BÁCSĨZHIVAGOTácgiả:BorisPasternak

Dịchgiả:LêKhánhTrườngNhàxuấtbảnPhụNữ

Ebook:CuibapEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

http://sachvui.com/

MụcLục

TiểusửtácgiảPhầnIPhầnIIPhầnIIIPhầnIVPhầnVPhầnVIPhầnVIIPhầnVIIIPhầnIXPhầnXPhầnXIPhầnXIIPhầnXIIIPhầnXIVPhầnXVPhầnXVI

TiểusửtácgiảGiảiNobelVănhọcnăm1959

NhàvănBorisPasternakBorisPasternaksinhngày10tháng2năm1890ởMoskva,chaônglàhoạsĩvàviệnsĩLeonidPasternak.Mẹônglàmộtnghệsĩdương cầm.Năm1913, ông tốtnghiệpkhoa lịch sử vàngônngữ trườngĐạihọcTổng hợpMatcơva, Trước đó, năm 1912, ông nghiên cứu triết học tại Đại họcMarburg(Đức).Cómộtthờigiankhoảng6năm,ôngchútâmnghiêncứuvàsángtácâmnhạc.Nhưngcuối cùngôngđãđivào sựnghiệp thơvăn.Nhưngbài thơđầutiêncủaBorisPasternakxuấtbảnvàonăm1913.Năm1917,ôngviếtmộtloạtnhữngbàithơtuyệtdiệuđượcintrongtập"Chịtôi-Cuộcsống",chúngđưaônglênhàngnhữngnhàthơlớnnhấtnướcNgathờiấy,saucáchmạngthángMười,nhàthơ làm việc tại Thư viện Dân uỷ Giáo dục. Trong những năm hai mươi,PasemakgianhậpnhómvănhọcLEPdonhàthơlớnMaiakovskisánglập.Đólàthờigianôngviếttrườngca"Năm1905"và"TrunguýSmith"vềcuộccáchmạngnăm1905.Năm1932,Pasternakintập"Sinhlại"lầnthứhaiphảnánhsựbiếnđổidiễnratrênnướcNgaxãhộichủnghĩa.TrongcuộcChiếntranhvệquốcvĩđại1941-1945,ônglàmthôngtinviênmặttrận.Ngoàira,ôngcònlàmộtdịchgiảlỗilạc.Ôngđãdịch sang tiếngNganhữngvởkịch tiêubiểunhất củaShakespeare;GoethevàthơcủacácnhàthơGruzia.

Tuynhiên,BorisPasternakkhôngchỉlàmộtnhàthơlớn,tronglĩnhvựcvănxuôi,ôngcũngcónhữngtruyệnngắnđượcxếpvàoloạihaynhấtthếgiới.Đặcbiệt,saungàychiếnthắngphátxítĐức,ôngđãbắttayviếttiểuthuyếtBácsĩZhivagovàhoànthànhvàonăm1955.Năm1956,NhàxuấtbảnVănhọcquốcgiaLiênXôkýhợpđồngintácphẩmnày,nhưngviệcthựchiệnhợpđồngấybịnhiềungườicó

thếlựctronggiớivănhọclúcbấygiờphảnđối.Giữalúcđó,cuốntiểuthuyếtbỗngđượcxuấtbảntạiÝ.Sauđó,ngày28-10-1958,ViệnHànlâmThuỵĐiểntuyênbốtặnggiảithưởngNobelvềvănchươngchoBorisPasternak.Nộidunggiảithưởngcóghi:"Vìsựđónggóplớnlaovàonềnthicatrữtìnhhiệnđạicủathếgiớicũngnhưvào lĩnhvựccác truyềnthốngvĩđại củacủacácnhàvănxuôiNga".Nhânviệcnàybọnphảnđộngđã lợidụngtêntưổivàtiểuthuyết "Bác sĩZhivago"củaôngđểchốngLiênXôkhiếnôngbịkhaitrừkhỏiHộiNhàvănLiênXô,mặcdùlúcđó cónhữngngười chân chínhkhông tán thànhquyếtđịnh sai tráinày củaHội.

Từđó,BorisPasternak-nhàthơlớn,mộtthiêntàitrongthơcaNga-phảisốngnhữngngàybuồn thảmcuốiđời.Tuynhiên, tên tuổi và tácphẩmcủaôngkhôngvìthếmàbịlãngquêntheonămtháng,tráilạivẫnsốngtronglòngngườiXôviếtvàhàngtriệutriệungườiyêuvănhọc,yêuvănhoáNgaởkhắpnămchâu.

Trongtràolưucảitổvàdânchủhoá,danhdựvàtácphẩmcủaPasternakđãđượcphụchồi.Ngày18-2-1987,BanthưkýHộiNhàvănLiênXôđãchínhthứcxoábỏquyếtđịnhbấtcôngđó.UỷbanDisảnPasternakđượcthànhlập.Cáctácphẩmcủaônglầnlượtđượcinlại.Tiểuthuyết"BácsĩZhivago"nguyêntácđãramắt bạnđọc trên tạp chí vănhọc "Thế giớimới" đầunăm 1988.Trongnăm1988,LiênXôcũngđãxuấtbảnToàntậpPasternak.

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của B. Pasternak, Uỷ ban di sảnPasternakvàcơquanUNESCOđãtổ chức lễkỷniệmtrọng thểđể tưởngniệmông,mộtnhàthơthiêntài.

Trong khi chờ đợi một công trình nghiên cứu hoàn chỉnh về cuộc đời, sựnghiệpvàtoànbộ tácphẩmcủaPastemak,chúngtôixinđượcgiới thiệutớibạnđọctiểuthuyết"BácsĩZhivago",cuốntiểuthuyếttiêubiểuvàcũnggâynhiềusónggiónhấttrongcuộcđờiôngquabảndịchcủadịchgiảLêKhánhTrường.

Trântrọnggiớithiệuquyểnsáchcùngbạnđọc,vàmongnhậnđượcnhiềuýkiếnphêbình.

NHÀXUẤTBẢNPHỤNỮ

PhầnI

ChuyếnTàuNhanhNămGiờ1

Ngườitavẫnbướcđi,vừađivừahátbài"Cầuhồn",vàmỗikhidừnglại,tựahồ tiếngbướcchân, tiếngvóngựa, tiếnggió thổinghenhưcònvangvọngnhịpđiệucủabàica.

Kháchquađườngnhường lối chođámtangđiqua,họđếmsốvònghoa,làmdấuthánh.Nhữngkẻtòmònhậpvàođámtang,họhỏi:"Đưamaaithế?".Họđượcnghetrảlời:"Zhivago"."Àrathế.Thảonào"."Khôngphảiôngta.Màlàbàvợ"."Cũngvậycảthôi.CầuChúanhậnlấylinhhồnbàta.Đámmanhàgiàucókhác".

Nhữnggiâyphútcuốicùng,ngắnngủi,mộtđikhôngtrởlạiđãthoắtqua."Đất củaChúa,đất thừahànhmọi sự, cảvũ trụvàhết thảy sinhvật sống trênđất".VịlinhmụcrắcmộtnắmđấthìnhthánhgiátrênxácbàMariaNicôlaepna.Người taxướngkinh"Cùngvớinhững linhhồncôngchính".Bắtđầucáicảnhvộivãđángsợ.Ngườitađậynắpquantài,đóngđinh,hạhuyệt.Rồitừbốnphía,đấtđượcnémxuốngnhưmưa, rơi lịchbịch,những cái xẻng lấpmộvội vàng.Nấmmộđãthànhhình.Mộtcậubémưởituổibướclênmộ.

Ngườitacócảmtưởngcậubémuốnnóimấylờitrênnấmmộbàmẹ.Cảmtưởngấychỉcótrongtrạngtháiđờđẫnngâydạithườngnảysinhvàogiâyphútcuốicủamộtđámtanglớn.

Đứngtrênnấmmộ,cậubéngẩngđầu,thờthẫnnhìncảnhthuhoangvắngvàcácvòmmáitròncủatưviện.Khuônmặtvớicáimũihếchcủacậubénhănlại,cổnghểnlên.Víthửmộtchúsóiconcócửchỉngẩngđầunhưvậy,hẳnlànósắpbú.Cậubéđưahaitayômmặt,khócnứcnở.Mộtđámmâybaytớimưanặnghạtquấtvàomặtvàtaycậubénhưnhữngcâyrótướtlạnh.Mộtngườibậnđồđen,cánh tay áo bó chật và có nhiều nếp, tiến đến bên cậu bé. Đó là NicolaiVêđeniapin,một linhmụcđãtựxinhoàntục,emcủangườiquácốvàcậucủacậubéđangkhóc.Ôngbướctới,dẫncậubérakhỏinghĩađịa.

2.Đêm ấy hai cậu cháungủ trongmột tĩnh phòng của tu viện, nơiNicolai

quenbiếttừlâu.MailàngàyvọnglễĐứcMẹ[1].Hômsau,haicậucháusẽphảiđixaxuốngphíaNam,đếnmộttỉnhlỵvensôngVônganơichaNicolailàmviệcchomộtnhàxuấtbảnấnhànhmộttờbáocấptiếntrongvùng.Véxelửađãmua,đồđạcđãđượcchuẩnbịxongxuôivàđểsẵntrongphòng.Nhàgacáchtưviệnkhông xa và chốc chốc gió lạimangđếnnhữnghồi còi rền rĩ của cácđầumáyđangdồntoaởphíađó.

Càngvềtối,trờicàngrétdữ.Haicửasổthấpsátmặtđấttrôngramộtgóc

vườn xấu xí được rào bằng các bụi cây keo vàng, trông ra con đường cái vớinhữngvũngnướcđọnggiá lạnhvà cuối cùng là cái gócnghĩađịa,nơihômđóngười ta vừa mai táng bàMaria Nicôlaepna.Mảnh vườn trơ trụi, ngoài mấyluốngbắpcải tímbầmvì lạnh.Mỗi lầngió tạtqua, cácbụikeovàng trụi lá lạichaođảonhưđiênvànằmrạpxuốngmặtđường.

ĐangđêmcậubéYurithứcgiấcbởicótiếnggõmạnhvàocửasổ.Mộtthứánhsángtrắnghuyềnảochậpchờnrọivàogianphòngtối,Yurichỉmặcáongủ,chạyracửasổ,ápmặtvàocửakínhlạnhtoát.

Bênngoàikhôngcònthấycảđườngcái,khunghĩađịalẫnmảnhvườnnhỏđâunữa.Bãotuyếtđanghoànhhành.TưởngchừngbãotuyếtđãđểýđếnYurivàthấycậusợnó,bãolạicàngthíchthúvềcáiấntượngnógâyranơicậu.NócứrúrítliênhồivàtìmmọicáchbuộcYuriphảichútâmđếnnó.Từtrêntrờituyếtcứrơikhôngngừnghếtbôngnàytiếpbôngkia,phủtrắngcảmặtđấtnhưmộttấmkhănliệm.Thếgianchỉcómộtưùnhbãotuyết,chẳngcóđốithủnàoganhđuavớinó.

ĐiềuđầutiêncủaYurikhitừbậucửasổtụtxuốnglàmuốnmặcquầnáotửtếchạyrangoàitrờiđểlàmmộtviệcgìđấy.Cậusợrằnghoặcgiả luốngbắpcảicủatưviệnsắpbịchônvùiđướituyếtkhôngcònđàolêndược,hoặcgiảtuyếtsẽvùi lấpbàmẹkhiếnbàkhôngcònđủsứcchốngcự,cứlúnsâumãixuốnglòngđấtvàmỗilúcmộtthêmxalìacậu.

Cuốicùngcậulạikhócoàlên.ChaNicolaithứcdậy,ngápdài,nóichocậunghevềđứcKitôvàanủicậu,sauđóchabướclạibêncửasổ,vẻtrầmngâm.Trờibắtđầurạng,haicậucháubènđithayquầnáo.

3.Hồimẹcònsống,Yuriđâubiếtrằngmẹconcậuđãbịchacậubỏrơitừlâu,

rằngchacậucứđidungoạnhếtthànhphốnàyđếnthànhphốkhácởmiềnSibirihoặcrangoạiquốcđểănchơithoảthích,rằngtừlâuôngđãtiêuphahếtsốtàisảntrịgiáhàngtriệucủagiađình.NgườitaluônluônbảocậurằngchacậuhoặcđangởPetersburg,hoặcđidựmộthộichợnàođấy,thườnglàhộichợIêbit.

Mẹcậuthì luônluônđauyếu,mãisaumớibiếtbàmắcbệnhlaophổi.BàbènđidưỡngbệnhởmiềnNamnướcPhápvàmiềnBắcnướcÝ.Yuricótheomẹđihai lần.VậylàthờiniênthiếucủaYuriđãtrôiquatrongcảnhnhộnnhạovàthườngxuyênchứađựngnhữngcâuđốkhóhiểu,nhữngbàntayxa lạcứthaynhaubếẵmcậu.Cậuđãquenvớinhữngthayđổiấynêntrongcáihoàncảnhlúcnàocũngtấtbậtnhộnnhạođó,sựvắngmặtcủaôngbốkhônglàmchocậungạcnhiên.

Yuricònnhớdạobétênhọcủacậuđượcdùngđểgọimộtmớnhữngthứkháchẳnnhau,nàolàxưởngZhivago,nhàbăngZhivago,nàolàcácbấtđộngsảncủaZhivago,nàolàcáchthứcthắtvàcàighimcàvạttheokiểuZhivago,thậmchícảmột thứbánhngọthìnhtròntươngtự loạibánhngọtcórượuRhumcũngmangtênZhivago,vàcóthờikỳởMoskvakhibướclênxetrượttuyếtchỉcầnbảongườiđánhxe"ĐếnnhàZhivago!",hệtnhưbảo"Đếnnơixalắcxalơ!",làchiếcxesẽchởtatớimộtvươngquốcxalạ,mộtcõibờxaxôi.Quanhtalàmộtkhuvườnvắngvẻ.Nhữngchúquạđậutrênnhữngcànhthôngrủ,làmchocácmảngtuyếtđọngởđórơixuốnglảtả.Tiếngquạkêuquangquácnghenhưtiếngcànhcâykhôgãy.Từngôinhàmớixâyởbênkiaconđườngxuyênrừng,nhữngconchó

nòichạyngangquađường.Trongngôinhàấyđãlênđèn.Bóngtốibuôngxuống.Đột nhiên tất cả những thứ ấy tan thànhmây khói.Họ lâm cảnhnghèo

túng.4.Mùahènămmộtngànchíntrămlẻba,haicậucháuYuriđápchiếcxesong

mãđếnDublianka,trangtrạicủaKologrivovmộtvịmạnhthườngquân,chủnhàmáy sợi.Họ đến đây thăm giáo sư Ivan Ivanovich Voskoboinikov, người chủtrươngtruyềnbánhữngkiếnthứchữuíchchoquầnchúng.

Conđườngchạyquacáccánhđồng.ĐúnglàngàylễĐứcTrinhnữthànhCadan2,đúnggiữamùagặt.Cólẽlúcnàyđanggiờăntrưahoặclàvìngàylễ,nênkhôngmộtbóngngườiởngoàiđồng.Ánhnắngthiêuđốtnhữngdảiruộngđanggặtdởtrôngnhưnhữngcáigáycạonửachừngcủatùnhân.Cácbầychimbaylượntrêncánhđồng.Nhữngbônglúamạchnặngtrĩuxếpthànhhàngdàithẳngtắpgiữacảnhtrờihoàntoànlặnggióhoặcnổicaolêngiữathâncây,lúaởxahaibêndường,nếunhìnkỹ ta tưởngđấy lànhữngbóngngườiđangchuyểndịch,tựahồcácnhânviênđạcđiềnvừađivenđườngchântrờivừaghichépđiềugì.

ChaNicolaihỏichuyệnbácPavel,ngườigáccửakiêmlaocôngchonhàxuấtbản.Bácngồinghiêngtrênghếxàích,lưngkhomkhom,haichânbắtchéođểtỏýbác khôngphải làngườiđánh xe thực thụ và,nếu cóđiềukhiển xe, thì cái đóchẳngphảilànghềcủabác..

-Nàybác,nhữngthửaruộngkialàcủađiềnchủhaycủadâncày?-Củađiềnchủ,-bácPaveltrảlờivàchâmthuốc-Cònnhữngthửaruộng

bênnày,-bácngừnglại,đốtchoxongđiếuthuốcvàrítmộthơidàirồimớiđưangọnroichỉvềphíakhác,-cònnhữngthửabênnàymớilàcủachúngtôi.Ơhay,chúngmàyngủà?-chốcchốcbáclạimắngcặpngựa:báccứluônluônliếcnhìnđuôivàmôngcủachúngyhệtngườitàixếxelửađểmắtđếncáiáplựckế.

Nhưngcặpngựavẫnkéonhưtrămngànconngựakháctrênthếgian,nghĩalàconđượcthắngvàocàngthìchạytửtếtheođúngbảntínhtrờisinhthànhthạocủanó, còn conbên cạnh thì ai khônghiểu sẽ tưởng là đồ vô tích sự, chỉbiếtvươncổnhảymúatheotiếngtrốngnhịpdochínhbướcchạycủanóphátra.

LầnnàyNicolaimangđếnchogiáosưVoskoboinikovbảnthảocuốnsáchnhỏcủagiáosưvềvấnđềruộngđấtmàchađãsửachữa.Vìlýdokiểmduyệtngàycànggắtgao,nhàxuấtbảnđãđềnghịchaxemlại.

-Dân chúngởhuyệnnày có lắm tròvui, - chaNicolainhậnxét. - ở tổngPalkovo,cómộtnhàbuônbịcắtcổ,trạingựagiốngcủaviênquảnhạtbịthiêutrụi.Bácnghĩthếnào?Ởlàngbác,dânchúngbàntánrasao?

NhưnghoárabácPavelnhìnnhậnsựviệccònbiquanhơncảvịduyệtsáchcónhiệmvụkiềmchếbớtcácchủtrươngquáhăngháivềđiềnđịacủagiáosưVoskoboinikov.

-Bàntánrasaoấyà?Ngườitađãđểdânchúngtựdoquátrớn.Họgọỉđấylànhữngtròquậyphá.Đámdânquêchúngtôicóđượcphéplàmthếkhông?Đểhọtựdothìhọănsốngnuốttươinhaungay,lạyChúa,quảcóthế.Ơhay,chúngmàyngủà?

ĐâylàlầnthứhaicậucháuYuriđếnDublianka,Yuricứtưởngcậucònnhớđường,nêncứmỗilầncánhđồngtrảirộngra,cáccánhrừngchỉcònlàlớpviềnmỏngởphíatrướcvàphíasau,thìYurilạingỡsắptớichỗquẹosangtaymặt,rồi

sau đó sẽ hiện ra để rồi lại bị khuất đi khu trang trại rộng mênh mông củaKologrivov vớidòng sông lấp lánhđằng xa và conđường xe lửaởbờbênkia.Nhưnglầnnàocậucũnglầm.Hếtcánhđồngnàyđếncánhđồngkháclầnlượtbịcácdải rừngvâybọc. Sự thayđổi cáckhoảngkhônggian ấygợi ra tầm suyxétrộnglớn,khiếnngườitamuốnmơướcvànghĩđếntươnglai.

NhữngcuốnsáchsẽlàmchaNicolainổidanhsaunày,chưamộtcuốnnàođượcviếtxong.Nhưngcáctưtưởngcủachađãđịnhhình.Chakhôngbiếtrằngthờikỳcủachađãgầnkề.Chẳngbaolâunữa,tronggiớivănchức,giáosưđạihọcvàtriếtgiacáchmạngthờiđósẽphảixuấthiệntêntuổicủacha,mộtngườisuynghĩvềtấtcảcácđềtàicủahọvà,ngoạitrừhệthốngthuậtngữra,chacócáchlýgiảihoàntoànkháchọ.Tấtcảbọnhọđềukhưkhưbámgiữmộtgiáođiềunàođó,thoảmãnvớinhữnglờinóisuôngvànôngcạn,trongkhichaNicolaitừnglàmộtlinhmụcđãtrảiquachủthuyếtcủaTolstoyvàtrảiquacáchmạng,đangtiếptụcđixahơn.Chaướcaomộttưtưởngvừacụthểvừacaosiêu,mộttưtưởngcóthểvạchraconđườngrõràng,thẳngthắntrongsựvậnđộngcủanó;tưtưởngấysẽthayđổimộtcáigìđótrênthếgiớitheochiềuhướngtốtđẹp;ngaymộtđứabéhaymộtkẻthấthọccũngđủkhảnăngnhậnratưtưởngấynhưnhậnramộttiachớploéhoặcdưâmcủamộttiếngsấmrền.Chakhaokhátcuộcđổimới.

Yurirấtthoảimáikhiởbênôngcậu.Ôngcậugiốngnhưmẹcậu.Cũngnhưbà,Nicolai làmộtngười tựdokhônghề có thànhkiếnvớibất cứ thứgì chưaquen.Cũngnhưbà,Nicolaicóýthứcbìnhđẳngcủanhàquýtộcđốivớihếtthảymọisinhvật.Cũngnhưbà,Nicolaihiểuratấtcảngaytừcáinhìnđầutiênvàbiếtdiễnđạtcáctưtưởngdướidạngchúngvừahiệnratrongđầu,khichúngcònsốngđộngvàchưamấthếtýnghĩa.

Yurivui sướngđượccậuNicolaidẫnđếnDublianka.Phongcảnhnơinàyrấtđẹp, và cảnhđẹp cũngnhắc cậunhớ tớimẹ,mộtngườiyêu thiênnhiênvàthườngđemcậuđidạochơivớibà.NgoàiracậuthíchgặplạiNicaDudorov,mộthọcsinhtrunghọcngụởnhàgiáosưIvan.CólẽNicacoikhinhYurivìhắnhơncậuhai tuổi.Khi chào cậu,hắnđã lắcmạnh taymàkéo xuống,đầu cũng chúitheo,thấpđếnnỗicácmớtócxoãxuốngtránchehẳnmộtnửamặt.

5.-Độnglựcthiếtyếucủavấnđềnạnđóinghèo,-chaNicolaiđọctheobản

thảođãsửa.Tôithiếttưởngnênsửalà"thựcchấtcủavấnđề…"-GiáosưIvannóivàsửabảninthử.

Họngồi làmviệctrongbóngtranhtốitranhsángcủagianthềmlợpkính.Có thểnhìn thấy các thùng tưới vàdụng cụ làmvườnvứtbừabãi trên thềm.Chiếcáomưavắttrênlưngmộtcáighếkhậpkhiễng.Đôiủngđicâuvớivếtbùnkhôkétlạiđặtởgócthềmvớinhữngdảixàcạpquệthẳnxuốngđất.

-Trongkhiđóthốngkêsinhtửchothấy…-ChaNicolaiđọc.-Nênthêm:bảnthốngkênămqua,-giáosưIvannóivàghilại.Trênthềmcógióthổi.Mấymảnhđáhoacươngđượcđặttrêncáctranggiấy

chokhỏibay.Sửachữaxongxuôi,chaNicolaivộisửasoạnravề.-Sắpcógiông.Tôiphảiđiđây.-ĐâuđượcTôikhôngđểchađiđâu.Ởlạiđâyuốngtràvớitôiđã-Nhất

thiếttôiphảicómặtởthànhphốtốinày.

-Khôngthểđược.Tôichảchịuđâu.Ngoàivườnđưavàothoangthoảngmùikhóiđốtấmsamôvaátcảmùikhói

thuốclávàmùihoacâyvôivoi.Từngôinhànhỏtrongvườn,ngườitađãbưngramóncaimắc,dâuvàbánhnhânphómáttươi.BỗngcótinbácPavelđãrasôngtắmvàdắtngựađitắmluônthể.ChaNicolaiđànhởlại.

-Tronglúcchờngườinhàdọntiệctrà,tahãyrangoàikhengồitròchuyệnmộtlát,ởđócóghếngồi,-giáosưIvanđềnghị.

LàchỗbạnbèthântìnhvớinhàtriệuphúKologrivov,giáosưIvanđượcsửdụnghaiphòngtrongdãynhàởngoàivườncủaviênquảnlý.Ngôinhàấycùngvớicáivườnnằmtrongkhuhoaviênbỏhoang,màtốisậm,cómột lốiđihìnhbánnguyệt,cũmèm.Cỏđãmọcrậm, lấpcả lốiđi,ngàynaynóchỉđượcdùnglàmlốichởđấtvàrácrađổngoàikhe.NhàtriệuphúKologrivov,mộtngườicóđầuóc tiếnbộ và cảm tình với cáchmạng, thì đang cùngbà vợ ởngoại quốc.HiệntrongtrangtrạichỉcóhaicôcongáicủahọlàNadiavàLipasốngvớicôgiasưvàmấyngườiđầytớ.

Ngôinhàcủaviênquảnlýđượcmộthànggiậudâyxanhrìbằngcâytứcầungăncáchvớitoànbộkhuhoaviêncóaohồvàdãynhàcủachủnhân.IvanvàNicolaiđivòngbênngoàihànggiậuđóđểrabờkhe.Cứmỗibướcđi,từngbầychimsẻtừtrongcácbụitúcầulạibayratrướcmặthọthànhhtngđợtđềuđều,tạonêntiếngràoràokhôngngớt,nghenhưtiếngnướcchảytrongcáiốngmángđặtdướichângiậu.

Họđãđiquacáinhàkínhươmcây,phòngcủabáccoivườnvàngôinhàbằngđáđổnátkhôngbiếtđãdùngvàoviệcgì.Họbànđếnnhữnglựclượngmớivàtrẻtrongkhoahọcvàvănchương.

ChaNicolainói:-Đâyđócũnggặpnhữngngườicótài.Nhưnghiệnthờiđangmọclênđủ

thứhội,nhóm.Cácthứhội,nhómấylànơinươngnáucủabọnbấttài,khôngcầnxétxemnótrungthànhvớiSoloviovKanthayKarlMarx.Đitìmchânlýchỉcónhững ai đứng riêng lẻ và tuyệt giao với hết thảynhữngkẻ khôngbiết yêuchânlýchođủ.Liệutrênđờinàycóđiềugìđángđượctintưởng,trungthànhhaykhông?Những điều như vậy ít lắm. Tôi nghĩ nên trung thành với sự bất tử,nghĩalàvớimộttêngọikháccủasựsống,mộttêngọimạnhhơnđôichút.PhảigiữgìnlòngtrungthànhvớiđứcKitô!Kìaôngbạnbấthạnh,ônglạinhănnhórồi,ônglạichảhiểucáigìhết.

-Ôidào, -giáosưIvan làubàu.Ông làmộtngườicómáutócvàngxoăn,thanhmảnh,cóchòmrâutinhquáikhiếnônggiốngmộtngườiMỹthờiLincôn(chốcchốcônglạivêrâuthànhmộttứmvàdùngkhoémôingậmlấyđầubộrâu).

-Tôiấyư,đãhẳnlàtôiimlặng.Chathừahiểurằngtôinhìnnhậnsựviệchoàntoàntheokiểukhác.À,nhânđâytôimuốnhỏingườitađãđểchohoàntụcnhưthếnào?Tôiđãđịnhhỏicha từ lâu.Có lẽ chà sợchứgì?Người tađã rútphépthôngcôngđốivớicha,phảivậykhông?

-Saoônglạiđánhtrốnglảngnhưthế?Tuynhiên,nếuôngmuốnnghetôikể.Phépthôngcôngư?Không,thờinayngườitakhôngmuốnnguyềnrủatôinữa.Trướcđâycũngđãgặpnhữngchuyệnphiềnphức,giờchỉcòncáchậuquảthôi. Chẳng hạn trong nhiều năm tôi không được làm việcNhà nước, khôngđượcđếncácđôthịlớn.Nhưngđólàchuyệnvặtvãnh.Tahãytrởlạichuyệnlúc

nãy.TôivừanóicầntrungthànhvớiđứcKitô.Tôixingiảithíchngayvìsao.Ôngkhônghiểurằngngườitacóthểlàmộtkẻvôthần,cóthểchẳngbiếtcóThượngĐếhaykhôngvàcóThượngĐếđểlàmgì,trongkhiđóbiếtrằngconngườiđangsốngkhôngphảitrongthiênnhiên,màtronglịchsử,rằnglịchsửtheoquanniệmhiệnnaylàdođứcKitôtạora,rằngnềntảngcủanólàKinhPhúcâm.Vậylịchsửlà gì?Đó là sự thiết lậpnhững công trìnhnghiên cứuhàng thế kỷđể lần lượtkhámphábíẩncủacáichếtvàcáchkhắcphụcnótrongtươnglai.Chínhnhằmmụcđíchđó,người taphátminh cái vô cực của toánhọc và các sóngđiện từ,chínhnhằmmụcđíchđóngườitaviếtcácbảnnhạcgiaohưởng.Muốntiếntớitheophươnghướngấy,khôngthểthiếumộtsựthứctỉnh.Muốncónhữngkhámpháấy,đòihỏiphảicósựtrangbịtinhthần.Cácdữkiệncủasựtrangbịấyđềuhàm chứa trongKinhPhúc âm.Nhữngdữ kiện ấy đây.Trướchết, đó là tìnhthươngyêuđồngloại,hìnhtháicaonhấtcủathứsinhlựcđangtràntrềtrongtâmcanconngườivàđòiđượcthoátra,đượctiêuphí,rồitiếpđếndólànhữnghợpphầnchủyếutạonênconngườithờinaymàthiếuchúngthìconngườitrởnênvônghĩa,cụthểlàýtưởngvềtựdocánhânvàýtưởnglấycuộcđờilàmlễvậthysinh.Cầnlưuýrằngđiềuđóchođếnnayvẫnlàcựckỳmớilạ.Lịchsửtheonghĩađókhônghềcóởngườithờixưa.Thờixaxưaấy,ngườitachỉthấysựhènhạgớmghiếccủanhữnggãCaligulamặtrỗ,tànbạo,lũngườikhônghềngờrằnghếtthảynhữngtênđichinhphụcđềulàkẻbấttài.Thờiấychỉthấysựvĩnhcửukhoáclácvàlạnhngắtnhưxácchếtcủacáctượngđàibằngđồngvàcáccộtđácẩmthạch.ChỉsaukhiĐứcKitôxuấthiện,cácthờiđạivàcácthếhệmớiđượchítthởkhôngkhítựdo.ChỉsaukhiĐứcKitôxuấthiện,mớibắtđầucuộcsốngtronghậuthế,vàconngườithayvìphảichếtnơiđầuđườngxóchợ,mớiđượcchếttrongkhitựhiếnmìnhchođềtàiấy.Chà,bànchuyệnnàyđếntoátmồhôirađược.Nhưngbànvớiôngthìchẳngkhácgìnướcđổđầuvịt!

-Chuyệnsiêuhình,thưacha.Cácthầythuốcđãcấmtôixàimónấy,dạdàytôikhôngtiêuhoánổi.

-Thôikệôngvậy.Tahãygácchuyệnnàylại.Ôngmaymắnthậtđấy!Phongcảnhnơi,đâyngắmmãi cũngkhông chán!Thếmàông sốngởđây chẳng cảmnhậnđược.

Nhìnxuốngdòngsôngdễbịchóimắt.Nólấplánhdậpdờndướiánhnắngnhưmộtláthiếc.Độtnhiêncónhữnglớpsóngchạydàitrênmặtnước.Đấylàmộtchuyếnđòngangsangbờbênkia,chấtnặngnàongựa,nàoxenàocánhđànôngđànbàdânquê.

-Nàycha,mớinămgiờthôi,-giáosưIvannói.-Chanhìnkìa,chuyếntàutốchànhchạytừXuzranđấy.Nóthườngquađâyvàolúchơnnămgiờ.

Xaxatrêncánhđồng,chuyếnxelửasơnmàuxanhlámạ,trongxaquánhỏbé,đang tiến từbênphải sangbêntrái.Bỗnghaingười thấy tàuđỗ lại,nhữngcụm hơi nướcmàu trắng phụt lên từ đầumáy. Lát sau vọng tới hồi còi báochuyệnchẳnglành.

-Lạthật,-giáosưIvannhậnxét.-Chắccóchuyệntrụctrặcchứđâuvôcớhọđỗlạigiữakhuđồnglầyấy.Lạicóchuyệngìrồi.Thôitavềuốngtràđi.

6.KhôngthấyNicaởngoàivườn lẫn trongnhà.YuriđoánrằngNicamuốn

tránhmặtvìngồivớihaiôngthìbuồntẻ,cònYuriđâuphảibạnchơicủahắn.

CậuNicolaivớigiáo sư Ivanđã ra làmviệcởngoài thềm,để cậu tha thẩnmộtmìnhxungquanhnhà.

Cảnh vật chốnnàymới đẹp làm sao!Chốc chốc lại vang lên tiếnghótbagiọnglảnhlótcủachimVànganh,vớikhoảngdừngchờđợinhưmuốnđểchotiếnghóttrongvắtnhưtiếngsáothấmđượmkhắpvùng.Hươnghoathơmngát,lãngđãngtrongkhítrời,muốntoảlênnhưngbịánhnắngghìmgiữtrongvườn.CảnhvậtnàygợinhớthathiếtlàmsaomiềnAntibavàBordigera!Yuricứluônquayngườikhisangphải,lúcsangtrái.Cậumơhồnhưnghethấytiếngnóicủamẹcậuđangvươngvấnđâuđâytrênnhữngbãicỏ,trongtiếnghótvéovoncủabầychimvàtiếngvovecủalũong.Cậucứgiậtmìnhvìcảmthấynhưvăngvẳngbêntaitiếngmẹgọicậuđếnvớibà.

Cậuratớibờkhevàbắtđầuđixuống.Từcánhrừngthưavàsạchsẽởphíatrênbờkhe,cậulănxuốngrặngthuỳdươngmọcdướiđáykhe.Dướinàyâmuvàẩmthấp,cànhcâygãyrơingổnngang,lẫnvớirácbẩn,chỉlácđácvàibônghoa.Những thân câymộc tặc tua tủanhiều cành trôngnhư các vương trượnghaypháptrượngtranghoàngtheolốiAiCậpmàcậuthấytrêncáchìnhvẽtrongcuốnKinhThánhcủacậu.

Yuricảmthấynỗibuồnthấmthía.Cậumuốnkhóclên,cậubènquỳxuống,nướcmắtrơilãchã.

- Muôn lạy Thánh Thần, lạy Đức Thánh bảo trợ của con, - cậu khấnnguyện,-xinhãygiữtríóccontheoconđườngchínhtrựcxinhãynóivớimẹcủaconrằngconởđây,condễchịulắmđểmẹconđừnglo.Nếuquảthựccócuộcsốngởthếgiớibênkia, lạyChúa,xinchomẹconđượcđếncõicực lạc,nơicácthánhvànhữngngườilànhtoảsángnhưsaotrời.Mẹconlàngườitốtvôcùng,mẹ con không thể là kẻ có tội, lạyChúa, xinNgười đoái thương đếnmẹ con,đừngđểmẹconphảiđaukhổ.

-Mẹơi? - trongnỗibuồnđang vò xé tâm có thể, cậu gọimẹ từ trên trờixuốngnhưgọimộtvịthánhmởiđượctấnphong,rồiđộtnhiêncậukhôngchịunổinữa,cậungãxuốngngấtđi.

Cậunằmngấtkhônglâu.Lúctỉnhdậy,cậunghetiếngchaNicolaigọicậuởphíatrên.Cậuthưavàleolênbờkhe.Yurichợtnhớlúcnãycậuquênkhôngcầunguyệnchongườichabiệtvôâmtíncủacậu.BàMaria,mẹcậu,khicònsốngvẫnnhắccậulàmviệcđó.

Nhưngsaucơnngấtcậuthấydễchịuđếnnỗicậuchẳngmuốnđánhmấtcáicảmgiácthanhthảnhnàyđi.Cậunghĩ,thôiđểlầnkháccầunguyệnchochacũngkhôngsao.

-Việcấyđểsau.Cũngchảvộigì,-cậunghĩthầm.Yurihoàntoànkhôngnhớchamìnhnhưthếnàonữa.

7.MisaGordon,cậuhọcsinhlớphai,mườimộttuổi,cókhuônmặttưlựvà

cặpmắttođenláy,đangngồitrongcoupetoaxelửahạngnhìvớichacậu.ÔnglàmtrạngsưởOrelburg.ÔngđượcbổnhiệmởMoskvavàcậuchuyểntrườngtheocha.Mẹvàcácchịcủacậuđãtớitrướcloxếpdọnchỗở.

Haichaconđitàuđãsangngàythứba.Qua các đámmây bụi nóng bỏng và như bị ánh nắng quétmột lớp vôi

trắng,cậuthấycảnhvậtnướcNgadiễnquatrướcmặt:nhữngcánhđồngvàthảo

nguyên, những đô thị và làngmạc.Những đoàn xe ngựa nối đuôi nhau trênđườngcái,nặngnềquẹovàocácđườngrẽ.Ngồitrênxelửachạyvớitốcđộkinhhồn, tacócảmtưởngcácchiếcxekiađứngyên,cònbầyngựathìnhưcứgiẫmchântạichỗ.

Khixengựađỗlạiởcácgachính,hànhkháchlạitranhnhauđổxôxuốngcácquángiảikhát.Ánhmặttrờiđangngảxuốngbênkiarặngcâynhàgarọivàochânhọvàcácgầmtoa.

Mọisựvậnđộngtrênthếgian,nếuxemxétriêng,đềuđượctínhtoánmộtcáchtỉnhtáo;nhưngnhìntoàndiện,gộplạithìchúngđềulàvôýthức,bịdòngđờicuốnhút,liênkếtlạivớinhau.Conngườihoạtđộngvàbậnbịuvấtvảvìbịthôithúcbởinhữngnỗiloriêngcủahọ.Nhưngcáiguồngmáyấyhẳnsẽkhôngchuyểnđộngnổi,víthửkhôngcócáiyếutốđiềutiếtchủchốtlàýthứcvôưucaocả.Ýthứcvôưutạoracảmgiácvềsựgắnbómậtthiếtgiữađờisốngcủamọiconngười, tạoraniềmtinvềsựchuyểnhoátừcuộcsốngnàysangcuộcsốngkhác,tạoracảmgiáchạnhphúckhinghĩrằngmọichuyệnđangdiễntiếnsẽđượchoàntấtkhôngriêngtrênmặtđấtnày,nơingườitamaitángnhữngkẻchết,màcònởnơinàođókhác,nơimàngườithìgọilànướcChúaTrời,ngườithìgọilàlịchsử,ngườithìgọilàcáigìđó.

Trong cáiquy tắc ấy, cậubé làmột trườnghợpngoại lệ chua chát và tànnhẫn.Cáiđộnglựcthúcđẩycuốicùngcủacậuvẫnlàsựlotoan;cảmgiácvôưukia không hề nâng đỡ hay làm cho cậu cao thượng hơn. Cậu biếtmình thừahưởngcủachaôngcáiđặctínhấyvàcứđểýtừnglytừngtíđếnnhữngdấuhiệucủanótrongconngườimình.Nókhiếncậubuồnkhổvànhụcnhã.

Từngàycóý thức,cậuvẫn luôntựhỏivàngạcnhiên:cớ saocũngcó taychânnhưai,cũngnóimộtthứtiếng,cùngsốngtheothóiquennhưmọingười,màlạicóthểkhácmọingười,hơnnữaítđượcngườiưavànóichunglàngườitakhôngưa.

Cậukhôngsaohiểunổi,vì lẽgìnếuanhhènkémhơnnhữngngườikhác,anhlạikhôngthểgắngsứcsửađổiđểtrởnênkháhơn.LàngườiDoThái,điềuđócóýnghĩagì?Màsaolạitồntạiđiềuấy?Cáigìtánthưởnghoặcbiệnhộchosựtháchthứcgiảnđơn,mộtsựtháchthứcchẳngđemlạiđiềugì,trừsựđaukhổ?

Khicậuđemcâuchuyệnhỏichacậuđểmongđượcgiảiđápthìchacậunóirằngcáctiềnđềcậunêura làvô lý, rằngkhôngnên lập luậnkiểuđó, songôngcũngchẳngđưaraýkiếngìkhảdĩ sâusắckhiếncậuphải imlặngcúiđầuchấpnhậnđiềukhôngthểthayđổiđược.

Saukhidànhngoạilệchochavàmẹ,Misadầndầnthấykhinhmiệtnhữngngườilớn,nhữngkẻđãgâyratìnhtrạngrốirenmàchínhhọkhôngđủsứctháogỡnổi.Cậutinrằngbaogiờtrưởngthành,cậusẽtháogỡtấtcảnhữngchuyệnđó.

Thì đây chẳnghạnbây giờ chắc chẳng ai dámnói, rằng cha cậuđã xử sựkhôngđúngkhiđuổi theocái lãođiênkia, lúc lão táphóngchạy racửa toa,vàrằngkhôngnênkéothắngchođoàntàudừnglại, lúclãođiênkiagạtmạnhchacậu sangmộtbên,mở toang cửa toa, rồi laođầuxuốngvệđườnggiữa lúc tàuđangchạynhanh,cứynhưngườiđitắmcắmđầunhảytừcầucaoxuốngnướcđểsauđóngoilên.

Nhưngngườikéo tay thắng tàukhôngphải ai khác,mà chính là cha cậu,

GrigoriOxipovichGordon,nênkếtquảlàvìhọmàđoàntàuphảiđỗlạilâuđếnmứcvôcớnhưvậy.

Chẳngaihiểurõnguyênnhântạisaotàuđỗlâu.Ngườithìbảovìtàungừnglạibấtthìnhlìnhnêncácbộthắnghơibịhư,phảisửachữangườithìchorằngtàuđanglêndốcmàhãmlạithìkhôngcóđàđểchạytiếp.Cóngườicònđưaracáchgiảithíchthứba:nạnnhânlàmộtngườicóđịavị,nênviêntrạngsưđitheoôngtađãyêucầuphảimờinhânchứngtừgaKologrivovcagầnnhấttớiđểlậpbiênbản.Chínhvìlẽđómàngườithợmáyphụđãleolêncộtdâythép.Chắclàchiếcôtôrayđãlênđường.

Trongtoatàuthoangthoảngmùihôixôngratừbuồngvệsinhmàngườitacốdùngnướchoađánh átđi; có cảmùi thịt gàquayđã thiu gói trongnhữngmảnhgiấybẩnthấmvếtmỡ.

Trongtoa,mấybàtóchoarâmngườiPetersburgvẫntiếptụcthoalạiphấn,dùngkhănlaumồhôitayvàtròchuyệnvớinhaubằngcáigiọngngựcngherinrít.Khóiđầumáyámvàolớpsápbôimặt,khiếnbànàobàấygiốngcácmụdi-gancónướcdamàubánhmật.MỗilầncácbàđingangquangăncủahaichaconGordon,cácbàđềudùngtấmkhănchoàngcheđôivaigầyvàbiếncáihànhlangchậthẹpthànhnơilàmdánglấyđiệu,Misalạicócảmtưởngcácbàđangnghiếnrăng,hoặccăncứvàođôimôimímchặtcủahọ, -phảinghiếnrăngmàrít lên-"Nàynóinghexemnào, làmgìmàđa cảm thế!Chúng tôi lànhữngngườiđặcbiệt!Chúngtôithuộcgiớitríthức!Chúngtôikhôngthể!".

Xácnạnnhânnằmsóngsượttrêncỏ,cạnhvệđường.Mộtvệtmáuđenđặcvắtquatránvàmắtôngtanhưnétgạchxoábỏmặtấy.Thứmáuấytựahồkhốngphảimáuôngta, chảy từ tronghuyếtmạchôngta ra,mà làmộtcáigìởngoàidínhvào,mộtthứthuốccao,mộtvệtbùnsắpkhôhoặcmộtchiếclábạchdươngươnướt.

Nhữngngườitòmòvànhữngkẻdễmủilòngkéođếnvâyquanhxácnạnnhânhếttốpnàyđếntốpkhác.Đứnglâubênxácchết làviêntrạngsưcùngđimộtngăntàuvớinạnnhânvàlàbạncủanạnnhân.Ôngtacaolớnđẫyđàvàngạomạn,mộtloàiđộngvậtthuầnchủngmặcchiếcsơmiướtsũngmồhôi.Vẻmặtlầmlì,khônglộvẻthươngtiếcngườibạn.Ôngtarênrỉvìtrờinóngbứcvàdùngchiếcnónmềmphephẩyquạt.Aihỏigìôngtacũngchẳngthèmngoảnhlại,chỉnhúnvaitrảlờilàubàu:"Mộtgãnghiệnrượu.Chẳnglẽcònphảihỏivìsao?Hậuquảđiểnhìnhnhấtcủabệnhnghiệnrượu".

Mộtbàdángmảnhkhảnhmặcchiếcáováybằnglenvàquàngtấmkhăncóviềnrenđếngầnngóxácchếthai,balần.

ĐólàbàgoáTiveczina,cóchồngvàconđềulàmthợláitàu.Bàvàhainàngdâuđượcđivémiễnphíởtoahạngba.Hainàngdâucũngquàngkhăn,lặnglẽtheosátgótbànhưhaidìphướcđitheobàbềtrên.Bộbaxếpđặtnhưthếkhiếnainấykínhnểvànhườnglốichohọ.

ChồngbàTiveczinabịchếtthiêutrongmộttainạnxelửa.Bàđứngcáchxácnạnnhânvàibước,trênmộtmôđấtcaođểcóthểnhìnquađámđôngvâyquanhxác.Bàthởdàinhưmuốnsosánh: "Thật làmỗingườimộtsốphận.CóngườichếtvìýmuốncủaChúa,cònôngnàythì tạiýnghĩngôngcuồng:chếtvìgiàusangvàmấttrí".thảyhànhkháchđềuđãtớixemxácchết.Họtrởvềtoachỉvìsợmấtcắphànhlý.

Lúchọnhảyxuốngđường,vươnvai,ngắtvàibônghoavàđiđilạilạichođỡtêchân,aicũngcảmthấyrằngđoàntàucóđỗlạihọmớiđểýtớicảnhvậttrướcmắt.Nếukhôngxảyratainạn,chắcchảaingóngàngđếncáiđồngcỏlầylội,lônhôcácmôđấtkia,đếndòngsôngrộngvàmáinhàxinhxắnvớingôinhàthờởbờbênkia.

Thậmchícảmặttrờivềchiềuhìnhnhưcủalàcảnhvậtcủariêngvùngnày,nó rụt rè rọi những tia vàng nhạt xuống cảnh tượng bên đường tàu, tựa hồkhôngdámtớisátchỗđó,ynhưconbòcáitrongđànbòăncỏgầnđấyđãlânlatớinhìnđámđông.

Misa bị chấn độngmạnh vì tai nạn xẩy ra,mấy phút đầu cậu đã khóc vìthươngvàsợ.Suốtmấyngàyđitàu,nạnnhânđãnhiềulầnvàongồitrongngăncủachaconcậuvàđã tròchuyệnvớichacậuhànggiờ.Ôngtanói rằngôngtathấyyêntâmvàthanhthản,khingồitròchuyệnvớichaconcậutrongbầukhôngkhíbìnhyênvàtrongsáng.Ôngtahỏikỹchacậuvềcáckhíacạnhpháplýkhácnhau,vềcácvấnđềcònđangtranhluậnquanhchuyệnkhếước,tặngdữchứngthư,phásảnvàgiảmạo.

-Thựcthếư?-ôngtangạcnhiêntrướclờichứnggiảicủatrạngsưGordon.-Xemraôngdựavàonhữngđiềuluậtnhântạohơn,còntrạngsưcủatôithìdùngnhữngtàiliệukhác.Ôngtacóvẻbiquanhơnôngnhiều.

Cứmỗilầnôngtayêntâmlạiđượcmộtchút,thìcáiôngtrạngsưcùngđitoahạngnhấtvớiôngtalạiđếnkéotayôngtađiuốngsâm-banhởtoaăn.Phải,chínhcáitaytrạngsưdángcaolớnđẫyđà,vẻngạomạn,màyrâunhẵnnhụi,áoquầnbảnhbaođóhiệnđangđứngbênxácchết,khôngngạcnhiêntrướcbấtcứchuyệngìtrênđời.Thậtkhóxoábỏcáicảmgiácrằngtâmtrạnglolắngliêntụccủathânchủôngtalàcólợichoôngtavềphươngdiệnnàođó.

Misađượcchakểchobiết,rằngngườikháchghéchơiấylàmộttriệuphúcótêntuổi,tốtbụngvàngớngẩn,khôngcóđủtríxétđoánnữa.ÔngkháchchẳngngạisựcómặtcủaMisa,vềbàvợquácố,sauđókểvềgiađìnhthứhaicủaôngmàôngcũngđãtừbỏ.Vừanóiđếnđó,độtnhiênôngnhớlạimộtđiềugìmớimẻ,mặtôngtáiđihoảnghếtvàbắtđầunóicâunọxọcâukia,mấtcảmạchlạc.

ĐốivớiMisa,ôngbàytỏsựâuyếmkhóhiểu,mộtsựâuyếmcólẽkhôngphảiđểdànhchocậu.Cứmỗi lầntàuđỗởcácgachính,ông lạixuốngtàutìmmuaquà tặngchocậu; trongphòngđợi củahànhkháchhạngnhất, thườngcónhữngquầyhàngbánsáchbáo,đồchơivàcácđặcsảntrongvùng.

Ônguốngrượuliênmiênvàkêucađãhơnhaithángnaybịmấtngủ,nhữnglúctỉnhrượuđượcmộtlúclàônglạibịgiàyvòbởinhữngnỗikhổtâmmàmộtngườibìnhthườngkhôngbaogiờbiếtđến.

Mộtphúttrướckhichết,ôngchạyvàongăntàucủachaconMisa,nắmchặttaytrạngsưGordonmuốnnóiđiềugì,nhưngkhôngthốtralời,thếrồiôngchạyracửatoamàđâmđầuxuốngđường.

MisađangmởxemcáihộpgỗnhỏđựngcácmẫuđámiềnnúiUran-quàtặngcuốicùngcủangườiquácố,thìcótiếngxônxaobênngoài.Bênkiađường,chiếcôtôrayđãchạytới.

Từtrênxebướcvuốngviêndựthẩmđộimũlưỡitraicógắnhuyhiệu,mộtbácsĩvàhaiviêncảnhsát.Nhữnggiọngnóicôngvụlạnhlùngvanglên.Họđặtcáccâuhỏivàghichéềpgìđó.Mấynhânviênsoátvéphụlựcvớihaiviêncảnhsát

vụngvềkéosátnạnnhânlênnềnđườngsắt,chânhọchốcchốclạitrượttựttrongcát.Mộtbàgiàkêutườnglên.Ngườitađềnghịhànhkháchlêntàuvàkéocòi.Đoàntàuchuyểnbánh.

8."Chánmớđời,lạicáicủanợấy!"-Nicabựcbộinghĩthầmchạylungtung

trongphòng.Tiếngnóicủakháchđangtớigần.Khôngcònlẫnđiđâuđượcnữa.Trongphòngngủcóhaichiếcgiường,một

củagiáosưIvan,mộtcủacậu,Nica.Nghĩvàigiây,Nicabènchuivàogầmgiườngcủacậu.

Cậungherõtiếnghọtìmkiếmcậu;gọicậuởcácphòngkhác,ngạcnhiênvềchuyệncậubiếnmấttăm.Sauđóhọbướcvàophòngngủ.

-Đành vậy, biết làm thế nào, - cha Nicolai bảo Yuri. - Thôi cháu loanhquanhravườnmộtlát,chốcnữatìmthấyanhbạnthìthahồmàchơi.

ChaNicolaivàgiáosưIvanngồitrơngphòngbànvớinhauvềphongtràođấu tranh của giới đại học ở Petersburg vàMoskva, khiếnNica phải chui bẹpdướigầmgiườngmộtcáchngớngẩnvànhụcnhãkhoảnghaimươiphút.Cuốicùnghọđirathềm.Nicalenlénmởcửasổ,trèolênvàphóngravườnhoa.

Hômnaycậuthấykhóchịu.Đêmquacậuđãmấtngủ.Cậuđangtuổimườibốn.Cậucháncáicảnhcứbịcoilàtrẻcon.

Suốtđêmquacậukhôngchợpmắtvàmớirạngsángcậuđãrangoàivườn.Mặttrờivừamọc,mặtđấttrongvườnhoainbóngcâycối,nhữngcáibóngdài,ngoằnngoèo,ướtsươngđêm.Nhữngcáibóngkhôngphảimàuđenmàxámđậmnhưmàudạbịsũngnước.Hươngvịngâyngấtbuổibanmaitựahồtoảrachínhtừnhữngcáibóngẩmướtấyintrênmặtđấtvớicácvệtnắngthonthonnhưcácngóntaythiếunữ.

ChợtNicathấymộtvệtthuỷngântrắngbạchệtnhưcácgiọtsươngtrongcỏ,đangtrườnđicáchcậuvàibước.Vệtấycứtrườnchảymàkhôngthấmxuốngđất.Độtnhiênvệttrắngquăngmìnhsangmộtbênrồibiếnmất.Đólàconrắnhổgiun.

Nicarùngmình.Nicalàmộtcậubélạlùng.Lúccaohứngcậuthườnglớntiếngnóichuyện

mộtmình.Cậubắtchướcmẹhướngtớinhữngvậtthểcásiêuvànhữngchuyệnnghịchthường.

"Sốngtrênđờinàymớithúlàmsao!"-cậunghĩ-"Nhưngtạisaođiềuđólạicứkhiếntađauđớn?"ChúaTrờidĩnhiênlàcórồi.NhưngnếucóthìChúaTrờichínhlàtađây.Đâynày,đểtahiệntachomàxem",-cậuthầmnghĩkhinhìncâyhoàndiệpliễuđangrunrẩytừgốcđếnngọn(nhữngchiếcláướtsươngcủanólấplalấplánhnhưcáctấmthiếccắtnhỏ),-"đây,tasẽralệnhchonó",-cậulấyhếtsứcbìnhsinhđểthìthầm,không,đúngralàcậuướcmuốnbằngtoànbộconngườicậu,bằngtoànbộmáuthịtcủacậu:"Yênnào!"-tứcthìcâyhoàndiệpliễungoanngoanđứngyên,hếtrunrẩy.Nicavuisưởngcườivanglênrồichạytérasôngtắm.

Chacậu,DementiDudorov,mộtphầntửkhủngbố,bịántreocổ,maynhờđượcSahoàngđặcxágiảmxuốngánlưuđày.MẹcậuthuộcdòngdõicôngtướcEristovởxứGruzia,làmộtphụnữcòntrẻ,cónhansắc,tínhbồngbộtliềulĩnh,suốt đời hammê theo đuổimột cái gì đó - nào các cuộc nổi loạn, nào những

ngườinổiloạn,nàocácchủtrươngquákhích,nàocácdiễnviênlừngdanh,nàonhữngkẻthấtthếnghèorớt.BàrấtyêuNicavàtừcáitên"Innokenti"củacậubàđãđặt ramột loại biệt danhhết sức âu yếmvàngớngẩn,đại loại "Innochech"hoặc"Nochenca".BàthườngđưacậuvềTiflitđểkhoecậuvớibàconhọhàng.Tạiđó,cậuthíchnhấtmột loàicâygốc lớnmọcởsânnhàtrọ,nơimẹconcậudừngchân.Đólàmộtloàicâykhổnglồxùxìcủamiềnnhiệtđới.Lánólớnnhưtai voi, che mát cả khu sân dưới ánh nắng thiêu đết của phương Nam. Nicakhôngthểquanniệmrằngđólàmộtthứcâychứkhôngphảimộtconvật.

Cáitênđángsợcủachacậudễgâynguyhiểmchocậu,vìvớisựưngthuậncủa bàNicaGalactionovna,mẹ cậu, giáo sư Ivan đã sửa soạn làm đơn xin SahoàngchophépNicamanghọcủamẹ.

Khinằmtrốndướigầmgiường,bựctứcvìdiễnbiếncủamọichuyệnxảyratrênđờinày,cậuđãnghĩđếncảvấnđềđổihọấy.CáiônggiáosưIvannàylàaimàlạicanthiệpvàođờicậusâuđếnthế?Rồicậusẽchohọbiếttay!

CảcáiảNadianữa!Cóphảivìcôảđãmườilămtuổinêncôảcóquyềnvênhmặtlênvàănnóivớicậunhưvớimộtthằngnhóc?Được,cậusẽchocôảbiếttay!"Taghétnó,-cậuthầmnhắcđinhắclại.Tasẽgiếtnó!Tasẽrủnóđichơithuyềnrồidìmchếtnóđi".

Cảmẹcũnghayhớmquá.MẹđãđánhlừacảcậulẫnônggiáoIvan,khibàrađi,hẳnthế.MọingườitưởngbàđiKavkaz,nhưngkhônghẳnđâu,chẳngquabàđimộtđoạnđườngrồirẽngoặtlênphíaBắcvàhiệnđangungdungởPetersburgcùngđámsinhviênbắnnhauvớicảnhsát.Bỏcậuphảinằmco,thốirữaởcáixóvớvẩnnày.Nhưngcậusẽchơitaytrêntấtcảcácvịấy.CậusẽdìmchếtNadia,sẽbỏhọctrốnđiSibiritìmchacậuvàtổchứckhởinghĩaởđó.

Mépaomọcđầyhoasúng.Chiếcthuyềnđâmvàođámhoachenchúcấyvớitiếngsộtsoạtkhôkhan.Nhữngchỗlárách,nướcao lộratrôngnhưnướcdưahấutrongvếtcắthìnhtamgiác.Haiđứatrẻbắtđầungắthoasúng.Cảhaiđứacùngnắmlấymộtcọngsúngdaivàcăngnhưcaosu.Nólàmchochúngxíchlạigầnnhau.Đầuchúngvavàonhauđánhcộpmộtcái.Conthuyềnnhưbịsàođẩy,trôivàobờ.Cáccọngsúngquấnlấynhau,bịrútngắnlại,nhữngbônghoatrắng,nhị vàngnhư lòngđỏ trứngbị kéongụpxuốngnước rồi lại ngoi lênướt lướtthướtNadiavàNica tiếptụcháihoasúng,chiếc thuyềnnghiênghẳnsangmộtphía.Chúnggầnnhưnắmsátcạnhnhautrênmạnthuyềnbịnghiêng.

-Tớchánhọclắmrồi,-Nicanói.-Đãđếnlúcbắtđầucuộcsống,kiếmkếsinhnhai,bướcvàođời.

-Thếmàtớđangđịnhnhờcậugiảngchotớvềcácphứơngtrìnhbậchai.Tớkémmônđạisốtớimứcsuýtphảithilại..

NicachorằngcâunóicủaNadianhằmýxỏxiêngìđấy.Hẳncôảnhắccậunhớđếnvịtrícủacậu,rằngcậuhãycònnhỏdại.Phươngtrìnhbậchaicáiquáigì!Cảhaiđứađãhọcmônđạisốđâukiachứ!

Cậuứclắm,nhưnglàmbộthảnnhiênhỏimộtcâumàvừamởmiệng,cậuđãthấymộtcâuhỏingớngẩn:

-Khicậulớnlên,cậusẽlấyai?-Ồchuyệnấycỏnlâu.Cólẽsẽchẳnglấyai.Hiệntạitớchưanghĩđến.-Cậuđừngtưởngtớquantâmthathiếtđếnchuyệnđó.-Thếthìcậuhỏilàmgì?

-Cậungốclắm.Vậylàhaiđứabắtđầucãilộn.Nicanhớđếncáiýtưởngcămghétđànbàcủa

cậusángnay.CậudoạsẽdìmchếtNadianếucôcứlảinhảinhữnglờihỗnxược.Nadianói:"Tháchđấy!".Nicabènômngangngườicô,haiđứabắtđầuvậtlộn,mấtthăngbằngvàcùngngãxuốngao.

Cảhaiđềubiếtbơi,nhưngcáccọngsúngvướngvàochântaychúng,chỗđólạisâu,chânkhôngđụngtớiđất.Cuốicùnghaiđứabìbõmdướibùnmộtlátrồicùngleođượclênbờ.Quầnáo,giầydépướtsũngcả.TronghaiđứathìNicamệthơn.

Giá thửchuyệnxảy ra trướcđây ít lâu,vàokhoảngmùaxuânvừa rồi, thìtrongtìnhcảnhngồibênnhaulướtthướtsautròbìbõmnhưbâygiờ,hẳnchúngđãcãinhauầmĩhoặccườitoánglênrồi.

Nhưnglúcnàycảhaiimlặng,thởhổnhển,ngánngẩmvìcâuchuyệnkhôngđâu.Nadiagiậnlắm,chẳngnóira,cònNicathìđauêmẩmcảngườinhưbịquậtgậyvàotứchivàmạngsườn.

CuốicùngNadiamắngkhẽnhưmộtngườilớn"Cậulàthằngđiên!".Nicacũngngườilớnkhôngkém:"Thôi,tớxinlỗi"

Cảhaiđứngdậyđivềnhà,đểlạiphíasaumộtvệtnướcchạydàinhưngườigánhđôithùngnướcđầylàmsánhrađường.Haiđứađilênmộtcáidốccátbụi,cónhiềurắnrết,gầnchỗsángnayNicađãnhìnthấyconhổgiun.

Nicanhớlạitrạngtháiphấnchấnhuyềndiệuhồiđêm,cảnhrạngđôngvàquyềnlựcvôbiênbansángcủacậukhitựýsaikhiếnthiênnhiên.Cònbâygiờtasẽralệnhgìnhỉ?-Cậuthầmnghĩcậuaoướcnhấtđiềugì?CậucảmthấyđiềuaoướcnhấtlàlạiđượcngãxuốngaovớiNadiamộtlầnnữavàlúcnàycậusẵnsàngđánhđổinhiềuthứđểđượcbiếtchuyệnđócóxảyranữahaykhông.--------------------------------

1 Tứcngày1thángMườidươnglịch.(Mọichúthíchđềucủangườidịch).2 Ngày8thángBảydươnglịch.

PhầnII

CôGáiThuộcTầngLớpKhác1.

ChiếntranhNga-Nhậtchưachấmdứtthìđộtnhiênnóbịmờnhạtđivìcácsựkiệnkhác.NướcNgatrànngậpcáclànsóngcáchmạng,lànsóngmớitrànđếnlạicaohơnvàlạhơnlànsóngcũ.

Dạo ấy bà Amelia Carlovna Ghisa đem hai đứa con, một trai tên gọiRodion,mộtgáitêngọiLara,rờiUraltênMoskva.BàlàvợgoáviênkỹsưngườiBỉ, vốngốcbà làngườiPháp.Bà gửiRodionvào trường thiếu sinhquân, cònLara vào trườngnữ trunghọc, tình cờđúng cái trường và cùng lớp vớiNadiaKologrivov.

SốtiềndànhdụmcủabàAmelialàdonhữngchứngkhoánchồngbàđểlại.Dạotrước,sốchứngkhoánấyrấtcógiá,naybắtđầuxuốnggiá.ĐểkhỏibịhụttiềnvàđểđốiphóvớitìnhthếấybàAmeliađãmuamộtxínghiệpnhỏ,xưởngmay của bà Leviscaia, ở gần cổng KhảiHoàn, với quyền giữ tên cửa hiệu, sốkháchhàngcũvàtoànbộnhânvíêncùngthợhọcviệccủaxưởng.

BàAmeliađãlàmnhưvậytheolờikhuyêncủaluậtsưKomarovski,bạncủachồngbàvàlàchỗdựacủachínhbà:ônglàmộtnhàkinhdoanhtrầmtĩnh,hếtsứcthôngthạohệthốngkinhdoanhởnướcNga.Vềlầndichuyểnnày,bàđãthưtừliênlạcvớiông,ôngragađónbamẹconbà,đưađigầnkhắpMoskvamớitớikháchsạn"Checnogori"nằmtrênđườngOruzennyi,nơiôngđãthuêsẵnphòngchomẹconbà.CũngchínhôngđãthuyếtphụcbàgửicậuRodionvàotrườngthiếusinhquân,cònLara thìđưavào trườngnữtrunghọcmàôngtínnhiệm.Rồi cũng chínhông lơđãngnóiđùa vớiRodion trongkhihauháunhìnLarakhiếncôphảiđỏmặt.

2.Trướckhidọnđếncănhộnhỏbaphòngsátcạnhxưởngmaymẹconbàđã

sốngngótmộtthángởkháchsạn"Checnogori"1.ĐólàmộtkhuvựcgớmghiếcnhấtởMoskva,vớiđámphuxengựavàcác

cănnhàlụpxụp,vớinhữngdãyphốđầyrẫycácổgáiđiếm.Haiđứa trẻkhông lấy làmngỡngàngphải sống trongnhữnggianbuồng

bẩnthỉu,đầyrậnrệp,đồđạcsơsài.Saukhibốchết,mẹchúngcứluônlosợtúngbấn.RodionvàLarađãquennghemẹnóilàgiatàinhàmìnhsắpkhánhkiệt.Tuybiếtmìnhchưalâmvàosốphậnlũtrẻđầuđườngxóchợ,songtrongthâmtâm,chúngrấtengạinhữngngườigiàucó,yhệttháiđộcủabọntrẻởtrạimồcôi.

Chínhbàmẹ làcáigươngsốngvềnỗi losợấy.Bàbéomập,tócvànghoe,quãngbalămtuổi,hếtbịnhữngcơnđauimlạilêncơnkhờdại.Độngmộttíbàđãrunrẩylolắngvàbàsợnhấtcánhđànông.Cũngchínhvìsựhoảngsợvàlúng

túngấymàbàđãrơivàotayhếtngườiđànôngnàyđếnngườiđànôngkhác.Tạikháchsạn"Checnogori"bamẹconbàởbuồngsố23,cònbuồngsố24kế

bênlàcủanhạcsĩchơixenlôTyskevichtừhồicókháchsạnnày.Tyskevichmangtócgiảvìquáhói,hayđổmồhôi.Ônglàngườitốtbụng,cóthóiquenkhithuyếtphụcaithìchắphaitayáplênngực,cònkhibiểudiễnxenlôtrongmộtcuộchộihọphaytrongbannhạcthìngảđầurađằngsauvàsaysưađảotrònconmắtđầycảmhứng.ÔngítởnhàsuốtngàycómặtởNhàhátlớnhoặcNhạcviện.Haibênlánggiềnglàmquen,đôikhigiúpđỡnhauvàtrởnênthânthiết.LúctiếpluậtsưKomarovskitrướcmặtcáccon,bàAmeliavẫnthấyngượngnghịu,vìthếnhạcsĩTyskevichmỗilầnđivắngthườnggiaochìakhoábuồngmìnhchobàAmeliađểbà tiếpôngbạncho tiện.ChảmấychốcbàAmeliađãquenvới sựhy sinhcủaTyskevich,đếnnỗinhiềubữabàđãkhóclócchạysanggõcửabuồngông,xinôngcứubàthoáttaycáinhàôngluậtsưbảotrợcủabà.

3GầngócphốTvercócănnhàmộttầng,khôngxađườngxe lửaBrest.Sát

cạnhđólàdãynhàcủacácnhânviênnhàga,khuđề-pôvàcáckhochứahàng.ĐấylàcănnhàcủaOliaDemia,mộtthiếunữthôngminh,cháumộtnhân

viênGahànghoáMoskva.CôhọcnghềởxưởngmaycủabàAmelia.Bàchủcũđãđểýđếnkhảnăngcủacô,bàchủmớicũngbắtđầuyêumếncô.CôrấtthíchLara.

TấtcảvẫnynguyênnhưthờibàLevitscaiachủcũ.Nhữngchiếcmáykhâuhoạtđộnghốihảtheonhịpchânđạphoặcdướinhữngbàntaynhanhnhẹncủacáccôthợmỏimệt.Cócôngồitrênbànlặnglẽkhâutay,đưamũikimlênxuốngrồigiơtayrútlênsợichỉdài.Sànnhàngổnngangcácmảnhvảivụn.MuốntraođổiđiềugìphảinóithậttođểáttiếngmáykêuxànhxạchvàtiếnghótvéovoncủaconchimhoàngyếnKirinModestovichtrongchiếclồngtreodướivòmcửasổ.Bímậtvềtêngọicủaconchimấy,bàchủcũđãmangtheoxuốngmồ.

Trongphòngkhách,cácbàcáccôkháchhàngquâyquanhchiếcbàntạonênmột hoạt cảnh đẹpmắt.Trên bàn bày la liệt các loại hoạ báo.Nhìn hình ảnhtronghoạbáo,cácbàcáccôthườngbắtchướccáctưthếđứng,ngồi,hoặctìtaylênmépbàn.Họvừaxemcácmẫutrangphụcvừathamkhảoýkiếncủanhau.NgồisaubàngiámđốclàbàFainaSilanchepnaFetisova.Ngàytrước,bàlànhânviêncủaxưởng,chuyêncắtđồmay,naylàmphụtáchobàAmelia.Trôngbàgầygòxươngxẩu,cónhiềumụncóctrênhaigòmáhốchác.

BàFetisovacắnchặtgiữahaihàmrăngvàngkhèmộtcái tẩuthuốc lá .Bànheonheocặpmắtcó lòngtrắngđãngảmàuvàng, thởradằngmiệngvàđằngmũilànkhóithuốcmàuvàng,ghivàocuốnsổkíchthước,sốbiênlaitrảtiền,địachỉvànhữngđiềucăndặncủatốpkháchhàngđứngxúmxítchungquanh.

Tạixưởngmay,bàAmeliachỉlàmộtngườibỡngỡmởivàonghềvàchưacókinhnghiệm.Bàcảmthấymìnhchưaphải làmộtbàchủthậtsự.Nhưngnhânviêncủabàlànhữngngườitửtế,đốivớiFetisova,cóthểtincậyđượclắm.Songthờithếkhôngđượcyênổn,nênbàAmelialosợkhinghĩđếntươnglai.Bàthấtvọng.Bàchẳnglàmđượcviệcgìrahồn.

Luật sư Komarovski thường đến thăm mẹ con bà. Mỗi lần ông đi quaxưởngmayđểvàophòngriêngcủabà,làmộtlầnônglàmchokháchhàngđangthayđồbịmộtcơnhoảnghốt,họvộinấpsaucáctấmbìnhphongvàvuivẻđốilại

nhữngcâuphatròcủaông.Saulưngông,cáccôthợmáyxìxàochêbaihoặcchếgiễu:"Lạimòđếnđấy","Bồcủabàchủ","Đồdêcụ""Thợsăngái".

NhưngcáccôghétnhấtlàconchóZechnòiBuldogmàđôilầnôngtadắttheo.Nólôiôngmạnhquá,nhiềulúckhiếnôngmấtđà,chúivềđằngtrước,haitaygiơrachớivới,yhệtmộtgãmùbướctheongườidẫnđường.

Mộtlầndạomùaxuân,conZechđãngoạmvàochânLaralàmráchtoangchiếcbíttấtcủacô.Oliatứcmình,ghétaiLaranóinhỏnhưlốitrẻcon:

-Tôisẽgiếtconquỷđó.-Ừ,đúnglàmộtconchóđángghét.Nhưngcôbạnngốcnghếchơi,côgiết

nóbằngcáchnào?-Nóikhẽchứ,đừnghéttướnglênnhưthế.Tôisẽbàycáchchocô.Côcứ

nhìnnhữngquảtrứnglàmbằngđávàodịplễPhụcsinh,đểtrêncáitửngăncủamẹcôkiakìa..

-Ừtrứngbằngđácẩmthạch,bằngphalê.-Đúngthếđấy!Ghétailạitôimáchchomànghe.Lấymộtquảnhúngvào

lớpmỡmuối,mỡsẽdínhxungquanh,conchókhốnkhiếpấynuốtvàobụng,thếlà-bục!Ngãvậtra.Thuỷtinhmàlại!

Lara cười rũ rượi,nghĩmà ghenvới côbạn:Olia sống thiếu thốnnhưngchịukhólàmlụng.Nhữngđứatrẻởgiađìnhbìnhdânrấtchóngtinhkhôn.Cònmình,ngầnnàytuổiđầumàvẫncònkhờdại,nonnớt.Nhữngquảtrứng,conchóZech-Oliakiếmđâurasángkiếnđó?Laranghĩthầm:"Cáisốmìnhsaolạicứphảinhìnthấytấtcảcáctròbậntâmvềmọithứ?".

4."Thìôngtavẫncoimẹlàmột…-nhưthếgọilàgìnhỉ…Phải,ôngtalàbồ…

củamẹ,nhữngtiếngbẩnthỉu,thôi,mìnhkhôngthiếtnhấtnhắclạinữa.Đãthế,tạisaoôngtacòncứnhìnmìnhbằngcặpmắtnhưvậy.Mìnhlàconcủamẹkiamà".

Nàngmớihơnmườisáutuổi,nhưngthânhìnhđãnởnangnhưmộtcôgáimườitámđôimươi.Nàngcóđầuócsángsủa,tínhnếtdễthươngvànhấtiàrấtxinh.

NàngvàRodionđềuhiểu,rằngmọithứtrongcuộcsốnghaichịemnàngsẽphảitựtranhđấumàđạtđến.Tráivớinhữngkẻannhànvàđờisốngbảođảm,chịemnàngchẳnghơiđâungồithanvãnquásớm,lýgiảivàxétđoánnhữngtròthực ra chưa liênquanđếnmình.Chỉ có cái thừamớibẩn.CònLara làngườitrongsángnhấtđời.

Haichịemnàngbiếtgiátrịcủasựvậtvàquýtrọngnhữnggìđãđạtđược.Phảiđượcngườitakínhnểmớicóthểvươnlên.Larahọcgiỏikhôngphảivìnànghamhiểubiếtmộtcáchchungchung,màlàvìmuốnđượcmiễnphí,phảilàhọctrògiỏivàngoan.Ởtrườngvề,nàngcũngchịukhórửachénbát,giúpcôngviệcởxưởngmayvàđimuabánchomẹ.Nàngđiđứngkínđáovàuyểnchuyển,mọicáiởnàngđềutoátrasựnhịpnhàngcânđối:từnhữngcửchỉnhanhnhẹn,kínđáođếntầmvóc,giọngnói,đôimắtxámvàmáitócvàng.

Hômấylàngàychủnhật,trungtuầnthángbảy.Nhữngngàynghỉ,cóthểdậymuộnhơn.Laranằmngửatrêngiường,haitayvòngrasaugáylàmgối.

Xưởngmayhômnay yên lặng lạ thường.Chiếc cửa sổnhìn rađườngđãmở.Laranghevọnglạitừxatiếngxengựa:chiếcxetừtrênconđườngtrảiđáđã

chạyxuốngmángđườngraydànhchongựa,nêntiếnggõlộpcộpđãđượcthaybằngtiếngbánhxe trượtêmtrênđườngray. "Nênngủthêmchútnữa", -Laranghĩthầm.Tiếngồnngoàiphốvanglênđềuđềunhưmộtbàihátru.

Lúcnày,Laracảmnhậntầmvócvà lốinằmtrêngiườngcủanàngquahaiđiểm,-điểmnhôlêncủavaibêntráivàngónchânphải.Đấylàvaivàchân,tấtcảphầncònlạiđềuítnhiềulàchínhconngườinàng,linhhồnvàbảnchấtcủanàng,vớinhữngdườngnétcânđốivàhướngvềtươnglai.

"Hãy thiếp đi", Lara nghĩ và cô tưởng tượng phía có ánh nắng ở đườngKaretvàogiờnày,nhữnggianhàngbầybáncáccỗxelớntrênsàngỗlauchùisạchsẽ,nhữngcâyđènlắpkínhmàitreotrênxengựa,nhữngcongấunhồirơm,sinhhoạtcủanhàgiàu.Đixuốngbêndướimộtchút,-LaratiếptụctưởngtượngcuộctậpdượtcủađoànkỵbinhtrongsândoanhtrạiZnamenski,điệubộcủanhữngconngựanonđang chạy vòngquanh, các động tác vọt lên yênngựa lúc ngựađangphóng,rồicáchchongựađibướcmột,chạynướckiệuvàphóngnướcđại.Cónhữngcôbếemvàcácbàvúnuôiđứngchennhaungoàihàngràotrạilính,háhốcmồmmàxem.Nếuđiquáxuốngchútnữa,Laravẫntưởngtượng,-sẽđếnphốPetrovcavàtrụcđườngPetrov.

"Ôhay,Lara,saocôlạinghĩthế?Chẳngquatôichỉmuốngiớithiệuvớicôchỗởcủatôithôi.Hơnnữa,nhàtôichỉcáchđâycóvàibướcchân".

ỞđườngKaret,trongmộtgiađìnhquenthuộccủaôngta,ngườitakỷniệmsinhnhậtbégáiôngOlga.Nhândịpđó,ngườilớntổchứcvuichơi:uốngsâm-banhvàkhiêuvũ.Ôngtamờimẹ,nhưngmẹbịmệt,khôngđiđược.Mẹnàngbảoôngta:"ChoLaranóđitheo.Ôngvẫnluônmiệngdặntôi"BàAmelianày,bàhãychịukhósănsócgiữgìnLara".Thìbâygiờônghãysănsócgiữgìnnóđi".Vàôngtađãsănsócđếnnơiđếnchốnthật,khỏiphảibàn!Ha-ha-ha!

Vanxơđúnglàmộtđiệunhảyđiênrồ!Cứquaytròn,quaytròn,quênhếtmọisự.Khitiếngnhạccònvang, tưởngnhưđangsốngtrongtiểuthuyết,cuộcđờilàcảsựvĩnhhằng.Nhưngtiếngnhạcvừadứt,lạicócảmtưởngđãlàmđiềuônhục, tựahồbịdộinước lạnhvàongườihoặcbịbắtgặpmìnhđangở truồng.Ngoàira,tachokẻkháccónhữngcửchỉtựdosuồngsãấylàđểlàmphách,tỏratađâychẳngcònlàtrẻconnữa.

Nàngkhôngngờôngtanhảygiỏiđếnthế.Haitayôngtamớikhônkhéovàtựtin làmsaokhiômlấyngang lưngnàng!Nhưnghônnàngnhưvậythìnhấtđịnhnàngsẽkhôngchophépailàmthếnữa.Nàngkhôngthểtưởngtượngrằngmôikẻkháccóthểtậptrungngầnấysựtrơtrẽnkhinócứápmãivàomôicủata.

Thôitừnayxinváinhữngtrònguxuẩnấy.Vĩnhviễn.Đừngcócáilốigiảbộngâythơ,cảmđộngvàcúimặtethẹnmàcóngàyhạiđếnthân.Chỉmộtbướcnữasẽrơixuốngvựcthẳmđángsợ.Quêntròkhiêuvũấyđi.Tấtcảnhữngcáixấuđềutừđóđẻra.Đừngngạitừchối.Hãybịaralàtôikhôngbiếtnhảyhoặcbịđauchân.

5.Mùa thunămđó xảy ra các cuộc chốngđối ở trung tâmhoả xaMoskva.

ĐườngxelửaMoskva-Kazanbãicông.ĐườngxelửaMoskva-Bretslẽracũngphảihưởngứng.Quyếtđịnhbãicôngđãđượcthôngqua,nhưngtrongUỷbancủatuyếnđườngngườitavẫnchưasaothoảthuậnvớinhauvềngàygiờbắtđầu.Hếtthảycôngnhânviênđềubiếtvềcuộcbãicông,nênchỉcầncómộtcáicớbên

ngoàilàcuộcbãicôngắtphảinổra.Mộtbuổisánglạnhlùng,ảmđạmđầuthángmười.Hômnaylàngàyphải

phátlươngtrêntuyếnđường.Lâuquávẫnchưathấycótingìtừphòngkếtoánchuyểntới.Cuốicùngmộtcậubébướcvàovănphòng,mangtheosổlươngvàmộtchồngsổlaocôngđượcthulạiđểkhấutrừtiềncông.Cuộcphátlươngbắtđầu.Cácnhânviênphụcvụtrêntàu,thợbẻghi,thợnguộivàthợphụcủahọ,chịemlaocôngquétdọntoatàuđãxếpthànhmộthàngdàiđứngđợitrênkhoảngđấttrốngtrảingăncáchnhàga,xưởngthợ,đề-pô,cáckhohàngvàcácdãyđườnggoòngvớikhunhàbằnggỗcủabanquảntrị.

Đãbắtđầuhơihướngmùađôngđôthành,thoangthoảngmùilácâythíchbị giẫmnát,mùi tuyết tan,mùi khói đầumáy vàmùi bánhmì tiểumạch cònnóngmàngườitanướngởtầnghầmcăng-tinnhàgavàvừalấytừtronglòra.Cácchuyếntầuthaynhauđếnvàđi.Ngườitanốitoahaycắttoa,ngườitaphấtnhữnglácờcuộnhaymở.Nghevanglênđủmọiâmđiệu,từtiếngkènhiệucủanhữngngườigácđường,tiếngcòibỏtúicủacácnhânviênnốitoađếntiếngcòitrầmtrầmcủacácđầumáy.Nhữngcộtkhóinốitiếpnhaubốclêntrời.Nhữngđầumáyđãđượcđốtlò,sẵnsàngkhởihành,phụtranhữngluồnghơinóngđánhtancácđámmâymùgiálạnh.

Dọc theo sânga,ôngxếpgaFufolygin,kỹ sưgiao thông,vàbácđốccôngbảo dưỡng đưởng quanh ga, Pavel Ferapontovich Antipop, đang đi đi lại lại,PavelAntipopđãquấyrầybantusửanhiềulần:bácthanphiềnvềthứvậtliệumàngườitachởđếnchobácđểthaysửađườngray.Chấtthépkhôngđủsứcchịuđựng.Cácthanhraykhi thửđemxoắnvònghoặcuốncongđềubịgãyvàtheobácdựdoán,nósẽbịrạnnứtkhigặptuyếtgiá.Banquảntrịchẳngbuồnxemxétđếnlờikhiếunạicủabác.Hẳncókẻthôngđồngkiếmlợigìđây.

Fufolyginmặcbênngoàichiếcáolôngđắttiềncógắnphùhiệusởhoảxa,cònbêntronglàbộcomplêđồngphụcbằngvảisơviôtmớimay.Ôngcẩnthậnbướctrênnềnđắp,vừađovừangắmnghíađườngviềncủachiếcáovét,nếpgấpthẳngbăngcủaốngquầnvàlốiđóngđặcbiệtcủađôigiày.

Lời lẽcủaAntipop,ôngnghetainàyđể lọtquataikia.Fufolygincònmảinghĩđếnchuyệnriêng,chốcchốclạirútchiếcđồnghồquảquýtraxemgiờ:ôngvộiđiđâuđó.

-Đúng,đúng,bácạ.-ÔngsốtruộtngắtlờiAntipop.-Nhưngcáiđóchỉcógiá trịđốivớinhững tuyếndưởngchínhhoặcđường thẳng, cóxeđi lạinhiều.Cònởchỗbácthìsao?Chỉlànhữngconđườngdựtrữhoặcđườngcụtmọcđầytầmmavàngưubàng,quá lắm làchỗđểdồncác toa trốngvàđểchođầumáychuyểnđường.Thếthìcònkêucanỗigì!Bácđiênrồi!Ởđấyđặtcácthanhrayấylàquátốt,khéochỉdùnggỗlàmđườngraycũngđược!

Fufolyginxemđồnghồ,đóngnắplạirồinhìnraphíaxanhưtìmkiếmvậtgì, chỗ conđường cáinằmgầnđường tàu.Tại khúcngoặt củađường cái xuấthiện chiếc xe ngựa.Đó là xe riêng của Fufolygin.Vợ ông tới đón ông.Ngườiđánh xe chongựa dừng lại ở sát đường tàu, tay luôn luôn ghìm cương, thỉnhthoảngmắngngựa"tờ-pù-rừ"bằngcáigiọngđànbàthethénhưnhữngcôvúemmắnglũtrẻvòiquấy,vìcặpngựasợđườngtàu.Trêngócxe,mộtphụnữxinhđẹpngồitựangườitrênmấychiếcgối,vẻchểnhmảng.

-Thôibác,đểlầnkhácbàntiếpnhé,-viênxếpganóivàphẩytay,raýthời

giờ đâu bận tâm vớimấy cái thanh ray của bác kia chứ.Có những chuyện hệtrọnghơn.

Vợchồnghọđãphóngxeđi.6.Khoảngba,bốngiờsau,lúchoànghôn,cóhaibóngngườihiệnra,nhưtừ

dướiđấtchuilên,trêncánhđồngcáchxađườngcái.Họnhìntrướcnhìnsaurồirảobướcđi.ĐólàAntipopvàTiverzin.

-Nhanhlênbác,-Tiverzingiục,-Tôikhôngngạitụimậtthámtheodõi,màbiếtrằngcuộcbàncãidaidẳngấysắpkếtthúc,cácchaấysẽchuirakhỏinhàhầmvàđuổikịpchúngmình.Tôithìtôighétmặtcácchaấylắmrồi.Nếucứdâydưamãithế,thìthàđừngcóđềxuấtchuyệnlớn.ĐãvậylậpraUỷbanđểlàmgì,vànếucảganchơivớilửa,saocứlẩntránhnhưchuộtchũi!Vàcònbácnữa,cũnghaygớm, lạiđiủnghộcáithằngchathỏđế,đạidiệntuyếnđườngNicolaievấylàmgì.

-BàDarianhàtôibịbệnhthươnghàn.Chắcphảiđưađinhàthương.Chưaloliệuxongviệcấy,thìtôichẳngnghĩrachuyệngìđược.

-Ngheđâuhômnay làngàyphát lương.Tôi séghéqua sởxemsao.Nếukhôngphảingàylĩnhtiền,thìthềcóChúa,tôiđãmặcxáccácôngvàkhôngchútdodựtựgiảiquyếtdứtđiểmcáivụdâydưanày.

-Cậuđịnhgiảiquyếtbằngcáchnào,nóinghethử.-Cógìđâu.Tôichỉviệcxuốnggiannồihơi,kéocòilàmhiệulàxong.Họtừgiãnhaurồimỗingườiđimộtngả.Tiverzintheođườngxelửađivềphíathànhphố.Anhgặprấtnhiềungười

đilĩnhlươngvề.Anhướclượngrằngsốngườicònlạiởgachẳngbaonhiêu.Trờibắtđầusẩmtối.Ởbãitrốngtrướctrụsởphátlương,nhữnganhem

thợnghỉviệcđangtúmnhaunóichuyệndướiánhđèncủatrụsở.ChiếcxengựacủaFufolyginđứngchựcsẵnởcổngbãi.Bàvợôngkỹsưngồitrongxevớitưthếcũ,tựahồbàtavẫnyênvịởđótừsángtớigiờ.Bàtađangchờôngchồngvàosởlĩnhlương.

Độtnhiênmưatuyếtđổxuống.Ngườiđánhxevộitụtxuốngđấtđểkéocáimũdalên,tronglúcbáctatìmộtchânlênđuôixeđểkéocăngcácgọngmui,bàFufolyginungdungngồingắmcácbôngtuyếtlẫnnướctrắngbạcnhưhạtcườmđangthấpthôángdướiánhđèntrụsở.Bàtanémcáinhìnmơmàng,bấtđộngphíatrênđầuđámthợ,vớivẻmặtnhưmuốnbảohọrằng,nếucần,cáinhìnấycóthểdễdàngxuyênquangườihọnhưxuyênquamộtđámsươngmùhaymưabụi.

Tiverzinvôtìnhbắtgặpvẻmặtđó.Anhbịnókhuấtphục.Anhđingangqua,khôngchàobàtavàquyếtđịnhchốcnữamớivàolĩnhlươngđểkhỏichạmtránchồngbàtatrongđó.Anhđivềphíadãyxưởngthiếuánhsáng,nơicócáivòngquayđenđenvớinhữngđườngrayhìnhsaochạyvàođề-pô.

-Tiverzin!Kuprich!-Từtrongbóngtốicómấytiếnggọianhvọngra.Mộttốpngười tự tập trướcdãyxưởng.Bên trongcó tiếngaiđóquát tháovàhếngkhóccủamộtchúbé.Mộtphụnữđứngtrongđámđônggọi-AnhTiverzinơi,vàomàbênhthằngnhỏđi!

LãothợcảPetrKhudoleevlạiđangđánhđậpchúbéhọcviệctênlàYuxupkanạnnhânthườngngàycủalão.

Lãothợcảxưakiađâuphảilàkẻrượuchè,thíchhànhhạđámthợnhỏmớihọcnghềvàưagâysựđánhlộn.ĐãcóthờinhiềucôcongáicácnhàbuônvàmụcsưởkhukỹnghệngoạiôMoskvatừngđểmắtđếntaythợđiểntraiấy.Hồiđó,bàmẹcủaTiverzinmớihọcxongtrườngnhàxứ,đãđượcPetrcầuhôn,nhưngbàtừchốivàđãlấymộtngườibạncủaPetrlàanhthợláitàuSaveliNikitichTiverzin.

SáunămsaucáichếtthảmkhốccủaSaveliTiverzin(ôngbịthiêucháynăm1888trongmộtvụđụngxelửalàmchấnđộngdưluậnđươngthời).Petrlạiđếncầuhônlầnnữa,vàbàMarfaGavrilovnalạikhướctừ.TừđóPetrbắtđầuuốngrượuvàtrởnênhungdữ,đểtrảthùcáithếgiớimàlãochorằngđãgâycholãotấtcảnhữngbuồnphiềnhiệntại.

Yuxupka là conbác laocôngGhimazetdinởkhunhàTiverzinđang sống.Tạixưởng,Tiverzinđứngrachechởchúbé,vàcũngvìthếchúlạicàngbịlãoPetrcămghét.

-Màycầmgiũanhưthếà,cáithằngdavàngkhốnkiếpnày!-LãoPetrhétlên,nắmtócYuxupkavàđậpvàogáychúbé.

-Màygiũagangthếnàyà,đồmọiđen,thằngẢRậpmắtxếch?-Taohỏimày,cóphảimàyđịnhlàmhỏngviệccủataothìbảo?-Áiáidauquá!Cháuxinông,cháukhôngdámthếnữa,ôiđauquá.-Đãbảođibảolạihàngnghìnlầnlàtrướckhivặnchặtốcphảixoaycáitrục

cáiđã,nhưngnólạicứlàmtheolốiriêngcủanó.Đồchóđẻ,suýtnữalàmgãycáitrụccủangườita.

-Thưaông, cháu cóđộngđến cái trụcđâu ạ, thật tình cháukhôngđộngđến.

LúcđóTiverzinrẽđámđôngchạyvào.-Thằngbélàmgìmàlãohànhhạnóthế?-Ngườitađangẩuđảthìđừngcódínhvào,-LãoPetrxẵnggiọng.-Tôihỏilãovìcớgìmàlãohànhhạthằngbé?-Còntôithìmờiôngxéođicho,thưaôngchỉhuy.Tôithagiếtnólàphúc,

cáithằngkhốnkiếpấy,suýtnữanólàmgãycáitrụccủatôi.Đángranóphảihôntaytôiđểcảmơntôiđãthachếtchonó,cáithằngquỷmắt léấy.Đằngnàytôimớichỉvéotai,túmtóc,dạybảonóchứcógìđâu.

-Vậylàchỉvìthếmàlãođịnhgiếtnóhả,lãoPetr?Lãonênbiếtxấuhổthìmớiphải.Mộtbậcthợcảgiàđờimàvẫnngu!

-Xéođixéongayditronglúcmàycònlànhlặn.Màyđòilênmặtdạytaohả,đồchódái, taothìmóchọngmàyra.Mẹmàyđãngủvới trai trênđốngtàvẹt,trướcmặtchamày,rồiđẻramày,quânđàngđiếm.Cáiconmẹmàytaocònlạgì,cáiđồmèochuột,cáiquânđĩthoãlẳnglơấy!

Toànbộchuyệnxảyratiếpđókhôngđầymộtphút.Trênbànthợđểngổnngangcácloạidụngcụđồnghềvàcáccụcsắtcảhaichộplấymỗingườimộtthứlàmkhígiớivàhẳnlàsẽgiếtnhau,nếungaylúcđómọingườikhôngđổxôlạilôihọra.

LãoPetr vàTiverzinđứngđốidiệnnhau,mặt táinhợt, đầu chúi rađằngtrướcđếnmứcgầnchạmtránvàonhau,mắtđỏnọc.Đôibêntứcquá,chỉhằmhèkhôngthốtđượccâunào.

Người ta ghìm chặt tay họ lại đằng sau. Cả hai cứ vùng vẫy, vặn vẹo cảngười,cốgắnggiằngtayra,kéotheocảtừngđámbạnđangđeobám.Áongoàivà

sơmicủahọbậtcúc,đểtrơcảvaira.Xungquanhhọkhôngngớttiếngồnào.-Cáidùikìa!Giằngcáidùira,kẻonóchọcthủngsọthằngchakiabâygiờ.-NàylãoPetr,cóchịuđứngyênkhông,chúngtôibẻquặttaylãochocoi!-Mấtcôngcóthểchúnglàmgìmãi?Lôichúngđinhốtmỗithằngmộtchỗ

làxongchuyện.Độtnhiên,bằngmộtcốgắngphithường,Tiverzingạtvăngcảchùmngười

đangbámchặtanh,tiệnđàanhvọtngayracửa.Mọingườiđịnhchạytheoníugiữ,nhưngthấyanhkhôngcóvẻquaylạiđánhnhau,nênhọlạithôi.Anhđóngsầmcửa,bướcđikhôngthèmngoáilại.Xungquanhanhlàđêmtốivàsựẩmướtcủamùathu.Anhlẩmbẩm:"Mìnhmuốnđiềuhaychohọ,màhọchỉrắptâmhạimình".Anhkhôngbiếtmìnhđangđiđâuvàđểlàmgì.

Cáixãhộiđêtiệnvàgianlận,nơimộtbàquýtộcgiàusangnhìnđámcầnlaongớngẩnbằngnửaconmắt,cònmộtconsâurượu,nạnnhâncủachếđộấy,lấylàmthíchthúđượchànhhạchửibớinhữngngườicùngcảnhngộ,cáixãhộiđó,Tiverzinchưabaogiờthấycămghétbằnglúcnày.Anhbướcnhanh,tựahồdángđivộivãcủaanhcóthểlàmgầnlạicáithờimọichuyệntrênđờisẽtrởnênhợplývàhoàhợpnhưđiềukhốióccuồngnhiệtcủaanhđangtưởngtượng.Anhbiếtrằngcáckhátvọngcủabọnanhtrongnhữngngàyvừaqua, tìnhtrạng lộnxộntrêntuyếnđường,cáclờiphátbiểutạicáccuộchọpvàquyếtđịnhbãicông,tuychưađượcthựchiệnsongcũngchưabịbãibỏ,-tấtcảnhữngthứđóđềulàtừngchặngriêngtrênconđườnglớnsẽđi.

Nhưnglúcnàyanhhăngháimuốnchàymộthơihếttoànbộquãngđườngdài ấy mà không cần dừng nghỉ. Anh chưa hiểu mình đang sải bước đi đâu,nhưngđôichâncủaanhthìbiếtrõnóđangđưaanhđếnchốnnào.

RấtlâuTiverzinkhôngngờ,rằngsaukhianhvàAntipopbỏravề,Uỷbanhọptrongcănnhàhầmđãquyếtđịnhcôngbốlệnhđìnhcôngngaytốihômđó.CácthànhviêncủaUỷbancũngđãphâncôngngayvớinhau,aisẽđiđâuvàlàmgì,ởkhuvựcnào.Khitừxưởngsửachữađẩumáybậtratiếngcòitínhiệu,thoạtđầu còn khàn khàn, saumỗi lúcmột trong và đều như tiếng kêu tự đáy lòngTiverzin,thìđãcónhữngđoànngườixuấtpháttừđề-pôvàtừgahànghoá,nhậpbọnvớimộtđoànngườivừabỏviệctheohiệucòicủaTiverzinphátratạigiannồihơi,đểcùngtiếnvàothànhphốtừchỗcộttínhiệuchotàuvàoga.

Trongnhiềunăm,Tiverzincứtưởngrằngđêmhômấymộtmìnhanhđãlàmngừngtoànbộcôngviệcgiaothôngtrêntuyếnđường.Mãiđếnngàybịđưaratoà,bịghépvàonhiềutộitrongđókhônghềcótộixúigiụcbãicông,anhmớihiểurasựthật.Ngườitachạyrahỏi:"Kéocòicóviệcgìvậy?Họgọiđiđâuthế?"Rồi tiếng trả lời từ trongbóng tối: "Điếchay saomàkhôngnghe thấy còibáođộng.Gọiđichữacháyđấy". -"Cháyởđâuvậy""Nếungườitakéocòi,ắt làcóhoảhoạnởđâuđó".

Nhữngtiếngsậpcửa,thêmnhữngngườimớibướcra.Vàigiọngnóikhácvanglên.

-Nóibậyđấy, cháyđâumà cháy!Đồdânquê!Đừngnghe lời bọnngốc.Tiếngcòiấylàhiệulệnhbãicông,hiểuchưa?

-Đây,xingiaotrảdâycươngvàroingựa,từnaytôichẳnghầuhạôngnữa.Vềnhàthôi,anhemơi.

Ngườitabỏviệcravềmỗilúcmộtnhiều.Côngnhânxelửađãbãicông.

7.MãingàythứbaTiverzinmớivềnhà,ngườirétrun,buồnngủdípmắt,râu

mọclởmchởm.Đêmquatrờirétbuốthơnmọinămcùngthờiđiểmnày,trongkhiTiverzinchỉănbậntheokiểumùathu.Vềđếncổng,anhgặpbác laocôngGhimazetdin.

-XinđatạngàiTiverzin,-báctakínhcẩnnói.-NgàiđãchechởchocháuYuxupka,suốtđờichúngtôisẽcầuChúaphùhộchongài.

-Ơhay,bácGhimadeđin,bácquẫntríhaysaomàbácgọitôilàngài?Mongbácbỏcái lốixưnghôấycho tôinhờ.Bác thửnóixem,cóđúngtrời rétkhiếpkhông?

-Sợgìrét,nhàanhấmrồi.HômquachúngtôiđãchởtừgaHànghoávềchobàcụMarfanhàanhđầymộtgiancủi,toànlà loạibạchdương,củikhôvàđượclắmcơanhạ.

-Cảmơnbác.Hìnhnhưbáccóchuyệngìmuốnnóithìphải.Xinbácnóiluônđi,tôiđangrétquá,mongbácthôngcảm.

-Tôimuốnkhuyênanhdừngngủởnhà.Kiếmchỗnàokínđáomàtrốn,anhTiverzinạ.Tụi línhđến,rồi lãothanhtracũngđếntìmanh,hỏianhcóvềđâykhông.Tôibảohọlàchảthấyaiđếncả.Chỉcócậuthợgiúpviệc,nhânviênđầumáyvànhânviênsởhoảxađếnthôi.Cònngườilạkhôngthấyai,tôibảohọthế!

Tiverzinlúcđóchưalậpgiađình,anhsốngvớimẹvàvợchồngcậuemtrai.NgôinhànàythuộcquyềnsởhữucủanhàthờChúaBaNgôiởbêncạnh.Khunhàmộtphầndànhchomấygiáosĩxứđạo.Mộtphầnnhườngchohaitổhợpcósạpbánlẻhoaquảvàthịttrongthànhphố,cònphầnlớndànhchosốviênchứcnhỏcủatuyếnđườngxelửaMoskva-Brets.

Khunhàxâybằngđá,cócáchànhlangbằnggỗ,baoquanhmộtsânđấtnệnbẩnthỉu.Từhànhlangcócáccầuthanggỗnhớpnhúavàtrơntrượtđilên.Khuvực cầu thang toànmùi cứt mèo và mùi dưa bắp cải. Phía đầu cầu thang cóphòngvệsinhvàgianchứađồvớinhữngcáikhoátreolủnglắng.

CậuemcủaTiverzinđãbịđănglínhvàmớibịthươngởtrậnVaphănggoa.CậuđangnằmđiềudưỡngởquânyviệnGrasnoiask,côvợvớihaiđứacongáiđãđithămvàởlạisănsóccậu.Lànhânviênsởhoảxatừđờichađếnđờicon,giađìnhTiverzinđượcvémiễnphíđilạidễdàngkhắpnưởcNga.

Hiệntạiởnhàchỉcóhaimẹconanh,nêncănnhàvắngvẻvàyênlặng.Cănnhàởlầumột.Ngaycạnhcửaravào,ngoàihànhlang,cómộtlunước,luônluônđượcngườichởnướcđổđầy.

KhiTiverzinlêntớinhà,anhnhậnthấycáinắplubịlệchsangmộtbênvàchiếc(casắtthìbịgắnchặtvàolởpnưởcđóngbăngcứngnhưđátronglu.

-LạichaPropchứkhôngcònaivàođây,-Tiverzincườikhẩynghĩbụng.-Chanàynốcnướcdễsợ,ruộtlúcnàocũngbốclửahaysaoấy.

PropAfanaxevichXocolovlàmtrợtếởnhàthờ,mộtngườiđànôngcòntrẻvàđiểntrai,cóhọhàngbàconxavớibàMarfa.

Tiverzinthòtayvàolucạychiếccasắtlên,đậynắpluchongayngắnrồikéochuông cửa.Một luồngkhôngkhí ấm cúngvàmùihơinước thơmngon theochiếccửamởùarađónanh.

-Mẹđốtlòsưởiấmquá,nhàmìnhấmthậtđấy,mẹnhỉ.

BàMarfaômchầm lấyconmàkhóc.Bàvuốt tócconmột lát rồimớidịudàngđẩyra.

-Phảidũngcảmmớilàmnênchuyện,mẹạ,-Tiverzdinnóikhẽ.-ChắcconphảibỏMoskvađiVacsavathôi.

-Mẹbiết.Vìthếmàmẹkhóc.Ởđâynguychoconmất.Connênlánhđixa,thậtxaconạ.

-GớmcáiôngbạnPetrcủamẹ,cáivịhônphulịchsựấysuýtphangvỡđầucon.

Tiverzintưởngđâusẽlàmmẹphìcười.Nhưngbàkhônghiểucâuđùa,nênbànghiêmmặttrảlời:

-Đừngchếnhạoôngấy,conạ.Đánglẽconnênthươnghạiôngấy,mộtkẻđaukhổ,mộttâmhồnlầmlạc.

-Mẹơi,PavelAntipopbịbắtrồi,mẹbiếtchưa?Banđêmchúngđếnkhámnhà, lục soát lung tung. Đến sáng, chúng dẫn bác ấy đi. Vợ bác ấy lại bị sốtthươnghàn,đangnằmởnhàthương,ởnhàcònmỗithằngbéPasa,cáichúbéhọc tạingôi trườngmớimởấy, sốngvớibàcôđiếc.Tệhơnnữa, chúngmuốnđuổihaicôcháurakhỏinhà.Theoýcon,mẹnênđưathằngbéPasavềnhàta.ÀmàlãoPropđếnđâyđểlàmgìthếmẹ?

-SaoconbiếtPropđếnđây?-Conthấylunướcđểmởvàchiếccasắtthìrơivàotrong.Connghĩ,chắcchỉ

cólãoProp,cáithùngkhôngđáyấy,đãmúcnướcnốcchođầyruộtthôi.-Continhlắm,đúngđấy.ĐúngProp.Prop,PropAnfanaxevich.Lãođến

vaymẹmộtítcủi,mẹđãchovayrồi.Àmàmẹlơđãngquá,chỉnhớchuyệncủilửa,quênkhuấycáitinlãođemđến.Sahoàng,conhiểukhông,mớikýmộtbảntuyênngônđổimớitấtcảmọisự:cấmkhôngchoaiđượcxâmphạmđếnngườikhác, chia đất cho dân cày, và thường dân được coi ngang hàng với quý tộc.Chiếuchỉđãký,chỉcònviệccôngbốnữathôi,connghĩsao?Hộiđồnggiámmụccũngmớigửiđicácnơimộtđơnthỉnhcầuđưavàonghilễcủahọ,haylàmộtbàiKinhtạơnthìphải,mẹcũngchảnhớrõ.LãoPropkểvớimẹ,thếmàmẹquênbẵngđimất.

8.PasađãđếnởvớigiađìnhTiverzin.Chacậu,PavelAntipop,mớibịbắtgiữ

vàmẹ cậu,bàDariaPhilimonovna,đangnằmnhà thương.Cậu,mặtmũikhôingôsángsủa, tócnâu, rẽngôi thẳng.Cậuchảiđầusuốtngày,chốcchốc lại sửachiếcáongoàicùngchiếcdâylưngcókhoámangdấuhiệutrườngcậuđanghọc.Tínhcậuhaycười,đặcbiệtcóócquansáttinhtế.Cậubắtchướctấtcảnhữnggìcậunghe,nhìnthấymộtcáchtàitìnhvàkhôihài.

Ít lâu saukhibảnTuyênngônmườibảy thángMườiđượccôngbố,mộtcuộcbiểutìnhlớnđượcdựtínhsẽđitừôTverđếncửaôKaluga.Sángkiếnấyđúnglàtheocáilối"lắmthầynhiềuma"nhưngườitathườngnói.Mấytổchứccáchmangthamgiađềxướngvụđóxảyracãicọnhauvà lần lượtrút lui.Đếnngàyấnđịnh,biếttindânchúngvẫnđổtađườngrấtđông,họbènvộivãcửđạidiệncủamìnhđidựbiểutình.

MặcdùTiverzincốcóthểngăn,bàMarfavẫnquyếtđidựbiểutìnhbằngđượccùngvớicậubéPasavuitínhvàcởimở.

Hômđólàmộtngàykhôráo,giárétvàođầuthángmườimột.Bầutrờiyên

tĩnh,màuxámchì,lácđácnhữngbôngtuyếtbaychậpchờntrênkhôngtrungkhálâurồimớirơixuốngđất,biếnthànhmộtthứbụitơmàuxám,tựlạiởnhữngchỗtrũngtrênmặtđường.

Dânchúnglũlượtkéođingoàiđườngphố.Toànthấyhếtkhuônmặtnàyđếnkhuônmặtkhác,nhữngchiếcáochoànglótbông,nhữngchiếcmũlôngcừa,cácônggiàbàcả,họcsinhtiểuhọcvàcảtrẻcon,cácnhânviênsởhoảxavậnđồngphục,côngnhânsởxeđiệnvàsởđiệnbáođiủngquágối,mặcáodangắn,rồihọcsinhtrunghọcvàsinhviên.

Ngườitahátbài"CôgáiVacsava""Hỡicácbạnnạnnhân"vàbài"Macxâye".Nhưngđộtnhiênngườidẫnđầuđoànbiểutình,từtrướcvẫnđigiậtlùi,vừađivừavungchiếcmũtrongtayđánhnhịpchobàihát,naybỗngđộimũ,ngừnghát,quaylưnglạiphíađoàn,rồivừađivừalắngtainghe,xemcácvịkháctrongbanđiềuhànhđangbướcbêncạnhnóigì.Tiếnghátbắtđầuchệchchoạcrồiimhẳn.Chỉcònnghetiếnggiầyrầmrậpcủadòngngườiđôngđảonệnxuốngmặtđườngbănggiá.

Nhữngngườicóthiệnchíbáotinchobantổchứcbiếtrằngbọnlínhcôdắcđang phục binh ở phía trước.Một hiệu thuốc ở bên đưởng vừa được ty điệnthoạibáochobiếtđiềuđó.

Bantổchứcbànvớinhau:"Trongtìnhhìnhnày,điềucốtyếulàphảibìnhtĩnh,đừnghoảnghết.Phảichiếmngaymộtcôngthụnàođógầnđâynhất,loanbáochobàconbiếttìnhthếnguyhiểmđangđedoạ,sauđógiảitántừngngườimột".

Họtranhcãixemchỗnàothuậntiệnnhất.NgườiđềnghịlấytrụsởHộiđạilýthươnggia,kẻbảonênvàotrườngCaođẳngkỹthuật,ngườithìchọnTrườngThôngtinviênquốcngoại.

Đang lúccòntranhcãi thìphía trướcđãhiệnramộtcôngthựthuậntiệnchoviệcnétránhchẳngthuagìcácđịađiểmvừakể.

Khiđoànbiểutìnhtớichỗấy,mấyvịlãnhđạobướclêncáithềmcaohìnhbánnguyệtvàgiơtaylàmhiệuchotốpngườiđiđầudừnglại.Cáccánhcửavàođềuđượcmởrộng,vàtoànbộđoànbiểutìnhồạt theonhaukéovàokhutiềnsảnhcủangôitrườngvàbắtđầuđilêncầuthangchính.

-Vàohộitrường,vàohộitrường!Cómấytiếngkêutonhưthếởphíasau,nhưngđámđôngcứùađivàtản

mátdầntrongcáchànhlang,cáclớphọc.Saukhỉđãgọiđượchọtrởlạivàmọingườiđãngồitronghộitrường,ban

điều hành cố nói đi nói lạimấy lần cho bà con biết có cuộc phục kích ở phíatrước,nhưngchẳngaichịunghe.

Dân chúng tưởngban tổ chứcđưahọvào trường làđểdựmột cuộcmíttinhbấtngờ,thếlàcuộcmíttinhngẫuhứngnổraliềnsauđó.

Saukhiđãgiậmchânvàhátmãiởngoàiđườngrồi,bàconmuốnđượcngồiyênnghỉngơimộtlát,họmuốnbâygiờcóaiđóhòlathaychohọ.Hàilòngvìđượcngồinghỉ,họchẳngbuồnđểýđếnnhữngdịbiệtnhonhỏtronglờilẽcủanhữngdiễngiảhầunhưnhấttrívớinhauvềmọiviệc.

Bởithếdiễngiảiđượctánthưởngnhấtlạilàdiễngiảkémcỏinhất,bởiôngtakhôngbắtthínhgiảphảimệtóclắngngheôngta.MỗilờinóicủaôngtađềuđượccửtoạhưởngứngnhiệtliệtChảaiphànnànrằngnhữngtiếngồnàođóát

cảlờilẽcủaôngta.Họnóngruột,nênhọnhanhnhẩuđồngýtấtcảvớiôngta,họhô"Thậtlànhụcnhã",họthảongaymộtbứcđiệnphảnđối,rồiđộtnhiên,vìđãchánnghetiếngnóiđềuđềucủaôngta,trămngườinhưmộtbỗngđứngdậy,quênbiếncảdiễngiả,ngườinàykếngườikhác,tốpnàykếtốpkhác,họdồntacầuthangđixuốngvàùacảraphố.Cuộcbiểutìnhlạitiếpdiễn.

Tronglúchọpmíttinh,ngoàitrờituyếtbắtđầurơixuốngnhiềuhơn,phủtrắngđườngphốmỗilúcmộtdày.

Bọnkỵbinhđãxông tớikháđông,mànhữnghàngđi sauvẫn chẳnghaybiết.Độtnhiên, từnhữnghàngđầu lanđi tiếng lahétmỗi lúcmộtto.Nhữngtiếng thét: "Cứu tôi với", "quângiếtngười" và vô số âm thanhkháchoà thànhtiếngồnàokhótả.Ngaylúcđó,giữalànsóngcáctiếngkêuấy,mộtconđườnghẹpđượcmởratrongđámđôngvànhữngcáimõmngựa,bờmngựa,nhữngtênkỵbinhđangvunggươm,laoquavùnvụt.Mộtnửatrungđộiđãphingựasuốttừhàngđầuxuốnghàngcưốicủađoànbiểutình,rồichúngchongựaquayđầu,chỉnhlạihàngngũ,xôngtới.Cuộcđànápbắtđầu.

Mấyphútsau,đườngphốđãgầnnhưvắngtanh.Dânchúngchạytảnvàocáchẻm.Tuyếtrơithưadần.Buổichiềuhômđócảnhtrờitrôngkhôkhẳngnhưmộtbứcvẽbằngthan.

Bỗngdưngmặttrờiđanglặnkhuấtđâuđấysaucáctoànhà,chợtlóranhưgiơtaychỉnhữngvếtđỏtrênđườngphốnhữngchiếcmũđỏcủabọnkỵbinh,nhữngmảnh cờ đỏ bị rơi, những vệtmáu chạy dài hoặc tự lại từng đám trêntuyết.

Ởmépđường,mộtngườibịbểsọđangrênrỉ,chốngtaycốlêđi.Từphíađưới,mộttốpkỵbinhxếpthànhhàngđangthủngthẳngtiếnlên,chúngtrởlạisaukhiđuổitheođámbiểutìnhđếntậncuốiphố.

BàMarfachạytấttưởi,chiếckhănvuôngquấnđầutụtrasaugáy,miệnggọithấtthanhgầnnhưngaydướichânlũngựa:"Pasa!Pasaơi!"

Pasalúcnàocũngđicạnhbàvàphatròvui,bắtchướcrấttàicửchỉcủavịdiễngiảcuốicùng.Thếmà lúcbọnkỵbinh laotới,cậuđãbiếnđâumấttrongcảnhhoảngloạn.

Giữalúcẩuđả,chínhbàMarfacũngbịquậtroingựavàolưng.Nhờchiếcáobôngchebênngoài,bàkhôngcảmthấyđau,nhưngbàcũngcấttiếngchửivàgiơnắmtaydứdứvềphíatốpkỵbinhđangđixa.Bàbựcmìnhvìchúngđangtâmđánhmộtngườigiàcảnhưbàtrướcmặtđámdânlành.

Bà lo lắngnhìnngượcnhìnxuôikhắpphố.Maymắnbàđãnhận raPasađangđứngởvỉahèphíađốidiện.Cậunépvàogóctườngmộtbiệtthựbằngđáxâynhôra,cạnhmộthiệuthựcphẩm,cùngvớimộtnhómngườitòmòtìnhcờđứngxem.

Một tên kỵ binh đã cho ngựa lên vỉa hè, dùng ngựa dồn họ vào chỗ đó.Thấyngườitahoảngsợ,hắnlạithíchthú:Hắnchongựachạyloanhquanhchắnhọ,rồikéocươngđểngựabướclui,đoạnthongthảcấtvótrướccàolênnhưlàmxiếc. Bỗng hắn thấy các bạn hắn đang thủng thẳng trở về, hắn bèn thúc ngựanhảymấybướcnhậpvàohàngngũ.

Tốpngườibịdồntảnngayđi.PasacónghebàMarfagọi,nhưngcậusợquákhôngdámthưa,bâygiờvộichạyđếnvớibà.Haibàcháuđivềnhà.SuốtdọcđườngbàMarfaluônmiệnglẩmbẩm:

-Nhữngquânsátnhânkhốnnạn,bọngiếtngườichếttiệt.Mọingườiđangvui