bijeenkomst pluimveesector gelderse vallei...fls-mix (fatty liver syndrome): meestal goed...
TRANSCRIPT
11 oktober 2017
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
AGENDA
1) Opening: Bertil Rebel / Asje van Dijk
2) Fipronil inhoudelijk: Ruth Bouwstra
3) Meldpunt: Jan Workamp
4) Coachingstraject: Monique te Kiefte
5) Algemene vragen / discussie
6) Afsluiting door Eric Hubers
7) Bedrijfsspecifieke vragen: GD, agrarisch coach, AVINED, NVWA
8) Informeel samenzijn
Ruth Bouwstra (GD)
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
Samen werken
aan diergezondheid,
in het belang van
dier, dierhouder
en samenleving
Fipronil
dr. Guillaume Counotte, toxicoloog
Dr. Ruth Bouwstra, en vele anderen…
Wat is Fipronil?
Log OW: > 4
Vet:water = > 10.000 : 1
Dus behoorlijk lipofiel
LD50: giftig voor insecten
Matig giftig voor zoogdieren (100
mg/kg LW)
• Was toegelaten als pesticide (CTGB) voor zaden (tot 30 sept
2017).
• Toegelaten als geneesmiddel voor honden/katten (Frontline).
• NIET toegelaten voor landbouwhuisdieren.
• Schadelijk voor waterorganismen & vissen.
• MRL (maximaal residu limiet): vlees/ei: 0,005 mg/kg product.
• ARfD (Acute referentie dosis): rond de 0,7 mg/kg LW
• Voor mest: EZ hanteert 0,005 mg/kg (voorzorg-principe).
Wettelijke achtergrond
Hoeveel eieren moet je eten?
Fipronil onschadelijk maken
zuurstof
• Hoe maak ik fipronil onschadelijk in de stal?
– NIET spoelen met zeep/soda: waar laat ik dan het water?
• Met chemische middelen zoals?
• In de literatuur beschreven:
– Actief chloor, pH > 8
– Ozon, eventueel in combinatie met TiO2
– Waterstofperoxide (welke concentratie?)
Dat was de theorie
• Fipronil (2,5 mg/mL) in glazen buis.
• Laten drogen (fipronil zit aan wand van buis).
• Diverse combinaties getest:
– Met / zonder loog (natriumcarbonaat, natriumhydroxide).
– Verschillende concentraties waterstofperoxide, actief chloor.
• 5 mL ethanol erbij en onderzoeken op:
– Fipronil en fipronil-metabolieten.
Laboratoriumproef:
• Ook uitgeprobeerd:
– Eerst behandelen met soda of ander soort loog,
• met en zonder waterstofperoxide
– Eerst behandelen met zachtere vorm van soda (baking soda)
– Behandelen met quatenaire ammoniumverbinding in combinatie met
waterstofperoxide
– Verschillende concentraties waterstofperoxide
Laboratoriumproef - herhaald
Afbraak van fipronil in laboratorium -1-
behandeling
wat
er
5% sod
a
10%
sod
a
1% lo
og
5% lo
og
5% sod
a, 1
5% H
2O2
10%
sod
a, 1
5% H
2O2
1% lo
og, 1
5% H
2O2
5% lo
og, 1
5% H
2O2
wat
er, 1
5% H
2O2
Ge
ha
lte (
mg/m
L)
0
50
100
150
200
250
Fipronil Fipronil-sulfone Fipronil-totaal
Afbraak van fipronil in laboratorium -2-
behandeling
wat
er
5% sod
a, w
ater
5% sod
a, 0
,5%
H2O
2
5% sod
a, 3
% H
2O2
5% sod
a, 1
5% H
2O2
10%
bak
ing
soda
, wat
er
10%
bak
ing
soda
, 0,5
% H
2O2
10%
bak
ing
soda
, 3%
H2O
2
10%
bak
ing
soda
, 15%
H2O
2
Q-a
mm
/H2O
2
2* Q
-am
m/H
2O2
Ge
ha
lte
(m
g/m
L)
0
50
100
150
200
250
Fipronil Fipronil-sulfone Fipronil-totaal
cont
role
5% s
oda
10%
sod
a
5% s
oda,
15%
wat
erst
ofpe
roxide
10%
sod
a, 1
5% w
ater
stof
pero
xide
1% N
aOH
5% N
aOH
1% N
aOH, 1
5% w
ater
stof
pero
xide
5% N
aOH, 1
5% w
ater
stof
pero
xide
3* 1
5% w
ater
stof
pero
xide
Ge
ha
lte (
%)
ten
op
zic
hte
van
voo
r b
eh
an
de
ling
0
20
40
60
80
100
120
140
Fipronil Fipronil-sulfone FIP-sulfide som
Afbraak van fipronil in muur van stal -1-
Afbraak van fipronil in muur van stal -2-
• Combinatie van (zacht) loog met waterstofperoxide lijkt fipronil af te breken
en te verwijderen.
• Eerst ontstaat uit fipronil fipronil-sulfon, daarna wordt dat ook afgebroken.
• Meerdere keren behandelen is nodig.
Conclusie chemisch afbreken van fipronil
• Ammoniak ipv soda: werkt in principe ook, maar ammoniak is agressief voor
metalen en mensen.
• Quaternaire ammonium met waterstofperoxide: werkt ook, maar kan
problemen geven met toelating (is formeel biocide en niet toegelaten).
• Titaanoxide in combinatie met UV-licht of alleen UV-licht: kan ook fipronil
afbreken, maar dan moet eerst fipronil uit de vetlaag worden vrijgemaakt
(soda).
• Ozon kan ook fipronil afbreken.
• Actief chloor (chloorbleekloog) na behandeling met soda.
Andere producten die worden genoemd
• Binnenstalvariatie n=5 en schothorst
• Hoe raak ik fipronil in het dier kwijt?
– Ruien, leverondersteunende preparaten
• Relatie mest – ei.
– Hoe belangrijk is verwijderen van mest?
• Relatie vet – ei.
– Waar komt vet in ei vandaan?
• Ruien of ruimen?
– Effect van ruien: theoretisch model.
– Resultaten experiment
• Omgevingsmonsters
– Uitslagen en vragenlijsten
Uitgevoerd praktijkonderzoek
• Resultaat in pool van eieren verschilt van keer tot keer.
• Meetonzekerheid laboratorium:
– Op niveau van 0,005 mg/kg (MRL): 30%
– Variatie in eieren genomen op diverse plaatsen in stal: 70%
– Totale variatie kan oplopen tot 100%
• Spreiding in resultaat op niveau van 0,005 is dus
– 0,0025 – 0,0075 mg/kg
• Pas bij resultaat onder 0,001 meer dan 95% zekerheid dat herhaalde meting
ook onder 0,005 ligt.
Iets over meetonzekerheid
Binnenstalvariatie
0.2
.4.6
PL 1 A PL 1 M PL 1 V PL 2 A PL 2 M PL 2 V RM 1 A RM 1 M RM 1 V RM 2 A RM 2 M RM 2 V RM 3 A RM 3 F RM 3 V
Iden
Up/Dn (mean) Fipronil
0.0
2.0
4.0
6
PL 1 A PL 1 M PL 1 V PL 2 A PL 2 M PL 2 V RM 1 A RM 1 M RM 1 V
Iden
Up/Dn (mean) Fipronil
0,000
0,100
0,200
0,300
0,400
0,500
0,600
0 2 4 6 8 10 12
Lever
Spier
Vet
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0 2 4 6 8 10 12
ei
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
0 2 4 6 8 10 12
mest
Relatie vet en lever zelfde kip
Fipronil in vet (mg/kg)
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0
Fip
ron
il in
le
ve
r (m
g/k
g)
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5y = 0,1375x + 0,0407
R² = 0,1291
Gehalte fipronil in
lever = 10 – 15% van vet
Relatie vet en spier zelfde kip
Fipronil in vet (mg/kg)
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0
Fip
ron
il in
sp
ier
(mg/k
g)
0,00
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
y = 0,0212x + 0,0063
R² = 0,1581
Gehalte fipronil in
spier = 2 – 4% van vet
Relatie fipronil in mest en in ei
Fipronil in mest (mg/kg
Fip
ronil
in e
i(m
g/k
g
Model ruien: niet zo simpel
lever vet ei
mestdarm
Circulatie/bloed
K1
K2 K3
K7
K4K5K6
K8
opname
• Uit stal iedere dag 10 µg fipronil opgepikt;
• Uitscheiding via mest = 50% van opname;
• Via mest 10% recirculatie;
• Verhouding conc ei : conc vet = 0,5026;
• Ei weegt 55 gram en bevat 5 gram vet;
• Totaal 250 gram vet in volwassen kip (1600 gram);
• Verhouding vet:lever = 1:0,15;
• Opname in vet = 20%;
• Leg% = 95%, na ruien opstarten via 40, 50, 60 tot 95%;
Enkele aannames
dagen
Fip
ronil
mg/k
g
Zonder ruien en zonder schoonmaken
Met schoonmaken en ruien
Hoe lang het duurt voordat de eieren de MRL
bereiken? LET OP dit geldt voor een schone omgeving
• Op dit moment wordt gevolgd:
• Koppels die ruien:
– Bij start: analyse van ei, vet, spier, lever en mest
– Na 14 dagen vet, spier, lever en mest
– Op einde analyse van ei, vet, spier, lever en mest
• Op basis van model:
– Situatie waar fipronil in ei bij start ruien < 0,350 mg/kg, dan ruien succesvol.
Model ruien in de praktijk
Gehalten in ei na start ruien
Dag na start ruien
0 10 20 30 40 50 60
Ge
ha
lte
fip
ron
il-to
taa
l in
ei (m
g/k
g)
0,00
0,02
0,04
0,06
0,08
0,10
0,12
0,14
0,16
0,18
bedrijf 1bedrijf 2
bedrijf 3bedrijf 4
• Bijv. FLS-mix (fatty liver syndrome): meestal goed verteerbare vetten in
combinatie met vitamines en mineralen.
Effect van leverondersteunende
preparaten of binders
Omgevingsmonsters
05
01
00
05
01
00
05
01
00
05
01
00
05
01
00
0 1000 2000 3000 0 1000 2000 3000 0 1000 2000 3000
0 1000 2000 3000 0 1000 2000 3000
01 Vloer (n=50) 02 Voergoot (n=50) 03 Legnest (n=29)
04 Zitplek (n=26) 05 Overig (n=169)
Pe
rcen
t
totaalGraphs by plek
• Laag: onder de 1 µg
• Matig:5 – 10 µg
• Veel: 20 µg
Omgevingsmonsters
02
04
06
0
02
04
06
0
02
04
06
0
02
04
06
0
02
04
06
00 50 100 0 50 100 0 50 100
0 50 100 0 50 100
01 Vloer (n=44) 02 Voergoot (n=46) 03 Legnest (n=26)
04 Zitplek (n=19) 05 Overig (n=158)
Pe
rcen
t
totaalGraphs by plek_l
• Vloer en zitstokken relatief schoon. Voersysteem en legnesten viezer.
• Temperatuur: optimale T = 35 - 40°C. Chemische reacties 2 tot 3 maal sneller
gaan bij iedere 10°C hogere temperatuur.
• Vloer schoonbranden – wisselend resultaat
Vlooienband moet uit de stal
En wat nog meer…
• Praktijkproef herhaling schoonmaken
• Opfokleghennen
• Omgevingsmonsters en vragenlijsten
• En heel veel vragen over interpretatie uitslagen
• Onschadelijk maken fipronil spoelwater
http://www.gddiergezondheid.nl/fipronil
Wat loopt er nog
Jan Workamp / Eltjo Bethlehem
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
MELD- en INFORMATIEPUNT FIPRONIL
Initiatief:- LTO Noord, afdeling Gelderse Vallei- Gemeenten regio Gelderse Vallei- NVP
Belegd bij Poultry Expertise Centre
Voor pluimveehouders Gelderse Vallei
DOEL
- Luisterend oor
- Knelpunten en vragen in kaart brengen
- Kennis vergaren en delen
- Beantwoorden waar mogelijk/doorverwijzen
- Afstemming met overige organisaties:
geen dingen dubbel doen
Gestelde vragen
Vrijgave stallen / bedrijven Doorlooptijd NVWA Afzet eieren, mest en dieren Aansprakelijkheid Reiniging / bemonstering Interpretatie van bemonsteringsuitslagen Blokkades bij verplaatsing Mestafzet Beoordeling gehaltes dieren en eieren na rui Alsnog ruimen?
Antwoorden in samenwerking met
Communicatie
Bijeenkomst pluimveehouders 8 augustus Nieuwsbrief 18 augustus en 5 september Dagelijkse briefing aan “crisisteam” Bijeenkomst adviseurs op 24 augustus Interviews kranten, radio en TV Website:http://www.poultryexpertisecentre.com/
HOE TE BEREIKEN
Aantal contacten
Bezoek PEC website
↑ storing teller
vernieuwde website
Signalen (1)
VEERKRACHTIG,ENERGIEK,ONDERNEMEND
↓VERMOEID,MACHTELOOS, MOEDELOOS
Signalen (2)
Ontzettend veel arbeid !
Bij ruikoppels
Na ruimen
…….. Boenen bij de Boeren
www.boenenbijdeboeren.nl
Coördinator: Jan Brok
Contact Meldpunt
Vast telefoonnummer: 088 - 020 6410Email: [email protected]
Website: www.poultryexpertisecentre.com
Alle contactgegevens: zie A-tje bij de uitgang!
BEDANKT!
Monique te Kiefte
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
MONIQUE
TE KIEFTE
LIZA
SIMONS
WIM
KORSTEN
HET TEAM
Tijd voor vragen
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
Afsluiting door Eric Hubers
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei
Bedrijfsspecifieke vragen
Deze zaal: GD: vragen over interpretatie labuitslagen (Ruth Bouwstra / Jeanine Wiegel)
Achter deze zaal: AVINED: interpretatie van regelgeving (Janet Corsius / Hans Schouwenburg)
Grand Café: Monique te Kiefte: agrarisch coach
Huiskamer (boven): NVWA: vragen over beleid, wet- en regelgeving (Loes de Maat / Fred de Klerk)
Bij de uitgang: 1) Formulier voor evt. schriftelijke vragen: in eierkist
2) Folder actie “Boenen bij de Boeren”
3) Overzicht contactgegevens
DANK VOOR UW KOMST !
Bijeenkomst pluimveesector Gelderse Vallei