1

Formular za podnošenje prijedloga programa Komisiji za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću

Kategorija A (projekti do 15.000,00 EUR) Za: Komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću Oblast: Zadovoljavanje potreba lica sa invaliditetom Naziv programa: BIBLIOTEKE PO MJERI GRA ðANA Podnosilac programa (naziv organizacije): UDRUŽENJE BIBLIOTEKARA VRNE GORE Ime odgovorne osobe za realizaciju programa: Ruža Danilović, predsjednica Adresa i kontakt telefoni: Ruža Danilović Sv. Stasije L7/4 85330 KOTOR Tel. 069 346 659 Žiro ra čun: 530-484-16 NLB Montenegro PIB: 02021663 Mjesto: Cetinje, Crnogorskih junaka 163 Vrijeme realizacije: godinu dana Ukupno potraživani iznos od Komisije: 11.100, 00 eura I – Sažetak programa Projekat pod nazivom »Biblioteke po mjeri grañana« ima za cilj da u lokalnim zajednicama (opštinama) Crne Gore podstakne što kvalitetniju, bržu i jeftiniju primjenu prije mjesec dana usvojenog Zakona o bibliotečkoj djelatnosti Crne Gore u dijelu reorganizacije postojećih Centara za kulturu i izdvajanja biblioteka kao zasebnih društvenih subjekata, s posebnim akcentom na primjeni meñunarodnih principa (UNESCO; IFLA; SAVJET EVROPE i sl.) o ravnopravnom dostupu bibliotekama od strane svih osoba (grañana), bez obzira na njihovu eventualnu psiho-fizičku sposobnost (hendikepirane osobe, osobe sa smanjenim sposobnostima). Ciljne grupe su: menadžment opština i odbornici u skupštinama opština za opštinske biblioteke; menadžment svih univerziteta u Crnoj Gori; direktori srednjih i osnovnih škola; bibliotečko osoblje; grañani i udruženja grañana s hendikepom (djeca i odrasli); sredstva javnog informisanja. Osnovne aktivnosti će obuhvatiti: obilazak svih opštinskih uprava od strane predsjednika i članova Upravnog odbora Udruženja bibliotekara radi ukazivanja na obavezu poštovanja Zakona o bibliotečkoj djelatnosti po kojem su opštine dužne da u roku od 6 mjeseci izvrše reorganizaciju bibliotečke djelatnosti u svojoj sredini, uz posebno ukazivanje na obavezu poštovanja potreba

2

hendikepiranih osoba. S timu vezi ukazaće se na meñunarodne obaveze po pitanju olakšica koje treba država tj. lokalna uprava da omogući svojim hendikepiranim grañanima. Neophodno je da se postojeće arhitektonske barijere sruše i da se zamijene novim rješenjima koja će olakšati kretanje ka bibliotekama, ulazak u biblioteke i udoban boravak u njima. Sve opštine u CG i sve biblioteke (opštinske/javne/narodne, visokoškolske, školske, specijalne, Centralna narodna biblioteka Cetinje, Biblioteka CANU i dr., kao što su crkvene) će biti uključene u ovaj projekat. Ukupan budžet projekta iznosi 11.100,00 eura, koje potražujemo od Komisije II – Detaljnije informacije o programu

2.1 Opis problema Crnogorske biblioteke su (uz par časnih izuzetaka) ostale van savremenih razvojnih tokova koji su u razvijenom svijetu donijeli transformaciju klasičnih, tradicionalnih biblioteka u bibliotečko-informacione centre koji raspolažu najreprezentativnijim prostorima, savremnom i funkcionalnom opremom i bibliotekarima usko specijalizovanim za pojedine segmente rada. Kod nas su biblioteke, što se tiče osavremenjavanja, umnogome ostale na nivou razvoja s kraja prve polovina XX vijeka. Prije svega se to odnosi na činjenicu da naše biblioteke, u većini opština u CG, organizaciono nijesu samostalni pravni subjekti, već su „utopljene“ u postojeće Centre za kulturu, u kojima je bibliotekarstvo samo jedna od djelatnosti (pozorište, bioskop, muzej, galerije i sl.), a najčešće je upravo bibliotekarstvo najsporednija od pomenutih djelatnosti. Bez izuzetka, naše biblioteke, u objektima u kojima se nalaze, nisu prilagoñene grañanima koji imaju hendikep, tako da oni ne mogu koristiti usluge biblioteka ili to rade uz pomoć drugih lica. Kako je prije mjesec dana (jul 2010. godine) Skupština RCG usvojila Zakon o bibliotečkoj djelatnosti CG, stvoreni su normativni preduslovi da se otpočne sa procesom reorganizacije bibliotečke djelatnosti u našoj zemlji. Na opštinskim organima je da što prije uvrste reorganizaciju bibliotečke djelatnosti u prioritete za naredni period. Udruženje bibliotekara CG projektom „Biblioteke po mjeri gra ñana“ želi da podstakne ovaj proces kako bi reorganizacija biblioteka bila uvrštena u prioritetne planove razvoja i opštinske budžete za narednu godinu, uz napomenu da je cilj projekta posebno da ukaže na onaj dio grañana (lica sa hendikepom) koji od tih novih javnih i drugih biblioteka s punim pravom očekuju da im omoguće nesmetan pristup, boravak i rad u njima. Kako je uobičajeno da se biblioteke posmatraju kao pokazatelji (reperi) demokratičnosti jednog društva, jasno je da trenutno stanje bibliotečkog sistema u CG ukazuje na neophodnost hitnog poboljšanja ukoliko smo zaista opredijeljeni za izgradnju otvorenog, demokratskog, slobodnog društva, društva ravnopravnih grañana, bez obzira na njihovo nacionalno, vjersko, etničko, političko uvjerenje, seksualnu orijentaciju ili na njihovo psiho-fizičko stanje (hendikapi i sl.). Ukoliko ne otpočnemo ovaj proces, približavanje savremenom, razvijenom svijetu neće biti moguće. 2.2 Ciljevi programa Cilj programa Udruženja bibliotekara CG „Biblioteke po mjeri gra ñanina“ je osavremenjavanje bibliotekarstva u Crnoj Gori kroz zakonsku obavezu (Zakon o bibliotečkoj djelatnosti CG“) reorganizacije postojećih Centara za kulturu na način da biblioteke budu izdvojene i registrovane kao posebni opštinski subjekti kulture, te uspostavljanje elementarnih standarda za hendikepirane osobe kada je u pitanju dolazak u biblioteku (prije svih – gradsku, opštinsku, javnu), boravak i rad u njoj.

3

U tom cilju planiramo opštu grañansku kampanju koja će raznim aktivnostima animirati grañane CG u cjelini, posebno udruženja osoba sa hendikepom (djeca i odrasli), donosioce odluka na lokalnom nivou, sredstva javnog informisanja i sve bibliotečke radnike kako bi se biblioteke što prije reorganizovale i prilagodile svakom korisniku, bez obzira na njegove psiho-fizičke sposobnosti. U tom smislu, UBCG će: a) obići sve opštine i rukovodstvu uručiti tekstove Zakona o bibliotečkoj djelatnosti CG, UNESCO-vim, IFLA-nim i preporukama Savjeta Evrope po pitanju ravnopravnog dostupa bibliotekama od strane svih grañana, kako bi ih podstakli da prioritetno rješavaju ovaj problem (iste tekstove ćemo dostaviti svim udruženjima hedikepiranih kako bi bili u toku s akcijom i kampanjom), b) organizovati javnu debaue na radiju i televiziji posvećene stanju u crnogorskom bibliotekarstvu, c) pripremiti flajer za distribuciju grañanima putem štampanih medija; d) organizovati javne hepeninge bibliotekara i grañana u svim op[tinama CG u cilju podizanja svijesti grañana o značaju biblioteka i misiji biblioteka da služe svim grañanima podjednako. 2.3. Ciljne grupe S obzirom na cilj našeg projekta, direktne ciljne grupe su: menadžmenti opština i odbornici u skupštinama opština za opštinske biblioteke; menadžment (svih) univerziteta u Crnoj Gori za visokoškolske biblioteke; direktori srednjih i osnovnih škola za školske biblioteke; svi bibliotečki radnici u CG; indirektne ciljne grupe su članovi udruženja grañana (djeca i odrasli) s hendikepom; svi grañani CG; sredstva javnog informisanja (elektronski i štampani mediji). Realizacijom projekta »Biblioteke po mjeri grañana« direktnu korist bi imali ne samo hendikepirani grañani, već i grañani u cjelini, jer svako stručno ulaganje u biblioteke se direkno odražava na dobrobit grañana - korisnika usluga biblioteke. 2.4. Detaljan opis aktivnosti U pogledu realizacije zacrtanog cilja, program Udruženja bibliotekara CG pod nazivom »Biblioteke po mjeri grañanina« obuhvata sljedeće aktivnosti i podaktivnosti:

1. Pripremiti i poslati cirkularno pismo u kojem će biti iznesene namjere i ciljevi kampanje pod nazivom »Biblioteke po mjeri grañana«. Pismo će biti upućeno na adrese svih lokalnih uprava u CG (opštine), svih vrsta biblioteka u CG, NVO sektora, udruženja lica sa hendikepom, odgovarajućih ministartava (Ministarstvo kulture, Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo za evropske integracije), uz ukazivanje na zakonsku obavezu (Zakon o bibliotečkoj djelatnosti Crne Gore, usvojen jula 2010. god.) da se u roku od 6 mjeseci izvrši reorganizacija bibliotečke djelatnosti (izdvajanje biblioteka u posebne opštinske ustanove i pravne subjekte). U pismu posebno akcentirati potebu i obavezu da se prilikom reorganizacije biblioteka moraju uzeti u obzir potrebe lica sa hendikepom shodno meñunarodnim standardima. Podaktivnost: prethodno izvršiti potrebne konsultacije kako bi se ukazalo na praksu u našem okruženju (ex YU) u pogledu uvažavanja poteba hendikepiranih lica u dijelu prilaza i korišćenja biblioteka.

2. Predstavnici Udruženja bibliotekara Crne Gore će posjetiti sve opštine i rukovodstvima uručiti tekstove Zakona o bibliotčkoj djelatnosti CG, te izvode iz preporuke, direktiva i uputstava UNESCO-a, Savjeta Evrope i IFLA-e – (Meñunarodne asocijacije bibliotečkih udruženja) po pitanju slobodne dostupnosti biblioteka svim grañanima (i hendikepiranima), kako bi ih podstakli da u planove razvoja opština i opštinske budžete uvrste prioritetno zakonsku obavezu reorganizacije bibliotekčke djelatnosti u svojoj sredini.

4

3. U cilju voñenja kontinuirane kampanje o reorganizaciji našeg bibliotekarstva i njegovog upodobljavanja evropskim i svjetskim demokratskim standardima, organizovati javnu debatu na javnom servisu RTVCG.

4. Pripremiti flajer za distribuciju grañanima putem štampanih medija kako bi se uključili u akciju „Biblioteka po mjeri grañana“. Podaktivnost: Provjeriti koji štampani mediji su raspoloženi da pomognu u distribuciji flajera i pod kojim uslovima.

5. Organizacija javnih hepeninga u crnogorskim opštinama na kojima će se bibliotekari družiti sa grañanima (posebno hendikepiranim osobama) u cilju podsticanja svijesti o neophodnosti osavremenjavanja naših biblioteka (posebno javnih koje služe najširem sloju grañana) i njihovom kontinuiranom prilagoñavanju potrebama grañana (posebno grañana s hendikepom). Podaktivnost: prethodno putem sredstava javnog informisanja animirati grañane svih uzrasta (od djece u predškolskim ustanovama do studenata i penzionera) da uzmu učešća u hepeninzim. Hepeninzi će podrazumijevati da se na javnim gradskim trgovima postavi ozvučenje i da nekoliko istaknutih kulturnih poslenika (meñu kojima posebno treba da se nañu i djeca i odrasli-pasionirani čitaoci i korisnici usluga gradskih biblioteka) kako bi lobirali za biblioteke po mjeri grañana.

2.5. Vremenski okvir aktivnosti Projekat »Biblioteka po mjeri grañana« će trajati godinu dana Mjesec Aktivnost

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Pripremna faza 1.1. Priprema i distribucija cirkularnog pisma o kampanji „Biblioteke po mjeri grañana“

1.2. Priprema tekstova (izvodi iz Zakona o bibliotekarstvu CG; preporuke i direktive UNESCO-a i IFLA-e), njihovo umnožavanje, distribucija

1.3. Sručna debata na javnom servisu RTCG

1.4. Priprema flajer za kampanju; dogovor s štampanim medijima o njegovoj distribuciji

1.5. Pripirema i realizacija hepeninga na

5

gradskim trgovima Završna faza, izvještavanje

2.6. Način praćenja i procjene uspješnosti realizacije Evaluaciju programa će, kroz redovno praćenje njegove realizacije nadgledati Upravni odbor Udruženja bibliotekara Crne Gore na svojim redovnim sjednicama. U pripremu, realizaciju i monitoring projekta, pored članova UO, biće uključeni bibliotekari-članovi sljedećih komisija Udruženja bibliotekara Crne Gore: Komisije za narodne biblioteke, Komisije za visokoškolske biblioteke i Komisije za školske biblioteke budući da projekat obuhvata najširu populaciju grañana (od djece predškolskog uzrasta do penzionera). U toku kampanje pratiće se broj učesnika (ciljne grupe) i njihov odnos prema kampanji. Posebno će Udruženje bibliotekara CG u ovoj kampanji uspostaviti čvrstu saradnju s udruženjima lica sa hendikepom, kako bi u javnosti bili što vidljiviji zahtjevi ove kategorije korisnika biblioteka u cilju poboljšavanja uslova prilaza bibliotekama kao javnim servisima grañana, opremi biblioteka i uslovima rada u njima. Ova udruženja će sa svoje strane takoñe vršiti monitoring kampanje »Biblioteke po mjeri grañana«. Statistička metoda praćenja broja korisnika u našim bibliotekama će pokazati da li se povećao I ukoliko jeste, u kom obimu se povećao) broj korisnika tokom kampanje, kao i podatke o tome kod koje kategorije korisnika (po uzrastu i zanimanju) se bilježi porast. Bibliotekari će na osnovu broja korisnika utvrditi da li se broj posjeta bibliotekama povećava nakom javne planirane debate, nakon distribucije flajera i nakon javnih gradskih hepeninga. Ovo je od posebne važnosti za bibliotekare koji će, poučeni pozitivnim elementima ove kampanje, vjerujemo, kreirati ubuduće neke sopstvene programe za korisnike. 2.7. Održivost Kako će pozitivne efekte projekta »Biblioteke po mjeri grañana« osjetiti svi grañani CG, a posebno grañani sa nekim oblikom hendikepa, koji su inače najugroženija kategorija korisnika biblioteka kod nas s obzirom da naše biblioteke nijesu arhitetkonski prilagoñene ovim grañanima, vjerujemo da će projekat imati pozitivnog odjeka u javnosti. Udruženja grañana s nekom od smetnji (distrofičari, paraplegičari, gluvonijemi, slabovidi, lica sa ogranicenim mentalnim sposobnostima i sl.) i/ili grañani ili grupe grañana koji su na bilo koji način (namjerno ili nenamjerno) marginalizovani i u izvjesnom smislu izdvojeni iz zajednice (zatvorenici; bolesnici i sl.) osjetiće da bibliotekarska javnost CG kroz ovaj projekat brine o njima kao budućim korisnicima bibliotečkih usluga, ravnopravnim sa svim ostalim grañanima kada je u pitanju čitanje i uopšte korišćenje servisa tj. usluga biblioteka. Svi bibliotekari u CG će biti uključeni u projekat i u svojim bibliotekama i sredinama u kojima žive će davati puni doprinos afirmaciji ovog projekta. Na takav način projekat dobiva institucionalnu podršku, koja, sigurno, neće izostati ni od strane nadležnih ministarstava (Ministarstvo kulture CG – koje je pripremilo Zakon o bibliotečkoj djelatnosti; Ministarstvo rada i socijalnog staranja – koje je nadležno za grañane koji imaju neki od oblika hendikepa, Ministarstvo za evropske integracije – koje implementira evropske standarde u normativu CG, pa i standarde za biblioteke i hendikepirana lica; Ministarstvo prosvjete i nauke – koje brine o djeci predškolskog i školskog uzrasta te studentima s posebnim potrebama). Vjerujemo da će Udruženje bibliotekara CG u realizaciji pojedinih segmenata ovog projekta imati razumijevanja i kod prosvjetnih institucija (škole, univerziteti).

6

3. Budžet

Rb. Kategorija troškova Jed. mjere

Cijena/

jed. mjere

Broj

Ukupno EUR

Drugi izvori:

Potražuje se od

Komisije:

Aktivnost 1 1. Priprema i distribucija cirkularnog pisma o

kampanji „Biblioteke po mjeri grañana“. 1 list 0,10 500 50,00 50,00

2. Priprema, umnožavanje i distribucija izvoda iz Zakona o bibliotečkoj djelatnosti i relevantnih meñunarodnih direktiva i preporuka (UNESCO, Savjet Evrope, IFLA i dr.) po pitanju primjene bibliotečkih standarda, s posebnim akcentom na korišćenje biblioteke od strane lica s hendikepom

5 listova 2,50 100 250,00 250,00

3. Debata na javnom servisu RTCG 4. Izrada i distribucija flajera za kampanju

„Biblioteke po mjeri grañana“ 1 list 0,20 100.000 20.000,00 Ministarstvo

kulture i Ministarstvo za evropske integracije

Ministarstvo rada i soc. Staranja i

Ministarstvo prosvjete i

nauke, opštine, štampari,

distributeri

8.000,00

5. Priprema i ralizacija hepeninga u opštinama CG 500,00 21 10.500,00 Opštine, privatni sektor

2.500,00

Podzbir I: Honorari Podzbir: Administrativni troškovi 300,00 300,00 Podzbir: Ukupni troškovi 11.100, 00

7

III – Detaljnije informacije o podnosiocu programa Udruženje bibliotekara Crne Gore je profesionalno udruženje biblotekara, formirano radi zaštite, promocije i unapreñenja struke i djelatnosti. Vizija Udruženja je da kroz primjenu meñunarodnih bibliotečkih standarda i načela otvorenosti, demokratičnosti i kompetentnosti konstantno unaprjeñuje profesiju stvarajući uslove za slobodan pristup i korišćenje bibliotečkih resursa i servisa svim grañanima bez izuzetka na efikasan i efektivan način. Misija Udruženja je da konstantno radi na podizanju svijesti grañana i društva u cjelini o značaju biblioteka kao institucija slobodnog društva. Pod nazivom Društvo bibliotečkih radnika Crne Gore, osnovano je na Cetinju 28. decembra 1952. godine i svakako je jedno od najstarijih strukovnih udruženja u CG. Cilj Udruženja je zaštita profesionalnog i ljudskog dostojanstva bibliotekar i ostvarivanje njihovih radnih, stručnih i materijalnih interesa; afirmacija profesionalne etike i univerzalnih civilizacijskih vrijednosti; unapreñivanje bibliotečko-informacione djelatnosti i ustanova u kojima se ona odvija; zalaganje za demokratiju, ljudske slobode, uključujući i pravo na slobodan pristup informacijama; zalaganje za stručnost i kompetentnost u stuci i za kontinuirano obrazovanje bibliotekara; unapreñivanje meñunarodne saradnje u oblasti bibliotekarstva; zalaganje za poboljšanje materijalnog položaja bibliotečkih djelatnika; insistiranje na pravu izbora, prenošenja informacija bez miješanja bilo kog centra ekonomske, političke ili institucionalne moći (Statut Udruženja bibliotekara CG, 2007). Udruženje bibliotekara je učlanjeno u Meñunarodnu federaciju bibliotekarskih udruženja (IFLA). Udruženje sarañuje sa strukovnim udruženjima iz ex YU republika. U proteklom periodu Udruženje je realizovalo projekat medijskog predstavljanja bibliotečke djelatnosti s ciljem da grañani prepoznaju značaj bibliotečke struke (polusatne televizijske emisije u saradnji s RTCG; prilozi u dnevnim novinama u CG; prilozi u stučnim časopisima). Od strane našeg udruženja je pokrenuta inicijativa o sazivanju konferencije predstavnika bibliotekarskih udruženja sa ex YU prostora na Cetinju. Članovi Udruženja su aktivno učestvovali u izradi Nacrta Zakona o bibliotečkoj djelatnosti Cg i u javnim raspravama. Pokrenuta je inicijativa oko redefinisanja izdavačke orijentacije dva stručna crnogorska bibliotečka glasila: »Bibliografskog vjesnika« i »Bibliološkog glasnika«. Najznačajnija aktivnost od konstituisanja novog UO i imenovanja predsjednika (decembar 2009. godine) je iniciranje rada komisija Udruženja i uspješna organizacija gostovanja prof. dr Aleksandre Horvat, stručnjakinje iz Zagreba, koja je u Kotoru bibliotekarima CG održala predavanje na temu „Zaštita prava autora i bibliotečkih korisnika“. Udruženje je pripremilo i projekat koji će uskoro predstaviti Ministarstvu za informatičko društvo CG, a koji se tiče opremanja narodnih biblioteka potrebnom informaciono-komunikacionom opremom i tehničkim preduslovima za intenzivnije korišćenje interneta od strane naših grañana. Ač lanovi Upravnog odbora Udruženja bibliotekara sela na kojima po čiva radenja

ČLANOVI UPRAVNOG ODBORA Ruža Danilović, predsjednica, Kotor, ruzadan@gmail.com, fzpbibl@t-com.me; Tel.069 346 659, 032 330 970 Vjenceslava Ševaljević,sekretar, Cetinje, vjenceslava.sevaljevic@cnb.me; Tel: 067 516 978; 041 234 243 Branislav Borilović, Cetinje, branislav.borilovic@cnb.me ; Tel: 067 259 894 Nevenka Mitrović, Herceg Novi, biblhn@t-com.me ; Tel: 067 259 911 Alija Redžematović, Plav, centar_plav@t-com.me; Tel: 069 045 397 Ardita Rama, Ulcinj, biblioteka_ulqin@t-com.me;Tel: 069 421 343, 030 412 758 Mila Baljević, Budva, bet@t-com.me; Tel: 068 519 269 Božidar Denda, Biblioteka za slijepe, Podgorica , denda@t-com.me; Tel: 067 252 179 Vesna Marković, Podgorica, markovicbv@t-com.me; Tel: 020 664 715; 069 572 582

8

Žiro-ra čun UDRUŽENJA BIBLIOTEKARA CG je 530-484-16 kod NLB Montenegro banke PIB je 02021663. Kotor-Cetinje, 28.avgust 2010. godine

Udruženje bibliotekara Crne Gore Ruža Danilović, predsjednica