Autor: Branislav Stipanović

SISTEM FINANSIRANJA LOKALNE SAMOUPRAVE U

SRBIJI - stanje i dalji koraci -

Beograd, 01.novembar 2006.godine

Zakonski osnov

• ZAKON O FINANSIRANJU LOKALNE SAMOUPRAVE

• PRIMENA: od 01. januara 2007. g.

• Pripremljen u saradnji sa:– SKGO – formirana “Radna grupa”

– SLGRP – DAI

– GTZ

– Nevladine organizacije

USLAĐENOST SA EVROPSKIM ZAKONODAVSTVOM

• Usklađen sa rešenjima iz “EVROPSKE POVELJE O LOKALNOJ SAMOUPRAVI”

• Preporukama Saveta Evrope

• Iskustva drugih zemalja (najbolja praksa)

• Odlično ocenjen od strane eksperata:– Saveta Evrope– Svetske Banke

RAZLOZI ZA DONOŠENJE NOVOG ZAKONA

• 2001-2005 – Reforma sistema finansiranja• Rezultati:

– Realan rast prihoda lokalne smaouprave: preko 2 puta

– Bez značajnije promene nadležnosti– 2004-2005 – Poreska reforma:

• Zamena poreza na promet sa PDV• Ukidanje poreza na fond zarada• Povećan udeo u porezu na zarade + kompenzacioni transfer

– Horizontalno ujednačavanje – razlike svedene sa 16 puta na 9,5 puta

OSNOVNI CILJEVI

• 4 OSNOVNA CILJA: 1. Poboljšanje transparentnosti, stabilnosti i

predvidivosti

2. Poboljšanje stepena horizontalnog

ujednačavanja

3. Jačanje autonomije lokalne samouprave

4. Institucionalizacija dijaloga centralne i

lokalnih vlasti

1. Poboljšanje transparentnosti, stabilnosti i predvidivosti sistema

• Visina transfera – fiksirana u odnosu na GDP ( 1,7%)

• Vrste transfera – definisane i uređene Zakonom

• Kriterijumi, metodologija(formule) raspodele – definisani su Zakonom

2. Efikasniji sistem horizontalnog ujednačavanja

• Srbija – izražene razlike u fiskalnom kapacitetu • Cilj- da fiskalno siromašnije opštine dobiju veće

transfere• Ujednačavanje – na nivou od 90% proseka

opština (ustupljeni porezi)• Preraspodela – sa fiskalno bogatijih na fiskalno

siromašnije opštine ( Robin Hud metod)• Razlike – svedene sa 9,5 na 5,6 puta.

3. Jačanje autonomije lokalne samouprave

• Porez na imovinu – izvorni porez– Uvode ga svojom odlukom– Propisuju stopu do zakonom maksimizirane

stope

• Lokalna poreska administracija– Naplata svih izvornih prihoda

• Povećanje visine i udela lokalnih prihoda

4. Institucionalizacija dijaloga centralne i lokalnih vlasti

• Komisija za finansiranje lokalne samouprave– Zajedničko telo Vlade RS i lokalne

samouprave– 11 članova – 5 članova iz ministarstava, 5

članova iz lokalnih samouprava i predsedavajući – imenuje ga Vlada

Uloga Komisije

• Analizira sistem finansiranja, vertikalnu i horizontalnu ujednačenost sistema

• Daje predloge za izmenu i poboljšanje sistema finansiranja lokalne samouprave

• Kontroliše primenu Zakona i obračun transfera po pojedinim jedinicama lokalne samouprave

Osnovne promene u sistemu transfera

• Utvrđivanje ukupne visine transfera– Visina transfera – fiksirana u odnosu na GDP– Pošlo se od postojećeg obima transfera (za

2006.g.) = 1,175%– Uvećanje za nadomeštanje gubitka po osnovu

smanjenja stope poreza na zarade sa 14% na 12%

– Ukupan nenamenski transfer = 1,7% GDP

• Uvođenje više vrsta transfera:– Dve osnovne grupe:

1. NENAMENSKI TRANSFERI (non- earmarked)

2. NAMENSKI TRANSFERI (earmarked)

Osnovne promene u sistemu transfera (2)

Osnovne promene u sistemu transfera (3)

• NENAMENSKI TRANSFERI:

1. Za ujednačavanje

2. Opšti transfer

3. Kompenzacioni

4. Tranzicioni

5. Preraspodela – Robin Hud metodologija

NENAMENSKI TRANSFER

1. Transfer za ujednačavanje: Ko ga dobija: - <90% proseka opština (ustupljeni porezi);

Koliko: - srazmerno stepenu zaostajanja opštine

NENAMENSKI TRANSFER (2)

2. Opšti transfer:- dobijaju sve jedinice lokalne samouprave (JLS)

- Kriterijumi i metodologija uređeni su Zakonom

- Svaka JLS dobija isti iznos sredstava po:

- stanovniku,

- jedinici površine,

- odeljenju u osnovnom i srednjem obrazovanju,

- detetu u vrtiću,

- po jednom objektu u osnovnom i srednjem obrazovanju i dečijoj

zaštiti

Opšti transfer (2)

• Ponderi – značaj svakog od kriterijuma:– 65% - broj stanovnika– 19,3% - površina– 4,56% - broj odeljenja u osnovnom obrazovanju– 2,0% - broj odeljenja u srednjem obrazovanju– 6,0% - broj dece u vrtićima– 1,14% - broj objekata u osnovnom obrazovanju– 0,50% - broj objekata u srednjem obrazovanju– 1,5% - broj objekata u dečijoj zaštiti

NENAMENSKI TRANSFER (3)

3. Kompenzacioni transfer:

- zamena dela izgubljenih prihoda, po osnovu promena poreskih zakona;

- trajnog je karaktera

- Dobijaju samo one JLS, kojima gubitak nije nadomešten na drugi način

NENAMENSKI TRANSFER (4)

4. Tranzicioni transfer:

- privremenog je karaktera

- cilj: obezbeđenje prelaznog perioda (3 godine)

- u tom periodu – nadomešta se smanjenje prihoda ( deo iznad 5%), koje je nastalo promenom sistema raspodele transfera

- dinamika – 2007=100%, 2008=50%, 2009=25%

i 2010=0%

NENAMENSKI TRANSFER (5)

5. Preraspodela transfera (Robin Hud metodologija):

- između fiskalno najbogatijih i fiskalno siromašnijih opština

- obezbeđuje efikasniji sistem preraspodele

Preraspodela transfera ( Robin Hud metodologija)

Ko su davaoci:– Prosečan iznos ustupljenih poreza iznad 50%

(indeks 150) u odnosu na prosek svih JLS. – Ovaj uslov ispunjavaju samo Beograd i Novi

Sad

Кoliko:– 40% sredstva iznad propisane visine

ustupljenih prihoda (indeks 150) = 2,6 мlrd

Robin Hud metodologija (2)

• Raspodela:– prema kriterijumima za opšti transfer

Ко dobija:

- Sve JLS osim davaoca

NAMENSKI TRANSFERI

Razlozi za uvođenje:- Finansiranje prenosa nadležnosti sa

Republike na nivo lokalne samouprave- Mogućnost učešća Republike u finansiranju

konkretnih programa i projekata na nivou lokalne samouprave

NAMENSKI TRANSFERI (2)

Vrste transfera:1. Funkcionalni- za finansiranje pojedinih

funkcija kao što su:• Zdravstvena zaštita• Obrazovanje• Socijalna zaštita...

2. Namenski transferi u užem smislu -za finansiranje tačno određene namene u okviru neke od funkcija

NAMENSKI TRANSFERI (3)

– Visinu transfera utvrđuju nadležna ministarstva

– U postupku izrade Memoranduma - nadležna ministarstva dostavljaju MF:• Kriterijume i merila za utvrđivanje visine

transfera• Statističke podatke• Iznos namenskih transfera po pojedinim

JLS

DALJI KORACI

• Utvrđivanje i raspodela nenamenskih transfera je u potpunosti regulisana – nema problema u primeni

• Primena u delu NAMENSKIH transfera – potrebna dorada u delu praktičnih rešenja – što je cilj ovog Programa

DALJI KORACI (2)

• Utvrditi postojeće stanje:– Koja ministrarstva daju namenske transfere– Vrste transfera koje prenose JLS– Metodologija utvrđivanja ukupne visine ovih

transfera– Kriterijumi i metodologija raspodele transfera,

kao i njihov budžetski kalendar– Planirani iznosi za 2006. godinu i ostvareni

iznosi za period januar – oktobar 2006.gpodine

DALJI KORACI (3)

• Prikupiti i analizirati praksu drugih zemalja

• Predložiti efikasan i transparentan model rapodele nameskih transfera

• U projekat moraju biti uključene sve zainteresovane strane:– Nadležna ministarstva– Lokalna samouprava– Lokalni i inostrani eksperti