beatha lebuaidh

LAU

REL

&H

ARD

Y

beatha lebuaidh

Air fhoillseachadh ann an 2007 le Stòrlann Nàiseanta na Gàidhligagus Cànan, le taic bhon Bhuidheann Eadar-roinneil airsonIonnsachadh agus Leasachadh Coimhearsnachd (Community Learning andDevelopment Review Group for Gaelic).

© Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig às leth nan Ùghdarrasan a thariochdaichte air MRG 2007.

Tha Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig a' faighinn taic bho Bhòrd na Gàidhlig.

Dealbh còmhdaich © ?.

Na dealbhan ?.

Na còraichean uile glèidhte. Chan fhaodar pàirt sam bith dhen leabhar seo ath-riochdachadh ann an cruth sam bith, no ann an dòighsam bith gun chead ro làimh bho Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig.

Deilbhte le Cànan Earranta.

Clò-bhuailte le Nevisprint, Inbhir Nis.

LAGE/ISBN 978-1-904730-73-6

An teacs le Gillebride Mac’Illemhaoil.

4

Laurel & Hardy

Bha Laurel agus Hardy airdithis cho ainmeil agus a bhariamh ag obair ann am filmicheanagus a’ dèanamh comadaidh. Thaiad air a bhith a’ toirt gàireair daoine bhon a thòisich iadag obair còmhla ann an 1927. A bharrachd air a bhith a’ dèanamh filmichean, ’s e seinneadairean agussgrìobhadairean a bha annta. Bhaiad cho soirbheachail agus gundeach cartùnaichean, dealbhan-cluiche agus leabhraichean adhèanamh mun deidhinn.

5

L AURE L & H AR D Y L AURE L & H AR D Yooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

Glaschu airson toiseach tòiseachaidh

B’ ann gu math fada air falbhbho chèile a rugadh Stan Laurelagus Oilibhear Hardy. Gudearbha, cha b’ e sin na h-ainmean a bha orra an toiseachco-dhiù. B’ e Arthur StanleyJefferson an t-ainm dòigheil abha air Stan Laurel agus b’ annan ceann a tuath Shasainn arugadh e ann an 1890. Ach, b’ ann ann an Glaschu, ann anAlba a thòisich Laurel ag obairnuair a bha e 16 far an d’ fhuair e obair ann an taigh-cluiche. B’ e cleasaiche a bhana athair. Agus nuair a bha e 22chaidh e a dh’Aimeireaga adh’obrachadh air filmichean agusb’ ann an uair sin a ghabh e ant-ainm Stan Laurel air fhèin.

6

7

L AURE L & H AR D YL AURE L & H AR D Yoooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

8

B’ ann an Georgia, ann an ceanna deas nan Stàitean Aonaichte arugadh Norvell Hardy ann an1892. B’ e Oilibhear an t-ainm abha air athair agus nuair a bhae 18 dh’atharraich Norvell ainmgu Oilibhear. Bha athair airbàsachadh nuair a bha e òg agusbha e ag iarraidh gum biodh anaon ainm air ’s a bha airathair. 9

L AURE L & H AR D Y L AURE L & H AR D YL AURE L & H AR D Yooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

L AURE L & H AR D Y

© JP Laffont/Sygma/CORBIS

A’ coinneachadh

Choinnich Stan Laurel agusOilibhear Hardy an toiseach annan 1919 ach cha do thòisich iadag obair còmhla mar dhithis gu1927. Bha na filmichean a bhaiad a’ dèanamh èibhinn agus bhaiad a’ còrdadh gu mòr ri daoine.Bhiodh rudan èibhinn a’ tachairtdhaibh daonnan. Bha iad annasachaig an àm bhon a bha aon ghuthSasannach agus aon ghuthAimeireaganach ann. Bha aonfhear dhiubh cho reamhar ri rònagus bha am fear eile cho caolri bior!! 1 2

1 3

L AURE L & H AR D YL AURE L & H AR D Yoooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 4

Comadaidh

‘S e ‘slapstick’ a chanar risan t-seòrsa comadaidh a bha iada’ dèanamh. Bhiodh iad a’ trodagus a’ sabaid gu math tric agusbhiodh iad a’ briseadh rudan. ’S iad fhèin a bhiodh a’ sgrìobhadh a’ chuid bu mhothadhe na sgeidseachan agus bhafhios aca dè a bha a’ còrdadhris an luchd-amhairc. Gu mathtric bhiodh Stan a’ tòiseachadhair rànaich an dèidh dodh’Oilibhear a bhith a’ trodris. Cha bu toil le Stan idir abhith a’ dèanamh sin ach chùm eair ga dhèanamh a chionn ’s gunrobh e a’ còrdadh ris an t-sluagh.

1 5

L AURE L & H AR D Y L AURE L & H AR D Yooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

Air falbh bhon chamara

Ged a bha an caractar aig Stancaran faoin, gu dearbha cha robhdad a choltas aige ri beathaStan fhèin. Bhiodh esan a’ dèanamh an t-uabhas obrach –a’ sgrìobhadh agus a’ leughadhsgriobtaichean agus a’ feuchainnri gnothaichean a dhèanamh na b’ fheàrr. Bhiodh e tric a’ trodris an luchd-obrach eile agus guh-àraid ris an fheadhainn a bhaa’ riochdachadh nam filmichean.Ged a bha an caractar aigOilibhear aimhreiteach, cha robhOilibhear idir mar sin nabheatha àbhaisteach. Cha robhdad a b’ fheàrr leis na bhith a’ seinn agus bhiodh e a’ seinncho tric agus a b’ urrainn dha.Ged a bhiodh esan a' sgrìobhadhsgriobtaichean cuideachd chabhiodh e idir a’ dèanamh uireadri Stan.

1 7

L AURE L & H AR D Y

1 6

L AURE L & H AR D Yoooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 8

Crìonadh

Anns na 1940an cha robhgnothaichean a’ dol ro mhathdhaibh idir. Ghluais iad gucompanaidh eile ach chanfhaodadh iad fhèin nasgriobtaichean a sgrìobhadhidir. Cha robh sin a’ còrdadhriutha agus cha robh iadtoilichte. Rinn iad am film mudheireadh aca còmhla ann an1950. Bha Stan air a bhithmeadhanach agus cha dodh’obraich iad còmhla airsongrùnn mhìosan an dèidh sin. Rinniad dealbhan-cluiche còmhla achbha an dithis aca gu math tinn.Ann an 1957, chaochail OilibhearHardy an dèidh dha stròc aghabhail. Bha e air an t-uamhascuideam a chall. B’ ann an 1965a chaochail Stan Laurel. Bha ea’ sgrìobhadh gus an dochaochail e ged a dhiùlt e pàirtsam bith a ghabhail ann amfilmichean no prògramantelebhisein.

L AURE L & H AR D Y

Dìleab

Tha deagh chuimhne aig daoinefhathast air Laurel & Hardy agusbidh mòran a’ coimhead air nafilmichean aca. B’ e caraidean abha annta ach ged a bha iad ag obair còmhla airson còrr is30 bliadhna cha robh iad chodlùth sin ri chèile idir. Thaiomadh buidheann stèidhichte airfeadh an t-saoghail gus cuimhnea chumail orra agus gus urram athoirt dhaibh mar an dithis a b’ ainmeile a bha a-riamh ag obair mar chleasaichean.

1 9

L AURE L & H AR D Yoooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

Cò iad?Latha BreithLaurel - 16/06/1890Hardy - 18/01/1892

Cò às a bha iad?Bha Stan Laurel à Ullswater annan Sasainn agus bha OilibhearHardy à Georgia anns Na StàiteanAonaichte.

An ainmean ceartArthur Stanley Jefferson agusNorvell Hardy.

A’ chiad obair acaCleasaichean.

Dreuchdan eileSgrìobhaichean agus b’ eseinneadair a bha ann anOilibhear.

CàirdeasCaraidean ach cha robh iad chodlùth ri sin.

L AURE L & H AR D Y