuneyi laboratuvara analize

gnderiniz. Analiz sonularna gre retime yn

veriniz.

rn tahliye ediniz.

Olumu rn dier ksmlaragnderecek vana ve pompa kontrolyapnz.

Raporunuzu yaznz Uygulama srasnda alm olduunuz

notlardan faydalanarak raporunuzu

yaznz ve teslim ediniz.


54/60

50

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizideerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1.

evre donanmn kontrol ettiniz mi?

2.

Enstrmanlarn kalibrasyon etiketlerini kontrol ettiniz mi?

3.

rn beslediniz mi?

4.

Tank altrdnz m?

5.

Ayar deerlerini kontrol ettiniz mi?

6.

Tank durdurdunuz mu?

7.

rn tahliye ettiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.


55/60

51

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Aadakilerden hangisi basnl kaplarda yaplan zorlayc olmayan testlerden birideildir?A)

Sv Szdrma Testi (Penetrasyon Testi)B)

Gzle Muayene TestiC)

Radyografi Testi (Gama ve X-ray)D)

Hidrolik Test

2.

Aadaki ifadelerden hangisi basnl kaplarn grnr yerlerine imalat firmatarafndan konulan plaka bulunmak zorunda deildir?

A)

malat firmann adB)

Yapld ylC)

En dk alma basncD)

Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar

3.

Basnl kaplarn hidrolik basn deneylerinin en yksek alma basncnn ka katbasn ile yaplmaldr?A)

1,5B)

2C)

2,5D)

3

4. Aadakilerden hangisi toz yksek ve orta basnl kazanlarla yaplan alma lardaalnan tedbirler biri deildir?A)

Kazandan ayr bulunan buhar kzdrclarnn buhar k yerleri ile nstclarn zerine en az birer adet emniyet supab konulmaldr.

B)

Her kazanda, deney basncn gsteren manometrenin balanmas iin, valf biraz bulunmaldr.

C)

Paralel alan kazanlarn buhar klarna, stop valf ile geri tepme klapesikonulmamaldr.

D)

Ar su kullanlmayan kazanlarda, kazanta oluumunu nlemek iin tasfiyeedilerek yumuatlm su kullanlacaktr.

5.

Aadaki kaplardan hangisi tanklardan numune almak iin kullanlan aralardandeildir?A)

Tapal seviye numunesi alma kabB)

Dip numunesi alma kabC)

Seviye numunesi alma kabD)

Basn kab

LME VE DEERLENDRME


56/60

52

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

6.

Basn tanklarnda kullanlan elektrik tesisat.olmal ve paratonerbulundurulmaldr.

7.

Basnl tankn altrld srece emniyet dzenleri, bilhassa ...lme dzenleri gzetlenmeli ve alrlklar kontrol edilmelidir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.


57/60

53

MODL DEERLENDRMEAadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Aadaki ifadelerden hangisi vakumu tanmlamak iinkullanlamaz?A)

Basnc atmosferik basn deerinin altnda olan gazlarn doldurduukapal hacim

B)

Herhangi bir sv ve gaz akkann bulunduklar kaplarn birim alanlarnayaptklar kuvvet

C)

760 mm-Hg (Torr) olarak kabul edilen ak hava basncn kademeli pompalarile yenip drme

D)

Gaz (ya da hava) basncn yaratan molekllerin pompalarla emilmesi ya dayoumas

2.

Aadakilerden hangisi basnl tanklardan biri deildir?A)

KazanlarB)

Pnomatik akkan devreleriC)

Su depolarD)

Kompresrler

3. Aadakilerden hangisi kuru kimyevi tozlu yangn sndrme yaparken dikkat

edilecek hususlardanbiri deildir?A)

Sisteme zarar verebilen kimyasal bilekeler oluturma riskine karn farkl

tipteki kimyevilerle karm yaplmamaldr.B)

Kuru kimyevinin kendisi paslanmaya sebep olmaz ancak ok nemli ortamlardakullanldnda ksa srede temizlenmezse paslanma etkisi yapabilmektedir.

C)

Ksa srede temizlenmezse, hassas yzeylerde andrc etkileri gzlenebilir.D)

eriinde serbest oksijen radikalleri bulunan kimyasallarn ( rn. Selloz nitrat) sndrlmesinde kuru kimyevili sistemler etkili olduundan dikkatlikullanlmaldr.

4.

Aadaki ifadelerdenhangisindebasnl kaplarn grnr yerlerine imalat firmatarafndan konulan plaka bulunmak zorunda deildir?A)

malat yeri

B)

Kap hacmi (litre)C)

Deneme basnc ve letme basnc (kilogram / santimetrekare)D)

Kontrol tarihi

5.

Aadakilerden hangisi basnl kaplarn periyodik kontrol ve deneylerinin yaplmazorunluluklarndan biri deildir?A)

malinin bitiminden sonra,B)

Monte edilip kullanlmaya balanmadan nce,C)

En az bir yl kullanlmayp yeniden servise girmeleri hlinde ise tekrarkullanmaya balanmadan nce,

D)

Yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra,

MODL DEERLENDRME


58/60

54

6.

Aadakilerden hangisi basnl kaplarda yaplan zorlayc olmayan testlerden biri

deildir?A)

Sv Szdrma Testi (Penetrasyon Testi)B)

Gzle Muayene TestiC)

Radyografi Testi (Gama ve X-ray):D)

Hidrolik Test

7.

Aadaki ifadelerden hangisibasnl kaplarn grnr yerlerine imalat firmatarafndan konulan plaka bulunmak zorunda deildir?A)

malat firmann adB)

Yapld ylC)

En dk alma basnc

D)

Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar

8.

Basnl kaplarn hidrolik basn deneylerinin en yksek alma basncnn ka katbasn ile yaplmaldr?A)

1,5B)

2C)

2,5D)

3

9.

Aadakilerden hangisi toz yksek ve orta basnl kazanlarla yaplan almalardaalnan tedbirler biri deildir?

A)

Kazandan ayr bulunan buhar kzdrclarnn buhar kyerleri ile nstclarn zerine en az birer adet emniyet supab konulmaldr.B)

Her kazanda, deney basncn gsteren manometrenin balanmas iin, valf biraz bulunmaldr.

C)

Paralel alan kazanlarn buhar klarna, stop valf ile geri tepme klapesikonulmamaldr.

D)

Ar su kullanlmayan kazanlarda, kazanta oluumunu nlemek iin tasfiyeedilerek yumuatlm su kullanlacaktr.

10.

Aadakilerden hangisi akkanlarn (sv ya da gazlarn) basn durumlarngstermeye yarayan bir aygttr?

A)

Bourdon tpB)

TermometreC)

KalorimetreD)

pH metre

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.


59/60

55

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 B

4 A

5 C

6 C

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 A

4 C

5 D

6 Exproof

7 Basn Ve Scaklk

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 B

2 C

3 D

4 A

5 C

6 D

7 C

8 A

9 C

10 A

CEVAP ANAHTARLARI


60/60

KAYNAKA AKAR,Enver, Basnl Kaplar: Dizayn, malat, Montaj, Test, letme ve

Kazanlardan Korunma Talimat, Bro Aama IBM Dizgi ve Ofset Bask

Tesisleri, Ankara, 1980.

BESLEME, Mehmet, Pratik Kimya Mhendislii El Klavuzu, Bileim

Yaynclk, stanbul, 2007.

GENCEL, Osman F., lmeTeknii,Birsen Yaynevi, stanbul, 1995.

GLBARAN, Emir, Kimya Mhendislii nit Operasyonlar, T

Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Yaynlar, stanbul, 1979. UZTU H.,Emin, Basnl Kaplar El Kitab, Maya Yaynclk, Ankara, 1987.

KAYNAKA

basınç tankları

Documents