basisrapport - vlaamse landmaatschappij (vlm) · web view2.2. ruimtelijk structuurplan vlaanderen 4...

148
P r o j e c t Biscopveld Haalbaarheidsrapport september 2008

Upload: others

Post on 22-Apr-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

P r o j e c t

Biscopveld

Haalbaarheidsrapport

september 2008

Page 2: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Inhoud

Inleiding .................................................................................................................................. 2

Analyse ................................................................................................................................... 3

1. Situering.................................................................................................................3

2. Juridisch en beleidsmatig kader.............................................................................3

2.1. Bestemming Ruimtelijke ordening.............................................................3

2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen.........................................................4

2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos........................................5

2.4. Provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen...............................6

2.5. Gemeentelijk beleid..................................................................................6

2.6. VEN/IVON.................................................................................................8

2.7. Habitatrichtlijngebied.................................................................................8

2.8. Natuurreservaat........................................................................................9

2.9. Bosreservaat.............................................................................................9

2.10. Natuurrichtplan........................................................................................9

2.11. Landinrichting.........................................................................................9

2.12. Water......................................................................................................9

2.13. Onroerend Erfgoed...............................................................................10

3. Beschrijving studiegebied.....................................................................................12

3.1. Eigendoms- en gebruikstoestand...........................................................12

3.2. Geologie, geomorfologie en reliëf...........................................................12

3.3. Bodem....................................................................................................13

3.4. Hydrologie...............................................................................................15

3.5. Landschapsgeschiedenis.......................................................................17

3.6. Natuur: vegetatie en fauna.....................................................................22

3.7. Bos..........................................................................................................38

3.8. Landbouw...............................................................................................42

3.9. Toerisme en recreatie.............................................................................49

3.10. Jacht.....................................................................................................53

Gebiedsvisie ......................................................................................................................... 54

1. Algemeen.............................................................................................................54

2. Visie Natuur..........................................................................................................55

2.1. Sint-Pietersveld.......................................................................................55

Biscopveld 2Onderzoek naar de haalbaarheid - Inhoudstabel

Page 3: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

2.2. Bornebeek & Aanwijsputten....................................................................55

2.3. Gulke Putten...........................................................................................57

2.4. Vagevuurbossen.....................................................................................58

3. Natuurstreefbeelden en doelsoorten....................................................................59

3.1. vegetatie.................................................................................................59

3.2. fauna.......................................................................................................62

4. Visie hydrologie....................................................................................................64

5. Visie bos...............................................................................................................64

5.1. Visie per bosfunctie................................................................................65

5.2. Visie per deelgebied...............................................................................68

6. Visie landschap....................................................................................................70

7. Visie recreatie.......................................................................................................70

Impact op verschillende thema’s ........................................................................................... 72

1. Natuur...................................................................................................................72

2. Hydrologie............................................................................................................72

3. Bos.......................................................................................................................72

4. Landbouw.............................................................................................................72

4.1. Landbouwgevoeligheid...........................................................................72

4.2. Conclusie................................................................................................79

5. Landschap............................................................................................................79

6. Recreatie..............................................................................................................79

7. Archeologie..........................................................................................................80

Uitvoerbaarheid .................................................................................................................... 81

1. Praktische uitvoerbaarheid van het instrument natuurinrichting...........................81

1.1. Doelstelling.............................................................................................81

1.2. Mogelijke natuurinrichtingsmaatregelen.................................................84

2. Financiële uitvoerbaarheid van het natuurinrichtingsproject................................86

3. Maatschappelijke uitvoerbaarheid van het natuurinrichtingsproject.....................88

Projectvoorstel ...................................................................................................................... 95

1. Samenvatting van het project...............................................................................95

2. Procesontwerp van het project.............................................................................96

3. Gebiedsafbakening van het project......................................................................98

Literatuur ............................................................................................................................. 100

Kaartenatlas ........................................................................................................................ 102

Bijlage ................................................................................................................................. 103

Biscopveld 3Onderzoek naar de haalbaarheid - Inhoudstabel

Page 4: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Lijst van tabellenTABEL 1: OVERZICHT HYDRAULISCHE PARAMETERS...............................................................................................15

TABEL 2: OVERZICHT RODE LIJST PLANTENSOORTEN, ZELDZAME EN ACHTERUITGAANDE PLANTENSOORTEN IN HET DEELGEBIED BORNEBEEK & AANWIJSPUTTEN..........................................................................................25

TABEL 3: RODE LIJST SOORTEN PADDENSTOELEN IN HET BOSRESERVAAT BULSKAMPVELD........................................26

TABEL 4: OVERZICHT RODE LIJST PLANTENSOORTEN, ZELDZAME EN ACHTERUITGAANDE PLANTENSOORTEN IN HET DEELGEBIED GULKE PUTTEN................................................................................................................29

TABEL 5: OVERZICHT ZELDZAME EN ACHTERUITGAANDE PLANTENSOORTEN IN HET DEELGEBIED VAGEVUURBOSSEN.. . . .31

TABEL 6: VOORKOMEN VAN PADDENSTOELEN IN HET STUDIEGEBIED DIE OP DE RODE LIJST STAAN.............................31

TABEL 7: VOORKOMEN VAN RODE LIJST – ZOOGDIEREN IN HET STUDIEGEBIED.........................................................32

TABEL 8: VOORKOMEN VAN DE VOGELS IN HET STUDIEGEBIED DIE OP DE VLAAMSE RODE LIJST STAAN.......................34

TABEL 9: VOORKOMEN VAN DE REPTIELEN IN HET STUDIEGEBIED DIE OP DE VLAAMSE RODE LIJST STAAN...................35

TABEL 10: VOORKOMEN VAN DE LIBELLEN IN HET STUDIEGEBIED DIE OP DE VLAAMSE RODE LIJST STAAN...................35

TABEL 11: ACTUEEL VOORKOMENDE VLINDERSOORTEN DIE OP DE RODE LIJST STAAN IN HET STUDIEGEBIED...............36

TABEL 12: ACTUEEL VOORKOMENDE VLINDERSOORTEN DIE OP DE RODE LIJST STAAN IN HET STUDIEGEBIED...............36

TABEL 13: VOORKOMEN SPINNEN IN HET STUDIEGEBIED DIE OP DE RODE LIJST STAAN..............................................37

TABEL 14: BESTANDSTYPE EN SOORTENSAMENSTELLING (2001)............................................................................40

TABEL 15: “ONTWIKKELINGSFASE” (2001)...........................................................................................................41

TABEL 16: SLUITINGSRAAD (2001)......................................................................................................................41

TABEL 17: BEDRIJFSVORM (2001)......................................................................................................................42

TABEL 18: GEREGISTREERDE OPPERVLAKTE MESTBANK IN HET STUDIEGEBIED.........................................................43

TABEL 19: VERDELING LANDBOUWGEBRUIK OVER BESTEMMINGEN..........................................................................44

TABEL 20: BODEMGESCHIKTHEID VAN HET LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED...............................................45

TABEL 21: TEELTEN VAN DE PERCELEN IN LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED................................................46

TABEL 22: HOOFDPRODUCTIERICHTING VAN DE BEDRIJVEN MET LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED.................47

TABEL 23: ECONOMISCHE OMVANG VAN DE BEDRIJVEN MET LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED.......................48

TABEL 24: GRONDBEHOEFTE OP BASIS VAN RUWVOEDER- EN MESTBALANS VAN DE BEDRIJVEN MET LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED...........................................................................................................................48

TABEL 25: LEEFTIJD VAN DE BEDRIJFSLEIDERS VAN DE BEDRIJVEN MET LANDBOUWGEBRUIK IN HET STUDIEGEBIED......49

TABEL 26: DOELSOORTEN INSECTEN VOOR HET STUDIEGEBIED...............................................................................63

TABEL 27: PARAMETERS EN SCORES MET VERDELING IN HET STUDIEGEBIED............................................................73

TABEL 28: LANDBOUWGEVOELIGHEID VAN DE PERCELEN IN LANDBOUWGEBRUIK.......................................................78

TABEL 29 : KOSTRAMING NATUURINRICHTING........................................................................................................87

Tabel 30: Actoren............................................................................................................................................ 91

Biscopveld 4Onderzoek naar de haalbaarheid - Inhoudstabel

Page 5: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Projectfiche Oppervlakte: 1015 ha

Ligging: Het studiegebied is gelegen in West-Vlaanderen op het grondgebied van de gemeenten Beernem, Oostkamp, Wingene en Ruiselede

Beschrijving:Het studiegebied ligt op de de cuesta van Hertsberge van zandig Vlaanderen, in de oostelijke Brugse Veldzone en bestaat voornamelijk uit bossen en heiderelicten.

Eigendom: Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Provincie West-Vlaanderen, Regie Der Gebouwen, Militaire overheid, Natuurpunt vzw,…

Gebruik: Natuur, bosbouw en landbouw

Juridisch en Beleidskader:Bestemming R.O.:

Groengebied (65,6%): Natuurgebied (34,3 %), Natuurgebied met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat (7,3%), Parkgebied (21,8%), Bosgebied (2,2%)

Agrarisch gebied (27,8%): Landschappelijk waardevol agrarisch gebied (14,1%), Agrarisch gebied met ecologisch waarde (13,7%)

Andere bestemmingen (6,6%): Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut (5,7%), Gebied voor verblijfsrecreatie (0,4%), Woongebied met landelijk karakter (0,4%)

RSV: Buitengebied

Structuurplan provincie: West-Vlaanderen, Veldruimte

Structuurplan gemeente: Beernem (GRS, 2008), Oostkamp (GRS, 2006), Wingene (voorontwerp GRS, 2006), Ruiselede (GRS,2008).

Vogelrichtlijngebied: neen

Habitatrichtlijngebied: ja, gelegen in “Bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen: westelijk deel”.

Ramsargebied: neen

Natuurreservaat: Vlaams: neen

privaat: neen

Bosreservaat: ja, ANB: ‘Bosreservaat Bulskampveld (51 ha)’.

Beschermde monumenten en landschappen: ja, De Zande (het voormalig Rijksopvoedingsgesticht)

VEN/IVON: ja, VEN 1ste fase: (586 ha).

Waterwinning: ja, VMW-waterwinning te Beernem

Landinrichting: ja, Veldgebied Brugge, inrichtingsproject Bulskampveld

Natuurrichtplan: nog niet beschikbaar

Projecttype: normale procedure

Biscopveld 1Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectfiche

Page 6: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Inleiding

Op grond van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, gewijzigd bij decreet van 19 juli 2002 en het uitvoeringsbesluit van de Vlaamse regering van 23 juli 1998, gewijzigd bij besluit van 2 februari 2007 kan de Vlaamse minister van Leefmilieu natuurinrichtingsprojecten instellen. De bedoeling van natuurinrichtingsprojecten is gebieden optimaal in te richten met het oog op het behoud, het herstel, het beheer en de ontwikkeling van de natuur en het natuurlijk milieu.

Op 12 oktober 1998 besliste de Vlaamse minister van Leefmilieu en Tewerkstelling voor de onderbouwing van beslissingen over de instelling van natuurinrichtingsprojecten, eerst de haalbaarheid ervan te laten onderzoeken. Dit onderzoek naar de haalbaarheid moet leiden tot een dossier met:

een voorstel van afbakening van het gebied;

een voorstel van bevoegdheden, te betrekken in het natuurinrichtingsprojectcomité;

een uitspraak over de mate van haalbaarheid van natuurinrichting.

Op 24 mei 2006 vroeg Natuurpunt vzw aan de Vlaamse Landmaatschappij de mogelijkheden tot samenwerking te onderzoeken en de inzet van het instrument landinrichting voor natuurherstelmaatregelen in en om het natuurgebied van de Gulke Putten te Wingene in overweging te nemen.

Het Agentschap voor Natuur en Bos West-Vlaanderen stelde begin 2007 dat voor het natuurgebied van de Gulke Putten en ruime omgeving een natuurinrichtingsproject aangewezen is, gelet op de schaal en de aard van de vereiste ingrepen. Deze stelling sluit eveneens aan bij de oplijsting van mogelijke inrichtingsplannen opgesomd in het planprogramma “Veldgebied Brugge”, waar expliciet verwezen wordt naar het instrument natuurinrichting. De vraag van Natuurpunt vzw en de stelling van het Agentschap voor Natuur en Bos hebben geleid tot het huidig projectvoorstel, dat de naam “Biscopveld” kreeg, verwijzend naar een toponiem op de Ferrariskaart. In juni 2007 werd reeds een agenderingsnota opgesteld waarin aan de bevoegde minister de vraag werd gesteld om een onderzoek naar de haalbaarheid van natuurinrichting in dit gebied op te starten.

Belangrijk hierbij is dat het planprogramma “Veldgebied Brugge” op 14 september 2007 werd goedgekeurd door de minister bevoegd voor Leefmilieu. Het voorliggend projectvoorstel overlapt volledig met het inrichtingsproject “Bulskampveld” van het planprogramma “Veldgebied Brugge”.

Dit rapport over het onderzoek naar de haalbaarheid van natuurinrichting is bedoeld als onderbouwing van de beslissing van de minister over de instelling van het natuurinrichtingsproject Biscopveld. Een onderzoek waartoe de Vlaamse minister van Leefmilieu op basis van de agenderingsnota op 3 december 2007 de opdracht gaf (zie bijlage 1).

Dit rapport bestaat uit volgende hoofdstukken:

een analyse en beschrijving van de diverse aspecten van het gebied; een gebiedsvisie; een analyse van de praktische, financiële en maatschappelijke uitvoerbaarheid; een projectvoorstel.

Biscopveld 2Onderzoek naar de haalbaarheid - Inleiding

Page 7: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Analyse

1. Situering

(Kaart 1)

Het uiteindelijke projectvoorstel bestaande uit 4 deelgebieden (zie Kaart 1) is gelegen in het veldgebied ‘Bulskampveld’, ten zuidoosten van Brugge op grondgebied van de gemeenten Beernem, Oostkamp, Wingene en Ruiselede.

De “Bornebeek & Aanwijsputten” zijn vooral gelegen in de gemeente Beernem en voor een klein deel in de gemeente Oostkamp. Het omvat een deel van het Provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld met het erkend natuurreservaat Heideveld-Bornebeek, het domeinbos Buslkampveld en het bosreservaat Bulskampveld met de Aanwijsputten. In het noorden sluit het aan op het privaat domein Driekoningen.

De Vagevuurbossen (grotendeels domeinbos) liggen centraal in het studiegebied, ten zuiden van het bosreservaat Bulskampveld en ten noorden van de Gulke Putten. Ze liggen volledig in de gemeente Wingene tussen de Beernemsesteenweg en Kliplo .

De Gulke Putten zijn gelegen in en rond het Radiozendstation te Wingene, ten noorden en ten zuiden van de weg van Sint-Maria-Aalter naar Wingene. De Gulke Putten bestaan uit het natuurreservaat Gulke Putten, de Predikherenbossen en Dischveld. Het sluit aan bij de bosgebieden van Doomkerke, Sint-Pietersveld, Vagevuurbossen en Wildenburg.

Het Sint-Pietersveld is gelegen in de gemeente Ruiselede en wordt in het westen begrensd door de Bruggesteenweg, in het oosten door Kliplo en in zuiden door de Maria-Aalterstraat. Het sluit in het westen aan bij de Vagevuurbossen en de Gulke Putten.

2. Juridisch en beleidsmatig kader

2.1. Bestemming Ruimtelijke ordening

(Kaart 3)

Volgens het gewestplan heeft het studiegebied voor 2/3 een groene bestemming en voor 1/4 een agrarische bestemming, waarvan de helft agrarisch gebied met ecologische waarde.

Het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten is parkgebied, behalve het bosreservaat Bulskampveld dat natuurgebied is. Andere bestemmingen komen hier niet voor.

Het deelgebied Vagevuurbossen is grotendeels natuurgebied, met in het noorden een deel bosgebied, in het westen landschappelijk waardevol agrarisch gebied en in het zuiden agrarisch gebied met ecologische waarde. In de zuidelijke punt ligt een spie bos met weekendverblijven met de bestemming gebied voor verblijfsrecreatie. In het westen ligt een strook met als bestemming woongebied met landelijk karakter.

Het deelgebied Sint-Pietersveld heeft de bestemming agrarisch gebied met ecologische waarde, behalve in het zuiden waar natuurgebied ligt, en rond De Zande en het Penitentiair

Biscopveld 3Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 8: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Landbouwcentrum, waar de bestemming gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut is.

Het deelgebied Gulke Putten heeft grotendeels de bestemming natuurgebied (met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat), en deels agrarisch gebied met ecologische waarde in het westen, en in het zuiden landschappelijk waardevol agrarisch gebied rond de Predikherenbossen en het Dischveld (zie Kaart 2). Tegenover de Zande ligt ook een zone met de bestemming gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Er ligt in dit deelgebied ook een woonlint met als bestemming woongebied met landelijk karakter.

De verschillende bestemmingen beslaan volgende oppervlakten (1.015 ha = 100%) :

totaal groengebieden: 666 ha (65,6%), waarvan 586 ha in VEN-gebied en meestal tegelijkertijd in Habitatrichtlijngebied:

o natuurgebied: 348 ha (34,3%)

o natuurgebied met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat: 74 ha (7,3%)

o parkgebied: 222 ha (21,8%)

o bosgebied: 22 ha (2,2%)

totaal agrarisch gebied: 282 ha (27,8%), waarvan 50 ha in Habitatrichtlijngebied :

o landschappelijk waardevol agrarisch gebied: 144 ha (14,1%)

o agrarisch gebied met ecologische waarde 139 ha (13,7%)

totaal andere bestemmingen: 67 ha (6,6%)

o gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut: 58 ha (5,7%)

o gebied voor verblijfsrecreatie: 4,5 ha (0,4%)

o woongebied met landelijk karakter: 4,8 ha (0,4%)

De groengebieden liggen voor 88% in VEN-gebied en voor iets meer dan 80% in Habitatrichtlijngebied.

Circa 50 ha of 18% van het agrarisch gebied ligt in Habitatrichtlijngebied, waarvan de helft agrarisch gebied met ecologische waarde is.

Een deel van de gebieden met een groene bestemming is in landbouwgebruik. Een groot deel van deze gronden is in eigendom van de provincie of van het Vlaams gewest, en zal volgens de goedgekeurde beheerplannen soms een natuur- of bosfunctie krijgen. Een beperkt deel van de gebieden met een agrarische bestemming is in eigendom van de Vlaamse overheid of van een erkende terreinbeherende vereniging en is niet altijd (meer) in landbouwgebruik.

2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen

De gemeenten Beernem, Oostkamp, Wingene en Ruiselede maken deel uit van het buitengebied. De doelstellingen ten aanzien van het buitengebied zijn in het RSV als volgt omschreven:

vrijwaren van het buitengebied voor de essentiële functies (landbouw, bos, natuur, wonen en werken);

tegengaan van versnippering; bundelen van de ontwikkeling in de kernen;

Biscopveld 4Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 9: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen; bereiken van een gebiedsgerichte ruimtelijke kwaliteit in het buitengebied; afstemmen van het ruimtelijk beleid en het milieubeleid op basis van het fysisch

systeem; bufferen van de natuurfunctie.

2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos

In juni 2006 heeft een administratieoverschrijdend projectteam van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap een eindvoorstel afgewerkt van de gewenste ruimtelijke structuur voor de buitengebiedregio Veldgebied Brugge - Meetjesland. De Vlaamse regering heeft hiervan kennis genomen op 29 juni 2007. Deze visie vormt samen met de bijhorende adviezen van gemeenten, provincie en belangengroepen, de basis voor de verdere afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur door het Vlaams Gewest, volgens het uitvoeringsprogramma dat de Vlaamse regering op 29 juni 2007 goedkeurde.

In hetzelfde planningsproces is een kaart opgesteld met een voorstel voor te herbevestigen agrarische gebieden (hag). De Vlaamse regering keurde de eindversie van de kaart op 20 juli 2006 goed. In het studiegebied liggen geen herbevestigde agrarische gebieden.

Het studiegebied behoort volgens deze gewenste ruimtelijke structuur tot de deelruimte “Oostelijk Houtland” waarvoor volgende ruimtelijke visie is geformuleerd.“Het cultuurhistorisch waardevolle oude Bulskampveld vormt een uitgestrekt veldlandschap met bossen, heidegebieden en beekvalleien, verweven met landbouw en kasteelparken. De bos-, natuur- en landschappelijke functies zijn structuurbepalend voor deze deelruimte. Het ruimtelijk beleid is gericht op de versterking van de bosstructuur en de natuurfunctie met de typische heidegemeenschappen. Landbouw wordt gevrijwaard in mozaïeken van hoog kwalitatieve veldlandschappen. De valleilandschappen van het stelsel van de Rivierbeek worden versterkt.”

Specifiek voor het studiegebied zijn volgende ruimtelijke concepten als onderdeel van de gewenste ruimtelijke structuur opgenomen.

Het gehele studiegebied is een onderdeel van gebieden 31.1 en 37.6: “Ontwikkeling van het samenhangend, hoogwaardig veldgebied, 31.1

Bulskampveld”; “Behoud en herstel van gave landschaps- en erfgoedwaarden van samenhangende

veldgebieden en gave beekvalleien, 37.6 Bulskampveld – Sint-Pietersveld”.

Ten noorden van de N370: “Behoud en versterking van zeer waardevolle complexen van bos en heide, 29.1

Aanwijsputten en omgeving, delen van Lippensgoed-Bulskampveld, 29.2 Driekoningen-Bornebeekvallei”;

“Behoud en versterking van uitgesproken natuurwaarden in valleien met herstel van het natuurlijk watersysteem, 32.7 Bornebeek”;

”Behoud en versterking van historische bos- en parkstructuren met concentraties aan parken en kasteeldomeinen, 28.1 Lippensgoed-Bulskampveld”.

Ten zuiden van de N370: “Behoud en versterking van zeer waardevolle complexen van bos en heide,

29.3=28.6 Vagevuurbossen, 29.4=28.9 Gulke Putten – Predikherenbossen”; ”Behoud en versterking van historische bos- en parkstructuren met concentraties

aan parken en kasteeldomeinen, 28.6=29.3 Vagevuurbossen, 28.9=29.4 Gulke Putten – Predikherenbossen”;

Biscopveld 5Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 10: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

”Behoud en versterking van een mozaïeklandschap met ruimte voor grondgebonden landbouw, grasland- en bosontwikkeling, 30.7 Landbouwgebieden in Bulskampveld (omgeving Vijvers-Lindeveld-Bakensgoed-Schuurlo-Sint-Pietersveld-Kruisbergen)”.

Voor de ontwikkelingsperspectieven van deze ruimtelijke concepten verwijzen wij naar de nota met de gewenste ruimtelijke structuur1 (zie bijlage 2).

2.4. Provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen

Volgens het provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen (PRS, 2002) behoort het studiegebied tot de deelruimte “Veldruimte”. Hier gelden onder meer volgende provinciale ruimtelijke visies en ontwikkelingsperspectieven.

Het cultuurhistorisch rasterpatroon van dreven en boscomplexen wordt versterkt;

Het gebied is interessant voor de versterking van de bosstructuur;

Een verbreding van de landbouwproductie is wenselijk;

Openluchtrecreatieve domeinen hebben een toeristisch-recreatieve potentie;

Het grote aantal kasteeldomeinen is structuurbepalend voor de Veldruimte.

De Bornebeek is geselecteerd als natuurverbindingsgebied (voor zover geen deel van het VEN of natuurverwevingsgebied).

Het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld, het aansluitend deel onder gewestelijk beheer en het Vagevuurbos, zijn geselecteerd als openluchtrecreatieve groene domeinen van provinciaal niveau. “Zij bieden de bezoeker nauw contact met de natuur.” Hier is enkel zachte recreatie toegelaten. Het studiegebied is ook een onderdeel van het “landelijk toeristisch-recreatief netwerk de Brugse streek”. Hier wordt plattelandstoerisme en recreatief medegebruik van de open ruimte ondersteund.

De N370 Beernem-Wildenburg(-Wingene) is geselecteerd als secundaire weg II en (buiten het PRS) als bovenlokale fietsroute. In principe (RSV p.494), maar niet noodzakelijk (RSV p.477, PRS p.186), wordt uitgegaan van een gescheiden verkeersafwikkeling autoverkeer – fietsverkeer. De leefbaarheid en niet de verkeersafwikkeling is bepalend voor de inrichting.

Het studiegebied ligt in het gave landschap 37 “Oude veldgebieden, Bulskampveld”, waar het PRS ook de ankerplaatsen 35-36 “Bulskampveld” en 37(57) “Sint-Pietersveld” aanduidt. De “cuesta Hertsberge-Lotenhulle” is geselecteerd als structurerend reliëfcomponent. Het versterken van de visuele herkenbaarheid is een doelstelling.

2.5. Gemeentelijk beleid

2.5.1. Beernem

In het ontwerp gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Beernem (GRS, januari 2008) behoort het studiegebied tot de deelruimte “zuidelijk veldgebied”. “In deze deelruimte dient een gebiedsgerichte afstemming te gebeuren tussen natuur en landbouw, weliswaar met behoud van het landschappelijk waardevol kader en toeristisch-recreatieve mogelijkheden”.

Met betrekking tot de natuurlijke structuur stelt het GRS dat “kleinschalige bosuitbreidingen enkel kunnen in aansluiting tot bestaande bosstructuren - de gemeente suggereert onder meer “de zuidelijke helft van de gemeente (Bulskampveld)” - en dat deze uitbreidingen

1 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (2006). Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos. Regio Veldgebied Brugge – Meetjesland. Gewenste ruimtelijke structuur (eindvoorstel juni 2006).

Biscopveld 6Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 11: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

gebiedsgericht dienen benaderd te worden. Tevens mag er geen noemenswaardige hinder voor de landbouw worden gecreëerd”.

Het gemeentelijk milieubeleidsplan 2005-2009 citeert Heideveld-Bornebeek in de lijst van de “belangrijkste sites, interessant voor de natuur”. Het plan geeft volgende acties aan:

Onder 4.2 Landschap.

Actie 1. Subsidiëring aanleg en onderhoud kleine landschapselementen (o.m. bomenrijen, hagen, heggen, houtkanten);

Actie 2. Behoudsmaatregelen ter conservering van het dambordpatroon in het landschap. Heraanplant dreven na kap. Nieuwe aanplanten van houtkanten die tevens een ontsnipperend effect heeft.

Onder 4.3 Bos.

Actie 1. Goede samenwerking met de provincie naar beheer Bulskampveld

2.5.2. Oostkamp

Slechts een beperkt deel van het studiegebied ligt op het grondgebied van de gemeente Oostkamp. Het gaat om een (groot) deel van de Bornebeekvallei.

Volgens het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS, 2006) moeten de natuurwaarden en landschapswaarden beschermd worden in een opbouwende relatie met de landbouw. Een eventuele versterking van het bosareaal moet doorgevoerd worden op “de Rug van Aalter” (veldgebieden), met nadruk op natuurlijke bosontwikkeling, en in een mozaïek met tussenliggende graslanden. Het GRS selecteert de Bornebeek als lokaal structurerend lineair element. In de veldgebieden moet de karakteristieke drevenstructuur behouden worden.

2.5.3. Wingene

Volgens het voorontwerp gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (2006) ligt het studiegebied in de deelruimte “veldgebieden”. “Deze deelruimte richt zich op land- en tuinbouw in harmonie met natuur en landschap. Deze drie functies zijn er evenwaardig.” De verweving tussen natuur en landbouw wordt ruimtelijk ondersteund. “Het bosrijke landschap bestaande uit bossen en dreven, wordt hersteld en versterkt.” (…) “De natuur zal hier een aantal zeer prioritaire gebieden innemen. Zachte recreatie wordt er gestimuleerd.” “Vanuit de kwetsbaarheid van het grondwater worden hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van het milieu.” Op de landbouwgronden wordt agrarisch natuurbeheer gestimuleerd en worden kleine landschapselementen hersteld of ontwikkeld. Het landschapsherstel “dient gepaard te gaan met strategisch gekozen bosuitbreiding en heideherstel.”

Het gemeentelijk milieubeleidsplan 2006-2010 vermeldt dat de gemeente de aanplant en het onderhoud van kleine landschapselementen verder zal subsidiëren ter versterking van de ecologische infrastructuur, en dat de gemeente verder zal streven naar een hogere landschappelijke kwaliteit.

2.5.4. Ruiselede

Volgens het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (2008) wenst “Ruiselede bij te dragen aan de uitbouw van de grensoverschrijdende bosstructuren door de aanwezige (kleine)

Biscopveld 7Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 12: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

landschapselementen maximaal te behouden, en in de mate van het mogelijke via gemeentelijke initiatieven of in samenwerking met bovengemeentelijke niveaus, deze te versterken of verder uit te bouwen. Ruiselede wenst de aanwezige ecologische waarden te beschermen door in deze ruimte de grondgebonden land- en tuinbouw te stimuleren en zones specifiek voor bos te vrijwaren. Tevens worden de verspreide bosgebiedjes zoveel mogelijk verbonden en gegroepeerd.” “Het is van fundamenteel belang dat de natuurdoelstellingen mee gedragen worden door de hoofdgebruiker, de landbouw.” “Er zal dan ook gestreefd worden naar een evenwichtige (gebiedsgerichte) invulling”.

Het noorden van de gemeente behoort tot de gave landschappen van de Oude Veldgebieden. Hier is het behoud en het herstel belangrijk van de traditionele kenmerken, o.a. van de drevenstructuren in dambordpatroon.

Het studiegebied behoort tot de deelruimte “het bosrijke gebied”. Het Sint-Pietersveld is een structureel open ruimte die een groot aaneengesloten (landbouw)gebied vormt. De (grondgebonden) landbouw krijgt er voldoende kansen om zich professioneel te ontwikkelen. In de rest van deze deelruimte is binnen het studiegebied het behoud en het herstel van het historisch rasterpatroon belangrijk (zoals het herstel van de drevenstructuren), een uitbouw van een grensoverschrijdend ecologisch netwerk, en het zoeken naar verweving met akkers en weilanden.

2.6. VEN/IVON

(Kaart 4)

Binnen de perimeter van het gebied is er in de eerste fase van de VEN-afbakening circa 586 ha als grote eenheid natuur of grote eenheid natuur in ontwikkeling aangeduid. Het gaat om de GEN en GENO “De Valleien, bossen en heiderelicten van de oostelijke Brugse veldzone” en om de GEN “de Vorte Bossen en vallei van de Wantebeek”.

2.7. Habitatrichtlijngebied

(Kaart 4)

Op 21 mei 1992 werd de Europese Richtlijn 92/43/EEG, inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna (zogenoemde ‘Habitatrichtlijn’), uitgevaardigd. Deze richtlijn heeft tot doel de biodiversiteit in de lidstaten te behouden en streeft naar de instandhouding én het herstel van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna die hiervan deel uitmaken. In 1996 werd een eerste voorstel van Speciale Beschermingszones voor Vlaanderen bij de Europese Commissie aangemeld. De evaluatie toonde echter aan dat voor een aantal habitats en soorten onvoldoende oppervlakte was aangeduid. De herziening en uitbreiding van de gebieden, zoals goedgekeurd door de Vlaamse regering op 4 mei 2001, kwam tot stand op een wetenschappelijke wijze.De totale oppervlakte die door Vlaanderen momenteel als SBZ-H bij de Europese Commissie is aangemeld bedraagt 101.891 ha, verdeeld over 38 gebieden. De Beslissing van de Vlaamse Regering van 4 mei 2001 vervangt dan ook deze van 14 februari 1996. De aanwijzing van de SBZ-H gebeurde voor 44 habitattypen van Bijlage I, waarvan 8 prioritaire, en 22 soorten van Bijlage II.Het studiegebied Biscopveld ligt voor circa 605 ha of 60 % in het habitatrichtlijngebied “Bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen: westelijk deel”. Dit habitatrichtlijngebied (volgnummer 4, gebiedscode BE2500004(1-9), oppervlakte: 3.064 ha) werd aangemeld voor de volgende habitats en soorten:

Biscopveld 8Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 13: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Habitats 2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen; 3130 Oligotrofe wateren van het Middeneuropese en peri-alpiene gebied met Littorella- of

Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen oevers (Nanocyperetalia); 3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of

Hydrocharition; 4010 Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix; 4030 Droge heide (alle subtypen); 6230* Soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems; 6430 Voedselrijke ruigten; 6510 Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis); 9120 Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-Fagetum); 9160 Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum; 9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten; 91E0* Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion

incanae, Salicion albae)(* : prioritaire habitattypen)

Vissen 1134 Rhodeus sericeus amarus Bittervoorn

2.8. Natuurreservaat

In het studiegebied liggen twee erkende natuurreservaten: Heideveld-Bornebeek (17 ha) en Gulke Putten (99 ha), beide in beheer door Natuurpunt vzw.

Het beheer in deze gebieden is vastgelegd in goedgekeurde beheerplannen (erkenningsdossiers).

In beide erkenningsdossiers Heideveld-Bornebeek (2004) en Gulke Putten (2003) met uitbreiding 1- gedeelte Zendstation (2006) staat het behoud en herstel van de eerder voedselarme systemen waarin de Natura 2000-habitats kunnen voorkomen centraal.

2.9. Bosreservaat

In het studiegebied ligt het bosreservaat Bulskampveld (51 ha), beheerd door ANB en de provincie.

2.10. Natuurrichtplan

Voor het gebied Biscopveld werd nog geen natuurrichtplan opgesteld.

2.11. Landinrichting

Op 14 september 2007 keurde de Vlaamse regering het planprogramma goed van het landinrichtingsproject Veldgebied Brugge. Het studiegebied overlapt volledig met het inrichtingsproject “Bulkskampveld”, waarvoor de Vlaamse Landmaatschappij in de loop van de komende jaren inrichtingsplannen zal opstellen.

Biscopveld 9Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 14: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

2.12. Water

In het decreet integraal waterbeleid (18 juli 2003) worden de beginselen van de Europese kaderrichtlijn Water (2000) vertaald naar de Vlaamse context. Een watertoets is noodzakelijk voor de plannen, programma’s en vergunningen als vermeld in het decreet artikel 8§5.

Het studiegebied is grotendeels gelegen binnen het bekken van de Brugse Polder en voor een klein deel in het bekken van de Gentse Kanalen. Drie deelbekkens overlappen met het studiegebied: de deelbekkens van de Rivierbeek (grootste deel van het studiegebied) en Brugse Vaart in het bekken van de Brugse Polder, en het deelbekken van de Poekebeek in het bekken van de Gentse Kanalen (zie Kaart 10).

In het deelbekkenbeheerplan ‘Rivierbeek’ (in opmaak) is als concrete actie “het realiseren van een integraal waterbeleidsproject voor de Bornebeek” opgenomen volgens volgende 4 krachtlijnen:

krachtlijn 1: zoeken naar oplossingen voor gebieden met wateroverlast zonder andere functies in gedrang te brengen; krachtlijn 2: komen tot een zeer goede kwaliteit van het oppervlaktewater; krachtlijn 3: natuurverbinding van bron tot monding; krachtlijn 4: recreatieve beleving voor het gedeelte binnen het provinciedomein.

In de deelbekkenbeheerplannen ‘Brugse Vaart’ (in opmaak) en ‘Poekebeek’ staan geen concrete acties opgesomd binnen het studiegebied.

Wat de waterlopen betreft (Kaart 10), liggen in het studiegebied volgende onbevaarbare geklasseerde waterlopen: categorie 2: Bornebeek en Wantebeek, categorie 3: bovenlopen/vertakkingen van de Blauwhuisbeek en Wantebeek. Volgens de wet betreffende de onbevaarbare waterlopen van 28 december 1967 vallen zij respectievelijk onder bevoegdheid van provincie en gemeenten. Verder liggen er nog een aantal niet-geklasseerde waterlopen in het gebied.

Het gebied is deels gelegen in een beschermingszone type III van een grondwaterwinning (namelijk de VMW-waterwinning te Beernem).

Het gebied is niet in een watering gelegen.

2.13. Onroerend Erfgoed

(Kaart 5)

2.13.1.Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten

Het gebouwenpatrimonium van De Zande (het voormalige Rijksopvoedingsgesticht) is beschermd als monument (het hoofdgebouw sinds 14/10/1976, de bijhorende gebouwen sinds 5/3/2001).

De gebouwen en bepaalde installaties van de Radio Maritieme Diensten – Zendstation SCRE zijn beschermd als monument (BS 14/03/2000).

Het decreet van 22 februari 1995 (B.S. 05/04/1995) tot wijziging van het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten regelt de bescherming, de instandhouding, het onderhoud en het herstel van in het Nederlandse taalgebied gelegen monumenten en stads- en dorpsgezichten.

Vergunningsplichtige werken in de visuele perimeter van het beschermd monument dienen geadviseerd te worden door Onroerend Erfgoed van de Afdeling R-O West-Vlaanderen. Hoewel dit advies niet bindend is, kan ze een richtlijn inhouden voor desbetreffende

Biscopveld 10Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 15: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

werken. In het geval van werken aan onroerende goederen die beschermd zijn is het advies wel bindend en zijn er subsidiemogelijkheden.

Er zijn geen beschermde stads- of dorpsgezichten in het gebied.

2.13.2.Beschermde landschappen

In het studiegebied ligt het beschermd landschap Sint-Pietersveld (20/9/2002). Het Rijksopvoedingsgesticht met omgeving was reeds beschermd als landschap sinds 14/10/1976.

2.13.3.Ankerplaatsen / erfgoedlandschappen

Het studiegebied Biscopveld behoort volgens de landschapsatlas tot de ankerplaats Bulskampveld, Sint-Pietersveld (landschapsatlas A34001) en de relictassociatie oude veldgebieden (Oude veldgebieden : Hoogveld, Blekkerbos, Bulskampveld R34005).

Beide aanduidingen hebben momenteel echter geen juridische slagkracht. Het decreet van 16 april 1996 betreffende landschapszorg bepaalt wel een zorgplicht voor administratieve overheden wanneer een ankerplaats officieel door de Vlaamse Regering wordt aangeduid. Voor privépersonen is dit enkel het geval als de aangeduide ankerplaats ook wordt opgenomen in de plannen van ruimtelijke ordening en als dusdanig als erfgoedlandschap wordt aangeduid. Alhoewel dit vooralsnog niet het geval is binnen het studiegebied wordt een zorgplicht in acht genomen.

2.13.4.Archeologie

Artikel 5 van het decreet (30 juni 1993) houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium (gewijzigd door het decreet van 18 mei 1999 en van 28 februari uitgewerkt in het uitvoeringsbesluit van 20 april 1994), voorziet dat voor alle werkzaamheden op basis van artikel 127 van het decreet van 18 mei 1999 betreffende de organisatie van de ruimtelijke ordening, een advies bij het Agentschap RO- Vlaanderen moet worden ingewonnen. Het agentschap brengt advies uit dat bindend is voor zover het voorwaarden oplegt.

Het Verdrag van Malta voorziet eveneens in het betrekken van de archeologie in de vroegste planfase van projecten. Hieraan is gezien de uitgangsdoelstellingen van het project voldaan.

Biscopveld 11Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 16: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3. Beschrijving studiegebied

3.1. Eigendoms- en gebruikstoestand

(Kaart 6)

Het Agentschap Voor Natuur en Bos heeft bijna één derde van de gronden in het studiegebied in eigendom (ca. 31%), gevolgd door de Provincie West-Vlaanderen en de Regie Der Gebouwen die elk ruim één achtste van de gronden in eigendom hebben (resp.13,1% en 12,8%). Andere eigenaars zijn de Militaire overheid, Natuurpunt vzw, De Zande, Belgacom en de Federale overheidsdienst Financiën. De overige gronden zijn privé eigendom.

Een aantal gronden van de Provincie West-Vlaanderen en de Militaire overheid zijn in gebruik door Natuurpunt vzw. De gronden van de Financiën (Regie Der Gebouwen) zijn in landbouwgebruik.

3.2. Geologie, geomorfologie en reliëf

Geologie (naar Geolab, 2003):De ondergrond van het veldgebied ten zuidoosten van Brugge is gekenmerkt door een afwisseling van tertiaire zand- en kleilagen. Deze zijn nagenoeg overal bedekt door een dun quartair dek dat sterk wisselt in dikte en samenstelling. Op de heuveltoppen (cuesta’s) en –wanden kan het quartair dek zeer dun zijn en zelfs ontbreken, terwijl in de depressies het quartair dek een dikte van 15 m en meer kan bereiken (bv. rond het Kanaal Gent-Brugge en in de vallei van de Rivierbeek). De tertiaire lagen liggen sub-horizontaal en hellen met een zeer geringe helling (< 1 %) naar het noordnoordoosten. Om die redenen ontsluiten de lagen in zuidoost-noordwestelijke richting en worden naar het noorden toe steeds jongere lagen aangetroffen:

Het Lid van Kortemark (TtKo), behorend tot de Formatie van Tielt, bestaat uit een kleihoudende silt met een dikte van ongeveer 17 m. Deze lithologische eenheid vormt de bovenste laag van de zg. "Ieperiaanse klei" (Yc) die in deze regio een dikte heeft van meer dan 100 m.

De Formatie van Tielt wordt bovenaan afgesloten door het Lid van Egem (TtEg). Het Lid van Egem bestaat hoofdzakelijk uit zeer fijn zand met dunne kleilagen en soms kalksteenlagen. De dikte bedraagt tot 20 m. Een oude benaming voor deze formatie is "Ieperiaan zand".

Bovenop het Lid van Egem komt de Formatie van Gent voor die bestaat uit een drietal eenheden : Het Lid van Merelbeke (GeMe), Pittem (GePi) en Vlierzele (GeVl). De oude benaming voor deze afzettingen is "Paniseliaan".

De onderste eenheid van de Formatie van Gent is het Lid van Merelbeke dat voornamelijk bestaat uit een laag plastische klei met dunne zandlensjes. De verspreiding en voorkomen van deze laag is niet goed gekend. Het staat vast dat deze laag op vele plaatsen niet aanwezig is terwijl ze op andere plaatsen diktes tot 7 m kan bereiken.

Het Lid van Pittem bestaat uit een glauconiethoudend kleiig zeer fijn zand afwisselend met zandige klei. Plaatselijk worden zandsteenbanken ("veldsteen") aangetroffen die soms zeer veel fossielen bevatten. Dikte : 15 tot 20 m.

Het Lid van Vlierzele rust op het Lid Van Pittem. Deze eenheid bestaat uit een pakket kleihoudend fijn zand tot zandhoudende klei en is gekenmerkt door een sterk uitgesproken

Biscopveld 12Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 17: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

micro-gelaagdheid. De gemiddelde dikte wordt geraamd op 12 m maar bedraagt soms meer dan 20 m. Fossielen komen weinig voor.

De Formatie van Aalter bestaat uit twee eenheden : het Lid van Beernem (AaBe) en het Lid van Oedelem (AaOe). Het Lid van Beernem bestaat uit een kleihoudend matig fijn tot fijn zand met veldsteenfragmenten. Deze afzetting komt enkel voor ter hoogte van Brugge, Loppem en Beernem (dikte : 10 tot 18 m).

Ter hoogte van het studiegebied dagzoomt het lid van Vlierzele. Het quartaire dek erboven is hier gemiddeld slechts enkele m (tot minder dan 1 m) dik.

Geomorfologie (naar Geolab, 2003):Het veldgebied ten zuidoosten van Brugge behoort tot het interfluvium tussen Kustvlakte en Leievallei en is op zijn geheel sterk versneden door cuesta's (steilranden) en depressies die min of meer de tertiaire strekking volgen (NW-ZO oriëntatie).

Ten zuiden van het studiegebied ligt de Cuesta van Tielt die uitgesneden werd in de basiskleien van de Formatie van Gent (GeMe en GePi). Deze heuvelrij strekt zich uit van Hooglede tot Aarsele en bereikt hoogten tot +50 m TAW;

Ten noordoosten van de Cuesta van Tielt bevindt zich de Cuesta van Hertsberge, eveneens uitgesneden in "Paniseliaanzand" (lid van Vlierzele). De cuesta, die ondermeer de deelgebieden ‘Bornebeek & Aanwijsputten’ en ‘St.-Pietersveld’ van het studiegebied omvat (en het noordelijk deel van de ‘Vagevuurbossen’), reikt beduidend minder hoog; gemiddeld 21 à 22 m met maxima tot 27 m TAW. Een kleine verbinding met de cuesta van Tielt t.h.v. het deelgebied ‘Gulke Putten’ vormt de waterscheiding tussen de oostwaarts vloeiende Wantebeek (Bekken van de Gentse Kanalen, deelbekken Poekebeek) en de Blauwhuisbeek (Bekken van de Brugse Polders, deelbekken Rivierbeek).

Reliëf:Kaart 7 geeft het reliëf ter hoogte en in de onmiddellijke omgeving van het studiegebied weer. De maaiveldhoogtes in het studiegebied liggen tussen 15 en 27 m TAW. De hoogste delen van het studiegebied zijn gelegen in het ‘Sint-Pietersveld’ en in de noordwestelijke hoek van de Vagevuurbossen (op de Cuesta van Hertsberge). De laagste zones zijn gelegen rond de Blauwhuisbeek.

3.3. Bodem

De bovengrond van het studiegebied bestaat voornamelijk uit matig droge tot matig natte zand- en lemigzandgronden met een humus en/of ijzer B-horizont (podzolen en postpodzolen). Deze zogenaamde dekzandlaag werd tijdens de ijstijden (Quartair) vanuit de uitgedroogde Noordzee aangevoerd.

Onder de dunne quartaire zandlaag komt Paniseliaans zand voor (Tertiair). Dit Paniseliaan is een strandafzetting van voor de ijstijden. Het is een compacte groen gekleurde laag (glaukoniethoudend zand) waarin veldstenen en versteend hout voorkomen. Deze laag is ongeveer 15 m dik. Op de stranden van de Paniseliaan-zee spoelde drijfhout aan. Dergelijke houtfragmenten die door een zandlaag bedolven werden, versteenden in de loop der tijden.

Biscopveld 13Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 18: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3.3.1. Textuur

Het studiegebied bestaat voor het grootste deel uit zand- en lemig zandgronden. Textuur : 57% zandgronden en 40 % lemig zandgronden (zie kaart 8). Naast licht zandleemgronden met 2% komt er nog een klein aandeel (1%) kleigronden voor. Deze laatste bevinden zich in de vallei van de Bornebeek en het centrale deel van de Gulke Putten.

Op sommige plaatsen is de zandige quartaire mantel zeer dun en komen de tertiaire lagen , bestaande uit zand met kleilaagjes (klei-zandsubstraat) en zandsteenlagen, dicht aan de oppervlakte. De stuwwatergronden die hierdoor ontstaan, zijn tijdens de winter zeer vochtig en kennen in de zomer een watergebrek.

3.3.2. Waterhuishouding

De waterhuishouding van het gebied wordt bepaald door de aard van de bodem, de diepte en de schommelingen van de grondwatertafel, door de doorlatendheid van de oppervlakkige lagen en van de ondergrond en door het reliëf.

Meer dan 50% van de gronden bestaan uit zeer droge tot matig droge gronden (drainageklasse: a,b,c), zie kaart 9. Deze gronden bevinden zich in het noorden van ons studiegebied, op de top van de cuesta tussen Hertsberge en Lottenhulle, met als droogste zone de Hendriksberg in de Vagevuurbossen (zie kaart 2).

40% van het studiegebied bestaat uit matig natte gronden (drainageklasse d). Deze gronden staan onder invloed van een permanente grondwatertafel op minder dan 2-3m diepte, die aan seizoenschommelingen met een amplitude van ca. 1m onderhevig is. Het grondwater stijgt tijdens de winter om in het voorjaar zijn hoogste stand te bereiken; daarna daalt het om in de herfst zijn laagste stand te vertonen.

De natte tot zeer natte gronden (9% - drainageklasse e-f) bevinden zich in de vallei van de Bornebeek, de Aanwijsputten en het centrale deel van de Gulke Putten.

3.3.3. Profielontwikkeling

(Kaart 8)

Onder invloed van klimatologische en biologische factoren ondergaat het moedermateriaal van de bodem een verwering en andere bodemvormende processen, wat zich uit in het optreden van min of meer duidelijke horizonten. Naargelang van de opeenvolging en de aard van de horizonten onderscheidt men in het studiegebied verschillende groepen van profielontwikkeling. 51% van de gronden zijn gronden met een duidelijk humus en/of ijzer B horizont (Podzolen) en 28 % met een verbrokkelde humus en/of ijzer B horizont (Postpodzolen). De overige gronden zijn bodems zonder profielontwikkeling, zowel binnen de alluviale als colluviale gronden.

3.3.4. Meest voorkomende bodems

Zcg : matig droge zandgronden met duidelijke humus en/of ijzer B horizont

Sdh : matig natte lemig-zandgronden met verbrokkelde humus en/of ijzer B horizont

Zbg : droge zandgronden met duidelijke humus en/of ijzer B horizont

Zdg : matig natte zandgronden duidelijke humus en/of ijzer B horizont

Biscopveld 14Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 19: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Sep : natte lemig-zandgronden zonder profielontwikkeling

3.4. Hydrologie

3.4.1. Grondwater

Hydrogeologie (naar Geolab, 2003):De grondwatervoerende lagen in het studiegebied zijn de zandhoudende Formaties Van Tielt (Lid van Egem) en de zandhoudende lagen uit de Formaties van Gent. Beide systemen worden grotendeels gescheiden door een kleilaag behorend tot het Lid van Merelbeke. Het onderste gedeelte van de bovenste watervoerende laag is eveneens sterk kleihoudend (Lid van Pittem). Tabel 1 geeft benaderende hydraulische parameters voor de verschillende lagen:

Tabel 1: overzicht hydraulische parameters

Lithologische eenheid kH (m/dag) kV (m/dag) Bron

quartair dek 10 5

Formatie van Gent 4 0,8

Lid van Merelbeke 0,0005 0,0001 Van Burm/Maertens (1976)

Lid van Egem 2 0,4 Van Burm/Maertens (1976)

(kH : horizontale doorlatendheid ; kV : vertikale doorlatendheid)

Gemodelleerde potentiële kwel- en infiltratiegebieden:(Kaart 10)

In het kader van het landinrichtingsproject Brugse Veldzone werd in 2003 door Geolab een grofmazig (met een grid van 70 m x 70 m) grondwatermodel opgesteld. Via dit model kunnen voor het studiegebied (op sterk benaderende wijze) de potentiële kwel- en infiltratiezones en hun onderlinge verband (koppeling instroom en uitstroom, stroomtijd en doorstroomde lagen) afgelijnd worden. Met ‘potentieel’ wordt hier bedoeld dat het drainerend effect van individuele waterlopen en sloten niet in het model zijn ingebracht. De ‘kwelgebieden’ zijn alle zones met een opwaartse grondwaterstroming van meer dan 1 mm/dag in de bovenste model-laag, de ‘infiltratiegebieden’ hebben een neerwaartse stroming van meer dan 1 mm/dag.

De kwel- en infiltratiegebieden in het studiegebied zijn weergegeven op kaart 10. Het infiltratiegebied voor de kwelzones is grotendeels gesitueerd op de zuidzijde van de Cuesta van Hertsberge.

De ‘kwel’ die in de Gulke Putten optreedt is heel lokaal en infiltreerde enkele honderd meters verder en stroomde dan lateraal af (verblijftijd van het grondwater is minder dan 1 jaar t.h.v. perceel 157 tot enkele (tientallen) jaren centraal in de Gulke Putten).

Het Sint-Pietersveld, het noordelijk deel van de Vagevuurbossen, de zone ten noorden van de Bornebeek, de Predikherenbossen en de zone net ten noorden van de Gulke Putten zijn de infiltratiegebieden binnen het studiegebied.

Drainageklasses:Op kaart 9 staan tevens de drainageklasses uit de bodemkaart (Kaart 8) weergegeven. De volledige vallei van de Bornebeek binnen het studiegebied is gekenmerkt door zeer natte (klasse f) tot natte (klasse e) gronden. De omgeving van de aanwijsputten is eveneens als

Biscopveld 15Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 20: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

zeer nat tot nat gekarteerd. In het deelgebied Vagevuurbossen komen in het lager gelegen zuidelijke deel natte gronden voor, die zich voornamelijk rond de waterlopen concentreren. Het centrale gedeelte van de Gulke Putten is gekarteerd als zeer nat. Er rond komen natte gronden voor.

Grondwaterwinning:(Kaart 10)

Ten noorden van het studiegebied bevindt zich de VMW-waterwinning van Beernem. Deze waterwinning wint in de formatie van Gent (Lid van Vlierzele) en exploiteert 1.280.000 m³/j.

Fysico-chemische kwaliteit freatisch grondwater (naar VMW, 2004 en DOV, 2007):

Uit analyses van de waterkwaliteit van het grondwater t.h.v. de waterwinning van de VMW blijkt dat het water hier zoet, relatief hard en vrij zuur is en zeer veel ijzer bevat. Het hoge sulfaatgehalte is waarschijnlijk het gevolg van pyrietoxidatie (pyriet is in vrij grote hoeveelheden in deze laag aanwezig). Een andere bron van sulfaat is het gevolg van nitraatreductie door pyriet.

Ook andere recente kwaliteitsmetingen in het freatische aquifersysteem (nitraatmeetnet uit DOV, 2007) in de ruimere omgeving van de winning, wijzen op verhoogde concentraties aan sulfaat (tot 200 mg/l) in de diepere filters. Dit is te wijten aan oxidatie van onopgeloste bodemsulfiden (pyriet) en aan nitraatreductie (bemesting) door pyriet.

Opvallend zijn de hoge tot zeer hoge nitraatwaarden in de ondiepe filters van het nitraatmeetnet. De hoogste NO3 - waarde werd in 2007 in de ondiepe filter in het Sint-Pietersveld opgemeten, zijnde 205 mg/l of 4 maal de basismilieukwaliteitsnorm. Ook de metingen in de Gulke Putten (jaren 1999 tot 2001) van die peilbuizen gelegen dicht bij (en hellingafwaarts van) de percelen in landbouwgebruik tonen verhoogde nitraatwaarden.

3.4.2. Oppervlaktewater

Hydrografie:(Kaart 10)

Het studiegebied is grotendeels gelegen binnen het bekken van de Brugse Polder en deels in het bekken van de Gentse Kanalen. Drie deelbekkens overlappen met het studiegebied: de deelbekkens van de Rivierbeek en Brugse Vaart in het bekken van de Brugse Polder en het deelbekken van de Poekebeek in het bekken van de Gentse Kanalen. De waterscheiding tussen de deelbekkens Rivierbeek en Brugse Vaart loopt doorheen het deelgebied ‘Sint-Pietersveld’, de waterscheiding tussen de deelbekkens Rivierbeek en Poekebeek loopt doorheen het deelgebied ‘Gulke Putten’.

Het deelgebied ‘Bornebeek & Aanwijsputten’ wordt afgewaterd door de Bornebeek (2e cat.) en een bovenloop (3e cat.) hiervan. De ‘Vagevuurbossen’ worden afgewaterd door twee bovenlopen (3e cat.) van de Blauwhuisbeek. Het noordwestelijk deel van de ‘Gulke Putten’ watert af via een waterloop van 3e categorie die uitmondt in de Blauwhuisbeek, het zuidwestelijk deel via een bovenloop (3e cat.) van de Wantebeek.

Een deel van de Bornebeek is met harde elementen verstevigd.

Biscopveld 16Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 21: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Waterzuiveringsinfrastructuur:(Kaart 10)

Voor het overgrote deel van het studiegebied en de onmiddellijke omgeving (zo ook het woonpark te Hertsberge) is in de ontwerp- zoneringsplannen een individuele zuivering door middel van IBA’s voorzien. Collectieve waterzuivering is enkel voorzien voor de bebouwing gelegen rondom de Gulke Putten. Dit riolerings- en zuiveringsproject is onlangs uitgevoerd. Er werd voorzien in 100 % afkoppeling van het regenwater en een zuivering van het vuilwater d.m.v. een waterzuivering van het type ‘ondergedompelde beluchte bacterie-filter’ (SAF) met een rietveld als nazuivering.

Waterkwaliteit (VMM, 2007):In de tabel in bijlage 1 zijn de waterkwaliteitgegevens weergegeven voor de staalnamepunten van de VMM binnen het studiegebied. Per jaar is er 1 tot 4 maal bemonsterd. De weergegeven waarden in de tabel zijn de gemiddelden voor ieder jaar.

In de Aanwijsputten zijn tussen 1999 en 2001 3 vijvers vrij intensief bemonsterd. De vijvers zijn vrij zuur (pH schommelt tussen 5 en 7). Op basis van de opgemeten fosfaatwaarden kunnen de vijvers geklasseerd worden als licht eutroof, op basis van de nitraatwaarden als mesotroof, eutroof tot hypertroof (stijging van het nitraatgehalte met de jaren). De middenste vijver was hierbij de voedselrijkste.

Twee waterlopen werden bemonsterd in het studiegebied. In de Vagevuurbossen is dit een zijbeek van de Blauwhuisbeek, in de Gulke Putten de waterloop die door het reservaat loopt. De prati-index (volgens zuurstof) voor beide waterlopen wijst op een matig verontreinigde tot verontreinigde toestand. De laatste bemonstering in de Gulke Putten dateert evenwel reeds van 2001.

De nitraat- en fosfaatwaarden van de zijbeek van de Blauwhuisbeek overschrijden sporadisch de basismilieukwaliteitsnorm.

3.5. Landschapsgeschiedenis

Zie Kaart 11: de Ferraris (1771-1778) en Kaart 12A: Landschapscomposietkaart

3.5.1. Algemeen

Het studiegebied Biscopveld behoort tot de ankerplaats Bulskampveld - Sint-Pietersveld (landschapsatlas A34001) en de relictassociatie oude veldgebieden (Oude veldgebieden : Hoogveld, Blekkerbos, Bulskampveld R34005). Een oud veldgebied bestaat uit een heide met aan de rand bebossing en had meestal geen bewoning. Op de kaart van de Ferraris (1771-1778) (Kaart 11) is het landschap gekarteerd als een veldgebied. Op het einde van de achttiende eeuw startte de ontginning van de heide en ontstond het jonge ontginningslandschap. Voor de ontginning legde men rechtlijnige dreven aan die het gebied in grote regelmatige blokpercelen verdeelde. De percelen werden bebost of rechtstreeks in landbouwcultuur gebracht. Dit landschap is grotendeels bewaard in het studiegebied. Momenteel bestaat het studiegebied uit een afwisseling van landschappelijk zeer waardevolle bossen, open landbouwgebieden en heide. De bossen zijn onderling verbonden met sterk ruimtebepalende dreven.

Biscopveld 17Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 22: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Belangrijke cultuurhistorische elementen zijn o.m. enkele kasteeldomeinen en ontginningshoeven, het zendstation en het gebouwencomplex van het Rijksopvoedingsgesticht De Zande. De hoge zendmasten bij de Gulke Putten vormen bakens in het landschap en zijn zichtbepalende elementen in het landschap.

3.5.2. Ontstaan van het landschap

Het veldgebied, een “woeste” grond, had tot voor de laat-achttiende eeuwse ontginning een heidevegetatie en werd gebruikt als gemeenschappelijke (graas-)grond. In tegenstelling tot de naam was een dergelijke woeste grond het gevolg van gebruik door de mens. Oorspronkelijk was het gebied volledig bebost. Vanaf de bronstijd werden de bossen (gedeeltelijk) gekapt voor het creëren van akkers. Na uitputting van de bodem werd een ander stuk bos gerooid. De begrazing door runderen en schapen zorgde ervoor dat de bossen niet konden herstellen en heide ontstond. Pas na de Romeinse tijd kon het bos terug aangroeien door een beperkte menselijke aanwezigheid in de vroege Middeleeuwen (5de-10de eeuw).

Tussen de 9de en 12de eeuw groeiden de rondliggende bewoningskernen (Beernem, Wingene, …) uit tot dorpen. Het gebruik van de tussenliggende gronden werd intenser, waardoor de heide terug in omvang toenam. De gronden waren eigendom van de graven van Vlaanderen. Door de bevolkingsaangroei in de 12de eeuw en 13de eeuw werden eerst aan de rand nieuwe loofbossen aangeplant2 (voor houtvoorraden). Veelal werden deze bossen voor hakhout gebruikt. Op enkele plaatsen in de woeste gebieden worden ontginningen gestart rondom kleine, individueel uitgebate hofsteden.

In de 12de en 13de eeuw worden grote stukken heide verkocht of weg geschonken door de graven van Vlaanderen aan abdijen om een ontginningsgolf op gang te brengen. Het Sint-Pietersveld werd geschonken aan de Sint-Pietersabdij van Gent. De ontginning liep echter niet zo vlot (religieuze en financiële crisis in de late dertiende en veertiende eeuw, godsdienstoorlogen in de zestiende en zeventiende eeuw) en lag grotendeels stil tot de achttiende eeuw. In de 17de eeuw was het landschap volledig gekenmerkt door eiken-berkenbos, heidevlakten en visvijvers.

Een heide of veld werd gebruikt voor begrazing (voeder) voor de schapen, turfsteken, gagel voor bier en jachtgebied voor de heren. Ook veldvijvers kwamen voor. Deze werden speciaal uitgegraven of ontstonden door het turfsteken of delven naar Paniseliaanse veldsteen. Uit de bossen kwam hout voor materiaal en constructie, brandhout kwam uit de magere bossen.

In de vijvers werd karper gekweekt. Met behulp van dammen kon het waterpeil onder controle worden gehouden. Om de enkele jaren liet men de vijvers leeglopen om de vis met sleepnetten weg te halen. Dit was vooral gekend rond de Gulke Putten.

Door het delven van de Gentse Vaart in 1613-1621 (na een eerste aanzet in de veertiende eeuw) kon zeevis worden aangevoerd naar de grote steden. Hierdoor werden de viskwekerijen verwaarloosd, waardoor ze verzandden en verlandden. In de tweede helft van

2 Dit is vermoedelijk het geval voor de Vorte Bossen, de Slangebossen en de bossen op het Rooiveld en Kampveld. Deze nu nog bestaande bossen liggen buiten het studiegebied.

Biscopveld 18Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 23: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

de 18e eeuw (Kaart 11) zijn nog een groot aantal resterende veldvijvers aanwezig. Vandaag is in het studiegebied geen veldvijver meer aanwezig3.

De heide werd door twee grote wegen doorkruist, met name de weg Maldegem-Knesselare naar Wingene, Schuiferskapelle, Tielt en de weg Gent-Aalter-Brugge. Op de kruising van deze twee wegen stond een kapel, het veldkapelletje, een koortskapel met ommegang tegen de moeraskoorts. Hierachter werd in de negentiende eeuw het kerkhof van het Sint-Pietersveld aangelegd. Het Sint-Pietersveld ligt net ten zuidwesten van deze kruising. Iets verderop lag “het Aanwijs”, een vijfwegenkruispunt met wegwijzer en herberg.

Door de Vrede van Aken (1748) ontstaat relatieve rust in het gebied. De Zuidelijke Nederlanden komen terug onder het bewind van de Oostenrijkers. De vrede leidt tot bevolkingsgroei en hogere druk op het landschap. Op het einde van de 18 e eeuw wordt aanvang gemaakt met het ontginnen van de woeste gronden (omzetting in bos).

Tijdens de eerste helft van de 19e eeuw wordt de kern van de nog bestaande woeste gronden grotendeels bebost; dit vaak met naaldhout. De randbossen worden geveld en omgevormd tot akkerland. Zo trad er een inversie van het landschap op.

Om de talrijke beboste en resterende woeste gronden te kunnen ontginnen, werden nieuwe parochies aan de rand van het voormalige Bulskampveld opgericht: Wildenburg, Hertsberge, Doomkerke en Maria-Aalter. Hertsberge ontwikkelde zich op het grondgebied van een deel van de gemeente Wingene en Ruddervoorde. Het beschermde kerkje van Doomkerke (grondgebied Ruiselede) werd opgericht in 1860-1865 en lag aan de basis van het ontstaan van dit straatdorp. Pas in 1876 werd de parochie Doomkerke gesticht. De streek van Doomkerke is bekend om haar massale uitwijking naar Amerika vanaf 1888. Doomkerke alleen telde meer dan 300 uitwijkelingen. Een gedenksteen aan het Veldkapelletje herinnert aan dit feit.

Tegen het einde van de 19e eeuw is het volledige veldgebied ontgonnen. Het voormalige veldgebied is - thans nog - zeer duidelijk te herkennen in het landschap. Grote delen zijn bebost en talrijke beuken- en eikendreven markeren er het jonge ontginningspatroon.

3.5.3. Deelgebieden

Bornebeek & Aanwijsputten

In 1770 koopt Lambert Malfait een stuk heide aan en bouwt een hoeve ter hoogte van het huidige kasteel Lippensgoed-Bulskampveld. Op de kaart van de Ferraris (1771-1778) (Kaart 11) is een eerste ontginningskern aanwezig. De rechte structuur van de Bornebeek op de kaart doet vermoeden dat deze waterloop gegraven werd om het gebied te ontwateren. Rond 1800 wordt de hoeve verbouwd tot een kasteel. De tweede ontginningsfase gebeurt op een systematischer manier, met een jong ontginningslandschap tot gevolg.

Rond 1887 laat de graaf Henri de Meeus het huidige kasteel bouwen. In 1904 verandert het kasteel van eigenaar (Auguste Phillipe Lippens). De volledige ruimte rond het kasteel wordt heringericht tot Engelse tuin, wat het ontginningspatroon doorbreekt. Verschillende hoeves worden bijgebouwd.

Hoogstwaarschijnlijk tijdens de Tweede Wereldoorlog worden munitieopslagplaatsen ingericht ter hoogte van de Aanwijsputten. De rechthoekige putten van de opslagplaatsen

3 De enige nu nog resterende veldvijver is de Kraenepoel te Aalter.

Biscopveld 19Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 24: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

zijn omgeven met een kleine dijk (max. 1 m hoog) en bevatten een strooisellaag van maximaal 0.5m dikte. Aan één zijde is er een licht oplopende toegang. Waarschijnlijk was vroeger boven die putten een houten constructie aanwezig.

In 1970 koopt het provinciebestuur 201 ha aan en richt een provinciedomein in.

Vagevuurbossen

Het toponiem Vagevuurbos verwijst naar de Vagevuurkapel aan de Blauwhuisstraat. Op deze locatie werden beelden en prenten geplaatst. De huidige kapel dateert van 1962. Toponymisch zou de naam vagevuur te verbinden zijn met poelen. Elders werden poelen ook ‘hellen’ genoemd. De oudste vermelding van het vagevuur op deze plaats gaat terug tot 1756.

De Vagevuurbossen, rond het toponiem Hendriksberg, was eigendom van de heerlijkheid van Wildenburg. De zetel van Wildenburg was het Blauwhuis, nabij de parochiekerk van Wildenburg. Ook in dit gebied lagen vele veldvijvers.

In de beide wereldoorlogen worden de meeste oude bossen weg gekapt. Na WOII is een verbrandingsoven voor munitie ingericht nabij de Hendriksberg.

In 1998 heeft het Vlaams gewest (voormalige Afdeling Bos en Groen) de bospercelen ten zuiden van de Reigerlostraat aangekocht.

Gulke Putten

De Gulke Putten zijn vermeld in de historische bronnen voor de natte gesteldheid. In dit deelgebied waren de meeste veldvijvers aanwezig. Deze veldvijvers zijn ontstaan door het afplaggen of werden gegraven specifiek voor het kweken van vis.

In 1920 richt de RTT (Regie voor Telegrafie en Telefonie) een zendstation op met bereik over de hele wereld. In 1923 wordt het “Radio Elektrisch Centrum” officieel ingehuldigd door koning Albert I. Voor de oprichting en de toegankelijkheid van de zendtorens moet vrijwel het gehele terrein vrijgemaakt worden van bos. Het maaibeleid onder de lage installaties en paden heeft heideherstel tot gevolg. De kleine poelen in het terrein zijn het gevolg van bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw wordt het grootste gedeelte van het zendstation in pacht gegeven aan landbouwers. De heide wordt omgezet naar schapen-, paarden- en koeienweide. Een ander gedeelte wordt intensief gebruikt als landbouwgebied maar met behoud van de vroegere percelering en drevenpatroon. In 1969-1970 nemen de Belgische Natuur- en Vogelreservaten (nu Natuurpunt) 1,3 ha in beheer als natuurreservaat.

In 1997 verlaat Belgacom het terrein en in 2002 wordt dit overgedragen aan Defensie. De resterende delen van de heide, de natte graslanden en struwelen (ca. 68 ha) worden in afspraak met het voormalige Aminal Afdeling Natuur overgedragen aan Natuurpunt. Ondertussen zijn 30 ha gronden bij het reservaat gevoegd.

Het zendstation van de Radio Maritieme Diensten vertoont een duidelijke en bijna volledige ontwikkelingsgeschiedenis van radiomasten. Hierdoor maakt het antennepark deel uit van de landschappelijke bescherming van het Sint-Pietersveld.

Biscopveld 20Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 25: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Opmerkelijk in het zendstation is het kasteel Carpentier. Dit kasteel werd in 1883 gebouwd door Charles-Ferdinand de Beughem, maar na diens dood bij de ruwbouw overgekocht door Pierre Carpentier. Sindsdien wordt dan ook gesproken van het kasteel Carpentier. In 1923 is het kasteel onteigend door de Belgische Staat om er het radiozendstation op te richten. Het kasteel is sinds 1997 particulier bezit en sindsdien volledig gerestaureerd.

Sint-Pietersveld

In 1789 wordt het Sint-Pietersveld nationaal goed (Franse revolutie). In 1836 wordt op het Sint-Pietersveld een suikerfabriek opgericht. Omdat de fabriek niet rendeerde, werd ze al snel verkocht aan de Staat om er een heropvoedingsgesticht in te bergen. De oprichting van de ‘Ecole de Reforme de Ruysselede’ moet gezien worden in het kader van de economische crisis in de negentiende eeuw. Deze crisis had een sterke uitbreiding van landloperij en bedelarij tot gevolg.

In 1934 worden de boerderij en een deel van de gebouwen overgedragen aan het Ministerie van Justitie om dienst te doen als landloperkolonie. Na de tweede wereldoorlog krijgt de instelling het statuut van gevangenis. Momenteel wordt de gevangenis gebruikt als Penitentiair Landbouwcentrum. De gedetineerden van gemeen recht werken op het veld, de boerderij of maken zich nuttig in de andere diensten van de gevangenis in een open regime. De gebouwen, een combinatie van neoclassicistische fabrieksbouw en gevangenissenbouw, zijn beschermd.

3.5.4. Archeologie

(Kaart 12B: Archeologie)

Volgens de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) zijn in het studiegebied 24 archeologische sites gekend. Ondermeer een bronstijd grafheuvel, zes tot acht urnengraven uit de ijzertijd, verschillende wegtracés en grachten, en een site met walgracht uit de middeleeuwen zijn gekend. Het merendeel van deze archeologische sites is bekend geraakt door middel van luchtfotografische prospectie. Hierbij worden gebieden in (meestal droge) periodes overvlogen. De begroeiing die bovenop structuren zoals grachten, kuilen en muren staat, heeft een ander groeiritme dan de begroeiing op de onmiddellijke omgeving. Deze verschillen zijn vooral vanuit de lucht goed merkbaar. Het grote nadeel aan deze methode is de beperking van grondgebruik en bodemtype. Vooral graanakkers en weilanden lenen zich tot deze prospectiemethode.

De aangetroffen sporen concentreren zich hoofdzakelijk op het Sint-Pietersveld. Op het Sint-Pietersveld zijn grafcirkels uit de bronstijd aanwezig. Ook een urnengrafveld, vermoedelijk uit de Late ijzertijd, werd waargenomen, evenals grachten en een wegtracé. Het Sint-Pietersveld ligt op de cuesta van Herstberge. Dergelijke cuesta’s waren voor de mens aantrekkingspolen en oriëntatiepunten in het landschap. Uit gelijkaardig onderzoek op de cuesta van Oedelem (iets naar het noorden) blijkt dat een continuïteit naar de hierop volgende periodes (ijzertijd, Romeinse tijd) te verwachten is. Daarnaast was een dergelijke cuesta in combinatie met de overgang naar de beekvallei van de Wantebeek, een zeer aantrekkelijke habitat tijdens de steentijden. Hierdoor heeft het Sint-Pietersveld een hoge trefkans op archeologische sporen vanaf de steentijden tot de Middeleeuwen.

Deze cuesta strekt zich verder uit ter hoogte van deelgebieden Vagevuurbossen en de Bornebeek & Aanwijsputten. Hierdoor geldt ook in deze deelgebieden een hoge trefkans van archeologische sites. Door het bodemgebruik (bossen) is de intactheid van de bodem

Biscopveld 21Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 26: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

en de hierin liggende archeologische sites niet zeker als gevolg van deze mogelijke verstoring.

Ook aan de zuidrand van Gulke Putten zijn archeologische structuren waargenomen door middel van luchtfotografie. Het betreft vooral grachten. Grachten kunnen dienen als perceelsscheidingen van landbouwpercelen of bewoningsstructuren. Een dergelijke bewoningsstructuur is een site met walgracht, aanwezig ter hoogte van de zuidelijke rand van het studiegebied. Ook dit gebied heeft een hoge trefkans op archeologische sporen.

3.6. Natuur: vegetatie en fauna

3.6.1. vegetatie (inclusief paddenstoelen)

Per deelgebied worden de voorkomende hoofd- en nevenkarteringseenheden van de Biologische waarderingskaart (versie 2) (Kaart 13A, B en C) met de link naar de vegetatietypes en de NATURA 2000-habitattypen (Kaart 15) besproken. Ook de voorkomende plantensoorten en paddenstoelen die op de Vlaamse Rode Lijst staan worden per deelgebied vermeld.

Het studiegebied behoort tot het Habitatrichtlijngebied ‘Bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen: westelijk deel’. Dit habitatrichtlijngebied gebied werd aangemeld voor de volgende habitats:

2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen3130 Oligotrofe wateren van het Middeneuropese en peri-alpiene gebied met

Littorella- of Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen oevers (Nanocyperetalia)

3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium ofHydrocharition

4010 Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix4030 Droge heide (alle subtypen)6230(+) Soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems6410 Grasland met Molinia op kalkhoudende bodem en kleibodem (Eu-Molinion)6430 Voedselrijke ruigten6510 Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba

officinalis)9120 Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-

Fagetum)9160 Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten91E0(+) Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion,

Alnion incanae, Salicion albae)

Biscopveld 22Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 27: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Bornebeek & aanwijsputten

(naar Natuurpunt beheer vzw, 2004; Provincie West-Vlaanderen, 2004 en Esher 2006)

VegetatieIn dit deelgebied ligt het provinciedomein met het erkend natuurreservaat dat door Natuurpunt vzw (afdeling Beernem) wordt beheerd, het domeinbos Bulskampveld en het bosreservaat Bulskampveld.

Het natuurreservaat (erkend 12 mei 2006) met een oppervlakte van 17 ha wordt door Natuurpunt vzw gehuurd van de Provincie West-Vlaanderen.

De Biologische waarderingskaart (versie 2) wordt weergegeven op kaart 13A en de legende op kaart 13C Hieronder worden de voorkomende hoofd- en neven- karteringseenheden met de link naar de voorkomende vegetaties en de NATURA 2000-habitattypen voor het provinciedomein, Heideveld-Bornebeek, het domeinbos en bosreservaat Bulskampveld besproken (zie kaart 15).

Provinciedomein

Het provinciedomein wordt gekenmerkt door bospercelen afgewisseld met graslanden in landbouwgebruik.Vele bospercelen in het provinciedomein werden de voorbije eeuw aangeplant met zowel inheemse boomsoorten als uitheemse boomsoorten. Als inheemse bomen komen meestal zomereik en beuk voor. De Amerikaanse eik, Douglasspar en lork vormen de hoofdmoot van de uitheemse bomen. Vanaf de jaren ‘80 werden de monotone naaldbestanden omgevormd tot loofhoutbestanden van voornamelijk zomereik, beuk, Amerikaanse eik en zwarte els.

De zure eikenbeukenbossen (qs, fs; 9120) in het provinciedomein worden niet gekenmerkt door een uitbundige voorjaarsbloei. Het dalkruid komt slechts op 2 plaatsen voor in het provinciedomein terwijl gewone salomonszegel, groot heksenkruid en speenkruid op meerdere plaatsen groeien. Langs de Bornebeek komen ook nog een aantal beekbegeleidende bossen voor (vn; 91 E0*).De greppels zijn rijk aan varensoorten: mannetjesvaren, wijfjesvaren, brede stekelvaren en dubbelloof. Adelaarsvaren komt overal voor uitgenomen in de donkere douglaspercelen.

De graslanden in klassiek landbouwgebruik zijn door bemesting soortenarm en worden gedomineerd door Engels raaigras en ruw beemdgras (hp). Aan de rand van deze percelen bevinden zich soms relicten van heischrale graslanden (ha; 6230*) met o.a. pijpenstrootje, tormentil, brem, schapenzuring, mannetjesereprijs en relicten van soortenrijke cultuurgraslanden (Hp*) met o.a. kamgras, reukgras,pinksterbloem, margriet en knoopkruid.

Natuurreservaat Heideveld-Bornebeek (Kaart 2)

Het reservaat bestaat uit open heide (droog: cg, 4030 en vochtig: ce, 4010) - en heischraal graslandvegetaties (ha; habitatcode 6230*) en bos. Het bos bestaat op de droge delen uit aanplanten van grove den (pp) en uit zuur eikenbos (qs; 9120) met aanplant van berk, zwarte els, tamme kastanje en Amerikaanse eik. Op de nattere delen komt elzenbos met

Biscopveld 23Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 28: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

elementen van oligotroof elzenbos (vn, vo; ha; 91EO*) voor en opslag van wilgen. In de open, geplagde percelen komen vochtigere heidevegetaties voor en werden er enkele ‘vennen’ (aom, 3130) aangelegd.

‘Heideterrein’ (zie kaart 2): op het ‘Heideterrein’ vinden we een vochtige heidevegetatie gedomineerd door pitrus en vochtig, heischraal grasland. Zeer bijzonder is de aanwezigheid van een erg grote populatie sterzegge (grootste populatie in de regio!). De meeste oude struikhei en dophei zijn vrijwel afgestorven, vermoedelijk door een combinatie van leeftijd en toenemende vernatting (hoge waterstand van de Bornebeek) (Dochy, 2008). Op een geplagd stuk staat tevens ronde zonnedauw en veelstengelige waterbies.

‘Plagweide’: Langsheen de Bornebeek zijn vanuit voedselrijk grasland op twee plaatsen moerasvegetaties ontstaan na natuurontwikkelingswerken (2000), hierbij werd de toplaag 10 à 15 cm afgeplagd en werden twee kleine vennen uitgegraven.

Plagweide achter Loca Labora (zie kaart 2)Verschillende van de gekiemde soorten zijn typisch voor ven-milieus. Speciale vondsten zijn o.a. moerashertshooi, pilvaren, vlottende bies, knolrus en duizendknoopfonteinkruid. Van al deze soorten is de verspreiding in zandig Vlaanderen zeer beperkt of is het hier zelfs de enige vindplaats.

Plagweide tussen Loca Labora en Heideterrein (zie kaart 2 )De resultaten van de werken zijn hier minder spectaculair. Pitrus domineert met veel bijmenging mannagras (Hj). Het ‘soepbord-effect’ speelt hier omdat de Bornebeek zo hoog staat dat er geen water meer wordt afgevoerd.

Ontginningsdreven: in de bermen van de ontginningsdreven vinden we nog frequent relicten van heide en heischrale vegetaties. Deze heiderelicten zijn afhankelijk van voldoende lichtrijke omstandigheden en verdwijnen wanneer de omgeving gesloten wordt. Voornaamste soorten zijn struikhei, pilzegge, brem, schapengras, pijpenstrootje, kruipganzerik, geelgroene zegge, schapenzuring, veelbloemige veldbies, …in de Lindekensdreef (zie kaart 2) komen op één plek ook kleine ratelaar en blauwe knoop voor.

Domeinbos en Bosreservaat Bulskampveld

Het domeinbos bestaat uit een afwisseling van loof- en naaldhout.

Het noordelijk deel van het bosreservaat is vooral met loofhout beplant, terwijl het zuidelijk deel vooral met naaldhout werd beplant. Meer dan de helft van het bos binnen het bosreservaat is te typeren als zuur eikenbos (qs), waarin regelmatig ook lork is ingeplant. In mindere mate komt zuur beukenbos (fs) als hoofdeenheid of als neveneenheid voor. Het overgrote deel van het bosreservaat Bulskampveld, namelijk de bosbestanden, behoren tot een weinig ontwikkeld habitattype, namelijk 9120.

Verspreid over het bos zijn er naaldhoutaanplanten met vooral lork (pms) en grove den (ppmb). In een bestand zijn er elementen aanwezig van zwak ontwikkeld oligotroof elzenbos met veenmossen (vo-). De verschillende beuken- of eikendreven worden aangeduid met kbf of kbq.

Biscopveld 24Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 29: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Het centrale deel van het bosreservaat met de verschillende vijvers, de Aanwijsputten wordt volgens de BWK getypeerd als vochtige dopheidevegetatie (ce, 4010) met oligotrofe vijvers (ao, 3130) en wilg- en gagelstruweel (sf en sm) in en rond de vijvers.

De aanwijsputten: in de Aanwijsputten komen veel meer zeldzame habitattypes (al dan niet goed ontwikkeld) fragmentair voor. Zo zijn in de vijvers het habitat 3130 aanwezig, op de randen 4010 samen met 6230 (prioritair habitat) en op de drogere delen 4030 en 6510. In enkele dichtgegroeide putten komt het prioritair habitattype 91E0 (wilgenstruwelen en fragmentarische elzenbosjes) voor.

Rode Lijst soortenRode Lijst soorten zijn de soorten waar prioritair acties voor dienen genomen te worden om hun verdere achteruitgang tegen te gaan en hun populaties op te krikken tot (over)leefbare niveaus. De categorieën die voorkomen bij het opstellen van een Rode Lijst zijn: verdwenen uit Vlaanderen en het Brussels Gewest, met verdwijning bedreigd, bedreigd, kwetsbaar, zeldzaam, achteruitgaand, onvoldoende gekend en momenteel niet bedreigd (vanaf de categorie “zeldzaam” is geen Rode lijst soort).

Tabel 2 geeft een overzicht van de Rode Lijst plantensoorten, zeldzame en achteruitgaande soorten in het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten.

De plantensoorten die vermeld staan in de tabel komen allemaal voor in vennen, (natte) heide en heischrale graslanden. De bosplanten blijken minder bedreigd en komen niet voor in deze categorieën.

Tabel 2: overzicht Rode Lijst plantensoorten, zeldzame en achteruitgaande plantensoorten in het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten

Rode Lijst soorten categorie

Dwergzegge Bedreigd

Witte waterranonkel Bedreigd

Kleine ratelaar Kwetsbaar

Liggende vleugeltjesbloem Kwetsbaar

Ronde zonnedauw Kwetsbaar

Pilvaren Kwetsbaar

Zeldzame en achteruitgaande soorten

Stijve moerasweegbree Zeldzaam

Tweenervige zegge Zeldzaam

Muizenoor Achteruitgaand

Struikhei Achteruitgaand

Tormentil Achteruitgaand

Gewone dophei Achteruitgaand

Blauwe knoop Achteruitgaand

Biscopveld 25Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 30: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Zeldzame en achteruitgaande soorten

Tandjesgras Achteruitgaand

Bosaardbei Achteruitgaand

Gewone waternavel Achteruitgaand

Zandblauwtje Achteruitgaand

Drienerfmuur Achteruitgaand

Pijpenstrootje Achteruitgaand

Wilde gagel Achteruitgaand

Gewone brunel Achteruitgaand

Kruipwilg Achteruitgaand

PaddenstoelenVooral de aanwijsputten in het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten hebben een hoge mycologische waarde. Het overgrote deel van de paddenstoelen is immers geconcentreerd ter hoogte van de strooiselarme beukendreven en vijverwallen en vijverranden in het omheinde deel van het bosreservaat Bulskampveld.

Tabel 3: Rode Lijst soorten paddenstoelen in het bosreservaat Bulskampveld

Groep Soort Rode Lijst

Paddenstoelen Roze spijkerzwam Bedreigd

Gele stekelzwam Kwetsbaar

Duivelsbroodrussula Achteruitgaand

Druifrussula Waarschijnlijk bedreigd

Beukenmelkzwam Waarschijnlijk bedreigd

In het natuurreservaat vermelden we nog de talrijke populaties van het vuurzwammetje, evenals de kabouterwasplaat. Het vuurzwammetje is een typische soort die wel eens opduikt in heidevelden vooral waar nog pijpenstrootje aanwezig is.

Gulke Putten

(naar Natuurpunt beheer vzw, 2006)

VegetatieIn de Atlas van de flora van Vlaanderen en het Brussels gewest (Van Landuyt et al, 2006) worden de Gulke putten vermeld als een hot spot van Rode-Lijst soorten.

In het gebied worden ook tal van interessante mossoorten aangetroffen. In totaal gaat het om ca. 1/7 van de Belgische bryoflora.

Biscopveld 26Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 31: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Het gebied omvat droge (cg, 4030) en natte heide (ce, 4010), heischrale graslanden (hn, hmo, 6230*) gedegradeerde heide met pijpenstrootje (cm), water- en oevervegetaties (ao, 3010,3030 en ae) percelen met hakhout, bossen (qb ,qs en fs, 9190 en 9120) en struwelen maar ook graslanden met een vrij recent landbouwverleden (hp*,hp en hj).

Heide en heischraal grasland

De best ontwikkelde heidevegetaties in het visiegebied zijn al sinds 1970 in beheer. Het gaat meer bepaald om volgende delen van het Zendstation: het perceel 157, het schapenstuk, de dreven of open plekken in het hakhoutgedeelte en de gazons (zie kaart 2).

Perceel 157 is een zeer soortenrijke, natte en venige heide met zowat alle soorten van natte heide die momenteel nog voorkomen in het Vlaams district (complex van ce, hmo en aom). Het bestaat enerzijds uit een soortenrijk schraal hooiland met onder andere gewone dophei, veelbloemige veldbies, veelstengelige waterbies, heidekartelblad, liggende vleugeltjesbloem, tweenervige zegge, veenmossen en slenken met kleine zonnedauw en bruine snavelbies en anderzijds uit een bultige pijpenstrootjesvegetatie. In het natste ge-deelte hiervan groeien onder andere beenbreek en veenpluis (Adriaens, 2003). Vermeldenswaardig is ook het voorkomen van melkviooltje, samen met tweenervige zegge vormen zij de twee meest Atlantische elementen in deze vegetaties en onderstrepen zij het intermediair Atlantisch karakter ervan.

Op het schapenstuk komt eveneens een, weliswaar minder soortenrijke, natte heidevegetatie voor met enkele verspreide berken en eiken. Kenmerkend is de dominantie van pijpenstrootje die opvallende bulten vormt. We vinden er ook ronde zonnedauw, kleine zonnedauw, gevlekte orchis, bleke zegge, dophei, tormentil en liggende vleugeltjesbloem.

In het hakhoutgedeelte komen heidevegetaties voor op de open gekapte plekken, langsheen lichtrijke paden en op enkele plagplekken. Hier groeien struikhei, dophei, tweenervige zegge, pijpenstrootje, pilzegge en is er opslag van hoofdzakelijk berk sp. en soms ook zomereik. Op de talrijke paden komen bijzonder goed ontwikkelde lage schraallandvegetaties voor met duizenden exemplaren gevlekte orchis, evenals een 15-tal exemplaren welriekende nachtorchis. In één dreef wordt de vegetatie zelfs gedomineerd door draadzegge.

Zeer soortenrijke, heischrale graslanden zijn de zogenaamde gazons. Dit zijn de hooilanden rond het centrale zendstation. Deze vegetaties horen bij de best ontwikkelde borstelgraslanden in Vlaanderen (hn). In meer mineraalrijke omstandigheden krijgt de vegetatie het karakter van blauwgrasland (hmo). Dé uitschieters zijn gelobde maanvaren en geelhartje (beide bedreigd op de Rode Lijst).

Buiten het zendstation, in het deelgebied ten zuiden van Predikherenstraat, vinden we verspreide relicten van heide en schrale vegetaties in bosranden, op open plekken in bos en vooral in enkele dreven. Verspreid groeien er soorten zoals pijpenstrootje, struikhei en pilzegge. Naast brem vinden we er ook enkele groeiplaatsen van gaspeldoorn, een vorstgevoelige soort met een Atlantische verspreiding die hier op de noordgrens van zijn areaal staat.

Biscopveld 27Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 32: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Water en oevervegetaties

Watervegetaties met een mesotroof tot oligotroof karakter (ao, 3110 en 3130) worden aangetroffen in de bomputjes en de greppels van het zendstation. Voornaamste soorten zijn duizendknoopfonteinkruid, veelstengelige waterbies en verschillende veenmossen.

In de sloot die doorheen het bos ten zuiden van de Lammersdam loopt, komt een erg bijzondere venachtige vegetatie voor die gedomineerd wordt door ondergedoken moerasscherm en duizendknoopfonteinkruid. Ondergedoken moerasscherm werd als verdwenen beschouwd in het Vlaams district.

Bossen en struwelen

De bossen dateren van tijdens of na de 18de en 19de eeuwse ontginning van de heide.

Het bos kan beschouwd worden als een droog tot vochtig eiken-berkenbos met zomereik, zachte berk, ruwe berk, lijsterbes en sporkehout. Sinds de jaren vijftig overwoekeren Amerikaans krentenboompje en in minder mate ook Amerikaanse vogelkers grote delen van het bos.

In het deelgebied ten zuiden van de Predikherenstraat bestaan de bossen deels uit loofhoutbos en deels uit (al dan niet met loofhout gemengde) aanplanten van naaldhout (pmb). Het betreft in hoofdzaak een zuur eiken(-berken)bos (qb, 9190) en zuur beukenbos (qs, qb en fs; 9120). De kruidlaag is weinig gevarieerd en echte voorjaarsbloeiers ontbreken. Op veel plaatsen werd nog vrij recent naaldhout aangeplant. Langsheen de sloot bij de Lammersdam komt lokaal een zone voor die we als alluviaal bos (vn, 91EO*) kunnen typeren en die overgaat naar het aangrenzende zuur eikenbostype.

Overige graslandenDe overgangsvegetaties van perceel 157 zijn ook bijzonder waardevol. Hier evolueert de vegetatie in de richting van een blauwgrasland (hmo) of kleine zeggenvegetatie. Op de randstrook van het perceel vinden we o.a. een nat hooiland waar veldrus samen met echte koekoeksbloem en pinksterbloem domineert.

De voormalige landbouwgronden die verruigd waren met pitrus zijn door een verschralend herstelbeheer geëvolueerd in de richting van kamgraslanden (hp*). Op enkele plaatsen kent muizenstaart een massale bloei. Het verschijnen van gevlekte orchis, waternavel, tormentil, dophei en struikhei wijst op deze gunstige evolutie. De graslanden ten zuiden van de Predikherenstraat kennen actueel een intensief landbouwgebruik en zijn soortenarme raaigras-beemdgrasweiden (hp).

Biscopveld 28Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 33: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Rode Lijst soortenTabel 4 geeft een overzicht van de Rode Lijst plantensoorten, zeldzame en achteruitgaande soorten in het deelgebied Gulke Putten.

Tabel 4: overzicht Rode Lijst plantensoorten, zeldzame en achteruitgaande plantensoorten in het deelgebied Gulke Putten

Rode Lijst soorten categorie

Melkviooltje Met verdwijning bedreigd

Beverneltorkruid Met verdwijning bedreigd

Melkviooltje Met verdwijning bedreigd

Geelhartje Bedreigd

Moeraskartelblad Bedreigd

Welriekende nachtorchis Bedreigd

Witte snavelbies Bedreigd

Bruine snavelbies Bedreigd

Gelobde maanvaren Bedreigd

Gevlekte orchis Kwetsbaar

Veenpluis Kwetsbaar

Stijve ogentroost Kwetsbaar

Beenbreek Kwetsbaar

Heidekartelblad kwetsbaar

Liggende vleugeltjesbloem Kwetsbaar

Grote ratelaar Kwetsbaar

Hondsviooltje kwetsbaar

Zeldzame soorten en achteruitgaande soorten

Draadzegge Zeldzaam

Tweenervige zegge Zeldzaam

Ondergedoken moerasscherm Zeldzaam

Muizenoor Achteruitgaand

Struikhei Achteruitgaand

Tormentil Achteruitgaand

Gewone dophei Achteruitgaand

Blauwe knoop Achteruitgaand

Tandjesgras Achteruitgaand

Gewone waternavel Achteruitgaand

Pijpenstrootje Achteruitgaand

Kruipwilg Achteruitgaand

Biscopveld 29Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 34: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

PaddenstoelenTot op heden werden 539 soorten macrofungi, 5 soorten microfungi en 7 soorten myxomyceten gedetermineerd. De ‘gazons’ (zie kaart 2) hebben zich tot het grootste en rijkste wasplatengrasland van zandig Vlaanderen ontwikkeld: wasplaten (11 spp.), staalsteeltjes, koraalzwammen en aardtongen groeien er soms in aanzienlijke aantallen (Walleyn et al. 2002). Op het schapenstuk werd een voor de wetenschap nieuwe soort satijnzwam ontdekt (Walleyn & Verbeken 2001).

Vagevuurbossen

(naar Agentschap voor Natuur en Bos, 2006 )

VegetatieHet Vagevuurbos bestaat volgens de BWK vooral uit naaldhout (den) met enkele eiken en eiken-berkenbossen. De loofboombestanden op basis van zomereik bestaan uit een zeer arm zuur eikenbos (qb) en zuur eikenbos(qs) (habitatcode 9120 en 9190 beperkt).

Toch overheersen vooral monoculturen van snelgroeiende boomsoorten als lork, grove- en Corsicaanse den, douglasspar en Amerikaanse eik.

Veruit de meeste van deze naaldhoutaanplanten werden gekarteerd als p(p)ms of p(p)mb, dwz. naaldhoutaanplanten met een duidelijke ondergroei van struiken (s) of bomen (b). Dit zijn bestanden met een vrij hoge structuurrijkdom en een veronderstelde hogere biodiversiteit dan gesloten naaldhoutaanplanten zonder duidelijke ondergroei (pa). Slechts enkele bestanden werden gekarteerd als deze laatste. Op kaalgekapte percelen en in jonge aanplantingen zijn relicten van heidevegetatie terug te vinden. De akkers (bs) en weilanden (hp) hebben een “geringe biologische waarde”.

In het uitgebreid bosbeheersplan van de Vagevuurbossen werden 3 bostypen onderscheiden (zie deel bos):

het vochtige Berken-Eikenbos het bramenrijke Eiken-Beukenbos (incl. het adelaarsvarenrijke Eiken-Beukenbos) het Elzen-Eikenbos

De actuele niet-bosvegetaties bestaan uit:

Kapvlakte gemeenschappen (se)De vegetatie in de bestanden bestaat voornamelijk uit jonge aanplantingen of struweelachtige opslag op voormalige kapvlaktes. Het gaat hier om vrij open vegetaties. Deze vegetaties zijn nog het meest verwant met de Wilgenroosjes-associatie uit de klasse der kapvlaktegemeenschappen.

Zomen en padvegetatie (k())Op verscheidene plaatsen in het Vagevuurbos treffen we grazige paden en bosranden aan met soorten uit droge of natte heidegemeenschappen (k(cg), k(ce)) of heischrale graslanden (k(cn)). Typische soorten zijn struikhei, trekrus, liggend en fraai hertshooi, gaspeldoorn, duizendguldenkruid, schermhavikskruid, tormentil en gewone dophei.

Biscopveld 30Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 35: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Op een pad ten zuidwesten van de Hendriksberg komen ook tweenervige zegge en gaspeldoorn voor (zie kaart 2). Tweenervige zegge wordt beschouwd als een Atlantische soort en ontbreekt in de Kempense heiden. Op een pad in het zuiden van de Vagevuurbossen werd pilzegge, tormentil, reukgras en gewone salomonszegel opgetekend.

HeidevegetatieHer en der zijn nog enkele oude heidestruiken te vinden in bermen of jonge aanplanten. De laatste paar jaar werden enkele kleinschalige heideherstelprojecten in de Vagevuurbossen uitgevoerd. De resultaten zijn momenteel bevredigend: struikhei is alom aanwezig, gewone dophei en veenmossen worden in de natte zones (grachtjes) aangetroffen. Andere soorten zijn pilzegge, valse salie, gewoon struisgras, schapenzuring, pitrus, braam en pijpenstrootje.

Rode Lijst soortenTabel 5 geeft een overzicht van de zeldzame en achteruitgaande soorten in het deelgebied Vagevuurbossen.

Tabel 5: overzicht zeldzame en achteruitgaande plantensoorten in het deelgebied Vagevuurbossen.

Zeldzame en achteruitgaande soorten categorie

Tweenervige zegge Zeldzaam

knolboterbloem achteruitgaand

Struikhei achteruitgaand

Tandjesgras achteruitgaand

Tormentil achteruitgaand

Wilde gagel achteruitgaand

Gewone dophei achteruitgaand

PaddenstoelenPaddenstoelen zijn nog onvoldoende geïnventariseerd in de Vagevuurbossen, maar een voorlopige inventaris (waarnemingen sinds 2000, vooral van Ruben Walleyn en Etienne Vanaelst) leverde ca.140 spp op.

Tabel 6: voorkomen van paddenstoelen in het studiegebied die op de Rode Lijst staan

Rode Lijst soorten categorie

Blauwvoetstekelzwam Met uit sterven bedreigd

Trechtercantharel Bedreigd

Fluwelige stekelzwam Bedreigd

Tengere stekelzwam Bedreigd

Oliebolzwam Kwetsbaar

Echte braakrussula Kwetsbaar

Gezoneerde stekelzwam kwetsbaar

Biscopveld 31Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 36: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Sint-Pietersveld

Het driehoekige Sint-Pietersveld vormt een open akker (Bs)- en graslandcomplex te midden het boscomplex. De enkele graslandpercelen die voorkomen in het Sint-Pietersveld zijn weinig waardevol (Hp), het betreft meestal ingezaaide graslanden (hx).

3.6.2. Fauna

In het deel fauna komen de verschillende diergroepen aan bod. Per diergroep worden de voorkomende soorten in de verschillende deelgebieden besproken.

ZoogdierenVolgens het INBO blijkt dat de omgeving van het studiegebied voor Vlaanderen één van de weinige plaatsen is waar boommarters een vaste stek hebben (in 2003 en 2001 werd de boommarter in Vagevuurbossen waargenomen en in 2000 werd een verkeersslachtoffer gevonden). Tot voor kort nam men aan dat deze soort in Vlaanderen (en zeker in West-Vlaanderen) uitgestorven was. Actueel wordt de boommarter in de rode lijst- categorie “Vermoedelijk bedreigd” ondergebracht (Verkem et al., 2003). Bij de steenmarter wordt een rekolonisatie van het studiegebied vastgesteld. Andere roofdieren zijn vos, hermelijn, wezel en bunzing.

Sinds een 10 tal jaar worden reeën waargenomen in het bosrijk gebied ten zuiden van Brugge. De populatie zou uit een 20-tal dieren bestaan.

De rode eekhoorn is een soort die zich vooral thuis voelt in naaldbossen en komt dan ook vrij algemeen in het studiegebied voor.

Het studiegebied is tevens een ‘Hot-Spot’ voor vleermuizen, niet alleen op Vlaams, maar zelfs op West-Europees niveau. De Vagevuurbossen in het bijzonder zijn van grote betekenis voor vleermuizen. De beukendreven herbergen grote dichtheden kolonies boombewonende grootoorvleermuizen (1 op 3 beuken zou bewoond zijn) (med. Bob Vandendriessche) (Adriaens, 2003). De Gulke Putten spelen voor vleermuizen voornamelijk een belangrijke rol als foerageergebied (worden regelmatig jagend aangetroffen).

In Tabel 7 worden de zoogdieren die op de Rode Lijst staan opgesomd.

Tabel 7: voorkomen van Rode Lijst – zoogdieren in het studiegebied

Groep Soort Rode Lijst habitatrichtlijn

Conventie van Bonn

Conventie Bern

Marterachtigen Boommarter Vermoedelijk bedreigd

Insecteneters Waterspitsmuis Bedreigd

Veldspitsmuis Zeldzaam

Vleermuizen Mopsvleermuis Vermoedelijk

Biscopveld 32Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 37: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Groep Soort Rode Lijst habitatrichtlijn

Conventie van Bonn

Conventie Bern

verdwenen

Baard/Brandt’s vleermuis

Bedreigd Appendix 4 Appendix 2

Appendix 2

Franjestaart Vermoedelijk Bedreigd

Ruige dwergvleermuis

Vermoedelijk bedreigd

Gewone grootoorvleermuis

Vermoedelijk bedreigd

Appendix 4 Appendix 2

Appendix 2

Grijze grootoorvleermuis

Bedreigd Appendix 4 Appendix 2

Appendix 2

Meervleermuis (1992 laatste waarneming)

Bedreigd Appendix 2 en 4

Appendix 2

Appendix 2

VogelsDe diversiteit aan vogelsoorten in het studiegebied is uniek in West-Vlaanderen. Zowat 85 soorten broedvogels of de helft van de voorkomende broedvogels in Vlaanderen (170) werden er aangetroffen (Provincie West-Vlaanderen, 2004).

De nachtzwaluw, de geelgors en de Europese kanarie worden de laatste jaren evenwel niet meer aangetroffen in het studiegebied. De geelgors die op de Vlaamse Rode Lijst staat als bedreigd, broedde vroeger in de dreven in de buurt van de gebouwen van Loca Labora (zie kaart 2) en in de Gulke putten. In de ecologische gebiedsvisie voor het landinrichtingsproject Brugse Veldzone werd langs de rand van het Sint-Pietersveld melding gemaakt van een kolonie geelgorzen (tot 8 koppels) (Adriaens, 2003). Nachtzwaluw (Rode Lijst kwetsbaar) zou tot begin de jaren ’90 gebroed hebben in een kapvlakte nabij de Aanwijsputten en werd in 2000 en 2002 waargenomen in de Vagevuurbossen.

De boscomplexen in de ‘Bornebeek & Aanwijsputten’ en de Vagevuurbossen zijn door de aanwezigheid van oude bomen (nestgelegenheid) rijk aan roofvogels (havik, wespendief, bos- en ransuil, sperwer, boomvalk, buizerd en torenvalk), grote spechtensoorten (zwarte en groene specht) en typische bosvogels (wielewaal , houtsnip, fluiter en tortel). In de bosbestanden van het bosreservaat Bulskampveld komt de houtsnip in een aanzienlijk aantal voor.

Ook in het bosgedeelte van de Gulke Putten komen roofvogels en typische bosvogels voor. In en om de Predikherenbossen broeden met zekerheid buizerd en torenvalk en worden regelmatig sperwer, boomvalk en wespendief waargenomen; havik komt minder opvallend voor. Steenuil broedt in de knotwilgen langsheen de weilanden bij de Predikherenbossen, waar ook ransuil voorkomt. Van deze laatste is er in het Zendstation bovendien een traditionele roestplaats. In het hakhoutgedeelte van het zendstation en de oude bosgedeelten van de Gulke putten is de wielewaal (Rode Lijst bedreigd) een belangrijke broedvogel. De zwarte specht is een relatieve nieuwkomer voor de Gulke putten.

Biscopveld 33Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 38: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Matkop is algemeen in de Vagevuurbossen en broedt ook in het hakhout van de Gulke putten en in het bosreservaat Bulskampveld. Opvallende waarneming in 2001 in de Vagevuurbossen is ook de bedreigde goudvink.

De aanwezigheid van naaldsoorten zorgt eveneens voor specifieke soorten (zwarte mees en kuifmees). Er zijn regelmatige broedgevallen bekend van kruisbek in de Vagevuurbossen en in het zuidelijk deel van Bulskampveld (Adriaens, 2003).

In de Gulke putten is een kleine populatie van de bedreigde boompieper met maximaal vijftal zangposten aanwezig in het zendstation. De nachtegaal is een zeer schaarse broedvogel in de vochtige struweelrijke delen van het zendstation. De gekraagde roodstaart komt nog altijd voor in de Gulke Putten en in de Vagevuurbossen.

In de Aanwijsputten komen tijdens de wintermaanden een aanzienlijk aantal wintertalingen voor. Langs de Bornebeek zelf en in de sloten broedt de bosrietzanger.

In Tabel 8 worden de vogels die op de Rode Lijst staan opgesomd.

Tabel 8: voorkomen van de vogels in het studiegebied die op de Vlaamse Rode Lijst staan

soort Rode Lijst Vlaanderen Bijlage 1 van de Europese vogelrichtlijn

Wielewaal Bedreigd

Goudvink Bedreigd

Boompieper Bedreigd

Gekraagde roodstaart Kwetsbaar

Nachtegaal Kwetsbaar

Matkop Kwetsbaar

Boomleeuwerik Kwetsbaar Bijlage 1 EG

Nachtzwaluw Kwetsbaar Bijlage 1 EG

Wespendief Momenteel niet bedreigd Bijlage 1 EG

Zwarte specht Momenteel niet bedreigd Bijlage 1 EG

Amfibieën & reptielenDe aanwijsputten,de plagweides en het heideterrein (zie kaart 2 en 15) in het provinciedomein zijn de belangrijkste biotopen voor amfibieën wegens enerzijds het voorkomen van vennen en poelen en anderzijds het aanwezig zijn van structuurrijke vegetatie met veel insecten. De verhouding 80/20 van het voorkomen van de zeldzame kleine groene kikker(poelkikker) en de meer algemene middelste groene kikker is opmerkelijk. De zeldzame kleine groene kikker is een typische soort van voedselarme vennen.

In de deelgebieden Bornebeek & Aanwijsputten en de Gulke Putten vinden we de voor Vlaanderen zeldzame soort vinpootsalamander en alpenwatersalamander terug.

Andere voorkomende amfibieën in het volledige studiegebied zijn bruine kikker en gewone pad.

In het studiegebied vinden we ook belangrijke populaties van levendbarende hagedis. Zo werden er in mei 2001 zo’n 30 exemplaren in de Gulke Putten geteld (Cappelle 2001). De

Biscopveld 34Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 39: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

soort werd ook op twee plaatsen waargenomen in de Vagevuurbossen en op het ‘heideterrein’ in het natuurreservaat van het provinciedomein (zie kaart 2).

Hazelworm (Rode Lijst zeldzaam) komt enkel voor in het deelgebied Gulke putten.

In Tabel 9 worden de amfibieën en reptielen die op de Rode Lijst staan opgesomd.

Tabel 9: voorkomen van de reptielen in het studiegebied die op de Vlaamse Rode Lijst staan

groep Soort Rode Lijst

Reptielen Levendbarende hagedis Zeldzaam

Amfibieën Vinpootsalamander Zeldzaam

Insecten en spinnen

Libellen

De libellen zijn aangewezen op de vijvers en vennen die in het studiegebied voorkomen.

Bornebeek & AanwijsputtenDe Aanwijsputten met zijn talrijke vijvers herbergen belangrijke libellenpopulaties. Het venkarakter van de vijvers zorgt voor het voorkomen van enkele typische zeker in West-Vlaanderen minder algemene libellensoorten. De populaties van viervlek en smaragdlibel, zijn omvangrijk en de grootste van de regio en mogelijks zelfs van West-Vlaanderen. Viervlek is niet zeldzaam maar heeft wel zijn optimum in oligotrofe systemen. Geelvlekheidelibel en zwarte heidelibel werden niet waargenomen tijdens de inventarisatie door Esher in de zomer van 2006 maar werden voorgaande jaren wel waargenomen. Deze soorten kunnen echter per jaar sterk fluctuerende aantallen hebben. In het verleden werd nog plasrombout waargenomen, die wel nog voorkomt in de nabijgelegen plassen op het domein Driekoningen (Adriaens, 2003). De bedreigde Variabele waterjuffer is uit het gebied verdwenen.

Gulke PuttenIn de Gulke Putten komen verschillende kleine open waterpartijen voor. Vooral enkele zonbeschenen poelen zijn rijk aan libellen. Vermeldenswaard is zeker de vondst van bruine winterjuffer, een soort die vooral gekend is van vennen en heideplassen (Verscheure 1994).

Andere waargenomen soorten zijn: vuurjuffer, azuurwaterjuffer, geelvlekheidelibel, bruinrode heidelibel, blauwe glazenmaker, viervlek en zwervende pantserjuffer.

VagevuurbossenIn de vagevuurbossen werden vooral in de omgeving van een poel ten oosten van de Hendriksberg een groot aantal (momenteel niet bedreigde) libellen aangetroffen waaronder ook de zeldzame soort koraaljuffer (ANB, 2006).

Tabel 10: voorkomen van de libellen in het studiegebied die op de Vlaamse Rode Lijst staan

soort Rode Lijst

Koraaljuffer Zeldzaam

Biscopveld 35Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 40: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

DagvlindersEnkel in de Gulke putten komen nog twee erg bijzondere dagvlindersoorten voor met name aardbeivlinder en groentje (Verscheure 2003 en 2004). Twee andere interessante soorten in de Gulke Putten zijn eikenpage en bruine eikenpage.

Aardbeivlinder kwam vroeger verspreid voor in Vlaanderen, maar is nu beperkt tot een viertal populaties waaronder deze in Gulke Putten . Op de Rode lijst van Vlaamse dagvlinders heeft hij de status ‘bedreigd’. Groentje is sterk gebonden aan heidehabitats en komt voornamelijk voor op de vochtige heide op perceel 157, waar dophei als waardplant functioneert. In 1988 werd in het reservaat van de Bornebeek wel nog groentje waargenomen, ook bruin blauwtje (Rode Lijst kwetsbaar) werd hier in 1997 nog waargenomen. In het deelgebied de Bornebeek & Aanwijsputten worden wel nog een 20- tal zeer algemene tot algemene dagvlindersoorten aangetroffen of de helft van de West-Vlaamse soortenaantal. Ze worden momenteel het meest aangetroffen op het heideterrein en de plagweides in het provinciedomein, de Aanwijsputten en in de zonnige heischrale dreven.

In de Vagevuurbossen werden geen bijzondere dagvlinders waargenomen.

Tabel 11: actueel voorkomende vlindersoorten die op de Rode Lijst staan in het studiegebied

soort Rode Lijst

Aardbeivlinder Bedreigd

Groentje Kwetsbaar

Bruine eikenpage Kwetsbaar

Sprinkhanen en krekelsDe voorkomende krekels en sprinkhanen zijn algemene soorten behalve de bedreigde veenmol (langs de Bornebeek) en het zanddoorntje. Zanddoorntje is een pionier van vrijgekomen (natte of droge) zandpartijen zoals in de plagweide aan de Bornebeek en de plagplekken in de Gulke Putten. Ze werd ook waargenomen op het pad in de Aanwijsputten. De gouden sprinkhaan is geen echte Rode Lijst soort (zeldzaam), maar is wel een streekspecialiteit. Ze komt opnieuw massaal voor in het heideveldje in het provinciedomein maar ook in de andere deelgebieden zoals Gulke putten en Vagevuurbossen.

Tabel 12: actueel voorkomende vlindersoorten die op de Rode Lijst staan in het studiegebied

soort Rode Lijst

Veenmol bedreigd

Zanddoorntje kwetsbaar

Kevers en WantsenIn de Gulke Putten werden 53 soorten loopkevers aangetroffen. De faunistisch meest interessante soorten zijn Amara equestris (in droog schraal grasland), Bembidion harpaloides (in vochtige bossen), Bradycellus sharpi (bossen), Olisthopus rotundatus (heide). De eerste drie zijn volgens de Rode Lijst “zeldzaam”, de laatstgenoemde soort is “kwetsbaar” in Vlaanderen (Desender 1996).

Biscopveld 36Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 41: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

In de Vagevuurbossen wordt melding gemaakt van twee bijzondere loopkevers:

Leistus spinibarbis is volgens de Rode Lijst een kwetsbare soort en volgens de Nederlandse ecologische atlas (Turin, 2000) een goede indicator voor droge, warme plaatsen, met name bosranden op zand- of kalkgronden. In de bossen gaat het om de zonbeschenen bosranden op de zandrug.

Tachys parvulus is volgens de Rode Lijst zeldzaam en is na 1950 in Vlaanderen slechts in 8 10x10km UTMhokken teruggevonden. Dit is een soort van open grindachtige bodems, normaal gezien bij water.

In de vijvers van de aanwijsputten werden in 1999 ook twee waterwantsen waargenomen: vensigaar en venmoerwants (Rode Lijst Kwetsbaar).

MierenTijdens de inventarisaties in het kader van de opmaak van bosbeheerplan Vagevuurbossen, werden ten oosten van de Hendriksberg (zie kaart 2) bosmieren aangetroffen (in de volksmond rode bosmier). De bosmieren word in België vertegenwoordigd door drie soorten: kale bosmier, behaarde bosmier, zwartrugbosmier (alle drie kwetsbaar volgens de Rode Lijst). Bovendien staan ze op de Rode lijst van bedreigde diersoorten van de IUCN (2000). Het zijn soorten van open, droog en zandig bosgebied, langs bosranden en vaak grenzend aan heideterrein of een schraal grasland. Recent werd de bosmier ook ontdekt in de Gulke Putten. In de Gulke Putten werden in totaal 11 soorten mieren aangetroffen, waarvan de kokersteekmier (Rode Lijst kwetsbaar).

SpinnenIn het erkenningsdossier van het reservaat Heideveld-Bornebeek in het provinciedomein werd melding gemaakt van 9 spinsoorten die op de Vlaamse rode Lijst staan.

Tabel 13: voorkomen spinnen in het studiegebied die op de Rode Lijst staan

Soort Rode Lijst

Mier-groefkopje Met uitsterven bedreigd

Bosmuisspin Sterk bedreigd

Geelvlekjachtkogelspin Bedreigd

Gevlekt raspspinnetje Bedreigd

Vergeten molspin Bedreigd

Hoornpalpje Bedreigd

Elegant dwergspinnetje Bedreigd

Moerasbos sierkopje Kwetsbaar

Pantserkogelspin Kwetsbaar

Biscopveld 37Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 42: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3.7. Bos

3.7.1. Situering

In Biscopveld en omgeving ligt het in oppervlakte belangrijkste boscomplex van de provincie West-Vlaanderen, en van geheel Zandig Vlaanderen.

In het studiegebied ligt circa 466 ha bos, inclusief open ruimten in bos, of 46% van de totale projectoppervlakte (bosreferentie 2001).

3.7.2. Bosbeheer

Het beheer van bijna 70 % van de bosoppervlakte in het studiegebied is vastgelegd in goedgekeurde beheerplannen:

Beheerplan provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld (2004). Dit bosbeheerplan is opgesteld voor 155 ha van het 225 ha grote provinciedomein. Circa de helft hiervan bevindt zich in het studiegebied;

Beheerplan erkend natuurreservaat Heideveld-Bornebeek, deel van het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld (2004, 17 ha, Natuurpunt vzw, afdeling Beernem);

Beheerplan bosreservaat Bulskampveld (2007, 51 ha, ANB);

Beheerplan domeinbos Vagevuurbos (2006, 206 ha, ANB);

Beheerplan erkend natuurreservaat Gulke Putten met Predikherenbossen (2006, 99 ha, Natuurpunt vzw).

Buiten de perimeters van bovenstaande beheerplannen ligt bijna 30 % of 135 ha bos van de 466 ha bos in het studiegebied (volgens bosreferentie 2001). Een groot deel van deze bossen ligt in het domeinbos Bulskampveld buiten het bosreservaat Bulskampveld. Slechts grosso modo 8 % of nog geen 40 ha bos ligt buiten de door ANB, provincie of erkende natuurverenigingen beheerde groengebieden (juni 2008).

3.7.3. Boshistoriek

De algemene historiek van het bodemgebruik wordt geschetst in het deel van de analyse van het landschap.

Kaart 16 toont de bosleeftijd. Slechts enkele oude bossen komen in het studiegebied zelf voor. Zij liggen in het noorden van het studiegebied (omgeving van Driekoningen). Vlakbij zijn er enig waardevolle oude bossen, zoals in het noorden Driekoningen en in het westen de Blauwhuisbossen. De meeste bossen werden volgens een systematisch rasterpatroon aangeplant bij de ontginning van de veldgebieden tussen 1780 en 1850. Belangrijk hierbij was de aanleg van dreven, waarbij de oude dreefbomen nu een belangrijk faunistische waarde hebben.

Vooral in het centrale gedeelte, rond Aanwijs en in het noordelijke deel van het Vagevuurbos, ging deze bebossing nog verder na 1850, met relatief veel grove den en lork.

Biscopveld 38Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 43: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3.7.4. Actuele bosfuncties

De bossen in het gebied zijn meestal multifunctioneel. De economische functie is het belangrijkste in het deelgebied Vagevuurbossen. Ook in het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten heeft de economische functie nog enig belang. Tot in het recente verleden waren de Vagevuurbossen privaat, waarbij de nadruk lag op snelgroeiende soorten als Lork, Corsicaanse den, Douglasspar en Amerikaanse eik. Deze bestanden zijn meestal jong tot middeloud, zodat ze momenteel een grote aanwas vertonen. Deze grote aanwas, gecombineerd met de omvorming van de monoculturen en de creatie van een aantal permanente open plekken, zal de komende jaren resulteren in een vrij grote houtoogst.

De recreatieve functie is het belangrijkste in het provinciedomein Bulskampveld-Lippensgoed, met een uitloop naar de omgevende, toegankelijke delen van het domeinbos. In het Vagevuurbos is recreatie nog relatief beperkt.

De ecologische bosfunctie is in alle deelgebieden belangrijk, maar is in grote delen van het gebied, zoals in de vele naaldhoutbestanden, beperkt ontwikkeld. In het studiegebied komen belangrijke boshabitats voor, meestal nog relatief slecht ontwikkeld. Het gaat om de Europees beschermde habitattypen Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex in de ondergroei, hier Wintereiken-Beukenbos of (zuur) Zomereiken-Beukenbos (9120), Wintereikenbossen of Eiken-haagbeukenbossen (9160), Oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met Zomereik, met de Eiken-berkenbossen4 (9190), en Alluviale bossen met Zwarte els en Gewone es (91E0*) (Vogelkers-essenbos en Elzen(broek)bossen5). Deze laatste bostypen, moerasbossen, behoren tot de prioritair in stand te houden Europese habitattypes. In de meestal relatief jonge bossen is er globaal genomen weinig structuurvariatie, komen de typische habitatsoorten beperkt voor, zijn er weinig oudere, ontwikkelde bestanden, en is er (nog te) weinig dood hout.

Belangrijk voor de actuele ecologische functie is de relatieve grootschaligheid van het boscomplex, ook als deel van het belangrijkste boscomplex in Zandig Vlaanderen. Hiermee samenhangend komt er een relatief belangrijke, soms zeldzame bosfauna en –flora voor, er zijn vele dreven in het bos met oude bomen. Daar grote delen van het bos nog vrij recent zijn aangeplant op wastines, zijn er nog talrijke heiderelicten met belangrijke potenties.

De belangrijkste actuele ecologische waarden liggen in het deelgebied Gulke Putten en rond de Aanwijsputten, grotendeels buiten de bossfeer. In het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten, in het deelgebied Vagevuurbossen (voornamelijk in het zuiden) en in het deelgebied Gulke Putten liggen vrij grote oppervlakten van biologisch (zeer) waardevolle bestanden Wintereiken-Beukenbos of (zuur) Zomereiken-Beukenbos (9120). De andere biologisch (zeer) waardevolle bestanden van het type Eiken-berkenbossen (9190) en de alluviale bossen (91E0) zijn actueel ook belangrijk, maar beperkt in oppervlakte.

Belangrijke ecologische potenties werden recent ontwikkeld rond de Bornebeek, en in het Vagevuurbos. Zij zijn gekoppeld aan de relicten van droge of natte heidevegetatie. Alle beheerplannen zijn er ook op gericht de bosecologische waarden verder te ontwikkelen, voornamelijk via bosomvorming van naaldhoutbestanden (reeds sinds de jaren 80), het oud(er) laten worden van de bestanden, het (meer) laten liggen van dood hout en de creatie van open plekken.

De wetenschappelijke functie wordt vooral ingevuld in het erkend natuurreservaat Gulke Putten en wordt nu ook verder ontwikkeld in het bosreservaat Bulskampveld en het erkend natuurreservaat Heideveld-Bornebeek.

4 Zoals vochtig(ere varianten van) Berken-Eikenbos, mogelijk (deels) als successiestadium naar (zuur) arm Eiken-Beukenbos.

5 Met twee subtypes, namelijk nitrofiel alluviaal Elzenbos en oligotroof Elzenbos met veenmossen, en met een minder nat beekbegeleidend overgangstype Elzen-Eikenbos.

Biscopveld 39Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 44: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Landschappelijk hebben de bossen en dreven in dambordpatroon een belangrijke functie (zie Landschapsgeschiedenis p. 17).

In het deelgebied Sint-Pietersveld is er geen bos. In de zuidelijke punt ligt een (verruigd) parkje met een aantal grote bomen rond het kerkhofje en de kapel. Dit geheel heeft voor de regio een belangrijke cultuurhistorische waarde.

3.7.5. Bestandskenmerken

Om een totaaloverzicht te bekomen van het gehele studiegebied worden hier vooral de gegevens van de bosreferentielaag 2001 gebruikt. Men moet er rekening mee houden dat er sindsdien al vele bestanden naaldhout zijn omgevormd tot loofhoutbestanden of tot open plekken (bv. met heideherstel). Meer gegevens staan in de respectievelijke beheerplannen.

Bestandstype en soortensamenstelling De helft van de bosoppervlakte of 235 ha bestaat uit meestal homogene naaldhout-bestanden. Het gaat vooral om gelijkjarige bestanden van grove den (131 ha) en opvallend veel lork (53 ha of 11%), samen 40% van de bosoppervlakte. Daarnaast is er een klein aandeel naaldhoutbestanden met Corsicaanse den, douglasspar en andere, en op een aantal nattere standplaatsen is (was) fijnspar aangeplant.

Ruim 1/3 van het bos of 148 ha bestaat uit loofhoutbestanden. 1/3 van deze loofhout-bestanden bestaat uit Zomereik of Amerikaanse eik. Beukenbestanden (5% of 24 ha) komen veel voor in vergelijking met andere bossen in Zandig Vlaanderen, wat voor een snellere ontwikkeling naar waardevolle Eiken-beukenbossen potenties biedt. Er is een vrij grote oppervlakte met allerhande mengingen van loofboomsoorten. Een kleine oppervlakte wordt ingenomen door enkele populierenbestanden (6 ha in 2001), enkele bestanden met tamme kastanje, es, zwarte els, ruwe berk, gewone esdoorn, ….. Belangrijk is het voorkomen van talrijke dreven met voornamelijk (relatief) oude beuken en eiken. Voorts vinden wij verspreid in het bos nog andere boom- of struiksoorten kenmerkend voor de voorkomende boshabitats, zoals zachte berk, wilde lijsterbes, sporkenhout, hazelaar, hulst, Wilgensoorten, etc…. De Amerikaanse vogelkers komt omwille van de systematische bestrijding, nog relatief beperkt voor in de beheerde bosdelen. Opvallend is ook een relatief groot aandeel gemengde bestanden loofhout met naaldhout of vice versa, samen circa 1/9 van de bosoppervlakte of 51 ha.

Tabel 14: Bestandstype en soortensamenstelling (2001)

Soorten Opp. (%) Opp. (ha)

Loofhout 31,8 148,0

Beuk 5,2 24,1

Zomereik of Amerikaanse eik 10,4 48,6

Populier 1,3 6,1

Andere of mengingen 14,9 69,2

Naaldhout 50,4 234,7

Grove den 28,2 131,4

Lork 11,4 53,3

Corsicaanse den 3,7 17,4

Biscopveld 40Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 45: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Soorten Opp. (%) Opp. (ha)

Fijnspar 3,3 15,6

Douglasspar 1,8 8,3

Andere of mengingen 1,9 8,7

Gemengd loofhout (-naaldhout) 5,5 25,4

Gemengd naaldhout (-loofhout) 5,5 25,8

Niet van toepassing + te herbebossen 6,9 32,0(Bron: boskartering 2001)

Leeftijdsklasse (“ontwikkelingsfase”)Bij het naaldhout is meer dan de helft van de bestandsoppervlakte middeloud (20 - 60 jaar). De laatste twintig jaren zijn nog weinig naaldhoutbestanden aangeplant. Ruim 1/3 van de naaldhoutbestanden is ouder dan 60 jaar, maar er zijn relatief weinig echt oudere bestanden. 2/3 van de oudere naaldhoutbestanden bestaat uit bestanden van Grove den (= 67 ha of 14,5% van de totale bosoppervlakte). Bij de loofhoutbestanden is er een meer gelijke verdeling over de leeftijdsklassen. Slechts 37 ha of 8% van de bosoppervlakte bestaat uit ongelijkjarige bestanden.

Tabel 15: “Ontwikkelingsfase” (2001)

Ontwikkelingsfase Opp. (%) Opp. (ha)Jong loofhout (LH) 7,8 36,2Middeloud LH 11,5 53,5Oud LH 9,9 46,3Ongelijkjarig LH 7,3 34,0Jong naaldhout (NH) 5,0 23,1Middeloud NH 30,7 142,8Oud NH 20,5 95,3

Ongelijkjarig naaldhout 0,6 2,8Jong LH + NH 12,8 59,3Middeloud LH + NH 42,2 196,3Oud LH + NH 30,4 141,6Ongelijkjarig LH + NH 7,9 36,8Niet van toepassing 6,9 32,0

(Bron: boskartering 2001)

SluitingsgraadHet bos is grotendeels “gesloten”. 83 ha of bijna 18% van de bosoppervlakte heeft toch een sluitingsgraad < 2/3, waarvan 23 ha < 1/3.

Tabel 16: Sluitingsraad (2001)

Sluitingsgraad Opp. (%)

Minder dan 1/3 4,8

Van 1/3 tot 2/3 13,0

Meer dan 2/3 77,6

Niet van toepassing 4,6

Biscopveld 41Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 46: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

(Bron: boskartering 2001)

BedrijfsvormHooghout is met 90% van de bosoppervlakte uiteraard veruit de meest voorkomende bedrijfsvorm. Volgens de bos- referentielaag van 2001 was er 0,75 ha middelhout en 6,7 ha hakhout.

Volgens het beheerplan van het provinciedomein Bulskampveld-Lippensgoed was er binnen de projectperimeter geen hakhout als bedrijfsvorm, wel circa 4 ha middelhout, verdeeld over vier bestanden. Deze middelhoutbestanden liggen gegroepeerd in het noorden van het studiegebied. In het provinciedomein van het studiegebied bestaat ook de onderetage van een aantal hooghoutbestanden, met een totale oppervlakte van meer dan 20 ha, uit hakhout van bomen. In het domeinbos Vagevuurbos is een omvorming gerealiseerd van hooghout naar middelhout (2,72 ha) en hakhout(stroken) langs een beek. In (vooral) de Gulke Putten komt de bedrijfsvorm hakhout voor (nabij het zendstation zal het om circa 10 ha gaan).

Tabel 17: Bedrijfsvorm (2001)

Bedrijfsvorm Opp. (%) Opp. (ha)

Hooghout 89,7 418,0 ha

Middelhout 0,2 0,8 ha , 4 ha* + 2,7ha**

Hakhout 1,4 6,7 ha, circa 10 ha***

Niet van toepassing + te bepalen

6,9 + 1,8 32,0 ha + 8,4 ha

(Bron: boskartering 2001, * :bestaand middelhout in het provinciedomein, **recent in omvorming naar middelhout in het domeinbos Vagevuurbos, *** in beheer/omvorming in Gulke Putten nabij het zendstation)

3.8. Landbouw

In dit hoofdstuk wordt het belang van de landbouw onderzocht.

Voor het onderzoek worden de volgende basisgegevens gebruikt:

Perceelregistratie door de Mestbank van 2006 over de ligging van de percelen in 2006;

Aangifte van de bedrijfsgegevens in 2007 aan de Mestbank over de bedrijfssituatie in 2006

Enkel de bedrijven met bedrijfsgegevens bij de Mestbank worden in deze tekst als landbouwbedrijf beschouwd, niet geregistreerd grondgebruik wordt als particulier grondgebruik beschouwd.

3.8.1. Situering van het landbouwgebruik

De totale oppervlakte van het natuurinrichtingsproject bedraagt 1015 ha waarvan er in 2006 434 ha (43 %) wordt geregistreerd bij de Mestbank.

Biscopveld 42Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 47: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

348 ha wordt in de Mestbank aangegeven door 35 landbouwers. Deze gronden zijn in landbouwgebruik en worden verder besproken in deze landbouwstudie. De meerderheid van deze gronden zijn in privé-eigendom. De overige zijn in eigendom van ANB, Natuurpunt vzw of Provincie West-Vlaanderen en zijn nog geruime tijd in gebruik van landbouwers.

De overige 86 ha zijn in natuurbeheer. Hiervan wordt 39 ha geregistreerd door Natuurpunt vzw of Provincie West-Vlaanderen en 47 ha wordt aangegeven door landbouwers in overeenkomst met Natuurpunt vzw of Provincie West-Vlaanderen. Deze gronden zijn in natuurbeheer en worden niet verder opgenomen in deze landbouwstudie.

Tabel 18: geregistreerde oppervlakte Mestbank in het studiegebied

ha %

totale oppervlakte 1015 100

geregistreerde oppervlakte 434 43

in natuurbeheer 86 8

in landbouwgebruik 348 34

Bron : registratie Mestbank 2006

In de landbouwstudie, die hierna volgt, worden enkel de gronden opgenomen die in landbouwgebruik zijn.

3.8.2. Randvoorwaarden

In dit deel worden de juridische randvoorwaarden onderzocht die een sturende werking hebben op de landbouw. In het studiegebied zijn dit het gewestplan met de daaraan verbonden bemestingsnorm en de speciale beschermingszones VEN en EU-Habitatrichtlijngebied.

Gewestplan en bemestingsnormenHet gewestplan legt de ruimtelijke bestemming van een gebied juridisch vast. Het landbouwgebruik in het studiegebied is gelegen in de bestemmingen natuur, agrarisch gebied met ecologisch belang en landschappelijk waardevol agrarisch gebied.

In het kader van het afbakeningsproces van het buitengebied zijn de bestemmingen in het studiegebied nog niet herbevestigd. Dit betekent dat er nog geen consensus bereikt is omtrent de bestemmingen in het studiegebied.

In de agrarische bestemmingen uit het studiegebied mogen alle handelingen en werken worden uitgevoerd die in overeenstemming zijn met de gele grondkleur mits rekening te houden met bepaalde beperkingen die tot doel hebben het behouden en beschermen van het landschap en de ecologische waarden. In de natuurgebieden gelden beperkingen voor landbouw ter bescherming van de natuurwaarden.

De gewestplanbestemming vormt de basis voor het toekennen van de bemestingsnorm. Daarnaast is het studiegebied gelegen in een oppervlakte- en grondwaterwingebied wat ook zijn gevolgen heeft voor de toegelaten bemesting. De bemestingsnorm heeft een impact op de opbrengstwaarde van een perceel en de mestbalans van het bedrijf.

In natuurgebieden gelden verscherpte bemestingsnormen. Akkers, intensieve graslanden en huiskavels kunnen hiervan ontheffing krijgen. Voor potentieel belangrijke graslanden is er de mogelijkheid tot het afsluiten van een beheerovereenkomst ‘natuur’.

Biscopveld 43Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 48: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

In de overige bestemmingen geldt de norm ‘water’. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen percelen gelegen in waterwingebieden en percelen daarbuiten. Voor de eerste groep is het mogelijk om een beheerovereenkomst ‘water’ af te sluiten indien ze niet gelegen zijn in de uitbreidingszones van erkende natuur- en bosreservaten. Voor de andere groep kan derogatie (= afwijking) worden aangevraagd.

Tabel 19: Verdeling landbouwgebruik over bestemmingen

Bestemmingen R.O.Landbouwgebruik

ha %

Natuurgebied 50 14Parkgebied 20 6Agrarisch gebied met ecologisch belang 120 34Landschappelijk waardevol agrarisch gebied 140 40Gebied voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut 18 5Woongebied met landelijk karakter <1 <1%

Uit Tabel 19 blijkt dat een vierde van het landbouwgebruik in het studiegebied zonevreemd landbouwgebruik is.

Speciale beschermingszone habitatrichtlijn605 ha van het studiegebied is gelegen in een speciale beschermingszone van Europees belang nl. het EU-Habitatlijngebied “Bossen, heide en valleigebied van zandig Vlaanderen”. De Habitatrichtlijn streeft een algemene bescherming van waardevolle habitats en habitats van soorten van communautair belang na.

Momenteel zijn de volgende beschermingsmaatregelen van toepassing op de landbouwactiviteit:

er is een natuurvergunning vereist voor het wijzigen van vegetatie en van kleine landschapselementen;

er moet een natuurrichtplan worden opgesteld; de Afdeling Milieuvergunningen moet een advies verlenen bij aanvraag van

milieuvergunning (VLAREM 1 procedure); voor bebossen is advies van ANB vereist; in uitvoering van het Mestdecreet werd een gebiedsgerichte verscherping van de

bemestingsnormen doorgevoerd (voorlopig nog niet van toepassing)

Vlaams ecologisch netwerkHet Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) is een selectie van gebieden met zeer hoge natuurkwaliteit, die de Vlaamse overheid extra wil beschermen. VEN bestaat uit grote eenheden natuur (GEN) en grote eenheden natuur in ontwikkeling (GENO).

In GEN en GENO gelden volgende algemene beschermingsvoorschriften:

verbod of beperking op het gebruik van meststoffen; verbod op gebruik bestrijdingsmiddelen; verbod de vegetatie, met inbegrip van meerjarige cultuurgewassen of van kleine

landschapselementen te wijzigen; verbod het reliëf van de bodem te wijzigen; verbod werkzaamheden uit te voeren die rechtstreeks of onrechtstreeks het

grondwaterpeil verlagen, alsook maatregelen die de bestaande ont- en afwatering versterken of de structuur van de waterlopen te wijzigen;

Biscopveld 44Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 49: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

verbod niet-inheemse planten, inclusief bomen en struiken kunstmatig te zaaien, aan te planten of op elke ander wijze te introduceren;

verbod permanent grasland te scheuren (permanent grasland is cultuurgrond die minimum vier jaar grasland is).

Binnen het studiegebied is 586 ha als VEN aangeduid.

3.8.3. Landbouwkundige aspecten van het gebied

In dit deel worden de landbouwkundige aspecten zoals bodemgeschiktheid, bodemgebruik en perceelskenmerken besproken.

BodemgeschiktheidDe intrinsieke bodemgeschiktheid wordt bepaald op basis van de bodemkarakteristieken (textuur, drainage en profiel) voor zeven verschillende teelten nl. grasland, akkerbouw, extensieve groenteteelt, intensieve groenteteelt, groenten onder glas, fruitteelt en boomkwekerij. De bodemgeschiktheid van een perceel wordt bepaald door de teelt waarvoor het perceel het meest geschikt is. Voor het bepalen van de uiteindelijke bodemkwaliteit dient ook rekening te worden gehouden met aangepaste teelttechnieken zoals diepe bodembewerking en drainage. Deze technieken kunnen de bodemgeschiktheid veel verbeteren.

Tabel 20: bodemgeschiktheid van het landbouwgebruik in het studiegebied

bodemgeschiktheidOppervlakte

ha %

zeer geschikt 53 15

geschikt 58 17

matig geschikt 139 40

weinig geschikt 92 26

niet geschikt 6 2

totaal 348 100

Eén derde van de gronden zijn geschikt tot zeer geschikt voor landbouw. Zij komen vooral voor op de matig natte lemig-zandgronden in het zuiden van de Gulke putten, in het noorden van het domeinbos en in het oosten van de vagevuurbossen. Deze percelen worden vooral gebruikt voor akkerbouw of tuinbouw maar ook als intensief grasland afhankelijk van het bedrijfstype of de bedrijfsuitbating.

De meerderheid van het studiegebied is matig geschikt voor landbouw. Deze gronden komen voor op de matig droge zandgronden en zijn vooral gelegen in het centrale gedeelte van het studiegebied. Op deze percelen komen vooral graslanden voor maar afhankelijk van de bedrijfssituatie hier en daar ook akkerteelten.

28% van de geregistreerde gronden hebben een intrinsieke bodemgeschiktheid die weinig geschikt of niet geschikt is voor landbouw. Zij komen voor ter hoogte van Sint-Pietersveld op de droge zandgronden uit het studiegebied. Hoewel de lage geschiktheid van de gronden voor landbouw komt hier toch veel akkerland voor.

Bodemgebruik

Biscopveld 45Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 50: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

In het studiegebied komen voornamelijk permanent grasland en voedergewassen voor. Op 38 ha wordt aan tuinbouw gedaan, dit is vooral groenteteelt en boomkweek.

In het studiegebied bedraagt de verhouding gras- akker 44%-56% en komen er 12 bedrijfszetels voor.

Tabel 21 en kaart 17 geven een overzicht van de teelten in het studiegebied.

Tabel 21: teelten van de percelen in landbouwgebruik in het studiegebied

teeltoppervlakte

ha %

gebouwen 7 2

permanent grasland 150 43

voedergewas 114 33

akkerteelten 39 11

groenten 32 9

boomkweek 6 2

totaal 348 100

PerceelskenmerkenEr wordt onderscheid gemaakt tussen percelen die aansluiten op de bedrijfszetel, de zogenaamde huiskavels, en percelen die verder gelegen zijn, de zogenaamde veldkavels. Hoe dichter percelen liggen nabij de bedrijfszetel hoe groter de bedrijfseconomische voordelen zoals opvolging van teelten en dieren, beperken van arbeidsduur en brandstof... . In het studiegebied komen 12 bedrijfszetels voor en 12 huiskavelpercelen (50 ha of 14%). De overige percelen zijn veldkavels. Ze hebben een gemiddelde perceelsafstand van 1,1 km.

Naast de afstand van de percelen is voor de landbouw ook de grootte en de vorm een belangrijk element. Grotere en rechthoekige percelen zijn arbeidstechnisch meer geschikt en hebben minder opbrengstverliezen langs de perceelsranden. De gemiddelde perceelsgrootte van de percelen in het studiegebied varieert van < 0,1 ha tot 13 ha en bedraagt gemiddeld 2,3 ha. In vergelijking met het West-Vlaams gemiddelde van 1,7 ha zijn de percelen in het studiegebied eerder groot wat belangrijke landbouweconomische voordelen met zicht meebrengt.

3.8.4. Bedrijfskenmerken

In dit deel worden de kenmerken van de aanwezige bedrijven beschreven. Bedrijfstype, economische omvang, grondgebondenheid en leeftijd van de bedrijfsleider komen hier aan bod. In deze analyse worden enkel de bedrijven opgenomen die landbouwgebruik hebben binnen de perimeter.

In het studiegebied zijn 35 gebruikers actief waaronder :

private landbouwuitbating en landbouwvennootschappen; het rijkslandbouwbedrijf van het penitentiair centrum De Zande (hun gebruik ligt in

het Sint-Pietersveld); een verzekeringsmakelaar (hij beheerd gronden voor particulieren die verspreid

liggen in het studiegebied).

Biscopveld 46Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 51: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

BedrijfstypeOp bedrijfsniveau wordt een economische waardering gemaakt van de aanwezige teelten en dieren op basis van Bruto Standaard Saldi (BSS). Hierdoor kunnen één of meerdere productierichtingen worden bepaald. Door de economische waardering kunnen deze productierichtingen worden vergeleken met elkaar en een hoofd- en nevenproductierichting worden onderscheiden. De hoofdproductierichting op bedrijfsniveau is de productierichting die het hoogste BSS genereert. De andere zijn nevenproductierichtingen. Gespecialiseerde bedrijven spitsen zich toe op één productierichting nl. de hoofdproductierichting. Gemengde bedrijven combineren twee of meerdere productierichtingen. Zij hebben een hoofd- en nevenproductierichting. Bedrijven waarvan de totale productiewaarde kleiner is dan € 12 500 worden als niet-volwaardige bedrijven beschouwd (=bedrijven met kleine productieomvang). Hun productiewaarde is te klein om het bedrijf als een land- of tuinbouwbedrijf te typeren.

Tabel 22 en kaart 18 geven een overzicht van de hoofdproductierichting van de bedrijven met landbouwgebruik in studiegebied.

Tabel 22: hoofdproductierichting van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied

hoofdproductierichtingbedrijven

aantal %

akkerbouw 1 3

rundvee 18 51

varkens 8 23

groententeelt 2 6

boomkweek 1 3

bedrijf met kleine productieomvang 5 14

totaal 35 100

Bron: gegevens Mestbank 2006 en eigen berekeningen

De meerderheid van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied heeft een gemengd karakter. De meest voorkomende hoofdproductierichting is rundvee, dit zijn melkvee en vleesveebedrijven. Zij gebruiken twee derde van de aangegeven oppervlakte in het studiegebied. Daarnaast hebben ook tuinbouwbedrijven en varkensbedrijven enig belang in het studiegebied. Zij gebruiken ongeveer 15% van de geregistreerde gronden.

Economische omvangOp bedrijfsniveau wordt een economische waardering gemaakt van de aanwezige teelten en dieren op basis van BSS. Dit is het totale bedrijfsBSS. Hierdoor kunnen binnen eenzelfde productierichting de grote van de kleine bedrijven qua economische omvang onderscheiden worden. Een klasse van economische omvang bepaalt of een bedrijf eerder ‘groot’ dan ‘klein’ is in zijn soort. Er worden vijf klassen onderscheiden gaande van zeer klein (klasse 1) over matig (klasse 3) tot zeer groot (klasse 5).

De grootte van het bedrijf is een indicator van de leefbaarheid van het bedrijf. Hierin is echter op geen enkele manier rekening gehouden met de schuldenlast van de bedrijven die wellicht bij de grotere bedrijven het hoogst ligt. Toch kan worden gesteld dat de grotere bedrijven de meeste toekomstperspectieven hebben.

Biscopveld 47Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 52: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 23 geeft een overzicht van de economische omvang van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied.

Biscopveld 48Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 53: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 23: economische omvang van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied

economische omvang

bedrijven

aantal %

zeer klein 10 29

klein 3 9

matig 1 3

groot 4 11

zeer groot 17 49

totaal 35 100

gemiddelde omvang matig

Bron: gegevens Mestbank 2006 en eigen berekeningen

De gemiddelde economische omvang van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied is matig. 60% van de bedrijven uit het studiegebied zijn groot tot zeer groot, zij nemen twee derde van de geregistreerde oppervlakte in het studiegebied in. 10 bedrijven (of 29%) zijn zeer klein, dit zijn waarschijnlijk bedrijven die niet-beroepsmatig worden uitgebaat.

GrondgebondenheidEen bedrijf produceert grondgebonden wanneer het een ruwvoeder- en mestbalans heeft die minstens in evenwicht zijn. Dit betekent dat er voldoende grond aanwezig is op het bedrijf om de ruwvoederproductie en de mestafzet van de dieren te garanderen.

Tabel 24: grondbehoefte op basis van ruwvoeder- en mestbalans van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied

grondbehoefte

volgens ruwvoederbalans

volgens mestbalans

bedrijven

aantal % aantal %

geen behoefte 9 25 6 17

grondoverschot 12 34 3 9

evenwicht 12 34 10 29

grondtekort 2 6 16 46

totaal 35 100 35 100

Bron : gegevens Mestbank 2006 en eigen berekeningen

In het studiegebied zijn er 26 bedrijven die behoefte hebben aan ruwvoeder waarvan 2 bedrijven met een tekort aan ruwvoeder. Er zijn 29 bedrijven met productie van dierlijke mest, waarvan 3 bedrijven een mestoverschot. Deze bedrijven hebben geen grondgebonden productie.

Leeftijd van de bedrijfsleiders

Biscopveld 49Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 54: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 25 geeft een overzicht van de leeftijd van de bedrijfsleiders van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied.

De gemiddelde leeftijd van de bedrijfsleiders met landbouwgebruik in het studiegebied bedraagt 55 jaar. De meerderheid van de bedrijfsleiders zijn tussen de 35 en 50 jaar. Bij 6 bedrijven is de leeftijd van de bedrijfsleider onbekend, dit zijn bedrijven die worden uitgebaat onder een vennootschapsvorm.

Eén vijfde van de bedrijven wordt uitgebaat door een bedrijfsleider ouder dan 65 jaar waarvan de meerderheid van deze bedrijven een zeer kleine economische omvang heeft. Deze bedrijven zijn te klein om opvolgbaar te zijn. Zij gebruiken samen 17 ha in het studiegebied.

Tabel 25: leeftijd van de bedrijfsleiders van de bedrijven met landbouwgebruik in het studiegebied

klasse van leeftijdbedrijven

aantal %

< 35 1 3

35 – 50 14 40

51 – 65 7 20

> 65 7 20

Onbekend 6 17

totaal 35 100

Gemiddelde leeftijd (jaar) 54,5

Het Bulskampveld is een zeer gave relictzone van ca. 5.000 ha gelegen tussen Hertsberge (Oostkamp) en Aalter (Oost-Vlaanderen). Omvangrijke boscomplexen wisselen af met zones in landbouwgebruik. Zowel de bos- als landbouwgebieden zijn doorsneden met een zeer dicht netwerk van wegen en dreven die vorm geven aan het rechtlijnig ontginningspatroon. Abstractie makend van Brugge-centrum wordt het Bulskampveld beschouwd als het recreatieve centrum van het Houtland.

Ondanks de aantrekkelijkheid van de streek is het aantal verblijfsvoorzieningen zoals huurvakantiewoningen, hoevetoerisme en gastenkamers zeer beperkt. Op de grens met het deelgebied Gulke Putten bevindt zich in het straatdorp Doomkerke het kamphuis ’t Haantje (jeugdverblijfscentrum). Loca Labora vzw overweegt om verblijfsmogelijkheden voor groepen te creëren in de domeinhoeve van het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld (natuureducatie / bosklassen). Vanaf 2009 bestaat de mogelijkheid voor groepen om in het provinciedomein te bivakkeren (tentenkamp). Een jeugdherberg en camping ontbreken in de regio.

Het recreatief fietsnetwerk Brugs Ommeland (knooppunten) ontsluit het volledige studiegebied. De uitbouw van een aanzet van een recreatief wandelnetwerk (knooppunten) in het kerngebied van het Bulskampveld is gepland voor 2009. Knelpunt is het ontbreken van fietsverbindingen vanuit het Bulskampveld naar Brugge-stad (via kanaal Brugge-Gent) en naar de meer westelijk gelegen boscomplexen van Oostkamp-Ruddervoorde.

Biscopveld 50Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 55: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Hieronder volgt een bespreking van de toeristische en recreatieve infrastructuur per deelgebied.

Bornebeek & AanwijsputtenHet deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten is gelegen in het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld (totaal 232 ha) en het domeinbos Bulskampveld

Met jaarlijks ongeveer 500.000 bezoekers is het provinciedomein het drukst bezochte wandelbos in West-Vlaanderen. De kern van dit domein bestaat uit het kasteel in neogotische stijl dat omgeven wordt door een park met indrukwekkende bomen. In het kasteelpark en directe omgeving zijn er volgende voorzieningen: parking “Drie Koningen” (450 wagens en 13 bussen), bezoekerscentrum (kasteel), kruidentuin en wagenmakerij (ommuurde moestuin), kasteelhoeve met thuisverkoop van hoeveproducten, cafétaria-restaurant, speeltuin, speelbos (8 ha), openbaar hengelwater (kasteelparkvijver), gebouwtje met sanitaire voorzieningen, fietsenverhuur en vogelopvangcentrum (bijgebouwen kasteel). De provincie plant de aanleg van een avonturenparcours in het speelbos.

Al deze voorzieningen liggen net buiten de perimeter van het natuurinrichtingsproject.

Vanuit de kern starten diverse locale bewegwijzerde wandelcircuits en een provinciaal bewegwijzerd ruitercircuit (Bulskampveldruiterroute). In de onmiddellijke nabijheid van de parkeerplaats bevindt zich langs de Heirweg de manège Pintoranch.

Deze recreatieve circuits ontsluiten het omringende bosgebied in het algemeen en het noordelijke deel van het natuurinrichtingsproject Biscopveld in het bijzonder. Om zo weinig mogelijk interferentie te hebben tussen wandelaars en ruiters loopt het ruiterpad aan de buitenrand van het domein. Lokaal zijn de paden en dreven in slechte staat.

Vanuit het kasteelpark vertrekt een aanlooproute naar het recreatief fietsnetwerk Brugs Ommeland (knooppuntensysteem). Fietsers zijn niet toegelaten in het kasteelpark zelf.

Voor het volledige provinciedomein is een bebordingsplan uitgevoerd volgens de huisstijl van de provincie West-Vlaanderen.

Aan de zuidwestelijke rand van het provinciedomein beheert Natuurpunt vzw 17 ha langs de Bornebeek. De dreven in dit deelgebied zijn vrij toegankelijk voor wandelaars. De domeinhoeve die geëxploiteerd wordt door Loca Labora vzw sluit hier op aan. In het kader van een sociaal tewerkstellingsproject gebeuren er volgende activiteiten: teelt van kruiden, biologische groeten, verwerking en verkoop.

De parking “Het Aanwijs”, langsheen de verbindingsweg Beernem-Wingene, heeft een capaciteit van 590 wagens en 9 bussen. Deze parking doet niet enkel dienst voor bezoekers aan het provinciedomein en het domeinbos Bulskampveld, maar ook aan het domeinbos Vagevuurbos. De toegang tot het domeinbos Bulskampveld zit evenwel verdoken aan de achterzijde van de parkeerplaats. Een kaart met plattegrond ontbreekt op het infobord.

Vanaf de parking “Het Aanwijs” kan ook aangetakt worden op de Bulskampveldruiterroute en de Eendeputtenwandeling. De parking fungeert als vertrekpunt voor het bosleerpad “Het Aanwijs”, het educatief wandelpad (ten westen van het psychiatrisch centrum St-Amands), het provinciaal bewegwijzerd fietscircuit de “Bulskampveldfietsroute” en de “Vagevuurbosomloop”. Dit laatste bewegwijzerd wandelcircuit ontsluit het deelgebied Vagevuurbossen en richt zich tot de meer sportieve wandelaars (joggers, nordic walkers). Het oostelijk deel van de Bulskampveldruiterroute ontsluit eveneens de Vagevuurbossen.

Biscopveld 51Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 56: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Knelpunt voor deze routes is de verkeersonveilige oversteekplaats ter hoogte van de parking “Het Aanwijs”. De aanleg van een zebrapad in combinatie met snelheidsbeperking is in uitvoering (gewestweg Beernem-Wingene).

Aan de westzijde van de parkeerplaats ligt het bosreservaat Bulskampveld (deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten). Van dit 52 ha grote bosgebied is 29 ha, waaronder de Aanwijsputten niet vrij toegankelijk en afgesloten met ursusdraad. Aan de zuidrand van de grootste vijver is een observatiehut gebouwd. Het deel van het bosreservaat dat behoort tot het provinciedomein is thans nog gedeeltelijk toegankelijk voor wandelaars en fietsers.In de nabijheid van de parkeerplaats “Het Aanwijs” bevindt zich de gedenksteen van de vermoorde edelman d’Udekem d’Acoz (moorden van Beernem).

VagevuurbossenBehoudens enkele private bos- en landbouwpercelen wordt het deelgebied Vagevuurbossen gevormd door het domeinbos Vagevuurbos dat vrij toegankelijk is voor wandelaars.

De Vagevuurbossen zijn een eerder rustig wandelgebied, als aanvulling bij het druk bezochte Lippensgoed-Bulskampveld. De talrijke dreven en paden zijn vrij toegankelijk voor wandelaars. Een halfverhard fietspad ontsluit de Vagevuurbossen van noord (Aanwijs) naar zuid (deelgebieden Sint-Pietersveld en Gulke Putten). Op diverse plaatsen is een gescheiden infrastructuur aangelegd waarlangs ruiters, fietsers en wandelaars zich kunnen verplaatsen. Knelpunt voor het deelgebied Vagevuurbossen is het ontbreken van onthaalinfrastructuur (infoborden) en zitgelegenheid.

In het zuidwesten sluit het deelgebied Vagevuurbossen aan op het private kasteelpark Wildenburg. De kern van het gehucht Wildenburg (Wingene) omvat diverse eet- en drinkgelegenheden en fungeert als vertrekpunt voor het provinciaal bewegwijzerd wandelcircuit, het “Wildenburgwandelpad”, dat o.m. de Vagevuurbossen ontsluit.

Enkele verharde openbare wegen, de Blauwhuisstraat, de Boskapeldreef en de Sint-Pietersveldstraat dwarsen de Vagevuurbossen. Gemotoriseerd verkeer interfereert hier met de recreatieve fietsers en wandelaars. De ontsluiting voor wandelaars van de Vagevuurbossen richting Wildenburg dient wegens het ontbreken van openbaar bosgebied over een belangrijk deel over de Boskapeldreef zelf te gebeuren.

In de zuidelijke rand bevinden zich twee zones voor verblijfsrecreatie, waarvan de meest noordelijke in het studiegebied ligt. Knelpunt is het ontbreken van een recreatieve verbinding met het deelgebied Vagevuurbossen (voor wandelaars) en met het deelgebied Gulke Putten (voor wandelaars en fietsers).

Bezienswaardigheden in de Vagevuurbossen zijn de Boskapel (Boskapeldreef) en de Vagevuurkapel (Vagevuurstraat).

Sint-PietersveldHet deelgebied Sint-Pietersveld bestaat enerzijds uit de grootschalige driehoek in landbouwgebruik met bijhorend gebouwencomplex van de gemeenschapsinstelling De Zande en het Penitentiair landbouwcentrum (grondgebied Ruiselede) en anderzijds uit de kleinschalige zone aan de westzijde van Bruggesteenweg met o.m. een vrij dichte bebouwing en het opvangcentrum voor asielzoekers (grondgebied Wingene). De laatste zone bevat eveneens de parkeerplaats van De Zande die potentieel als vertrekpunt dient voor fietsers en wandelaars die de deelgebieden Vagevuurbossen en Gulke Putten aandoen.

Biscopveld 52Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 57: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Op deze parking start thans reeds het “Open Sint-Pietersveld-wandelleerpad”, een locale bewegwijzerde wandelroute die de directe omgeving van het historische Sint-Pietersveld ontsluit. Onderweg geven infopanelen uitleg omtrent het rijke historische erfgoed in het Sint-Pietersveld. In het gebouwencomplex van De Zande bevindt zich het streekcentrum Sint-Pietersveld met een bezoekerscentrum dat toegankelijk is op aanvraag voor groepen.

De weinig aantrekkelijke parkeerplaats van het opvangcentrum wordt soms gebruikt als vertrekplaats voor ruiters (aanhangwagens).

Van de schaarse wegen en dreven in de driehoek van het Sint-Pieterveld zijn enkel twee korte doorsteken van oost naar westelijke richting vrij toegankelijk. De verbinding van de Bulskampveldruiterroute tussen de Vagevuurbossen en Kliplo-Schuurlo (Aalter) dwarst op twee plaatsen op een verkeersonveilige manier de Bruggesteenweg.

In de omgeving van De Zande zijn er diverse eet- en drinkgelegenheden.

Gulke PuttenHet deelgebied Gulke Putten sluit in het noorden aan op de deelgebieden Vagevuurbossen en Sint-Pietersveld. Het natuurgebied Gulke Putten bestaat uit het zendstation en de Predikherenbossen.

Het zendstation met omliggend antennepark is enkel toegankelijk onder geleide (Natuurpunt vzw). De meestal verharde, openbare wegen rond dit militair domein zijn toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. De Zwartedreef die door het domein loopt is enkel toegankelijk voor fietsers en wandelaars. Het private kasteel Sint-Pietersveld (Carpentier) ligt langs deze halfverharde weg

De Predikherenbossen zijn toegankelijk via de Veldkapellestraat, een openbare weg die doorheen deze deelzone loopt en een beperkt aantal opengestelde dreven voor wandelaars in de zuidelijke bosbestanden (“Dischveld”).

Om bezoekers te kanaliseren heeft Natuurpunt vzw twee bewegwijzerde wandellussen uitgestippeld. De ene lus loopt omheen het zendstation de andere om en door de Predikherenbossen. Beide trajecten zijn combineerbaar. Langs de wandellussen zijn een aantal infoborden geplaatst.

Knelpunten zijn de verbroken wandelverbinding doorheen het westelijke deel van de Predikherenbossen tussen de Veldkapellestraat en de Predikherenstraat en het ontbreken van een directe (openbare) wandelverbinding tussen de Predikherenbossen en de dorpskom van Doomkerke (Ruiselede) via het kasteel De Ro. Het provinciaal bewegwijzerd wandelcircuit, het Parochieveldwandelpad, dat o.m. het natuurreservaat Gulke Putten ontsluit, start aan de kerk van Doomkerke (Ruiselede).

Biscopveld 53Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 58: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3.10. Jacht

Het volledige studiegebied ligt in het werkingsgebied van de wildbeheereenheid Drie Koningen.

In de openbare bosgebieden en de natuurgebieden in beheer van Natuurpunt zijn volgende regels van toepassing inzake jacht:

Provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld: geen verpachting van de jacht; bestrijding van schadelijke wildsoorten indien noodzakelijk (bv. konijn);

Natuurgebied Heideveld-Bornebeek (onderdeel provinciedomein): idem provinciedomein, afschot ree enkel bij zware schade en via goedgekeurd afschotplan en om te voldoen aan wettelijke verplichtingen (Muskusrat);

Domeinbos Lippensgoed-Bulskampveld en Vagevuurbos: geen verpachting van de jacht;

Bosreservaat Bulskampveld: geen jacht, tenzij bestrijding van soorten zoals o.m. Canadese gans;

Natuurgebied Gulke Putten (beheer Natuurpunt): geen jacht tenzij om wildschade te vermijden bij overpopulatie van schadelijke diersoorten (fazant, konijn, houtduif) en om te voldoen aan wettelijke verplichtingen (Muskusrat).

Biscopveld 54Onderzoek naar de haalbaarheid - Analyse

Page 59: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Gebiedsvisie

1. Algemeen

Voor het gebied Biscopveld werd nog geen natuurrichtplan opgesteld.

De visies in de goedgekeurde beheerplannen en ruimtelijke structuurplannen zijn de basis geweest voor het opstellen van de gebiedsvisie voor het studiegebied.

Als referentiebeeld staan twee historische tijdsperiodes centraal: het oude veldlandschap met heide en veldvijvers uit de tijd van de Ferraris en het jonge ontginningslandschap met de typische rechtlijnige dreven van eind 18e-begin 19e eeuw. Op landschapsniveau wisselen zo open en meer gesloten habitats en opvallende dreven en bomenrijen elkaar af. De doelstellingen voor natuur hangen samen met de uitbreiding van de NATURA 2000-habitats in dit landschap.

In het studiegebied streven we naar meer open plekken in functie van heideherstel, in het bijzonder de intermediair Atlantische heide, het omvormen van de bosbestanden naar een meer natuurlijk bos en het uitbouwen van interne en externe bosranden als corridor, buffer en leefmilieu van tal van organismen. De verschillende deelgebieden in het studiegebied moeten gezien worden als een samenhangend geheel dat de migratie van planten en dieren mogelijk moet mogelijk maken en bevorderen.

Afhankelijk van de voorkomende milieucondities streven we naar natte heidevegetaties, veldvijvers (vennen) of mesotroof broekbos op de zeer natte tot natte gronden, drogere heide en verboste heide op de iets hoger gelegen gronden en een zuur eikenbos op de cuesta. Omdat in Zandig Vlaanderen het studiegebied één van de belangrijkste gebieden is die in aanmerking komt voor heideherstel, zal lokaal een gedeeltelijke ontbossing noodzakelijk zijn.

Binnen het studiegebied zijn er 3 grote kernzones voor het ontwikkelen van de sterk bedreigde Atlantische heide die in mozaïek voorkomt met natte heischrale vegetaties en vegetaties van venmilieus (het dalhoofd van de Bornebeek, de Aanwijsputten en in het natuurreservaat Gulke Putten). Het oude veldlandschap kan hier hersteld worden. Mogelijk bevindt zich ook een zone aan de rand van de Hendriksberg. In deze kernzones ligt de hoofdprioriteit op het herstel van deze watergebonden ecosystemen. Omdat deze vegetaties zeer kwetsbaar zijn, streven we een zeer goede waterkwaliteit en een optimaal grondwaterstands- en oppervlaktewaterregime na. Rond deze kernzones zullen dus bufferzones nodig zijn om de negatieve invloeden van vermesting en vervuiling tegen te gaan. Het Sint-Pietersveld is een belangrijk infiltratiegebied en de nitraatnormen worden er meermaals overschreden. Dit kan een bedreiging vormen voor de kwetsbare vegetaties in de andere deelgebieden. Een meer natuurgericht landbouwbeheer in het Sint- Pietersveld maar ook het verhogen van de bos- connectiviteit zou een grote natuurwinst betekenen.

Er wordt ook een meer natuurlijk bos nagestreefd. De naaldhoutbestanden in het studiegebied worden vervangen door loofhoutbossen in een meer natuurlijke configuratie met opnieuw overgangen naar open heideterreinen. Bosuitbreiding als compensatie voor heideherstel is mogelijk op een aantal voormalige landbouwgronden in het deelgebied Vagevuurbossen en in het noordelijk deel van de Bornebeek.

Biscopveld 55Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 60: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

4. Visie Natuur

In dit onderdeel wordt de visie voor de verschillende deelgebieden afzonderlijk besproken. De visies in de goedgekeurde beheerplannen zijn de basis geweest voor het opstellen van de gebiedsvisie voor het studiegebied.

4.1. Sint-Pietersveld

Het Sint-Pietersveld is een belangrijk infiltratiegebied. De nitraatnormen worden in het Sint-Pietersveld meermaals overschreden. Om de uitspoeling van nitraten te verminderen en de ontwikkeling van de natuurwaarden in de andere deelgebieden te behouden en te ontwikkelen wordt gestreefd naar een meer extensief landbouwgebruik, en een herstel van het drevenlandschap. Het Sint-Pietersveld is bovendien gelegen tussen twee boskernen. Het verhogen van de bosconnectiviteit tussen de Vagevuurbossen en de bossen van Maria-Aalter zou een grote natuurwinst betekenen.

4.2. Bornebeek & Aanwijsputten

De bescherming als habitat- en vengebied van het deelgebied Bornebeek & Aanwijsputten moet een stimulans worden om de aangemelde habitats met hun specifieke vegetaties in stand te houden en om via natuurinrichtingswerken nieuwe locaties te creëren waar deze vegetaties zich kunnen (her)vestigen.

De unieke fytogeografische positie en de grote natuurbehoudswaarde van de intermediair Atlantische heide (habitatcode 4010) staan in schril contrast met de sterk gefragmenteerde, bedreigde toestand. Alleen al door het beperkte areaal is deze heide in Vlaanderen kwetsbaar. De potenties voor de ontwikkeling van dit habitattype in mozaïek met andere eveneens bedreigde Europese habitattypes langs de Bornebeek en in de Aanwijsputten zijn groot. De plagwerkzaamheden van 2000 langs de Bornebeek en het fragmentair voorkomen van dit zeldzame habitattype rond de vijvers in de Aanwijsputten bewijzen dit (zie 3.6.1 vegetatie p.22).

Opvallend is dat de plantensoorten van het studiegebied die vermeld staan in de Rode Lijst ook allemaal voorkomen in (natte) heide en heischrale graslanden. De bosplanten blijken minder bedreigd en komen niet voor in deze categorieën.

De doelstelling op landschapsniveau voor de Bornebeek & Aanwijsputten is daarom de ontwikkeling van een halfopen parklandschap waar afwisselend open en gesloten habitats voorkomen (het voormalige “woeste landschap”) en waar de landschapspatronen van het ontginningslandschap (een overblijfsel van de 19e eeuw) herkenbaar blijven in de huidige dreven en bomenrijen (zie Visie landschap p. 71).

Op het niveau van het ecosysteem streven we naar de ontwikkeling van een mesotroof tot oligotroof systeem met gradiënten van droog naar nat en venmilieus.

In het dalhoofd, zuidelijk deel van de Bornebeek zijn veel potenties aanwezig voor de ontwikkeling van heide terwijl in het noordelijk deel langs de Bornebeek bosuitbreiding meer aangewezen is. Op de laagst gelegen plekken langs de Bornebeek streven we naar venmilieus. Deze worden gekenmerkt door afwisselend tijdelijk droogvallen en inundatie als

Biscopveld 56Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 61: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

gevolg van overstroming vanuit de Bornebeek en aanvoer van lokaal geïnfiltreerd grondwater. Aansluitend op de venmilieus ontwikkelt zich vochtig tot nat schraalland dat afwisselt met natte heide en voedselarme tot mesotrofe broekbosjes. Beenbreek komt enkel voor in de Gulke Putten maar in het dalhoofd van de Bornebeek zijn de abiotische voorwaarden gunstig om deze soort (terug?) te krijgen (mond. med. Piet Debecker). De Bornebeek speelt een sleutelrol in dit ecosysteem. Er zal weliswaar gestreefd moeten worden naar een optimale waterkwaliteit. Op de hoger gelegen, zandige gronden komen overgangen voor naar droge heide en zuur eikenbos (eiken-berkenbos op de armste gronden) of zuur beukenbos op wat rijkere bodems.

Het bosreservaat Bulskampveld heeft een tweeledige doelstelling: enerzijds het herstel en de ontwikkeling van de natuurwaarden van de vijvers in het centrale deel, de Aanwijsputten (15 ha) inclusief het open maken van de omgevende overgangszone met een duidelijke gradiënt van vochtige heide en heischrale graslanden naar droge heide en anderzijds de omvorming naar zuur eikenbos (37 ha) voor de beboste gedeelten.

De venmilieus langs de Bornebeek en in de Aanwijsputten zullen een grote aantrekkingskracht uitoefenen op de actueel voorkomende zeldzame kleine groene kikker, de vinpootsalamander en andere amfibieënsoorten.

In het bosgedeelte van het volledige deelgebied streven we naar het ouder worden van deze bosbestanden, meer dood hout (broedsucces bij spechten) en meer afwisseling tussen bos en open gebieden (foerageergebied). Hierdoor zullen geschikte biotopen gecreëerd worden voor een aantal soorten die op de Vlaamse Rode lijst staan zoals boompieper, nachtzwaluw en vleermuizen.

Ook dagvlinders die momenteel vertegenwoordigd worden door eerder algemene soorten zullen profiteren van meer overgangszones tussen bos en heide. In Vlaanderen zijn vlinders immers een sterk bedreigde groep. Twee derde van het aantal soorten is zeldzaam of staat op de Vlaamse Rode Lijst. De levendbarende hagedis is ook één van de soorten die zal profiteren bij de aanleg van interne en externe bosranden (de zogenaamde corridors).

In de dreven (overblijfselen van het jonge ontginningslandschap) streven we naar het behoud van holle bomen als habitat voor vleermuizen en boommarter en voldoende licht zodat de heischrale vegetaties beter kunnen stand houden en ontwikkelen.

Beheer:Op korte termijn ligt de nadruk in het studiegebied op een omvormings- en overgangsbeheer, dat bestaat uit een zuiver patroonbeheer waarbij resp. plaggen, kapwerk (zowel eindkap als dunning) en maai- en begrazingsbeheer plaatsvinden. Om de eenmalige inrichtingswerken zoals kappen en plaggen uit te voeren kan natuurinrichting ingezet worden.

Op langere termijn streven we naar een aantal grote begrazingsrasters waar de verschillende habitats naast elkaar voorkomen: zowel open als meer gesloten habitats en zowel natte als drogere habitats. Dit minder intensief procesbeheer bestaande uit een extensieve, integrale jaarrondbegrazing zal voor de botanisch meest waardevolle percelen noodzakelijk aangevuld moeten worden met lokaal patroonbeheer. Binnen het bosreservaat Bulskampveld wordt evenwel gekozen voor een intensieve nabegrazing i.p.v. jaarrondbegrazing omdat hier rekening moet gehouden worden met de mogelijke negatieve effecten van koeienbegrazing zoals eutrofiëring van het water in de vijvers (door de uitwerpselen) en vertrappeling van de oeverzones met kwetsbare soorten van (doel)natuurtypes).

Biscopveld 57Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 62: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

4.3. Gulke Putten

De doelstellingen op landschapsniveau voor de Gulke Putten zelf zijn het behoud van het jonge het jonge ontginningspatroon als globaal kader (behoud van de opvallende percelering, dreven en bomenrijen) met waar mogelijk het herstel van de historische veldvijvers en heiden zoals deze aanwezig zijn op de kaart van de Ferraris (Kaart 11). Met dit landschappelijk patroon als basis wordt gestreefd naar een afwisseling van open en halfopen vegetaties, waarbij verbossing en verstruweling in eerste instantie vooral zal plaatsvinden op akkers. Ten zuiden van de Predikherenstraat (Predikherenbossen en Dishveld) wordt gestreefd naar maximaal halfopen bos met enkele grote bomen en een groot aandeel struikgewas, en open plekken met heidevegetaties.

Op het niveau van het ecosysteem zijn er verschillen in geologisch substraat en (vaak hoge) grondwaterstanden. Deze verschillen geven aanleiding tot overgangen van voedselarme naar iets rijkere milieucondities en van nat naar vochtig tot droog met alle bijhorende vegetaties.

Het behoud en herstel van de eerder voedselarme systemen waarin de schrale vegetatie een plaats innemen staan centraal. Het betreft de door Europa beschermde habitats (6230*, prioritair habitat volgens bijlage 1, 4010, 4030, 9190, 3130, 7150 en 3110).

In de Gulke Putten ten noorden van de Predikherenstraat komen nu al zeer goed ontwikkelde vegetaties voor. De natte heiden en heischrale graslanden in de Gulke Putten zijn bij de meest soortenrijke in de Vlaamse Zandstreek. Het zijn getuigen van de voormalige goed ontwikkelde heidevegetaties en ze hebben een grote wetenschappelijke waarde. Het behoud en verder uitbreiden van deze vegetaties is van cruciaal belang.

Het ‘perceel 157’ (zie kaart 2) bevindt zich in een zone waar het reliëf de grondwatertafel snijdt. Het is een schoolvoorbeeld van goed ontwikkelde natte heide inclusief de pioniersstadia en van nat tot vochtig heischraal grasland. De aangrenzende percelen zouden mogelijk in dezelfde richting kunnen evolueren. Bedreigingen zijn de vermesting vanuit de omliggende landbouwgronden en de verzuring door stagnerend regenwater.

Het hakhoutgedeelte van het zendstation moet open gehouden worden om de actueel goed ontwikkelde schraallandvegetaties na te streven. Op het schapenstuk ligt de nadruk op vochtige heide in combinatie met heischraal grasland en verspreide bomen/struikopslag.

Voor het behoud van de zeer soortenrijke heischrale graslanden van de gazons is het tegengaan van voedselaanrijking en verandering in grondwaterniveau belangrijk. De aanrijking door depositie vanuit de lucht is een belangrijk extern probleem.

De omliggende landbouwgronden met intensief landbouwverleden hebben een bufferfunctie voor de schraal- en heidevegetaties en kunnen evolueren naar bloemrijke graslanden.

In de bossen ten zuiden van de Predikherenstraat zijn de vegetaties minder goed ontwikkeld en streven we naar een grove mozaïek van halfopen bossen, open vegetaties met schrale heidevegetaties, graslanden en vennen (veldvijvers), waar plaatselijk een gestuurde vernatting en natuurlijke processen kunnen plaatsvinden binnen de grenzen van het ontginningslandschap (dreven met schraallandvegetaties).

Biscopveld 58Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 63: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Beheer:Op een aantal locaties is op korte termijn een omvormingsbeheer en overgangsbeheer noodzakelijk. Natuurpunt vzw heeft hiervoor een Life- dossier ingediend.

Op een aantal percelen in voormalig landbouwgebruik zal een verschalend graslandbeheer (begrazing en maaibeheer) uitgevoerd worden.

Op lange termijn wordt voor de meeste percelen een procesbeheer met aanvullend patroonbeheer in functie van bijzondere vegetaties en fauna elementen (maaibeheer, gefaseerd kapbeheer,kleinschalig plaggen en branden) voorzien.

4.4. Vagevuurbossen

Op het niveau van het landschap wordt gestreefd naar een minder gesloten bos met meer aandacht voor interne en externe bosranden.

Op niveau van het ecosysteem streven we naar ongelijkjarigheid en ongelijkvormigheid, meer loofbos, meer open plekken (zowel tijdelijke als permanente), meer dood hout (actueel 2%) en goed ontwikkelde mantel- zoomvegetaties zodat de Europees beschermde habitats en de daaraan gekoppelde organismen kunnen toenemen.

Meer loofbosWe streven hier naar een eiken-beukenbos (veel kensoorten zijn in het gebied aanwezig). Langs de beekjes streven we naar een rijkere bosvegetatie met zwarte els en es.

Meer open plekken, poelen en veldvijversIn verschillende bosbestanden zijn nog relicten aanwezig van de voormalige heidevegetatie. Herstel van heide en heischrale graslanden kan de natuurwaarde van de Vagevuurbossen snel verhogen. Aan heide en heischrale vegetaties zijn naast een groot aantal Rode Lijst plantensoorten ook diersoorten verbonden, waaronder een aantal reeds in het gebied werden waargenomen zoals de levendbarende hagedis en de nachtzwaluw.

Zo zou een koppel nachtzwaluwen aan de zuidwestelijke kant in de Vagevuurbossen verdwenen zijn vanwege te sterke verbossing.

Daarenboven kunnen poelen en veldvijvers het gebied geschikt maken voor meer amfibische vegetaties en voor verschillende insecten, vnl. libellen, waterjuffers, en amfibieën.

Aandacht voor interne en externe bosrandenDe interne en externe bosranden kunnen als corridor fungeren tussen de heidegebieden in het Vagevuurbos zelf en deze van de Aanwijsputten in het noorden en de Gulke Putten in het zuiden. Zo kunnen de levenskansen voor organismen die gebonden zijn aan deze biotopen verhogen. De levendbarende hagedis is één van deze soorten. Ook de gaspeldoorn is een zeldzame struiksoort die zich door gericht beheer zou kunnen uitbreiden.

De mantel-zoomvegetaties en overgangssituaties tussen bos en heidevegetaties en stukjes heischraal grasland zijn bijzonder waardevol voor de voorkomende, bijzondere soorten als gekraagde roodstaart, nachtegaal, wielewaal e.d.. Ook allerlei insecten, zoals de bosmieren kunnen in deze overgangssituaties een geschikt habitat vinden als gevolg van de gradiënten aan microklimaten die er ontstaan.

Biscopveld 59Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 64: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Behoud van oude bomenHet behoud van oude bomen (vnl. zomereik en beuk) moet potentiële verblijfsplaatsen voor de boommarter opleveren maar ook andere soorten zullen hiervan dankbaar gebruik maken (spechten, vleermuizen, kevers en andere ongewervelden). Het behoud van vleermuizen in de Vagevuurbossen hangt samen met het behoud van oude bomen als nestgelegenheid en van de dreven en open plekken als jachtgebied.

Beheer:Open plekken en bosranden zullen in eerste instantie via mechanisch beheer (maaien en kappen) in stand gehouden worden; begrazing wordt als aanvullende beheersmaatregel ingesteld. De weiden die niet bebost zullen worden, krijgen eerst een verschralingsbeheer (maaien en afvoeren maaisel) vooraleer aan begrazing als beheersinstrument kan gedacht worden.

5. Natuurstreefbeelden en doelsoorten

5.1. vegetatie

De natuurstreefbeelden met bijhorende doelsoorten is voor de ‘Gulke Putten’ en ‘Bornebeek & Aanwijsputten’ vrij gelijklopend. In beide deelgebieden wordt het behoud en de ontwikkeling nagestreefd van 8 NATURA 2000-habitats en van nog een aantal matig voedselrijke graslanden. In het beheerplan van de Vagevuurbossen ligt de nadruk op de boshabitats maar wordt ook gestreefd naar het in stand houden en het toenemen in oppervlakte van de vochtige, droge heide en heischrale graslanden.

Hieronder volgt een beschrijving van de na te streven vegetatietypes en doelsoorten in het studiegebied met de verwijzing naar de Natura 2000-habitats uit de habitatrichtlijn (genoteerd in het vet).

Natte heidevegetaties met soorten uit de Klasse der hoogveenbulten en natte heiden, meer bepaald het Dophei-verbond.

Hierbinnen onderscheiden we twee associaties:

Associatie van Gewone dophei, dat voorkomt in natte heidevegetaties. (Natura 2000, Habitat 4010, Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix)

Doelsoorten: gewone dophei, trekrus, kleine zonnedauw, gagel, tweenervige zegge, beenbreek en veenpluis.

Associatie van Moeraswolfsklauw en Snavelbies die voorkomt op natte, open plekken (vaak plagplekken) in natte heide en er een pioniersvegetatie vormt (Natura 2000-Habitat 7150, slenken in veengronden met vegetatie behorend tot Rhynchoporion). Dit habitattype werd niet aangemeld voor het studiegebied.

Biscopveld 60Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 65: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Doelsoorten: moeraswolfsklauw, ronde en kleine zonnedauw en veenpluis (deze laatste soort kwam tot 1990 in het nabije Hertsberge voor).

Vegetaties van voedselarm open water en vennen (Natura 2000-Habitats 3110, Mineraalarme oligotrofe wateren van de Atlantische zandvlakten, Littorelletalia uniflorae, en 3130, Oligotrofe tot mesotrofe stilstaande wateren met vegetatie behorend tot het Littorelletalia uniflorae en/of Isoëto-Nanojuncetea).

Dit betreft vooral amfibische vegetaties van het Verbond van Waternavel en Stijve moerasweegbree en vegetaties gedomineerd door Knolrus met overwegend laagblijvende, gedeeltelijk drijvende planten.

Doelsoorten: moerashertshooi, veelstengelige waterbies, knolrus, pilvaren, stijve moerasweegbree, vlottende bies, waternavel, duizendknoopfonteinkruid, ondergedoken moerasscherm, witte waterranonkel.

Droge heide op zure, voedselarme en droge zandgrond (Natura 2000-Habitat 4030, Droge Europese heide). Hierbinnen onderscheiden we enerzijds de droge, eerder soortenarme heidevegetaties van het Verbond van Struikhei en Kruipbrem en anderzijds de struwelen gedomineerd door brem en eventueel gaspeldoorn.

Doelsoorten: struikhei, brem, gaspeldoorn. Actueel ontbreken kruipbrem (is wel ooit gevonden op de gazons in de Gulke Putten) en stekelbrem in het deelgebied. Gaspeldoorn, een soort met een Atlantisch areaal, komt actueel in enkele dreven en bosranden in de ruimere omgeving voor.

Soortenrijke, schraallanden op iets rijkere, lemige bodem dan voorgaande klasse en met gradiënten in vochtklasse. Hier treffen we vooral soorten aan van de klasse der heischrale graslanden (Natura 2000-Habitat 6230, soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems van berggebieden; prioritair habitat volgens Bijlage I van de Habitatrichtlijn).Verder kunnen er overgangssituaties voorkomen naar het iets mineraalrijkere Blauwgrasland-type.

Doelsoorten: borstelgras, gevlekte orchis, bleke zegge, liggende vleugeltjesbloem, heidekartelblad, tormentil, blauwe zegge, trekrus, tweenervige zegge, pilzegge en sterzegge.

Specifiek voor ‘Gulke Putten’: gelobde maanvaren, welriekende nachtorchis, stijve ogentroost en draadzegge, wasplaten spec.

Specifiek voor ‘Bornebeek & Aanwijsputten’: veldrus, biezenknoppen, blauwe knoop, kruipganzerik, hondsviooltje, muizenoor, tandjesgras, egelboterbloem, geelgroene zegge, wilde bertram en blauw glidkruid.

Eiken- en beukenbossen op voedselarme grond (Natura 2000-habitat 9190, Oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met Quercus robur)

Biscopveld 61Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 66: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Hier maken we een onderscheid tussen twee types:

1. zuur beukenbos op iets rijkere bodem Doelsoorten: zomereik, beuk, lijsterbes, zachte berk, ruwe berk en sporkehout. Specifiek voor ‘Gulke Putten’: dalkruid en hulst

2. zuur eiken-berkenbos op de armste zandgronden

Doelsoorten: zuur eiken-berkenbos wordt vooral negatief gekenmerkt door de afwezigheid van typische doelsoorten en een minder goed ontwikkelde struiklaag. In open vormen van dit bostype kunnen wel schrale (heide)vegetaties voorkomen met bijvoorbeeld pijpenstrootje en struikhei

Specifiek voor ‘Bornebeek & Aanwijsputten’: blauwe bosbes en bochtige smele.

Vochtig, voedselarm broekbos van het type Elzenbroekbos (Natura 2000-Habitat 91EO, alluviale bossen met Alnus glutinosa en Fraxinus exclesior) Doelsoorten: veenmossen, melkeppe, koningsvaren, moerasviooltje, gagel en snavelzegge.

Vochtige, matig voedselrijke graslanden op voormalige intensieve landbouwgronden.

Binnen deze klasse maken we verder onderscheid tussen verschillende types.

1) Graslanden die behoren tot de Pijpenstrootjes-orde: dit zijn enerzijds de dottergraslanden en anderzijds de blauwgraslanden. Dottergrasland komt in de Gulke Putten zonder veel kensoorten en op zeer beperkte oppervlakte voor. Soortenrijke en goed ontwikkelde schraallandvegetaties van de blauwgraslanden met gradiënten in vochtklasse komen voor in overgangssituaties met de soortenrijke heischrale graslanden.Doelsoorten: echte koekoeksbloem, bosbies, veldrus (Calthion) en voor de blauwgraslanden naast kensoorten als biezenknoppen en blauwe knoop, ook onder andere tormentil, kruipganzerik, hondsviooltje, muizenoor, geelhartje, keverorchis, blauwe zegge, tandjesgras, egelboterbloem, geelgroene zegge, bleke zegge, zeegroene zegge, Gevlekte orchis.

2) Voedselrijke graslanden (glanshaver orde) met soortenrijke kruidlaag op voormalige bemeste weilanden Doelsoorten: pinksterbloem, scherpe boterbloem, veldzuring, margriet,…

3) Struisgraslanden en vegetaties van droge graslanden op zandgrond. In het studiegebied kunnen dergelijke vegetaties wellicht tot ontwikkeling komen vanuit percelen die momenteel nog akker zijn. We maken een onderscheid tussen:

- Graslanden met vrij gesloten structuur van het Gewoon struisgrasverbond

- Vegetaties van het Dwerghaververbond die wellicht evolueren naar het

Biscopveld 62Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 67: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

hierboven beschreven type.

Doelsoorten: gewoon biggenkruid, gewone veldbies, hazenpootje, akkerhoornbloem, zandmuur, vogelpootje, reukgras, st.-janskruid, jacobskruiskruid, duizendblad, schapenzuring, kleine leeuwenklauw, gewoon struisgras, gewone reigersbek, vroege haver en zandblauwtje.

Structuurrijke zoom- en mantelvegetaties aansluitend op deze bossen en met soorten van hoger genoemde klassen.

Doelsoorten: blauwe knoop, valse salie, havikskruid, guldenroede

Specifiek voor Gulke Putten: bosdroogbloem, hengel en bosaardbei.

5.2. fauna

5.2.1. Zoogdieren

Het behoud van oude bomen moet potentiële verblijfsplaatsen voor de boommarter en vleermuizen opleveren. Het behoud van vleermuizen hangt immers samen met het behoud van oude bomen als nestgelegenheid en van de dreven en open plekken als jachtgebied.

Doelsoorten: de verschillende soorten vleermuizen (gebonden aan rechtopstaande dode of holle bomen), boommarter en ree.

5.2.2. Vogels

De soorten van kleinschalige landschappen met dreven, hagen, heiden, ruigten en bosranden hebben het moeilijk of zijn uitgestorven. De bosrandontwikkeling, creëren van ruigtes en heideontwikkeling, het graslandbeheer zal hopelijk resulteren in het in stand houden van gekraagde roodstaart, tortel , boomleeuwerik, boompieper en nachtegaal en terugkeer van heidesoorten zoals de nachtzwaluw.

Doelsoorten:

Soorten van het overgangsgebied tussen bos en heideboomleeuwerik, boompieper en nachtzwaluw

Soorten gebonden aan boswespendief, ransuil , gekraagde roodstaart, boomvalk, zwarte specht , houtsnip goudvink, kuifmees, wielewaal, matkop, staartmees, boomklever, buizerd en bosuil.

Soorten van de overgang naar landbouwgebied/ structuurrijk graslandgeelgors, roodborsttapuit, grasmus en veldleeuwerik.

in halfopen boslandschapnachtegaal, bonte vliegenvanger, goudvink en torenvalk

Biscopveld 63Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 68: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

als doortrekker en/of wintergast in natte (moeras)vegetaties:watersnip, bokje en waterral

5.2.3. Amfibieën en reptielen

Ontwikkelen van structuurrijke en vochtige heide en het graven van vennen (veldvijvers) en poelen zal een grote aantrekkingskracht uitoefenen op amfibieën en reptielen.

Natte en droge structuurrijke heide en bosranden: levensbarende hagedis

Bosranden en structuurrijke heide: hazelworm

Venmilieus: vinpootsalamander

Venmilieus: kleine groene kikker

5.2.4. Insecten

In onderstaande tabel worden voor de verschillende groepen insecten de doelsoorten met hun respectievelijk habitat opgesomd.

Tabel 26: doelsoorten insecten voor het studiegebied

Groep doelsoorten habitat

Vlinders Groentje, Aardbeivlinder Heide

Kleine vuurvlinder, Hooibeestje, Icarusblauwtje, Groot dikkopje, Oranje zandoog

Schraal grasland

Eikenpage, Kleine ijsvogelvlinder, Keizermantel

Bosrand met zomereik

Oranjetipje Vochtig grasland met Pinksterbloem

Bruine eikenpage en Eikenpage Opslag met zomereik

Gehakkelde aurelia, Citroenvlinder Open bos

Libellen Metaalglanslibel Vijvers met veel oevervegetatie

Zwarte heidelibel, Geelvlekheidelibel, vuurjuffer en Viervlek

Voedselarme milieus, plasjes en poelen

Sprinkhanen & krekels Gouden sprinkhaan, Zuidelijk spitskopje

Ruige heide

Veenmol Venig grasland

Heidesabelsprinkhaan Natte en droge heide

Veldkrekel Schraal grasland

Boktorren Rode smalbok Bos

Kevers Driehoornmestkever en Open, zandige terreinen en op

Biscopveld 64Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 69: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

zandloopkevers de heide

Mieren bosmieren Bossen en bosranden

6. Visie hydrologie

Binnen het studiegebied zijn er 3 kernzones voor het ontwikkelen van watergebonden ecosystemen, namelijk het dalhoofd van de Bornebeek, de Aanwijsputten en het natuurreservaat de Gulke Putten. Verder zijn een aantal zones aan de rand van de Hendriksberg in de Vagevuurbossen potentievol. In deze zones is er nood aan een zeer goede waterkwaliteit (van zowel grond- als oppervlaktewater) en een optimaal grondwaterstands- en oppervlaktewaterregime (dit in functie van de te ontwikkelen biotopen).

De verschillende waterkwaliteitsmeetnetten geven voor het studiegebied geen optimale (vaak zelfs geen goede) waterkwaliteit weer voor het oppervlakte- en grondwater. Oorzaken van deze minder goede waterkwaliteit zijn de resterende huishoudelijke afvalwaterlozingen (b.v. problematiek Bornebeek met o.m. de vervuiling vanuit residentiële zone Hertsberge) en de bemestingsproblematiek van de landbouwgronden. Het net halen van een basis-milieukwaliteitsnorm gaat hierbij niet samen met het ontwikkelen van hoogwaardige ecosystemen.

Alvorens men tot het uitwerken van effectieve herstelmaatregelen kan komen, is daarom een goed inzicht nodig in hydrologie en nutriëntenhuishouding: is de abiotische kwaliteit van de te ontwikkelen zone goed of voldoende en waardoor wordt ze beïnvloed. Hier rond is in een volgende fase van het project studiewerk voorzien.

Zo zal het vermoedelijk nodig zijn bufferzones in te stellen rond deze kerngebieden (bv. rond de Gulke Putten), lokale aanpassingen te doen aan het waterpeilbeheer (bv. i.f.v. het creëren van veldvijvers), te ijveren voor een prioritaire aanleg van IBA’s voor woningen in de zones die afwateren in de richting van de kerngebieden (b.v. Bornebeek). Ook een ecologische inrichting van de waterloop zelf is opportuun (b.v. Bornebeek) ...

7. Visie bos

Bos vervult verschillende functies (bosdecreet). Het bosbeleid en –beheer beoogt deze functies te optimaliseren om tot een duurzaam bosbeheer te komen. In een natuurinrichtingsproject primeert de ontwikkeling van de ecologische functie, in dit habitatrichtlijngebied in functie van de in stand te houden (Europese) habitatypes en soorten. Naast het verhogen van de natuurkwaliteiten van de bestaande boshabitats, is uitbreiding van het bosareaal een belangrijke optie. Bosuitbreiding is een doelstelling van het Vlaamse milieu- en natuurbeleid (MINA3+), in het bijzonder van het bosbeleid, en van het ruimtelijk beleid (RSV).

Het ontwikkelen van de andere bosfuncties, kan in een natuurinrichtingsproject een bijkomende doelstelling zijn, voor zover zij gekoppeld is aan een duurzame invulling van de ecologische functie. Via het optimaliseren van de recreatieve functie bijvoorbeeld, kan het draagvlak voor bosnatuur verhogen, en kan de recreatieve druk beter afgestemd worden op het ecologische draagvlak. Deze andere bosfuncties worden hier slechts summier aangehaald. Zij worden voornamelijk behandeld in de andere visie- paragrafen, bijvoorbeeld onder de visie over recreatie.

Biscopveld 65Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 70: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Voor de bossen in het bosreservaat Bulskampveld, in het domeinbos Vagevuurbos, in het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld, het erkend natuurreservaat Heideveld-Bornebeek en in het erkend natuurreservaat Gulke Putten, bestaan recent goedgekeurde beheerplannen. De doelstellingen en visie van deze beheerplannen voor bos worden door het natuurinrichtingsproject overgenomen.

Gezien de schaal van de vereiste ingrepen in de beheerplannen duidelijk die van het gewone beheer overstijgt kan het natuurinrichtingsproject instaan voor de uitvoering van de grote eenmalige inrichtingswerken zoals de kap en plagwerken. Het meer kleinschalig beheer zoals lokale dunningen en beplantingen en het onderhouden van (nieuwe) open plekken in het bos zijn ingrepen die meer op het niveau van de beheerplannen kunnen uitgevoerd worden.

Hierna behandelen wij achtereenvolgens een bosvisie in relatie tot iedere functie van het bos en daarna geven wij een visie per deelgebied.

7.1. Visie per bosfunctie

7.1.1. Ecologische functie

De ecologische functie van een bos heeft als doel de natuurlijke kwaliteit van de boshabitats te verhogen.

Dit project moet in eerste instantie de ecologische functie van het bos ontwikkelen. Natuurwaarden die afhankelijk zijn van bosecotopen behoren tot de meest bedreigde natuurwaarden in Vlaanderen (NaRa 2007) en Europa. Voor wat bos betreft, gaat het in dit gebied om de kwaliteitsverbetering van de Europese habitattypen Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex in de ondergroei, met name Wintereiken-Beukenbos of (zuur) Zomereiken-Beukenbos (9120), Wintereikenbossen of Eiken-haagbeukenbossen (9160), Oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met Zomereik, met name de Eiken-berkenbossen6 (9190), en Alluviale bossen met Zwarte els en Gewone es (91E0*) (Vogelkers-essenbos en Elzenbroekbossen 7) (Decleer, 2007, ANB, 2006). Deze laatste bostypen, moerasbossen, behoren tot de prioritair in stand te houden habitattypes.

De staat van instandhouding van al deze boshabitats is zeer ongunstig in Vlaanderen. Een slechte kwaliteit is de voornaamste oorzaak, met vooral een gebrek aan structuurvariatie, het beperkt voorkomen van de typische habitatsoorten (NaRa, 2007), een gebrek aan oude bomen en aan dood hout (NaRa 2005).

Om deze natuurwaarden te verhogen kan het bos uitgebreid worden, kan het bestaande bos omgevormd worden, kunnen gunstigere milieukarakteristieken beoogd worden, en kunnen de bossen beter onderling verbonden worden. Bovendien moet er specifieke aandacht gaan naar de bijzondere fauna of flora die in het gebied (potentieel) aanwezig is, en die gekoppeld is aan bovenstaande habitattypen.

Bosuitbreiding in functie van natuurontwikkelingHet studiegebied is onderdeel van het belangrijkste bosgebied in Zandig Vlaanderen. Zandig Vlaanderen heeft een bosindex van slechts 5,5%, de helft van de al lage Vlaamse bosindex (10,8%). Bosbehoud, ontsnippering en bosuitbreiding zijn in deze bosarme regio belangrijke doelstellingen in het Vlaamse bosbeleid en in het ruimtelijk beleid (RSV).6 Zoals vochtig(ere varianten van) Berken-Eikenbos, mogelijk (deels) als successiestadium naar (zuur) arm

Eiken-Beukenbos.7 Met een minder nat beekbegeleidend overgangstype Elzen-Eikenbos.

Biscopveld 66Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 71: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

In dit project wordt gestreefd naar een behoud van het totale bosareaal in vergelijking met de goedgekeurde beheerplannen, en indien mogelijk naar een beperkte uitbreiding in functie van een betere instandhouding van de Europese (bos)habitats, met prioriteit aan alluviale bossen met Els en Es.

Aangezien het creëren van bos dikwijls op dezelfde plaatsen mogelijk is als het creëren van intermediaire Atlantische heide (nattere en drogere heidetypen, heischrale graslanden), moet er tussen beide alternatieven een afweging gemaakt worden. Omdat in dit gebied de hoofdprioriteit ligt op het heideherstel van de sterk bedreigde intermediaire Atlantische heide, waardoor een gedeeltelijke ontbossing aangewezen is, zal bosuitbreiding een moeilijke uitdaging blijken. Dit gebied is immers één van de belangrijkste gebieden die in aanmerking komen voor heideherstel in Zandig Vlaanderen. Grote delen van de Vagevuurbossen zijn pas na 1850 bebost, tot dan waren ze heideveld. Waar bossen liggen met de hoogste natuurkwaliteiten, o.a. voor bosafhankelijke dieren of planten, is ontbossen evenwel niet aangewezen. Ook de plaatsafhankelijke mogelijkheden om op een duurzame wijze kwaliteitsvolle heidehabitats te creëren, moeten onderzocht worden vooraleer een ontbossing te overwegen.

Waar bebossing aangewezen is, kan bebost worden via spontane verbossing (aan te bevelen) of via bosaanleg. In beide gevallen liefst aansluitend bij oude(re) bossen, die zich vooral ten noorden en ten westen vlakbij het studiegebied bevinden. Bosuitbreiding kan ook op soortenarme graslanden en op akkers. Indien het beoogde bos om een ander bostype gaat dan het bestaande omringende bos, mag de oppervlakte niet te klein zijn.

BosomvormingVia een omvormingsbeheer, zoals beschreven in de goedgekeurde beheerplannen, zullen de natuurwaarden van het bos verhogen. Natuurinrichting kan een aantal grotere, eenmalige omvormingsingrepen van deze beheerplannen uitvoeren. Het kan gaan om de omvorming van naaldhout naar loofhout, van hooghout naar middelhout of hakhout (afhankelijk van de fasering volgens de beheerplannen kap of eindkap of sterke dunningen, het inbrengen of bevoordelen van loofhout onder naaldhout), van populierenbestanden via ringen naar (half)natuurlijk bos, om het verhogen van de structuurvariatie in het bos (tijdelijke en permanente open plekken waar bijvoorbeeld nog relicten aanwezig zijn, samen circa 5 à 15 % van de totale bosoppervlakte), om exotenbestrijding, om het aanleggen van voldoende brede bosranden met mantel en zoom, en om het verhogen van het aandeel dood hout. Een zeer extensieve begrazing door bosdelen die aansluiten op (heischrale, soortenrijke) graslanden in een begrazingsblok op te nemen, kan overwogen worden.

Gekoppeld aan een bepaalde bosbiotoop komt in het gebied een aantal bijzondere paddenstoelen, dier- en plantensoorten voor. Het bevorderen van levensvatbare populaties van deze soorten is een doelstelling van dit project. Het gaat onder meer om de zeer zeldzame boommarter en om verschillende vogelsoorten (zie 3.6.2 Fauna p.32), belangrijke populaties vleermuizen, insecten (bosmieren en houtkevers) en de levendbarende hagedis. O.a. het voorkomen van een goede strooisellaag, van (dik) dood hout, van oude bomen, waarbij de dreefbomen voor de vleermuizen en zwarte specht van levensbelang zijn, van poelen, en foerageermogelijkheden in de verschillende seizoenen is hierbij belangrijk. Open plekken en randzones van onder andere vochtige heidevelden naar bossen zijn belangrijk, zoals voor de levendbarende hagedis. Daarnaast is het verhogen van de connectiviteit tussen de bosfragmenten belangrijk. Zo moeten de mogelijke faunamigraties tussen Vagevuurbos en Bulskampveld verbeterd worden.

Abiotiek en uitwendig beheer

Biscopveld 67Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 72: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Om de (natuurlijke) kwaliteit te verbeteren en tot een gunstige instandhouding te komen, moet naar een betere waterkwaliteit gestreefd worden, wat vooral belangrijk is voor de ontwikkeling van Elzenbroekbossen. Een vermindering van de luchtdepositie van verzurende stoffen is moeilijk haalbaar in dit project. Een beperkte vermindering van de immissie (drift) van vervuilende stoffen kan in beperkte mate bekomen worden door de aanleg van meer mantel zoom- bosranden langs intensief bewerkte landbouwpercelen.

Verhogen van de bosconnectiviteitOmwille van vooral het leefbaar houden of maken van (meta)populaties van bosgebonden organismen, is een betere verbinding van de bosfragmenten aangewezen, met nadruk op een goede connectiviteit vanuit de waardevolste kerngebieden. Deze verbindingen kunnen verbeterd worden via KLE’s (dreven, houtkanten, kleine bosjes,…). De belangrijkste “externe” verbindingen moeten gezocht worden richting de “oude” bossen (Driekoningen, Blauwhuis, kasteelpark Wildenburg, De Gruyterebossen), en richting de boscomplexen van Maria-Aalter. Intern is onder meer een veiligere faunamigratie tussen Bulskampveld en Vagevuurbos aangewezen. Er moet ook onderzocht worden of interne ontsluitingswegen verkeersluwer kunnen gemaakt worden of zelfs afgesloten kunnen worden voor autoverkeer of sluipverkeer.

7.1.2. De schermfunctie of de milieubeschermende functie

In functie van stofvang, de bescherming van waterwingebieden (wel aanwezig in het nabije Lindeveld), de sponsfunctie van het bos, de vertraagde afvoer en debietregeling waterlopen, de erosiebestrijding, de klimaatregeling, de beperkte geluidsdemping (wegen)… zal het bos geen grotere schermfunctie vervullen, tenzij om de immissie van pesticiden en meststoffen te beperken in kwetsbare grasland- of heidehabitats (behoud of aanleg van bos). Beboste stroken kunnen ook aangelegd worden om bebouwing af te schermen, voornamelijk om de visuele beleefbaarheid te verhogen, het gevoel zich in de “natuur” te bevinden.

7.1.3. De economische functie van het bos

Er zijn in dit project geen ingrepen voorzien om deze functie te ontwikkelen. Onrechtstreeks zal het project wel invloed hebben op de economische functie (zie impact Bos p. 73). Kappingen om (half-)open plekken te creëren zullen tijdelijk de houtoogst sterk vergroten. Jacht is er niet.

7.1.4. Landschappelijke functie

Op cultuurhistorisch vlak zullen getuigen, gekoppeld aan het bos, het historisch bosbeheer of de bosontginning behouden of beschermd worden. We verwijzen hier naar de visie op landschap (zie p. 71).

7.1.5. De sociale en de educatieve functie

De recreatieve functie van het bos kan verbeterd worden door het verhogen van de beleefbaarheid van het bosbeeld (tussen loofhout en naaldhout, leeftijdsverschillen etc…), door het aanbrengen van structuurvariatie, door het voorkomen van oude bomen en oude

Biscopveld 68Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 73: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

bestanden, door specifieke visuele effecten (aantrekkelijke bosranden, bloei,…), door het voorzien van een attractieve ontsluiting (slingerende paden i.p.v. rechte dreven, struinbos…), door afwisseling met open plekken, door ontmoeting met grazers (begrazingsblokken), door het voorzien van waterelementen (veldvijvers), door het aanbrengen van een aantrekkelijke randinfrastructuur, op strategische plaatsen te plaatsen (banken, picknicktafels, schuilhutten), door duiding via info(borden), enz…. Bijkomende speelweiden of speelbossen worden niet voorzien. De kern van intensievere recreatie bevindt zich immers ten noorden van het studiegebied in het provinciedomein rond het kasteel.

Wat de relatie met de ontwikkeling van de natuurwaarden betreft, is er een grote synergie tussen een natuurrijker bos en een aantrekkelijker bos voor de recreant (De Boer et al, 2001). In broekbossen en alluviale bossen is de draagkracht beperkt en zal de toegankelijkheid beperkt zijn tot de randen of een enkel pad.

Jacht wordt in dit gebied als natuurbeheermaatregel aanzien.

7.1.6. De wetenschappelijke functie

In het kader van het natuurinrichtingsproject zullen de bestaande monitoringsinitiatieven of -plannen uitgebreid worden, zodat de effecten van de ingrepen op de ontwikkeling van de boshabitats kunnen geëvalueerd worden.

7.2. Visie per deelgebied

Door de belangrijke voorkomende bosconcentraties in het studiegebied wordt de visie toegespitst op de bosfunctie voor elk deelgebied besproken.

Bornebeek & AanwijsputtenEen groot deel van het gebied valt onder de beheerplannen van het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld, het erkend natuurreservaat Heideveld-Bornebeek, en van het bosreservaat Bulskampveld. Versterking van de ecologische functie is prioritair. Drukke recreatie moet vermeden worden. Vooral in de toegankelijke zones die aansluiten bij het kasteelpark en de parking het Aanwijs, is sturing van de recreatie belangrijk. De economische functie is in dit deelgebied minder belangrijk dan in het deelgebied Vagevuurbossen.

In het noordelijke deel van het studiegebied is bosuitbreiding aangewezen, o.a. als compensatie van ontbossing voor heideherstel elders. Vlakbij ligt ook een waardevolle oude boskern (Driekoningen). Langs de niet-beboste percelen in het noordwestelijk deel is een verhoging van de bosconnectiviteit via dreefherstel belangrijk. Een veiligere faunamigratie over de N368 en de N370 richting Driekoningen en Vagevuurbossen is aangewezen. Bij de bebossing en de bosomvorming wordt de ontwikkeling beoogd van Vogelkers-Essenbos langs de Bornebeek, en van Eiken(-beuken)bossen op de drogere gronden8. Een verbetering van de instromende waterkwaliteit van de Bornebeek vanuit het woonpark Hertsberge is belangrijk.

De naaldhoutbestanden dienen vervangen te worden door loofhoutbossen in een meer natuurlijke configuratie met overgangen naar open heideterreinen. Hierbij hoort de verdere uitbouw van de heidekern langs de Bornebeek en van de corridor tussen de heidekernen van Bornebeek en Aanwijsputten. Populierenbestanden (zoals deze centraal aan de

8 Tussen beide typen kan dan het overgangstype Elzen-eikenbos voorkomen.

Biscopveld 69Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 74: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

westelijk rand van het deelgebied) kunnen (via ringen) versneld omgevormd worden naar moerasbos.

Langs de noordelijke en zuidelijke bosranden van het deelgebied, waar de bossen abrupt grenzen aan intensieve landbouwpercelen, wordt de ontwikkeling van bosranden nagestreefd.

VagevuurbossenDit deelgebied wordt grotendeels omvat door het uitgebreid bosbeheerplan van het domeinbos Vagevuurbos. Bosomvorming naar een beter ontwikkeld Eiken-beukenbossen, (vochtig) Berken-eikenbossen en Alluviale bossen9, en de creatie van open plekken binnen de bossfeer (heideherstel) is aangewezen (cfr. beheerplan). Het aandeel loofhout wordt verhoogd (cfr. beheerplan). De aanleg van enkele bosranden, zowel op de grens van het studiegebied, als intern in het gebied is aangewezen. Zoals ook in het bosbeheerplan wordt aangegeven, komt een aantal percelen in aanmerking voor bebossing. Anderzijds zullen delen ontbost worden in functie van heideherstel, waarbij naast de corridor (tracé waterleiding TMVW) richting Aanwijsputten en stapstenen richting Gulke Putten, ook de gradiëntrijke westkant van de landduin hoge natuurpotenties biedt. Iets meer naar het westen wordt heideherstel in de natte sfeer, overgaand in een nieuw moerasbos vooropgesteld10. Hier en daar is dreefherstel wenselijk om de bosconnectiviteit te verbeteren. Een veiligere faunamigratie over de N370 richting Bulskampveld en Gulke Putten is aangewezen.

Waar in het boscomplex van het Bulskampveld-Lippensgoed, ten noorden van de N370, de recreatiefunctie globaal gezien belangrijker is, is dit multifunctioneel bos eerder recreatieluw en gaat de aandacht naar zachte natuurgerichte recreatievormen. Deze zachtere recreatie vergemakkelijkt de integratie met de natuurfunctie en de houtproductiefunctie, die hier relatief belangrijk blijft. Het voorzien van onthaalinfrastructuur aan de parking Aanwijs en inrichting van enkele missing links in het recreatief padennetwerk, zoals in het zuiden van het deelgebied, worden voorzien.

Gulke PuttenHet beheer van bijna al de bossen in dit deelgebied wordt beschreven in het beheerplan van het erkend natuurreservaat Gulke Putten (en uitbreiding). Natuurontwikkeling staat centraal in de bosvisie van dit deelgebied. Alle huidige bossen binnen de zone zouden de hoofdfunctie natuur moeten krijgen. Bosomvorming is daarbij aangewezen, onder meer in functie van heideherstel. Intensieve landbouwgronden in natuurgebied die momenteel weinig natuurwaarde hebben, kunnen al dan niet spontaan verbossen of bebost worden. Voorts kunnen er voor heidegebieden enkele bufferende bosstroken aangelegd worden langs intensief landbouwland, of ter afscherming van bebouwing. In de perifere delen van het gebied is het verhogen van de connectiviteit via dreefherstel aangewezen. Aandacht gaat naar het creëren van (vooral externe) bosranden.

Sint-PietersveldIn dit deelgebied is bosontwikkeling niet aan de orde. Het verhogen van de bosconnectiviteit tussen de Vagevuurbossen en de bossen van Maria-Aalter wordt nagestreefd. Dreefherstel en het voorzien van houtkanten of stapstenen van opgaande begroeiing, zoals aan de grens van het gebied, kunnen hiertoe bijdragen.9 Met het drogere overgangstype Elzen-eikenbos.10 Zie voetnoot (4).

Biscopveld 70Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 75: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

8. Visie landschap

Het natuurinrichtingsproject Biscopveld behoort volledig tot de ankerplaats Bulskampveld – St.-Pietersveld. Het ruimere St.-Pietersveld is daarenboven beschermd als landschap. Het gebouwenpatrimonium van De Zande en het zendstation met bijhorend antennepark zijn beschermd als monument. Het streefdoel is het behoud en de versterking van de traditionele kenmerken van het landschap en de karakteristieke relicten.

De globale landschappelijke visie voor het studiegebied kan als volgt worden weergegeven.

CultuurhistorischOp historisch- geografisch vlak zijn de nog herkenbare landschappelijke structuren van het jonge ontginningslandschap belangrijk om te behouden en versterken. Dit jonge ontginningslandschap van de eind 18e-begin 19e eeuw werd gekenmerkt door dreven met bomenrijen, rechtlijnig ontginnings- en perceleringspatroon met afwisselend grondgebruik van bos, akker- en weiland en heide. Binnen dit kader wordt plaatselijk geopteerd voor het herstel van elementen uit het oude veldlandschap van voor de eind 18e –begin 19e eeuwse ontginningen. Dit oude veldlandschap is gekenmerkt door heide en veldvijvers.

Het herstel, de consolidatie en valorisatie van historisch- bouwkundig waardevolle elementen (het gebouwencomplex van De Zande, het zendstation met bijhorend antennepark en de kapellen) en het behoud en ontwikkeling van het archeologisch patrimonium zijn belangrijk.

Visueel-ruimtelijk / esthetischVoor het visueel-ruimtelijk aspect is het behoud van het relatief ongeschonden historisch ontwikkelingspatroon in combinatie met de grote variatie aan invulling van het dambordpatroon (bos, landbouw, heide) en de daaruit voortvloeiende ervaring van afwisseling aan open en gesloten ruimtes belangrijk.

Verder moet het behoud en herstel van het coulisselandschap in de open ruimtes van het veldgebied (drevenstructuren); de vistas op cultuurhistorisch en architectonisch waardevolle bebouwing met aandacht voor de rol van het antennepark als baken in het landschap; de variatie aan landschappelijke kenmerken van de voorkomende levensgemeenschappen (bos, heide,…) en de hieraan gekoppelde belevingswaarde nagestreefd worden.

In geval van grootschaliger heideherstel is het aangewezen de horizont visueel af te werken met vloeiende belijning. Tot slot streven we naar de landschappelijke integratie van landelijke bebouwing en het tegengaan van storende bebouwing in het gebied.

9. Visie recreatie

In de deelstudie recreatie die werd opgemaakt in het kader van het landinrichtingsproject Veldgebied Brugge werd voor het landinrichtingsproject een voorstel van ruimtelijke toeristisch-recreatieve structuur uitgewerkt. De visie op recreatie voor het natuurinrichtingsproject Biscopveld wordt hieruit overgenomen: het ruimere Bulskampveld (dat het volledige studiegebied omvat) fungeert als trekker van rustig Houtlands plattelandstoerisme, gelegen op het scharnierpunt van de dubbele veldas (noord en zuid). Het gecompartimenteerd veldlandschap wordt als recreatief raster aangewend met het goed ontsloten centrum Lippensgoed-Bulskampveld als belangrijke aantrekkingspool.

Biscopveld 71Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 76: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Het Bulskampveld is de landelijke tegenpool van Brugge-stad, waarmee een goede recreatieve verbinding bestaat. Als toeristische trekker is het Bulskampveld het concentratiegebied van het plattelandstoerisme in het Houtland. Verspreid in het gebied ligt een sterk uitgebouwd geheel van kleinschalige verblijfsrecreatie in waardevolle gebouwen of actieve boerderijen.

Meestal fijnmazige fiets- en wandelnetwerken ontsluiten het gebied dat door het gecompartimenteerde landschap relatief veel recreanten kan opnemen. De wandelnetwerken zijn het meest fijnmazig vanuit de toegangspoorten van het gebied: Lippensgoed-Bulskampveld, Wildenburg, Maria-Aalter, Doomkerke, De Zande / Sint-Pietersveld. De dorpen Hertsberge en Sint-Joris zijn door hun perifere ligging minder geschikt als toegangspoorten. Het ruiternetwerk daarentegen is eerder grofmazig.

In het Lippensgoed-Bulskampveld ligt het regionaal bezoekerscentrum wat dé toegangspoort van het Houtland is. Dit recreatiepark wordt verder uitgebouwd met dag- en verblijfsvoorzieningen in de omgeving (ook voor kampeerders). Er is tevens een vlotte verbinding tussen Lippensgoed-Bulskampveld en het station van Beernem.Een grensoverschrijdende aanpak met Maria-Aalter is noodzakelijk.

De voorgestelde maatregelen in het studiegebied hebben vooral betrekking op het ontwikkelen van de educatieve mogelijkheden en het optimaliseren van het recreatief medegebruik (fijnmazig voor wandelaars en fietsers, grofmazig voor ruiters en mountainbikers). Hierbij wordt ingespeeld op de visie inzake ontwikkeling van natuur- en landschapswaarden. Belangrijk is eveneens de relatie met de uitbouw van de toeristisch-recreatieve toegangspoorten Lippensgoed-Bulskampveld, De Zande / Sint-Pietersveld, Wildenburg en Doomkerke.

Biscopveld 72Onderzoek naar de haalbaarheid - Gebiedsvisie

Page 77: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Impact op verschillende thema’s

1. Natuur

Aangezien de natuurinrichtingsmaatregelen in hoofdzaak gericht zijn op het herstel van de habitats en soorten aangemeld in het kader van de habitatrichtlijn zal het project een positief effect hebben op natuur. Het overwegingsdocument voor de passende beoordeling in het kader van de habitatrichtlijn wordt verder uitgewerkt in het projectrapport.

10. Hydrologie

Bij het uitwerken van de voorziene natuurinrichtingsmaatregelen zal gewerkt worden conform de principes van het integraal waterbeheer en –beleid. Meer bepaald zal het project een verdere invulling geven aan (acties uit) het deelbekkenbeheerplan ‘Rivierbeek’ dat momenteel in ontwerp is. Bij het uitwerken van de concrete maatregelen, die een ecologische doelstelling hebben, zal tevens aandacht besteed worden aan het vermijden van wateroverlast aan bebouwing, eigendommen …

11. Bos

Voor verschillende belangrijke doelstellingen van het natuurinrichtingsproject (o.a. venherstel, herstel heischrale graslanden) zijn ontbossingen noodzakelijk. Indien er meer ontbost wordt dan in de goedgekeurde beheerplannen zal compensatie binnen het natuurinrichtingsproject gezocht worden. Mocht dit niet mogelijk blijken wordt de compensatie elders gezocht. Het project heeft een beperkte of positieve invloed op de andere bosfuncties.

12. Landbouw

12.1. Landbouwgevoeligheid

In dit deel wordt de gevoeligheid van de landbouw in het studiegebied bepaald. Enkel de percelen die in landbouwgebruik zijn, worden in deze analyse meegenomen. Dit gaat over 348 ha of 34% van het studiegebied. Bijgevolg worden percelen die momenteel reeds in natuurbeheer zijn of in de nabije toekomst niet opgenomen in deze analyse.

Ieder perceel krijgt een gevoeligheidsscore toegekend op basis van kenmerken van het perceel (juridisch en fysisch-bedrijfsgebonden) en van het betrokken bedrijf (bedrijfseffect en relatie tot gebied).

De parameters en hun bijhorende scores werden gehaald uit een vergelijkbare landbouweconomische onderzoek (Rivierherstel Leie) en zijn goedgekeurd door een stuurgroep met landbouwvertegenwoordiging. Parameters die meer invloed hebben op de landbouwkundige waarde van een perceel wegen zwaarder door in het eindtotaal dan parameters met minder invloed op de landbouwkundige waarde.

Hierna wordt de tabel met de gebruikte parameters en bijhorende scores weergegeven met verdeling van het landbouwgebruik in het studiegebied.

Biscopveld 73Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 78: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 27: parameters en scores met verdeling in het studiegebied

parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %A

. JU

RID

ISC

H K

AD

ER

vogelrichtlijnja 0 0 0

nee 3 348 100

habitatrichtlijnja 0 76 22

nee 3 272 78

VENja 0 47 14

nee 5 300 86

beschermd landschap

ja 0 21 6

nee 3 327 94

ankerplaatsja 0 328 94

nee 3 20 6

bestemming

woongebied met landelijk karakter 0 <1 <1

natuurgebied 1 50 14

gebied voor gemeenschapsvoorziening,

agrarische gebied met ecologisch belang en

parkgebied

3 158 45

landschappelijk waardevolle agrarisch gebied 5 140 40

mapklasse

nul 0 0 0

2 GVE 1 49 14

2 GVE + 100 2 0 0

water 3 298 86

Parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %

B. F

YS

ISC

H K

AD

ER

EN

B

ED

RIJ

FSG

EB

ON

DE

N

PE

RC

EE

LSK

EN

ME

RK

EN

Erosie

sterk 0 0 0

matig 1 0 0

licht 2 72 21

niet 3 274 79

bodem meest geschikte teelt

klasse 1 5 53 15

klasse 2 4 58 17

klasse 3 3 139 40

klasse 4 2 92 26

Biscopveld 74Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 79: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %

klasse 5 1 6 2

oppervlakte perceel

< 0,5 ha 1 14 4

0,5-1 ha 2 21 6

1-1,5 ha 3 36 10

1,5-2 ha 4 30 9

2-3 ha 5 34 10

> 3 ha 6 213 61

risicozone voor overstroming

ja 0 0 0

nee 5 348 100

afstand tot bedrijf

stal-gebouwen 10 47 14

< 100 m 8 51 15

< 200 m 7 30 9

< 500 m 6 88 25

< 800 m 5 59 17

< 1 km 4 16 4

< 2 km 3 16 5

< 3 km 2 3 <1

< 5 km 1 30 9

> 5 km 0 8 2

teelten (BSS in €/ha)

< 500 0 7 2

< 1000 4 216 62

< 2000 8 81 23

> 2000 10 43 12

Parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %

C. B

ED

RIJ

FSE

FFE

CT intensiteit

(in €/ha)

< 750 1 7 2

750-1200 4 5 1

1200-20 000 7 330 95

> 20 000 10 6 2

tuinbouwbedrijfja 3 10 3

nee 0 338 97

economische omvang zeer klein 0 45 13

klein 1 55 16

Biscopveld 75Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 80: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %

matig 5 <1 <1

groot 6 14 4

zeer groot 5 233 67

ruwvoederbalans

geen behoefte 0 47 13

< 80% 2 210 69

80-130% 5 80 23

130-170% 1 0 0

> 170% 0 10 4

mestbalans (overschot fosfaat)

< -400 0 221 64

-400 tot 400 3 50 14

400 tot 800 2 <1 <1

> 800 1 76 22

Parameter indeling scorelandbouwgebruik

ha %

D. R

ELA

TIE

TO

T G

EB

IED

inbreng bedrijfszetelja 10 215 62

nee 0 132 38

inbreng absolute oppervlakte

< 0,5 ha 1 <1 <1

0,5-1 ha 2 3, 1

1-2 ha 3 7 2

2-4 ha 5 31 9

4-8 ha 8 30 9

8-16 ha 10 73 21

16-32 ha 12 76 22

> 32 ha 14 128 37

inbreng relatieve oppervlakte

< 5% 1 20 6

5-10 % 2 9 3

10-20 % 3 12 4

20-30% 5 52 15

30-40 % 8 28 8

40-60 % 10 29 8

60-80 ¨% 12 30 9

> 80 % 14 169 49

Biscopveld 76Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 81: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

De parameters worden aldus onderverdeeld in vier categorieën: parameters met betrekking tot de juridische status van de percelen, parameters met betrekking tot de fysische situatie van de percelen (al dan niet in relatie tot het bedrijf dat het perceel in gebruik heeft), parameters met betrekking tot de bedrijven zelf waaronder effect op het bedrijf en relatie van het bedrijf tot het gebied.

12.1.1.Juridisch kader

Voor een stuk landbouwgrond is de bestemming op het gewestplan uiteraard van belang. Vooral de factor rechtszekerheid is hier doorslaggevend. Gronden die gelegen zijn in een niet agrarische bestemming bieden duidelijk minder perspectieven naar de toekomst toe. Voor de landbouwer is de invloed van de bestemming van een perceel echter niet altijd direct voelbaar. Wat hij wel merkt zijn de geldende bemestingsnormen. Het zijn vooral de gronden in groene bestemmingen waar beperkingen opgelegd worden. Er kunnen ook landbouwgronden liggen binnen speciale beschermingszones. Dit zijn de Habitat- en Vogelrichtlijngebieden. Op zich betekent dit niet dat landbouw niet thuis hoort in dit gebied. De Europese richtlijnen laten uitdrukkelijk toe dat andere activiteiten dan natuurbeheer en –ontwikkeling kunnen voorkomen in deze gebieden. Er moet wel extra zorg gaan naar het behoud en de bescherming van de aangeduide soorten en habitats. Er kan toch gesteld worden dat deze zones minder rechtszekerheid bieden aan de landbouwer. Er is wel een duidelijk verschil met gronden die in VEN-gebied zijn gelegen. Omdat hier een beleid gevoerd wordt inzake natuurbehoud zijn ze vergelijkbaar met groene gewestplanbestemmingen en bieden beduidend minder perspectieven op lange termijn. In een aantal gevallen bevinden de betrokken percelen zich in landschappelijk waardevol gebied. Deze zones kunnen al dan niet juridisch beschermd zijn als beschermd landschap of ankerplaats. Omwille van mogelijke beperkingen zijn ze minder waardevol voor de land- en tuinbouw.

12.1.2.Fysisch kader en bedrijfsgebonden perceelskenmerken

De bodemgeschiktheid wordt grotendeels bepaald door de textuur en de drainageklassen. In functie van deze criteria werden bodemgeschiktheidsmatrices opgesteld. Hiervan werd gebruik gemaakt bij de quotering van de percelen. Voor de landbouw is de grootte en vorm van het perceel een belangrijk element. Grotere en rechthoekige percelen zijn arbeidstechnisch meer geschikt en ze hebben minder opbrengstverliezen langs de perceelsranden. Daarnaast werd onderzocht of een perceel al dan niet in bestaand overstromingsgebied ligt. Percelen die op min of meer regelmatige basis overstromen zijn uiteraard minder interessant voor de landbouw.

De percelen die grenzen aan de bedrijfszetel zijn van groot belang voor een landbouwbedrijf. Het zijn de huiskavels. Percelen die elders gelegen zijn noemen we veldkavels. De afstand van de percelen tot de bedrijfszetel speelt eveneens een belangrijke rol. Dit is van belang voor de beperking van het transport tussen bedrijf en de velden. Maar het is ook een belangrijk gegeven voor gewascontrole en toezicht op het vee. In de toekomst wordt dit aspect nog belangrijker. Doelgericht en gereduceerd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen vereist immers een strikte en zeer regelmatige controle van de gewassen. Ook de economische toegevoegde waarde van de teelten wordt meegenomen. Zo wordt bv. op een perceel waar tuinbouwgewassen staan, meestal een hogere economische meerwaarde gerealiseerd dan op een extensief grasland. Deze elementen werden verwerkt op basis van de Bruto Standaard Saldi (BSS) per ha en per teelt.

Deze parameters zijn kenmerken per perceel, maar ze kunnen uiteraard veranderen, afhankelijk van de gebruiker. Een perceel kan oorspronkelijk een veldkavel zijn, maar bij

Biscopveld 77Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 82: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

overname door een andere landbouwer, kan dit plots huiskavel worden en vice versa. Deze groep van kenmerken werd dan ook opgenomen bij de bedrijfsgebonden perceelskenmerken.

12.1.3.Bedrijfseffect

Om de intensiteit van een bedrijf weer te geven, wordt de totale BSS (per dier en per ha) op de totale bedrijfsoppervlakte berekend. Tuinbouwbedrijven werken meestal op kleinere oppervlaktes, voor hen is het verlies van een hectare grond, vaak veel ingrijpender dan voor een akkerbouwer met tientallen ha bedrijfsoppervlakte. Ook de economische omvang van de bedrijven in absolute cijfers werd in rekening gebracht. Deze werd berekend aan de hand van het bruto standaard saldo dat gerealiseerd werd op het bedrijf. Er werd vanuit gegaan dat de zeer kleine en zeer grote bedrijven iets minder kwetsbaar zijn. De meest kwetsbare bedrijven zijn deze die momenteel net voldoende economische omvang hebben. Deze inschatting werd uiteraard gemaakt op basis van gemiddelde waardes voor de landbouwbedrijven in Vlaanderen.

Naast economische kenmerken, wordt ook rekening gehouden met de bedrijfssituatie van de landbouwer die de gronden uitbaat. De ruwvoederbalans is een maat voor de hoeveelheid ruwvoeders waarover een rundvee of schapenbedrijf beschikt. Vooral de bedrijven die rond het evenwicht schommelen zijn zeer kwetsbaar. Een verlies van een deel van het areaal zal hen dwingen om hun bedrijfsvoering aan te passen. De mestbalans is een parameter die uiteraard van belang is voor de Vlaamse landbouw. De grondbehoefte stijgt naarmate er meer stikstof- en fosfaat-overschot is op een bedrijf. Het zijn weerom de bedrijven die momenteel rond het evenwichtspunt schommelen die het meest kwetsbaar zijn. Bij een verlies van gronden, zullen zij hun bedrijfsvoering moeten wijzigen.

12.1.4.Relatie tot het gebied

De afhankelijkheid van het gebied varieert uiteraard in functie van de oppervlakte die een landbouwer in gebruik heeft in het gebied. Als de bedrijfszetel zich in een gebied met een verhoogd waterpeil bevindt, is het bedrijf uiteraard zeer kwetsbaar. Ook de absolute en relatieve oppervlakte in het gebied zijn uiteraard zeer belangrijke parameters. De relatieve oppervlakte geeft aan welk percentage van de totale bedrijfsoppervlakte in het gebied gelegen is. De absolute oppervlakte geeft eerder een beeld van de hoeveelheid grond die een bedrijf in het gebied gebruikt. Hoe meer gronden in het gebied, des te groter het effect van een eventueel verlies aan landbouwnuttige oppervlakte.

12.1.5.Resultaten

De landbouwgevoeligheid van de percelen wordt per categorie van parameters op kaart 19A weergegeven.

Kaart 19A deel A ‘juridisch kader’ en kaart 19A deel B ‘fysisch kader en bedrijfsgebonden perceelkenmerken’ vertellen iets over het belang van de percelen om aan landbouw te doen. Er wordt dus nagegaan of het juridisch kader hieraan is aangepast en of ze geschikt zijn voor landbouw.

De indeling van de scores van het juridisch kader en het fysisch kader worden bepaald in functie van de betrokken landbouwstreek. In dit geval is dit de zandstreek. Hierdoor wordt vergelijken van het landbouwgebruik in het studiegebied met de zandstreek mogelijk.

Uit kaart 19A deel A blijkt dat de ruimtelijk juridische randvoorwaarden voor landbouw varieert van weinig geschikt tot geschikt in het studiegebied. De ruimtelijk juridisch minder

Biscopveld 78Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 83: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

geschikte percelen zijn vooral gelegen in de groengebieden en de geschikte in de agrarische bestemmingen van het gewestplan.

Kaart 19A deel B toont dat de fysische en bedrijfsgebonden perceelskenmerken vooral matig tot zeer hoog geschikt zijn voor landbouw. Dit vooral ten gevolge van de bodemgeschiktheid en de afstand tot de bedrijfszetel.

Kaart 19A deel C ‘bedrijfseffect’ en kaart 19A deel D ‘relatie tot het gebied’ vertellen iets over het belang van die percelen voor de betrokken landbouwbedrijven. In eerste instantie voor de afzet van mest, productie van ruwvoeder en de leefbaarheid van het bedrijf. In tweede instantie over het aantal gronden (absoluut en relatief) die betrokken zijn in het studiegebied.

De indeling van de scores van het bedrijfseffect worden bepaald in functie van de zandstreek. De scores van relatie tot het gebied worden bepaald in functie van de scores van de betrokken bedrijven in het studiegebied.

Uit kaart 19A deel C blijkt dat de percelen uit het studiegebied van matig tot hoog belang zijn voor de betrokken bedrijven. Kaart 19A deel D toont dat de relatie van de bedrijven met het studiegebied varieert van zeer laag tot zeer hoog.

Kaart 19B en Tabel 28 geven een overzicht van de totale landbouwgevoeligheid van de percelen in landbouwgebruik in het studiegebied.

De totale landbouwgevoeligheid geeft de som van alle parameters. Hier wordt zowel het belang van de percelen om aan landbouw te doen als het belang van de percelen voor de betrokken bedrijven bekeken.

Tabel 28: landbouwgevoeligheid van de percelen in landbouwgebruik

landbouwgevoeligheid oppervlakte (in ha)

relatieve oppervlakte t.o.v. landbouwgebruik (in %)

Relatieve oppervlakte t.o.v.

studiegebied (in %)

zeer laag (46-63) 18 5 2

laag (64-74) 50 14 5

matig (75-84) 65 19 6

hoog (85-94) 78 22 8

zeer hoog (95-106) 136 39 13

totaal 348 100 34

Bron : Mestbank registratie 2006, aangifte 2005-2006

Uit Tabel 28 en kaart 19B blijkt dat 68 ha of 7 % van het studiegebied een zeer lage of lage landbouwgevoeligheidsscore heeft. Er wordt verondersteld dat verlies van deze gronden een eerder gering effect veroorzaakt bij de gebruikers. Deze percelen behoren tot gebruikers die slechts een beperkt aandeel van hun bedrijfsgronden in het studiegebied hebben liggen. Bij verlies van deze gronden kunnen zij meestal mits een aanpassing in de bedrijfsvoering hun bedrijfsactiviteiten verder zetten. Er is eventueel mogelijkheid om hun gronden rechtstreeks aan te kopen. Gebruikers ontvangen hiervoor een vergoeding in geld om de opbrengstverliezen te compenseren. Eigenaar-gebruikers krijgen hiermee de mogelijkheid om andere gronden te verwerven.

65 ha of 6% van het studiegebied heeft een matige landbouwgevoeligheidsscore. Bij verlies van deze gronden is het effect op de gebruikers afhankelijk van de specifieke situatie. Deze

Biscopveld 79Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 84: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

percelen behoren tot gebruikers die reeds een belangrijker aandeel van hun bedrijfsgronden in het studiegebied hebben liggen. Voor deze groep geldt dat voldoende aandacht dient besteed te worden aan de individuele noden van de gebruiker. Uitruilen behoort hier tot de oplossingen. Ruilgrond en grondenbank worden binnen deze categorie belangrijker.

Tenslotte hebben 214 ha of 21% van het studiegebied een hoge tot zeer hoge landbouwgevoeligheid. Deze percelen zijn van groot belang voor de landbouw en de betrokken landbouwers. Uitruilen kan voor percelen die verder van de bedrijfszetel gelegen zijn. De grondenbank die in het kader van het landinrichtingsproject Veldgebied Brugge is opgericht kan hiervoor ingezet worden

12.2. Conclusie

De landbouwgevoeligheid van de percelen in het studiegebied geeft weer wat het belang is van die percelen voor de landbouw en de betrokken bedrijven.

De landbouwgevoeligheid wordt enkel bepaald voor de percelen die in landbouwgebruik zijn. Dit gaat over 348 ha of 34% van het studiegebied. 130 ha hiervan is in eigendom van de Regie der Gebouwen en in gebruik van het Penitentiair Landbouwcentrum. Percelen die momenteel reeds in natuurbeheer zijn of in de nabije toekomst worden niet opgenomen in deze analyse.

68 ha of 7% van het studiegebied heeft een zeer lage of lage landbouwgevoeligheidsscore. Er wordt verondersteld dat verlies van deze gronden een eerder gering effect veroorzaakt bij de gebruikers. 65 ha of 8% van het studiegebied heeft een matige landbouwgevoeligheidsscore en 214 ha of 21% van het studiegebied heeft een hoge tot zeer hoge landbouwgevoeligheid.

De natuurinrichtingsmaatregelen concentreren zich vooral op gronden die in eigendom zijn van de overheid of terreinbeherende instanties zoals Natuurpunt vzw. Wanneer natuurinrichting toch een impact heeft op de gronden in landbouwgebruik kan afhankelijk van de specifieke situatie ofwel vergoeden van de gebruiker ofwel uitruilen van het landbouwgebruik een oplossing bieden. De grondenbank die in het kader van het landinrichtingsproject Veldgebied Brugge is opgericht kan hiervoor ingezet worden.

Deze studie is louter een desktop analyse. In een verder stadium van het project is een grondige landbouweffectenstudie in overleg met de landbouwsector aangewezen.

13. Landschap

De maatregelen voor de natuurinrichting heeft het herstel van een aantal historische landschapselementen tot gevolg. Het lokaal heideherstel en inrichten van veldvijvers in functie van natuur stemmen overeen met de visie op landschap. Dit heeft weliswaar een belangrijke wijziging en impact op het visuele landschap en de belevingswaarden van het gebied.

Het herstel van historische landschapselementen hebben een positieve impact op het aspect erfgoed en archeologie, indien hiervoor voldoende maatregelen genomen worden. Vooral het Sint-Pietersveld leent zich hiertoe en heeft de grootste potentie. Het platteland wordt een levend verleden, daarnaast wordt het maatschappelijk draagvlak voor archeologie vergroot.

Biscopveld 80Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 85: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

14. Recreatie

Het studiegebied omvat nu al een aanzienlijke oppervlakte aan toegankelijke bos- en natuurgebieden. De voorgestelde maatregelen inzake recreatief medegebruik hebben vooral betrekking op het ontwikkelen van educatieve mogelijkheden, recreatieve netwerken en randinfrastructuur. De planmatige benadering moet overrecreatie en wildgroei vermijden, zodat dit ook voor de beoogde natuurontwikkeling een meerwaarde kan betekenen.

De koppeling tussen recreatie, natuur en landschap helpt bijdragen aan een kwalitatieve ontwikkeling van het ruimere Bulskampveld als een gebied met één toeristisch-recreatieve identiteit, gekoppeld aan natuur en landschapsontwikkeling en met een duidelijk en uitgesproken cultureel imago.

15. Archeologie

Het volledige Sint-Pietersveld en delen van de Vagevuurbossen worden aangeduid als een archeologisch gevoelige zone. Dit gebeurt zowel op basis van de gekende archeologische structuren als op basis van te verwachten archeologische sporen. Deze zijn gevoelig voor bodemverstoringen, zoals diepploegen, egalisaties, erosie, aanplant van bomen… maar ook voor (overmatige) bemesting. Door het fragiele karakter van archeologische sporen moet bij elke ingreep veldcontroles gebeuren in deze zone.

In de overige (bos-)gebieden wordt bij het omvormen naar heide of grasland verder onderzoek aanbevolen. In het bijzonder moet aandacht geschonken worden aan de steilrand en het plateau van de Hendriksberg in de Vagevuurbossen en de overgang naar de vallei. Reliëfwijziging moeten hier archeologisch onderzocht worden.

Het is van belang om dit verder onderzoek in een zo vroeg mogelijk stadium uit te voeren. In een eerste instantie dient de intactheid van de bodem bepaald te worden voor de archeologische bewaringskansen te bepalen. Afhankelijk van deze gaafheid, kan de uitvoeringsmethode van de geplande werken verder onderzoek al dan niet noodzakelijk maken (rooiingswijze van bomen, diepte van plaggen, …). Indien een uitvoeringsmethode niet gewijzigd kan worden, moet verder archeologisch onderzoek uitmaken of effectief een site aanwezig is. Bij het aantreffen van een archeologische site moeten de ontwerpplannen aangepast worden. Indien dit niet mogelijk is, moet de site opgegraven worden.

...

Biscopveld 81Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 86: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Uitvoerbaarheid

1. Praktische uitvoerbaarheid van het instrument natuurinrichting

15.1. Doelstelling

Er zijn vijf belangrijke doelstellingen voor het natuurinrichtingsproject.

1. Meer open plekken in functie van heideherstel (habitats 4010, 4030, 6230*)

In het volledige studiegebied wordt gestreefd naar meer open plekken in functie van heideherstel en heischrale graslanden. In verschillende bosbestanden zijn immers nog relicten aanwezig van de voormalige heidevegetatie.  Het herstel van deze heide en heischrale graslanden kan de natuurwaarde van het studiegebied snel verhogen.

De mate van herstel in de open sfeer varieert per deelgebied en per locatie. De kansen voor heideontwikkeling in het studiegebied moeten optimaal benut worden.

Maatregelen in dit verband zijn kappen en/of ringen van bomen, verwijderen van exoten en afplaggen. Door afplaggen worden kiemmogelijkheden geschapen voor heide en heischrale vegetatie. Door plaggen wordt ook de verzuurde bovenste grondlaag afgeschraapt. Omdat de laatste jaren blijkt dat de plagplekken te snel weer verzuren wordt er nu veelal geëxperimenteerd met bekalken. De eerste resultaten blijken positief te zijn (Esher, 2006).

Meer open plekken houdt ook in dat er meer natuurverbindingen ontstaan. Tussen het natuurreservaat Heideveld Bornebeek en de Aanwijsputten is gedeeltelijk een open corridor gecreëerd waar heide en heischrale vegetaties kiemen.

De hoge stikstofdeposities in het studiegebied hebben tot gevolg dat halfnatuurlijke heiden en soortenrijke graslanden vergrassen. Door vergrassing verdwijnen de open plaatsen in de heide wat gepaard gaat met de achteruitgang van een aantal plant- en diersoorten. Vergraste heidevegetaties kunnen opnieuw door plaggen hersteld worden.

2. Herstel intermediair Atlantische heide (habitats 4010 en 6230*nat subtype)

De unieke fytogeografische positie van het studiegebied en de grote natuurbehoudswaarde van de intermediair Atlantische heide staan in schril contrast met de sterk gefragmenteerde, bedreigde toestand. Alleen al door het beperkte areaal is deze heide in Vlaanderen kwetsbaar. In het studiegebied zijn potenties aanwezig voor de ontwikkeling van dit habitattype.

De potenties lokaliseren zich daar waar het reliëf de grondwatertafel snijdt.

In het studiegebied zijn zeker 3 belangrijke kernen aanwezig: de Aanwijsputten, het natuurreservaat Gulke Putten en het dalhoofd van de Bornebeek. Deze locaties verdienen de absolute voorkeur voor herstel van de intermediair Atlantische heide.

Het verwijderen van alle bomen gevolgd door het verwijderen van het strooisel in beboste delen (Aanwijsputten) en plaggen van de bovenste laag of afgraven bouwvoor in open delen (Gulke Putten) kan heideherstel in de natte sfeer mogelijk maken.

Biscopveld 82Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 87: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Deze vegetaties zijn evenwel bijzonder kwetsbaar t.a.v. wijzigingen in de waterhuishouding (oppervlakkig uittredend grondwater). Een goed hydrologisch inzicht in het systeem is daarom noodzakelijk. Greppeltjes kunnen gegraven worden om o.a. zuur neerslagwater af te voeren.

Uit een Nederlands model blijkt dat de kritische last voor natte heiden met gewone dophei 17-22 kg N/ha.jaar is. De stikstofdepositie in de omgeving van het studiegebied bedroeg in 2003 tussen 61 en 90 kg N/ha, wat aanzienlijk hoger is dan de gemiddelde vermestende depositie voor Vlaanderen; die in 2003 40,3 kg N/ha bedroeg (MIRA-T, 2004). Dit verschil is te wijten aan de sterke clustering van intensieve veehouderijen in de omgeving van het studiegebied (Esher, 2006). De aanrijking door depositie vanuit de lucht is een belangrijk extern probleem. Hetzelfde geldt voor de verzurende depositie.

3. Herstel venmilieus (habitats 3130, 3150 en 715011)

Door vennen uit te graven tot op een diepte die voldoende is om jaarrond een beperkt deel water te houden maar met een brede oeverzone die tijdelijk onder water komt kunnen bijzondere ven- en oevervegetaties zich opnieuw ontwikkelen in het studiegebied.

Een historisch onderzoek aangevuld met een voorbereidend onderzoek naar nutriëntengehalte van bodem en water in zowel de Bornebeek & Aanwijsputten, Vagevuurbossen als in de Gulke putten, zal uitwijzen welke locaties geschikt zijn voor het uitgraven van veldvijvers (vennen).

Er is nog weinig inzicht in het hydrologisch systeem van de Aanwijsputten. Wel is geweten dat het water fosfor gelimiteerd is en dat we te maken hebben met permanent hoge grondwaterstanden. Een voorbereidend onderzoek naar hydrologie en nutriëntengehalte in de vijvers is aangewezen. Zodra er meer kennis is kunnen inrichtingswerken voorgesteld worden zoals de eventuele aanpassingen peilbeheer, het verwijderen van de sliblaag in de vijvers, het creëren van zachthellende oevers en het afgraven van wallen tussen de vijvers. Deze inrichtingswerken moeten de habitattypes (3130 aanwezig, op de randen 4010 samen met prioritair habitattypes 91E0 en 6230 ) die momenteel al dan niet goed ontwikkeld fragmentair voorkomen herstellen en in oppervlakte doen toenemen.

De graslandpercelen langs de Bornebeek die recent nog in intensief landbouwbeheer waren hebben grote potenties voor de ontwikkeling van venmilieus en natte schraallandvegetaties (getuigen de resultaten van de plagweide langsheen de Bornebeek, zie p.22). In de Gulke Putten zijn zeker potenties aanwezig voor het uitbreiden van dergelijke vegetaties.

Door het verwijderen van de voedselrijke zode wordt een voedselarme, veenachtige laag bloot gelegd die nog kiemkrachtige zaden bevat van de vroegere vegetaties van natte heide, zwak zure vennen en nat schraalgrasland. Door na te gaan hoe diep de bodem fosfaat verzadigd is kan berekend worden hoe dik de te verwijderen teeltlaag is. 

Zwak gebufferde vennen van het oeverkruidverbond (Natura 2000-Habitats 3110 en 3130) zijn evenwel uiterst gevoelig voor vermesting door ammonium.

De overstroming met voedselrijk water van de Bornebeek hypothekeert de toekomstkansen van deze pioniervegetaties. De Bornebeek heeft een slechte biologische kwaliteit door de

11 Habitat 7150 is niet aangemeld voor het habitatrichtlijngebied waarvoor het studiegebied werd aangeduid.

Biscopveld 83Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 88: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

verontreiniging met huishoudelijk afvalwater van de naburige villawijk Hertsberge en mestinvloeden vanuit de landbouw.

Het verbeteren van de milieukwaliteit is dus belangrijk voor het welslagen van dergelijke inrichtingsmaatregelen. Dit is mogelijk door het verminderen van de mestinvloeden en het afkoppelen van het huishoudelijk afvalwater (Bornebeek).

Een herlokalisatie van het biologisch akkerbouwbedrijf van Loca Labora in het provinciedomein is ook wenselijk.

Belangrijk bij het inrichten van vennen en veldvijvers is ook het vrijstellen van opslag rond het open water zodat de ven- en oevervegetaties zich kunnen uitbreiden en er geen eutrofiëring plaatsvindt door bladval.

4. Omvormen naar een meer natuurlijk bos (habitats 9190, 91E0* en 9160)De omvormingen van naaldhout naar een gemengd loofbos is een belangrijke maatregel in het studiegebied. We streven in het studiegebied naar een eiken-beukenbos (veel kensoorten zijn in het gebied aanwezig) en langs de beekjes naar een rijkere bosvegetatie met zwarte els en es.

Dit kan gerealiseerd worden door kaalkap van de door exoten gedomineerde bestanden (bijna uitsluitend naaldbomen), bij dunningen de loofbomen te bevoordelen, het behoud van de inheemse soorten en aanplant met loofhout of natuurlijke verjonging.

Het bekomen van meer natuurlijk bos kan ook door het omzetten van landbouwgrond naar bos. Het Vagevuurbos telt een vijftigtal hectare landbouwgronden. Enkele daarvan zullen de komende jaren bebost worden. Deze bebossingswerken met zomereik en begeleiders zullen ook de creatie van open plekken in functie van heideherstel kunnen compenseren.

De voorkomende agressieve exoten die in het studiegebied moeten bestreden worden zijn: Amerikaanse eik, Amerikaanse vogelkers, Pontische rododendron en Amerikaans krentenboompje.

Ook het behoud van oude bomen (vnl zomereik en beuk) is belangrijk bij het omvormen naar een meer natuurlijk bos. Oude bomen moeten potentiële verblijfsplaatsen voor de boommarter opleveren, maar ook andere soorten zullen hiervan dankbaar gebruik maken (spechten, vleermuizen, kevers en andere ongewervelde dieren). Het behoud van vleermuizen in het studiegebied hangt samen met het behoud van oude bomen als nestgelegenheid en van de dreven en open plekken als jachtgebied.

5. Aandacht voor interne en externe bosranden (habitats 4030, 6230* en 6430)Het creëren van een geleidelijke overgang van dicht bos naar open habitats is ook een belangrijke doelstelling van het project. In het studiegebied komen verschillende locaties in aanmerking voor dergelijke mantel- zoomvegetaties.

Mantel- zoomvegetaties en overgangssituaties tussen bos en heide vegetaties en stukjes heischraal grasland zijn bijzonder waardevol voor de voorkomende, bijzondere soorten vogels, maar ook allerlei insecten zoals bosmieren kunnen in deze overgangssituaties een geschikt habitat vinden als gevolg van de gradiënten aan microklimaten die er ontstaan.

De interne en externe bosranden kunnen ook als corridor fungeren tussen de heidegebieden die verspreid voorkomen in het studiegebied en er buiten.

Biscopveld 84Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 89: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Maatregelen in dit verband zijn kappen en of ringen van bomen, verwijderen van exoten en eventueel afplaggen.

15.2. Mogelijke natuurinrichtingsmaatregelen

Gezien de schaal van de vereiste ingrepen duidelijk die van het gewone beheer overstijgt, kan het natuurinrichtingsproject instaan voor de uitvoering van de grote eenmalige inrichtingswerken zoals de kap- en plagwerken, het afgraven van de bouwvoor, de aanleg van vennen, slibruimingen, ecologische inrichting van waterlopen en het voorzien van recreatieve en beheersinfrastructuur.

Het meer kleinschalig beheer zoals lokale dunningen en het onderhouden van (nieuwe) open plekken en aangelegde infrastructuur zijn ingrepen die op het niveau van de beheerplannen kunnen uitgevoerd worden.

Een recreatieve uitbouw van de omgeving is een van de doelstellingen van het landinrichtingsproject Bulskampveld (onderdeel van het planprogramma Veldgebied Brugge).

Gegroepeerd volgens de indeling van het natuurdecreet zijn volgende natuurinrichtingsmaatregelen (die verfijnd en/of aangevuld zullen worden in de fase van het projectrapport) mogelijk van toepassing :

15.2.1.Kavelruil uit kracht van wet, met inbegrip van herverkaveling

Maatregelen binnen het studiegebied kunnen een inname van grond en/of een verandering in cultuur- en bedrijfswaarde tot gevolg hebben. Beide situaties zijn terug te brengen tot een wijziging in eigendoms-en gebruikssituatie. Hiertegenover staat een passende vergoeding. De Nieuwe eigendom en gebruikssituatie zal geregeld worden via de natuurinrichtingsakte.

Naast kavelruil uit kracht van wet, wordt in dit project vooral aandacht besteed aan vrijwillige uitruil.

15.2.2. Infrastructuur-en kavelwerken

Kaalkap in functie van heideherstel, mantel- zoomvegetaties of natuurlijk bos

Verwijderen van exoten in functie van heideherstel en natuurlijk bos

Verwijderen van opslag rond vennen en poelen in functie van heide en venmilieus

Aanplant loofhout in functie van bebossingswerken

Aanplant van struiken

Herstel dreven: vervangen dreefbomen en aanplant nieuwe of verdwenen dreven

Plaatsen van afsluiting en veeroosters in functie van permanent begrazingsblok

Verwijderen van afsluitingen

Verwijderen van storende constructies

Landschappelijke integratie kapellen en storende constructies en bebouwing

consolidatie voormalige munitieopslagplaatsen

Behoud en herstel voormalige brandblusvijvers

Biscopveld 85Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 90: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

15.2.3.Aanpassingen aan wegen en wegenpatroon

Geïntegreerde aanpak van recreatieve routes:

Aanleg wandelpaden

Verbeteren wandelpaden

Verbeteren fietspaden

Verbeteren ruiterpaden

Oplossen lokale knelpunten via ontdubbelen van recreatieve routes

15.2.4.Bewarende maatregelen

pro memorie

15.2.5.Het tijdelijk opheffen van bevoegdheden

pro memorie

15.2.6.Het tijdelijk beperkingen opleggen aan het genot van onroerende goederen

pro memorie

15.2.7.Waterhuishoudingswerken

Lokale aanpassingen waterpeilbeheer: dempen en verontdiepen waterlopen, plaatsen stuwen

Herstel greppels in functie van heide, heischrale graslanden en venmilieus

Herprofileren waterlopen

Verwijderen van harde oeververdedigingen (mutategels)

Aanleg natuurtechnisch profiel

Verwijderen sliblaag in functie van waterloopkwaliteit en venmilieus

Installatie individuele waterzuivering (IBA’s)

15.2.8.Grondwerken

Afschrapen strooisellaag in functie van heideherstel

Afplaggen organische toplaag in functie van habitatherstel

Afgraven voedselrijke bouwvoor in functie van habitatherstel

Herstel microreliëf

Uitgraven van vennen (veldvijvers)

Afgraven wallen tussen vijvers in functie van venmilieus

Herprofileren van steile venoevers in functie van venmilieus en heideherstel

Uitgraven poelen

Biscopveld 86Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 91: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

15.2.9.Uitbouw van natuureducatieve voorzieningen

Plaatsen van brugjes en poortjes

Plaatsen van zitbanken en picknicktafels

Plaatsen van informatieborden

Plaatsen uitkijkplatform ter hoogte van Aanwijsputten

Plaatsen van wegwijzers

15.2.10. Opleggen van erfdienstbaarheden

pro memorie

16. Financiële uitvoerbaarheid van het natuurinrichtingsproject

In Tabel 29 worden de kosten van het natuurinrichtingsproject ingeschat. De kostenraming is ondermeer gebaseerd op de werken voorgesteld in de reeds goedgekeurde beheerplannen. De concrete uitwerking van de voorgestelde maatregelen,vragen echter verder onderzoek omtrent uitvoeringsmodaliteiten en uitvoerbaarheid, zodat onderstaande kostenraming heel benaderend is. Het totaal van de natuurinrichtingsmaatregelen wordt op heden ingeschat op 2.155.000 euro incl. BTW.

In de kostenraming zijn de kosten voor de het aanleggen van individuele waterzuivering (iba’s) en de consolidatie van het antennepark niet opgenomen. Voor de iba’s dient een oplossing gezocht te worden binnen de reguliere middelen van de waterzuiveringsactoren, eventueel aangevuld met middelen van landinrichting (planprogramma Veldgebied Brugge). Dit ondermeer omdat de betrokken woningen grotendeels buiten de perimeter van het natuurinrichtingsproject gelegen zijn. Voor de consolidatie van het antennepark zijn de bevoegdheden en de noodzakelijke maatregelen (en bijgevolg de kosten) nog totaal niet gekend. De instandhouding ervan is de verantwoordelijkheid van de eigenaar.

Voor het deelgebied Gulke Putten heeft Natuurpunt vzw een Life-dossier ingediend. Mogelijks komen hieruit middelen vrij, zodat de voorziene werken gelijktijdig met de overige natuurinrichtingswerken kunnen uitgevoerd worden. De recreatieve uitbouw van het studiegebied dient in een ruimer kader bekeken worden. Landinrichting is hiervoor het aangewezen instrument. Een recreatieve uitbouw van de omgeving is een van de doelstellingen van het landinrichtingsproject Bulskampveld (onderdeel van het planprogramma Veldgebied Brugge). Mogelijks komt vanuit deze hoek medefinanciering voor volgende maatregelen gelegen binnen het natuurinrichtingsproject: aanpassing wegen en wegenpatroon en natuureducatieve voorzieningen.

Studies worden geraamd op 210.000 euro en zijn noodzakelijk om inzicht te krijgen in de abiotische randvoorwaarden en de algemene technische uitvoering van de werken.

Grondverwerving gebeurt binnen het regulier aankoopbeleid van ANB, Natuurpunt vzw en provinciebestuur.

De vergoedingen en eventueel noodzakelijke onderbedelingen worden samen geraamd op 100.000 euro. Bij verdere uitwerking van het project en in overleg met de eigenaar en gebruiker zal blijken of een vergoeding of onderbedeling aangewezen is.

Monitoring wordt geraamd op 70.000 euro.

Biscopveld 87Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 92: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 29 : kostraming natuurinrichting

Maatregel Geraamde kostprijs (incl. BTW)

Infrastructuur en kavelwerkenOntbossing en bosomvorming

Exotenbestrijding

Verwijderen infrastructuur en constructies

Infrastructuur voor extensieve begrazing

Aanplanten bosgoed en dreven

805.000250.000

105.000

85.000

275.000

90.000

Aanpassing wegen en wegenpatroonAanpassing wegen en wandelpaden

210.000210.000

WaterhuishoudingswerkenSlibruiming en oeverinrichting i.f.v. vennen

Ecologische inrichting waterlopen

Plaatsen stuwen en duikers

360.000120.000

225.000

15.000

GrondwerkenAfschrapen strooisellaag

Afplaggen

Afgraven

715.00045.000

285.000

385.000

Natuureducatieve voorzieningenBezoekersinfrastructuur

Uitkijkplatform

65.00050.000

15.000

TOTAAL natuurinrichtingsmaatregelen 2.155.000

StudiesAbiotisch onderzoek ven- en heideherstel

Historisch onderzoek veldvijvers

Technisch ontwerp

Bodembemonstering

Veiligheidscoördinatie

Archeologisch onderzoek

210.00065.000

55.000

25.000

50.000

7.500

7.500

Grondverwervingen pro memorie

Vergoedingen & onderbedeling 100.000

Monitoring 70.000

TOTAAL 2.535.000

Biscopveld 88Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 93: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

17. Maatschappelijke uitvoerbaarheid van het natuurinrichtingsproject

1. Lijst van actoren

Op basis van de gangbare samenstelling van commissie en comité en de gekende doelgroepen in het gebied werd een lijst opgemaakt van de relevante actoren. We telden 26 actoren of actorengroepen12. We maakten tevens een inschatting van de mate waarin de actoren gronden in eigendom of beheer hebben in het gebied en van de mate waarin ze betrokken zijn. Sommige actoren hebben geen gronden in eigendom of beheer, andere weinig, matig of veel. De betrokkenheid van de actoren bij het gebied varieert van beperkt over matig tot groot. De actoren, een inschatting van de hoeveelheid gronden in eigendom of beheer en de mate van hun betrokkenheid zijn weergegeven in Tabel 30. Er is geen correlatie tussen de hoeveelheid gronden van de actoren en hun betrokkenheid; zo hebben de gemeentebesturen geen gronden in eigendom of beheer maar schatten we hun betrokkenheid toch hoog in.

2. Inschatting van het draagvlak voor natuurinrichting bij de actoren: methode

Voor zover mogelijk werden de actoren op de hoogte gebracht van het onderzoek naar de haalbaarheid van een natuurinrichtingsproject in het Biscopveld.

Ze werden uitgenodigd om bilateraal een beknopte voorstelling van het natuurinrichtingsproject bij te wonen. Indien mogelijk werd dit gecombineerd met de voorstelling van het parallel lopende landinrichtingsproject Brugse Veldzone, zodat de complementariteit van beide instrumenten benadrukt kon worden. Een deel van de actoren werd in het verleden reeds betrokken bij een ander natuurinrichtingsproject en was reeds goed op de hoogte. Een overzicht van de infovergaderingen wordt in Tabel 30 weergegeven.

Het natuurinrichtingsgebied werd ook op het terrein bezocht en geanalyseerd. De grootste aandacht ging naar het kerngebied, maar ook de overige te onderzoeken deelgebieden werden bezocht. Daarbij lieten de projectteamleden (VLM) zich zoveel mogelijk begeleiden door de lokale beheerwachter of de terreinbeherende instantie (provinciebestuur, ANB en Natuurpunt). Op die manier kon het projectteam op zeer korte tijd veel praktische kennis van het gebied verwerven en tegelijk het draagvlak voor natuurinrichting bij tal van actoren aftasten. Zo werden informeel de maatschappelijke gevoeligheden, de toekomstperspectieven en knelpunten op het terrein bevraagd. We probeerden voor elke actor in te schatten hoe groot zijn gebiedskennis is en hoe groot zijn kennis van het instrument natuurinrichting is en wat hij als kansen en knelpunt(en) ervaart. De resultaten van deze inschatting worden weergegeven in Tabel 30.

De perimeter van een project bepaalt mee het draagvlak voor natuurinrichting bij de betrokken actoren. Tijdens het onderzoek naar de haalbaarheid moet een haalbare en gedragen natuurinrichtingsperimeter gevonden worden. Daarom werd tijdens de bilaterale infovergaderingen en terreinbezoeken de wenselijkheid van het opnemen van de deelgebieden in het natuurinrichtingsproject bevraagd. Het projectteam selecteerde, mede op basis van de bevindingen van deze bevraging, een haalbare perimeter (zie kaart 1, zie perimetertabel, zie Projectvoorstel, gebiedsafbakening, p. 99).

12 Een voorbeeld van een actorengroep is “de recreatiesector”. Deze groep omvat de personen die professioneel of niet-professioneel de recreatie in het studiegebied ondersteunen of organiseren.

Biscopveld 89Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 94: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3. Inschatting van het draagvlak voor natuurinrichting bij de actoren: opportuniteiten

Natuurpunt vzw vroeg formeel aan de Vlaamse Landmaatschappij om de inzet van het instrument landinrichting voor natuurherstelmaatregelen in en om de Gulke Putten in overweging te nemen (zie bijlage 4). ANB speelde hierop in met de suggestie om via natuurinrichting het beheerplan voor de domeinbossen Vagevuurbos en Bulskampveld uit te voeren (in het kader van de eenmalige inrichting).

Het provinciebestuur heeft gronden in eigendom en beheer (provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld) en gaf formeel te kennen een natuurinrichtingsproject te ondersteunen om de natuurwaarden te versterken en met elkaar te verbinden, als de zachte recreatie behouden kan blijven (zie bijlage 5).

Het draagvlak bij deze drie organisaties voor natuurinrichting in het gebied is uitgesproken groot. Er is echter geen gecoördineerde visie voor het beheer van de gronden van ANB, Natuurpunt en de provincie. Het natuurinrichtingsproject kan in sterke mate het natuurbehoud in het Biscopveld versterken door samen met deze actoren een gezamenlijke visie te ontwikkelen en het beheer af te stemmen. Het heideherstel en de mogelijkheid om gezamenlijk aan begrazingsbeheer te doen, zijn voorbeelden van deze opportuniteit.

Het natuurinrichtingsproject maakt het ook mogelijk om de noodzakelijke verbindingen te creëren tussen habitats (zoals Atlantische heide) op terreinen van de verschillende beheerders.

Parallel aan natuurinrichting loopt in een ruimer gebied het landinrichtingsproject Brugse Veldzone. Terwijl natuurinrichting zich toespitst op gericht natuurherstel en –ontwikkeling om de zeer waardevolle natuur in het gebied te behouden en te ontwikkelen, biedt landinrichting ruimere mogelijkheden bijv. voor flankerende maatregelen of voor recreatieve inrichting en landschapszorg. De beide projectprocessen kunnen elkaar wederzijds ondersteunen.

Zo kan de grondenbank die in het kader van het landinrichtingsproject Veldgebied Brugge is opgericht, ingezet worden om ruilgronden aan te bieden aan landbouwers binnen het natuurinrichtingsproject.

4. Inschatting van het draagvlak voor natuurinrichting bij de actoren: knelpunten

ANB, het provinciebestuur en Natuurpunt vzw hebben voor grote delen van hun terreinen in eigendom en/of beheer een goedgekeurd (bos)beheerplan. De instandhoudingsdoelstellingen voor de aanwezige Europese habitats zijn nog niet opgemaakt voor deze gebieden. Dit heeft als gevolg dat er geen referentiekader is voor het herstel van zeer waardevolle habitats zoals Atlantische heide. Ook is de locatiekeuze voor de heideherstelprojecten soms te willekeurig. Een grondig abiotisch onderzoek naar herstelpotenties en wenselijke omvang is noodzakelijk.

In het natuurinrichtingsproject wordt het herstel en de aanleg van enkele veldvijvers gesuggereerd. Deze veldvijvers kunnen naast een landschapshistorische functie ook voor het natuurbehoud van betekenis zijn. Een randvoorwaarde hierbij is een goede waterkwaliteit. Een grondige analyse van historische omgevingsfactoren en waterkwaliteit dient de aanleg van veldvijvers vooraf te gaan.

Biscopveld 90Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 95: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

De landbouwsector uitte de bezorgdheid dat natuurinrichting mogelijk een negatieve impact kan hebben op de landbouwbedrijfsvoering. Om die reden sluit het perimetervoorstel van deze actoren de meeste landbouwzones uit (zie bijlage 6). Een grondige landbouweffectenstudie en de inzet van flankerende maatregelen voor de landbouw zijn aangewezen. De inpassing van de gebiedseigen landbouwactiviteiten is een belangrijk aandachtspunt in alle fasen van het project.

Het gehele natuurinrichtingsgebied heeft een grote potentie naar archeologische vindplaatsen. Terreinwerken kunnen op vele plaatsen het bodemarchief verstoren. Maximale voorzichtigheid bij het uitvoeren van terreinwerken en de aanwezigheid van een veldarcheoloog zijn wenselijk.

5. Inschatting van het draagvlak voor natuurinrichting bij het brede publiek

Hoewel de toeristisch-recreatieve potenties van het gebied (nog) niet sterk ontwikkeld zijn, is het geliefd bij recreanten, die vooral het provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld bezoeken. We kunnen veronderstellen dat er bij het brede publiek een groot draagvlak is voor een verdere ontwikkeling van de natuur buiten het provinciedomein, als die samengaat met een verdere ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve infrastructuur (die evenwel de ecologische draagkracht niet mag overschrijden).

Biscopveld 91Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 96: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Tabel 30: Actoren

Actor 

Bilateraal overleg/ terreinbezoek Eigendom/beheer

in natuurinrichting (% van het studiegebied)

Betrokkenheid 

Kennis natuurinrichting

Kennis natuur-inrichtingsgebied

Aandachtspunten 

rol 

Datum Thema

OVERHEIDSDIENSTEN

ANB West-Vlaanderen 2007voorstelling NI Biscopveld 31% groot goed zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling voorzitter

  6/03/2008terreinbezoek Aanwijsputten        

(+/-) uitvoering inrichting hangt af van eigendomsituatie comité

  8/04/2008

terreinbezoek Bulskampveld en Vagevuurbossen        

(+) aandacht voor recreatief medegebruik  

  10/06/2008recreatieve inrichting eigen terrein            

Afdeling R-O West-Vlaanderen 13/02/2008 onroerend erfgoed geen groot goed goed

(+) kansen voor opwaardering beschermd landschap comité

onroerend erfgoed            

(+/-) aandacht voor archeologisch erfgoed vereist  

ADLO 9/07/2008voorstelling NI Biscopveld geen groot goed goed

(+/-) natuurontwikkeling kan als er voor de landbouwers comité

             individuele oplossingen worden geboden  

             

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied  

             (+/-) aandacht voor PLC als melkveebedrijf  

VMM     geen beperkt goed matig comité               Wegen en verkeer West-Vlaanderen     beperkt matig matig goed

(+) kans tot uitbouw fietspadennetwerk comité

                 RWO Afdeling Ruimtelijke Planning 13/02/2008   geen beperkt matig matig   comité                 

Biscopveld 92Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 97: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Actor 

Bilateraal overleg/ terreinbezoek Eigendom/beheer

in natuurinrichting (% van het studiegebied)

Betrokkenheid 

Kennis natuurinrichting

Kennis natuur-inrichtingsgebied

Aandachtspunten 

rol 

Datum ThemaOVERHEIDSDIENSTENMilitaire overheid     7% matig beperkt goed   comité                 Vlaamse Maatschappij voor     geen beperkt beperkt beperkt ? comitéWatervoorziening               commissie

Provinciebestuur W-Vl 13/03/2008andschapsontwikkeling en recreatie 13% groot matig zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling comité

  14/04/2008natuurontwikkeling en -beheer        

(+) grote kans tot rivierherstel Bornebeek  

  10/06/2008recreatieve inrichting eigen terrein        

(+) aandacht voor recreatief medegebruik  

             

(+) kansen voor natuurontwikkeling in combinatie met  

             flankerende maatregelen landbouw  

Gemeentebestuur Oostkamp 28/01/2008

voorstelling LI Brugse Veldzone en NI Biscopveld geen beperkt beperkt goed

(+) aandacht voor recreatief medegebruik comité

                 

Gemeentebestuur Beernem 28/05/2008

voorstelling LI Brugse Veldzone en NI Biscopveld geen matig beperkt goed

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                 

Gemeentebestuur Wingene 13/06/2008

voorstelling LI Brugse Veldzone en NI Biscopveld geen groot beperkt goed

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                 

Gemeentebestuur Ruiselede 16/06/2008

voorstelling LI Brugse Veldzone en NI Biscopveld geen groot beperkt goed

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                 

BELANGENGROEPEN                

Biscopveld 93Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 98: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Actor 

Bilateraal overleg/ terreinbezoek Eigendom/beheer

in natuurinrichting (% van het studiegebied)

Betrokkenheid 

Kennis natuurinrichting

Kennis natuur-inrichtingsgebied

Aandachtspunten 

rol 

Datum Thema

Natuurpunt vzw 27/12/2008terreinbezoek Predikherenbossen 3% groot matig zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling comité

  6/03/2008terreinbezoek Gulke putten        

(+) aandacht voor interne ontsluiting tbv geleide bezoeken commissie

  19/03/2008voorstelling NI Biscopveld        

(+) kans op verbetering grond- en oppervlaktewaterkwaliteit  

Torenvalk vzw 19/03/2008voorstelling NI Biscopveld geen matig matig zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling comité

              commissie

Belgische Boerenbond 9/07/2008voorstelling NI Biscopveld geen groot goed goed

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                commissie

Vlaams Agrarisch Centrum 9/07/2008

voorstelling NI Biscopveld geen groot beperkt matig

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                commissie

Algemeen Boerensyndicaat 9/07/2008

voorstelling NI Biscopveld geen groot goed goed

(-) geen bijkomende beperkingen in landbouwgebied comité

                commissieProvinciale visserijcommissie     geen beperkt matig     waarnemer               

WBE Drie Koningen 2/09/2008voorstelling NI Biscopveld gepland geen beperkt beperkt ? ? waarnemer

   op provinciaal overleg ANB-WBE            

Regionaal landschap Houtland 13/03/2008

landschapsontwikkeling en recreatie geen matig matig zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling commissie

             

(+) kansen voor opwaardering beschermd landschap  

BELANGENGROEPEN                              (+) grote kans tot  

Biscopveld 94Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 99: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Actor 

Bilateraal overleg/ terreinbezoek Eigendom/beheer

in natuurinrichting (% van het studiegebied)

Betrokkenheid 

Kennis natuurinrichting

Kennis natuur-inrichtingsgebied

Aandachtspunten 

rol 

Datum Themarivierherstel Bornebeek

Bosgroep Houtland     geen beperkt matig zeer goed   commissie                 Recreatiesector     geen groot matig goed   waarnemer                 DESKUNDIGEN                

INBO 14/03/2008voorstelling NI Biscopveld geen matig goed zeer goed

(+) grote kansen tot natuurontwikkeling commissie

                 BIJZONDERE EIGENAARS/GEBRUIKERS                Penitentiair Landbouwcentrum (PLC)     13% groot beperkt goed   commissie                 actieve landbouwers     17% groot beperkt goed   commissie                 

Biscopveld 95Onderzoek naar de haalbaarheid - Uitvoerbaarheid

Page 100: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Projectvoorstel

1. Samenvatting van het project

Het beheer van een groot deel van het studiegebied is vastgelegd in recent goedgekeurde beheerplannen. Het natuurinrichtingsproject kan de eenmalige inrichtingswerken voorgesteld in deze beheerplannen uitvoeren, een aantal knelpunten oplossen en een grotere samenhang tussen de verschillende deelgebieden (ontsnippering) realiseren.

Omdat het studiegebied voor 60% gelegen is in habitatrichtlijngebied, heeft de Vlaamse overheid een verantwoordelijkheid voor de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde fauna waarvoor het gebied is aangewezen.

De grote doelstellingen van het natuurinrichtingsproject zijn hier dan ook op afgestemd:

meer open plekken in functie van heideherstel (habitats: 4010, 4030, 6230*); herstel van de intermediair Atlantische heide in het bijzonder (habitat: 4010); herstel van venmilieus (habitat: 3130 en 3150); omvorming naar een meer natuurlijk bos (habitat: 9190 en 91E0); aandacht voor interne en externe bosranden.

De voorgestelde inrichtingsmaatregelen richten zich dus vooral op het behoud en herstel van deze NATURA 2000-habitats en in het bijzonder op de intermediair Atlantische heide (habitatcode 4010). De unieke fytogeografische positie en de grote natuurbehoudswaarde van deze natte heide staan in schril contrast met de sterk gefragmenteerde en bedreigde toestand ervan. In het studiegebied zijn minstens 3 kernzones aanwezig voor het ontwikkelen van deze vegetatie in mozaïek met andere watergebonden ecosystemen die eveneens aangeduid zijn als NATURA 2000-habitats (prioritair habitat 6230 en habitats 3130 en 3150). De minder goede waterkwaliteit, de bemestingsproblematiek, de stikstof en verzurende deposities, die in het studiegebied aanzienlijk hoger zijn dan de gemiddelde waarden voor Vlaanderen, zijn een grote bedreiging voor deze vegetatie en fauna.

Het is belangrijk om de nitraatuitspoeling in de omringende infiltratiegebieden te verminderen en bufferzones rond de kernzones in te stellen. Het Sint-Pietersveld (in eigendom van de Regie der Gebouwen) is een belangrijk infiltratiegebied, waar in 2007 de nitraatwaarde in het grondwater de basismilieukwaliteitsnorm meermaals overschreed. Het natuurinrichtingsproject streeft hier naar een minder intensieve landbouw. Natuurinrichting kan ook een oplossing zoeken voor de herlokalisatie van het biologisch akkerbouwbedrijf Loca Labora om zo een bufferzone aan te leggen rond de kernzone van de Bornebeek. De minder goede waterkwaliteit ten gevolge van huishoudelijke afvalwaterlozing vanuit aangrenzende woonzones kan aangepakt worden in het kader van landinrichting (goedgekeurd Planprogramma Veldgebied Brugge) door aanleg van individuele waterzuiveringen.

Het natuurinrichtingsproject heeft ook aandacht voor het recreatief medegebruik in het gebied. De uitbouw van de bezoekersinfrastructuur en een uitkijkplatform proberen hiertoe bij te dragen.

De grote eigenaars en beheerders in het studiegebied - het Agentschap voor Natuur en Bos, de Provincie West-Vlaanderen en Natuurpunt vzw - ondersteunen het voorliggend natuurinrichtingsproject.

Biscopveld 96Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectvoorstel

Page 101: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Een landbouweffectenstudie zal uitwijzen waar de inzet van flankerende maatregelen voor de landbouw noodzakelijk is.

Het is de ambitie van het natuurinrichtingsproject om de lokale actoren (zie maatschappelijke uitvoerbaarheid) en de bevolking maximaal te betrekken en zo het draagvlak voor natuurbehoud (verder) uit te bouwen.

2. Procesontwerp van het project

1. Wettelijk kader van besluitvoeringDe Vlaamse minister bevoegd voor Natuur beslist op grond van dit dossier over de instelling van een project en benoemt de leden van het projectcomité en de projectcommissie.

Het Agentschap voor Natuur en Bos maakt vervolgens samen met de Vlaamse Landmaatschappij een projectrapport op. Het projectrapport beschrijft de nodig geachte maatregelen voor natuurinrichting en de mogelijke manieren om de maatregelen uit te voeren. Er heeft een openbaar onderzoek plaats over het projectrapport. Iedereen die wil, kan opmerkingen en bezwaren indienen. De commissie adviseert het comité over de resultaten van het openbaar onderzoek en het comité adviseert de bevoegde minister. Op grond daarvan beslist de minister welke natuurinrichtingsmaatregelen genomen zullen worden en hoe dat zal gebeuren. Een gelijkaardige werkwijze leidt vervolgens tot de vaststelling door de minister van het projectuitvoeringsplan.

De daadwerkelijke uitvoering van werken op het terrein is in handen van de Vlaamse Landmaatschappij en van de overheidsdiensten of personen aangeduid door het comité. Het comité coördineert de uitvoering van het project.

2. ProcesafsprakenNa de formele instelling van het project is het wettelijk kader van besluitvorming van kracht. De formele besluitvorming maakt deel uit van het projectproces, dat reeds gestart is tijdens het tot stand komen van het onderzoek naar de haalbaarheid.

De komende maanden is overleg gepland met een aantal actoren. Tijdens dit overleg licht het projectteam de inhoud van het onderzoek naar de haalbaarheid toe, zodat de actoren feedback krijgen over de input die ze hebben gegeven en verdere suggesties kunnen aanbrengen.

Na de instelling van het project worden ook thematische werkgroepen opgericht (natuur, landbouw, recreatie) waarin (lokale) actoren kunnen zetelen die niet in de commissie vertegenwoordigd zijn. De werkgroepen leveren een inhoudelijke inbreng in het projectrapport en het projectuitvoeringsplan. De werking met werkgroepen draagt zo in belangrijke mate bij aan het besluitvormingsproces.

Naast of verweven met de openbare onderzoeken wordt actie ondernomen om de lokale verenigingen en de niet-georganiseerde burgers te informeren en te consulteren, zodat zij hun inbreng kunnen doen: infoavonden, wandelingen of fietstochten, enquêtering via het internet, enz.

Een open houding van het projectteam leidt ertoe dat ideeën en suggesties van individuele burgers, verenigingen en belangengroepen ernstig worden genomen, worden onderzocht en indien opportuun worden meegenomen in de besluitvorming.

Biscopveld 97Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectvoorstel

Page 102: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

3. Te betrekken bevoegdhedenEr wordt voorgesteld ook een vertegenwoordiger van volgende agentschappen en /of departementen in het natuurinrichtingscomité op te nemen omdat de bevoegdheid bij het project betrokken is:

1. Agentschap voor Natuur en Bos

2. Vlaamse Milieumaatschappij

3. Departement leefmilieu, natuur en energie- afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen

4. Departement Landbouw en Visserij

5. Agentschap RO Vlaanderen of departement ruimtelijke ordening, woonbeleid en onroerend erfgoed – afdeling ruimtelijke planning

6. Agentschap RO Vlaanderen – afdeling onroerend erfgoed

7. Agentschap infrastructuur

Biscopveld 98Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectvoorstel

Page 103: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

18. Gebiedsafbakening van het project

Voorgesteld wordt om het studiegebied als projectgebied in te stellen, zoals aangeduid op kaart 1.

Het voorgestelde studiegebied omvat vier deelgebieden:

Gulke Putten; Sint-Pietersveld; Vagevuurbossen; Bornebeek & Aanwijsputten.

Dit voorstel is gebaseerd op het projectvoorstel in de agenderingsnota, dat 4 kerngebieden (Gulke Putten, Sint-Pietersveld, Vagevuurbossen, Domeinbos Bulskampveld) en 4 bijkomende onderzoeksgebieden (Blauwhuisbeek, Wantebeek, provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld, Kampveld) bevatte.

De eerstgenoemde drie kerngebieden in de agenderingsnota zijn nagenoeg onveranderd (op enkele kadastrale correcties na) opgenomen in het huidige projectvoorstel.

Uit bilateraal overleg bleek dat vele actoren, waaronder de provincie West-Vlaanderen (zie bijlage 5), voorstander zijn om het deel van de Bornebeek gelegen in het provinciedomein op te nemen in het natuurinrichtingsproject. De vallei van de Bornebeek heeft vergelijkbare potenties voor het herstel van Atlantische heide als de Aanwijsputten en de Gulke Putten.

Voorgesteld wordt dus om het kerngebied domeinbos Bulskampveld uit te breiden met een deel van het provinciedomein onder de naam Bornebeek en Aanwijsputten.

De overige onderzoeksgebieden, nl. Blauwhuisbeek, Wantebeek en Kampveld werden niet weerhouden.

De Wantebeek en Blauwhuisbeek bleken weliswaar zeer interessant te zijn om op te nemen in een natuurinrichtingsproject, maar de beide valleigebieden hebben een ander ecosysteem (valleisysteem) met andere habitatdoelstellingen dan de overige deelgebieden (heide en bos). De Wantebeekvallei kan bovendien als inrichtingsplan opgenomen worden binnen het op 14 september 2007 goedgekeurde planprogramma van het landinrichtingsproject “Veldgebied Brugge” - inrichtingsproject Bulskampveld. Een grondenbank voor dit landinrichtingsproject is principieel goedgekeurd.

Voor het Kampveld gaf het Agentschap voor Natuur en Bos aan zelf te kunnen instaan voor de uitvoering van de beheerwerken opgesomd in het beheerplan Kampveld.

Het voorstel omhelst nu een qua omvang werkbare perimeter binnen een gemeenschappelijk ecosysteem van bossen en heidegebieden.

Kadastrale percelen behorend tot het voorgesteld natuurinrichtingsgebied zijn:

Beernem 1° Afdeling (Beernem) Sectie E Oostkamp 4° Afdeling (Hertsberge) Sectie D Ruiselede 1° Afdeling (Ruiselede) Sectie A Ruiselede 1° Afdeling (Ruiselede) Sectie G Wingene 1° Afdeling (Wingene) Sectie D

Biscopveld 99Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectvoorstel

Page 104: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Het voorgestelde gebied is voor twee derde gelegen in een groene gewestplanbestemming en voor een vierde in agrarisch gebied met ofwel een ecologische waarde, ofwel een landschappelijke waarde met en /of een Europese bescherming als Habitatrichtlijngebied.

Biscopveld 100Onderzoek naar de haalbaarheid - Projectvoorstel

Page 105: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Literatuur

Adriaens T. (2003). Ontwerp van ecologische gebiedsvisie voor het landinrichtingsproject “Brugse Veldzone”. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2002.32. Uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM).

ANB (2006). Uitgebreid beheerplan van het domeinbos Vagevuurbos te Wingene-Beernem. Agentschap voor Natuur en Bos, Houtvesterij Brugge.

Cappelle J. (2001). Levendbarende Hagedis. Licentiaatsverhandeling Universiteit Gent, Fac. Wetenschappen.

De Boer T.A., Gerritsen E. & van Raffe J.K. (2001). Beleving van bosbeelden: een methode voor het bepalen van de belevingswaarde van bosbeelden en de resultaten van een pilootonderzoek uitgevoerd met deze methode. Wageningen, Alterra-rapport 250 p.

Decleer, K (2007). Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen - dier-en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p.

De Four, K. (2004). Strategisch beleidsplan toerisme en recreatie in het Brugse Ommeland 2004-2008, Brugge, Westtoer.

Desender, K (1996). Loopkevers in de Gulke Putten (niet gepubliceerd, interne nota).

Dochy O. (2008). Verslag verkennend plaatsbezoek 18 juni, 2008. Aanwezig Olivier Dochy (prov, INBO) en Joy Laquière (VLM).

DOV (2007). Databank Ondergrond Vlaanderen (http://dov.vlaanderen.be)

Erfgoedcel Brugge (2005). Land van hout. Bebossing door Brugse families en instellingen omstreeks 1800, Brugge.

Esher (2007). Beheerplan bosreservaat Bulskampveld. ESHER bvba, Sint Annaplein 33, 9000 Gent.

GEOLAB bvba (2003). Grondwatermodelleringsonderzoek naar infiltratie- & kwelstromingen in het kader van het landinrichtingsproject Brugse Veldzone.

GRS Beernem (2008). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Beernem.

GRS Oostkamp (2006). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp.

GRS Wingene, voorontwerp (2006). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Wingene, voorontwerp.

GRS Ruiselede (2008). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Ruiselede.

IUCN (2000). International Union of Conservation and Nature (IUCN). The IUCN Red List of Threatened Species

MIRA-T (2004). Milieu- en natuurrapport Vlaanderen, Achtergronddocument2004, Transport, Ina De Vlieger, Erwin Cornelis, Luc Int Panis, Liesbeth Schrooten, StevenLogghe, Filip Vanhove, Griet De Ceuster, Caroline De Geest en Els van Walsum, VlaamseMilieumaatschappij, http://www.milieurapport.be

NaRa (2005). Dumortier M., De Bruyn L., Hens M., Peymen J., Schneiders A., Van Daele T. en Van Reeth W., Weyembergh G. (red.). Natuurrapport 2005. Toestand van de natuur in Vlaanderen cijfers voor het beleid. Mededeling van het Instituut voor Natuurbehoud nr. 24.

NaRa (2007). Dumortier M., De Bruyn L., Hens M., Peymen J., Schneiders A., Van Daele T. en Van Reeth W. (red.). Natuurrapport 2007. Toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid. Mededeling van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek nr. 4, Brussel.

Biscopveld 101Onderzoek naar de haalbaarheid - Literatuur

Page 106: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Natuurpunt beheer vzw (2004). Erkenningsdossier Heideveld-Bornebeek.

Natuurpunt beheer vzw (2006). Erkenningsdossier Gulke Putten (2003) en uitbreiding 1- gedeelte Zendstation (2006).

Provincie West-Vlaanderen (2004). Beheerplan provinciedomein Lippensgoed-Bulskampveld te Beernem.

PRS (2002). Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen.

Turin H. (2000). De Nederlandse loopkevers : verspreiding en Ecologie.

Universiteit Gent (2002). Landschapsonderzoek landinrichtingsproject Brugse Veldzone. Studie naar de visueel-ruimtelijke en cultuurhistorische aspecten van het landschap (inventarisatie, interpretatie en visievorming). Onderzoek in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij, Gent.

Van Burm Ph & Maertens J. (1976). Grondmechanische kaart 22.1.6. Gent Sint-Pieters, 83 p. RUG-RIG.

Vandepitte P. (1999). Wreeck geen quaedt, maer dwing tot goed. Het Sint-Pietersveld, kruispunt van historische en maatschappelijke ontwikkelingen in Vlaanderen, Tielt.

Van Landuyt W., Hoste I., Vahecke L., Van den Bremt P., Vercruysse W. & Debeer D. (2006). Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels Gewest. Instituut voor Natuur en Bosonderzoek, Nationale Plantentuin van België & Flo. Wer.

Verkem S., De Maeseneer J., Vandendriessche B., Verbeylen & Yskout S. (2003). Zoogdieren in Vlaanderen. Ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002. Natuurpunt Studie & JNM-zoogdierenwerkgroep, Mechelen & Gent, België.

Verscheure C. (1994). Aanvulling bij “het voorkomen van Sympecma fusca in Oost-en West-Vlaanderen (Gomphus 10(1):4-9). Gomphus, 10 (2):65.

Verscheure C. (2003 en 2004). Veldnota’s bij voorkomen, aantalsevolutie en verspreiding van Aardbeivlinder en Groentje in de Gulke Putten (niet gepubliceerd, interne nota).

Vlaamse Landmaatschappij (2002). Landinrichtingsproject Brugse Veldzone. Deelstudie recreatie, Brugge.

VMM (2007). Meetnet oppervlaktewater (http://www.vmm.be/).

VMW (2004). Hydrogeologische studie Beernem.

Walleyn R. & Verbeken A. (2002). Mycologische inventarisatie van de Gulke Putten en onmiddellijke omgeving (niet gepubliceerd, interne nota).

Walleyn R. & Verbeken A. (2001). Enkele mycologische hotspots in de regio Aalter-Wingene-Ruiselede. Jaarboek VMV 6:25-36.

Biscopveld 102Onderzoek naar de haalbaarheid - Literatuur

Page 107: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Kaartenatlas

Kaart 1: Situering

Kaart 2: Toponiemen

Kaart 3: Gewestplan

Kaart 4: Juridisch kader

Kaart 5: Landschapsatlas en beschermingen

Kaart 6: Eigendom en gebruikstoestand

Kaart 7: Reliëf

Kaart 8: Bodem, textuur en profiel

Kaart 9: Bodem drainage

Kaart 10: Grond en oppervlaktewater

Kaart 11: de Ferraris (1771-1778)

Kaart 12A: Landschapscomposietkaart

Kaart 12B: Archeologie

Kaart 13A: bwk deel 1

Kaart 13B: bwk deel 2

Kaart 13C: bwk legende

Kaart 14: Evaluatie biologische waardering

Kaart 15: Ligging NATURA2000, habitattypen

Kaart 16: Bosleeftijd

Kaart 17: Agrarisch bodemgebruik

Kaart 18: Bedrijfstypes

Kaart 19A: Landbouwgevoeligheid - deelaspecten

Kaart 19B: Landbouwgevoeligheid – totaalbeeld

Kaart 20: Openluchtrecreatie

Biscopveld 103Onderzoek naar de haalbaarheid - Kaarten

Page 108: basisrapport - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · Web view2.2. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 4 2.3. Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos 5 2.4. Provinciaal ruimtelijk

Bijlage

Bijlage 1: goedkeuring van de minister van Leefmilieu tot onderzoek naar de haalbaarheid van het natuurinrichtingsproject “Biscopveld”.

Bijlage 2: nota met de gewenste ruimtelijke structuur

Bijlage 3: waterkwaliteitsgegevens staalnamepunten VMM

Bijlage 4: vraag natuurpunt

Bijlage 5: advies provincie West-Vlaanderen op het natuurinrichtingsproject Biscopveld

Bijlage 6: opmerkingen op haalbaarheid natuurinrichtingsproject Biscopveld door de Boerenbond

Biscopveld 104Onderzoek naar de haalbaarheid - Bijlagen