biblia sacra iuxta vulgatam versionem - sbl-site.org · biblia sacra iuxta vulgatam versionem...

Biblia Sacra Iuxta Vulgatam Versionem

adjuvantibus

B. Fischer, I. Gribomont,H. F. D. Sparks, W. Thiele

recensuit et brevi apparatu critico instruxit

Robert WeberEditionen quintam emendatam retractatam

praeparavit

Roger Gryson

Complete Text without Apparatus

© 1969, 2007 Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart

All rights reserved

www.dbg.de

www.academic-bible.com

http://www.dbg.de

http://www.dbg.de

INCIPIT PROLOGUS SANCTI HIERONYMI PRESBYTERI

IN PENTATEUCHODesiderii mei desideratas accepi epistulas, qui quodam praesagio futurorum cum Danihele

sortitus est nomen, obsecrantis ut translatum in latinam linguam de hebraeo sermone Pen-tateuchum nostrorum auribus traderem. Periculosum opus certe, obtrectatorum latratibus patens, qui me adserunt in Septuaginta interpretum suggillationem nova pro veteribus cu-dere, ita ingenium quasi vinum probantes, cum ego saepissime testatus sim me pro virili portione in tabernaculum Dei offerre quae possim, nec opes alterius aliorum paupertate fo-edari. Quod ut auderem, Origenis me studium provocavit, qui editioni antiquae translatio-nem Theodotionis miscuit, asterisco et obelo, id est stella et veru, opus omne distinguens, dum aut inlucescere facit quae minus ante fuerant aut superflua quaeque iugulat et confodit, maximeque Evangelistarum et Apostolorum auctoritas, in quibus multa de Veteri Test-amento legimus quae in nostris codicibus non habentur, ut est illud: «Ex Aegypto vocavi filium meum», et: «Quoniam Nazareus vocabitur», et: «Videbunt in quem conpunxerunt», et: «Flumina de ventre eius fluent aquae vivae», et: «Quae nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt quae praeparavit Deus diligentibus se», et multa alia quae proprium συνταγµα desiderant. Interrogemus ergo eos ubi haec scripta sint, et cum dicere non potuerint, de libris hebraicis proferamus. Primum testimonium est in Osee, secundum in Isaia, tertium in Zaccharia, quartum in Proverbiis, quintum aeque in Isaia; quod multi ignorantes apocriforum deliramenta sectantur et hiberas nenias libris authenticis praefe-runt. Causas erroris non est meum exponere. Iudaei prudenti factum dicunt esse consilio, ne Ptolomeus, unius dei cultor, etiam apud Hebraeos duplicem divinitatem deprehenderet, quos maximi idcirco faciebat, quia in Platonis dogma cadere videbantur. Denique ubicum-que sacratum aliquid Scriptura testatur de Patre et Filio et Spiritu Sancto, aut aliter inter-pretati sunt aut omnino tacuerunt, ut et regi satisfacerent et arcanum fidei non vulgarent. Et nescio quis primus auctor septuaginta cellulas Alexandriae mendacio suo extruxerit, qui-bus divisi eadem scriptitarint, cum Aristheus eiusdem Ptolomei υπερασπιστης et multo post tempore Iosepphus nihil tale rettulerint, sed in una basilica congregatos contulisse scribant, non prophetasse. Aliud est enim vatem, aliud esse interpretem: ibi spiritus ventura praedi-cit, hic eruditio et verborum copia ea quae intellegit transfert; nisi forte putandus est Tullius Oeconomicum Xenofontis et Platonis Protagoram et Demosthenis Pro Ctesifonte afflatus

Text from: Biblia Sacra Vulgata© 1969, 2007 Deutsche Bibelgesellschaft, StuttgartAll rights reserved 5

rethorico spiritu transtulisse, aut aliter de hisdem libris per Septuaginta interpretes, aliter per Apostolos Spiritus Sanctus testimonia texuit, ut quod illi tacuerunt, hii scriptum esse mentiti sint. Quid igitur? Damnamus veteres? Minime; sed post priorum studia in domo Domini quod possumus laboramus. Illi interpretati sunt ante adventum Christi et quod nesciebant dubiis protulere sententiis, nos post passionem et resurrectionem eius non tam prophetiam quam historiam scribimus; aliter enim audita, aliter visa narrantur: quod melius intellegimus, melius et proferimus. Audi igitur, aemule, obtrectator ausculta: non damno, non reprehendo Septuaginta, sed confidenter cunctis illis Apostolos praefero. Per istorum os mihi Christus sonat, quos ante prophetas inter spiritalia charismata positos lego, in qui-bus ultimum paene gradum interpretes tenent. Quid livore torqueris? Quid inperitorum a-nimos contra me concitas? Sicubi tibi in translatione videor errare, interroga Hebraeos, di-versarum urbium magistros consule: quod illi habent de Christo, tui codices non habent. Aliud est, si contra se postea ab Apostolis usurpata testimonia probaverunt, et emendatiora sunt exemplaria latina quam graeca, graeca quam hebraea! Verum haec contra invidos. Nunc te precor, Desideri carissime, ut qui tantum opus me subire fecisti et a Genesi exordi-um capere, orationibus iuves, quo possim eodem spiritu quo scripti sunt libri, in latinum eos transferre sermonem.

EXPLICIT PROLOGUS

INCIPIT LIBER BRESITH ID EST GENESIS

1, 1 In principio creavit Deus caelum et terram1, 2 terra autem erat inanis et vacuaet tenebrae super faciem abyssiet spiritus Dei ferebatur super aquas1, 3 dixitque Deusfiat lux et facta est lux1, 4 et vidit Deus lucem quod esset bonaet divisit lucem ac tenebras1, 5 appellavitque lucem diem et tenebras noctemfactumque est vespere et mane dies unus1, 6 dixit quoque Deus


fiat firmamentum in medio aquarumet dividat aquas ab aquis1, 7 et fecit Deus firmamentumdivisitque aquas quae erant sub firmamento ab his quae erant super firmamentumet factum est ita1, 8 vocavitque Deus firmamentum caelumet factum est vespere et mane dies secundus1, 9 dixit vero Deuscongregentur aquae quae sub caelo sunt in locum unum et appareat aridafactumque est ita1, 10 et vocavit Deus aridam terramcongregationesque aquarum appellavit mariaet vidit Deus quod esset bonum 1, 11 et aitgerminet terra herbam virentem et facientem semenet lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suumcuius semen in semet ipso sit super terramet factum est ita1, 12 et protulit terra herbam virentem et adferentem semen iuxta genus suumlignumque faciens fructumet habens unumquodque sementem secundum speciem suamet vidit Deus quod esset bonum1, 13 factumque est vespere et mane dies tertius1, 14 dixit autem Deusfiant luminaria in firmamento caeliut dividant diem ac noctemet sint in signa et tempora et dies et annos1, 15 ut luceant in firmamento caeli et inluminent terramet factum est ita1, 16 fecitque Deus duo magna luminarialuminare maius ut praeesset dieiet luminare minus ut praeesset nocti et stellas1, 17 et posuit eas in firmamento caeliut lucerent super terram 1, 18 et praeessent diei ac noctiet dividerent lucem ac tenebraset vidit Deus quod esset bonum


1, 19 et factum est vespere et mane dies quartus1, 20 dixit etiam Deusproducant aquae reptile animae viventiset volatile super terram sub firmamento caeli1, 21 creavitque Deus cete grandiaet omnem animam viventem atque motabilemquam produxerant aquae in species suaset omne volatile secundum genus suumet vidit Deus quod esset bonum1, 22 benedixitque eis dicenscrescite et multiplicamini et replete aquas marisavesque multiplicentur super terram1, 23 et factum est vespere et mane dies quintus1, 24 dixit quoque Deusproducat terra animam viventem in genere suoiumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suasfactumque est ita1, 25 et fecit Deus bestias terrae iuxta species suaset iumenta et omne reptile terrae in genere suoet vidit Deus quod esset bonum 1, 26 et aitfaciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostramet praesit piscibus maris et volatilibus caeliet bestiis universaeque terraeomnique reptili quod movetur in terra1, 27 et creavit Deus hominem ad imaginem suamad imaginem Dei creavit illummasculum et feminam creavit eos1, 28 benedixitque illis Deus et aitcrescite et multiplicamini et replete terram et subicite eamet dominamini piscibus maris et volatilibus caeliet universis animantibus quae moventur super terram1, 29 dixitque Deusecce dedi vobis omnem herbam adferentem semen super terramet universa ligna quae habent in semet ipsis sementem generis suiut sint vobis in escam 1, 30 et cunctis animantibus terrae


omnique volucri caeli et universis quae moventur in terraet in quibus est anima vivens ut habeant ad vescendumet factum est ita1, 31 viditque Deus cuncta quae fecit et erant valde bonaet factum est vespere et mane dies sextus2, 1 igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis ornatus eorum2, 2 conplevitque Deus die septimo opus suum quod feceratet requievit die septimo ab universo opere quod patrarat2, 3 et benedixit diei septimo et sanctificavit illumquia in ipso cessaverat ab omni opere suo quod creavit Deus ut faceret2, 4 istae generationes caeli et terrae quando creatae suntin die quo fecit Dominus Deus caelum et terram2, 5 et omne virgultum agri antequam oreretur in terraomnemque herbam regionis priusquam germinaretnon enim pluerat Dominus Deus super terramet homo non erat qui operaretur terram2, 6 sed fons ascendebat e terra inrigans universam superficiem terrae2, 7 formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terraeet inspiravit in faciem eius spiraculum vitaeet factus est homo in animam viventem2, 8 plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principioin quo posuit hominem quem formaverat2, 9 produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu et ad vescendum sua-

velignum etiam vitae in medio paradisilignumque scientiae boni et mali2, 10 et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad inrigandum paradisumqui inde dividitur in quattuor capita2, 11 nomen uni Phisonipse est qui circuit omnem terram Evilatubi nascitur aurum2, 12 et aurum terrae illius optimum estibique invenitur bdellium et lapis onychinus2, 13 et nomen fluvio secundo Geonipse est qui circuit omnem terram Aethiopiae


2, 14 nomen vero fluminis tertii Tigrisipse vadit contra Assyriosfluvius autem quartus ipse est Eufrates2, 15 tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit eum in paradiso voluptatisut operaretur et custodiret illum2, 16 praecepitque ei dicensex omni ligno paradisi comede2, 17 de ligno autem scientiae boni et mali ne comedasin quocumque enim die comederis ex eo morte morieris2, 18 dixit quoque Dominus Deusnon est bonum esse hominem solumfaciamus ei adiutorium similem sui2, 19 formatis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus terrae et universis volatili-

bus caeliadduxit ea ad Adam ut videret quid vocaret eaomne enim quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius2, 20 appellavitque Adam nominibus suis cuncta animantiaet universa volatilia caeli et omnes bestias terraeAdam vero non inveniebatur adiutor similis eius2, 21 inmisit ergo Dominus Deus soporem in Adamcumque obdormisset tulit unam de costis eius et replevit carnem pro ea2, 22 et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulieremet adduxit eam ad Adam2, 23 dixitque Adamhoc nunc os ex ossibus meis et caro de carne meahaec vocabitur virago quoniam de viro sumpta est2, 24 quam ob rem relinquet homo patrem suum et matremet adherebit uxori suae et erunt duo in carne una2, 25 erant autem uterque nudiAdam scilicet et uxor eius et non erubescebant3, 1 sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae quae fecerat Dominus Deusqui dixit ad mulieremcur praecepit vobis Deus ut non comederetis de omni ligno paradisi3, 2 cui respondit mulierde fructu lignorum quae sunt in paradiso vescemur


3, 3 de fructu vero ligni quod est in medio paradisipraecepit nobis Deus ne comederemus et ne tangeremus illud ne forte moriamur3, 4 dixit autem serpens ad mulieremnequaquam morte moriemini3, 5 scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eoaperientur oculi vestri et eritis sicut dii scientes bonum et malum3, 6 vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendumet pulchrum oculis aspectuque delectabileet tulit de fructu illius et comedit deditque viro suoqui comedit 3, 7 et aperti sunt oculi amborumcumque cognovissent esse se nudosconsuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata3, 8 et cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiemabscondit se Adam et uxor eius a facie Domini Dei in medio ligni paradisi3, 9 vocavitque Dominus Deus Adam et dixit ei ubi es3, 10 qui ait vocem tuam audivi in paradiso et timui eo quod nudus essem et abscondi me3, 11 cui dixit quis enim indicavit tibi quod nudus essesnisi quod ex ligno de quo tibi praeceperam ne comederes comedisti3, 12 dixitque Adam mulier quam dedisti sociam mihi dedit mihi de ligno et comedi3, 13 et dixit Dominus Deus ad mulierem quare hoc fecistiquae respondit serpens decepit me et comedi3, 14 et ait Dominus Deus ad serpentemquia fecisti hoc maledictus es inter omnia animantia et bestias terraesuper pectus tuum gradieriset terram comedes cunctis diebus vitae tuae3, 15 inimicitias ponam inter te et mulieremet semen tuum et semen illiusipsa conteret caput tuumet tu insidiaberis calcaneo eius3, 16 mulieri quoque dixitmultiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuosin dolore paries filios et sub viri potestate eris et ipse dominabitur tui3, 17 ad Adam vero dixitquia audisti vocem uxoris tuaeet comedisti de ligno ex quo praeceperam tibi ne comederes


maledicta terra in opere tuoin laboribus comedes eam cunctis diebus vitae tuae3, 18 spinas et tribulos germinabit tibi et comedes herbas terrae3, 19 in sudore vultus tui vesceris panedonec revertaris in terram de qua sumptus esquia pulvis es et in pulverem reverteris3, 20 et vocavit Adam nomen uxoris suae Hava eo quod mater esset cunctorum viventium3, 21 fecit quoque Dominus Deus Adam et uxori eius tunicas pelliciaset induit eos 3, 22 et aitecce Adam factus est quasi unus ex nobis sciens bonum et malumnunc ergo ne forte mittat manum suamet sumat etiam de ligno vitaeet comedat et vivat in aeternum3, 23 emisit eum Dominus Deus de paradiso voluptatisut operaretur terram de qua sumptus est3, 24 eiecitque Adamet conlocavit ante paradisum voluptatischerubin et flammeum gladium atque versatilemad custodiendam viam ligni vitae4, 1 Adam vero cognovit Havam uxorem suamquae concepit et peperit Cain dicenspossedi hominem per Dominum4, 2 rursusque peperit fratrem eius Abelfuit autem Abel pastor ovium et Cain agricola4, 3 factum est autem post multos diesut offerret Cain de fructibus terrae munera Domino4, 4 Abel quoque obtulit de primogenitis gregis sui et de adipibus eorumet respexit Dominus ad Abel et ad munera eius4, 5 ad Cain vero et ad munera illius non respexitiratusque est Cain vehementer et concidit vultus eius4, 6 dixitque Dominus ad eumquare maestus es et cur concidit facies tua4, 7 nonne si bene egeris recipiessin autem male statim in foribus peccatum aderitsed sub te erit appetitus eius et tu dominaberis illius


4, 8 dixitque Cain ad Abel fratrem suum egrediamur forascumque essent in agroconsurrexit Cain adversus Abel fratrem suum et interfecit eum4, 9 et ait Dominus ad Cain ubi est Abel frater tuusqui respondit nescio num custos fratris mei sum4, 10 dixitque ad eum quid fecistivox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra4, 11 nunc igitur maledictus eris super terramquae aperuit os suum et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua4, 12 cum operatus fueris eam non dabit tibi fructus suosvagus et profugus eris super terram4, 13 dixitque Cain ad Dominummaior est iniquitas mea quam ut veniam merear4, 14 ecce eicis me hodie a facie terraeet a facie tua abscondaret ero vagus et profugus in terraomnis igitur qui invenerit me occidet me4, 15 dixitque ei Dominusnequaquam ita fietsed omnis qui occiderit Cain septuplum punieturposuitque Dominus Cain signum ut non eum interficeret omnis qui invenisset eum4, 16 egressusque Cain a facie Domini habitavit in terra profugus ad orientalem plagam Eden4, 17 cognovit autem Cain uxorem suamquae concepit et peperit Enochet aedificavit civitatem vocavitque nomen eius ex nomine filii sui Enoch4, 18 porro Enoch genuit Iradet Irad genuit Maviahelet Maviahel genuit Matusahelet Matusahel genuit Lamech4, 19 qui accepit uxores duasnomen uni Ada et nomen alteri Sella4, 20 genuitque Ada Iabel qui fuit pater habitantium in tentoriis atque pastorum4, 21 et nomen fratris eius Iubal ipse fuit pater canentium cithara et organo4, 22 Sella quoque genuit Thubalcainqui fuit malleator et faber in cuncta opera aeris et ferri


soror vero Thubalcain Noemma4, 23 dixitque Lamech uxoribus suis Adae et Sellaeaudite vocem meam uxores Lamechauscultate sermonem meumquoniam occidi virum in vulnus meumet adulescentulum in livorem meum4, 24 septuplum ultio dabitur de Cainde Lamech vero septuagies septies4, 25 cognovit quoque adhuc Adam uxorem suam et peperit filiumvocavitque nomen eius Seth dicensposuit mihi Deus semen aliud pro Abel quem occidit Cain4, 26 sed et Seth natus est filius quem vocavit Enosiste coepit invocare nomen Domini5, 1 hic est liber generationis Adamin die qua creavit Deus hominemad similitudinem Dei fecit illum5, 2 masculum et feminam creavit eoset benedixit illis et vocavit nomen eorum Adam in die qua creati sunt5, 3 vixit autem Adam centum triginta anniset genuit ad similitudinem et imaginem suamvocavitque nomen eius Seth5, 4 et facti sunt dies Adam postquam genuit Seth octingenti annigenuitque filios et filias5, 5 et factum est omne tempus quod vixit Adam anni nongenti triginta et mortuus est5, 6 vixit quoque Seth centum quinque annos et genuit Enos5, 7 vixitque Seth postquam genuit Enos octingentis septem annisgenuitque filios et filias5, 8 et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim annorum et mortuus est5, 9 vixit vero Enos nonaginta annis et genuit Cainan5, 10 post cuius ortum vixit octingentis quindecim anniset genuit filios et filias5, 11 factique sunt omnes dies Enos nongentorum quinque annorum et mortuus est5, 12 vixit quoque Cainan septuaginta annis et genuit Malalehel5, 13 et vixit Cainan postquam genuit Malalehel octingentos quadraginta annosgenuitque filios et filias


5, 14 et facti sunt omnes dies Cainan nongenti decem anni et mortuus est5, 15 vixit autem Malalehel sexaginta quinque annos et genuit Iared5, 16 et vixit Malalehel postquam genuit Iared octingentis triginta anniset genuit filios et filias5, 17 et facti sunt omnes dies Malalehel octingenti nonaginta quinque anni et mortuus est5, 18 vixitque Iared centum sexaginta duobus annis et genuit Enoch5, 19 et vixit Iared postquam genuit Enoch octingentos annoset genuit filios et filias5, 20 et facti sunt omnes dies Iared nongenti sexaginta duo anni et mortuus est5, 21 porro Enoch vixit sexaginta quinque annis et genuit Mathusalam5, 22 et ambulavit Enoch cum Deo postquam genuit Mathusalam trecentis anniset genuit filios et filias5, 23 et facti sunt omnes dies Enoch trecenti sexaginta quinque anni5, 24 ambulavitque cum Deo et non apparuit quia tulit eum Deus5, 25 vixit quoque Mathusalam centum octoginta septem annos et genuit Lamech5, 26 et vixit Mathusalam postquam genuit Lamech septingentos octoginta duos annoset genuit filios et filias5, 27 et facti sunt omnes dies Mathusalae nongenti sexaginta novem anni et mortuus est5, 28 vixit autem Lamech centum octoginta duobus anniset genuit filium 5, 29 vocavitque nomen eius Noe dicensiste consolabitur nos ab operibus et laboribus manuum nostrarum in terra cui maledixit

Dominus5, 30 vixitque Lamech postquam genuit Noe quingentos nonaginta quinque annoset genuit filios et filias5, 31 et facti sunt omnes dies Lamech septingenti septuaginta septem anni et mortuus estNoe vero cum quingentorum esset annorum genuit Sem et Ham et Iafeth6, 1 cumque coepissent homines multiplicari super terram et filias procreassent6, 2 videntes filii Dei filias eorum quod essent pulchraeacceperunt uxores sibi ex omnibus quas elegerant6, 3 dixitque Deus non permanebit spiritus meus in homine in aeternum quia caro esteruntque dies illius centum viginti annorum6, 4 gigantes autem erant super terram in diebus illispostquam enim ingressi sunt filii Dei ad filias hominum illaeque genueruntisti sunt potentes a saeculo viri famosi6, 5 videns autem Deus quod multa malitia hominum esset in terra


et cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum omni tempore6, 6 paenituit eum quod hominem fecisset in terraet tactus dolore cordis intrinsecus6, 7 delebo inquit hominem quem creavi a facie terraeab homine usque ad animantiaa reptili usque ad volucres caelipaenitet enim me fecisse eos6, 8 Noe vero invenit gratiam coram Domino6, 9 hae generationes NoeNoe vir iustus atque perfectus fuit in generationibus suiscum Deo ambulavit6, 10 et genuit tres filios Sem Ham et Iafeth6, 11 corrupta est autem terra coram Deo et repleta est iniquitate6, 12 cumque vidisset Deus terram esse corruptamomnis quippe caro corruperat viam suam super terram6, 13 dixit ad Noe finis universae carnis venit coram merepleta est terra iniquitate a facie eorumet ego disperdam eos cum terra6, 14 fac tibi arcam de lignis levigatismansiunculas in arca facieset bitumine linies intrinsecus et extrinsecus 6, 15 et sic facies eamtrecentorum cubitorum erit longitudo arcaequinquaginta cubitorum latitudoet triginta cubitorum altitudo illius6, 16 fenestram in arca facies et in cubito consummabis summitatemostium autem arcae pones ex latere deorsumcenacula et tristega facies in ea6, 17 ecce ego adducam diluvii aquas super terramut interficiam omnem carnemin qua spiritus vitae est subter caelumuniversa quae in terra sunt consumentur6, 18 ponamque foedus meum tecumet ingredieris arcam tu et filii tuiuxor tua et uxores filiorum tuorum tecum6, 19 et ex cunctis animantibus universae carnis


bina induces in arcam ut vivant tecummasculini sexus et feminini6, 20 de volucribus iuxta genus suumet de iumentis in genere suoet ex omni reptili terrae secundum genus suumbina de omnibus ingredientur tecum ut possint vivere6, 21 tolles igitur tecum ex omnibus escis quae mandi possunt et conportabis apud teet erunt tam tibi quam illis in cibum6, 22 fecit ergo Noe omnia quae praeceperat illi Deus7, 1 dixitque Dominus ad eumingredere tu et omnis domus tua arcamte enim vidi iustum coram me in generatione hac7, 2 ex omnibus animantibus mundis tolle septena septena masculum et feminamde animantibus vero non mundis duo duo masculum et feminam7, 3 sed et de volatilibus caeli septena septena masculum et feminamut salvetur semen super faciem universae terrae7, 4 adhuc enim et post dies septem ego pluam super terramquadraginta diebus et quadraginta noctibuset delebo omnem substantiam quam feci de superficie terrae7, 5 fecit ergo Noe omnia quae mandaverat ei Dominus7, 6 eratque sescentorum annorum quando diluvii aquae inundaverunt super terram7, 7 et ingressus est Noe et filii eiusuxor eius et uxores filiorum eius cum eo in arcam propter aquas diluvii7, 8 de animantibus quoque mundis et inmundiset de volucribus et ex omni quod movetur super terram7, 9 duo et duo ingressa sunt ad Noe in arcam masculus et feminasicut praeceperat Deus Noe7, 10 cumque transissent septem dies aquae diluvii inundaverunt super terram7, 11 anno sescentesimo vitae Noe mense secundo septimodecimo die mensisrupti sunt omnes fontes abyssi magnaeet cataractae caeli apertae sunt7, 12 et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus7, 13 in articulo diei illius ingressus est Noe et Sem et Ham et Iafeth filii eiusuxor illius et tres uxores filiorum eius cum eis in arcam7, 14 ipsi et omne animal secundum genus suum


universaque iumenta in genus suumet omne quod movetur super terram in genere suocunctumque volatile secundum genus suumuniversae aves omnesque volucres7, 15 ingressae sunt ad Noe in arcam bina et binaex omni carne in qua erat spiritus vitae7, 16 et quae ingressa sunt masculus et femina ex omni carne introieruntsicut praeceperat ei Deuset inclusit eum Dominus de foris7, 17 factumque est diluvium quadraginta diebus super terramet multiplicatae sunt aquae et elevaverunt arcam in sublime a terra7, 18 vehementer inundaverunt et omnia repleverunt in superficie terraeporro arca ferebatur super aquas7, 19 et aquae praevaluerunt nimis super terramopertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo7, 20 quindecim cubitis altior fuit aqua super montes quos operuerat7, 21 consumptaque est omnis caro quae movebatur super terramvolucrum animantium bestiarum omniumque reptilium quae reptant super terramuniversi homines 7, 22 et cuncta in quibus spiraculum vitae est in terra mortua sunt7, 23 et delevit omnem substantiam quae erat super terram ab homine usque ad pecustam reptile quam volucres caeliet deleta sunt de terraremansit autem solus Noe et qui cum eo erant in arca7, 24 obtinueruntque aquae terras centum quinquaginta diebus8, 1 recordatus autem Deus Noe cunctarumque animantiumet omnium iumentorum quae erant cum eo in arcaadduxit spiritum super terram et inminutae sunt aquae8, 2 et clausi sunt fontes abyssi et cataractae caeliet prohibitae sunt pluviae de caelo8, 3 reversaeque aquae de terra euntes et redeunteset coeperunt minui post centum quinquaginta dies8, 4 requievitque arca mense septimo vicesima septima die mensis super montes Armeniae8, 5 at vero aquae ibant et decrescebant usque ad decimum mensemdecimo enim mense prima die mensis apparuerunt cacumina montium8, 6 cumque transissent quadraginta dies


aperiens Noe fenestram arcae quam fecerat dimisit corvum8, 7 qui egrediebatur et revertebatur donec siccarentur aquae super terram8, 8 emisit quoque columbam post eum ut videret si iam cessassent aquae super faciem terrae8, 9 quae cum non invenisset ubi requiesceret pes eius reversa est ad eum in arcamaquae enim erant super universam terramextenditque manum et adprehensam intulit in arcam8, 10 expectatis autem ultra septem diebus aliis rursum dimisit columbam ex arca8, 11 at illa venit ad eum ad vesperamportans ramum olivae virentibus foliis in ore suointellexit ergo Noe quod cessassent aquae super terram8, 12 expectavitque nihilominus septem alios dies et emisit columbamquae non est reversa ultra ad eum8, 13 igitur sescentesimo primo anno primo mense prima die mensisinminutae sunt aquae super terramet aperiens Noe tectum arcae aspexit viditque quod exsiccata esset superficies terrae8, 14 mense secundo septima et vicesima die mensis arefacta est terra8, 15 locutus est autem Deus ad Noe dicens8, 16 egredere de arca tu et uxor tuafilii tui et uxores filiorum tuorum tecum8, 17 cuncta animantia quae sunt apud te ex omni carnetam in volatilibus quam in bestiiset in universis reptilibus quae reptant super terrameduc tecum et ingredimini super terramcrescite et multiplicamini super eam8, 18 egressus est ergo Noe et filii eiusuxor illius et uxores filiorum eius cum eo8, 19 sed et omnia animantia iumenta et reptilia quae repunt super terramsecundum genus suum arcam egressa sunt8, 20 aedificavit autem Noe altare Dominoet tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis obtulit holocausta super altare8, 21 odoratusque est Dominus odorem suavitatis et ait ad eumnequaquam ultra maledicam terrae propter hominessensus enim et cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adulescentia suanon igitur ultra percutiam omnem animantem sicut feci8, 22 cunctis diebus terrae sementis et messis frigus et aestus


aestas et hiemps nox et dies non requiescent9, 1 benedixitque Deus Noe et filiis eius et dixit ad eoscrescite et multiplicamini et implete terram9, 2 et terror vester ac tremor sit super cuncta animalia terraeet super omnes volucres caeli cum universis quae moventur in terraomnes pisces maris manui vestrae traditi sunt9, 3 et omne quod movetur et vivit erit vobis in cibumquasi holera virentia tradidi vobis omnia9, 4 excepto quod carnem cum sanguine non comedetis9, 5 sanguinem enim animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum et de

manu hominisde manu viri et fratris eius requiram animam hominis9, 6 quicumque effuderit humanum sanguinem fundetur sanguis illiusad imaginem quippe Dei factus est homo9, 7 vos autem crescite et multiplicamini et ingredimini super terram et implete eam9, 8 haec quoque dixit Deus ad Noe et ad filios eius cum eo9, 9 ecce ego statuam pactum meum vobiscum et cum semine vestro post vos9, 10 et ad omnem animam viventem quae est vobiscumtam in volucribus quam in iumentis et pecudibus terraecunctis quae egressa sunt de arca et universis bestiis terrae9, 11 statuam pactum meum vobiscumet nequaquam ultra interficietur omnis caro aquis diluvii neque erit deinceps diluvium dis-

sipans terram9, 12 dixitque Deushoc signum foederis quod do inter me et voset ad omnem animam viventem quae est vobiscum in generationes sempiternas9, 13 arcum meum ponam in nubibuset erit signum foederis inter me et inter terram9, 14 cumque obduxero nubibus caelumapparebit arcus meus in nubibus9, 15 et recordabor foederis mei vobiscumet cum omni anima vivente quae carnem vegetatet non erunt ultra aquae diluvii ad delendam universam carnem9, 16 eritque arcus in nubibus et videbo illum et recordabor foederis sempiterni


quod pactum est inter Deum et inter omnem animam viventem universae carnis quae est super terram

9, 17 dixitque Deus Noehoc erit signum foederis quod constitui inter me et inter omnem carnem super terram9, 18 erant igitur filii Noe qui egressi sunt de arca Sem Ham et Iafethporro Ham ipse est pater Chanaan9, 19 tres isti sunt filii Noe et ab his disseminatum est omne hominum genus super universam

terram9, 20 coepitque Noe vir agricola exercere terramet plantavit vineam 9, 21 bibensque vinum inebriatus est et nudatus in tabernaculo suo9, 22 quod cum vidisset Ham pater Chanaanverenda scilicet patris sui esse nudanuntiavit duobus fratribus suis foras9, 23 at vero Sem et Iafeth pallium inposuerunt umeris suiset incedentes retrorsum operuerunt verecunda patris suifaciesque eorum aversae erant et patris virilia non viderunt9, 24 evigilans autem Noe ex vinocum didicisset quae fecerat ei filius suus minor 9, 25 aitmaledictus Chanaanservus servorum erit fratribus suis9, 26 dixitquebenedictus Dominus Deus Semsit Chanaan servus eius9, 27 dilatet Deus Iafeth et habitet in tabernaculis Semsitque Chanaan servus eius9, 28 vixit autem Noe post diluvium trecentis quinquaginta annis9, 29 et impleti sunt omnes dies eius nongentorum quinquaginta annorum et mortuus est10, 1 hae generationes filiorum Noe Sem Ham Iafethnatique sunt eis filii post diluvium10, 2 filii Iafeth Gomer Magog et MadaiIavan et Thubal et Mosoch et Thiras10, 3 porro filii Gomer Aschenez et Rifath et Thogorma10, 4 filii autem Iavan Elisa et Tharsis Cetthim et Dodanim10, 5 ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suisunusquisque secundum linguam et familias in nationibus suis


10, 6 filii autem Ham Chus et Mesraim et Fut et Chanaan10, 7 filii Chus Saba et Hevila et Sabatha et Regma et Sabathacafilii Regma Saba et Dadan10, 8 porro Chus genuit Nemrodipse coepit esse potens in terra10, 9 et erat robustus venator coram Dominoab hoc exivit proverbium quasi Nemrod robustus venator coram Domino10, 10 fuit autem principium regni eius Babylon et Arach et Archad et Chalanne in terra

Sennaar10, 11 de terra illa egressus est Assuret aedificavit Nineven et plateas civitatis et Chale10, 12 Resen quoque inter Nineven et Chale haec est civitas magna10, 13 at vero Mesraim genuit Ludim et Anamim et LaabimNepthuim 10, 14 et Phetrusim et Cesluimde quibus egressi sunt Philisthim et Capthurim10, 15 Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suumEttheum 10, 16 et Iebuseum et AmorreumGergeseum 10, 17 Eveum et AraceumSineum 10, 18 et Aradium Samariten et Amatheumet post haec disseminati sunt populi Chananeorum10, 19 factique sunt termini Chanaanvenientibus a Sidone Geraram usque Gazamdonec ingrediaris Sodomam et Gomorram et Adama et Seboim usque Lesa10, 20 hii filii Ham in cognationibus et linguis et generationibus terrisque et gentibus suis10, 21 de Sem quoque nati sunt patre omnium filiorum Eber fratre Iafeth maiore10, 22 filii Sem Aelam et Assur et Arfaxad et Lud et Aram10, 23 filii Aram Us et Hul et Gether et Mes10, 24 at vero Arfaxad genuit Sala de quo ortus est Eber10, 25 natique sunt Eber filii duonomen uni Faleg eo quod in diebus eius divisa sit terraet nomen fratris eius Iectan10, 26 qui Iectan genuit Helmodad et Saleph et AsarmothIare 10, 27 et Aduram et UzalDecla 10, 28 et Ebal et AbimahelSaba 10, 29 et Ophir et Evila et Iobab


omnes isti filii Iectan10, 30 et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem10, 31 isti filii Sem secundum cognationes et linguas et regiones in gentibus suis10, 32 hae familiae Noe iuxta populos et nationes suasab his divisae sunt gentes in terra post diluvium11, 1 erat autem terra labii unius et sermonum eorundem11, 2 cumque proficiscerentur de orienteinvenerunt campum in terra Sennaar et habitaverunt in eo11, 3 dixitque alter ad proximum suumvenite faciamus lateres et coquamus eos ignihabueruntque lateres pro saxiset bitumen pro cemento11, 4 et dixerunt venite faciamus nobis civitatem et turrem cuius culmen pertingat ad caelumet celebremus nomen nostrum antequam dividamur in universas terras11, 5 descendit autem Dominus ut videret civitatem et turrem quam aedificabant filii Adam

11, 6 et dixitecce unus est populus et unum labium omnibuscoeperuntque hoc facere nec desistent a cogitationibus suis donec eas opere conpleant11, 7 venite igitur descendamus et confundamus ibi linguam eorumut non audiat unusquisque vocem proximi sui11, 8 atque ita divisit eos Dominus ex illo loco in universas terraset cessaverunt aedificare civitatem11, 9 et idcirco vocatum est nomen eius Babelquia ibi confusum est labium universae terraeet inde dispersit eos Dominus super faciem cunctarum regionum11, 10 hae generationes SemSem centum erat annorum quando genuit Arfaxad biennio post diluvium11, 11 vixitque Sem postquam genuit Arfaxad quingentos annoset genuit filios et filias11, 12 porro Arfaxad vixit triginta quinque annos et genuit Sale11, 13 vixitque Arfaxad postquam genuit Sale trecentis tribus anniset genuit filios et filias11, 14 Sale quoque vixit triginta annis et genuit Eber11, 15 vixitque Sale postquam genuit Eber quadringentis tribus anniset genuit filios et filias


11, 16 vixit autem Eber triginta quattuor annis et genuit Faleg11, 17 et vixit Eber postquam genuit Faleg quadringentis triginta anniset genuit filios et filias11, 18 vixit quoque Faleg triginta annis et genuit Reu11, 19 vixitque Faleg postquam genuit Reu ducentis novem anniset genuit filios et filias11, 20 vixit autem Reu triginta duobus annis et genuit Sarug11, 21 vixitque Reu postquam genuit Sarug ducentis septem anniset genuit filios et filias11, 22 vixit vero Sarug triginta annis et genuit Nahor11, 23 vixitque Sarug postquam genuit Nahor ducentos annoset genuit filios et filias11, 24 vixit autem Nahor viginti novem annis et genuit Thare11, 25 vixitque Nahor postquam genuit Thare centum decem et novem annoset genuit filios et filias11, 26 vixitque Thare septuaginta annis et genuit Abram et Nahor et Aran11, 27 hae sunt autem generationes ThareThare genuit Abram et Nahor et Aranporro Aran genuit Loth11, 28 mortuusque est Aran ante Thare patrem suumin terra nativitatis suae in Ur Chaldeorum11, 29 duxerunt autem Abram et Nahor uxoresnomen autem uxoris Abram Saraiet nomen uxoris Nahor Melchafilia Aran patris Melchae et patris Ieschae11, 30 erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos11, 31 tulit itaque Thare Abram filium suum et Loth filium Aran filium filii suiet Sarai nurum suam uxorem Abram filii suiet eduxit eos de Ur Chaldeorum ut irent in terram Chanaanveneruntque usque Haran et habitaverunt ibi11, 32 et facti sunt dies Thare ducentorum quinque annorum et mortuus est in Haran12, 1 dixit autem Dominus ad Abramegredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tuiin terram quam monstrabo tibi12, 2 faciamque te in gentem magnam


et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum erisque benedictus12, 3 benedicam benedicentibus tibi et maledicam maledicentibus tibiatque in te benedicentur universae cognationes terrae12, 4 egressus est itaque Abram sicut praeceperat ei Dominus et ivit cum eo Lothseptuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran12, 5 tulitque Sarai uxorem suam et Loth filium fratris suiuniversamque substantiam quam possederantet animas quas fecerant in Haranet egressi sunt ut irent in terram Chanaancumque venissent in eam12, 6 pertransivit Abram terram usque ad locum Sychem usque ad convallem InlustremChananeus autem tunc erat in terra12, 7 apparuitque Dominus Abram et dixit eisemini tuo dabo terram hancqui aedificavit ibi altare Domino qui apparuerat ei12, 8 et inde transgrediens ad montem qui erat contra orientem Bethel tetendit ibi tabernacu-

lum suumab occidente habens Bethel et ab oriente Aiaedificavit quoque ibi altare Domino et invocavit nomen eius12, 9 perrexitque Abram vadens et ultra progrediens ad meridiem12, 10 facta est autem fames in terradescenditque Abram in Aegyptum ut peregrinaretur ibipraevaluerat enim fames in terra12, 11 cumque prope esset ut ingrederetur Aegyptumdixit Sarai uxori suaenovi quod pulchra sis mulier12, 12 et quod cum viderint te Aegyptii dicturi sunt uxor ipsius estet interficient me et te reservabunt12, 13 dic ergo obsecro te quod soror mea sisut bene sit mihi propter te et vivat anima mea ob gratiam tui12, 14 cum itaque ingressus esset Abram Aegyptumviderunt Aegyptii mulierem quod esset pulchra nimis12, 15 et nuntiaverunt principes Pharaoni et laudaverunt eam apud illumet sublata est mulier in domum Pharaonis12, 16 Abram vero bene usi sunt propter illam


fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli12, 17 flagellavit autem Dominus Pharaonem plagis maximis et domum eiuspropter Sarai uxorem Abram12, 18 vocavitque Pharao Abram et dixit eiquidnam est quod fecisti mihiquare non indicasti quod uxor tua esset12, 19 quam ob causam dixisti esse sororem tuam ut tollerem eam mihi in uxoremnunc igitur ecce coniux tua accipe eam et vade12, 20 praecepitque Pharao super Abram viriset deduxerunt eum et uxorem illius et omnia quae habebat13, 1 ascendit ergo Abram de Aegyptoipse et uxor eius et omnia quae habebatet Loth cum eo ad australem plagam13, 2 erat autem dives valde in possessione argenti et auri13, 3 reversusque est per iter quo venerat a meridie in Bethelusque ad locum ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et Ai13, 4 in loco altaris quod fecerat priuset invocavit ibi nomen Domini13, 5 sed et Loth qui erat cum Abram fuerunt greges ovium et armenta et tabernacula13, 6 nec poterat eos capere terra ut habitarent simulerat quippe substantia eorum multaet non quibant habitare communiter13, 7 unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et Lotheo autem tempore Chananeus et Ferezeus habitabant in illa terra13, 8 dixit ergo Abram ad Loth ne quaeso sit iurgium inter me et teet inter pastores meos et pastores tuosfratres enim sumus13, 9 ecce universa terra coram te estrecede a me obsecrosi ad sinistram ieris ego ad dexteram tenebosi tu dexteram elegeris ego ad sinistram pergam13, 10 elevatis itaque Loth oculisvidit omnem circa regionem Iordanis quae universa inrigabaturantequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorramsicut paradisus Domini et sicut Aegyptus venientibus in Segor


13, 11 elegitque sibi Loth regionem circa Iordanem et recessit ab orientedivisique sunt alterutrum a fratre suo13, 12 Abram habitavit in terra ChanaanLoth moratus est in oppidis quae erant circa Iordanem et habitavit in Sodomis13, 13 homines autem Sodomitae pessimi erant et peccatores coram Domino nimis13, 14 dixitque Dominus ad Abram postquam divisus est Loth ab eoleva oculos tuos et vide a loco in quo nunc esad aquilonem et ad meridiem ad orientem et ad occidentem13, 15 omnem terram quam conspicis tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum13, 16 faciamque semen tuum sicut pulverem terraesi quis potest hominum numerare pulveremsemen quoque tuum numerare poterit13, 17 surge et perambula terram in longitudine et in latitudine sua quia tibi daturus sum eam13, 18 movens igitur Abram tabernaculum suumvenit et habitavit iuxta convallem Mambre quod est in Hebronaedificavitque ibi altare Domino14, 1 factum est autem in illo tempore ut Amrafel rex Sennaaret Arioch rex Pontiet Chodorlahomor rex Aelamitarumet Thadal rex Gentium14, 2 inirent bellum contra Bara regem Sodomorumet contra Bersa regem Gomorraeet contra Sennaab regem Adamaeet contra Semeber regem Seboimcontraque regem Balae ipsa est Segor14, 3 omnes hii convenerunt in vallem Silvestrem quae nunc est mare Salis14, 4 duodecim enim annis servierant Chodorlahomoret tertiodecimo anno recesserunt ab eo14, 5 igitur anno quartodecimo venit Chodorlahomor et reges qui erant cum eopercusseruntque Rafaim in Astharothcarnaimet Zuzim cum eiset Emim in Savecariathaim14, 6 et Chorreos in montibus Seirusque ad campestria Pharan quae est in solitudine14, 7 reversique sunt et venerunt ad fontem Mesfat ipsa est Cades


et percusserunt omnem regionem Amalechitarumet Amorreum qui habitabat in Asasonthamar14, 8 et egressi sunt rex Sodomorum et rex Gomorraerexque Adamae et rex Seboimnec non et rex Balae quae est Segoret direxerunt contra eos aciem in valle Silvestri14, 9 scilicet adversum Chodorlahomor regem Aelamitarumet Thadal regem Gentiumet Amrafel regem Sennaaret Arioch regem Pontiquattuor reges adversus quinque14, 10 vallis autem Silvestris habebat puteos multos bituminisitaque rex Sodomorum et Gomorrae terga verterunt cecideruntque ibiet qui remanserant fugerunt ad montem14, 11 tulerunt autem omnem substantiam Sodomorum et Gomorraeet universa quae ad cibum pertinent et abierunt14, 12 nec non et Loth et substantiam eiusfilium fratris Abram qui habitabat in Sodomis14, 13 et ecce unus qui evaserat nuntiavit Abram Hebraeoqui habitabat in convalle Mambre Amorreifratris Eschol et fratris Anerhii enim pepigerant foedus cum Abram14, 14 quod cum audisset Abram captum videlicet Loth fratrem suumnumeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octoet persecutus est eos usque Dan14, 15 et divisis sociis inruit super eos noctepercussitque eos et persecutus est usque Hoba quae est ad levam Damasci14, 16 reduxitque omnem substantiam et Loth fratrem suum cum substantia illiusmulieres quoque et populum14, 17 egressus est autem rex Sodomorum in occursum eiuspostquam reversus est a caede Chodorlahomor et regum qui cum eo erantin valle Save quae est vallis Regis14, 18 at vero Melchisedech rex Salem proferens panem et vinumerat enim sacerdos Dei altissimi14, 19 benedixit ei et ait


benedictus Abram Deo excelso qui creavit caelum et terram14, 20 et benedictus Deus excelsus quo protegente hostes in manibus tuis suntet dedit ei decimas ex omnibus14, 21 dixit autem rex Sodomorum ad Abramda mihi animas cetera tolle tibi14, 22 qui respondit ei levo manum meam ad Dominum Deum excelsum possessorem caeli et

terrae14, 23 quod a filo subteminis usque ad corrigiam caligae non accipiam ex omnibus quae tua

suntne dicas ego ditavi Abram14, 24 exceptis his quae comederunt iuveneset partibus virorum qui venerunt mecum Aner Eschol et Mambreisti accipient partes suas15, 1 his itaque transactisfactus est sermo Domini ad Abram per visionem dicensnoli timere Abramego protector tuus sum et merces tua magna nimis15, 2 dixitque Abram Domine Deus quid dabis mihiego vadam absque liberiset filius procuratoris domus meae iste Damascus Eliezer15, 3 addiditque Abrammihi autem non dedisti semen et ecce vernaculus meus heres meus erit15, 4 statimque sermo Domini factus est ad eum dicensnon erit hic heres tuus sed qui egredietur de utero tuo ipsum habebis heredem15, 5 eduxitque eum foras et ait illisuspice caelum et numera stellas si poteset dixit ei sic erit semen tuum15, 6 credidit Domino et reputatum est ei ad iustitiam15, 7 dixitque ad eumego Dominus qui eduxi te de Ur Chaldeorumut darem tibi terram istam et possideres eam15, 8 at ille ait Domine Deus unde scire possum quod possessurus sim eam15, 9 respondens Dominussume inquit mihi vaccam triennemet capram trimam et arietem annorum trium


turturem quoque et columbam15, 10 qui tollens universa haec divisit per mediumet utrasque partes contra se altrinsecus posuit aves autem non divisit15, 11 descenderuntque volucres super cadavera et abigebat eas Abram15, 12 cumque sol occumberet sopor inruit super Abramet horror magnus et tenebrosus invasit eum15, 13 dictumque est ad eumscito praenoscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non suaet subicient eos servituti et adfligent quadringentis annis15, 14 verumtamen gentem cui servituri sunt ego iudicaboet post haec egredientur cum magna substantia15, 15 tu autem ibis ad patres tuos in pace sepultus in senectute bona15, 16 generatione autem quarta revertentur hucnecdum enim conpletae sunt iniquitates Amorreorum usque ad praesens tempus15, 17 cum ergo occubuisset sol facta est caligo tenebrosaet apparuit clibanus fumans et lampas ignis transiens inter divisiones illas15, 18 in die illo pepigit Dominus cum Abram foedus dicenssemini tuo dabo terram hanca fluvio Aegypti usque ad fluvium magnum flumen Eufraten15, 19 Cineos et Cenezeos et Cedmoneos 15, 20 et Hettheos et FerezeosRafaim quoque 15, 21 et Amorreos et Chananeos et Gergeseos et Iebuseos16, 1 igitur Sarai uxor Abram non genuerat liberossed habens ancillam aegyptiam nomine Agar 16, 2 dixit marito suoecce conclusit me Dominus ne pareremingredere ad ancillam meam si forte saltem ex illa suscipiam filioscumque ille adquiesceret deprecanti16, 3 tulit Agar Aegyptiam ancillam suampost annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaanet dedit eam viro suo uxorem16, 4 qui ingressus est ad eamat illa concepisse se videns despexit dominam suam16, 5 dixitque Sarai ad Abraminique agis contra meego dedi ancillam meam in sinum tuumquae videns quod conceperit despectui me habet


iudicet Dominus inter me et te16, 6 cui respondens Abramecce ait ancilla tua in manu tua est utere ea ut libetadfligente igitur eam Sarai fugam iniit16, 7 cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in solitudine qui est in via

Sur 16, 8 dixit ad eamAgar ancilla Sarai unde venis et quo vadisquae respondit a facie Sarai dominae meae ego fugio16, 9 dixitque ei angelus Dominirevertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius16, 10 et rursum multiplicans inquit multiplicabo semen tuum et non numerabitur prae mul-

titudine16, 11 ac deinceps ecce ait concepisti et paries filiumvocabisque nomen eius Ismaheleo quod audierit Dominus adflictionem tuam16, 12 hic erit ferus homomanus eius contra omnes et manus omnium contra eumet e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula16, 13 vocavit autem nomen Domini qui loquebatur ad eam Tu Deus qui vidisti medixit enim profecto hic vidi posteriora videntis me16, 14 propterea appellavit puteum illum puteum Viventis et videntis meipse est inter Cades et Barad16, 15 peperitque Abrae filium qui vocavit nomen eius Ismahel16, 16 octoginta et sex annorum erat quando peperit ei Agar Ismahelem17, 1 postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperatapparuit ei Dominus dixitque ad eumego Deus omnipotens ambula coram me et esto perfectus17, 2 ponamque foedus meum inter me et teet multiplicabo te vehementer nimis17, 3 cecidit Abram pronus in faciem 17, 4 dixitque ei Deusego sum et pactum meum tecumerisque pater multarum gentium17, 5 nec ultra vocabitur nomen tuum Abramsed appellaberis Abrahamquia patrem multarum gentium constitui te


17, 6 faciamque te crescere vehementissimeet ponam in gentibus regesque ex te egredientur17, 7 et statuam pactum meum inter me et teet inter semen tuum post tein generationibus suis foedere sempiternout sim Deus tuus et seminis tui post te17, 8 daboque tibi et semini tuo terram peregrinationis tuaeomnem terram Chanaan in possessionem aeternam eroque Deus eorum17, 9 dixit iterum Deus ad Abrahamet tu ergo custodies pactum meumet semen tuum post te in generationibus suis17, 10 hoc est pactum quod observabitis inter me et vos et semen tuum post tecircumcidetur ex vobis omne masculinum17, 11 et circumcidetis carnem praeputii vestriut sit in signum foederis inter me et vos17, 12 infans octo dierum circumcidetur in vobisomne masculinum in generationibus vestristam vernaculus quam empticius circumcideturet quicumque non fuerit de stirpe vestra17, 13 eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum17, 14 masculus cuius praeputii caro circumcisa non fueritdelebitur anima illa de populo suoquia pactum meum irritum fecit17, 15 dixit quoque Deus ad AbrahamSarai uxorem tuam non vocabis Sarai sed Sarram17, 16 et benedicam ei et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sumeritque in nationes et reges populorum orientur ex eo17, 17 cecidit Abraham in faciem et risit dicens in corde suoputasne centenario nascetur filius et Sarra nonagenaria pariet17, 18 dixitque ad Deum utinam Ismahel vivat coram te17, 19 et ait Deus ad AbrahamSarra uxor tua pariet tibi filium vocabisque nomen eius Isaacet constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum17, 20 super Ismahel quoque exaudivi teecce benedicam ei et augebo et multiplicabo eum valde


duodecim duces generabit et faciam illum in gentem magnam17, 21 pactum vero meum statuam ad Isaacquem pariet tibi Sarra tempore isto in anno altero17, 22 cumque finitus esset sermo loquentis cum eoascendit Deus ab Abraham17, 23 tulit autem Abraham Ismahelem filium suumet omnes vernaculos domus suae universosque quos emeratcunctos mares ex omnibus viris domus suaeet circumcidit carnem praeputii eorumstatim in ipsa die sicut praeceperat ei Deus17, 24 nonaginta novem erat annorum quando circumcidit carnem praeputii sui17, 25 et Ismahel filius eius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae17, 26 eadem die circumcisus est Abraham et Ismahel filius eius17, 27 et omnes viri domus illiustam vernaculi quam empticii et alienigenae pariter circumcisi sunt18, 1 apparuit autem ei Dominus in convalle Mambresedenti in ostio tabernaculi sui in ipso fervore diei18, 2 cumque elevasset oculos apparuerunt ei tres viri stantes propter eumquos cum vidisset cucurrit in occursum eorum de ostio tabernaculiet adoravit in terra 18, 3 et dixitDomine si inveni gratiam in oculis tuis ne transeas servum tuum18, 4 sed adferam pauxillum aquae et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore18, 5 ponam buccellam panis et confortate cor vestrumpostea transibitisidcirco enim declinastis ad servum vestrumqui dixerunt fac ut locutus es18, 6 festinavit Abraham in tabernaculum ad Sarram dixitque eiadcelera tria sata similae commisce et fac subcinericios panes18, 7 ipse vero ad armentum cucurritet tulit inde vitulum tenerrimum et optimumdeditque puero qui festinavit et coxit illum18, 8 tulit quoque butyrum et lac et vitulum quem coxerat et posuit coram eisipse vero stabat iuxta eos sub arbore18, 9 cumque comedissent dixerunt ad eumubi est Sarra uxor tua


ille respondit ecce in tabernaculo est 18, 10 cui dixitrevertens veniam ad te tempore isto vita comiteet habebit filium Sarra uxor tuaquo audito Sarra risit post ostium tabernaculi18, 11 erant autem ambo senes provectaeque aetatiset desierant Sarrae fieri muliebria18, 12 quae risit occulte dicenspostquam consenui et dominus meus vetulus est voluptati operam dabo18, 13 dixit autem Dominus ad Abrahamquare risit Sarra dicens num vere paritura sum anus18, 14 numquid Deo est quicquam difficileiuxta condictum revertar ad tehoc eodem tempore vita comite et habebit Sarra filium18, 15 negavit Sarra dicens non risi timore perterritaDominus autem non est inquit ita sed risisti18, 16 cum ergo surrexissent inde viri direxerunt oculos suos contra Sodomamet Abraham simul gradiebatur deducens eos18, 17 dixitque Dominusnum celare potero Abraham quae gesturus sum18, 18 cum futurus sit in gentem magnam ac robustissimamet benedicendae sint in illo omnes nationes terrae18, 19 scio enim quod praecepturus sit filiis suis et domui suae post seut custodiant viam Domini et faciant iustitiam et iudiciumut adducat Dominus propter Abraham omnia quae locutus est ad eum18, 20 dixit itaque Dominusclamor Sodomorum et Gomorrae multiplicatus estet peccatum earum adgravatum est nimis18, 21 descendam et videbo utrum clamorem qui venit ad me opere conpleverintan non est ita ut sciam18, 22 converteruntque se inde et abierunt SodomamAbraham vero adhuc stabat coram Domino18, 23 et adpropinquans aitnumquid perdes iustum cum impio18, 24 si fuerint quinquaginta iusti in civitate peribunt simulet non parces loco illi propter quinquaginta iustos si fuerint in eo


18, 25 absit a te ut rem hanc facias et occidas iustum cum impiofiatque iustus sicut impiusnon est hoc tuum qui iudicas omnem terram nequaquam facies iudicium18, 26 dixitque Dominus ad eumsi invenero Sodomis quinquaginta iustos in medio civitatisdimittam omni loco propter eos18, 27 respondens Abraham aitquia semel coepi loquar ad Dominum meum cum sim pulvis et cinis18, 28 quid si minus quinquaginta iustis quinque fuerintdelebis propter quinque universam urbemet ait non delebo si invenero ibi quadraginta quinque18, 29 rursumque locutus est ad eumsin autem quadraginta inventi fuerint quid faciesait non percutiam propter quadraginta18, 30 ne quaeso inquit indigneris Domine si loquarquid si inventi fuerint ibi trigintarespondit non faciam si invenero ibi triginta18, 31 quia semel ait coepi loquar ad Dominum meumquid si inventi fuerint ibi vigintidixit non interficiam propter viginti18, 32 obsecro inquit ne irascaris Domine si loquar adhuc semelquid si inventi fuerint ibi decemdixit non delebo propter decem18, 33 abiit Dominus postquam cessavit loqui ad Abrahamet ille reversus est in locum suum19, 1 veneruntque duo angeli Sodomam vesperesedente Loth in foribus civitatisqui cum vidisset surrexit et ivit obviam eisadoravitque pronus in terra 19, 2 et dixitobsecro domini declinate in domum pueri vestri et manete ibilavate pedes vestros et mane proficiscimini in viam vestramqui dixerunt minime sed in platea manebimus19, 3 conpulit illos oppido ut deverterent ad eumingressisque domum illius fecit conviviumcoxit azyma et comederunt


19, 4 prius autem quam irent cubitumviri civitatis vallaverunt domuma puero usque ad senem omnis populus simul19, 5 vocaveruntque Loth et dixerunt eiubi sunt viri qui introierunt ad te nocteeduc illos huc ut cognoscamus eos19, 6 egressus ad eos Loth post tergum adcludens ostium ait19, 7 nolite quaeso fratres mei nolite malum hoc facere19, 8 habeo duas filias quae necdum cognoverunt virumeducam eas ad vos et abutimini eis sicut placuerit vobisdummodo viris istis nihil faciatis maliquia ingressi sunt sub umbraculum tegminis mei19, 9 at illi dixerunt recede illucet rursus ingressus es inquiunt ut advena numquid ut iudiceste ergo ipsum magis quam hos adfligemusvimque faciebant Loth vehementissimeiam prope erat ut refringerent fores19, 10 et ecce miserunt manum viri et introduxerunt ad se Loth cluseruntque ostium19, 11 et eos qui erant foris percusserunt caecitate a minimo usque ad maximumita ut ostium invenire non possent19, 12 dixerunt autem ad Lothhabes hic tuorum quempiam generum aut filios aut filiasomnes qui tui sunt educ de urbe hac19, 13 delebimus enim locum istumeo quod increverit clamor eorum coram Dominoqui misit nos ut perdamus illos19, 14 egressus itaque Loth locutus est ad generos suosqui accepturi erant filias eius et dixitsurgite egredimini de loco istoquia delebit Dominus civitatem hancet visus est eis quasi ludens loqui19, 15 cumque esset mane cogebant eum angeli dicentessurge et tolle uxorem tuam et duas filias quas habesne et tu pariter pereas in scelere civitatis


19, 16 dissimulante illo adprehenderunt manum eius et manum uxoris ac duarum filiarum eius

eo quod parceret Dominus illi19, 17 et eduxerunt eum posueruntque extra civitatemibi locutus est ad eumsalva animam tuam noli respicere post tergumnec stes in omni circa regionesed in monte salvum te fac ne et tu simul pereas19, 18 dixitque Loth ad eosquaeso Domine mi 19, 19 quia invenit servus tuus gratiam coram teet magnificasti misericordiam tuam quam fecisti mecumut salvares animam meamnec possum in monte salvari ne forte adprehendat me malum et moriar19, 20 est civitas haec iuxta ad quam possum fugere parva et salvabor in eanumquid non modica est et vivet anima mea19, 21 dixitque ad eumecce etiam in hoc suscepi preces tuasut non subvertam urbem pro qua locutus es19, 22 festina et salvare ibi quia non potero facere quicquam donec ingrediaris illucidcirco vocatum est nomen urbis illius Segor19, 23 sol egressus est super terram et Loth ingressus est in Segor19, 24 igitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorram sulphur et ignem a Domino de cae-

lo19, 25 et subvertit civitates has et omnem circa regionemuniversos habitatores urbium et cuncta terrae virentia19, 26 respiciensque uxor eius post se versa est in statuam salis19, 27 Abraham autem consurgens mane ubi steterat prius cum Domino19, 28 intuitus est Sodomam et Gomorramet universam terram regionis illiusviditque ascendentem favillam de terra quasi fornacis fumum19, 29 cum enim subverteret Deus civitates regionis illiusrecordatus est Abrahae et liberavit Loth de subversione urbium in quibus habitaverat19, 30 ascenditque Loth de Segor et mansit in monteduae quoque filiae eius cum eotimuerat enim manere in Segor


et mansit in spelunca ipse et duae filiae eius19, 31 dixitque maior ad minorempater noster senex est et nullus virorum remansit in terraqui possit ingredi ad nos iuxta morem universae terrae19, 32 veni inebriemus eum vino dormiamusque cum eout servare possimus ex patre nostro semen19, 33 dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illaet ingressa est maior dormivitque cum patreat ille non sensit nec quando accubuit filia nec quando surrexit19, 34 altera quoque die dixit maior ad minoremecce dormivi heri cum patre meodemus ei bibere vinum etiam hac nocteet dormies cum eo ut salvemus semen de patre nostro19, 35 dederunt et illa nocte patri vinumingressaque minor filia dormivit cum eoet nec tunc quidem sensit quando concubuerit vel quando illa surrexerit19, 36 conceperunt ergo duae filiae Loth de patre suo19, 37 peperitque maior filium et vocavit nomen eius Moabipse est pater Moabitarum usque in praesentem diem19, 38 minor quoque peperit filium et vocavit nomen eius Ammon id est filius populi meiipse est pater Ammanitarum usque hodie20, 1 profectus inde Abraham in terram australemhabitavit inter Cades et Suret peregrinatus est in Geraris20, 2 dixitque de Sarra uxore sua soror mea estmisit ergo Abimelech rex Gerarae et tulit eam20, 3 venit autem Deus ad Abimelech per somnium noctis et ait eien morieris propter mulierem quam tulisti habet enim virum20, 4 Abimelech vero non tetigerat eamet ait Domine num gentem ignorantem et iustam interficies20, 5 nonne ipse dixit mihi soror mea estet ipsa ait frater meus estin simplicitate cordis mei et munditia manuum mearum feci hoc20, 6 dixitque ad eum Deuset ego scio quod simplici corde feceris


et ideo custodivi te ne peccares in meet non dimisi ut tangeres eam20, 7 nunc igitur redde uxorem viro suoquia propheta est et orabit pro te et vivessi autem nolueris reddere scito quod morte morieris tu et omnia quae tua sunt20, 8 statimque de nocte consurgens Abimelech vocavit omnes servos suoset locutus est universa verba haec in auribus eorumtimueruntque omnes viri valde20, 9 vocavit autem Abimelech etiam Abraham et dixit eiquid fecisti nobis quid peccavimus in tequia induxisti super me et super regnum meum peccatum grandequae non debuisti facere fecisti nobis20, 10 rursusque expostulans ait quid vidisti ut hoc faceres20, 11 respondit Abrahamcogitavi mecum dicens forsitan non est timor Dei in loco istoet interficient me propter uxorem meam20, 12 alias autem et vere soror mea estfilia patris mei et non filia matris meae et duxi eam uxorem20, 13 postquam autem eduxit me Deus de domo patris mei dixi ad eamhanc misericordiam facies mecumin omni loco ad quem ingrediemur dices quod frater tuus sim20, 14 tulit igitur Abimelech oves et boves et servos et ancillas et dedit Abrahamreddiditque illi Sarram uxorem suam 20, 15 et aitterra coram vobis est ubicumque tibi placuerit habita20, 16 Sarrae autem dixitecce mille argenteos dedi fratri tuohoc erit tibi in velamen oculorumad omnes qui tecum sunt et quocumque perrexerismementoque te deprehensam20, 17 orante autem Abraham sanavit Deus Abimelech et uxorem ancillasque eius et pepere-

runt20, 18 concluserat enim Deus omnem vulvam domus Abimelechpropter Sarram uxorem Abraham21, 1 visitavit autem Dominus Sarram sicut promiserat et implevit quae locutus est21, 2 concepitque et peperit filium in senectute sua


tempore quo praedixerat ei Deus21, 3 vocavitque Abraham nomen filii sui quem genuit ei Sarra Isaac21, 4 et circumcidit eum octavo die sicut praeceperat ei Deus21, 5 cum centum esset annorumhac quippe aetate patris natus est Isaac21, 6 dixitque Sarra risum fecit mihi Deusquicumque audierit conridebit mihi21, 7 rursumque aitquis auditurum crederet Abraham quod Sarra lactaret filiumquem peperit ei iam seni21, 8 crevit igitur puer et ablactatus estfecitque Abraham grande conviviumin die ablactationis eius21, 9 cumque vidisset Sarra filium Agar Aegyptiae ludentemdixit ad Abraham21, 10 eice ancillam hanc et filium eiusnon enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac21, 11 dure accepit hoc Abraham pro filio suo21, 12 cui dixit Deusnon tibi videatur asperum super puero et super ancilla tuaomnia quae dixerit tibi Sarra audi vocem eiusquia in Isaac vocabitur tibi semen21, 13 sed et filium ancillae faciam in gentem magnamquia semen tuum est21, 14 surrexit itaque Abraham maneet tollens panem et utrem aquae inposuit scapulae eiustradiditque puerum et dimisit eamquae cum abisset errabat in solitudine Bersabee21, 15 cumque consumpta esset aqua in utreabiecit puerum subter unam arborum quae ibi erant21, 16 et abiit seditque e regione proculquantum potest arcus iaceredixit enim non videbo morientem puerumet sedens contra levavit vocem suam et flevit21, 17 exaudivit autem Deus vocem pueri


vocavitque angelus Domini Agar de caelo dicensquid agis Agar noli timereexaudivit enim Deus vocem pueri de loco in quo est21, 18 surge tolle puerum et tene manum illiusquia in gentem magnam faciam eum21, 19 aperuitque oculos eius Deusquae videns puteum aquae abiit et implevit utrem deditque puero bibere21, 20 et fuit cum eoqui crevit et moratus est in solitudine et factus est iuvenis sagittarius21, 21 habitavitque in deserto Pharanet accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti21, 22 eodem tempore dixit Abimelech et Fichol princeps exercitus eius ad AbrahamDeus tecum est in universis quae agis21, 23 iura ergo per Dominum ne noceas mihi et posteris meis stirpique meaesed iuxta misericordiam quam feci tibifacies mihi et terrae in qua versatus es advena21, 24 dixitque Abraham ego iurabo21, 25 et increpavit Abimelechpropter puteum aquae quem vi abstulerant servi illius21, 26 respondit Abimelechnescivi quis fecerit hanc remsed et tu non indicasti mihi et ego non audivi praeter hodie21, 27 tulit itaque Abraham oves et boves et dedit Abimelechpercusseruntque ambo foedus21, 28 et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum21, 29 cui dixit Abimelechquid sibi volunt septem agnae istae quas stare fecisti seorsum21, 30 at ille septem inquit agnas accipies de manu meaut sint in testimonium mihi quoniam ego fodi puteum istum21, 31 idcirco vocatus est locus ille Bersabeequia ibi uterque iuraverunt 21, 32 et inierunt foedus pro puteo Iuramenti21, 33 surrexit autem Abimelech et Fichol princeps militiae eiusreversique sunt in terram PalestinorumAbraham vero plantavit nemus in Bersabeeet invocavit ibi nomen Domini Dei aeterni


21, 34 et fuit colonus terrae Philisthinorum diebus multis22, 1 quae postquam gesta sunttemptavit Deus Abraham et dixit ad eumAbraham ille respondit adsum22, 2 ait ei tolle filium tuum unigenitum quem diligis Isaacet vade in terram Visionis atque offer eum ibi holocaustumsuper unum montium quem monstravero tibi22, 3 igitur Abraham de nocte consurgens stravit asinum suumducens secum duos iuvenes et Isaac filium suumcumque concidisset ligna in holocaustumabiit ad locum quem praeceperat ei Deus22, 4 die autem tertio elevatis oculis vidit locum procul22, 5 dixitque ad pueros suosexpectate hic cum asinoego et puer illuc usque properantes postquam adoraverimus revertemur ad vos22, 6 tulit quoque ligna holocausti et inposuit super Isaac filium suumipse vero portabat in manibus ignem et gladiumcumque duo pergerent simul22, 7 dixit Isaac patri suo pater miat ille respondit quid vis filiecce inquit ignis et ligna ubi est victima holocausti22, 8 dixit Abraham Deus providebit sibi victimam holocausti fili mipergebant ergo pariter22, 9 veneruntque ad locum quem ostenderat ei Deusin quo aedificavit altare et desuper ligna conposuitcumque conligasset Isaac filium suumposuit eum in altari super struem lignorum22, 10 extenditque manum et arripuit gladium ut immolaret filium22, 11 et ecce angelus Domini de caelo clamavit dicensAbraham Abrahamqui respondit adsum22, 12 dixitque ei non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quicquamnunc cognovi quod timeas Dominum et non peperceris filio tuo unigenito propter me22, 13 levavit Abraham oculos viditque post tergum arietem inter vepres herentem cornibusquem adsumens obtulit holocaustum pro filio


22, 14 appellavitque nomen loci illius Dominus videtunde usque hodie dicitur in monte Dominus videbit22, 15 vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo dicens22, 16 per memet ipsum iuravi dicit Dominusquia fecisti rem hanc et non pepercisti filio tuo unigenito22, 17 benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est

in litore marispossidebit semen tuum portas inimicorum suorum22, 18 et benedicentur in semine tuo omnes gentes terraequia oboedisti voci meae22, 19 reversus est Abraham ad pueros suosabieruntque Bersabee simul et habitavit ibi22, 20 his itaque gestis nuntiatum est Abraham quod Melcha quoque genuisset filios Nahor

fratri suo22, 21 Hus primogenitum et Buz fratrem eiusCamuhel patrem Syrorum 22, 22 et Chased et AzauPheldas quoque et Iedlaph 22, 23 ac Bathuel de quo nata est Rebeccaocto istos genuit Melcha Nahor fratri Abraham22, 24 concubina vero illius nomine Roma peperit Tabee et Gaom et Thaas et Maacha23, 1 vixit autem Sarra centum viginti septem annis23, 2 et mortua est in civitate Arbee quae est Hebron in terra Chanaanvenitque Abraham ut plangeret et fleret eam23, 3 cumque surrexisset ab officio funerislocutus est ad filios Heth dicens23, 4 advena sum et peregrinus apud vosdate mihi ius sepulchri vobiscum ut sepeliam mortuum meum23, 5 responderuntque filii Heth23, 6 audi nos domine princeps Dei es apud nosin electis sepulchris nostris sepeli mortuum tuumnullusque prohibere te poterit quin in monumento eius sepelias mortuum tuum23, 7 surrexit Abraham et adoravit populum terraefilios videlicet Heth23, 8 dixitque ad eossi placet animae vestrae ut sepeliam mortuum meumaudite me et intercedite apud Ephron filium Soor


23, 9 ut det mihi speluncam duplicem quam habet in extrema parte agri suipecunia digna tradat mihi eam coram vobis in possessionem sepulchri23, 10 habitabat autem Ephron in medio filiorum Hethresponditque ad Abraham cunctis audientibus qui ingrediebantur portam civitatis illius di-

cens23, 11 nequaquam ita fiat domine mi sed magis ausculta quod loquoragrum trado tibi et speluncam quae in eo est praesentibus filiis populi meisepeli mortuum tuum23, 12 adoravit Abraham coram populo terrae23, 13 et locutus est ad Ephron circumstante plebequaeso ut audias medabo pecuniam pro agrosuscipe eam et sic sepeliam mortuum meum in eo23, 14 respondit Ephron 23, 15 domine mi auditerram quam postulas quadringentis argenti siclis valetistud est pretium inter me et tesed quantum est hoc sepeli mortuum tuum23, 16 quod cum audisset Abraham adpendit pecuniam quam Ephron postulaverat audienti-

bus filiis Hethquadringentos siclos argenti et probati monetae publicae23, 17 confirmatusque est ager quondam Ephronis in quo erat spelunca duplex respiciens

Mambretam ipse quam spelunca et omnes arbores eius in cunctis terminis per circuitum 23, 18 Abra-

hae in possessionemvidentibus filiis Heth et cunctis qui intrabant portam civitatis illius23, 19 atque ita sepelivit Abraham Sarram uxorem suam in spelunca agri dupliciqui respiciebat Mambre haec est Hebron in terra Chanaan23, 20 et confirmatus est ager et antrum quod erat in eo Abrahae in possessionem monumenti

a filiis Heth24, 1 erat autem Abraham senex dierumque multorumet Dominus in cunctis benedixerat ei24, 2 dixitque ad servum seniorem domus suaequi praeerat omnibus quae habebatpone manum tuam subter femur meum24, 3 ut adiurem te per Dominum Deum caeli et terrae


ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananeorum inter quos habito24, 4 sed ad terram et ad cognationem meam proficiscariset inde accipias uxorem filio meo Isaac24, 5 respondit servussi noluerit mulier venire mecum in terram hancnum reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es24, 6 dixit Abraham cave nequando reducas illuc filium meum24, 7 Dominus Deus caeli qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meaequi locutus est mihi et iuravit dicenssemini tuo dabo terram hancipse mittet angelum suum coram teet accipies inde uxorem filio meo24, 8 sin autem noluerit mulier sequi te non teneberis iuramentofilium tantum meum ne reducas illuc24, 9 posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini suiet iuravit illi super sermone hoc24, 10 tulitque decem camelos de grege domini sui et abiitex omnibus bonis eius portans secumprofectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor24, 11 cumque camelos fecisset accumbereextra oppidum iuxta puteum aquae vespereeo tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam dixit24, 12 Domine Deus domini mei Abrahamoccurre obsecro hodie mihi et fac misericordiam cum domino meo Abraham24, 13 ecce ego sto propter fontem aquaeet filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam24, 14 igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibamet illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potumipsa est quam praeparasti servo tuo Isaacet per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo24, 15 necdum intra se verba conpleveratet ecce Rebecca egrediebaturfilia Bathuel filii Melchae uxoris Nahor fratris Abrahamhabens hydriam in scapula24, 16 puella decora nimis virgoque pulcherrima et incognita viro


descenderat autem ad fontem et impleverat hydriam ac revertebatur24, 17 occurritque ei servus et aitpauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua24, 18 quae responditbibe domine miceleriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum24, 19 cumque ille bibisset adiecitquin et camelis tuis hauriam aquam donec cuncti bibant24, 20 effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum ut hauriret aquamet haustam omnibus camelis dedit24, 21 ille autem contemplabatur eam tacitusscire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non24, 22 postquam ergo biberunt cameliprotulit vir inaures aureas adpendentes siclos duoset armillas totidem pondo siclorum decem24, 23 dixitque ad eam cuius es filia indica mihiest in domo patris tui locus ad manendum24, 24 quae respondit filia Bathuelis sum filii Melchae quem peperit Nahor24, 25 et addidit dicenspalearum quoque et faeni plurimum est apud noset locus spatiosus ad manendum24, 26 inclinavit se homo et adoravit Dominum 24, 27 dicensbenedictus Dominus Deus domini mei Abrahamqui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meoet recto me itinere perduxit in domum fratris domini mei24, 28 cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat24, 29 habebat autem Rebecca fratrem nomine Labanqui festinus egressus est ad hominem ubi erat fons24, 30 cumque vidisset inaures et armillas in manibus sororis suaeet audisset cuncta verba referentishaec locutus est mihi homovenit ad virum qui stabat iuxta camelos et propter fontem aquae 24, 31 dixitque ad eumingredere benedicte Domini cur foris staspraeparavi domum et locum camelis24, 32 et introduxit eum hospitium ac destravit camelos


deditque paleas et faenum et aquam ad lavandos pedes camelorum et virorum qui venerant cum eo

24, 33 et adpositus est in conspectu eius panisqui ait non comedam donec loquar sermones meosrespondit ei loquere24, 34 at ille servus inquit Abraham sum24, 35 et Dominus benedixit domino meo valdemagnificatusque est et dedit ei oves et boves argentum et aurum servos et ancillas camelos

et asinos24, 36 et peperit Sarra uxor domini mei filium domino meo in senectute suadeditque illi omnia quae habuerat24, 37 et adiuravit me dominus meus dicensnon accipies uxorem filio meo de filiabus Chananeorum in quorum terra habito24, 38 sed ad domum patris mei pergeset de cognatione mea accipies uxorem filio meo24, 39 ego vero respondi domino meoquid si noluerit venire mecum mulier24, 40 Dominus ait in cuius conspectu ambulomittet angelum suum tecum et diriget viam tuamaccipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de domo patris mei24, 41 innocens eris a maledictione mea cum veneris ad propinquos meos et non dederint tibi24, 42 veni ergo hodie ad fontem et dixiDomine Deus domini mei Abrahamsi direxisti viam meam in qua nunc ambulo24, 43 ecce sto iuxta fontem aquaeet virgo quae egredietur ad hauriendam aquam audierit a meda mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua24, 44 et dixerit mihi et tu bibe et camelis tuis hauriamipsa est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei24, 45 dum haec mecum tacitus volveremapparuit Rebecca veniens cum hydria quam portabat in scapuladescenditque ad fontem et hausit aquamet aio ad eamda mihi paululum bibere24, 46 quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi


et tu bibe et camelis tuis potum tribuambibi et adaquavit camelos24, 47 interrogavique eam et dixi cuius es filiaquae responditfilia Bathuelis sum filii Nahor quem peperit illi Melchasuspendi itaque inaures ad ornandam faciem eius et armillas posui in manibus24, 48 pronusque adoravi Dominum benedicens Domino Deo domini mei Abrahamqui perduxisset me recto itinereut sumerem filiam fratris domini mei filio eius24, 49 quam ob rem si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo indicate mihisin autem aliud placet et hoc dicite ut vadam ad dextram sive ad sinistram24, 50 responderunt Laban et Bathuela Domino egressus est sermonon possumus extra placitum eius quicquam aliud tecum loqui24, 51 en Rebecca coram te est tolle eam et proficiscereet sit uxor filii domini tui sicut locutus est Dominus24, 52 quod cum audisset puer Abraham adoravit in terra Dominum24, 53 prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus dedit ea Rebeccae pro munerefratribus quoque eius et matri dona obtulit24, 54 initoque convivio vescentes pariter et bibentes manserunt ibisurgens autem mane locutus est puerdimittite me ut vadam ad dominum meum24, 55 responderunt fratres eius et matermaneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur24, 56 nolite ait me retinere quia Dominus direxit viam meamdimittite me ut pergam ad dominum meum24, 57 dixerunt vocemus puellam et quaeramus ipsius voluntatem24, 58 cumque vocata venisset sciscitati suntvis ire cum homine istoquae ait vadam24, 59 dimiserunt ergo eam et nutricem illius servumque Abraham et comites eius24, 60 inprecantes prospera sorori suae atque dicentessoror nostra escrescas in mille milia et possideat semen tuum portas inimicorum suorum24, 61 igitur Rebecca et puellae illius ascensis camelis secutae sunt virum


qui festinus revertebatur ad dominum suum24, 62 eo tempore Isaac deambulabat per viam quae ducit ad puteum cuius nomen est Viven-

tis et videntishabitabat enim in terra australi24, 63 et egressus fuerat ad meditandum in agro inclinata iam diecumque levasset oculos vidit camelos venientes procul24, 64 Rebecca quoque conspecto Isaac descendit de camelo24, 65 et ait ad puerum quis est ille homo qui venit per agrum in occursum nobisdixit ei ipse est dominus meusat illa tollens cito pallium operuit se24, 66 servus autem cuncta quae gesserat narravit Isaac24, 67 qui introduxit eam in tabernaculum Sarrae matris suae et accepit uxoremet in tantum dilexit ut dolorem qui ex morte matris acciderat temperaret25, 1 Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Cetthuram25, 2 quae peperit ei Zamram et Iexan et Madan et Madian et Iesboch et Sue25, 3 Iexan quoque genuit Saba et Dadanfilii Dadan fuerunt Assurim et Lathusim et Loommim25, 4 at vero ex Madian ortus est Epha et Opher et Enoch et Abida et Eldaaomnes hii filii Cetthurae25, 5 deditque Abraham cuncta quae possederat Isaac25, 6 filiis autem concubinarum largitus est muneraet separavit eos ab Isaac filio suo dum adhuc ipse viveret ad plagam orientalem25, 7 fuerunt autem dies vitae eius centum septuaginta quinque anni25, 8 et deficiens mortuus est in senectute bonaprovectaeque aetatis et plenus dierumcongregatusque est ad populum suum25, 9 et sepelierunt eum Isaac et Ismahel filii suiin spelunca duplici quae sita est in agro Ephron filii Soor Hetthei e regione Mambre25, 10 quem emerat a filiis Hethibi sepultus est ipse et Sarra uxor eius25, 11 et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eiusqui habitabat iuxta puteum nomine Viventis et videntis25, 12 hae sunt generationes Ismahel filii Abrahamquem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarrae25, 13 et haec nomina filiorum eius in vocabulis et generationibus suis


primogenitus Ismahelis Nabaiothdein Cedar et Abdeel et Mabsam25, 14 Masma quoque et Duma et Massa25, 15 Adad et ThemaItur et Naphis et Cedma25, 16 isti sunt filii Ismahelet haec nomina per castella et oppida eorumduodecim principes tribuum suarum25, 17 anni vitae Ismahel centum triginta septemdeficiens mortuus est et adpositus ad populum suum25, 18 habitavit autem ab Evila usque Sur quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyrioscoram cunctis fratribus suis obiit25, 19 hae quoque sunt generationes Isaac filii AbrahamAbraham genuit Isaac25, 20 qui cum quadraginta esset annorumduxit uxorem Rebeccam filiam Bathuel Syri de Mesopotamiam sororem Laban25, 21 deprecatusque est Dominum pro uxore sua eo quod esset sterilisqui exaudivit eumet dedit conceptum Rebeccae25, 22 sed conlidebantur in utero eius parvuliquae ait si sic mihi futurum erat quid necesse fuit concipereperrexitque ut consuleret Dominum25, 23 qui respondens aitduae gentes in utero tuo suntet duo populi ex ventre tuo dividenturpopulusque populum superabit et maior minori serviet25, 24 iam tempus pariendi veneratet ecce gemini in utero repperti sunt25, 25 qui primus egressus est rufus erat et totus in morem pellis hispidusvocatumque est nomen eius Esauprotinus alter egrediens plantam fratris tenebat manuet idcirco appellavit eum Iacob25, 26 sexagenarius erat Isaac quando nati sunt parvuli25, 27 quibus adultis factus est Esau vir gnarus venandi et homo agricolaIacob autem vir simplex habitabat in tabernaculis


25, 28 Isaac amabat Esau eo quod de venationibus illius vescereturet Rebecca diligebat Iacob25, 29 coxit autem Iacob pulmentumad quem cum venisset Esau de agro lassus 25, 30 aitda mihi de coctione hac rufa quia oppido lassus sumquam ob causam vocatum est nomen eius Edom25, 31 cui dixit Iacob vende mihi primogenita tua25, 32 ille respondit en morior quid mihi proderunt primogenita25, 33 ait Iacob iura ergo mihiiuravit Esau et vendidit primogenita25, 34 et sic accepto pane et lentis edulio comedit et bibitet abiit parvipendens quod primogenita vendidisset26, 1 orta autem fame super terrampost eam sterilitatem quae acciderat in diebus Abrahamabiit Isaac ad Abimelech regem Palestinorum in Gerara26, 2 apparuitque ei Dominus et aitne descendas in Aegyptum sed quiesce in terra quam dixero tibi 26, 3 et peregrinare in eaeroque tecum et benedicam tibitibi enim et semini tuo dabo universas regiones hasconplens iuramentum quod spopondi Abraham patri tuo26, 4 et multiplicabo semen tuum sicut stellas caelidaboque posteris tuis universas regiones haset benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae26, 5 eo quod oboedierit Abraham voci meae et custodierit praecepta et mandata meaet caerimonias legesque servaverit26, 6 mansit itaque Isaac in Geraris26, 7 qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore suarespondit soror mea esttimuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugioreputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem26, 8 cumque pertransissent dies plurimi et ibi demorareturprospiciens Abimelech Palestinorum rex per fenestramvidit eum iocantem cum Rebecca uxore sua 26, 9 et accersito aitperspicuum est quod uxor tua sitcur mentitus es sororem tuam esse


respondit timui ne morerer propter eam26, 10 dixitque Abimelech quare inposuisti nobispotuit coire quispiam de populo cum uxore tuaet induxeras super nos grande peccatumpraecepitque omni populo dicens26, 11 qui tetigerit hominis huius uxorem morte morietur26, 12 seruit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplumbenedixitque ei Dominus 26, 13 et locupletatus est homoet ibat proficiens atque succrescensdonec magnus vehementer effectus est26, 14 habuit quoque possessionem ovium et armentorumet familiae plurimumob haec invidentes ei Palestini26, 15 omnes puteos quos foderant servi patris illius Abraham illo temporeobstruxerunt implentes humo26, 16 in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaacrecede a nobis quoniam potentior nostri factus es valde26, 17 et ille discedens veniret ad torrentem Gerarae habitaretque ibi26, 18 rursum fodit alios puteos quos foderant servi patris sui Abrahamet quos illo mortuo olim obstruxerant Philisthimappellavitque eos hisdem nominibus quibus ante pater vocaverat26, 19 foderunt in torrente et reppererunt aquam vivam26, 20 sed et ibi iurgium fuit pastorum Gerarae adversum pastores Isaac dicentium nostra est

aquaquam ob rem nomen putei ex eo quod acciderat vocavit Calumniam26, 21 foderunt et alium et pro illo quoque rixati suntappellavitque eum Inimicitias26, 22 profectus inde fodit alium puteum pro quo non contenderuntitaque vocavit nomen illius Latitudo dicensnunc dilatavit nos Dominus et fecit crescere super terram26, 23 ascendit autem ex illo loco in Bersabee26, 24 ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicensego sum Deus Abraham patris tuinoli metuere quia tecum sumbenedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham


26, 25 itaque aedificavit ibi altare et invocato nomine Domini extendit tabernaculumpraecepitque servis suis ut foderent puteum26, 26 ad quem locum cum venissent de GerarisAbimelech et Ochozath amicus illius et Fichol dux militum26, 27 locutus est eis Isaacquid venistis ad me hominem quem odistis et expulistis a vobis26, 28 qui responderunt vidimus tecum esse Dominum et idcirco nunc diximussit iuramentum inter nos et ineamus foedus26, 29 ut non facias nobis quicquam malisicut et nos nihil tuorum adtigimusnec fecimus quod te laederet sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini26, 30 fecit ergo eis convivium et post cibum et potum 26, 31 surgentes mane iuraverunt sibi

mutuodimisitque eos Isaac pacifice in locum suum26, 32 ecce autem venerunt in ipso die servi Isaacadnuntiantes ei de puteo quem foderantatque dicentes invenimus aquam26, 33 unde appellavit eum Abundantiamet nomen urbi inpositum est Bersabee usque in praesentem diem26, 34 Esau vero quadragenarius duxit uxoresIudith filiam Beeri Hettheiet Basemath filiam Helon eiusdem loci26, 35 quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae27, 1 senuit autem Isaac et caligaverunt oculi eius et videre non poteratvocavitque Esau filium suum maiorem et dixit ei fili miqui respondit adsum27, 2 cui pater vides inquit quod senuerim et ignorem diem mortis meae27, 3 sume arma tua faretram et arcum et egredere forascumque venatu aliquid adprehenderis27, 4 fac mihi inde pulmentum sicut velle me nostiet adfer ut comedam et benedicat tibi anima mea antequam moriar27, 5 quod cum audisset Rebeccaet ille abisset in agrum ut iussionem patris expleret27, 6 dixit filio suo Iacobaudivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre tuo et dicentem ei


27, 7 adfer mihi venationem tuam et fac cibos ut comedamet benedicam tibi coram Domino antequam moriar27, 8 nunc ergo fili mi adquiesce consiliis meis27, 9 et pergens ad gregem adfer mihi duos hedos optimosut faciam ex eis escas patri tuo quibus libenter vescitur27, 10 quas cum intuleris et comederit benedicat tibi priusquam moriatur27, 11 cui ille responditnosti quod Esau frater meus homo pilosus sit et ego lenis27, 12 si adtractaverit me pater meus et senserittimeo ne putet sibi voluisse inludereet inducat super me maledictionem pro benedictione27, 13 ad quem mater in me sit ait ista maledictio fili mitantum audi vocem meam et perge adferque quae dixi27, 14 abiit et adtulit deditque matriparavit illa cibos sicut noverat velle patrem illius27, 15 et vestibus Esau valde bonis quas apud se habebat domi induit eum27, 16 pelliculasque hedorum circumdedit manibus et colli nuda protexit27, 17 dedit pulmentum et panes quos coxerat tradidit27, 18 quibus inlatis dixit pater miet ille respondit audio quis tu es fili mi27, 19 dixitque Iacob ego sum Esau primogenitus tuusfeci sicut praecepisti mihisurge sede et comede de venatione meaut benedicat mihi anima tua27, 20 rursum Isaac ad filium suumquomodo inquit tam cito invenire potuisti fili miqui respondit voluntatis Dei fuit ut cito mihi occurreret quod volebam27, 21 dixitque Isaac accede huc ut tangam te fili miet probem utrum tu sis filius meus Esau an non27, 22 accessit ille ad patrem et palpato eo dixit Isaacvox quidem vox Iacob est sed manus manus sunt Esau27, 23 et non cognovit eum quia pilosae manus similitudinem maioris expresserantbenedicens ergo illi 27, 24 aittu es filius meus Esaurespondit ego sum


27, 25 at ille offer inquit mihi cibos de venatione tua fili miut benedicat tibi anima meaquos cum oblatos comedisset obtulit ei etiam vinumquo hausto 27, 26 dixit ad eumaccede ad me et da mihi osculum fili mi27, 27 accessit et osculatus est eumstatimque ut sensit vestimentorum illius flagrantiam benedicens aitecce odor filii mei sicut odor agri cui benedixit Dominus27, 28 det tibi Deus de rore caeli et de pinguedine terraeabundantiam frumenti et vini27, 29 et serviant tibi populi et adorent te tribusesto dominus fratrum tuorum et incurventur ante te filii matris tuaequi maledixerit tibi sit maledictuset qui benedixerit benedictionibus repleatur27, 30 vix Isaac sermonem impleveratet egresso Iacob foras venit Esau27, 31 coctosque de venatione cibos intulit patri dicenssurge pater mi et comede de venatione filii tui ut benedicat mihi anima tua27, 32 dixitque illi Isaac quis enim es tuqui respondit ego sum primogenitus filius tuus Esau27, 33 expavit Isaac stupore vehementi et ultra quam credi potest admirans aitquis igitur ille est qui dudum captam venationem adtulit mihiet comedi ex omnibus priusquam tu veniresbenedixique ei et erit benedictus27, 34 auditis Esau sermonibus patris inrugiit clamore magno et consternatus aitbenedic etiam mihi pater mi27, 35 qui ait venit germanus tuus fraudulenter et accepit benedictionem tuam27, 36 at ille subiunxitiuste vocatum est nomen eius Iacobsubplantavit enim me en altera viceprimogenita mea ante tulitet nunc secundo subripuit benedictionem meamrursumque ad patremnumquid non reservasti ait et mihi benedictionem27, 37 respondit Isaac dominum tuum illum constitui


et omnes fratres eius servituti illius subiugavifrumento et vino stabilivi eumtibi post haec fili mi ultra quid faciam27, 38 cui Esau num unam inquit tantum benedictionem habes patermihi quoque obsecro ut benedicascumque heiulatu magno fleret27, 39 motus Isaac dixit ad eumin pinguedine terrae et in rore caeli desuper 27, 40 erit benedictio tuavives gladio et fratri tuo serviestempusque veniet cum excutias et solvas iugum eius de cervicibus tuis27, 41 oderat ergo semper Esau Iacobpro benedictione qua benedixerat ei paterdixitque in corde suoveniant dies luctus patris mei ut occidam Iacob fratrem meum27, 42 nuntiata sunt haec Rebeccaequae mittens et vocans Iacob filium suum dixit ad eumecce Esau frater tuus minatur ut occidat te27, 43 nunc ergo fili audi vocem meamet consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Haran27, 44 habitabisque cum eo dies paucos donec requiescat furor fratris tui27, 45 et cesset indignatio eiusobliviscaturque eorum quae fecisti in eumpostea mittam et adducam te inde huccur utroque orbabor filio in una die27, 46 dixit quoque Rebecca ad Isaactaedet me vitae meae propter filias Hethsi acceperit Iacob uxorem de stirpe huius terrae nolo vivere28, 1 vocavit itaque Isaac Iacob et benedixit praecepitque ei dicensnoli accipere coniugem de genere Chanaan28, 2 sed vade et proficiscere in Mesopotamiam Syriaead domum Bathuel patrem matris tuaeet accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui28, 3 Deus autem omnipotens benedicat tibiet crescere te faciat atque multiplicetut sis in turbas populorum


28, 4 et det tibi benedictiones Abraham et semini tuo post teut possideas terram peregrinationis tuae quam pollicitus est avo tuo28, 5 cumque dimisisset eum Isaacprofectus venit in Mesopotamiam Syriaead Laban filium Bathuel Syri fratrem Rebeccae matris suae28, 6 videns autem Esau quod benedixisset pater suus Iacobet misisset eum in Mesopotamiam Syriae ut inde uxorem duceretet quod post benedictionem praecepisset ei dicensnon accipies coniugem de filiabus Chanaan28, 7 quodque oboediens Iacob parentibus isset in Syriam28, 8 probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus28, 9 ivit ad Ismahelem et duxit uxorem absque his quas prius habebatMaeleth filiam Ismahel filii Abraham sororem Nabaioth28, 10 igitur egressus Iacob de Bersabee pergebat Haran28, 11 cumque venisset ad quendam locum et vellet in eo requiescere post solis occubitumtulit de lapidibus qui iacebantet subponens capiti suo dormivit in eodem loco28, 12 viditque in somnis scalam stantem super terram et cacumen illius tangens caelumangelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam28, 13 et Dominum innixum scalae dicentem sibiego sum Dominus Deus Abraham patris tui et Deus Isaacterram in qua dormis tibi dabo et semini tuo28, 14 eritque germen tuum quasi pulvis terraedilataberis ad occidentem et orientem septentrionem et meridiemet benedicentur in te et in semine tuo cunctae tribus terrae28, 15 et ero custos tuus quocumque perrexeriset reducam te in terram hancnec dimittam nisi conplevero universa quae dixi28, 16 cumque evigilasset Iacob de somno aitvere Dominus est in loco isto et ego nesciebam28, 17 pavensque quam terribilis inquit est locus istenon est hic aliud nisi domus Dei et porta caeli28, 18 surgens ergo mane tulit lapidem quem subposuerat capiti suoet erexit in titulumfundens oleum desuper


28, 19 appellavitque nomen urbis Bethel quae prius Luza vocabatur28, 20 vovit etiam votum dicenssi fuerit Deus mecum et custodierit me in via per quam ambuloet dederit mihi panem ad vescendum et vestem ad induendum28, 21 reversusque fuero prospere ad domum patris meierit mihi Dominus in Deum28, 22 et lapis iste quem erexi in titulum vocabitur Domus Deicunctorumque quae dederis mihi decimas offeram tibi29, 1 profectus ergo Iacob venit ad terram orientalem29, 2 et vidit puteum in agrotresque greges ovium accubantes iuxta eumnam ex illo adaquabantur pecoraet os eius grandi lapide claudebatur29, 3 morisque erat ut cunctis ovibus congregatis devolverent lapidemet refectis gregibus rursum super os putei ponerent29, 4 dixitque ad pastoresfratres unde estisqui responderunt de Haran29, 5 quos interrogansnumquid ait nostis Laban filium Nahordixerunt novimus29, 6 sanusne est inquitvalet inquiuntet ecce Rahel filia eius venit cum grege suo29, 7 dixitque Iacob adhuc multum diei superestnec est tempus ut reducantur ad caulas gregesdate ante potum ovibus et sic ad pastum eas reducite29, 8 qui responderunt non possumus donec omnia pecora congregenturet amoveamus lapidem de ore putei ut adaquemus greges29, 9 adhuc loquebanturet ecce Rahel veniebat cum ovibus patris suinam gregem ipsa pascebat29, 10 quam cum vidisset Iacob et sciret consobrinam suam ovesque Laban avunculi suiamovit lapidem quo puteus claudebatur29, 11 et adaquato grege osculatus est eam


elevataque voce flevit 29, 12 et indicavit ei quod frater esset patris eius et filius Rebeccaeat illa festinans nuntiavit patri suo29, 13 qui cum audisset venisse Iacob filium sororis suae cucurrit obviamconplexusque eum et in oscula ruens duxit in domum suamauditis autem causis itineris 29, 14 responditos meum es et caro meaet postquam expleti sunt dies mensis unius 29, 15 dixit einum quia frater meus es gratis servies mihidic quid mercedis accipias29, 16 habebat vero filias duas nomen maioris Lia minor appellabatur Rahel29, 17 sed Lia lippis erat oculisRahel decora facie et venusto aspectu29, 18 quam diligens Iacob aitserviam tibi pro Rahel filia tua minore septem annis29, 19 respondit Laban melius est ut tibi eam dem quam viro alterimane apud me29, 20 servivit igitur Iacob pro Rahel septem anniset videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine29, 21 dixitque ad Labanda mihi uxorem meam quia iam tempus expletum est ut ingrediar ad eam29, 22 qui vocatis multis amicorum turbis ad convivium fecit nuptias29, 23 et vespere filiam suam Liam introduxit ad eum29, 24 dans ancillam filiae Zelpham nominead quam cum ex more Iacob fuisset ingressusfacto mane vidit Liam 29, 25 et dixit ad socerumquid est quod facere voluistinonne pro Rahel servivi tibi quare inposuisti mihi29, 26 respondit Laban non est in loco nostro consuetudinis ut minores ante tradamus ad

nuptias29, 27 imple ebdomadem dierum huius copulaeet hanc quoque dabo tibi pro opere quo serviturus es mihi septem annis aliis29, 28 adquievit placito et ebdomade transacta Rahel duxit uxorem29, 29 cui pater servam Balam dederat29, 30 tandemque potitus optatis nuptiis amorem sequentis priori praetulitserviens apud eum septem annis aliis


29, 31 videns autem Dominus quod despiceret Liam aperuit vulvam eiussorore sterili permanente29, 32 quae conceptum genuit filium vocavitque nomen eius Ruben dicensvidit Dominus humilitatem meam nunc amabit me vir meus29, 33 rursumque concepit et peperit filium et aitquoniam audivit Dominus haberi me contemptui dedit etiam istum mihivocavitque nomen illius Symeon29, 34 concepit tertio et genuit alium dixitquenunc quoque copulabitur mihi maritus meuseo quod pepererim illi tres filioset idcirco appellavit nomen eius Levi29, 35 quarto concepit et peperit filium et aitmodo confitebor Dominoet ob hoc vocavit eum Iudam cessavitque parere30, 1 cernens autem Rahel quod infecunda esset invidit sorori et ait marito suoda mihi liberos alioquin moriar30, 2 cui iratus respondit Iacobnum pro Deo ego sum qui privavit te fructu ventris tui30, 3 at illa habeo inquit famulam Balam ingredere ad eamut pariat super genua mea et habeam ex ea filios30, 4 deditque illi Balam in coniugiumquae 30, 5 ingresso ad se viro concepit et peperit filium30, 6 dixitque Rahel iudicavit mihi Dominus et exaudivit vocem meam dans mihi filiumet idcirco appellavit nomen illius Dan30, 7 rursumque Bala concipiens peperit alterum30, 8 pro quo ait Rahelconparavit me Deus cum sorore mea et invaluivocavitque eum Nepthalim30, 9 sentiens Lia quod parere desissetZelpham ancillam suam marito tradidit30, 10 qua post conceptum edente filium 30, 11 dixit feliciteret idcirco vocavit nomen eius Gad30, 12 peperit quoque Zelpha alterum 30, 13 dixitque Liahoc pro beatitudine meabeatam quippe me dicent mulieres


propterea appellavit eum Aser30, 14 egressus autem Ruben tempore messis triticeaein agro repperit mandragoras quos matri Liae detulitdixitque Rahel da mihi partem de mandragoris filii tui30, 15 illa respondit parumne tibi videtur quod praeripueris maritum mihinisi etiam mandragoras filii mei tulerisait Rahel dormiat tecum hac nocte pro mandragoris filii tui30, 16 redeuntique ad vesperam de agro Iacobegressa est in occursum Liaet ad me inquit intrabis quia mercede conduxi te pro mandragoris filii meidormivit cum ea nocte illa 30, 17 et exaudivit Deus preces eiusconcepitque et peperit filium quintum 30, 18 et aitdedit Deus mercedem mihi quia dedi ancillam meam viro meoappellavitque nomen illius Isachar30, 19 rursum Lia concipiens peperit sextum filium 30, 20 et aitditavit me Deus dote bona etiam hac vicemecum erit maritus meus eo quod genuerim ei sex filioset idcirco appellavit nomen eius Zabulon30, 21 post quem peperit filiam nomine Dinam30, 22 recordatus quoque Dominus Rahelisexaudivit eam et aperuit vulvam illius30, 23 quae concepit et peperit filium dicensabstulit Deus obprobrium meum30, 24 et vocavit nomen illius Ioseph dicensaddat mihi Dominus filium alterum30, 25 nato autem Ioseph dixit Iacob socero suodimitte me ut revertar in patriam et ad terram meam30, 26 da mihi uxores et liberos meos pro quibus servivi tibi ut abeamtu nosti servitutem qua servivi tibi30, 27 ait ei Laban inveniam gratiam in conspectu tuoexperimento didici quod benedixerit mihi Deus propter te30, 28 constitue mercedem tuam quam dem tibi30, 29 at ille respondittu nosti quomodo servierim tibi et quanta in manibus meis fuerit possessio tua30, 30 modicum habuisti antequam venirem


et nunc dives effectus esbenedixitque tibi Dominus ad introitum meumiustum est igitur ut aliquando provideam etiam domui meae30, 31 dixitque Laban quid dabo tibiat ille ait nihil volosed si feceris quod postuloiterum pascam et custodiam pecora tua30, 32 gyra omnes greges tuos et separa cunctas oves varias et sparso vellereet quodcumque furvum et maculosum variumque fuerit tam in ovibus quam in capris erit

merces mea30, 33 respondebitque mihi cras iustitia mea quando placiti tempus advenerit coram teet omnia quae non fuerint varia et maculosa et furvatam in ovibus quam in capris furti me arguent30, 34 dixit Laban gratum habeo quod petis30, 35 et separavit in die illo capras et oves hircos et arietes varios atque maculososcunctum autem gregem unicolorem id est albi et nigri velleristradidit in manu filiorum suorum30, 36 et posuit spatium itineris inter se et generum dierum triumqui pascebat reliquos greges eius30, 37 tollens ergo Iacob virgas populeas virides et amigdalinas et ex platanisex parte decorticavit easdetractisque corticibus in his quae spoliata fuerant candor apparuitilla vero quae integra erant viridia permanseruntatque in hunc modum color effectus est varius30, 38 posuitque eas in canalibus ubi effundebatur aquaut cum venissent greges ad bibendumante oculos haberent virgaset in aspectu earum conciperent30, 39 factumque est ut in ipso calore coitus oves intuerentur virgaset parerent maculosa et varia et diverso colore respersa30, 40 divisitque gregem Iacob et posuit virgas ante oculos arietumerant autem alba quaeque et nigra Labancetera vero Iacob separatis inter se gregibus30, 41 igitur quando primo tempore ascendebantur ovesponebat Iacob virgas in canalibus aquarum ante oculos arietum et ovium


ut in earum contemplatione conciperent30, 42 quando vero serotina admissura erat et conceptus extremus non ponebat easfactaque sunt ea quae erant serotina Laban et quae primi temporis Iacob30, 43 ditatusque est homo ultra modumet habuit greges multos ancillas et servos camelos et asinos31, 1 postquam autem audivit verba filiorum Laban dicentiumtulit Iacob omnia quae fuerunt patris nostriet de illius facultate ditatus factus est inclitus31, 2 animadvertit quoque faciem Laban quod non esset erga se sicut heri et nudius tertius31, 3 maxime dicente sibi Dominorevertere in terram patrum tuorum et ad generationem tuam eroque tecum31, 4 misit et vocavit Rahel et Liam in agrum ubi pascebat greges 31, 5 dixitque eisvideo faciem patris vestri quod non sit erga me sicut heri et nudius tertiusDeus autem patris mei fuit mecum31, 6 et ipsae nostis quod totis viribus meis servierim patri vestro31, 7 sed pater vester circumvenit meet mutavit mercedem meam decem vicibuset tamen non dimisit eum Deus ut noceret mihi31, 8 si quando dixit variae erunt mercedes tuaepariebant omnes oves varios fetusquando vero e contrario aitalba quaeque accipies pro mercedeomnes greges alba pepererunt31, 9 tulitque Deus substantiam patris vestri et dedit mihi31, 10 postquam enim conceptus ovium tempus adveneratlevavi oculos meos et vidi in somnisascendentes mares super feminas varios et maculosos et diversorum colorum31, 11 dixitque angelus Dei ad me in somnisIacob et ego respondi adsum31, 12 qui ait leva oculos tuos et vide universos masculos ascendentes super feminasvarios respersos atque maculososvidi enim omnia quae fecit tibi Laban31, 13 ego sum Deus Bethel ubi unxisti lapidem et votum vovisti mihinunc ergo surge et egredere de terra hac revertens in terram nativitatis tuae31, 14 responderunt Rahel et Lia


numquid habemus residui quicquam in facultatibus et hereditate domus patris nostri31, 15 nonne quasi alienas reputavit noset vendidit comeditque pretium nostrum31, 16 sed Deus tulit opes patris nostri et nobis eas tradidit ac filiis nostrisunde omnia quae praecepit fac31, 17 surrexit itaque Iacob et inpositis liberis et coniugibus suis super camelos abiit31, 18 tulitque omnem substantiam et greges et quicquid in Mesopotamiam quaesieratpergens ad Isaac patrem suum in terram Chanaan31, 19 eo tempore Laban ierat ad tondendas oveset Rahel furata est idola patris sui31, 20 noluitque Iacob confiteri socero quod fugeret31, 21 cumque abisset tam ipse quam omnia quae iuris eius erantet amne transmisso pergeret contra montem Galaad31, 22 nuntiatum est Laban die tertio quod fugeret Iacob31, 23 qui adsumptis fratribus suis persecutus est eum diebus septemet conprehendit in monte Galaad31, 24 viditque in somnis dicentem sibi Dominumcave ne quicquam aspere loquaris contra Iacob31, 25 iamque Iacob extenderat in monte tabernaculumcum ille consecutus eum cum fratribus suis in eodem monte Galaad fixit tentorium31, 26 et dixit ad Iacobquare ita egisti ut clam me abigeres filias meas quasi captivas gladio31, 27 cur ignorante me fugere voluistinec indicare mihi ut prosequerer te cum gaudio et canticis et tympanis et cithara31, 28 non es passus ut oscularer filios meos ac filiasstulte operatus eset nunc 31, 29 valet quidem manus mea reddere tibi malumsed Deus patris vestri heri dixit mihicave ne loquaris cum Iacob quicquam durius31, 30 esto ad tuos ire cupiebas et desiderio tibi erat domus patris tuicur furatus es deos meos31, 31 respondit Iacobquod inscio te profectus sumtimui ne violenter auferres filias tuas31, 32 quod autem furti arguis


apud quemcumque inveneris deos tuos necetur coram fratribus nostrisscrutare quicquid tuorum apud me inveneris et auferhaec dicens ignorabat quod Rahel furata esset idola31, 33 ingressus itaque Laban tabernaculum Iacob et Liae et utriusque famulae non invenitcumque intrasset tentorium Rahelis31, 34 illa festinans abscondit idola subter stramen cameli et sedit desuperscrutantique omne tentorium et nihil invenienti 31, 35 aitne irascatur dominus meus quod coram te adsurgere nequeoquia iuxta consuetudinem feminarum nunc accidit mihisic delusa sollicitudo quaerentis est31, 36 tumensque Iacob cum iurgio aitquam ob culpam meam et ob quod peccatum sic exarsisti post me31, 37 et scrutatus es omnem supellectilem meamquid invenisti de cuncta substantia domus tuaepone hic coram fratribus meis et fratribus tuiset iudicent inter me et te31, 38 idcirco viginti annis fui tecumoves tuae et caprae steriles non fueruntarietes gregis tui non comedi31, 39 nec captum a bestia ostendi tibiego damnum omne reddebamquicquid furto perierat a me exigebas31, 40 die noctuque aestu urebar et gelufugiebat somnus ab oculis meis31, 41 sic per viginti annos in domo tua servivi tibiquattuordecim pro filiabus et sex pro gregibus tuisinmutasti quoque mercedem meam decem vicibus31, 42 nisi Deus patris mei Abraham et Timor Isaac adfuisset mihiforsitan modo nudum me dimisissesadflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus et arguit te heri31, 43 respondit ei Labanfiliae et filii et greges tui et omnia quae cernis mea suntquid possum facere filiis et nepotibus meis31, 44 veni ergo et ineamus foedus ut sit testimonium inter me et te31, 45 tulit itaque Iacob lapidem et erexit illum in titulum


31, 46 dixitque fratribus suis adferte lapidesqui congregantes fecerunt tumulum comederuntque super eum31, 47 quem vocavit Laban tumulus Testiset Iacob acervum Testimoniiuterque iuxta proprietatem linguae suae31, 48 dixitque Labantumulus iste testis erit inter me et te hodieet idcirco appellatum est nomen eius Galaad id est tumulus Testis31, 49 intueatur Dominus et iudicet inter nos quando recesserimus a nobis31, 50 si adflixeris filias measet si introduxeris uxores alias super easnullus sermonis nostri testis est absque Deo qui praesens respicit31, 51 dixitque rursus ad Iacoben tumulus hic et lapis quem erexi inter me et te 31, 52 testis erittumulus inquam iste et lapis sint in testimoniosi aut ego transiero illum pergens ad teaut tu praeterieris malum mihi cogitans31, 53 Deus Abraham et Deus Nahor iudicet inter nos Deus patris eorumiuravit Iacob per Timorem patris sui Isaac31, 54 immolatisque victimis in monte vocavit fratres suos ut ederent panemqui cum comedissent manserunt ibi31, 55 Laban vero de nocte consurgens osculatus est filios et filias suaset benedixit illis reversus in locum suum32, 1 Iacob quoque abiit itinere quo coeperatfueruntque ei obviam angeli Dei32, 2 quos cum vidisset ait castra Dei sunt haecet appellavit nomen loci illius Manaim id est Castra32, 3 misit autem et nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram Seir regionis Edom32, 4 praecepitque eis dicenssic loquimini domino meo Esauhaec dicit frater tuus Iacobapud Laban peregrinatus sum et fui usque in praesentem diem32, 5 habeo boves et asinos oves et servos atque ancillasmittoque nunc legationem ad dominum meumut inveniam gratiam in conspectu tuo


32, 6 reversi sunt nuntii ad Iacob dicentesvenimus ad Esau fratrem tuumet ecce properat in occursum tibi cum quadringentis viris32, 7 timuit Iacob valde et perterritus divisit populum qui secum eratgreges quoque et oves et boves et camelos in duas turmas 32, 8 dicenssi venerit Esau ad unam turmam et percusserit eamalia turma quae reliqua est salvabitur32, 9 dixitque IacobDeus patris mei Abraham et Deus patris mei IsaacDomine qui dixisti mihirevertere in terram tuam et in locum nativitatis tuaeet benefaciam tibi32, 10 minor sum cunctis miserationibus et veritate quam explesti servo tuoin baculo meo transivi Iordanem istumet nunc cum duabus turmis regredior32, 11 erue me de manu fratris mei de manu Esauquia valde eum timeone forte veniens percutiat matrem cum filiis32, 12 tu locutus es quod bene mihi facereset dilatares semen meum sicut harenam marisquae prae multitudine numerari non potest32, 13 cumque dormisset ibi nocte illaseparavit de his quae habebat munera Esau fratri suo32, 14 capras ducentas hircos vigintioves ducentas arietes viginti32, 15 camelos fetas cum pullis suis trigintavaccas quadraginta et tauros vigintiasinas viginti et pullos earum decem32, 16 et misit per manus servorum suorum singulos seorsum gregesdixitque pueris suisantecedite me et sit spatium inter gregem et gregem32, 17 et praecepit priori dicenssi obvium habueris Esau fratrem meumet interrogaverit te cuius es et quo vadis et cuius sunt ista quae sequeris32, 18 respondebis servi tui Iacob


munera misit domino meo Esauipse quoque post nos venit32, 19 similiter mandata dedit secundo ac tertio et cunctis qui sequebantur greges dicenshisdem verbis loquimini ad Esau cum inveneritis eum32, 20 et addetis ipse quoque servus tuus Iacob iter nostrum insequiturdixit enim placabo illum muneribus quae praecedunt et postea videboforsitan propitiabitur mihi32, 21 praecesserunt itaque munera ante eumipse vero mansit nocte illa in Castris32, 22 cumque mature surrexissettulit duas uxores suas et totidem famulas cum undecim filiiset transivit vadum Iaboc32, 23 transductisque omnibus quae ad se pertinebant 32, 24 remansit soluset ecce vir luctabatur cum eo usque mane32, 25 qui cum videret quod eum superare non possettetigit nervum femoris eius et statim emarcuit32, 26 dixitque ad eum dimitte me iam enim ascendit aurorarespondit non dimittam te nisi benedixeris mihi32, 27 ait ergo quod nomen est tibirespondit Iacob32, 28 at ille nequaquam inquit Iacob appellabitur nomen tuum sed Israhelquoniam si contra Deum fortis fuisti quanto magis contra homines praevalebis32, 29 interrogavit eum Iacobdic mihi quo appellaris nominerespondit cur quaeris nomen meumet benedixit ei in eodem loco32, 30 vocavitque Iacob nomen loci illius Phanuhel dicensvidi Deum facie ad faciem et salva facta est anima mea32, 31 ortusque est ei statim sol postquam transgressus est Phanuhelipse vero claudicabat pede32, 32 quam ob causam non comedunt filii Israhel nervum qui emarcuit in femore Iacob us-

que in praesentem diemeo quod tetigerit nervum femoris eius et obstipuerit33, 1 levans autem Iacob oculos suos vidit venientem Esauet cum eo quadringentos viros


divisitque filios Liae et Rahel ambarumque famularum33, 2 et posuit utramque ancillam et liberos earum in principioLiam vero et filios eius in secundo locoRahel autem et Ioseph novissimos33, 3 et ipse praegrediens adoravit pronus in terram septiesdonec adpropinquaret frater eius33, 4 currens itaque Esau obviam fratri suo amplexatus est eumstringensque collum et osculans flevit33, 5 levatisque oculis vidit mulieres et parvulos earum et aitquid sibi volunt isti et si ad te pertinentrespondit parvuli sunt quos donavit mihi Deus servo tuo33, 6 et adpropinquantes ancillae et filii earum incurvati sunt33, 7 accessitque Lia cum liberis suiset cum similiter adorassentextremi Ioseph et Rahel adoraverunt33, 8 quaenam sunt inquit istae turmae quas obvias habuirespondit ut invenirem gratiam coram domino meo33, 9 et ille habeo ait plurima frater mi sint tua tibi33, 10 dixit Iacob noli ita obsecrosed si inveni gratiam in oculis tuis accipe munusculum de manibus meissic enim vidi faciem tuam quasi viderim vultum Deiesto mihi propitius 33, 11 et suscipe benedictionem quam adtuli tibiet quam donavit mihi Deus tribuens omniavix fratre conpellente suscipiens 33, 12 aitgradiamur simul eroque socius itineris tui33, 13 dixit Iacob nosti domine mi quod parvulos habeam teneroset oves ac boves fetas mecumquas si plus in ambulando fecero laboraremorientur una die cuncti greges33, 14 praecedat dominus meus ante servum suumet ego sequar paulatim vestigia eius sicut videro posse parvulos meosdonec veniam ad dominum meum in Seir33, 15 respondit Esau oro te ut de populo qui mecum est saltem socii remaneant viae tuaenon est inquit necessehoc uno indigeo ut inveniam gratiam in conspectu domini mei


33, 16 reversus est itaque illo die Esau itinere quo venerat in Seir33, 17 et Iacob venit in Soccothubi aedificata domo et fixis tentoriisappellavit nomen loci illius Soccoth id est Tabernacula33, 18 transivitque in Salem urbem Sycimorum quae est in terra Chanaanpostquam regressus est de Mesopotamiam Syriaeet habitavit iuxta oppidum33, 19 emitque partem agri in qua fixerat tabernaculuma filiis Emor patris Sychem centum agnis33, 20 et erecto ibi altari invocavit super illud Fortissimum Deum Israhel34, 1 egressa est autem Dina filia Liae ut videret mulieres regionis illius34, 2 quam cum vidisset Sychem filius Emor Evei princeps terrae illiusadamavit et rapuit et dormivit cum illa vi opprimens virginem34, 3 et conglutinata est anima eius cum eatristemque blanditiis delinivit34, 4 et pergens ad Emor patrem suumaccipe mihi inquit puellam hanc coniugem34, 5 quod cum audisset Iacobabsentibus filiis et in pastu occupatis pecorumsiluit donec redirent34, 6 egresso autem Emor patre Sychem ut loqueretur ad Iacob34, 7 ecce filii eius veniebant de agroauditoque quod acciderat irati sunt valdeeo quod foedam rem esset operatus in Israhelet violata filia Iacob rem inlicitam perpetrasset34, 8 locutus est itaque Emor ad eosSychem filii mei adhesit anima filiae vestraedate eam illi uxorem 34, 9 et iungamus vicissim conubiafilias vestras tradite nobis et filias nostras accipite 34, 10 et habitate nobiscumterra in potestate vestra est exercete negotiamini et possidete eam34, 11 sed et Sychem ad patrem et ad fratres eius aitinveniam gratiam coram vobis et quaecumque statueritis dabo34, 12 augete dotem munera postulate libens tribuam quod petieritistantum date mihi puellam hanc uxorem34, 13 responderunt filii Iacob Sychem et patri eius in dolo


saevientes ob stuprum sororis34, 14 non possumus facere quod petitisnec dare sororem nostram homini incircumcisoquod inlicitum et nefarium est apud nos34, 15 sed in hoc valebimus foederarisi esse volueritis nostri simileset circumcidatur in vobis omne masculini sexus34, 16 tunc dabimus et accipiemus mutuo filias nostras ac vestraset habitabimus vobiscum erimusque unus populus34, 17 sin autem circumcidi nolueritis tollemus filiam nostram et recedemus34, 18 placuit oblatio eorum Emor et Sychem filio eius34, 19 nec distulit adulescens quin statim quod petebatur expleretamabat enim puellam valdeet ipse erat inclitus in omni domo patris sui34, 20 ingressique portam urbis locuti sunt populo34, 21 viri isti pacifici sunt et volunt habitare nobiscumnegotientur in terra et exerceant eam quae spatiosa et lata cultoribus indigetfilias eorum accipiemus uxores et nostras illis dabimus34, 22 unum est quod differtur tantum bonumsi circumcidamus masculos nostros ritum gentis imitantes34, 23 et substantia eorum et pecora et cuncta quae possident nostra erunttantum in hoc adquiescamuset habitantes simul unum efficiemus populum34, 24 adsensi sunt omnes circumcisis cunctis maribus34, 25 et ecce die tertio quando gravissimus vulnerum dolor estarreptis duo Iacob filii Symeon et Levi fratres Dinae gladiisingressi sunt urbem confidenterinterfectisque omnibus masculis 34, 26 Emor et Sychem pariter necaverunttollentes Dinam de domo Sychem sororem suam34, 27 quibus egressis inruerunt super occisos ceteri filii Iacobet depopulati sunt urbem in ultionem stupri34, 28 oves eorum et armenta et asinos cunctaque vastantes quae in domibus et in agris erant34, 29 parvulos quoque et uxores eorum duxere captivas34, 30 quibus patratis audacter Iacob dixit ad Symeon et Leviturbastis me et odiosum fecistis Chananeis et Ferezeis habitatoribus terrae huius


nos pauci sumus illi congregati percutient me et delebor ego et domus mea34, 31 responderunt numquid ut scorto abuti debuere sorore nostra35, 1 interea locutus est Deus ad Iacobsurge et ascende Bethel et habita ibifacque altare Deo qui apparuit tibi quando fugiebas Esau fratrem tuum35, 2 Iacob vero convocata omni domo sua aitabicite deos alienos qui in medio vestri suntet mundamini ac mutate vestimenta vestra35, 3 surgite et ascendamus in Bethelut faciamus ibi altare Deoqui exaudivit me in die tribulationis meaeet fuit socius itineris mei35, 4 dederunt ergo ei omnes deos alienos quos habebantet inaures quae erant in auribus eorumat ille infodit ea subter terebinthum quae est post urbem Sychem35, 5 cumque profecti essentterror Dei invasit omnes per circuitum civitateset non sunt ausi persequi recedentes35, 6 venit igitur Iacob Luzam quae est in terra Chanaan cognomento Bethelipse et omnis populus cum eo35, 7 aedificavitque ibi altare et appellavit nomen loci Domus Deiibi enim apparuit ei Deus cum fugeret fratrem suum35, 8 eodem tempore mortua est Debbora nutrix Rebeccaeet sepulta ad radices Bethel subter quercumvocatumque est nomen loci quercus Fletus35, 9 apparuit autem iterum Deus Iacobpostquam reversus est de Mesopotamiam Syriaebenedixitque ei 35, 10 dicensnon vocaberis ultra Iacob sed Israhel erit nomen tuumet appellavit eum Israhel35, 11 dixitque ei ego Deus omnipotens cresce et multiplicaregentes et populi nationum erunt ex tereges de lumbis tuis egredientur35, 12 terramque quam dedi Abraham et Isaac dabo tibi et semini tuo post te35, 13 et recessit ab eo


35, 14 ille vero erexit titulum lapideum in loco quo locutus ei fuerat Deuslibans super eum libamina et effundens oleum 35, 15 vocansque nomen loci Bethel35, 16 egressus inde venit verno tempore ad terram quae ducit Efrathamin qua cum parturiret Rahel 35, 17 ob difficultatem partus periclitari coepitdixitque ei obsetrix noli timere quia et hunc habebis filium35, 18 egrediente autem anima prae dolore et inminente iam mortevocavit nomen filii sui Benoni id est filius doloris meipater vero appellavit eum Beniamin id est filius dexterae35, 19 mortua est ergo Rahel et sepulta in via quae ducit Efratham haec est Bethleem35, 20 erexitque Iacob titulum super sepulchrum eiushic est titulus monumenti Rahel usque in praesentem diem35, 21 egressus inde fixit tabernaculum trans turrem Gregis35, 22 cumque habitaret in illa regioneabiit Ruben et dormivit cum Bala concubina patris sui quod illum minime latuiterant autem filii Iacob duodecim35, 23 filii Liae primogenitus Ruben et Symeon et Levi et Iudas et Isachar et Zabulon35, 24 filii Rahel Ioseph et Beniamin35, 25 filii Balae ancillae Rahelis Dan et Nepthalim35, 26 filii Zelphae ancillae Liae Gad et Aserhii filii Iacob qui nati sunt ei in Mesopotamiam Syriae35, 27 venit etiam ad Isaac patrem suum in Mambre civitatem Arbee haec est Hebronin qua peregrinatus est Abraham et Isaac35, 28 et conpleti sunt dies Isaac centum octoginta annorum35, 29 consumptusque aetate mortuus est et adpositus populo suo senex et plenus dierumet sepelierunt eum Esau et Iacob filii sui36, 1 hae sunt autem generationes Esau ipse est Edom36, 2 Esau accepit uxores de filiabus ChanaanAda filiam Elom Hetthei et Oolibama filiam Anae filiae Sebeon Evei36, 3 Basemath quoque filiam Ismahel sororem Nabaioth36, 4 peperit autem Ada EliphazBasemath genuit Rauhel36, 5 Oolibama edidit Hieus et Hielom et Corehii filii Esau qui nati sunt ei in terra Chanaan36, 6 tulit autem Esau uxores suas et filios et filias et omnem animam domus suaeet substantiam et pecora et cuncta quae habere poterat in terra Chanaan


et abiit in alteram regionem recessitque a fratre suo Iacob36, 7 divites enim erant valde et simul habitare non poterantnec sustinebat eos terra peregrinationis eorum prae multitudine gregum36, 8 habitavitque Esau in monte Seir ipse est Edom36, 9 hae sunt generationes Esau patris Edom in monte Seir36, 10 et haec nomina filiorum eiusEliphaz filius Ada uxoris EsauRauhel quoque filius Basemath uxoris eius36, 11 fueruntque filii Eliphaz Theman Omar Sephu et Gatham et Cenez36, 12 erat autem Thamna concubina Eliphaz filii Esau quae peperit ei Amalechhii sunt filii Adae uxoris Esau36, 13 filii autem Rauhel Naath et Zara Semma et Mezahii filii Basemath uxoris Esau36, 14 isti quoque erant filii Oolibama filiae Ana filiae Sebeon uxoris Esau quos genuit ei

Hieus et Hielom et Core36, 15 hii duces filiorum Esaufilii Eliphaz primogeniti Esaudux Theman dux Omar dux Sephudux Cenez 36, 16 dux Core dux Gatham dux Amalechhii filii Eliphaz in terra Edom et hii filii Adae36, 17 hii quoque filii Rauhel filii Esaudux Naath dux Zara dux Semma dux Mezahii duces Rauhel in terra Edomisti filii Basemath uxoris Esau36, 18 hii autem filii Oolibama uxoris Esaudux Hieus dux Hielom dux Corehii duces Oolibama filiae Ana uxoris Esau36, 19 isti filii Esau et hii duces eorum ipse est Edom36, 20 isti filii Seir Horrei habitatores terraeLotham et Sobal et Sebeon et Anan 36, 21 Dison et Eser et Disanhii duces Horrei filii Seir in terra Edom36, 22 facti sunt autem filii Lotham Horrei et Hemanerat autem soror Lotham Thamna36, 23 et isti filii Sobal Alvam et Maneeth et Hebal Sephi et Onam36, 24 et hii filii Sebeon Ahaia et Anam


iste est Ana qui invenit aquas calidas in solitudinecum pasceret asinos Sebeon patris sui36, 25 habuitque filium Disan et filiam Oolibama36, 26 et isti filii Disan Amdan et Esban et Iethran et Charan36, 27 hii quoque filii EserBalaan et Zevan et Acham36, 28 habuit autem filios Disan Hus et Aran36, 29 isti duces Horreorumdux Lothan dux Sobal dux Sebeondux Ana 36, 30 dux Dison dux Eser dux Disanisti duces Horreorum qui imperaverunt in terra Seir36, 31 reges autem qui regnaverunt in terra Edomantequam haberent regem filii Israhel fuerunt hii36, 32 Bale filius Beornomenque urbis eius Denaba36, 33 mortuus est autem Bale et regnavit pro eo Iobab filius Zare de Bosra36, 34 cumque mortuus esset Iobab regnavit pro eo Husan de terra Themanorum36, 35 hoc quoque mortuo regnavit pro eo Adad filius Badadiqui percussit Madian in regione Moabet nomen urbis eius Ahuith36, 36 cumque mortuus esset Adad regnavit pro eo Semla de Maserecha36, 37 hoc quoque mortuo regnavit pro eo Saul de fluvio Rooboth36, 38 cumque et hic obisset successit in regnum Baalanam filius Achobor36, 39 isto quoque mortuo regnavit pro eo Adadnomenque urbis eius Phauet appellabatur uxor illius Meezabel filia Matred filiae Mizaab36, 40 haec ergo nomina Esau in cognationibus et locis et vocabulis suisdux Thamna dux Alva dux Ietheth36, 41 dux Oolibama dux Ela dux Phinon36, 42 dux Cenez dux Theman dux Mabsar36, 43 dux Mabdiel dux Iramhii duces Edom habitantes in terra imperii suiipse est Esau pater Idumeorum37, 1 habitavit autem Iacob in terra Chanaan in qua peregrinatus est pater suus37, 2 et hae sunt generationes eius


Ioseph cum sedecim esset annorum pascebat gregem cum fratribus suis adhuc pueret erat cum filiis Balae et Zelphae uxorum patris suiaccusavitque fratres suos apud patrem crimine pessimo37, 3 Israhel autem diligebat Ioseph super omnes filios suoseo quod in senectute genuisset eumfecitque ei tunicam polymitam37, 4 videntes autem fratres eius quod a patre plus cunctis filiis amaretur oderant eumnec poterant ei quicquam pacificum loqui37, 5 accidit quoque ut visum somnium referret fratribusquae causa maioris odii seminarium fuit37, 6 dixitque ad eosaudite somnium meum quod vidi37, 7 putabam ligare nos manipulos in agroet quasi consurgere manipulum meum et starevestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum37, 8 responderunt fratres eiusnumquid rex noster eris aut subiciemur dicioni tuaehaec ergo causa somniorum atque sermonum invidiae et odii fomitem ministravit37, 9 aliud quoque vidit somnium quod narrans fratribus aitvidi per somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me37, 10 quod cum patri suo et fratribus rettulissetincrepavit eum pater et dixitquid sibi vult hoc somnium quod vidistinum ego et mater tua et fratres adorabimus te super terram37, 11 invidebant igitur ei fratres suipater vero rem tacitus considerabat37, 12 cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in Sychem37, 13 dixit ad eum Israhelfratres tui pascunt oves in Sycimisveni mittam te ad eosquo respondente 37, 14 praesto sum aitvade et vide si cuncta prospera sint erga fratres tuos et pecoraet renuntia mihi quid agaturmissus de valle Hebron venit in Sychem37, 15 invenitque eum vir errantem in agro


et interrogavit quid quaereret37, 16 at ille responditfratres meos quaeroindica mihi ubi pascant greges37, 17 dixitque ei vir recesserunt de loco istoaudivi autem eos dicentes eamus in Dothainperrexit ergo Ioseph post fratres suos et invenit eos in Dothain37, 18 qui cum vidissent eum proculantequam accederet ad eos cogitaverunt illum occidere 37, 19 et mutuo loquebanturecce somniator venit 37, 20 venite occidamus eumet mittamus in cisternam veteremdicemusque fera pessima devoravit eumet tunc apparebit quid illi prosint somnia sua37, 21 audiens hoc Ruben nitebatur liberare eum de manibus eorum et dicebat37, 22 non interficiamus animam eius nec effundatis sanguinemsed proicite eum in cisternam hanc quae est in solitudinemanusque vestras servate innoxiashoc autem dicebat volens eripere eum de manibus eorum et reddere patri suo37, 23 confestim igitur ut pervenit ad fratresnudaverunt eum tunica talari et polymita37, 24 miseruntque in cisternam quae non habebat aquam37, 25 et sedentes ut comederent panemviderunt viatores Ismahelitas venire de Galaadet camelos eorum portare aromata et resinam et stacten in Aegyptum37, 26 dixit ergo Iudas fratribus suisquid nobis prodest si occiderimus fratrem nostrum et celaverimus sanguinem ipsius37, 27 melius est ut vendatur Ismahelitis et manus nostrae non polluanturfrater enim et caro nostra estadquieverunt fratres sermonibus eius37, 28 et praetereuntibus Madianitis negotiatoribus extrahentes eum de cisternavendiderunt Ismahelitis viginti argenteisqui duxerunt eum in Aegyptum37, 29 reversusque Ruben ad cisternam non invenit puerum37, 30 et scissis vestibus pergens ad fratres aitpuer non conparet et ego quo ibo


37, 31 tulerunt autem tunicam eius et in sanguinem hedi quem occiderant tinxerunt37, 32 mittentes qui ferrent ad patrem et dicerenthanc invenimus vide utrum tunica filii tui sit an non37, 33 quam cum agnovisset pater aittunica filii mei est fera pessima comedit eumbestia devoravit Ioseph37, 34 scissisque vestibus indutus est cilicio lugens filium multo tempore37, 35 congregatis autem cunctis liberis eius ut lenirent dolorem patrisnoluit consolationem recipere et aitdescendam ad filium meum lugens in infernumet illo perseverante in fletu37, 36 Madianei vendiderunt Ioseph in AegyptoPutiphar eunucho Pharaonis magistro militiae38, 1 eo tempore descendens Iudas a fratribus suisdivertit ad virum odollamitem nomine Hiram38, 2 viditque ibi filiam hominis chananei vocabulo Suaeet uxore accepta ingressus est ad eam38, 3 quae concepit et peperit filium vocavitque nomen eius Her38, 4 rursum concepto fetu natum filium nominavit Onam38, 5 tertium quoque peperit quem appellavit Selaquo nato parere ultra cessavit38, 6 dedit autem Iudas uxorem primogenito suo Her nomine Thamar38, 7 fuitque Her primogenitus Iudae nequam in conspectu Domini et ab eo occisus est38, 8 dixit ergo Iudas ad Onam filium suumingredere ad uxorem fratris tui et sociare illi ut suscites semen fratri tuo38, 9 ille sciens non sibi nasci filiosintroiens ad uxorem fratris sui semen fundebat in terramne liberi fratris nomine nascerentur38, 10 et idcirco percussit eum Dominus quod rem detestabilem faceret38, 11 quam ob rem dixit Iudas Thamar nurui suaeesto vidua in domo patris tui donec crescat Sela filius meustimebat enim ne et ipse moreretur sicut fratres eiusquae abiit et habitavit in domo patris sui38, 12 evolutis autem multis diebus mortua est filia Suae uxor Iudaequi post luctum consolatione suscepta


ascendebat ad tonsores ovium suarumipse et Hiras opilio gregis Odollamita in Thamnas38, 13 nuntiatumque est Thamar quod socer illius ascenderet in Thamnas ad tondendas oves38, 14 quae depositis viduitatis vestibus adsumpsit theristrumet mutato habitu sedit in bivio itineris quod ducit Thamnameo quod crevisset Sela et non eum accepisset maritum38, 15 quam cum vidisset Iudas suspicatus est esse meretricemoperuerat enim vultum suum ne cognosceretur38, 16 ingrediensque ad eam aitdimitte me ut coeam tecumnesciebat enim quod nurus sua essetqua respondente quid mihi dabis ut fruaris concubitu meo38, 17 dixit mittam tibi hedum de gregibusrursum illa dicente patiar quod vis si dederis mihi arrabonem donec mittas quod polliceris38, 18 ait Iudas quid vis tibi pro arrabone darirespondit anulum tuum et armillam et baculum quem manu tenesad unum igitur coitum concepit mulier 38, 19 et surgens abiitdepositoque habitu quem adsumpserat induta est viduitatis vestibus38, 20 misit autem Iudas hedum per pastorem suum Odollamitemut reciperet pignus quod dederat mulieriqui cum non invenisset eam 38, 21 interrogavit homines loci illiusubi est mulier quae sedebat in biviorespondentibus cunctis non fuit in loco isto meretrix38, 22 reversus est ad Iudam et dixit ei non inveni eamsed et homines loci illius dixerunt mihi numquam ibi sedisse scortum38, 23 ait Iudas habeat sibi certe mendacii nos arguere non poteritego misi hedum quem promiseramet tu non invenisti eam38, 24 ecce autem post tres menses nuntiaverunt Iudae dicentesfornicata est Thamar nurus tuaet videtur uterus illius intumesceredixit Iudas producite eam ut conburatur38, 25 quae cum educeretur ad poenammisit ad socerum suum dicensde viro cuius haec sunt concepi


cognosce cuius sit anulus et armilla et baculus38, 26 qui agnitis muneribus aitiustior me est quia non tradidi eam Sela filio meoattamen ultra non cognovit illam38, 27 instante autem partu apparuerunt gemini in uteroatque in ipsa effusione infantum unus protulit manumin qua obsetrix ligavit coccinum dicens38, 28 iste egreditur prior38, 29 illo vero retrahente manum egressus est alterdixitque mulierquare divisa est propter te maceriaet ob hanc causam vocavit nomen eius Phares38, 30 postea egressus est frater in cuius manu erat coccinum quem appellavit Zara39, 1 igitur Ioseph ductus est in Aegyptumemitque eum Putiphar eunuchus Pharaonis princeps exercitus vir aegyptiusde manu Ismahelitarum a quibus perductus erat39, 2 fuitque Dominus cum eoet erat vir in cunctis prospere agenshabitabatque in domo domini sui39, 3 qui optime noverat esse Dominum cum eoet omnia quae gereret ab eo dirigi in manu illius39, 4 invenitque Ioseph gratiam coram domino suo et ministrabat eia quo praepositus omnibus gubernabat creditam sibi domum et universa quae tradita fu-

erant39, 5 benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Iosephet multiplicavit tam in aedibus quam in agris cunctam eius substantiam39, 6 nec quicquam aliud noverat nisi panem quo vescebaturerat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu39, 7 post multos itaque dies iecit domina oculos suos in Ioseph et ait dormi mecum39, 8 qui nequaquam adquiescens operi nefario dixit ad eamecce dominus meus omnibus mihi traditis ignorat quid habeat in domo sua39, 9 nec quicquam est quod non in mea sit potestate vel non tradiderit mihi praeter te quae

uxor eius esquomodo ergo possum malum hoc facere et peccare in Deum meum39, 10 huiuscemodi verbis per singulos dies et mulier molesta erat adulescenti


et ille recusabat stuprum39, 11 accidit autem ut quadam die intraret Ioseph domum et operis quippiam absque arbitris

faceret39, 12 et illa adprehensa lacinia vestimenti eius diceret dormi mecumqui relicto in manu illius pallio fugit et egressus est foras39, 13 cumque vidisset mulier vestem in manibus suis et se esse contemptam39, 14 vocavit homines domus suae et ait ad eosen introduxit virum hebraeum ut inluderet nobisingressus est ad me ut coiret mecumcumque ego succlamassem 39, 15 et audisset vocem meamreliquit pallium quod tenebam et fugit foras39, 16 in argumentum ergo fidei retentum pallium ostendit marito revertenti domum 39, 17 et

aitingressus est ad me servus hebraeus quem adduxisti ut inluderet mihi39, 18 cumque vidisset me clamare reliquit pallium et fugit foras39, 19 his auditis dominus et nimium credulus verbis coniugis iratus est valde39, 20 tradiditque Ioseph in carcerem ubi vincti regis custodiebantur et erat ibi clausus39, 21 fuit autem Dominus cum Ioseph et misertus illius dedit ei gratiam in conspectu princi-

pis carceris39, 22 qui tradidit in manu ipsius universos vinctos qui in custodia tenebanturet quicquid fiebat sub ipso erat39, 23 nec noverat aliquid cunctis ei creditisDominus enim erat cum illo et omnia eius opera dirigebat40, 1 his ita gestis accidit ut peccarent duo eunuchi pincerna regis Aegypti et pistor domino

suo40, 2 iratusque Pharao contra eosnam alter pincernis praeerat alter pistoribus40, 3 misit eos in carcerem principis militumin quo erat vinctus et Ioseph40, 4 at custos carceris tradidit eos Ioseph qui et ministrabat eisaliquantum temporis fluxerat et illi in custodia tenebantur40, 5 videruntque ambo somnium nocte una iuxta interpretationem congruam sibi40, 6 ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos tristes 40, 7 sciscitatus est dicenscur tristior est hodie solito facies vestra40, 8 qui responderunt


somnium vidimus et non est qui interpretetur nobisdixitque ad eos Iosephnumquid non Dei est interpretatioreferte mihi quid videritis40, 9 narravit prior praepositus pincernarum somniumvidebam coram me vitem 40, 10 in qua erant tres propaginescrescere paulatim gemmas et post flores uvas maturescere40, 11 calicemque Pharaonis in manu meatuli ergo uvas et expressi in calicem quem tenebam et tradidi poculum Pharaoni40, 12 respondit Iosephhaec est interpretatio somniitres propagines tres adhuc dies sunt40, 13 post quos recordabitur Pharao magisterii tuiet restituet te in gradum pristinumdabisque ei calicem iuxta officium tuum sicut facere ante consueveras40, 14 tantum memento mei cum tibi bene fueritet facies mecum misericordiamut suggeras Pharaoni et educat me de isto carcere40, 15 quia furto sublatus sum de terra Hebraeorumet hic innocens in lacum missus sum40, 16 videns pistorum magister quod prudenter somnium dissolvisset aitet ego vidi somnium quod haberem tria canistra farinae super caput meum40, 17 et in uno canistro quod erat excelsiusportare me omnes cibos qui fiunt arte pistoriaavesque comedere ex eo40, 18 respondit Iosephhaec est interpretatio somniitria canistra tres adhuc dies sunt40, 19 post quos auferet Pharao caput tuum ac suspendet te in cruceet lacerabunt volucres carnes tuas40, 20 exin dies tertius natalicius Pharaonis eratqui faciens grande convivium pueris suisrecordatus est inter epulas magistri pincernarum et pistorum principis40, 21 restituitque alterum in locum suum ut porrigeret regi poculum40, 22 alterum suspendit in patibulo ut coniectoris veritas probaretur


40, 23 et tamen succedentibus prosperis praepositus pincernarum oblitus est interpretis sui41, 1 post duos annos vidit Pharao somniumputabat se stare super fluvium 41, 2 de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae

nimiset pascebantur in locis palustribus41, 3 aliae quoque septem emergebant de flumine foedae confectaeque macieet pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus41, 4 devoraveruntque eas quarum mira species et habitudo corporum eratexpergefactus Pharao 41, 5 rursum dormivit et vidit alterum somniumseptem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formonsae41, 6 aliae quoque totidem spicae tenues et percussae uredine oriebantur41, 7 devorantes omnem priorum pulchritudinemevigilans post quietem 41, 8 et facto mane pavore perterritusmisit ad coniectores Aegypti cunctosque sapienteset accersitis narravit somnium nec erat qui interpretaretur41, 9 tunc demum reminiscens pincernarum magister aitconfiteor peccatum meum41, 10 iratus rex servis suis me et magistrum pistorum retrudi iussit in carcerem principis mi-

litum41, 11 ubi una nocte uterque vidimus somnium praesagum futurorum41, 12 erat ibi puer hebraeus eiusdem ducis militum famuluscui narrantes somnia 41, 13 audivimus quicquid postea rei probavit eventusego enim redditus sum officio meo et ille suspensus est in cruce41, 14 protinus ad regis imperium eductum de carcere Ioseph totonderuntac veste mutata obtulerunt ei41, 15 cui ille aitvidi somnia nec est qui edisseratquae audivi te prudentissime conicere41, 16 respondit Iosephabsque me Deus respondebit prospera Pharaoni41, 17 narravit ergo ille quod videratputabam me stare super ripam fluminis41, 18 et septem boves de amne conscendere pulchras nimis et obesis carnibusquae in pastu paludis virecta carpebant41, 19 et ecce has sequebantur aliae septem boves


in tantum deformes et macilentae ut numquam tales in terra Aegypti viderim41, 20 quae devoratis et consumptis prioribus 41, 21 nullum saturitatis dedere vestigiumsed simili macie et squalore torpebantevigilans rursum sopore depressus 41, 22 vidi somniumseptem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque pulcherrimae41, 23 aliae quoque septem tenues et percussae uredine oriebantur stipula41, 24 quae priorum pulchritudinem devoraruntnarravi coniectoribus somnium et nemo est qui edisserat41, 25 respondit Ioseph somnium regis unum estquae facturus est Deus ostendit Pharaoni41, 26 septem boves pulchrae et septem spicae plenae septem ubertatis anni sunteandemque vim somnii conprehendunt41, 27 septem quoque boves tenues atque macilentae quae ascenderunt post easet septem spicae tenues et vento urente percussaeseptem anni sunt venturae famis41, 28 qui hoc ordine conplebuntur41, 29 ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti41, 30 quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatisut oblivioni tradatur cuncta retro abundantiaconsumptura est enim fames omnem terram41, 31 et ubertatis magnitudinem perditura inopiae magnitudo41, 32 quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium firmitatis indicium esteo quod fiat sermo Dei et velocius impleatur41, 33 nunc ergo provideat rex virum sapientem et industriumet praeficiat eum terrae Aegypti41, 34 qui constituat praepositos per singulas regioneset quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis 41, 35 qui iam nunc futuri sunt

congreget in horreaet omne frumentum sub Pharaonis potestate condaturserveturque in urbibus 41, 36 et paretur futurae septem annorum fami quae pressura est

Aegyptumet non consumetur terra inopia41, 37 placuit Pharaoni consilium et cunctis ministris eius41, 38 locutusque est ad eosnum invenire poterimus talem virum qui spiritu Dei plenus sit


41, 39 dixit ergo ad Iosephquia ostendit Deus tibi omnia quae locutus esnumquid sapientiorem et similem tui invenire potero41, 40 tu eris super domum meamet ad tui oris imperium cunctus populus oboedietuno tantum regni solio te praecedam41, 41 dicens quoque rursum Pharao ad Iosephecce constitui te super universam terram Aegypti41, 42 tulit anulum de manu sua et dedit in manu eiusvestivitque eum stola byssina et collo torquem auream circumposuit41, 43 fecitque ascendere super currum suum secundum clamante praeconeut omnes coram eo genu flecterentet praepositum esse scirent universae terrae Aegypti41, 44 dixit quoque rex ad Ioseph ego sum Pharaoabsque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti41, 45 vertitque nomen illius et vocavit eum lingua aegyptiaca Salvatorem mundidedit quoque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleosegressus itaque Ioseph ad terram Aegypti41, 46 triginta autem erat annorum quando stetit in conspectu regis Pharaoniscircuivit omnes regiones Aegypti41, 47 venitque fertilitas septem annorumet in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti41, 48 omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est41, 49 tantaque fuit multitudo tritici ut harenae maris coaequareturet copia mensuram excederet41, 50 nati sunt autem Ioseph filii duo antequam veniret famesquos ei peperit Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos41, 51 vocavitque nomen primogeniti Manasse dicensoblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domum patris mei41, 52 nomen quoque secundi appellavit Ephraim dicenscrescere me fecit Deus in terra paupertatis meae41, 53 igitur transactis septem annis ubertatis qui fuerant in Aegypto41, 54 coeperunt venire septem anni inopiae quos praedixerat Iosephet in universo orbe fames praevaluitin cuncta autem terra Aegypti erat panis


41, 55 qua esuriente clamavit populus ad Pharaonem alimenta petensquibus ille responditite ad Ioseph et quicquid vobis dixerit facite41, 56 crescebat autem cotidie fames in omni terraaperuitque Ioseph universa horrea et vendebat Aegyptiisnam et illos oppresserat fames41, 57 omnesque provinciae veniebant in Aegyptum ut emerent escaset malum inopiae temperarent42, 1 audiens autem Iacob quod alimenta venderentur in Aegypto dixit filiis suisquare neglegitis 42, 2 audivi quod triticum venundetur in Aegyptodescendite et emite nobis necessariaut possimus vivere et non consumamur inopia42, 3 descendentes igitur fratres Ioseph decem ut emerent frumenta in Aegypto42, 4 Beniamin domi retento ab Iacob qui dixerat fratribus eiusne forte in itinere quicquam patiatur mali42, 5 ingressi sunt terram Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendumerat autem fames in terra Chanaan42, 6 et Ioseph princeps Aegypti atque ad illius nutum frumenta populis vendebanturcumque adorassent eum fratres sui 42, 7 et agnovisset eosquasi ad alienos durius loquebatur interrogans eos unde venistisqui responderunt de terra Chanaan ut emamus victui necessaria42, 8 et tamen fratres ipse cognoscens non est agnitus ab eis42, 9 recordatusque somniorum quae aliquando viderat aitexploratores estis ut videatis infirmiora terrae venistis42, 10 qui dixerunt non est ita dominesed servi tui venerunt ut emerent cibos42, 11 omnes filii unius viri sumuspacifici venimus nec quicquam famuli tui machinantur mali42, 12 quibus ille respondit aliter estinmunita terrae huius considerare venistis42, 13 et illi duodecim inquiunt servi tui fratres sumus filii viri unius in terra Chanaanminimus cum patre nostro est alius non est super42, 14 hoc est ait quod locutus sum exploratores estis42, 15 iam nunc experimentum vestri capiamper salutem Pharaonis non egrediemini hinc donec veniat frater vester minimus


42, 16 mittite e vobis unum et adducat eumvos autem eritis in vinculis donec probentur quae dixistis utrum falsa an vera sintalioquin per salutem Pharaonis exploratores estis42, 17 tradidit ergo eos custodiae tribus diebus42, 18 die autem tertio eductis de carcere aitfacite quod dixi et vivetis Deum enim timeo42, 19 si pacifici estis frater vester unus ligetur in carcerevos autem abite et ferte frumenta quae emistis in domos vestras42, 20 et fratrem vestrum minimum ad me adduciteut possim vestros probare sermones et non moriaminifecerunt ut dixerat 42, 21 et locuti sunt invicemmerito haec patimur quia peccavimus in fratrem nostrumvidentes angustiam animae illius cum deprecaretur nos et non audivimusidcirco venit super nos ista tribulatio42, 22 e quibus unus Ruben aitnumquid non dixi vobis nolite peccare in puerum et non audistis meen sanguis eius exquiritur42, 23 nesciebant autem quod intellegeret Ioseph eo quod per interpretem loquebatur ad eos42, 24 avertitque se parumper et flevitet reversus locutus est ad eos42, 25 tollens Symeon et ligans illis praesentibusiussitque ministris ut implerent saccos eorum triticoet reponerent pecunias singulorum in sacculis suis datis supra cibariis in viaqui fecerunt ita42, 26 at illi portantes frumenta in asinis profecti sunt42, 27 apertoque unus sacco ut daret iumento pabulum in diversoriocontemplatus pecuniam in ore sacculi 42, 28 dixit fratribus suisreddita est mihi pecunia en habetur in saccoet obstupefacti turbatique dixerunt mutuoquidnam est hoc quod fecit nobis Deus42, 29 veneruntque ad Iacob patrem suum in terra Chanaanet narraverunt ei omnia quae accidissent sibi dicentes42, 30 locutus est nobis dominus terrae dureet putavit nos exploratores provinciae42, 31 cui respondimus


pacifici sumus nec ullas molimur insidias42, 32 duodecim fratres uno patre geniti sumusunus non est superminimus cum patre versatur in terra Chanaan42, 33 qui ait nobis sic probabo quod pacifici sitisfratrem vestrum unum dimittite apud meet cibaria domibus vestris necessaria sumite et abite42, 34 fratremque vestrum minimum adducite ad meut sciam quod non sitis exploratoreset istum qui tenetur in vinculis recipere possitisac deinceps emendi quae vultis habeatis licentiam42, 35 his dictis cum frumenta effunderent singulireppererunt in ore saccorum ligatas pecuniasexterritisque simul omnibus 42, 36 dixit pater Iacobabsque liberis me esse fecistisIoseph non est super Symeon tenetur in vinculis Beniamin auferetisin me haec mala omnia reciderunt42, 37 cui respondit Rubenduos filios meos interfice si non reduxero illum tibitrade in manu mea et ego eum restituam42, 38 at ille non descendet inquit filius meus vobiscumfrater eius mortuus est ipse solus remansitsi quid ei adversi acciderit in terra ad quam pergitisdeducetis canos meos cum dolore ad inferos43, 1 interim fames omnem terram vehementer premebat43, 2 consumptisque cibis quos ex Aegypto detulerant dixit Iacob ad filios suosrevertimini et emite pauxillum escarum43, 3 respondit Iudasdenuntiavit nobis vir ille sub testificatione iurandi dicensnon videbitis faciem meam nisi fratrem vestrum minimum adduxeritis vobiscum43, 4 si ergo vis mittere eum nobiscum pergemus pariteret ememus tibi necessaria43, 5 si autem non vis non ibimusvir enim ut saepe diximus denuntiavit nobis dicensnon videbitis faciem meam absque fratre vestro minimo


43, 6 dixit eis Israhelin meam hoc fecistis miseriam ut indicaretis ei et alium habere vos fratrem43, 7 at illi responderuntinterrogavit nos homo per ordinem nostram progeniemsi pater viveret si haberemus fratremet nos respondimus ei consequenter iuxta id quod fuerat sciscitatusnumquid scire poteramus quod dicturus esset adducite vobiscum fratrem vestrum43, 8 Iudas quoque dixit patri suomitte puerum mecum ut proficiscamur et possimus viverene moriamur nos et parvuli nostri43, 9 ego suscipio puerum de manu mea require illumnisi reduxero et tradidero eum tibi ero peccati in te reus omni tempore43, 10 si non intercessisset dilatio iam vice altera venissemus43, 11 igitur Israhel pater eorum dixit ad eossi sic necesse est facite quod vultissumite de optimis terrae fructibus in vasis vestris et deferte viro muneramodicum resinae et mellis et styracis et stactes et terebinthi et amigdalarum43, 12 pecuniamque duplicem ferte vobiscumet illam quam invenistis in sacculis reportate ne forte errore factum sit43, 13 sed et fratrem vestrum tollite et ite ad virum43, 14 Deus autem meus omnipotens faciat vobis eum placabilemet remittat vobiscum fratrem vestrum quem tenet et hunc Beniaminego autem quasi orbatus absque liberis ero43, 15 tulerunt ergo viri munera et pecuniam duplicem et Beniamindescenderuntque in Aegyptum et steterunt coram Ioseph43, 16 quos cum ille vidisset et Beniamin simulpraecepit dispensatori domus suae dicensintroduc viros domum et occide victimas et instrue conviviumquoniam mecum sunt comesuri meridie43, 17 fecit ille sicut fuerat imperatum et introduxit viros domum43, 18 ibique exterriti dixerunt mutuopropter pecuniam quam rettulimus prius in saccis nostris introducti sumusut devolvat in nos calumniamet violenter subiciat servituti et nos et asinos nostros43, 19 quam ob rem in ipsis foribus accedentes ad dispensatorem 43, 20 locuti sunt


oramus domine ut audiasiam ante descendimus ut emeremus escas43, 21 quibus emptis cum venissemus ad diversoriumaperuimus sacculos nostros et invenimus pecuniam in ore saccorumquam nunc eodem pondere reportamus43, 22 sed et aliud adtulimus argentum ut emamus quae necessaria suntnon est in nostra conscientia quis eam posuerit in marsuppiis nostris43, 23 at ille respondit pax vobiscum nolite timereDeus vester et Deus patris vestri dedit vobis thesauros in sacculis vestrisnam pecuniam quam dedistis mihi probatam ego habeoeduxitque ad eos Symeon43, 24 et introductis domum adtulit aquam et laverunt pedes suosdeditque pabula asinis eorum43, 25 illi vero parabant munera donec ingrederetur Ioseph meridieaudierant enim quod ibi comesuri essent panem43, 26 igitur ingressus est Ioseph domum suamobtuleruntque ei munera tenentes in manibuset adoraverunt proni in terram43, 27 at ille clementer resalutatis eis interrogavit dicenssalvusne est pater vester senex de quo dixeratis mihi adhuc vivit43, 28 qui responderunt sospes est servus tuus pater noster adhuc vivitet incurvati adoraverunt eum43, 29 adtollens autem oculos Ioseph vidit Beniamin fratrem suum uterinum et aitiste est frater vester parvulus de quo dixeratis mihiet rursum Deus inquit misereatur tui fili mi43, 30 festinavitque quia commota fuerant viscera eius super fratre suo et erumpebant lacri-

maeet introiens cubiculum flevit43, 31 rursusque lota facie egressus continuit se et ait ponite panes43, 32 quibus adpositis seorsum Ioseph et seorsum fratribusAegyptiis quoque qui vescebantur simul seorsuminlicitum est enim Aegyptiis comedere cum Hebraeiset profanum putant huiuscemodi convivium43, 33 sederunt coram eoprimogenitus iuxta primogenita sua


et minimus iuxta aetatem suamet mirabantur nimis 43, 34 sumptis partibus quas ab eo acceperantmaiorque pars venit Beniaminita ut quinque partibus excederetbiberuntque et inebriati sunt cum eo44, 1 praecepit autem Ioseph dispensatori domus suae dicensimple saccos eorum frumento quantum possunt capereet pone pecuniam singulorum in summitate sacci44, 2 scyphum autem meum argenteum et pretium quod dedit tritici pone in ore sacci iunio-

risfactumque est ita44, 3 et orto mane dimissi sunt cum asinis suis44, 4 iamque urbem exierant et processerant paululumtum Ioseph arcessito dispensatore domussurge inquit persequere viros et adprehensis dicitoquare reddidistis malum pro bono44, 5 scyphum quem furati estis ipse est in quo bibit dominus meus et in quo augurari soletpessimam rem fecistis44, 6 fecit ille ut iusseratet adprehensis per ordinem locutus est44, 7 qui responderunt quare sic loquitur dominus noster ut servi tui tantum flagitii commi-

serint44, 8 pecuniam quam invenimus in summitate saccorumreportavimus ad te de terra Chanaanet quomodo consequens est ut furati simus de domo domini tui aurum vel argentum44, 9 apud quemcumque fuerit inventum servorum tuorum quod quaeris moriaturet nos servi erimus domini nostri44, 10 qui dixit fiat iuxta vestram sententiamapud quem fuerit inventum ipse sit servus meus vos autem eritis innoxii44, 11 itaque festinato deponentes in terram saccos aperuerunt singuli44, 12 quos scrutatus incipiens a maiore usque ad minimuminvenit scyphum in sacco Beniamin44, 13 at illi scissis vestibus oneratisque rursum asinis reversi sunt in oppidum44, 14 primusque Iudas cum fratribus ingressus est ad Iosephnecdum enim de loco abierat


omnesque ante eum in terra pariter corruerunt44, 15 quibus ille ait cur sic agere voluistisan ignoratis quod non sit similis mei in augurandi scientia44, 16 cui Iudasquid respondebimus inquit domino meo vel quid loquemuraut iusti poterimus obtendereDeus invenit iniquitatem servorum tuorumen omnes servi sumus domini mei et nos et apud quem inventus est scyphus44, 17 respondit Ioseph absit a me ut sic agamqui furatus est scyphum ipse sit servus meusvos autem abite liberi ad patrem vestrum44, 18 accedens propius Iudas confidenter aitoro domine mi loquatur servus tuus verbum in auribus tuis et ne irascaris famulo tuotu es enim post Pharaonem 44, 19 dominus meusinterrogasti prius servos tuos habetis patrem aut fratrem44, 20 et nos respondimus tibi domino meoest nobis pater senex et puer parvulus qui in senecta illius natus estcuius uterinus frater est mortuuset ipsum solum habet mater suapater vero tenere diligit eum44, 21 dixistique servis tuis adducite eum ad meet ponam oculos meos super illum44, 22 suggessimus domino meo non potest puer relinquere patrem suumsi enim illum dimiserit morietur44, 23 et dixisti servis tuisnisi venerit frater vester minimus vobiscumnon videbitis amplius faciem meam44, 24 cum ergo ascendissemus ad famulum tuum patrem nostrumnarravimus ei omnia quae locutus est dominus meus44, 25 et dixit pater nosterrevertimini et emite nobis parum tritici44, 26 cui diximus ire non possumussi frater noster minimus descendet nobiscum proficiscemur simulalioquin illo absente non audemus videre faciem viri44, 27 atque ille respondit


vos scitis quod duos genuerit mihi uxor mea44, 28 egressus est unus et dixistis bestia devoravit eumet hucusque non conparet44, 29 si tuleritis et istum et aliquid ei in via contigeritdeducetis canos meos cum maerore ad inferos44, 30 igitur si intravero ad servum tuum patrem nostrum et puer defueritcum anima illius ex huius anima pendeat44, 31 videritque eum non esse nobiscum morieturet deducent famuli tui canos eius cum dolore ad inferos44, 32 ego proprie servus tuus qui in meam hunc recepi fidem et spopondi dicensnisi reduxero eum peccati reus ero in patrem meum omni tempore44, 33 manebo itaque servus tuus pro puero in ministerium domini meiet puer ascendat cum fratribus suis44, 34 non enim possum redire ad patrem absente puerone calamitatis quae oppressura est patrem meum testis adsistam45, 1 non se poterat ultra cohibere Ioseph multis coram adstantibusunde praecepit ut egrederentur cuncti foraset nullus interesset alienus agnitioni mutuae45, 2 elevavitque vocem cum fletuquam audierunt Aegyptii omnisque domus Pharaonis45, 3 et dixit fratribus suisego sum Iosephadhuc pater meus vivitnec poterant respondere fratres nimio timore perterriti45, 4 ad quos ille clementer accedite inquit ad meet cum accessissent propeego sum ait Ioseph frater vester quem vendidistis in Aegypto45, 5 nolite pavere nec vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibuspro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Aegyptum45, 6 biennium est quod fames esse coepit in terraet adhuc quinque anni restant quibus nec arari poterit nec meti45, 7 praemisitque me Deus ut reservemini super terramet escas ad vivendum habere possitis45, 8 non vestro consilio sed Dei huc voluntate missus sumqui fecit me quasi patrem Pharaonis


et dominum universae domus eiusac principem in omni terra Aegypti45, 9 festinate et ascendite ad patrem meum et dicetis eihaec mandat filius tuus IosephDeus me fecit dominum universae terrae Aegyptidescende ad me ne moreris 45, 10 et habita in terra Gessenerisque iuxta me tu et filii tui et filii filiorum tuorumoves tuae et armenta tua et universa quae possides45, 11 ibique te pascamadhuc enim quinque anni residui sunt famisne et tu pereas et domus tua et omnia quae possides45, 12 en oculi vestri et oculi fratris mei Beniamin vident quod os meum loquatur ad vos45, 13 nuntiate patri meo universam gloriam meamet cuncta quae vidistis in Aegyptofestinate et adducite eum ad me45, 14 cumque amplexatus recidisset in collum Beniamin fratris sui flevitillo quoque flente similiter super collum eius45, 15 osculatusque est Ioseph omnes fratres suos et ploravit super singulospost quae ausi sunt loqui ad eum45, 16 auditumque est et celebri sermone vulgatum in aula regisvenerunt fratres Iosephet gavisus est Pharao atque omnis familia eius45, 17 dixitque ad Iosephut imperaret fratribus suis dicensonerantes iumenta ite in terram Chanaan45, 18 et tollite inde patrem vestrum et cognationem et venite ad meet ego dabo vobis omnia bona Aegyptiut comedatis medullam terrae45, 19 praecipe etiam ut tollant plaustra de terra Aegyptiad subvectionem parvulorum suorum et coniugum ac dicitotollite patrem vestrum et properate quantociusvenientes 45, 20 ne dimittatis quicquam de supellectili vestraquia omnes opes Aegypti vestrae erunt45, 21 fecerunt filii Israhel ut eis mandatum fueratquibus dedit Ioseph plaustra secundum Pharaonis imperium et cibaria in itinere


45, 22 singulisque proferri iussit binas stolasBeniamin vero dedit trecentos argenteos cum quinque stolis optimis45, 23 tantundem pecuniae et vestium mittens patri suoaddens eis asinos decem qui subveherent ex omnibus divitiis Aegyptiet totidem asinas triticum in itinere panesque portantes45, 24 dimisit ergo fratres suos et proficiscentibus aitne irascamini in via45, 25 qui ascendentes ex Aegypto venerunt in terram Chanaan ad patrem suum Iacob45, 26 et nuntiaverunt ei dicentesIoseph vivit et ipse dominatur in omni terra Aegyptiquo audito quasi de gravi somno evigilans tamen non credebat eis45, 27 illi contra referebant omnem ordinem reicumque vidisset plaustra et universa quae miserat revixit spiritus eius 45, 28 et aitsufficit mihi si adhuc Ioseph filius meus vivitvadam et videbo illum antequam moriar46, 1 profectusque Israhel cum omnibus quae habebat venit ad puteum Iuramentiet mactatis ibi victimis Deo patris sui Isaac46, 2 audivit eum per visionem noctevocantem se et dicentem sibi Iacob Iacobcui respondit ecce adsum46, 3 ait illi Deus ego sum Fortissimus Deus patris tuinoli timere et descende in Aegyptumquia in gentem magnam faciam te ibi46, 4 ego descendam tecum illucet ego inde adducam te revertentemIoseph quoque ponet manum suam super oculos tuos46, 5 surrexit Iacob a puteo Iuramentituleruntque eum filii cum parvulis et uxoribus suisin plaustris quae miserat Pharao ad portandum senem 46, 6 et omnia quae possederat in ter-

ra Chanaanvenitque in Aegyptum cum omni semine suo46, 7 filii eius et nepotes filiae et cuncta simul progenies46, 8 haec sunt autem nomina filiorum Israhel qui ingressi sunt in Aegyptum ipse cum liberis

suisprimogenitus Ruben


46, 9 filii Ruben Enoch et Phallu et Esrom et Charmi46, 10 filii Symeon Iemuhel et Iamin et Ahod et Iachin et Saher et Saul filius Chananitidis46, 11 filii Levi Gerson Caath et Merari46, 12 filii Iuda Her et Onan et Sela et Phares et Zaramortui sunt autem Her et Onan in terra Chanaannatique sunt filii Phares Esrom et Amul46, 13 filii Isachar Thola et Phua et Iob et Semron46, 14 filii Zabulon Sared et Helon et Iahelel46, 15 hii filii Liae quos genuit in Mesopotamiam Syriae cum Dina filia suaomnes animae filiorum eius et filiarum triginta tres46, 16 filii Gad Sephion et HaggiSuni et EsebonHeri et Arodi et Areli46, 17 filii Aser Iamne et Iesua et Iesui et BeriaSara quoque soror eorumfilii Beria Heber et Melchihel46, 18 hii filii Zelphae quam dedit Laban Liae filiae suaeet hos genuit Iacob sedecim animas46, 19 filii Rahel uxoris Iacob Ioseph et Beniamin46, 20 natique sunt Ioseph filii in terra Aegypti quos genuit ei Aseneth filia Putiphare sacerdo-

tis Heliopoleos Manasses et Ephraim46, 21 filii Beniamin Bela et Bechor et AsbelGera et Naaman et Ehi et RosMophim et Opphim et Ared46, 22 hii filii Rahel quos genuit Iacob omnes animae quattuordecim46, 23 filii Dan Usim46, 24 filii Nepthalim Iasihel et Guni et Hieser et Sallem46, 25 hii filii Balae quam dedit Laban Raheli filiae suaeet hos genuit Iacob omnes animae septem46, 26 cunctae animae quae ingressae sunt cum Iacob in Aegyptumet egressae de femore illius absque uxoribus filiorum sexaginta sex46, 27 filii autem Ioseph qui nati sunt ei in terra Aegypti animae duaeomnis anima domus Iacob quae ingressa est Aegyptum fuere septuaginta46, 28 misit autem Iudam ante se ad Ioseph ut nuntiaret ei et ille occurreret in Gessen46, 29 quo cum pervenisset iuncto Ioseph curru suo ascendit obviam patri ad eundem locum


vidensque eum inruit super collum eius et inter amplexus flevit46, 30 dixitque pater ad Iosephiam laetus moriar quia vidi faciem tuam et superstitem te relinquo46, 31 et ille locutus est ad fratres et ad omnem domum patris suiascendam et nuntiabo Pharaoni dicamque eifratres mei et domus patris mei qui erant in terra Chanaan venerunt ad me46, 32 et sunt viri pastores ovium curamque habent alendorum gregumpecora sua et armenta et omnia quae habere potuerunt adduxerunt secum46, 33 cumque vocaverit vos et dixerit quod est opus vestrum46, 34 respondebitis viri pastores sumus servi tui ab infantia nostra usque in praesens et nos

et patres nostrihaec autem dicetis ut habitare possitis in terra Gessenquia detestantur Aegyptii omnes pastores ovium47, 1 ingressus ergo Ioseph nuntiavit Pharaoni dicenspater meus et fratres oves eorum et armenta et cuncta quae possident venerunt de terra

Chanaanet ecce consistunt in terra Gessen47, 2 extremos quoque fratrum suorum quinque viros statuit coram rege47, 3 quos ille interrogavit quid habetis operisresponderunt pastores ovium sumus servi tui et nos et patres nostri47, 4 ad peregrinandum in terra tua venimusquoniam non est herba gregibus servorum tuorumingravescente fame in regione Chanaanpetimusque ut esse nos iubeas servos tuos in terra Gessen47, 5 dixit itaque rex ad Iosephpater tuus et fratres tui venerunt ad te47, 6 terra Aegypti in conspectu tuo estin optimo loco fac habitare eos et trade eis terram Gessenquod si nosti esse in eis viros industrios constitue illos magistros pecorum meorum47, 7 post haec introduxit Ioseph patrem suum ad regem et statuit eum coram eoqui benedicens illi 47, 8 et interrogatus ab eo quot sunt dies annorum vitae tuae47, 9 respondit dies peregrinationis vitae meae centum triginta annorum sunt parvi et maliet non pervenerunt usque ad dies patrum meorum quibus peregrinati sunt47, 10 et benedicto rege egressus est foras47, 11 Ioseph vero patri et fratribus suis dedit possessionem in Aegypto


in optimo loco terrae solo Ramesses ut praeceperat Pharao47, 12 et alebat eos omnemque domum patris sui praebens cibaria singulis47, 13 in toto enim orbe panis deeratet oppresserat fames terram maxime Aegypti et Chanaan47, 14 e quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumentiet intulit eam in aerarium regis47, 15 cumque defecisset emptoris pretiumvenit cuncta Aegyptus ad Ioseph dicensda nobis panes quare morimur coram te deficiente pecunia47, 16 quibus ille responditadducite pecora vestra et dabo vobis pro eis cibos si pretium non habetis47, 17 quae cum adduxissentdedit eis alimenta pro equis et ovibus et bubus et asinissustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum47, 18 veneruntque anno secundo et dixerunt einon celamus dominum nostrum quod deficiente pecunia pecora simul defecerintnec clam te est quod absque corporibus et terra nihil habeamus47, 19 cur ergo morimur te videnteet nos et terra nostra tui erimuseme nos in servitutem regiamet praebe semina ne pereunte cultore redigatur terra in solitudinem47, 20 emit igitur Ioseph omnem terram Aegyptivendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famissubiecitque eam Pharaoni 47, 21 et cunctos populos eiusa novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius47, 22 praeter terram sacerdotum quae a rege tradita fuerat eisquibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebanturet idcirco non sunt conpulsi vendere possessiones suas47, 23 dixit ergo Ioseph ad populosen ut cernitis et vos et terram vestram Pharao possidetaccipite semina et serite agros 47, 24 ut fruges habere possitisquintam partem regi dabitis quattuor reliquas permitto vobisin sementem et in cibos famulis et liberis vestris47, 25 qui responderunt salus nostra in manu tua estrespiciat nos tantum dominus noster et laeti serviemus regi


47, 26 ex eo tempore usque in praesentem diem in universa terra Aegypti regibus quinta pars solvitur

et factum est quasi in legemabsque terra sacerdotali quae libera ab hac condicione fuit47, 27 habitavit ergo Israhel in Aegyptoid est in terra Gessen et possedit eamauctusque est et multiplicatus nimis47, 28 et vixit in ea decem et septem annisfactique sunt omnes dies vitae illius centum quadraginta septem annorum47, 29 cumque adpropinquare cerneret mortis diemvocavit filium suum Ioseph et dixit ad eumsi inveni gratiam in conspectu tuo pone manum sub femore meoet facies mihi misericordiam et veritatemut non sepelias me in Aegypto 47, 30 sed dormiam cum patribus meiset auferas me de hac terra condasque in sepulchro maiorumcui respondit Ioseph ego faciam quod iussisti47, 31 et ille iura ergo inquit mihiquo iurante adoravit Israhel Deum conversus ad lectuli caput48, 1 his ita transactis nuntiatum est Ioseph quod aegrotaret pater eiusqui adsumptis duobus filiis Manasse et Ephraim ire perrexit48, 2 dictumque est seni ecce filius tuus Ioseph venit ad tequi confortatus sedit in lectulo 48, 3 et ingresso ad se aitDeus omnipotens apparuit mihi in Luza quae est in terra Chanaanbenedixitque mihi 48, 4 et aitego te augebo et multiplicabo et faciam in turbas populorumdaboque tibi terram hanc et semini tuo post te in possessionem sempiternam48, 5 duo igitur filii tui qui nati sunt tibi in terra Aegypti antequam huc venirem ad te mei

eruntEphraim et Manasses sicut Ruben et Symeon reputabuntur mihi48, 6 reliquos autem quos genueris post eos tui eruntet nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis48, 7 mihi enim quando veniebam de Mesopotamiam mortua est Rahel in terra Chanaan in

ipso itinereeratque vernum tempus et ingrediebar Ephratamet sepelivi eam iuxta viam Ephratae quae alio nomine appellatur Bethleem


48, 8 videns autem filios eius dixit ad eum qui sunt isti48, 9 respondit filii mei sunt quos dedit mihi Deus in hoc locoadduc inquit eos ad me ut benedicam illis48, 10 oculi enim Israhel caligabant prae nimia senectute et clare videre non poteratadplicitosque ad se deosculatus et circumplexus 48, 11 dixit ad filiumnon sum fraudatus aspectu tuoinsuper ostendit mihi Deus semen tuum48, 12 cumque tulisset eos Ioseph de gremio patrisadoravit pronus in terram48, 13 et posuit Ephraim ad dexteram suam id est ad sinistram IsrahelManassen vero in sinistra sua ad dexteram scilicet patrisadplicuitque ambos ad eum48, 14 qui extendens manum dextram posuit super caput Ephraim iunioris fratrissinistram autem super caput Manasse qui maior natu erat commutans manus48, 15 benedixitque Ioseph filio suo et aitDeus in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et IsaacDeus qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem48, 16 angelus qui eruit me de cunctis malisbenedicat pueris et invocetur super eos nomen meumnomina quoque patrum meorum Abraham et Isaacet crescant in multitudinem super terram48, 17 videns autem Ioseph quod posuisset pater suus dexteram manum super caput Ephraimgraviter accepit et adprehensam patris manum levare conatus est de capite Ephraimet transferre super caput Manasse48, 18 dixitque ad patremnon ita convenit pater quia hic est primogenituspone dexteram tuam super caput eius48, 19 qui rennuens ait scio fili mi scioet iste quidem erit in populos et multiplicabitursed frater eius iunior maior illo eritet semen illius crescet in gentes48, 20 benedixitque eis in ipso tempore dicensin te benedicetur Israhel atque diceturfaciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Manasseconstituitque Ephraim ante Manassen


48, 21 et ait ad Ioseph filium suumen ego morior et erit Deus vobiscumreducetque vos ad terram patrum vestrorum48, 22 do tibi partem unam extra fratres tuosquam tuli de manu Amorrei in gladio et arcu meo49, 1 vocavit autem Iacob filios suos et ait eiscongregamini ut adnuntiem quae ventura sunt vobis diebus novissimis49, 2 congregamini et audite filii Iacobaudite Israhel patrem vestrum49, 3 Ruben primogenitus meustu fortitudo mea et principium doloris meiprior in donis maior imperio49, 4 effusus es sicut aqua non crescasquia ascendisti cubile patris tui et maculasti stratum eius49, 5 Symeon et Levi fratres vasa iniquitatis bellantia49, 6 in consilio eorum ne veniat anima meaet in coetu illorum non sit gloria meaquia in furore suo occiderunt virum et in voluntate sua suffoderunt murum49, 7 maledictus furor eorum quia pertinaxet indignatio illorum quia duradividam eos in Iacob et dispergam illos in Israhel49, 8 Iuda te laudabunt fratres tuimanus tua in cervicibus inimicorum tuorumadorabunt te filii patris tui49, 9 catulus leonis Iuda a praeda fili mi ascendistirequiescens accubuisti ut leo et quasi leaena quis suscitabit eum49, 10 non auferetur sceptrum de Iuda et dux de femoribus eius donec veniat qui mittendus

est et ipse erit expectatio gentium49, 11 ligans ad vineam pullum suum et ad vitem o fili mi asinam suamlavabit vino stolam suam et sanguine uvae pallium suum49, 12 pulchriores oculi eius vino et dentes lacte candidiores49, 13 Zabulon in litore maris habitabit et in statione navium pertingens usque ad Sidonem49, 14 Isachar asinus fortis accubans inter terminos49, 15 vidit requiem quod esset bona et terram quod optimaet subposuit umerum suum ad portandum


factusque est tributis serviens49, 16 Dan iudicabit populum suum sicut et alia tribus Israhel49, 17 fiat Dan coluber in via cerastes in semitamordens ungulas equi ut cadat ascensor eius retro49, 18 salutare tuum expectabo Domine49, 19 Gad accinctus proeliabitur ante eum et ipse accingetur retrorsum49, 20 Aser pinguis panis eius et praebebit delicias regibus49, 21 Nepthalim cervus emissus et dans eloquia pulchritudinis49, 22 filius adcrescens Ioseph filius adcrescens et decorus aspectufiliae discurrerunt super murum 49, 23 sed exasperaverunt eumet iurgati sunt invideruntque illi habentes iacula49, 24 sedit in forti arcus eius et dissoluta sunt vincula brachiorum et manuum illius per ma-

nus potentis Iacobinde pastor egressus est lapis Israhel49, 25 Deus patris tui erit adiutor tuus et Omnipotens benedicet tibibenedictionibus caeli desuperbenedictionibus abyssi iacentis deorsumbenedictionibus uberum et vulvae49, 26 benedictiones patris tui confortatae sunt benedictionibus patrum eiusdonec veniret desiderium collium aeternorumfiant in capite Ioseph et in vertice nazarei inter fratres suos49, 27 Beniamin lupus rapax mane comedet praedam et vespere dividet spolia49, 28 omnes hii in tribubus Israhel duodecimhaec locutus est eis pater suusbenedixitque singulis benedictionibus propriis 49, 29 et praecepit eis dicensego congregor ad populum meumsepelite me cum patribus meis in spelunca dupliciquae est in agro Ephron Hetthei 49, 30 contra Mambre in terra Chanaanquam emit Abraham cum agro ab Ephron Hettheo in possessionem sepulchri49, 31 ibi sepelierunt eum et Sarram uxorem eiusibi sepultus est Isaac cum Rebecca coniugeibi et Lia condita iacet49, 32 finitisque mandatis quibus filios instruebatcollegit pedes suos super lectulum et obiitadpositusque est ad populum suum


50, 1 quod cernens Ioseph ruit super faciem patrisflens et deosculans eum50, 2 praecepitque servis suis medicis ut aromatibus condirent patrem50, 3 quibus iussa explentibus transierunt quadraginta diesiste quippe mos erat cadaverum conditorumflevitque eum Aegyptus septuaginta diebus50, 4 et expleto planctus tempore locutus est Ioseph ad familiam Pharaonissi inveni gratiam in conspectu vestroloquimini in auribus Pharaonis50, 5 eo quod pater meus adiuraverit me dicensen morior in sepulchro meo quod fodi mihi in terra Chanaan sepelies meascendam igitur et sepeliam patrem meum ac revertar50, 6 dixitque ei Pharaoascende et sepeli patrem tuum sicut adiuratus es50, 7 quo ascendente ierunt cum eo omnes senes domus Pharaoniscunctique maiores natu terrae Aegypti50, 8 domus Ioseph cum fratribus suis absque parvulis et gregibus atque armentis quae dere-

liquerant in terra Gessen50, 9 habuit quoque in comitatu currus et equiteset facta est turba non modica50, 10 veneruntque ad aream Atad quae sita est trans Iordanemubi celebrantes exequias planctu magno atque vehementi impleverunt septem dies50, 11 quod cum vidissent habitatores terrae Chanaan dixeruntplanctus magnus est iste Aegyptiiset idcirco appellaverunt nomen loci illius Planctus Aegypti50, 12 fecerunt ergo filii Iacob sicut praeceperat eis50, 13 et portantes eum in terram Chanaan sepelierunt in spelunca dupliciquam emerat Abraham cum agro in possessionem sepulchri ab Ephron Hettheo contra fa-

ciem Mambre50, 14 reversusque est Ioseph in Aegyptum cum fratribus suis et omni comitatu sepulto patre50, 15 quo mortuo timentes fratres eius et mutuo conloquentesne forte memor sit iniuriae quam passus estet reddat nobis malum omne quod fecimus50, 16 mandaverunt ei pater tuus praecepit nobis antequam moreretur50, 17 ut haec tibi verbis illius diceremus


obsecro ut obliviscaris sceleris fratrum tuorumet peccati atque malitiae quam exercuerunt in tenos quoque oramus ut servis Dei patris tui dimittas iniquitatem hancquibus auditis flevit Ioseph50, 18 veneruntque ad eum fratres suiet proni in terram dixerunt servi tui sumus50, 19 quibus ille responditnolite timere num Dei possumus rennuere voluntatem50, 20 vos cogitastis de me malum et Deus vertit illud in bonumut exaltaret me sicut inpraesentiarum cernitiset salvos faceret multos populos50, 21 nolite metuere ego pascam vos et parvulos vestrosconsolatusque est eos et blande ac leniter est locutus50, 22 et habitavit in Aegypto cum omni domo patris suivixitque centum decem anniset vidit Ephraim filios usque ad tertiam generationemfilii quoque Machir filii Manasse nati sunt in genibus Ioseph50, 23 quibus transactis locutus est fratribus suispost mortem meam Deus visitabit vos et ascendere faciet de terra istaad terram quam iuravit Abraham Isaac et Iacob50, 24 cumque adiurasset eos atque dixisset Deus visitabit vosasportate vobiscum ossa mea de loco isto50, 25 mortuus est expletis centum decem vitae suae anniset conditus aromatibus repositus est in loculo in Aegypto

EXPLICIT LIBER BRESITH ID EST GENESIS


biblia sacra iuxta vulgatam versionem - sbl-site.org · biblia sacra iuxta vulgatam versionem...

Documents