Bilgisayarlı Tomografide Bilgisayarlı Tomografide Hasta HazırlanmasıHasta Hazırlanması

Doç.Dr.Mehmet TEKŞAMDoç.Dr.Mehmet TEKŞAM

Radyoloji A.B.DRadyoloji A.B.D

22

33

Hastadan BT isteminin tam olarak Hastadan BT isteminin tam olarak doldurulmuş şekilde kağıt yada bilgisayar doldurulmuş şekilde kağıt yada bilgisayar ortamında resmi olarak radyoloji ortamında resmi olarak radyoloji departmanına ulaşması gereklidepartmanına ulaşması gerekliTetkik istem formunda hastanın yaşı ve Tetkik istem formunda hastanın yaşı ve klinik bilgi ve istenen tetkikin ne olduğuna klinik bilgi ve istenen tetkikin ne olduğuna göre tetkikin randevusu ayarlanırgöre tetkikin randevusu ayarlanırYaş:Yaş: Çocuk hastaların tomografide tetkik Çocuk hastaların tomografide tetkik sırasında hareketsiz kalıp kalamayacağı sırasında hareketsiz kalıp kalamayacağı

44

Klinik Bilgi:Klinik Bilgi: Tetkik ne kadar acil yada BT’den Tetkik ne kadar acil yada BT’den önce yapılması gereken bir işlem var mı (BT önce yapılması gereken bir işlem var mı (BT myelografide fuloroskopi altında intratekal myelografide fuloroskopi altında intratekal kontrast madde verilmesi gibi)kontrast madde verilmesi gibi)

Tetkik:Tetkik: Tetkikin hangi tetkik olduğu,tetkikten Tetkikin hangi tetkik olduğu,tetkikten önce hastaya yapılması gereken bir işlem olup önce hastaya yapılması gereken bir işlem olup olmadığı yada hastaya verilmesi gereken bir ilaç olmadığı yada hastaya verilmesi gereken bir ilaç olup olmadığı,tetkikin mesai saatlerinde mi olup olmadığı,tetkikin mesai saatlerinde mi yapılması gerektiği yada mesai saati dışında da yapılması gerektiği yada mesai saati dışında da yapılıp yapılamayacağına karar vermek içinyapılıp yapılamayacağına karar vermek için

55

Hastanın varsa ilgili eski tetkiklerini Hastanın varsa ilgili eski tetkiklerini getirmesi istenirgetirmesi istenir

Hastanın rahat giysiler giymesi uygun olurHastanın rahat giysiler giymesi uygun olur

Hastanın değerli eşyalarını evde Hastanın değerli eşyalarını evde bırakması gereklibırakması gerekli

Radyoloji bölümüne 15 dakika önce Radyoloji bölümüne 15 dakika önce gelmesi gerekligelmesi gerekli

66

IV ve oral kontrast madde verilmeyecek IV ve oral kontrast madde verilmeyecek tetkiklerde hastanın herhangi bir hazırlık tetkiklerde hastanın herhangi bir hazırlık yapmasına gerek yokyapmasına gerek yok

Oral ve/veya IV kontrast madde verilecek Oral ve/veya IV kontrast madde verilecek hastalarda hazırlık gereklihastalarda hazırlık gerekli

77

88

Sadece IV kontrast madde verilerek tetkik Sadece IV kontrast madde verilerek tetkik yapılacak hastalardayapılacak hastalarda– En 8 saatlik açlık;Kusma esnasında aspirasyonu En 8 saatlik açlık;Kusma esnasında aspirasyonu

önlemek için.Hasta varsa kullandığı ilaçları alabilirönlemek için.Hasta varsa kullandığı ilaçları alabilir– Oral antidiyabetik (Metformin:Glucophage) kullanan Oral antidiyabetik (Metformin:Glucophage) kullanan

hastaların tetkikten 48 saat önce ilacı kesmesi hastaların tetkikten 48 saat önce ilacı kesmesi gerekli.Eğer hastanın kan şeker düzeyi ilacın gerekli.Eğer hastanın kan şeker düzeyi ilacın kesilmesini engelliyorsa hastanın doktoruna kesilmesini engelliyorsa hastanın doktoruna danışarak bu süre içerisinde başka antidiabetik ilaç danışarak bu süre içerisinde başka antidiabetik ilaç kullanıp kullanamayacağını öğrenmesi gerekli. kullanıp kullanamayacağını öğrenmesi gerekli. Metformin kullanımı ile birlikte iyotlu kontrast madde Metformin kullanımı ile birlikte iyotlu kontrast madde kullanımı ciddi böbrek hasarına neden olabilirkullanımı ciddi böbrek hasarına neden olabilir

99

Hastanın bilinen alerjisi var mı? Varsa kontrast madde Hastanın bilinen alerjisi var mı? Varsa kontrast madde verilmeden önce olası alerjik reaksiyonları önlemek için verilmeden önce olası alerjik reaksiyonları önlemek için antihistaminik ve steroid verilip verilmeyeceği radyoloğa antihistaminik ve steroid verilip verilmeyeceği radyoloğa danışılırdanışılırHastanın böbrek fonksiyon bozukluğu olup olmadığı Hastanın böbrek fonksiyon bozukluğu olup olmadığı sorgulanır.Böbrek fonksiyon bozukluğu yada şüphesi sorgulanır.Böbrek fonksiyon bozukluğu yada şüphesi olan hastalarda mutlaka kanda böbrek fonksiyonunu olan hastalarda mutlaka kanda böbrek fonksiyonunu gösteren kreatinin değerinin sonucu öğrenilir.Kreatinin gösteren kreatinin değerinin sonucu öğrenilir.Kreatinin düzeyi 1.5’in üzerinde ise hastaya kontrast madde düzeyi 1.5’in üzerinde ise hastaya kontrast madde verilmez. Hasta diyalize giriyorsa yada tetkikten sonra verilmez. Hasta diyalize giriyorsa yada tetkikten sonra diyalize girecekse doktoru ile konuşulup tetkikten sonra diyalize girecekse doktoru ile konuşulup tetkikten sonra diyaliz randevusu alındığından emin olunduktan sonra diyaliz randevusu alındığından emin olunduktan sonra tetkik sırasında IV kontrast madde verilebilir. Tüm bu tetkik sırasında IV kontrast madde verilebilir. Tüm bu bilgilerin tamamı radyoloğa verilir ve bu değerlendirmeler bilgilerin tamamı radyoloğa verilir ve bu değerlendirmeler radyolog ile birlikte yapılır radyolog ile birlikte yapılır

1010

Gebelik:Gebelik:Özellikle genç yaştaki bayan Özellikle genç yaştaki bayan hastalara mutlaka olmak üzere tüm bayan hastalara mutlaka olmak üzere tüm bayan hastalara gebelik ihtimali olup olmadığı hastalara gebelik ihtimali olup olmadığı tetkikten önce sorulmalıdır. Gebe tetkikten önce sorulmalıdır. Gebe olabileceğini bildiren hastalar mutlaka olabileceğini bildiren hastalar mutlaka radyoloğa söylenmeli ve radyolog radyoloğa söylenmeli ve radyolog tarafından hastanın doktoru ile tetkikin ne tarafından hastanın doktoru ile tetkikin ne kadar gerekli olduğu yada diğer alternatif kadar gerekli olduğu yada diğer alternatif tetkikler olup olamayacağı tartışılır.tetkikler olup olamayacağı tartışılır.

1111

Gebe hastalarda tetkik mutlaka gerekli ise Gebe hastalarda tetkik mutlaka gerekli ise radyoloğun gözetimi ve bilgisi dahilinde mümkün radyoloğun gözetimi ve bilgisi dahilinde mümkün olduğunca en düşük doz seçilerek ve hastanın olduğunca en düşük doz seçilerek ve hastanın karnı kurşun önlük ile kapatılarak tetkik karnı kurşun önlük ile kapatılarak tetkik yapılabilir.yapılabilir.

Hastanın tiroid hastalığına bağlı ilaç kullanıp Hastanın tiroid hastalığına bağlı ilaç kullanıp kullanmadığı sorgulanmalı. İyotlu kontrast kullanmadığı sorgulanmalı. İyotlu kontrast madde graves ve multinodüler guatr hastalığı madde graves ve multinodüler guatr hastalığı olanlarda tirotoksikoza neden olabilirolanlarda tirotoksikoza neden olabilir

1212

Konrast madde verilen (IV yada oral) hastaların Konrast madde verilen (IV yada oral) hastaların aynı gün bol miktarda sıvı almaları önerilir.aynı gün bol miktarda sıvı almaları önerilir.Oral kontrast madde verilerek çekilecek BT Oral kontrast madde verilerek çekilecek BT incelemelerinde (Abdomen BT) 2 adet 1.5 litrelik incelemelerinde (Abdomen BT) 2 adet 1.5 litrelik su içerisine 30’ar cc kontrast madde konularak su içerisine 30’ar cc kontrast madde konularak hazırlanır.Hastanın ilaçlı suyu 10-15 dakikada 1 hazırlanır.Hastanın ilaçlı suyu 10-15 dakikada 1 bardak (200cc) içmesi istenir.Hasta ilaçlı suyu bardak (200cc) içmesi istenir.Hasta ilaçlı suyu içtikten sonra ishal olacakmış hissi geldiğinde içtikten sonra ishal olacakmış hissi geldiğinde haber verir (ilacın rektuma ulaştığını gösterir).haber verir (ilacın rektuma ulaştığını gösterir).Mide patolojisi düşünülen hastalarda ilaçlı suyun Mide patolojisi düşünülen hastalarda ilaçlı suyun son 1 bardağının BT masasında tetkikten hemen son 1 bardağının BT masasında tetkikten hemen önce içmesi istedir.önce içmesi istedir.

1313

Tetkikten önce hastanın hasta rıza Tetkikten önce hastanın hasta rıza formunu okuması ve imzalaması istenir.formunu okuması ve imzalaması istenir.

Hastanın tetkik ile ilgili varsa soruları Hastanın tetkik ile ilgili varsa soruları mutlaka tetkikten önce cevaplanır.mutlaka tetkikten önce cevaplanır.

1414

Bilgisayarlı Tomografide Bilgisayarlı Tomografide Hasta HazırlanmasıHasta Hazırlanması

Doç.Dr.Mehmet TEKŞAMDoç.Dr.Mehmet TEKŞAM

Radyoloji A.B.DRadyoloji A.B.D

1616

BT Myelografi/SisternografiBT Myelografi/Sisternografi

Hasta yanında araç kullanacak bir yakınını Hasta yanında araç kullanacak bir yakınını getirmeli.İşlemden sonra hastanın araç getirmeli.İşlemden sonra hastanın araç kullanmasına müsaade edilmez.kullanmasına müsaade edilmez.

Hastanın gece yarısından sonra aç Hastanın gece yarısından sonra aç kalması gerekli.kalması gerekli.

Hasta değerli eşyalarını evde bırakmalıHasta değerli eşyalarını evde bırakmalı

Varsa ilgili eski tetkikleri getirmeliVarsa ilgili eski tetkikleri getirmeli

1717

Diabet yada nöbet engellemek için ilaç Diabet yada nöbet engellemek için ilaç kullanan hastalar ile kan sulandırıcı kullanan hastalar ile kan sulandırıcı kullanan hastalarda bu ilaçların işlemden kullanan hastalarda bu ilaçların işlemden önce mutlaka alınıp alınmayacağı önce mutlaka alınıp alınmayacağı konusunda hastanın doktoru ile konusunda hastanın doktoru ile konuşması gerekli.Çünkü özellikle kan konuşması gerekli.Çünkü özellikle kan sulandırıcılar olmak üzere bazı ilaçların sulandırıcılar olmak üzere bazı ilaçların işlemden 24-48 saat önce kesilmesi işlemden 24-48 saat önce kesilmesi gerekligerekli

1818

Koroner CTAKoroner CTA

Kalp hızı <65Kalp hızı <65Hastalar tetkikten önceki 24 saat içerisinde kalp Hastalar tetkikten önceki 24 saat içerisinde kalp hızını artıracak yüksek doz kafeinden uzak hızını artıracak yüksek doz kafeinden uzak durmalıdurmalı8 saatlik açlık (sıvı ve rutin ilaçlarını alabilir).8 saatlik açlık (sıvı ve rutin ilaçlarını alabilir).Kalp hızı yüksek ise tetkinden önce 2 gün ve Kalp hızı yüksek ise tetkinden önce 2 gün ve tetkik sabahı olmak üzere toplam 3 doz 50-100 tetkik sabahı olmak üzere toplam 3 doz 50-100 mg oral Beta-bloker tablet kullanır.Ancak astım mg oral Beta-bloker tablet kullanır.Ancak astım gibi Beta-bloker alması yasak olan hastalarda bu gibi Beta-bloker alması yasak olan hastalarda bu ilaç verilmez.Eşlik eden başka rahatsızlığı olan ilaç verilmez.Eşlik eden başka rahatsızlığı olan hastalar Beta-bloker almasında sakınca olup hastalar Beta-bloker almasında sakınca olup olmadığını doktoruna danışması gerekliolmadığını doktoruna danışması gerekli

1919

Tetkik sırasında da heyecan nedeniyle Tetkik sırasında da heyecan nedeniyle kalp hızı artabilmekte, bu neden masada kalp hızı artabilmekte, bu neden masada IV 5 mg Beta-bloker kullanılabilir.IV 5 mg Beta-bloker kullanılabilir.Hasta oral anti diabetik Hasta oral anti diabetik (Metformin:Glucophage) kullanıyorsa 48 (Metformin:Glucophage) kullanıyorsa 48 saat öncesinden ilacı kesecek.saat öncesinden ilacı kesecek.Tiroid hastalığı olup olmadığı Tiroid hastalığı olup olmadığı sorgulanacak.sorgulanacak.Alerjisi olup olmadığı sorgulanacak Alerjisi olup olmadığı sorgulanacak

Koroner CTAKoroner CTA

2020

Sanal BT KolonoskopiSanal BT Kolonoskopi

Tetkikten önce 3 gün süreyle hastaların Tetkikten önce 3 gün süreyle hastaların barsak temizleyici alması gerekli. Bu barsak temizleyici alması gerekli. Bu sürede lifli gıdalardan uzak duracak. sürede lifli gıdalardan uzak duracak. Kahvaltı yapacak ve sıvı alacak.Kahvaltı yapacak ve sıvı alacak.8 saatlik açlık8 saatlik açlıkTetkikten önce hastaya rektumdan hava Tetkikten önce hastaya rektumdan hava vermeye yarayan marpuj takılarak vermeye yarayan marpuj takılarak barsaklara hava verilir.Çoğu zaman IV barsaklara hava verilir.Çoğu zaman IV opak maddeye gerek kalmazopak maddeye gerek kalmaz

2121

BT Bronkoskopi/LaringoskopiBT Bronkoskopi/Laringoskopi

Özel hazırlık gerektirmez.Özel hazırlık gerektirmez.

Toraks BT yada boyun BT hazırlığı yeterli Toraks BT yada boyun BT hazırlığı yeterli olurolur

2222

BT ürografiBT ürografi

IV kontrastlı tetkik hazırlığı gerekli (ilaç IV kontrastlı tetkik hazırlığı gerekli (ilaç öyküsü, alerji öyküsü, böbrek fonksiyonları öyküsü, alerji öyküsü, böbrek fonksiyonları vs.)vs.)

Pre kontrast,nefrogram fazında (portal) ve Pre kontrast,nefrogram fazında (portal) ve geç faz üriner sistem kesitleri alınırgeç faz üriner sistem kesitleri alınır

2323

BT PerfüzyonBT Perfüzyon

8 saatlik açlık8 saatlik açlık

IV kontrast madde hazırlığıIV kontrast madde hazırlığı

2424

BT anjiografiBT anjiografi

8 saatlik açlık8 saatlik açlık

IV kontrast madde hazırlığıIV kontrast madde hazırlığı

2525

BT Eşliğinde GirişimBT Eşliğinde Girişim

8 saatlik açlık8 saatlik açlık

IV kontrast madde verilme ihtimaline IV kontrast madde verilme ihtimaline karşılık (çoğu işlemde gerek kalmaz) IV karşılık (çoğu işlemde gerek kalmaz) IV kontrast madde hazırlığıkontrast madde hazırlığı

2626