bayn etseg yaduu etseg

1

Реклам суртчилгааны ид шид

Рекламны олонд хүрэх арга бол сэтгэл хөдлөлийг төрүүлэх явдал юм.

Реклам зар суртчилгаа гэсэн үгийг хүн бүрхэн мэднэ. Ихэнх түүхчид зээл

ддээрх худалдааны мухлагийн гадна талд өлгөдөг байсан зүйлс рекламын

анхны хэлбэр байсан гэж үздэг байна. Харин эртний вавилончууд буюу

одоогийн Иракийн нутагт амьдарч байсан хүмүүс дэлгүүрийнхээ эд зүйлийг

“рекламдаж” өлгөдөг байсан МЭӨ 3000оныг хамгийн анхны үе гэдэг байна.

Эртний грек, ромчууд ч дэлгүүрийнрээ гадна талд эд зүйлс өлгөдөг байжээ.

Тэр үед бичиг үсэгтэй хүн цөөхөн учраас “ энд өндөг зарж байна” гэх зэргээр

бичихийн оронд тухайн зүйлийг илэрхийлсэн хэлбэр бүхий чулуу, мод,

шавар зэрэг зүйл өлгөдөг байсан гэнэ.

Харин эртний Египетэд худалаачид хөлөг онгоц ирж, шинээр бараа

ирснийг зарлахдаа гудамжаар орилогчдыг хөлсөлдөг байж. Ийнхүү чанга

яригч он жилийг элээсээр манай эриний 900 онд Еврод, ямар бараа хаана

ямар үнээр борлогдож байгааг мэдэгддэг хүмүүс болж хувирсан байна.

Одоо реклам суртчилгааг дамжуулах хамгийн өргөн хэрэгсэл болсон

сонин, сэтгүүл нь олон хүнийг хамарсан рекламын анхных нь хувилбар гэж

тооцогддог. Хүн төрөлхтөн 1440 онд Германы И. Гутенберг хэвлэх машиныг

бодож олохоос өмнө рекламаа өмнөх аргаараа хийсээр байсан нь мэдээж.

Харин цаасан дээр хараар хэвлэх болсон нь тэр үед сонин, плакат гээд

цаасан дээр сурталчилгаа гарч эхлэх болжээ. Уилъям Какстон хэмээх хүн

Англид хамгийн анхны цаасан дээрх хэвлэмэл суртчилгааг дэлгэрүүлсэн хүн

юм. Тэр 1472 онд ном худалдаж байгаа тухай зарыг цаасан дээр хэвлэж

сүмийн үүдэнд наасан гэдэг.

Гэхдээ хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралд хүрч эхэлсэн үе нь Англид анхны

сонин хэвлэгдсэн 1622 оноос хойш тохиосон юм. Сонин тогтмолжихын

сацуу нэг дугаарт орох суртчилгааны хэмжээ ч тогтсон талбайтай болж

эхэлсэн байна. Харин Америкт анхны суртчилгаа бүхий сонин 1704 онд

хэвлэгдсэн нь “ The Boston news –letter” байлаа. Гэхдээ америкийн эхэн

үеийн сонинууд реклам тавихдаа тун дургүй байсан гэдэг. Тийм хэдий ч

1800 оны дунд үе болоход зар суртчилгааг ихээр тавих болсон нь үүгээр

www.zaluu.comwww.zaluu.com

2

мөнгө олж болдгийг мэдсэн хэрэг л дээ. Энэ үеэс сонин сэтгүүлийн

сурталчилгаа хөгжих болсон байна. Тэр үед сонин сэтгүүлийн редакаас

тухайн рекламын үнэн зөв байдалд анхаарал тавьдаггүй байсан тул

бараагаа сурталчилагчид довыг уул болгох мэт рекламддаг байжээ. Манайд

одоо ч энэ байдалд байдаг бөгөөд тэр хүн мөнгөө төлсөн л бол гэсэн үзэл

ноѐлдог нь үнэн.

Реклам юунд ашигтай вэ?

Мэдээж ихэнх реклам аливаа бараа бүтээгдэхүүнээ борлуулах зорилготой.

Тэд өөрсдийн бүтээгдэхүүн хамгийн сайн хэмээн хүмүүсийг ятгаж чадсанаар

амжилт олдог. Мөн зарим томоохон компаниуд тодорхой нэг бүтээгдэхүүн

бус өөрийнхөө тухайлсан имижийг хүмүүст хүргэх гэж реклам хийлгэнэ.

Ингэснээртэр компаниуд хүн бүр мэдэж, хүндлэх болно. Энэ нь эргээд

бараа борлуулалт,үйлчилгээнд нь нөлөөлдөг гэж үздэг байна. Реклам,

суртчилгааг үүнээс гадна хувь хүн, нам, нэр дэвшигч, засгийн газар хүртэл

ашигладаг шүү дээ. Сонгуулийн үеийн шоу рекламыг манайхан дэндүү сайн

мэдэх болохоор олон үг нуршаад ч яах вэ, Харин телевиз , радио,сонин

сэтгүүлийн сурталчилгааны талаа, бас чухам хэдийнээс үүсэлтэй тухай

хамтдаа сонирхъѐл доо.

Телевиз гарч ирснээр радио рекламыг шахаж эхэлжээ.

Радио бий болсныхоо дараа рекламны асар хүчтэй хэрэгсэлд тооцогдож

байжээ. 1920-иод онд радионууд бий болж, хүмүүс радиог сонирхон, тэрхүү

хар хайрцгаар сонороо мялаадаг байсан үе болохоор рекламдсаан бараа нь

ашиг олдог байжээ. Энэ нь хорь гаруй жил үргэлжилсэн бөгөөд дэлхийн II

дайн дууссаны дараа телевиз хүчээ авах үеэс шахагдах болсон гэж

болно.Гэхдээ радио нь үндэсний хэмжээний томоохон түггшүүдээ алдсан ч

дунд төвшний үйлдвэрлэгчдийн байнгын холбоотон нь байсаар ирсэн.

Америкт 1950-иад оноос рекламны ертөнцөд голлох үүрэг гүйцэтгэсэн

телевиз маань 1955 он гэхэд жилд нэг тэрбум ам.долларын ашиг олох

болсон байна.Тэгэхдээ ямар төрлийн барааг юугаар дамжуулж суртчлах вэ

гэдгийгбодох хэрэгтэй. Чихэр, ундаа борлуулдаг компани

сурталчилгаандзориулсан төсвийнхөө 80 хувийг, саван, шампунь,


3

цэвэрлэгчбодис зардаггазар 90 хувийг нь телевизийн рекламд зарцуулдаг

байна. Мэдээж, радиогоор “энэ үс ямар сайхан намирч байна аа” гээд л

яривал ямар төсөөлөл буух билээ дээ. Телевизийн реклам хүнд хүрэх нь

сайн ч үнэ өртөг өндөр. АНУ-д 30 секундын үнэ 150 мянган ам.доллар

байдаг гэдэг.

Хамгийн анхны реклам сурталчилгааны арга замын нэг сонин одоо ч

хамгийн гол зэвсэг хэвээр байгаа. Судалгаагаар рекламд зарцуулж буй

мөнгөний 24.1 хувь нь сонин, 21.7 хувь нь телевиз, 19.4 хувь нь шууд захиа

буюу шуудангаар тухайн хүнд шууд хүргэх арга , 6.7 хувь нь радио тэгээд

бусад төрлийн аргад үлдэх хувь нь ноогддог байна. Хэдийгээр энэ ннь

нэлээд хэдэн жилийн өмнөх судалгаа ч сонин нь хамгийн их мөнгө хүүлдэг

хэрэгсэл гэдгийг мэдэж болно. Сонин нийт талбайнхаа 60 орчим хувийг зар

сурталчилгаанд зарцуулж боолдог байна. Сайн реклам босгоход эхлээд

өөрийн гэсэн үнэт санаа чухал байдаг гэлцэг. Рекламын агентлагуудын

анхдагчид нь брокер маягийн үйлчилгээ хийдэг байжээ. Тэд сонины газраас

талбайг нь хямдралтай үнээр худалдан аваад эргээд өндөр үнээр реклам

авч тавьдаг байжээ. Гэхдээ рекламыг нь бэлтгэж өгнө л дөө. Заримдаа

өөрсдөө ххийж чадахгүй үед зохиолч нарыг хөлслөн авдаг байсан гэнэ.

Вольней Б.Пальмер 1841 онд АНУ-ынн анхны рекламын агентлагийг

Филадельфид нээжээ. Тэрээр сонины газраас сурталчилгаа тавих талбайг

олох мөнгөнийхөө 25 хувиар л худалдан авдаг баййжээ.

Харин 1875 онд тус мужид нэгэн компани хэд хэдэн зохиолч зураачийг

хөлслөн авч, рекламны аггентлаг байгуулсан нь хамгийн анхны

сурталчилгааны агентлагт тооцогддог.

Хамгийн үр дүнтэй сурталчилгааны хэрэгсэл

Танай бараа, үйлчилгээний тухай олон хүн мэдэх тусам борлуллах боломж

төдий чинээ ихсэнэ гэдгийг хүн бүр мэднэ.Тэгээд өөрийн арилжаалж буй

бараа, эсвэл эрхэлж буй үйлчилгээний тухай аль болох олон худалдан

авагчид яаж дуулгах вэ хэмээн бодлогоширдог.

Жишээ нь өөрийн зарж буй бараа үйлчилгээний тухай таньдаг хүн

болгондоо ярьж цааш нь дамжуулахыг гуйж болно. Энэ тохиолдолд мөнгө


4

ба цаг хугацаа хэмнэх талтай ч тун цөөн хүнд мэдээлэл хүрэхийн зэрэгцээ

эхний байдлаасаа тэс өөр болон дамжуулагдах нь элбэг. Үүнээс үүдэн

бараа үйлчилгээг борлуулах боломж туйлын бага. Та албан газрынхаа цанх

юмуу, хаалганд бараа үйлчилгээнийхээ тухай зарлал өлгөж болно. Эн

тохиолдолд мөнгө ба цаг хугацааг мөн л хээмнэх талтай ч танай байрны

дэргэдүүр болзошгүй худалдан авагч өнгөрөх магадлал бага. Бас л

худалдах баталгаа багасна. Та олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл дадио

телевиз, сонинд хандаж болно. Энэ тохиолдолд болзошгүй худалдан

авагчдыг хамраххүрээ үндсээрээ өөрчлөгддөг.

Өдгөө хүмүүс чөлөөт цагийг телевиз байх болсон нь болзшгүй худалдан

авагчийгтатах магадлал ихтэй болгож байна. Иелевизээр тухайн бараа

үйлчилгээний тухай зөвхөн ярих биш бас үзүүлдэг болохоор худалдан авагч

санал болгож байгаа бараа үйлчилгээний тухай төсөөлөл авах улмаар

сонголт хийх болотжтой.

Гэхдээ телевизийн реклам нь хэд хэдэн сул муу талтай.

1.Реклам үзэж тухайн бараа үйлчилгээнд сонирхол төрсөн хүн тэр дороо

дахин үзэж магадлах боломжгүй

2. Телевизийн рекламыг зар сурталчилгааны цаг хэмээх хэсэгхэн

хугацаанд бөөнөөр нь өгдөг тул энэ үед үзэгчид телевиз үзэхээ орхиж,

хоорондоо ярилцах утсаар ярих гал тогоо руу орж цай уух зэргээр өнгөрөөх

нь элбэг.

3. Рекламыг үр дүнтэй болгохын тулд маш олон дахин гаргах хэрэгтэй

болдог.

Телевизийн рекламын султал нь харьцангуй үнэтэйд оршино. Мэдээллийн

бусад хэрэгслээс өндөр үнэтэй байдаг нь телевизийн рекламын тоо

хэмжээг ихэд хязгаарладаг. Радиогийн рекламын тухайд харьцангуй хямд

гэхдээ хагас юмуу нэг минутын хугацаанд тухайн бараа үйлчилгээг

тодорхой тоочин ярихад хэцүү. Тэгээд ч ямар ч хүн аливаа хаяг, утасны

дугаар ба үнийг сонсоглоороо цээжлэхдээ муу байдаг. Ямар 1 рекламыг

радиогоор анх сонссон хүн агуулгыг нь ч ойлгож амжилгүй өнгөрөх нь элбэг.

Тэр дор нь дахин сонсох боломжгүй.


5

Түүнээс гадна хүн цаг үргэлж радио сонсоод суухгүй.Мөн жил ирэх тусам

богино долгионы радиогиййн тоо нэмэгдсээр байгаа нь радио тус бүрийн

сонсогчдын тоо багасч байна гэсэн үг юм. Тиймээс тодорхой хүрээг

хамрахын тулд хэд хэдэн долгионоор зэрэг нэвтрүүлэх хэрэгтэй болдог. Ер

нь сонсогч радиог долгионыг байнга сольж байдаг нь ч үүнд нөлөөлнө.

Тиймээс радиогийн рекламыг үр дүнтэй болгохын тулд хамгийн их

сонсдог буюу оргил цагаар хэд хэдэн долгионоор зэрэг явуулахаас гадна

аль болох урт, давтамж нь олон байвал зохино. Өнөөдөр бараа үйлчилгээг

сурталчлах хамгийн түгээмэл, үр дүнтэй хэрэгсэл нь сонин хэвээр үлдэв.

Хүн бүрийн дадаж зуршсан уламжлалт энэхүү сурталчилаанд олон сайн

талууд бий.

1.Уншигчдын ихэнх нь сонины рекламыг ажил амьдралдаа хэрэглэхэд бэлэн

байдаг. Тэр ч бүү хэл худалдаалагдаж байгаа бараа, эд зүйлс, элдэв

дэлгүүр, кино, театр, тэмцээн уралдааны тухай зарлал рекламыг унших

зорилгоор сонин авдаг хүмүүс олон бий.

Ер нь хүн зах зээлийн нөхцөл байдлыг мэдэж түүнээс хоцрохгүйг хичээдэг.

Хэн хаана, юуг, ямар үнээр, ямар нөхцөлөөр худалдаж, худалдан авч байгаа

нь уншигчдад сонин. Уншигч зах зээлийн санал болгож буй зүйлийг өөрийн

худалдан авах чадвартай байнга харьцуулдаг.

2. Сонины зарлал рекламыг дуртай цагтаа, дуртай газраа, дуртай удаа

уншиж болно. Мөн хэдэн сар жилээр хадгалахад ч хэцүү юмгүй.

3. Сонины зар рекламыг хамаатан садан, найз нөхөд ажлынхандаа төвөггүй

үзүүлж шүүн ярилцаж болно. Хэн нэгийнхээ асууж сурч байсан бараа

үйлчилгээний тухай олж үзвэл түүнд дамжуулж болно.

4.Сонины жижигхэн зайнд ч хаяг утасны дугаар үнэ элдэв онцлог гээд бүх

хэрэгцээт мэдээллийг багтааж болно.

5.Хүн өөрт байгаа мөнгөний боломжоор сонины зар сурталчилгааг явуулах

боломжтой том зайтай үнэ ихтэй эсвэл жижиг талбайд хямдхан реклам

явуулж ч болно.


6

6. Сонинг хүн хэдхэн хоромын дотор харах юмуусонсоод хаячихдаггүй сонин

маш урт настай тул урагдаж тасарч муу талаа таны рекламыг өөртөө тээж,

хүмүүст дамжуулсаар л байдаг.

7. Хэвлэлийн чанар, сонины өнгө дизайн дээшилсээр байгаа нь рекламыг

уллам сонирхолтой болгож байна.

Зар сурталчилгааны зах зээл дээр сонинууд ноѐлох нөлөөтэй ажигч хүн бүх

хэлж дөнгөн. Телевиз, радио, сонин, эсвэл гудамжинд хаана хамгийн их

реклам харсан бэ гэвэл хэн ч гэсэн жаахан бодоод сонин дээр гэж хэлнэ.

Барууны мэргэжилтнүүдийн судалгаанаас үзвэл телевиз ба радиогийн

рекламыг шаардлага хангаж байгааг тооцдоггүй бөгөөд хамгийн үр дүнтэй

сурталчилгааны хэрэгсэлд сонинг тооцдог байна.

Босс болох алтан зарчмууд

Босс хүний хамгийн гол ажил нь зохион байгуулах ажил билээ найдвартай

бага зохион байгуулсан үед ажил хэрэг тэн хурдан бүтэж эхэлдэг.Хүмүүс баг

бүрдүүлэх үедээ том алдаа гаргадаг. Тэд ажил тасалдаг, гутранги үзэлтэн

гэх олон хүмүүсийг багтаа огт авдаггүй. Энэ бол том алдаа ажээ. Аливаа

багт заавал бах ѐстой хэдэн хүн бий.

1. Таны удирдлаган дор ажиллах багт бусдаас онцгой сэтгэдэг үргэлж

гайхалтай гэмээр санаа дэвшүүлдэг, ажлын журмыг огт тоодоггүй нэг

хүн заавал байх ѐстой. Ийм хүнийг олоход амаргүй. Харин олсон бол

түүнтэй саххилга батын талаар тооцоо хийх хэрггүй. Тэр дуртай үедээ

ажилд ирж дуртай үедээ явдаг. Яс даалгавар өгч яс хугацаа

шаардвал юу ч бүтэхгүй. Тэдний элдэв дутагдлыг нүдээ аньж

өнгөрөөгөөд бас бусад амилтнуудаас сайтар хамгаалах ѐстой. Тэр ер

нь агуу хүмүүс байдаг. Тэд аз үзэх дуртай. Тэдний үг миш чухал.

2. Аливаа багт юм бүхнээс айж ширвээтэн болохгүй бүтэхгүй хэмээн

үглэж тал талыг дурддаг нэг хүн заавал хэрэгтэй. Энэ нь голдуу

ахимаг насны хүмүүс байдаг. Танай багийн даатгалын алба л гэсэн

үг. Энэ хүн багийг хэт олон аз туршилт хийж сүйрэхээс хамгаалж

байдаг. Тэр шинэ санаа бүрийг няц дарах гэж зүтгэдэг. Босс түүний

үгийг сайтар сонсоод өөрийн оюун ухаанаар шүүз шийдвэрээ


7

гаргадаг. Нэг асуудлаар түүний үгийг ганц л удаа сонсох хэрэгтэй ба

дахин ярих хэрэггүй.

3. Аливаа багт шинжилнээ хийдэг нэг хүн заавал хэрэгтэй болж байгаа

хүнийг бодитоор дүгнэж сайн ба мууталуудыг жагсаадаг хүн. Энэ нь

бүх юманд туйлын ул суурьтай хандаж сэтгэл хөдлөлд огт үл автах ба

зөвхөн баримт нотолгоогоор ярьдаг хүмүүс юм. Тэд тулгарсан хүнд

асуудлыг тайлбарлаж аливаа хүндрэлийн шалтгааныг олж ирээдүйг

төлөвлөж чаддаг. Түүнд багийн бусад гишүүд тун дургүй тул бас л

хамгаалах хэрэг гарна.

4. Эцэст нь бараг юу ч хийхгүй суудаг, цай ууж чалчих гэж л ирдэг мэт

араншинтай нэг хүн бас заавал байх ѐстой тэр болж өгвөл ажил

хийхгүй. Гэхдээ энэ хүн бусад хүмүүсийн сэтгэл санааг өндөрт өргөж

хов жив чалчаа яриагаараа сэргээж байдаг. Түүнийг үгүй бол ажил

дээр бүрхэг тэнгэр мэт байх ба харин ороод ирвэл бүгд инээлдэн нар

гийх мэт боддог. Дээд зэргийн хийцтэй цаг хүртэл тосгүй бол

ажиллахгүйтэй адил дэгээр хүнгүй ямарч ажил урагшилдаггүй байна.

Өөрийнхөө нэр хүндийг өсгөхийн тулд яах ѐстой вэ?

1. Бусдыг болон өөрийгөө дээд зэргээр хүндэл.

2. Шүүмжилэлд зөв товч цэгцтэй үгээр хариулж сур

3. Хэзээ ч бүү яар

4. Аливаа зүйлд дэс дараалалтай ханд

5. Хүмүүстэй энгийн харьц

6. Бусдын түлхээс сэтгэлийн хөөрлөөр бүү ажилла

7. Ажлаа төгс болсонгүй гэж цэгнэх зоригтой бай

8. Бусаддтай өөрийгөө бүү жиш

9. Амьдралаа учир утгатай байлага.

10. Өөрийн хийх зүйлийн тухай бусдад бүү ярь

11. Ажлын үеэр хөх саарал өнгийн костюм өмсөж бай

12. Амьдралынхаа зорилтыг зав тогтоо.


8

Дэлхийн шилдэг эмэгтэй бизнесмений

амжилтанд хүрсэн түүх

… “Эйвон Продактс”-ын ерөнхий захирал компанийхаа Нью-Йоркт байдаг

төв байрны 27-р давхар дахь албан өрөөндөө 115 жилийн түүхтэй гоо

сайхны бүтээгдэхүүний компани анхны эмэгтэй захирал юу хийх ѐстой вэ?

гэсэн асуултад амхэлээр биш ажил хэргээр хариулахаар хөдөлмөрлөж

байна. Эмэгтэй хүн л ийм бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг компанийг удирдах

ѐстой эрчүүд энэ ажлыг хийж чадахгүй гэж тэр нэгэнтээ хэлсэннь

тоглоомоор унагсан үг бболовч үүнд үнэний хувь бий. Ямар ч л гэсэн

эмэгтэй хүн ямар бараа хүсч байгааг тэдэнд бүтээгдэхүүний яаж худалдахыг

тэр хэнээс ч илүү сайн мэддэг. Сүүлийн хэдэн жилд эрэгтэй эмэгтэй

ялгалгүй өндөр амжилтанд хүрсэн үйлдвэрлэгчдийн нэг болсон нь түүний

энэ давуу талтай холбоотой.

1999 оны—11-р сард 43 настай Жун ерөнхий захирал болоход “ Эйвон

Продактс” маш хүнд байдалд орчихоод байжээ. Америкийн эдийн засаг

түүхэндээ үзээгүй өндөр өсөлттэй байсан тэр үед энэ компани уналтад

орчихоод байв. “Эйвон”-ы бүтээгдэхүүний хэрэглэгч бүсгүйчүүдийн тоо хэд

дахин багасч борлуулалт нь бараг зогсчихоод байв. “Эйвон”-ы хэрэглэгчид

цөмөөрөө нэг жил хөгширч гал тогооноосоо гарахаа больчихсон юм шиг

санагдаж байлаа. Компаний оршин тогтнох хугацаа дуусгавар болжээ гэж

бодох ч өдөр байсан гэж тус компаний захирлуудын зөвлөлийн гишүүн “Time

Inc” компаний дэд ерөнхийлөгч Энн моор дурсч байна.

Гэвч Андреа бүхний гайхлыг төрүүлж 20 туршид зар сурталчилгаа,

үйлвэрлэл савлалт борлуулалт гээд л компаний бүхий л үйл ажиллагааг

ганцаараа удирдсан юм. Хамгийн гайхалтай нь “ Эйвоноос” нүүр буруулж

байсан бүсгүйчүүд түүний энэ чармайлтыг дэмжсэн билээ Америкт гэхэд л

бүтэн жилийн турш сураггүй болсон хэрэглэгчид нь эргээд ирсэн

төдийгүйшинэ хэрэглэгчид гэрээ байгуулж эхэлээ.

“Андреаг ерөнхий захирал болсноос хойш компаний ажил хэрэг ямар ч

захирлын үеийнхээс урагштай болсон” гэж “ Мерилл Линчийн шинжээч

Муррен дүгнэжээ. Өнгөрсөн жилд борлуулалтын өсөлт 1.5 байснаа 6%


9

болтол дээшилж, цэвэр ашиг 6 тэрбум долларт хүрлээ.Саяхан түүнийг

захирлуудын зөвлөлийн даргаар сонгосон нь ерөнхий захирлын тушаалд

хэрхэн ажилласных нь үнэлгээ болоо.

“ тэр үнэхээр гялалзаж байна. Жун төрөлхийн нэгдүгээр хүн гэдгээ

харуулсан. Түүний хамгийн сайн гүйцэтгэж чадах ажил бол нэгдүгээр хүний

үүрэг” гэж Жунтай хамт захирлуудын зөвлөлд ажиллаж байгаад саяхан

тэтгэвэртээ гарсан домогт бизнесч Жеек Уэлк үнэлж байна. Компаний ажил

хэрэг хүмүүсийн зовлон бэрхшээлээс эхлээд хэрэглэгчдийн аж амьдрал

хүртэл олон асуудлаас анхаарлаа хөндийрүүлдэггүй нь Жун бол нэгдүгээр

хүний суудалд хамгийн их таарах хүн гэсэн үнэлэлтэд хүргэж байгаа юм.

Андреа Жун жижиглэнгийн худалдааны “Нейман Маркус” “Блумингдэйл”

зэрэг компаниудад ажиллаж байгаад долоон жилийн өмнө “Эйвон”-д дэлхий

нийтийг хамарсан сүлжээ байгуулах үүрэгтэй иржээ. Дэлхийн янз бүрийн бүс

нутаг түүний мэдэлд байсан бөгөөд жишээ нь Латин америкийн орнуудад

тус компаний сүлд тэмдэг, бүтээгдэхүүний савлалт, реклам сурталчилгаа

АНУ-ынхаас дордохооргүй болсон юм. Нэг жишээ дурдахад 1953 оноос

хойш “Эйвон”-ы дуудлага “Эйвон дуудаж байна” гэж байсныг Жун сайхан

ярилцья уриатай шинэ компани өрнүүлж дуудлагыг бүсгүйчүүддийн төлөө

компани болгон өөрчилжээ.

Гоо сайхны таашаал бүтээгдэхүүний хэв загварын талаар тэр төрөлхийн зөн

билэгтээ илүү итгэдэг. Ухаандаа Эйвоны байнгын хэрэглэгч болсон ажил

ихтэй дуэд ангийн эмэгтэйчүүд “Ланком” ч юмуу “Эсте Лаудер”-ын

бүтээгдэхүүн рүү хушуурахгүй гэдгийг тэр мэддэг гэхдээ тэдгээр фирмийн

бүтээгдэхүүнд байдаг тансаг чанарыг хэрэглэгчдэдээ өгч чаддаг юм.Түүнээс

гадна савны дизайныг багагүй цаг хөрөнгө зарцуулан өөрчилж, ямар ч том

их дэлгүүрт ямар ч фирмийн бүтээгдэхүүнээс ялгарахааргүй мөртлөө

давтагдашгүй өвөрмөц болгож чадсан юм.

Хэрэглэгчдийн хүсэл эрмэлзэлийг мэдэж тэднийг татах бас борлуулалтыг

гартлаа авахын тулд тэрбээр хэрэглэгчидтэй хийх гэрээнд “Эйвон Леди”-н

өмнөөс өөрөө хэрэглэгчидтэй хийх гэхээнд “Эйвон Леди”-н өмнөөс өөрөө

гарын үсэг зурдаг “ би борлуулалт гэгчийг яс махаараа мэдрэхийг хүсдэг.


10

Тиймээс ч хөршүүдийнхээ үүдийг дэс дараалан тогшиж байна” гэж Жун нэг

ярилцлагадаа өгүүлсэн байна. Тэгэхлээр Нью-Йоркийн Иист Сайд дүүрэгт

орой бүр нэг айлын хаалганы хонх жингэнэж дэлхийд нэртэй гоо сайхны

фримийн тэргүүн бизнесмен хатагтай үүдэн дээр нь зогсч байх нь.

Шинэхэн дарга та шинэчлэл хийх гэж яарах хэрэггүй

Таныг дөнгөж сая шинэ байгууллага шинэ хамт олны даргаар

тавьжээ.Хэдийгээр танд их сургуулийн диплом, тухайн салбарт үр дүнтэй

ажилласныг гэрчлэх хувийн хэрэг бий ч ажиллах байгууллага, хамт олны

талар үнэндээ юу ч мэдэхгүй.Таны өндөр мэдлэг ур чадвар, боссынчинь

итгэл найдвар 2 л танд дөрөө болж байна. Дарга чинь танд нуугдаж байгаа

чадал нөөцийг ажигласан бололтой. Гэхдээ тэр хүн л шууд л өнөөдөр үр

дүнтэй гялалзсан үйл ажиллагааг шаардахгүй нь ойлгомжтой иймд та ч

өөрийгөө болон бусдыг сандраалгүй ажлыг хэсэг хугацаанд хуучнаар нь

явуулж харин өөрөө бүх үйл аажиллагааг хамт олны байдал харилцааг

ажиглаж тэмдэглэн тогтоож авах хэрэгтэй.

Ажилтан бүрийн үүрэг түүнийгээ биелүүлж байгаа эсэх хөдөлмөрийн

бүтээмж цаг ашиглалт ямар түвшинд байгаа зэргийг судалж дүгнэлт

хийгээрэй мөн хүмүүсийн хоорондох харьцаа ажилдаа хандах хандлагыг

харж судлах нь зөв ажил нь уйтгартай хүнд бол хүмүүсийн зан харьчцаа

мөн л тиймэрхүү байдаг. Ичиж зоволгүй ажилчдтайгаа ярилцах нь тэдэнд

их таалагдаж, таныг өөрийн хүн гэж хүлээн авахад тус нэмэр болно.

Мөн ингэснээрээ та тэдний сайн муу талыг илрүүлэхэд тустай өөрөөр

хэлбэл харийн оронд очсон эрдэмтэн шиг л бүхнийг харж асууж шалгааж

судал. Харин яаруу сандруу дүгнэлт гаргаж, амлалт,үүрэг авахыг бүү

яараарай. Ямар нэгэн үйл ажиллагааг явуулахын өмнө хэсэг хугацаанд

харзнэх нь зүйтэй. Яаралтай арга хэмжээ авахгүй бол аюул ойрхон байгаа

мэт санагдаж байсан зүйл ч яваандаа энэгийн урсгал байдалд шингэх нь

олонтаа. Шинээр даргын албан тушаалд дэвшсэн менежерүүд авъяас

чадлаа харуулахаар яарч болчимгүй шийд гаргадаг. Шинэчлэлийг шинээ хүг

хийснээс сайн таньж мэддэг хүн хийвэл хамт олон итгэж найдан хүлээж


11

авадаг. Мэдээж хамт олон танаас шинэлэг зүйл хүлэжж алхам бүрийг чинь

эхний өдрөөс л ажиглан харах болно. Харин та тэднийгцуглуулж “ Эхний

хэсэг хугацаанд ямар нэг шинэлэг огцом эргэлт хийхгүй. Хүн бүр тайван

хуучнаараа ажиллаж болно” гэж мэдэгдвэл зөвалхам.

Удирдлагадаа ч мөн өөрийн ажиглалт, дүгнэлтээ танилцуулж “ Шинэ алхам

хийхэд хугацаа хэрэгтэй” болохыг ойлгуулбал өөрт чинь амар байхболно.

Цоо шинэ хамт олны дунд орсон тул та хөндлөгийн хүний нүдээр бүхнийг

харж сайтар бодсон элдэв гажуудалгүй төлөвлөгөө боловсруулахад юу ч

саад болохгүй шүү дээ. Энэ тал дээр та хамт олны дотроос даргын албан

тушаал дэвшсэн хүнээс давуу талтай юм. Үүнд нэгэн жишээ дурдъя.

- Жейсон бэлэн хувцасны дэргүүрт хэдэн жил ерөнхий

менежерийн туслахаар ажилласан болохоор худалдааны үйл ажиллагааны

нарийн ширийнийг сайн мэддэг туршлагатай болоьсон хүчин болжээ. Гэнэт

түүнийг цахилгаан барааны том дэлгүүрийн сэлбэгийн тасгийн даргаар

тавьчихав. Жейсонд таалагдахгүй юм тэнд их байлаа. Тасгийн ажилтнууд

худалдагч нар ажил ихтэй үед маш эрчимтэй шэргээ ажилладаг ч ачаалал

багатай өдрүүд өглөөний цагаар тайлан тооцоогоо гаргахын оронд

амарцгааж бөөгнөрөн сууж хууч хөөрцгөнө. Тэгээд ачаалал ихэсмэгц дахиад

л ухаангүй яран ажиллаж эхэлдэг байв.

Жейсон эхлээд чөлөөт цагаараа цэвэрлэгээ, засвар хий, данс бүртгэлээ

хянаж шалгаж байхыг шаардах гэснээ больж хэсэг хугацаанд ажиглахаар

шийдэв. Энэ нь ч зөв болжээ. Туршлагатай, мэдлэгтэй ажилтнууд ачаалал

их үед нэг хүн мэт зохион байгуулалтай, чадмаг шуурхай ажиллаж чөлөөтэй

үед бүрэн амарч хүн чадлаа сэлбэж байв. Данс тооцоонд ч ямар нэгэн

алдаа будлиан гаргахгүй байлаа.

Хэрэв Жейсон нэгэнт хэвшсэн ажлын урсгалыг хүчлэн өөрчлөхийг оролдвол

хамт олны эсэргүүцэлтэй тулгарлах байв. Тасгийнхамт олны уур амьсгал

Нөхөрсөг дулаан тэд бие биендээ байнга тусалж хамтдаа амарч, цэнгэдэг

байв. Тиймээс ч Жейсон ажлыг хуучнаар нь явуулж харин ямар нэгэн

алдаадутагдал гарвал шийдвэртэй арга хэмжээ авахаар шийджээ. Мэдээж

эрт орой хэзээ нэгэн цагт Жейсон хөдөлмөрийн бүтээлийг дээшлүүлэх


12

цогцолбор арга хэмжээ авах болно. Гэхдээ цагийн юм цагтаа л

байвалхамгийн зөв юм гэдгийг тэр ухаарчээ.

Удирдах ухаанд харьцааны соёл ямар үүрэгтэй вэ?

Ажил дээрээ бид хамт ажилладаг нөхдийннхөөүйлсийг сонирхож ололт

амжилтанд нь үнэхзз сэтгэлээсээ баясаж байдаг. Ажлын багаж зэвсэг гуйх

зээлэх зэрэг туслалцаа эсвэл нөхөддөө болоцооны хирээр туслахавсан

зээлснээ хэлсэн цаг хугацаанд нь хождуулалгүй буцааж өгөөд баярлан

талархсанаа илэрхийлнэ. Хувийнхаа гомдол зэвүүрхлийг ажил төрөл

албаны харилцаанд хэзээ ч хамааруулдаггүй.

Өдөр тутмынхаа гэр ахуйн ажил явдал хувийн зовлон бэрхшээл өвчин

эмгэгийн тухай яриагаар нөхдөө үл залхаана. Гэтэл нөгөөд чинь түүнээс

дутахгүй санаа зовох зүйлс байвч түүнийгээ хэлэлгүй тэвчин өөрийн

чиньтоочсон зовлонг анхааралтай сонсон, заримдаа зөвлөгөөгөөр туслаж ч

байж болохыг санаж яв.

Ажил бол ажил тул ѐс мэдэх хэн болоьч бусдаас дандаа туслалцаа

эрэлхийлээд байх вэ дээ. Тэр тусмаа эрхэлсэн ажлаа өөрөө бүрэн хийх нь

ажилтан, ажилчин хүний үүрэг. Гэхдээ энэ маань нэг дор ажилладаг эрэгтэй,

эмэгтэй ажилтан тус тусынхаа мөрийг заагаад харилцан тусла, хамжин

бүтээх ѐсыг умартана гэсэн үг биш болох нь мэдээж. Харин хурал цуглааны

үед сул суудал байхгүй бол эмэгтэйчүүдэд суудал тавьжөгөхзоогийн газрын

хаалгаар түрүүлж оруулах зэрэгт анхаар. Албан тушаалын зэрэг зиндаа

ихсэх тусам өөрийнх нь удирдлагын хүмүүс олонбайх тусам улам даруу

биеэ баримттай, хүмүүжилтэй байх шаардлагатай. Ажилтан бүр өөрийгөө

шууд туслагч мэтээр мэдэрч ажил төрлийн олондоо бий болгож чадсан

удирдагч ямагт нэрхүнд өргөн хүрээлэлтэй байдаг. Хамт олноороо

хүрээлүүлж хүндэтгэлийг ньхүлээхэд удирдах хүн дараах хэд хэдэн зүйлийг

баримталбал зохино.

1. Удирдлаганд байгаа хүмүүсийнхээ нэр усыг төдийгүй гэр

орныбайдал, амьдрал ахуйг нь мэдэж байх явдал.

2. HХХүн болгонтой эрх тэгш мэндэлнэ.


13

3. Өөрөө гэм буруутай байвал гэм буруугаа бусдад үл гаргана.

4. Ярианы үед дуугаа үл өндөрсгөнө.

5. Ажилтанхүнийхээ гаргасан алдааг байн байн дурсдаггүй өөрийнхөө

алдаа дутагдлыг хүлээжчаддаг байх.

6. Ажилтнууддаа итгэж ажлын цагийг нь эрхэмлэн үл шалих

даалгавраар үндсэн ажлаас нь хөндийрүүлэхгүй байх.

7. Аминых нь шинжтэй гуйлт хүсэлтийг бололцооны хирээр анхааран

хэрэв тус хүргэсэн бол түүнийг үнэлж баршгүй тус хүргэсэн мэтээр

дараа нь дөвийлгөхгүй байх.

8. Өөртөө байхгүй чанарыг бусдаас шаардахгүй байх, хүн бүхэнтэй

ижил тэгш харилцана.

9. Ажилтнууддаа ажил төрлөөр нь даалгавар өгөхдөө эелдэг дөлгөөн

хэлбэрээр өгөх. Ажилтнуудынхаа зарим нэг дутагдалыг тэвчээртэй

хандаж өө сэв бүрийг эрэлхийлэхгүй байж тэдгээрийн өдөр тутмын

ажилд анхаарах.

10. Төв шудрага эелдэг хүндлэмтгий хатуу ширүүн шаардлаг бүхий

хэзээ ямагт нэг л зантай байх. Харин ажилтнууд ньдаргаар

хүндэлдэг байх хэрэгтэй.

Насаараа барж идэж дуусахааргүй хоолтой

болохын тулд чах вэ?

Өчүүхэн гэмээр зүйл чтаныг амжилтанд хүргэнэ.

Та үнэхээр бүх чадлаараа зүтгэвч зорьсондоо хүрч чадахгүй байна уу?

Евклидийн аксиомоор “Бүтэн зүйл гэдэг нь бүх жижиг хэсгийн нийлбэр

бөгөөд бүтэн нь аль чхэсгээс том” гэдэг. Ажлын чинь үр дүн мөн л үүнтэй

адил тэгэхээр таны үйл ажиллагаанд нэг л юм дутагдаад байна гэсэн үг.

Сэтгэл зүйн алдаатай байдал ч үүнд нөлөөлнө. Та тодорхой нэг зүйл дээр

алдаад байж болно. Амьдрал таниар оньсого таалгах гээд байдаг. Үүнийг

шийдэж болно. Нэг жишээ авъя. Нэгэн шинэ дууг яаж ч сурталчлаад

амжилт олсонгүй. Гэтэл Коухэн гэгч залуу дууг худалдаж аваад дахилтанд

нь ганц л үг нэмсэн байна. Гэтэл дуу асар хурдан тархаж Коухэн


14

амьдралдаа хэрэглээд барахааргүй хөрөнгөтэй хүн болжээ. Ах дүү Райт хүн

төрөлхтний түүхэнд анх удаа онгоцоор агаарт хөөрөхдөө бусад зохион

бүтээгчдээс гоц гойд байсангүй харин нисэх аппаратыг агаарт

далбилзалгүй болох хавтанг л онгоцны далавчинд нэмжээ. Амьдралдаа

амжилт олсон бүх л хүмүүсийн түүхийг харахад нэг ижил зүйл ажиглагддаг:

Бүх үед амжилтын эх үүсвэр нь урьд нь хэн ч хэрэглээгүй нийтлэг хууль

зарчим байдаг. Энэ нь заавал гойд онцгой тэрч байтугай шинэлэг зүйл

байдаггүй юм.

Амжилтанд хүрэхэд өөртөө итгэх итгэл хэрэгтэй

Р.Летурно гэгч америк эр газар ухагч аврага машинзохион бүтээж Невада

мужид томоохон суваг ухах гэрээ байгуулжээ. Тэгээд газраа ухаж байтал

хөрсөн доор маш том хад таарч Летурно бүх хөрөнгөө үрээд ч дийлэлгүй

хоосрохыын ирмэгт тулав. Харин сэтгэлэр унасангүй. Тэр бурханд үргэлж

залбирч бурхнаас өөрт нь эрүүл бие 2 чадварлаг гар ухаалагтолгой заясанд

талархдаг байв. Тэгтэл тэрбээр нэг л өдөр хад бутлагч машин зохиожээ.

Гэхдээ онгоцонд зүүрмэглэж байхдаа гээч. Тэмдэглэлийн дэвтэрт нойрон

дундаа нэг зүйл бичээд байснаа санаж онгоцноос буусан хойноо гаргаж

үзвэл хад бутлагч машины ерөнхий загварыг зурчихсан байв.

Хэрэгтэй ч хэрэггүй ч толгойд нь орж ирсэншинэ санааг байнга бичиж

тэмдэглэж сураарай. Энэ чинь л дээр дурьдсан яг дутаад байгаа нэг зүйл

байж болно. Бодол санаагаа бичиж тэмдэглэдэггүй нэг ч агуу ухаантай

байдаггүй юм шүү үүнийг одоо цагт бүр өргөнөөр ашиглаж пүүс компанид

Шинэ зүйл бодож санаачилж байдаг “ тархины групп” гэгч хүмүүсийг орон

тоогоор ажиллуулдаг болжээ. Тэд “ тархины дайралт” гэж нэрлэгдсэн

зарчмаар шийдэх ѐстой асуудлыг ярилцан хүн бүр саналаа хэлж маргах

замаар асуудлыг шийддэг.


15

Христофор Колумбын алдааг битгийдавтаарай

Христофор Колумб одон орныг судалж удаан бодсоны эцэст дэлхий хавтгай

биш бөөрөнхий гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ.Ингэж бодсон дээрээ үндэслэн дорно

зүг бус өмнө зүг явж дэлхийг тойрон энэтхэг орохоор шийдэв. 10 жил

бэлдэсний эцэст аян замд гарлаа. Цааш юу болсныг бүнд сайн мэднэ. Тэр

Карибын арлууд хүрч онгоц дүүрэн алт хөвөн элдэв сонин ургамал амьтан

нутгийн хээдэн индиануудыг ачин буцаж иржээ. Колумб зорилгоо биелүүлж

энэтхээг хүрсэн гэдэгтээ итгэлтэй байв.

Гэхдээ тэр алджээ. Тэрбээр Америк орох замыг өөрөө мэдэлгүй нээчихэв.

Энэ алдаа ч “алдаа” гэж нэрлэж үнэхээр болохгүй харин я агуу их нээлт юм.

Та Колумб шиг алдаж ч магадгүй нэг зүйлийг бүтээх гэж хөөцөлдөөд шал

өөр гэхдээ зорьсноосоо ч илүү үр дүнд хүрэх нь байдаг л зүйл. Та өөрөө

бусдыг удирдан үл мэдэгдэх шинэ нээлт рүү явж байж болох юм. Танд

өөртөө итгэх итгэл ээрүүл бие эрч хүч хамгийн гол нь үл шантрах дайчин

чанар л хэрэгтэй.

Хэлэлцээрт амжилт авчрах алхам

Мөнхийн хэлцэл хэлэлцээрийн талбарт хүний амьдрал өрнөх хувь заяатай

иймд аж төрөхийн загвар нэгэн хэвэнд цутгасан шиг бус ямагт өөдлөн

дэвшиж өөдрөг сайхан бүхэнтэй өрсөлдөн тэмүүлж байх учиртай хүмүүсийн

хоорондын харилцаа нь үргэлж хэн нэг ээтгэдээс хамааралтайд гол нь

байгаа юм. Санасан хүссэн бүхнээ олж авах гэж хичээхдээ хүн бүр адилгүй

замаар замнана.

Тодорхой мэдлэг хүч чадал хуримтлуулж чадсан аүнд л нэр хүндолны

хүндэтгэл эрх чөлөө мөнгө эрх мэдэл хайр дурлал аюулгүй байдал арай

илүүтэйхэн төвлөрдөг. Уг чанарыг хорвоод хүн болж төрсөн дээд ховорхон

заяатай хэн боловч хүсэн хүлээдэг. Ийм алдрын өндөрлөгт бүсгүйчүүд

авиран мацаж амжилт олсныг түүх гэрчилнэ.


16

Энгийн юм шиг санагдавч чухам яах ѐстой вэ? гэдэгт гол учир нь байгаа юм.

Сонгосон ажил хэрэгтээ дэндүү үнэнч дээдийн дээд боловсрол эзэмшин

арга ухаанд төгс уран нарийн арга мэхтэй нэгэн ялагч болж тодорч байгаа

нь илэрхий харагдаж буйг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй амьдралаа өөд

нь татаж төвхнүүлэх анхны алхам болгож үнэт мэдээлэлцуглуулах үүний

тулд бусдад нөлөө бүүхий хүмүүсийг чадварлаг ашиглаж сур хүн бүхийл

амьдралынхаа урт хугацааны турш тасралтгүй хэлэлцээрт үргэлж ордог.

Гэр бүлийн хүрээнд эхнэр нөхөр үр хүүхдээс эхлээд хамаатан садан найз

нөхөд шүүх сэргийлэх худалдагч худалдан авагч рестораны үйлчлэгч

бармен гээд л тоо томшгүй олон хүмүүстэй харилцаанд ордог.

Та хэрэв хэлэлцээр хийх урлагт суралцаж чадвал түншүүдээсээ банкны

төлөөлөгчдөөс компаний эрхэм босс-уудаас засаг захиргааны хүмүүсээс

давж гарахад хялбар амжилтанд хүрч болохуйц сэдэвт мөнгө санхүү ажил

үйлчилгээ явуулахбайрбие даан ажиллах асуудлыгг газар дээр нь

шийдэхгээдтаны түмэн зүйлийн хэрэгцээг хангахад орших буюу бусад

хэлбэрүүд ч байж болно. Иймд хамгийн үр шимээ өгч чадахуйц зорилгод

хүрэхийн тулд чармайн суралцах хэрэгтэй_ Аливаа хэлэлцээрийг “ хээн

нэгэн” этгээдтэй явуулахад үндсэн гурван хүчин зүйлийг зайлгшүй

бүрдүүлсэн байх шаардлагатай. Үүнд:

1. Мэдээлэл эсрэг тал чинь аль хэдийнээ таны талаар болон таны

үйл хэргийн зорилгын тухай таны баримтжуулсан мэдээллээс

илүү ихийг мэдэж байдаг.

2. Цаг хугацаа эсрэг тал чинь таныыг албадан ажиллуулах хүрээнд

багтааж зохион байгуулалтын болонн түр зуурын хязгаарлалтыг

туршдаггүй.

3. Нөлөө эсрэг талчинь танаас дутахааргүй нэлээд илүү хэмжээтэй

ч байж магадгүй нөлөөлөх гэждэг бол удирдах үйл ажиллагааг нь

хянаж чадах хүчирэг зэвсэгюм. Аливаа тохиолдолд ажиллагааг

нь хянаж чадах хүчирхэг зэвсэг юм.Аливаа тоххиолдолд

өөрийгөө бүрнээ ойлгох үндсэн дээр нөлөөтэй чадвар байна уу,

үгүй юу гэдгээ тодорхойлж болдог юм. Өөрөөр хэлбэл та


17

өөрийнхөө хүч чадвар чадал чансаандаа үнэхээр итгэлтэй байж

чадвал төдий чинээ санасан хүслээ ямар нэгэн хэмжээгээр

биелүүлэх найдвартай, хувийн амьдралыг харилцаа

холбоогүйгээр ялангуа утасгүйгээр төсөөлшгүй утас гадаад

үзэмжээрээ авсаархан гоѐмсог гэм хоргүй мэт харагдана.

Үнэндээ хичнээн уршиг төвөг тарьж ноцтойалдаа гаргаж ч

магадгүй утас эдийн засгийн хүчирхэг зэвсэг. Утасоролцсон

хэлэлцээрээс мөнгийг хэр чинээгээрээ уудалж чболно. Утасны

чичирхийлэх чимээг хүн бүрийн сонорт хүргэхдээ юуны түрүүнд

хэн утасдаж байгаа бол гэж сониучирхах бодлыг аянлаа

төрүүлдэг иймдутасны ярианд анхаарал болгоомжтойхандах нь

онцгой хэрэг болох биз ээ.

Утсаар ярих хэлэлцээрийн давуу чанар

Тодорхойлох гэж хичээе л дээ.

1. Харилцан ойлголцохгүй байх бололцоо олгодог. Бид нар хүний нүүр

царайны хувиралыг ажин харж ширтэн сууж байж харилцан

ойлголцох бүрэн боломж нэлээдгүй төвөгтэйг хэн бүхэн мэдэх билээ.

Харин утасны андаасаа өнгөцхөн ч гэсэн нүүр тулан уулзаагүй авдаг.

Мэхлэх өнгийг илрүүлж болох бөгөөд энээ таньд амархан юм шиг

санагдах бизээ.

2. Үгүй гэж татгалзан хэлэх шиг хялбар зүйл утасны яриандлмэдрэгддэг.

Утасны харилцагчид бие биедээ үгүй гэж татгалзах нь тийм ч бэрх

бишүү жишээ нь: Таниас тусламж гуйсан тохиолдолд таны зүгээс:

- Уучилаарай би маш их ажилтай байна дараа зав гарахаар

утасдъя гэж хариулахад харилцагч чинь яаж ч чадахгүй.

Нэгэнтээ өөрийн биеэр нүүр тулж уулзаагүй юм чинь төвөг

учрахгүй. Хэн нэгэн зочин урилгагүй ирчихээд таны офиссын

босгон дээрээс түгдрэлгүй дуржигнуулан:

- Ашгүй дээ. Чамайг ажил дээрээ байхад овоо тааралддаг нь чи л

туслахгүй бол хэцүүдлээ гээд олон таван юм яриад эхлэхээр


18

хичнээн төвөгтэй байдгийг хүн бүхэн бэрхшээдэг билээ. Ажил

хэргийн амин чухал уулзалтын тааламжтай төгсгөлд нь хувь

хүнээсээ хамааралтай. Албан захидал бичиг баримтаар

дамжуулах болон утсаар ярилцах тохиолдолд биечлэн уулзаж

ярилцах үедээ аливаа ажил хэргийг этгүүүлдэг шиг амжилт

олохгүй. Хэрэв та ямар нэгэн амжилтанд хүрий гэж хүсвэл

шуудан болон утсан харилцаанд тэгтлээ бүү итгэ. Бүх

уулзалтын цагийг урьдчилан зохицуулж хэлэлцээрийг тогтсон

нарийн горим хугацааны дагуу гүйцэтгэ.

3. Утсаар ярисан ярианы өрнөлт нь түргэн хугацаанд явагддаг.Утсаар

ярих үеэр хэлэлцээр хийх үеэр болдог шиг дэглэм баримтлах

албагүй, олон үгтэй ярий дэлгэх шаардлагүй,, цай кофе бэлтгэх,

дайлж цайлах гээд хөл алдах явдал гардаггүйгээр онцлог давуу

талтай.

4. Өрсөлдөх чадвар шаардлагатай. Утасны яриа нь харьцангүй түргэн

хугацаанд болж өнгөрөх болж мэдээлэл солилцох бололцоог тэр бүр

олгодогүй, туршлага солилцон 2 талаасаа хэрэгцээгээ бүрэн

хангалттай дүгнэж амждаггүй.

5. Илүү аз туршилт шаардагддаг утсаар харилцасаны дараа

харилцуураа тавих хором агшинд өөрсдийгөө нэг тал нь ялсанд нөгөө

тал нь ялагадсанд тооцогддог үйл явцын өрнөлтийн үед шийдвэр

гаргах хангалттай цагийн нөөц үгүй тал нь ялагдалд эрсдэж өртөг.

Харин илүү тэвчээртэй талыг ялалт тосч авдаг.Хэрэв та ямар нэгэн

юм хийхээ төдийлөн сайн мэдэхгүй бол оновчтой хугацааг тэвчээртэй

хүлээх хэрэгтэй.Аяндаа цаг хугацааны урсгал үйл хэрэгт чинь тусалж

ямар аргаар хийхийг чинь заагаад өгнө. Хүчтэй талд байнга үлдэхийг

хүсэх үйл явдалын өрнөлтийг түргэвчилэхийг эрмэлзэж ажиллаа.

6. Эхэнд нь утасдахыг ямагт хичээ. Хүмүүс янз бүрийн шалтаг

шалтгаанаар утасддаг. Зарим нь чмар ч зорилгогүй “хий дэмий л”

утасдаг. Туршлагатай бизнесменд утас гэдэг энэ эрхэм хамгаалах


19

хэрэгсэл ч, довтлох хэргэсэл ч болон хувирдаг. Үргэлж утасны яриаг

санаачлагч тал хождог хэрэв та бэлтгэлтэй биш байхад танд утасаар

яриа дэлгэвэл

- Уучилаарай би одоо завгүй байна. Зав гарвал өөрөө утасдъя

гээд хэзээ тохиромжтойг асууж санаачлагыг гартаа ав. Орчин

үед техник улам бүр хурдацтай хөгжиж хэцүү байдалд

оруулдаг утасны ярианаас сэрэмжлүүлж танд тусалж

эхэлснээр ийм автомат аппарат ажлыг улам бүр хөнгөвчилж

өгөх бололцоог бидэнд бэлэглэж байгаа нь юутай тааламжтай

хэрэг вэ? Эцэст нь дахин танд сануулахад хэрэв утасаар яриж

байгаад ашиггүй сэтгэл таатай бус өнгө аяс илэрвэл аятайхан

хурдан яриаг дуусгахад бэлэн байх хэрэгтэй. Өөрөө яриж байх

тохиолдолд яриаг таслахыг хичээ. Утсаа тавь. Үг хүндэтгэсэн

тохиолдолд гаргахгүй байхыг эрмэлз.

Компанийнашигтай үйл ажиллагааг хэрхэн удирлдах вэ?

Юунаас эхлэх ёстой вэ?

Компани, пүүсийн жирийн ажилтан байхдаа та зөвхөн өөрийн хариуцсан

ажлын талаар даргынхаа өмнө хариуцлага хүлээдэг байсан бол дарга

болмогц бүх хамт олны дээд удирдлагын өмнөөс хариуцлага хүлээх болно.

Удирдлага чинь бусад хүмүүсийн үйл ажилганы сайн муу талыг таньтай

холбон тооцох болно. Тэднийүйл ажилгаа муу байвал та л муу байна гэсэн

үг. Харин тэд сайн ажиллавал та тэдний өмнөөс магтуулах болно сайн дарга

удирдагч байвал юу удирдаж юу хийх хэрэгтэй вэ? Дарга болсон эхний үед

бүгд л шинэ зүйлийг сурч мэдэж нэг хэсэг шинэ хүн болсон мэт л болдог

ажилтануудаа юу хийлгэхийг мэдэхээс гадна яаж хийх хийсэн зүйлийг нь

ямар шалгуураар үнэлэх зэрэг нь эхний үед тун хэцүү байдаг. Энэ бүхнийг

маш сайн гартаа оруулж мэдэж авсаны дараа өөрийн хамт олны өмнө тавих

зорилтоо биелүүлдэг.Удирдах хүний үндсэн дээр та 3 шинжийг тодорхойлох

хэргэтэй.

1. юу хийх хэрэгтэй вэ?


20

2. хэн үүнийг хийх ѐстолй вэ?

3. үүнийг яаж хийх ѐстой вэ?

Таны үүрэг бол шийдвэр гаргах, гүйцэтгэх хүнийг сонгох энэ ажлыг гүйцэтгэх

хүн ажлаа тодохой мэдэж үүрэгээ дуртайя сайн дураар аль болох

мэргэжлийн өндөр төвшинд гүйцэтгэх нөхцөл байдлаар тодорхойлогдоно.Та

тэдний үйл ажилагаанд оролцохдоо тэд гэр орондоо хийж гүйцэтгэсэн

ажлаараа бахархаж өөрийн мэдлэг чадвартаа сэтгэл хангалуун байхаар

бүхнийг зохион байгуулах ѐстой. Удирдах ажилтан дарга бол юуны өмнө

захирагч тушаагч хүн иймд таны удирдлаган доор ажиллагсад таны үг яриа

биеэ авч явах байдлыг нүд салгалгүй цаг ямагт ажиглаж байлаг. Хэн нэгэнд

нь уурлсан уур уцаараа олны өмнө гаргавал сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй, эмзэг

ичимхий хүмүүсийг ч уймруулж өөртөө сэтгэлгүй болгох осолтой байдаг.Та

хүнийг магтах загнах тэр ч байтугай ажилд авч ажилаас халах өөрөө хэлбэл

хүний амьдрах тхувь заяаг шийдэх эрхтэй болсон тул шудрага, зарчимч,

бусдыг ойлгох, өөртөө илэн далануй байх нь таны амьралын зарчим үүрэг

болжээ. Албан тушаал дэвшисэндээ баярлахын хамт бусдын өмнө

бүхнээсөмнө сайн хүн байх хүнтхэн ачаа үүрч буйгаа бүүү мартаарай.

Ерөнхий дүр зургийг хэрхэн тодорхойлох вэ?

Таны хувьд нийтлэгг дүр зураг бол бүх зохион байгуулалт юмаа.

Түүний үндсэн зорилго юунд орших вэ?

-Танай байгуулагын уриа юу вэ?

-Бид өөрийн салбарт хамгийн сайн мэргэжилтэнүүдийг л сонгон ажилуулдаг.

Үйлдвэрэлэлийг хамгийн хурдтай, хямд аргаар явулах нь бидний зорилго,

хүмүүсийн ажил дээр хариуцлага тооцдог, бусдын амьралд ажлын байраас

гадна үед оролцоно гэдгийн мөн чанарыг та ойлгож байна уу?Эсвэл

дээрхийн эсрэг “ бид ажилчиддаа хэзээ ч хаяа ч туслахад бэлэн”

гэсэн уриа гэсэн уриа таньд таалагддаг уу байгуулага бүр өөрийн үйл

ажилгааг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн бүтээмжийг цаг ямагт ахиулах эцсийн

зориллготой боловч энэ зорилгот хүрэх арга замыг хэрхэн сонгож буй нь

тэдний өвөрмөц арга бусдаас ялгарах онцлог болдог. Пүүс компани өөрийн

өмнө ямар зорилго тавьж буй нь туйлын чухал тэр зорилгод хамгийн их


21

нийцэж буй ажилчдуудыг шалгаруулж цаашид удирдах албан тушаалд

тавьж нөөц болоьсон хүчин болгодог

жишээ нь: танай компани тун шинэ зүйл шийдэж энэ салбарт тэргүүлэгч

болон тодорхойлох зорилготой бол хариуцлагыг хүлээж чаддаг зоригтой

шийдэмгий ажилтнуудад анхааралаа хандуулах нь мэдээж. Тэдний хуучсанг

үзэлтэй өөрсдийгөө бүхнийг мэддэг хэмээн өргөмжлөгч хөгшин дарга нараас

илүү үнэлж цэгнэх хэрэгтэй болно үүнд тус байгуулага цэцэглэн хөгжиж

байгаа үедээ байна уу, тогтвортой жигд хөгжилтын шатанд явжж байна уу

гэдгээсбас шалтгаалж байна дээлхийн 2-р дайн дуусаны дараахь

үйлдвэрлэл асар хурдан хөгжиж энэ салбарын мэргэжилтнүүд зах зээлд

үнээлэгдэж байв.Цаашид эрэлт нарийссан үед маркетенгийн мэргэжилтнүүд

үнэд орж эхэллэ сүүлийн үед санхүү зээлийн асуудал туйлын нарийссан тул

эдийн засагч санхүүчид өндөр албан тушаал дэвших болжээ. Саяхан

явуулсан судалгаагаар дээд удирдлагын тээргүүлэх мэргэжилээр ерөнхий

төлөвлөлт хүний нөө судлагч маркетенгийн мэргэжилтнүүд байх суурьтай

байна. Гэхдээ аль ч салбарт өрсөлдөөн заавал байдаг тул та тодорхой улс

төрч дипламт байх ѐстой засаглах эрх дарах байнга өөрчлөгдөж байдаг тул

тухайн үеийн чиг хандлагыг урьдчилан мэдэрдэг байх нь таны албан тушаал

өсөн дэвших 1 шалгуур болно.

Эхний үед хамт олны джнд орж тэдэнтэй нэгдэж нийлэх нь зайлшгүй болох

ба хожим нэр төр албан тушаалын өндөрлөгт гарсан хойноо нөхцөл

байдлаа өөрчлөх өөрийн оролдлого хийж чиг хандлагыг өөрөө тодорхой

зориг зүрх гаргах нь танд ерөөс л зайлшгүй болно.


22

Эстэ Лаудер-цаг хугацааг хэрхэн өөрчлөх вэ?

/зөвхөн бүсгүйчүүдэд/

Хоногт 24 цагбайдгийг хэн бүхэн мэднэ.Түүнээс 8цагийг нь унтахад, 1 цагийг

идэх уухад зориулдаг гэж бодвол цаана нь 15 цаг үлдэнэ. Үүнээс дунд

зэргийн эмэгтэй ажил албандаа 8 цагийг нь зарцуулна ингэхэд 7 цаг үлдэнэ.

Энэ хугацааг их гэж үзэх үү, бага гэж үзэх үү?

Өнгөц бодоход тун их хугацаа шиг санагдан. Гэтэл энэхушацаанд юмыг

амжуулах гэж хичээдгээ болоцгооѐ. Хүүхдээ сургуульд нь явуулна, хүүхдээ

ирэхэд угтаж авна,жижигхэн хүүхдүүдээ цэцэрлэгт хүргэнэ, тэднийгээ

цэцэрлэгээс авна, дэлгүүрт очно, гэр орноо цэвэрлэнэ, өдөрт 3 удаа хоол

унд хийнэ, юм угаана, индүүднэ, товч хадна.. Бас үзэхсэн гэж насан турш

санаж явсан кино чинь зурагтаар гарвал үзнэ. Ингээд бодоход ийш тийшээ

ямар ч завгүй эргэлдэхээс өөр аргагүй.

Гэвч энэ бүхнийгг тун амархан амжуулаад байдаг эмэгтэйчүүд энэ дэлхийд

зөндөө байх ажээ. Тийм эмэгтэйчүүд бүхнийг хийх цаг хугацаа хангалттай

мэт санагдан. Тэд цэвэр цэмцгэр, эелдэг боловсон, нүүр царай нь гэрэлтсэн,

нэг л итгэл төгс гал зуухныхаа өрөөнөөс даалгавраа хийж суу хүүхэд рүүгээ

очих вальс бүжиг эргэж байгаа мэтээр ер түүртэхгүй байх бөгөөд үүнийхээ

хажуугаар шинэ кино үзэж айл хунараар орж, бүтэн сайн өдөр гадагшаа гарч

сэлгүүцэж амжина.

Тэдэнд бас л 24 цаг ноогдох боловч цаг хугацааг зөв хуваарилж чаддаг

учраас бүх юмаа хийж амждаг байна. Ер нь ингэж чаддаг хүн зөндөө байхад

чаддаггүй хүн цөөн бус байдаг нь юуных вэ? Иймд гагцхүү ухаан бодлоо

төвлөрүүлж болзошгүй мэт санагддаг зүйлийг болгохын тулд тэмцвэл

зохино. Дараах санаануудыг анхаараад үзэцгээхэд илүүдэхгүй.

Нэгдүгээр санаа

Энэ бол ттун энгийн санаа. Та маргаашаасэхлэн хийвэл зохих хамгийн

чухал ажлынхаа жагсаалтыг гаргатун. Энэ нь шалгарсан арга юм шүү.

Бихүүхэд гаргаснаас хойшхи анхны хэдэн сард бий болсон архаг

склерозоосоо чухамхүү ийм аргын ачаар салсан юм.заавал жагсаалт гаргах

гэхгүйгээр энэ бүхнийг толгойдоо санаж болно л доо. Гэвч хийвэл зохих аль


23

нэг юмззаавал орхигдож эсвэл хойш тавигдах магадлал тэн их байдаг.

Харин нэгэнт цаасан дээр бичигдсэн байхад биелүүлхэсэн гэх санаа заавал

илүүтэй төрнө. Тийм жагсаалтдаа кино үзэхээ, тэртэй тэргүй унших ѐстой

номоо хэдэн бүлэг уншина гэдгээ оруулж болно.

Тэгээд орой нь жагсалтаасаа биелэгдсэн зүйлүүдийг дарахын цагт би чинь

дэмий байгаагүй юм байна., ганц өдөрт ямар их юм амжуулаа вэ гэж

бодогдох вий. Дарагдалгүй үлддсэн зүйлүүдийг маргаашийнхаа жагсаалтад

оруулна. Тэр жагсаалтаа гал тогоонд ширээн дээр ч юм уу нүдэнд тусахуйц

газар тавиххэрэгтэй. Ингэж ажилласан байхад “ Чи чинь бүхэл өдөржин

юугаа хийж байсан юм бэ? гэх мэтийн шал хэрэггүй асуултаас зайлхийх

болно.

Хоѐрдугаар санаа

Гэртээ ганцаараа юм шиг байх албагүй Ам бүлийнхээ хүмүүсигй хамруулах

хэрэгтэй. Тэд чинь эхэндээ ихэд бэрхшээж арагш суун залхуурах вий.

Гэвч та нар шийдэмгий, хатуу байвал зохино. Ер нь хүн бүгдэд сэтгэлд нь

таарсан ажил оноох хэрэгтэй бас чадал тэнхээнд нь тохирсон ажил өгөх нь

зөв. Сав суулга угаахад дуртай хүн байдаггүй хэрэв та нар арга эвийг нь

олоод оройн хоолны дараагаар сав суулга угаахад ердөө ч түвэггүй гэж

итгүүлж чадвал өөрт чинь цэвэр 15 минутын хугацаа гараад ирнэ. Нөхөр

чинь бүтэн долоо хоног ажилдаа яваад завгүй бол бүтэн сайн өдөр дэлгүүр

лүү идэх юманд явуулах нь дээр нөхөр чиньзамын цаад талын дэлгүүрт

очилгүйгээр бөөний зах руу очвол эхнэрийнхээ цагийг хэмнээд зогсохгүй гэр

орныхоо мөнгөнд ч нэмэр болно.

Хадамд гаран завдаж байгаа бүсгүйчүүдийн хувьд гэвэл гэрийн бүх ажлыг

хийж чаддаг гэдгээ хань болох хүндээ нэг их харуулах хэрэггүй байдаг

юмшүү хань чинь хаамгийн аар саар ч бай ямар нэгэн юмыг хийх үүүргийг

анхнаасаа хүлээх нь зөв. Жишээ нь би гарын чадал муутайгаар шалтаглаад

эрэгтэй аүний өмд индүүдэхээс татгалзаж, бас хүүхдээ усанд оруулж үзээгүй

явж байна.

Гуравдугаар санаа


24

Бид шинжлэх ухаан, техникийн дэвшлээр бий болсон сайн сайхан зүйлийг

тоомсорлохгүй байж байж яхин болохбилээ. Гэхдээ энэ нь тухайн айлын

чадал чинээнээс хамаарах нь мэдээж ер нь сүүлийн үеийн гэр ахуйн

хэрэгсэл хэд хэдэн юмыг нэгэн дор хийж чаддаг юм. Угаах гэсэн баахаан

юмаа автоматаар угаадаг машин руу хийх шарах жигнэх махаа цахилгаан

зуух руу хийх хэтэртэл түлэхгүй тохируулгатай зуух ашиглах нэг гартаа

чийгтэй цэвэрлэгээ хийдэг тоос сорогч нэг гартаа зөөврийн утас бариад явж

байх нь аливаа эмэгтэй хүний мөрөөдөл байхгүй яах вэ. Ийм байдалд өдий

төдий цаг хэмнэх нь ойлгомжтой. Сүүлийн үед хэрэгтэй чухал хэчнээн ч

шинэ юм бий болов доо.

Өрөө тасалгаан дундуураа дэмий холхиж байдгаа болиход хэчнээн их цаг

гардаг гэж санана хэрэгтэй хэрэггүй роман уншиж ббайхаа болиод зурагтын

олон ангит кинонуудаас нэгийг нь сонгоход л болно.Түүнийг индүүний

ширээнээс ходолгүй гал тогооныхоо өрөөнд үзэжбайж болно. Бас өглөө

болгон гимнастик хиййж бие сэтгэлээ сэргээхийнтулд шүршүүрт орох зай

гарна. Тэрчлэн тамхиа хаяж, хэдэн цаг минутаар утсаар дэмийярьж байдгаа

болино.

Миний энэ үгийг заримнэг нь дэмий юм ярьж байна гэж үзэж магадгүй энэ

бол та нарын л мэдэх хэрэг. Ер нь энэ бүх санааг амьдралд хэрэгжүүлэх юм

бол нэгл мэдэхэд яг над шиг бизнесмен этэгтэй болох вий. Чухам би өдөр

тутмын амьдралаа ингэж өөрчилснөөр өөртөө зав гарга “ Эсте Лаудер”

компани амжилтанд хүргэжчадсан юм.

Алт, мөнгө, үнэт чулууны бизнес хамгийн

ашигтайгаар тодорч байна.

Одоо үед гоѐл чимэглэлийн ба үнэт чулууны ихэнх төрлийг үйлдвэрийн

аргаар гаргаж авдаг болсон ба эдгээр нийлэг үнэт чулуунууд нь шинж

чанарын хувьд байгалийн чулуунаас онцгой ялгагдахгүй чанарын хувьд илүү

байдгаараа онцлогтой. Дэлхийд анх удаа 1877 онд францын химич Фреми

бадмаараг чулууны жижиг талстыг шавар тигель дотор ургуулж нийлэг үнэт

чулууг гаргаж авсан түүхтэй.


25

1885 оноос худалдаанд”Женевийн” гэж нэрлэгдсэн нийлэг бадмаараг бий

боловч хэн, ямар аргаар гаргаж авсан болох нь нууцлаг хэвээр үлджээ.

Өнгөрсөн зууны сүүлчээр эрдэмтэн О.Вернейлийн зохион бүтээсэн багаж нь

бадмаараг, ихдранил, анар, өнгө бүрийн фианитыг үнэт эдлэлийн дэлгүүр

бүрийн лангуу дүүрэн тавигдсаныг үзэж болно.

Вернейлийн аргаар гаргаж авсан “Александрит” /хувилгаан чулуу/гэгч нь

өдрийн гэрэлд ногоовтор-цэнхэр өнгөтэй, чийдэнгийн гэрэлд улаавтар нил

ягаан өнгөтэй байдаг. Үнэндээ энэ нь хөнгөн цагааны ислийн төрлийн

бадмаараг ба индранил дээр ванадийн хольц нэмсэн найрлагатай байдаг

аж. Үүнтэй ижил өнгө хувирах чанар нийлэг аргаар мөн ванадийн хольц

нэмж гаргаж авсан шпинельд ажиглагддаг. Худалдан авагчдын ихэнх нь

дэлгүүрийн лангуугаас жинхэнэ александрит худалдан авсан гэдэгтээ

итгэлтэй байдаг.

Харин байгалийн александрит худалдан авсангэдэгтээ итгэлтэй байдаг.

Харин байгалийн александритын химийн найрлага нь бага зэргийн хромын

хольц агуулдаг. Байгалийн александрит нь өдрийн гэрэлд хрц ногоон

чийдэнгийн гэрэлд улбар өнгөөр харагддагаараа ихэд үнэлэгддэг байна.

Оросын Уралын нурууны Екатеринбург орчимд александрит олборлож

байсан алдарт уурхай хэдийнээ ашиглагдаад дууссан бадэлхийн зах зээл

дээр Танзани Шри-Ланкаас бага хэмжээгээр байгалийн александрит

нийлүүлдэг.

Байгалийн гаралтай александриттайижил найрлагатай александритыг 1970

оноос эхлэн Калифорнид халуун хайлмал уусмалаас ургуулах аргаар гаргаж

авдаг болсон ажээ. Энэ нийлэг александрит нь өнгө гэрлийн тансаг

байгалийн александритыг давж гарсан төдийгүй дээд зэргийн өндөр

чанартай байдгаараа түүнээс давуу талтай бөгөөд өдрийн гэрэлд хурц

ногоон чийдэнгийн гэрэлд бөөрөлзгөнийн улаан өнгө үзүүлдэг байна.

Эрт дээр үеэс эхлэн одлог гялгар бүхий бадмаараг, индранилийн ховор

төрлийг ихэд үнэлж ирсэн түүхтэй. Эдгээр чулууг бөөрөнхий хэлбэрийн

кабошон маягаар талсжуулан засч хэрэглэж байсан ба гэрлийн ойлтын

нөлөөгөөр талстын гүнд гайхамшигтай сонин зургаан талт од үүсдэг ажээ.


26

Байгалийн нууцыг тайлснаар 1947 оноос эхлэн нийлгээр гарган авч байгаа

халуун хайлмал талст дотор титаны 2 ч ислийн зүү шиг нарийхан талст

ургуулж чаддаг болснооор дотроосоо од шиг гялбаа гаргадаг үнэт чулуу

үйлдвэрлэдэг болжээ.

Орчин үед нийлэг үнэт эрдэнийн чулууны үйлдвэрлэлийн хэмжээ техникийн

багоо сайхны хэрэглээгээр тодорхойлж байгаа боловч байгалийн болон

нийлэг үнэт чулууны үнэ маш их ялгаатай хэвээр байна. Шри-Ланка,

Тайланд, Бирм, Танзани, Кени, Пакистаны байгалиас олборлосон гоѐл

чимэглэлийн бадмааргийн хамгийн сайн төрөл нь 20000 доллар карат үнэ

хүрдэг. Ийм учраас байгалийн бадмаараг нь талст дотроо элдэв хольцтой,

өнгө нь жигд биш зэрэг нийлэг чулуунаас чанарын хувьд үлэмж муу байдаг

хэдий ч уурхайн аргаар олборлосоор байна.

Бадмаараг, индранилийн зэрэгцээ маш өндөр үнэтэй атлаа чанар сайтай нь

ховор ьохиолдох маргад эрдэнийг нийлэгжүүлэх асуудал судлаачдын

анхаарлыг ихэд татаж байсан боловч дөнгөж дэлхийн 2-р дайны өмнөхөн

Германд нийлгээр гаргаж авч чаджээ. Дайны дараа АНУ дахь Сан-

Франциско хотод химич К.Чэтэм үйлдвэрийн аргаар маргад эрдэнийг

нийлэгжүүлсэн ба энэ аргаар гаргаж авсан 255 граммжинтэй талст

Харвардын их сургуулийн музейд хадгалагдаж байдаг байна.

Ийм хэмжээний том талстуудыг гоѐл чимэглэлийн зориулалтааар

хэрэглэгддэггүй бөгөөд АНУ дахь үнэт эдлэлийн дэлгүүрүүдэд 1-3

каратжинтэй нийлэг үнэт чулууг их хэмжээгээр худалдаалдаг. Одоо нийлэг

маргад эрдэнийг Австри, Герман, Австрали зэрэг орнуудад үйлдвэрлэж

байна. Эдгээр улс орнуудын үйлдвэрлэж байгаа чулуун шигтгээнүүдийн

зарим нь байгалийн жинхэнэ чулуунаас бараг ялгагддаггүй.

Учир нь нийлэг аргаар ургуулж байгаа талстандаа байггалийн тунгалаг

нногоон өнгөтэй берилл хольж тод ногоон өнгийн маргад үйлдвэрлэдэг юм.

Нийлэг аргаар гаргаж авсан талстуудын үнэ хэдийгээр байгалийнхаас үлэмж

хямд боловч жилээс жилд эрэлт хэрэгцээ нь өсөн нэмэгдсэнээр байгаа

бөгөөд үйлдвэрлэгчид нь бүтээгдэхүүний шшинж чанарыг байгалийнхад аль

болох ойртуулахыг эрхэмлэдэг болсон байна.Энэ зорилгоор тусгай


27

лаборториуд байгуулагдан судалгаа ажлыг мэргэжлийн өндөр түвшинд

явуулж , байгалийн нууцад алхам алхмаар нэвтрэн орж, хүүн төрөлхтний

оюун ухааны айхамшгийг нээн харуулсаар байгаа билээ.

Үнэт чулуу судлалын мэргэжилтнүүд болох геммологичид нь талсжуулан

зассан чулууны гарал үүслийг тодорхойлоход ихээхэн хүч хөдөлмөр

зарцуулдаг ба нэг чулуун шигтгээний үүнэлгээ шинжээчдийн дүгнэлтээс

шалтгаалан хэдэн зуу,, мянга дахин өөрчдөгдөж болдог учир холбогдолтой

байдгаас үзэхэд байгальд нууц гэдэг барагдашгүй ажээ.

Харин үнэт чулуун эдлэлийн үнэ харьцангуй хямдарч , та бидний хэн ч ,

ямарч эрдэнэсийг эдэлж хэрэглэх боломж нээгдэж буй нь найхалтай сайхан

хэрэг. Та бидний хэн нь ч бөгжний шигтгээ бүртээ геммологичоос

тодорхойлолт аваар очихгүй гэдэг нь ойлгоомжтой. Байгалийн эсвэл нийлэг

үнэт чулуу эсэх нь ямар ялгаа байх вэ?.Тэднийг ялгах шинжээчдийн хувьд ч

хэцүү асуудал.Гэвч нийлэг аргаар чулуу үйлвэрлэснээрээ бид ямар нэгэн

үнэтэй зүйлээ алдаачиж байх шиг үнэт ба эрдэнийн чулуу гэдэг нь зөвхөн

үнэтэй эд бус бидний хүрээлэн буй байгалийн хамгийн нандин бүтээл,

увидас шингээсэн бяцхан нууц билээ. Энэхүү нууцын хэлхээг өндөр

даралтыын ганц цилиндрт талсжилтаар, дамжуулах туузаар гарч ирэх

хүйтэн чулуутай харьцуулашгүй бус уу…

Шинэхэн дарга та шинчлэл хийх гэж яарах хэрэггүй

Таныг дөнгөж сая шинэ байгууллага шинэ хамт олны даргаар тавьжээ.

Хэдийгээр таньд их сургуулийн диплом тухайн салбарт үр дүнтэй

ажилласныг гэрчлэх хувийн хэрэг бий ч ажиллах байгууллага хамти олны

талаар үнэндээ юу ч мэдэхгүй. Таны өндөр мэдлэг чадвар боссын чинь

итгэл найдвар 2 таньд дөрөө болж байна.Дарга чинь таньд нуугдаж байгаа

чадал нөөцийг чинь ажигласан бололтой. Гэхдээ тэр хүнд шууд л өнөөдөр

үр дүнтэй гялалзсан үйл ажиллагааг шаардахгүй нь бололтой. Иймд та

өөрийгөө болон бусдыг сандраалгүй, ажлыг хэсэг хугацаанд хуучнаар нь

явуулж харин өөрөө бүх үйл ажиллагааг, хамт олны байдал, харилцааг олж

тэмдэглэн, тогтоож авах хэрэгтэй. Ажилтан бүрийн үүрэг түүнийг биелүүлж

байгаа эсэх, хөдөлмөрийн бүтээмж, цаг ашиглалт ямар байгаа зэргийг


28

судалж дүнэлт хийгээрэй. Мөн хүмүүсийн хоорондох харилцаа, ажилдаа

хандах хандлагыг нь харж судлах нь зөв. Ажил нь уйтг,артай хүнд бол

хүмүүсийн зан харилцаа мөн тиймэрхүү байдаг. Ичиж зоволгүй

ажилтантайгаа ярилцах нь тэдэнд их таалагдаж, таныг өөрийн хүн гэж

хүлээн авахад тус нэмэр болно.Мөн ингэснээрээ та тэдний сайн муу талыг

илрүүлэхэд тустай.Өөрөөр хэлбэл, Харийн оронд очсон эрдэмтэн шиг

бүхнийг харж , асууж шалгааж судалдаг. Харин яаруу сандруу дүгнэлт

гаргаж амлалт үүрэг авахыг бүүү яараарай. Ямар нэгэн үйл ажиллагаа

явуулахын өмниө хэсэг хугацаанд харзнах нь зүйтэй. Яаралтай арга хэмжээ

авахгүй бол аюул ойрхон байгаа мэт санагдаж байсан зүйлээ ч яваандаа

энгийн урснал байдалд шигэх нь олонтаа. Шинээр даргын албан тушаалд

дэвшсэн менежерүүд авьяас чадвараа харуулаыг яарч болчимгүй шийд

гаргадаг. Шинэчлэлийг шшинэ хүн хийссэнээс сайн таньж мэддэг хүн хийвэл

хамт олон нь илүү итгэж, найдан хүлээж авдаг. Мэдээж хамт олон таньд

шинэлэг зүйл хүлээж алхам бүрийг чинь эхний өдрөөс л ажиглан харах

болно. Харин та тэднийг цуглуулж, “Эхний хэсэг хугацаанд ямар нэг шинэлэг

огцом эргэлт хийхгүй хүн бүрт тайван хуучнаараа ажиллах болно” гэж

мэдэгдвэл зөв алхам. Удирдлагадаа өөрийн ажиглалт дүгнэлтээ танилцуулж

шинэ алхам хийхэд хугацаа хэрэгтэй “болохыг ойлгуулбал өөрт чинь амар

байх болно. Цоо шинэ хамт олны дунд орсон тул та хөндлөнгийн хүний

нүдээр бүхнийг харж сайтар бодсон илүү гажуудалгүй төлөвлөгөө

боловсруулахад юу ч саад болохгүй шүү дээ. Энэ тал дээр хамт олны

дотроос даргын албан тушаал дэвшсэн хүнээс давуу талтай юм. Үүнд ийм

жишээ дурдъя. Жейсон бэлэн хувцасны дэлгүүрт ерөнхий менежерийн

туслахаар ажилласан бөгөөд худалдааны үйл ажиллагааны нарийн

ширийнийг сайн мэддэг туршлагатай боловсон хүчин болжээ. Гэнэт түүнийг

цахилгаан барааны тасгийн даргаар тавьчихав. Эесонд таалагдаггүй юм

тэнд олон байлаа.Тасгийн ажилтнууд худалдагч нар ажил ихтэй үед маш

эхчимтэй шургуу ажилдаг ч ачаалал багатай өдрүүдэд өглөөний оронд

тайлан тооцоогоо гаргахын оронд амарцгааж бөөгнөрөн сууж хууч

хөөрцгөөнө. Тэнээд ачаалал эхэлмэгц дахиад яаран эхэлдэг байна. Жесон


29

эхлээд чөлөөт цагаар цэвэрлэгээ , засвархийн , данс бүртгэлээ шалгаж

байхыг шаардах гэснээ больж хэсэг хугацаанд ажиглахаар шийдэв. Энэ ч

зөв болжээ. Туршлагатай мэдлэгтэй ажилтнууд ачаалал их үед нэг хүн мэт

зохион байгуулалттай , шуурхай ажиллаж чөлөөтэй ?ед бүрэн амарч хүч

чадлаа сэлбэж байв. Данс тооцонд ч ямар нэгэн алдаа маргаан гарахгүй

байлаа. Хэрэв жесон нэгэнт хэвшсэн ажлын урсгалыг хүчлэн өөрчлөхийг

оролдвол хамт олны эсэргүүцэлтэй тулгарах байлаа. Тасгийн хамт олны уур

амьсгал , нөхөрсөг дулаан тэд бие биеэндээ байнга тусалж хамтдаа амарч,

цэнгэдэг байв. Тиймээс ч жесон ажилыг хуучнаар нь явуулж харин ямар

нэгэн алдаа джтагдал гаргавал шийдвэртээ арга хэмжээ авахаар шийджээ.

Мэдээж эрт орой хэзээ нэгэн цагт жесон хөдөлмөрийн бүтээмжээ

дээшлүүлэх цогцолбор арга хэмжээ авах болно. Гэхдээ цагийн юм цагтаа л

дээр гэж тэр ухаарчээ.

Удирдах ухаанд харьцааны соѐлд ямар үүрэгтэй вэ?

Ажил дээрээ бид хамт ажилладаг хүмүүсийнхээ ажил үйлсийг сонирхож

ололт амжилтанд нь үнэнхүү сэтгэлээсээ: баясаж байдаг. Ажлын багаж

зэвсэг гуйх, мөнгө зээлэх зэрэг туслалцаа эрвэл, нөхөддөө бололцооны

хирээр туслах, авсан зээлснээ хэлсэн цаг хугацаанд нь хождуулалгүй

буцааж өгөөд барласан, талархсанаа илэрхийлнэ. Хувийнхаа гомдол,

зэвүүрхлийг ажил төрөл, албаны харилцаанд хэзээ ч хамааруулдаггүй.

Өдөр тутмынхаа гэр ахуйн ажил явдал, хувийн зовлон, бэрхшээл, өвчин

эмгэгийн тухай яриагаар нөхдөө үл залхаана. Гэтэл нөгөөд чинь түүнээс

дутахгүй санаа зовох зүйлс байвч түүнийгээ хэлэлгүй тэвчин, өөрийн чинь

тоочсон зовлонг анхааралтай сонсон, заримдаа зөвлөгөөгөөр тусламж ч

баййж болохыг санаж яв.

Ажил бол тус ѐс мэдэх хэн боловч бусдаас дандаа туслалцаа эрэлхийлээд

байх вэ дээ. Тэр тусмаа эрхэлсэн ажлаа өөрөө бүрэн хийх нь ажилтан,

ажилтан хүний үүрэг. Гэхдээ энэ маань нэг дор ажилладаг эргэтэй ,эмэгтэй

ажилтан тус тусынхаа мөрийг заагаад харилцан туслах, хамжин бүтээх ѐсыг


30

умартана гэсэн үг биш болох нь мэдээж. Харин хурал цуглааны үед сул

суудал байхгүй бол эмэгтэйчүүдэд суудал тавьж өгөх, зоогийн газрын

хаалгаар түрүүлж оруулах зэрэгт анхаар. Албан тушаалын зэрэг зиндаа

ихсэх тусам, өөрийнх нь удирдлагын хүмүүс олон байх тусам улам даруу

биеэ баримтгай, хүмүүжилтэй байх шаардлагатай.Ажилтан бүр өөрийгөө

шууд туслагч мэтээр мэдэрч ажил төрлийн ойр холбоотой байх тийм нөхцөл

байдал, амьсгал санааг хамт олондоо бий болгож чадсан удирдагч ямагт

нэр хүнд өргөн хүрээлэлтэй байдаг. Хамт олноороо хүрээлүүлж

хүндэтгэлийг нь хүлээхэд удирдах хүн дараах хэд хэдэн зүйлийг

баримталбал зохино.

1. Удирдлаганд байгаа хүмүүсийнхээ нэр усыг төдийгүй гэр орны байдал,

амьдрал ахуйг нь мэдэж байх явдал.

2. Хүн болгонтой эрх тэгш мэндэлнэ.

3. Өөрөө нэм буруутай байвал гэм буруугаа бусдад үл гаргана.

4. Ярианы үед дуугаа үл өндөрсгөнө.

5. Ажилтан хүнийхээ гаргасан алдааг байн байн дурсдаггүй. Өөрийнхөө

алдаа дутагдлыг хүлээж чаддаг байх.

6. Ажилтнуудаа итгэж, ажлын цагийг нь эрхэмлэн, үл шалих даалгавраар

үндсээн ажлаас нь хөндийрүүлэхгүй байх.

7. Аминых нь шинжтэй гуйлт, хүсэлтийг бололцооны хирээр анхааран,

хэрэв тус хүргэсэн бол түүнийг үнэлж баршгүй тус хүргэсэн мэтээр

дараа нь дөвийлгөхгүй байх.

8. Өөртөө байхгүй чанарыг бусдаас шаардахгүй байх, хүн бүхэнтэй ижил

тэгш харилцана.

9. Ажилтнууддаа ажил төрлөөр нь даалгавар өгөхдөө эелдэг дөлггөөн

хэлбэрээр өгөх. Ажилтнуудынхаа зарим нэг дутагдлыг тэвчээртэй

хандаж, өө сэв бүрийг эрэлхийлэхгүй байж,тэдгээрийн өдөр тутмын

ажилд анхаарах.

10. Төв шударга, эеелдэг,хүндлэмтгий, хатуу ширүүн шаардлага бүхий

хэзэээямаггт нэг л зантай байх.Харин ажилтнууд нь даргаар хүндэлдэг

байх хэрэгтэй.


31

Баян эцэг, саятан болох шахсан Виктор Чижиков

Сонгодог зураач нар ч тэр болгон хорин боть бүтээлээ нийтлүүлж

байсангүй.Гэтэл Виктор Чижиков нийтлүүлж чаджээ.Нийтлүүлснээр үл

барам найз нөхөддөө дурсгал болгон барьж байна.Ойрын өдрүүдэд

“Семовар” гэдэг хэвлэн найруулах нэгдэлорост байтугай дэлхийд хосгүй

зүйл болох хорин боть номыг нь дуусгах гэж байна. Нэг зураачийн бүтээл

хорин ботиор хэвлэгдлээ гэдгийг бодоод үзэгтүн.

Зарим хүн Чижиков гэдэг чинь юун хүн юм бэ, энэ байтугай Шилов ч,

Глазунав ч бүтээлээ олигтойхон гаргаж үзээгүй байна шүү дээ, гэтэл шууд

20 боть гаргана гэнэ ээ гэжасууж болох юм.

Үнэнийг хэлэхэд та нар Чижиковыг сайн мэднэ. Олимпийн бамбаруушийг

санаж байна уу? Түүнийг чинь В. Чижиков бодож олсон юм шүү дээ.

Мартсанаас Чижиков тэр үед л зөвлөлтийн анхны саятан зураач болчихож

болох байлаа. Гэвч саятан болсонгүй. Яагаад гэвэл хүний хөдөлмөрийг зүй

соор нь үнэлэх ѐс тэр үед байсангүй. Хэрвээ зүй ѐсоор үнэлэх

гэвэлѐсоргог хараанаас мултрах арга даанч алга байлаа.

-Виктор Александрович аа, одоо саятан болж болно, гэвч та тэр үед яагаад

саятан болооггүй юм бэ? Таны бодож олсон бэлгэдэл дэлхийг дагуулж, даян

дэлхийгээрээ худалдаж авцгаасан шүү дээ гэж түүнд хэлбэл

- Москвагийн олимпиадын өмнө олимпийн наадмын бэлгэдлийг

шалгаруулах уралдаан зарлаж билээ. Би урландаа орж, түгжих аваад, янз

янзаар бодож гарлаа. Тэгээд хэдэн бамбарууш ноооглож, бас матрешка

хэлбэрийн бамбарууш зураад, тэдгээрийгээ цаасанд буулгаад зохих газар

нь аваачаад мартаж орхилоо. Тэгсэн чинь нэг өдөр “ Чиний ззургийг төв

хороо баталсан” гэж утасдаж байна. Олимпийг зохион байгуулах хороо биш,

ЗзХУКН-ын төв хороо баталдаг юм байжээ. Манай найз нарын нэгэн нь

тооцоо гаргаад, хэрвээ чи өөр ямар нэгэн улс шиг улсад байсан бол төчнөөн

мөнгө авах байж дээ гэж хэлж билээ. Суртчилгааны хөлс, бамбаруушийн

зурагтай бараа таваарын хүү гэх мэтийг бодолцоход ой багтамгүй их мөнгө

гаррлаа. Гэвч надтайй зөвхөн хөдөлмөрийн хэлцэл хийсэн нь тэдний цонхыг

угааж өгсөнтэй л адил болсон. Тэгээд зураачдын холбооны үнэлсий дагуу


32

ховор сонин зураасан зураг боллоо гэж сантиметрээр талбайг нь гаргахад

мянга хоѐр зуун рублийн шагнал гарсан. “Волга” машины тээшний

дөрвөлжинг л дийлэх мөнгө болсон доо гэж ярив.

- Одоо хэдий хэрийн юм өгч байгаа вэ?

- Янз янз даа. Заримдаа юу ч өгдөггүй. Петербургт “Комета” хэвлэлийн

газар Сергей Михалковын гурван ботийг миний чимэглэлтэй гаргасан. С.

Михалковт мөнгө өгсөн хэрнээ надад өгөөгүй. Энэ ч ойлгомжтой биз.

Михалковын хүү Никита гэж нэр нөлөөтэй, сүртэй бараатай эр байж байна

шүү дээ. Миний хүү Санька ч гэсэн бас л зураасан зургийн хүн л дээ. Гэхдээ

аав шигээ дуугүй амьтан. Сурган хүмүүжүүлэхийн талын хэвлэлтэй

зууралдсаныг ч хэлэх үү, хүн зонтой муудалцах арга байхгүй.

- Одоо олон зураач ажил явахаа болилоо гэж гомдлоллох болоо. Чамд

ямаршуу байна даа?

- Урьдынх шигээ ажиллаж л байна. Зах зээлийн харилцаа бидэн шиг

зураач хүмүүст халтай л байна. Сайн зураачид сайн өгөх ѐстой ггэдгийг

хэвлэлийн шгазрынхан мэдэж байж ямар ч болзолыг дагадаг зураачийг

хайцгаах болжээ. Ингэснээр хэвлэлийн ггазарт хожоотой. Харин ном уншигч

2 хохирч байна. Гэхдээ манайхны шинэ цагийн хүмүүс ухаан суугаад ирмэгц

зураач нараас мөнгө харамлаж болохгүй юм гэдгийг ойлгох байлгүй дээ.

Ийнхүү олимпийн бамбаруушийг зохиосон зураач бурангуй социалист

дэглэмийн гайгаарсаятан болж чадаагүй ч саятан болох бүрэн боломжтой

зүйлийг бүтээсэн гэдэгтэй хэн ч маргахгүй биз.

Интернет, и-мейлийг бүтээгчид баяжсаар байна.

Хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн том дэвшил бөгөөд цэрэг боловсрол

эдийн засгийн салбарыг хамарсан олон арван сая компьютерийг холбосон

аварга том сүлжээ юм. Интернэет хэрэглэгчдийн ихэнх нь буюу 67 хувь нь

35-аас дээш насны хүмүүс 55 хувь нь их дээд сургууль дүүргэсэн хүмүүс

байдаг гэсэн судалгаа гарчээ. Юутай ч 2005 он гэхэд хэрэглэгчдийн тоо нэг

тэрбум хүрэх төлөвтэй байгаа гэнэ.

Интернетийг хэрхэн бүтээв.


33

Одоогоос 35 жилийн өмнө буюу 1969 онд АНУ-ын батлан хамгаалах яам

интернетийг анх ARPANET нэрээр 4 компютерийг хооронд нь хобож

үүсгэжээ. Үүний гол зорилго нь цэргийн зориулалттай судалгаа шинжилгээ

хийж байсан цөөн хэдэн их дээд сургуулиудын компютерийг хооронд нь

хобох явдал байжээ.Улмаар1974 он гэхэд 62 компютерийг холбосон бөгөөд

1983 онд уг сүлжээг 2 салгасан байна.Нэгийг нь цэргийн хэрэгцээнд зориулж

Милнет, нөгөөг нь их дээд сургуулиудын эрдэм шинжилгээ судалгааны

ажилд зориулж Интернет гэж нэрлэжээ. Энэ үед ердөөл 1000 хүрэхгүй

толгой компютер интернет шууд холбогдсон байлаа.

Харин 1985 онд Канадын засгийн газар бүх их дээд сургуулиудыг холбосон

BITNET сүлжээг үүсгээд түүнийг интернеттэй холбосон байна. Гэхдээ

BITNET нь тухайн үедээл интернеттэй өрсөлдөхүйц хэмжээний том сүлжээ

байжээ. Улмаар дараа жил нь АНУ-ын Үндэсний шинжлэх ухааны сан нэр

хүндтэй их дээд сургуулиудын холбосон NFSNET сүлжээг байгуулсан байна.

1987 оны эцсээр интернетэд 10 мянга битнетэд 1000 толгой компютер

холбогдоод байжээ.Хэрэглэгчийн тоо ихсэх тусам сүлжээний хурд ихээхэн

удааширч байсан учраас мөн онд дээрх сангаас NFSNET-д зориулан өндөр

хурдтай холболт тавьж эхэлжээ. Ингэснээр 1988 онд 10 гаруй дэд бүсийн

интернет, 170 дотоод / LAN/ сүлжээ, 56000 толгой компьютер холбосон

байна.

Баян эцэг Роберт Киѐсаки-Японы

бизнесменүүдийн баяжсан түүхээс

“Эдийн засгийн уналтаас гарахын тулд өөрийнхөө бизнесийг ямархуу

маягаар эрхэлж явбал өгөөжтэй байдаг бол…” Гадаад хүнтэй хамтран

ажиллахдаа яаж харилцвал дээр байх бол…” гэх мэтийн зүйлсийг

бизнесмэн хүн бүр эргэцүүлэн боддог буй заа. Иймэрхүү асуултуудад

зөвөлгөө өгөх зориулалттай өгүүллэг Японы нэг сэтгүүлд долоо хоног бүр

гардаг. Сэтгүүлд гарсан өгүүллэгүүд нь ном болж хэвлэгдсээр одоо гучаад

боть болсон байна. Номын нэр нь “Унших эм /Емү Күсүри/” гэдэг. Уух биш


34

унших эм шүү дээ Сонин нэртэй байгаа биз? Энэхүү зөвөлгөөнүүдийг

Японы саятан, баяжих, саятан болох тухай олон арван ном өгүүлэг бичсэн

Роберт Киѐсаки туурвидаг ажээ.

Хоолны газрын эзэн хэрхэн баяжсан түүхээс…

Нэгэн гоймонтой хоолны гуанзны эзэн:

“Манай орны эдийн засаг хямарч эхэлснээс хойш гуанзанд маань орж ирж

гоймонтой шөл хүртэх хүний хүртэх хүний тоо цөөрөөд маш хэцүү

болчихоод байна. Ийм уччраас айлд захиалсан хоолыг нь хүргэж өгөхдөө

үйлчилгээний хураамж гээд 10 иен аваад байя. Банкинд ч гэсэн мөнгө

гуйвуулахад хураамж гэж авдаг юм чинь болохгүй гэсэн юм байхгүй биздээ

гэж бодсон гэнэ.

Харин өөр нэг гоймонтой хоолны гуанзны эзэн үүнээс шал өөрөөр сэтгэж

хоол хүргэж өгөхдөө:

“Манайхаас хоол захиалан авдаг таньд их баяралалаа. Манайх руу хоол

захиалах гэж залгасан утасны мөнгийг тань танд өгье” гээд 10 иен өгдөг

болохоор шийдсэн гэнэ.

Энэ 2 гуанзны эздийн бодол санааг уншаад уншигч та бүхэн аль нь зөв гэж

бодож байгаа бол? Зохиогч нь 1 компаний ажилтны яриаг иш татаж ингэж

тайлбарлаж байна.

Эдийн засгийн хямралд орсон өнөө үед Японд “Restructuring”гэсэн үгийг хаа

сайгүй ярьдаг болоод нилээд удаж байгаа билээ уг нь энэ үг үйл

ажиллагааны зохион байгуулалт бүтцийг шинэчлэн өөрчлөх гэсэн утгатай

аж. Харин манай Японд “Restructuring” гэхээр ихэнхдээ компаниудад ашиг

муутай тасаг салбараа хаах буюу орон тоог нь цомхотгох үйл явдлыг хэлдэг

учир сонсоход эвгүй үг болчихсон билээ.

Сүүлийн үед энэ үгийг орлон “Reengineering” гэсэн үг гарсан юм” гэж “НОК”

компаний гадаад харилцааны хэлтсийн Азийн тасгийн дарга ноѐн Наката

Казүо өгүүлж байна.

Америкийн машины хамгийн том 3 компани сэрнэж мандсан нь

“Reengineering” гэдгийг хэрэгжүүлсэнтэй холбоотой гэнэ…


35

Миний ойлгосноор бол хуучин сэтгэлгээнд баригдахгүйгээр ажлынхаа

арга барилыг бүр үндсээр нь эргэж харах гэмээр юм уу даа…. Ялангуяа

компанийн ноѐн нуруу болох гол хэсэг нь сулран задрах аюулд тулгарч буйг

мэдэх үйл ажиллагаагаа эргэн цэгнэж түүнийг даван туулах арга замыг

бодож олох нь “Reengineering” мөн юм. Санхүүгийн байдал хэцүү байгаа

гэдгээр 10 иений хураамж авъя нэх нь шинэ санааны нэг л дээ. Гэхдээ дутуу

дулимаг бодсон юм байна. Үндэс уламжлалтай, үүх түүхтэй гоймонтой

хоолны гуанз дампуурах аюул тулгарч байна шүү дээ гэдгийг илтгэх зүйл

энэ санаанд ер алга. Зүгээр л бодож байгаад олчихсон санаа биз дээ.”

Гоймонтой хоол захиалсан айлд 10 иен өгөөд ирдэг гуанзныхан харин

тулгарч буй аюулыг илүү сайн мэдэрч ойлгож байгаа гэсэн үг үү?

“Тиймээ. Энэ гуанзны амжилт нөгөө гуанзныхаас хамаагүй дээр байх.

Хэрэв дампуурах аюулд тулгарвал дэлхийн олон пүүс компаниудтай

өрсөлдөхдөө ийм санаа гаргаж чадах уу, үгүй юу гэдэг чадвар нь өнөөгийн

өрсөлдөөнд дийлж гарах гол түлхүүр болох юм шүү дээ.”

Тэр бумаар тоологдох хөрөнгийн эзэд буюу

баян эцэг Друсын өв хөрөнгө

Хармаандаа ганц ч зоосгүй Жорж Друс

гэгч этгээд тэнүүчилж явав

Хармаандаа ганц ч улаан зоосгүй Жорж Друс хэмээх Австрали эх нэгэн

нартай өдөр Лондоны боомтод буулаа. Нутагтаа мужаанаар ажиллаж

байсан мань эр авах ѐстой юмаа, өөрөөр хэлбэл Портлендийн герцогмйн өв

хөрөнгийг шаардах зорилгоор нэр орноо орхин ийнхүү английг зорьжээ.

Тэрээр түүний эх Элизабет Крикмер гэгч ядуу эмэгтэй талийгаач

тэрбумтантай янаг амрагийн холбоо тогтоосны үрээр хорвоод мэндэлсэн

тэр хүүхэнд ухаангүй дурлаж байсан бөгөөд нийгмийн байдлын ялгаанаас

болж гэрлэх боломжгүй байжээ. Бас герцогийн эцэг хөндлөнгөөс оролцож,

хэрэв энэ ядуу бүсгүйтэй суувал өв хөрөнгө өгөхгүй хэмээн заналхийлсэн


36

гэнэ. Ингээд л талийгаач герцог хэдэн жилийн турш 2 амьдралтай байсан

гэж мужаан батлав. Түүний үгээр бол Герцог удалгүй өөртөө “ ноѐн Друс”

нэр хайрлан Элизабет бүсгүйтэй гэрлэсэн байна. Нууцлаг романтик

холбооны үр дагавар нь би юм нэж тэр баталж байлаа. Эцэг нь үхсэний

дараа хатагтай Друс хүүгээ аван Английг орхиж, Австралид цагаач бүсгүйн

ядуу амьдралаар амьдрах болжээ.

Ажил хэрэгч хүн

Энэ таамаг бас их сэжигтэй зүйл байлаа. Гэвч Английн уншигчид дэврүүн

сэтгэлтэй хүмүүс. Нөхцөл байдал өөрөөр эргэж шинээр сонирхолтой

болсонд тэд баяртай байв. Тэр тусмаа Жорж Друс сэтгэлгээ сайтай нэгэн

байсан бөгөөд шүүхийн зардал төлөх хүмүүсийн хайрыг булааж дэмжлэг

авахыэ тулд ганц ч сохор зоосгүй мөртлөө хувьцаат нийгэмлэг байгуулж

чаджээ. Гэрээнд зааснаасүзвэл хэрэв мужаан ялж Портлендийн герцогийн

асар их хөрөнгийг авсан тохиолдолд хувь нийлүүлэгч бүр анх нийлүүлсэн

мөнгөө 5 дахин өсгөн авах ѐстой байлаа. Ялагдсан тохиолдолд оруулсан

мөнгөө л авах байв. Мөнгө гол шиг урслаа. Жорж хамгийн нэртэй өмгөөлөгч

нарыг хөлслөн авч, хэргийн байдал түүнд таатай тал руу эргэв. Энэ үед

гэнэтийн гэрч ирэн, түүнд тусалжээ.

Баталгаа гарган дэмжсэн нь

Энэ нь Ирланд гаралтай Америк эх Роберт Колдуэлл гэгч байсан бөгөөд

нэгэн цагт оточ явжээ. Тэрээр талийгаач герцогийг хүнсний мухлагт ч тансаг

ордонд ч эмчилж явсан хэмээн батлав. Түүний авсан захидлуудын зарим нь

Друс зарим нь Портленд гэсэн гарын үсэгтэй боловч эдгээр нь нэг хүний

гараар бичигдсэн нь батлагдаж байжээ.

Улам итгүүлэхийн тулд хүнсний мухлагийн худалдагчийн оршуулгыг

хуурамчаар зохион байгуулсан хүн нь тэр өөрөө юм гэж зарлав. Тэрээр

өвчөнтэй тогтоосон нөхөрсөг харьцаагаа бодон түүнийг үхсэн тухай захидал

бичих хотын захиргаанд мэдэгдэх, оршуулах ѐслол зэргийг өөрийг гараар

гүйцэтгэсэн ажээ. Тэрч бүү хэл оршуулгын товчооны нөхдөд сэжиг


37

төрүүлэхгүйн тулд авсанд хийсэн 75 кг тугалган хавтанцарыг худалдан

авсан тухай тасалбарыг баталгаа болгон үзүүлсэн байна.

Ийм олон баталгаа гарснаас үүдэн “Жорж Друсын нийгэмлэг”-ийнхувьцааг

асар өндөр үнээр булаацалдан авах болжээ. Одоо эргэлзэх хүн үгүй

болжээ.

Портлендын залуу герцог маань герцогийн хэргэм асар их хөрөнгөө нэгэн

дор алдаж цэргийн ангидаа буцах харин Австралиас ирсэн мужаан эх

английн хамгийн том өв хөрөнгийн нэгэнд эзэн сууж, лордуудын хүндэт

танхимд элсэх хувь заяа хүлээж байв.

Өв залгамжлахын төлөөх тэмцэл

Талийгаач Друсын хүү Томас хүссэн хүсээгүй бунханг нээх зөвшөөрөл

өгөхөд хүрэв. Хотын захиргаа түүнд шахалт үзүүлж байлаа. Шуугиан цуу

яриагаар дүүрэн сонин уншсаар хөөрсөн олон түмэнч тэвчиж байсан тул

аргагүйн эрхэнд зөвшөөрөхөд хүрэв.

Лондоны шүүх 1907 оны 12-р сарын 27 нд хуралдаж удтал маргалдсаны

эцэст бунханг нээх шийдвэр гаргажээ. Гэхдээ сонирхсон талуудаас хэн ч

энэхүү баргар үйл явдалд оролцох эрхгүй байв.

Бунханг хөндсөн нь

Бунханг дараа жилийн 12-р сарын 21 нд нээх явдал болжээ. Залуу герцог

шинэ жилийг угтан найр хийж 200 хүний хүлээн авалт зохион байгуулав.

Цагдаагийнхан Друсын бунхаг тойруулж модон хашаа босгосон ба 200

цагдаагаар хүрээлүүлжээ. Чулуун хавтанг сөхсөн боловч авсанд ямарч

тунгалган хавтан байсангүй харин ялзарч муудсан настай хүний цогцос л

байжээ. Шинжилгээний дүнг зарлагмагц өнөөх мужааныг баривчилж “

луйвар хийсэн, бусдын өв хөрөнгийг авах гэж оролдсон” хэмээн ял тулгажээ.

Шүүх түүнд асар өндөр торгууль ноогдуулсан бөгөөд түүнийг төлөх ямар ч

боломжгүй болсон мужаан шоронд орж хэдэн жилийн дараа тэндхийн

чийглэг сүрлэн дэвсгэр дээр амьсгаа хураажээ. Залуу герцог санаа амран

уртаар амьсгалж, тансаг амьдралаа үргэлжлүүлж газар доорхи ордондоо

багт наадам хийх болжээ. БейкерСтрит гудамжин дахь өнөөх хүнсний


38

мухлаг энэ хэрэг явдлаас болж нэрд гарсан бөгөөд улмаах моодонд орж,

эзэд нь асар баяжжээ.

Ингээд бүх юм мартагдлаа хэдийгээр 20 жилийн дараа өнөөх оршуулгын

газраас тугалгаар дүүргэсэн авсыг олсон боловч одоо энэ хэргийг дахин

сөхөх сонирхолтой хүн нэг ч гараагүй билээ

Баян эцэг Дональд Трамп “ баяжих 10 арга”

Америкийн тэрбумтан баян эцэг Дональд Трамп1980 аад оны үед бөөн

алдагдалд орж бараг хамаг хөрөнгөө алдсан боловч дахин сэхэл авч хөл

дээрээ босч чадсан байна. Өнөөдөр тэрээр дэлхийн тэргүүн баячуудын

тоонд ордрг бөгөөд өв хөрөнгө нь 3 тэрбум фунт стерлингээр үнэлэгддэг

юм. Д.Трамп саяхан “ Гараа. Яавал хурдан хугацаанд баяжих вэ? Нэртэй

ном хэвлүүлж үл хөдлөх хөрөнгөөр дагнан бизнес эрхлэхээр шийдсэн

хүмүүст хэрхэн өмч хөрөнгөө аривжуулах талаар дараах 10 зөвөлгөө

өгснийг толилуулъя.

1. Өөртөө тохируулан хувцаслаж бай.

Цагтаа би хямдхан хувцас худалдаж авсан хэмээн их л бахархадаг

байв. 100 ам доллараар авах юманд нэг мянгыг зарцуулах нь утгатай

юм шиг санагддаг байлаа. 100 ам долларын үнэтэй хувцас өмссөн

гэдгийг хэн мэдэх юм гэж бодно. Гэвч аажимдаа энэ нь буруу гэдгийг

би ойлгосон. Одоо бол би үнэтэ, чанартай хувцас авдаг бөгөөд

түүнийгээ мөнхөд өмсөх мэт санагддаг. Миний мэдэхээс хямдхан

хэлэхээс урьтаж бидний тухай олон зүйлийг хэлж өгдөг.

2. Албаар бусдын дургүйг хүргэ

Мэдээллийг маш нарийн боловсруулж хамтран ажиллагчид чинь

хэрхэн хүлээж авахыг харахын тулд албаар өдөөн хатгасан зүйл хэл

таныг ер бусын зүйл хэлсний дараа хүмүүс хариу барихдаа бодож

явдаг зүйлээ хэлэх болно. Жишээ нь: би хурал дээр хүмүүсийн дургүй

хүргэсэн шүүмжлэл хэлснээр хамтран ажиллагчид маань эсэргүүцэх

үү, аялдан дагах уу гэдгийг харах болно. Энэ нь нөхдийгөө үнэлэх

нэгэн сайн арга юм.


39

3. Өөрөө өөрийнхөө санхүүгийн зөвлөгч бай

Ихэнх хүмүүс санхүүгийн зөвлөгч авдаг. Гэхдээ зөвлөгч нь эдгээр

хүмүүсийг сүйрүүлж байсныг би 1 биш удаа харсан. Санхүүгийн

зөвлөгчтэй байсан ч бизнесийн талаар бичдэг хэвлэлээс уншиж

мэдсэн зүйл өөрийн мэдрэмждээ найд. Хэвлэлд бичсэннийг уншсаар

та зах зээлд юу болж байгаа ямар зөвөлгөө нь илүү болохыг аяндаа

мэдрэх болно.

4. Хариуг нь барьж бай

Хэрвээ таныг үзэн ядаж байгаа бол та мөн л адилхан үзэн яд. Таныг

доромжилсон бол та бүх чадал хүчээрээ хариуг нь барь Таньд яаж

хандана тэгж л хариул. Яасан ч итгэмтгий байж болохгүй ийм байх нь

төдийлөн сайхан харагддаггүй гэдгийг би сайн мэднэ. Таны хамгийн

сайн найз эсвэл хамаатан садан чинь дайрвал заавал хариуг нь барь.

5. Үснийхээ засалтыг анхаар

Миний үсний засалтын хүмүүс байнга шүүмжилдэг. Энэ талаар “The

New York Times” сонинд маш хэцүү бүтээл бөгөөд ураг барилгын

шүүмжлэгчээр дүгнүүлсэн нь дээр хэмээн бичсэн байдаг. Харин

минийхээр бол үсний засалт маань давгүй гэхдээ энэ нь миний

хамгийн давуу тал гэж би хэзээ ч хэлж байгаагүй. Надаас хиймэл

үстэй юу гэж байнга асуудалд ба гайхдаг.

Үүний хариулт гэвэл үгүй би хэзээ ч хиймэл үс хэрэглэж байгаагүй.

6. Гар барихаас зайлсхий

Зарим хүмүүс гар барилтыг итгэж, найдаж байгаагийн илрэл хэмээн

ойлгодог. Харин миний хувьд бол эсрэг. Өвдсөн хүмүс хүрч ирээд

“Ноѐн Трамп. Би таньтай гар баримаар байна гэж хэлдэг. Энэ бол нян

халдварлах нэг зам гэдгийг бүгд мэднэ. 1 удаа ийм юм болсон юм.

Зоогийн газарт хажуугийн ширээнд сууж байсан хүн бие засч орж

ирчихээд гараа сэгсэрч байснаа” Ноѐн Трамп та бол агуу хүн тантай

гар барьж болохуу? Гэж хэлсэн энэ тохиолдолд би гараа өгөхөөр

шийдсэн юм. Яагаад гэвэл яарч байсан бөгөөд гар барихгүй бол

надаас салахгүй гэдгийг нь мэдэж байсан.


40

7. Асуудлыг өөрийнхөө мэдрэмжээр шийд

Хөрөнгө оруулна гэдэг нэг хэсэг ба бүлэг хүмүүсийн хийдэг ажил та

нэртэй хүндтэй сургуулийн дипломтой байж болно гэхдээ

мэдрэмжгүй бол дээшээ гарч суудалдаа удаан тогтож чадахгүй

ажилдаа мэдрэмжтэй байдаг хүмүүс үүнийгээ үгээр тайлбарлаж

чаддаггүй гэрээ байгуулах хэрэгтэй юу хэрэггүй юу гэдгийг мэдрэх

мэдрэмж гэж байдаг.

8. Үргэлж өөдрөг бай гэхдээ сүйрэл ирэхэд сэтгэл санааны бэлтгэлтэй

байх нь чухал

Хүнд амжилтанд хүрэх сүйрэх аль аль нь тохиолддог энэ бүхнийг

сэтгэл санааны хувьд бэлтгэлтэй байж давж гарна.Ямар нэгэн

асуудал тулгарна гэдгийг мэдэж бэлгэлтэй байсан тул би дэмий

юманд хүчээ зарж эвгүй байдалд ороогүй уналтанд орж амжилт

олохын аль аль нь тохиолдох нь гарцаагүй би бол маш боломжтой

хүн. Гэхдээ энэ нь гутранги үзэлтэй хүн гэсэн үг биш үүнийг аливааш

бодитойгоор бөгөөд өөдрөгөөр харах хэмээн нэрлэнэ.

9. Үл ажиглагдах юмыг ч анзаарч бай

Хийж буй зүйлийнхээ нарийн ширийн юмыг анзаарахгүй бол

эвгүйтэхийн шинж. Нэг нэртэй мэс засалч өглөө гүйж бйахдаа мэс

заслаа хэрхэн хийх талаар нэг нэгэнгүй бодож байжээ. Тэрээр ямар

бэрхшээл гарч болзошгүй хүртэл маш нарийн тооцоолжээ. Аливаа

жижигхэн зүйлийг анзаардаг байхын тулд заавал мэс засалч байх

ѐсгүй.

10. Хуримын гэрээ байгуул

Хэрвээ би хуримын гэрээ байгуулаагүй бол энэ номыг маш их юмаа

алдсан хүн бичих байсан. Ивоны шүүхэд өмгөөлөгчөө авчрахын тулд

машин хэрэгтэй болно. Аз болоход би хуримын гэрээ байгуулчихсан

байсан. 5 дахь удаагаа хуримаа хийх гэж байсан найз маань “Би энэ

бүсгүйд маш их хайртай тул хуримын гэрээ байгуулах шаардлагагүй”

гэж надад ярив. Нэг жилийн дараа эхнэрээсээ салж нэлээд

бэрхшээлтэй тулгарсан. Үүний дараа тэр амьгүй сүнс мэт болсон


41

байсан тэр үед би нэлээд зориг гаргаж “Чи хожигдсон” гэж хэлж

билээ.


bayn etseg yaduu etseg

Documents

www

com3

zaluu

restructuring

reengineering

nfsnet