1

Beheer en Onderhoud

Legionella

Richard Peet

Wateropleidingen 2

Programma

Relatie tussen

Legionella en

Beheer en onderhoud

Inspectierichtlijn en ILen T

Wateropleidingen 3

Legionella

Aangetoond 1976, bijeenkomst

Legionairs

In Nederland 1999, Bovenkarspel

Komen voor in:

• Grondwater

• Oppervlakte water

• Drinkwaterinstallaties

4

5

Legionella op BCYE-medium

6

Legionella

• Vermeerdering Legionella in water

• Aerosolvorming met besmet water

• Blootstelling (inhalatie)/infectie

– intensiteit (duur, aantal bacteriën)

– type organisme (serogroep)

• Risicogroep (verminderde afweer)

– medicijngebruik

– mannen, > 50

– bovenmatig roken

– alcoholgebruik

7

Eigenschappen Legionella

• Staafvormige bacteriën

• Groei bij 20-50°C

• Zuurstof nodig voor de groei

• Aminozuren en ijzer nodig

• Vermeerdering in biofilms,

sediment en protozoa

8

Ziekteverschijnselen Legionella

• Incubatietijd 2-10 dagen

• Griepachtig beeld

• Pontiac Fever

• Veteranenziekte:

–hoge koorts, koude rillingen

–hoesten, benauwdheid

– zware longontsteking

–algehele malaise

• Mortaliteit: 5-10%

9

Groei Legionella

10

Factoren die vermeerdering van Legionella bevorderen

• Temperatuur water 25-50°C

• Stilstaand water

• Lange verblijftijden

• Aanwezigheid van micro-organismen

–voedingsstoffen vrij uit water en materialen

–vormen biofilms en sediment

• Slechte circulatie van het water

11

Dode leidingen

12

Weinig gebruikte leidingen

13

Opwarming van koud water

14

Corrigerende maatregelen

• Verwijderen van dode leidingen

• Verbeteren doorstroming van koud waterleidingen

• Tijdelijk afkoppelen van weinig gebruikte leidingen

• Verplaatsen van koud waterleidingen

• Verplaatsen mengventiel

15

Beheersmaatregelen

• Wekelijks spoelen warmwaterleiding

(thermische desinfectie)

• Wekelijks spoelen koudwaterleiding

• Spoelen bij weer ingebruikname van installatiedelen

• Onderhoud boiler

• Periodieke monitoring temperatuur

• Periodieke monitoring Legionella

Wateropleidingen 16

≤ 0.15m ≤ 0.15m

≤ 0.15m

≥ 0.15m

Wekelijks spoelen vereist

Spoelen niet vereist

doorstroomde leiding

1 open afsluiter verzegeld

2 gesloten bedieningsafsluiter verzegeld

1.

1.

2.

2.

2.

2.

2.

niet-doorstroomde leiding

De in de leidingwaterinstallatie geplaatste keerkleppen moeten zo zijn aangebracht dat zij gemakkelijk kunnen worden onderhouden en vervangen. Tevens moeten zij zo zijn aangebracht dat zij gemakkelijk kunnen worden gecontroleerd! De brandblusleiding moet bij het binnenkomen en verlaten van een ruimte en bij aftakkingen worden gecodeerd met “geen drinkwater’

17

Standaard installatie

Boiler

koudwater

Bedieningsafsluiter douche

Inlaatcombinatie

Mengtoestel

< 1 liter inhoud

T

T

Thermometer

Wateropleidingen 18

Installatie omloopleiding

koudwater

Boiler

ND = Normaal dicht

ND

T Thermometer

T

> 1 liter inhoud

Bedieningsafsluiter douche

Inlaatcombinatie

Mengtoestel

19

Decentraal mengsysteem

koudwater

Boiler

Bedieningsafsluiter douche

Inlaatcombinatie

Mengtoestel (decentraal)

T Thermometer

T

Inhoud < 1 liter

20

Bestrijding Legionella

• Ladder van VROM (ILenT)

• Thermisch=Verhogen temperatuur water >60°C minimaal 20 minuten

• Fysische=UV, Ultra/microfiltratie

• Elektro-Chemische

anodische oxydatie koper/zilverionisatie

(Alleen bij collectieve watervoorziening)

21

Anodische oxidatie

Spanningsverschil in water (natriumchloride)

wordt omgevormd tot desinfecterende

stoffen(chloride en natrium).

Chloorgas zorgt voor desinfectie.

Geen smaak en reuk resten.

Samenstelling water wordt gewijzigd.

22

Koper-zilver ionisatie

Bij koper zilver ionisatie wordt dit met behulp van elektrolyse opgelost in het water.

De koper delen tasten de celwand bacteriën aan, de zilver delen maken de kern van de bacterie onschadelijk.

Wateropleidingen 23

Organisatie Controle en Inspectie

• Ministerie Infrastructuur en Milieu

borg voor gezond drinkwater

• Inspectie Leefomgeving en Transport

handhaaft de wetgeving

• Controle DWI door Drinkwaterbedrijf

Invulling controletaak vlgs art.24 DWW

Wateropleidingen 24

Waarom controle en inspectie

• Borg voor gezondheid en kwaliteit

• Drinkwaterbedrijven controleren art. 24

‘ op gevaar voor verontreiniging’

• Drinkwaterbedrijf controletaak

• Toezicht en handhaving ILenT

• Doelgroep Legionella

• Risico’s beperken

• Verantwoordelijkheid

Wateropleidingen 25

Regelgeving

Drinkwaterbesluit

NEN 1006

Waterwerkbladen

Drinkwaterwet

Overig

Woningwet

Bouwbesluit

Wateropleidingen 26

Wetten

Drinkwaterbesluit

Controle drinkwaterinstallatie

Art. 21.3b Toezicht op het leidingnet

Art. 24.1 Aangeslotene, geen gevaar

verontreiniging leidingnet

Art. 24.2 Drinkwaterbedrijf controleert op gevaar voor verontreiniging van aan derden geleverd drinkwater

(collectieve installaties)

Wateropleidingen 27

Controlebeleid

• Geen gevaar voor volksgezondheid

• Inspectierichtlijn 2012

• Aan de hand van Risico klasse

• Interventie strategie -> Naleving legionella

regelgeving

• Drinkwaterbedrijf bepaald de

Risico klasse 1 t/m 5

Wateropleidingen 28

Inspectierichtlijn 2012

• Ministerie Infrastructuur en Milieu

borg voor gezond drinkwater

• Inspectie Leefomgeving en Transport

Handhaaft de wetgeving

• Controle DWI door Drinkwaterbedrijf

Invulling controletaak vlgs art.24 DWW

Wateropleidingen 29

Uitvoering Controles

• Standaard werkwijze, uniform

• Geen interpretatieverschillen

(geen discussie met klanten)

• Eenduidige rapportage aan ILenT

Wateropleidingen 30

Wettelijke plichten eigenaar

• Zorgdragen, geen gevaar volksgezondheid

• Blijvend voldoen aan NEN 1006

• Beheersmaatregelen uitvoeren(als nodig)

• Zorg voor goed beheer ->

controleren, onderhouden, documenteren

• Zorgplicht

• Hulpmiddel:Waterwerkblad 1.4 G met

beheerspakketten

Wateropleidingen 31

Beheerspakketten

• Grote uitgebreide installaties pakket A

Watermeter > Qn 6 aanvullend beheer

verplicht

• Prioritaire installatie Legionellapreventie en

beheerspakket C

• Beheerspakket D toepassen bij wettelijk

meetprogramma

Wateropleidingen 32

Frequentie van controles

Risico’s

• Hoe hoger risico, hoe hoger klasse

• Hoe hoger risico klasse, hoe hoger

bezoek frequentie

Klasse 3 -> 1 x per 9 jaar

Klasse 4 -> 1 x per 6 jaar

Klasse 5 -> 1 x per 3 jaar

33

Risicoklassenindeling

Waterleidingbedrijf:

• Bepaalt per klant frequentie van controle

• Doel: eigenaar kan ook zelf bepalen

• Ingredienten:

• Vloeistofklasse

• Andere waterleidingnetten

• Kans op wijzigen

• Kwetsbaarheid gebruikers

• Grootte

Wateropleidingen 34

Object matrix

Wateropleidingen 35

Vloeistofklasse

1 water menselijk consumptie, drinkwater

2 vloeibaar, geen schade mens, geschikt

als drinkwater

3 vloeibaar, enige mate van schade,

toxische stof, LD 50 >200mg/kg

lichaamsgewicht proefdier

4 vloeibaar, gevaar zeer toxische stof, LD 50

≤200mg/kg lichaamsgewicht proefdier

5 vloeibaar, gevaar aanwezigheid

pathogene bacterie of virus

36

Extra risico

Andere waterleidingnetten :

• Onthard water

Kans op wijzigen :

• Wordt vooral gekeken naar het

risicoverhogende effect van wijzigingen

• Groot bij ontoereikend beheer

37

Kwetsbaarheid gebruikers

• Geen kennisdomein watersector

• Dus: volgend (ILenT, GGD)

• Bestaande indeling (LCI-lijst):

Wateropleidingen 38

Doelgroepen bij legionellapreventie.

• Hoofdgroep Kwetsbaarheid gebruikers

• Ziekenhuizen hoog

• Zorginstellingen middelmatig

• Logiesverblijven middelmatig

• Asielzoekerscentra middelmatig

• Cel complexen middelmatig

• Badinrichting middelmatig

• Campings middelmatig

• Jachthavens middelmatig

• Truckstops middelmatig

• Locaties waar verneveld water laag

aan derden wordt geleverd.(zorgplicht)

39

Conclusie

• Er is meer dan alleen Legionella

• Beheer, controle en onderhoud van een

drinkwaterinstallatie is belangrijk

• Overheid handhaaft

• Iedereen heeft verantwoordelijkheid.