bilişim teknolojileri - 06 - görüntü İşleme cihazları

8/9/2019 Biliim Teknolojileri - 06 - Grnt leme Cihazlar

1/59

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDR LMES PROJES)

BLM TEKNOLOJLER

GRNTLEME CHAZLARI

ANKARA 2007


2/59

Milli Eitim Bakanl taraf ndan gelitirilen modller;Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarakyaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarndaamalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim

materyalleridir(Ders Notlardr).Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeyerehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek vegelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarndauygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterliikazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmasnerilen deiikliklerBakanlkta ilgili birime bildirilir.rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlndasatlamaz.


3/59

i

AIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGR .......................................................................................................................................11. KAMERALAR.....................................................................................................................3

1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoraf Makineleri) ...........................................................31.1.1. Yaps ve eitleri .................................................................................................41.1.2. alma lkesi ........................................................................................................91.1.3. Aksesuarlar .........................................................................................................141.1.4. Teknik zellikleri ................................................................................................ 18

1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder) ........................................................................221.2.1. Yaps ve eitleri ............................................................................................... 221.2.2. alma lkesi ...................................................................................................... 25

1.2.3. Aksesuarlar .........................................................................................................271.2.4. Teknik zellikleri ................................................................................................ 281.3. Haf za Kartlar ............................................................................................................29

1.3.1. MMC ................................................................................................................... 291.3.2. SD ........................................................................................................................ 301.3.3. CF ........................................................................................................................ 311.3.4. Memory Stick ...................................................................................................... 32

UYGULAMA FAALYET ..............................................................................................34LME VE DEERLENDRME ....................................................................................35

RENME FAALYET-2................................................................................................... 372. TARAYICILAR.................................................................................................................37

2.1. Tarayclar ................................................................................................................... 372.1.1. Yaps ve eitleri ............................................................................................... 372.1.2. alma lkesi ...................................................................................................... 402.1.3. Teknik zellikleri ................................................................................................ 42

2.2. Barkod Tarayclar/Okuyucular..................................................................................432.2.1. Yaps ve alma lkesi......................................................................................442.2.2. Teknik zellikleri ................................................................................................ 45

UYGULAMA FAALYET ..............................................................................................47LME VE DEERLENDRME ....................................................................................50

MODL DEERLENDRME ..............................................................................................51CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................53NERLEN KAYNAKLAR..................................................................................................54KAYNAKA .........................................................................................................................55

NDEK LER


4/59

ii

AIKLAMALAR KOD 481BB0018ALAN Biliim TeknolojileriDAL/MESLEK Alan Ortak MODLN ADI Disk SrcleriMODLN TANIMI Saysal ses ve grnt kayd yapan cihazlarla optik

tarama ilemi gerekletiren cihazlarn teknik zelliklerinianlatan renme materyalidir.

SRE 40/8N KOUL Yazclar modln alm olmak.

YETERLK Grnt ileme cihazlarnn balantsn yapmak

MODLN AMACI

Genel Ama

Bu modl ile fotoraf ekme ve optik tarama ilkelerinesahip grnt ileme cihazlarn tanyacak ve bilgisayarakurulumlarn yapacaksnz.

Amalar1. Dijital fotoraf ve dijital video makinelerini alma

biimini renecek, aksesuarlarn tanyacak vekullanabileceksiniz.2. Tarayc ve barkot okuyucularn yapsn, alma

biimini renecek ve bunlar kullanabileceksiniz

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

OrtamGrnt ileme cihazlarn tantmaya uygun bilgisayar

laboratuar.Donanm ve Yazlm

USB, paralel port ve PS/2 portu balantlar bulunan PC,Dijital kamera, tarayc ve barkod okuyucu.

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde ve sonunda verilen retici sorularlaedindiiniz bilgileri pekitirecek, uygulama rneklerini vetestleri gerekli sre iinde tamamlayarak etkili renmeyigerekletireceksiniz.

AIKLAMALAR


5/59

1

GR Sevgili renci,

evrede olup biten olaylar kaydetmek ve kalc klmak, teknolojik geliim srecindeinsanln nemli ura alanlarndan olmutur. lk gelitirilen fotoraf ve videomakineleriyle siyah beyaz grnt kayd yaplabilirken ilerleyen yllarda renk filtrelerigelitirilmi ve renkli grnt elde edilmitir. Dijital teknolojinin geliimiyle birlikte ses vevideo grntleri bilgisayar ortamnda kolaylkla ilenebilecek biimde kaydedilmeyebalanmtr.

Grntnn bilgisayar ortamna aktarlabilmesiyle birlikte grnt ileme cihazlarnnhz ve kapasite oranlarnda nemli gelimeler yaanmtr. Her ilerleyen ylla birlikte dahayksek znrlkl ve pikselli grntler elde etmeye olanak veren saysal resimilemcileri gelitirilmeye balanmtr. Yksek znrlk ve piksel oran beraberindeyksek veri kapasitesini aa karm ve kayt ortamlarnda nemli gelimeler yaanmtr.Pek ok retici kendi kayt standardn kabul ettirmeye alm ve bununla birlikte piyasayaok farkl kayt ortamlar kullanan grnt ileme cihazlar srlmtr.

Bu modlle sizlere duraan ve hareketli grnt kayd yapan dijital grntlemecihazlar, bu cihazlarda kullanlan kayt teknolojileri, aksesuarlar ve kurulumlaranlatlacaktr.

Grnt leme Cihazlar

GR


6/59

2


7/59

3

RENME FAALYET-1

Dijital fotoraf ve dijital video makinelerini alma biimini renecek,aksesuarlarn tanyacak ve kullanabileceksiniz.

35 mm film zerine analog kayt yapan fotoraf makineleriyle dijital kameralarkarlatrn.

Dijital kameralarla birlikte ne gibi stnlklerin geldiini snf iinde tartn.Hangisiyle elde edilen grntnn daha kolay tanabildiini ve ilenebildiiniaratrn.Analog fotoraf ekimi yapan makinelerde piksel ve znrlk kavramlarnnolup olmadn, dijital makineyle kaydedilen bir resmin ekilen fotoraf n tmayrntlarn ierip iermediini renin.

1. KAMERALAR 1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoraf Makineleri)

Dijital kameralar, 35 mmlik film bantlar zerine analog ekim yapan ve temel olarakmercek dzeneiyle mekanik bir aksama sahip olan, fotoraf makinelerinden farkl olarakelektronik kayt yapan cihazlardr. rnein, ektiiniz bir fotoraf e-posta yoluylaarkadalarnza gndermeyi dnyorsanz fotoraf n bilgisayar taraf ndan anlalabilir birdile evrilmesi gerekir. Bu dil bildiimiz zere 0 ve 1 kodlarndan oluan ikilik saysistemine dayal dijital bilgi kmesidir.ekil 1.1de eitli dijital kameralar gsterilmitir.

ekil 1.1: eitli dijital fotoraf makineleri

RENME FAALYET 1

AMA

ARATIRMA


8/59

4

1.1.1. Yaps ve eitleri

Film band zerine analog ekim yapan kameralar, merceklerinin ekim alanna girentm bilgiyi alr. Dolaysyla geree en yakn ekim ilemi analog kameralarla gerekleir.Ancak ilenmesi zor olan bu srekli bilginin bilgisayar ortamna aktarlp kolaylklatanabilir ve ilenebilir duruma getirilmesi gerekir. Srekli analog bilgi ynnda insangznn alglayamad ok fazla ayrnt ve birbirini tekrar eden bilgi kmeleri bulunur.Analog bilginin belli aralkta rneklenmesi, birbirini yineleyen ksmlarn ve gereksizayrntlarn elenmesiyle 1 ve 0 kodlarna evrilen saysal bilgi elde edilir.

Genel olarak iki tr dijital kamera bulunmaktadr. ekil 1.2de yalnzca tek bir adanekim yapma olana salayan klasik dijital kamerann yaps gsterilmitir. ekil 1.6da iseiinde deitirilebilir lensler bulunan ve dolaysyla tek bir odak noktasndan farkl bakalar elde etmeyi salayan dijital SLR (Single Lens Reflex) kamerann yapsgsterilmitir.

ekil 1.2: Dijital kamerann yaps

Dijital kamerann yapsnda genel olaraku paralar yer alr:

Lens nitesi:erisinde sral biimde, farkl boyutlarda ok kk merceklerinbulunduu ve n krlmasn salayan ksmdr (Bk.ekil 1.3).

ekil 1.3: In lens nitesinden gemesi

ekil 1.4: CCD resim alglaycs


9/59

5

CCD (Charge Coupled Device):Lens nitesinden geenk bir tr k alglaycs

olan CCD zerine der. Alglaycnn zerinde bulunana duyarl malzeme zerineden kla orantl olarak elektron retilir. Ia duyarl malzemenin her birfotohcresinde, yklenen elektron miktaryla orantl olarak ADC (Analog-DigitalConverter-Analog Saysal Dntrc) knda dijital sinyal elde edilir. Analogkameralarda yer alan film bandnn iini gren ksm burasdr. Dolaysyla dijitalkameralarn en nemli ve znrlk kalitesini belirleyen parasdr.

Dijital Grntleme lemcisi (DIGIC):CCD ya da CMOS gibi bir resimalglaycs taraf ndan dijital bilgiye evrilen resmi yksek hzlarda ileyerek resim zerindeeitli ilemleri gerekletiren ve haf za kartna kaydeden paradr.

LCD (Liquid Crystal Display):Vizr ekranndan izlenen grntnn dijital birkopyasn zerinde oluturan ekrandr. Bylece ekilecek resmin daha geni boyutlu hali buekranlar yardmyla izlenebilir.

ekil 1.5: Dijital kamera ve video kameracihazlarnda kullanlan eitli haf za kartlar

Haf za Kart: SD, MS,MMC, CF ve XD Picture Cardgibi eitleri bulunan elektronikkayt kartdr. Genelde FlashMemory olarak adlandrlrlar.Kaydedilebilir ROM belleklerinyapsna sahip olup veriler seriolarak kaydedilir ve okunur.

Dijital SLR kameralarda yer alan en nemli fark, ayarlanabilir aynalar yardmylavizr ekranndan grnen grntnn farkl alardan ekilebilmesidir. Dijital kameralarnalma ilkesi adl blmde dijital SLR bir kamerann nasl alt ayrntl olarakanlatlmtr.


10/59

6

ekil 1.6: Dijital SLR kamerann yaps

CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) Resim Alglaycs: Iaduyarl malzeme zerine den elektronlar araclyla pikseller retilir. Bu alglaycdaretilen her bir piksel iin birka adet transistr kullanlr. CCD resim alglayclarnda ADCkullanlrken CMOS sinyali dijital olduundan dntrcye gerek yoktur.

(A) (B)ekil 1.7: (A) CMOS dijital dntrc, (B) Resim

alglaycs zerine renk filtresi geirilmi

ekil 1.7de CMOS dijitaldntrc ve CMOS devreninresim alglaycs, renk filtresi vemercek katman ile ilikisigsterilmitir.

Aratrma devi: Piyasada satlan dijital kameralarda ounlukla hangi resimalglaycsnn kullanldn aratrn. CCD ve CMOS alglayclarn kullanld ve aynteknik zelliklere sahip dijital kameralar fiyat/performans asndan karlatrmaya aln.

retici firmalarn birbirinden ayrlan tasarm izgileri ve her trl kullanc zevkinehitap etme politikas sonucu piyasaya srekli olarak ok farkl dijital kamera modellerisrlmektedir.ekil 1.8 ve 1.10da farkl iki tr dijital kamera gsterilmi ve bu kameralarnnemli eleri aklanmtr.


11/59

7

ekil 1.8: Dijital bir kamerada yer alan genel eler

(1)LCD ekrandr. ekilecek grntnn bir kopyas bu ekranda oluturulur.

(2) Dijital veri aktarm terminalidir. ou dijital kamerada bulunur ve bilgisayar,yazc gibi aygtlara kablo araclyla balant kurmay salar. USB, FireWire gibi balantarayzleri en sk tercih edilen standartlardr.

(3)DC giri terminalidir. Bataryann bitmesi ya da azalmas durumunda 110-220VACehir ebekesinden adaptr araclyla uygun seviyede (3,6,9,12Vdc gibi) DC gerilim eldeedilebilir ve bu giri yardmyla harici besleme salanm olur.

(4)Grnt (video) ve ses (audio) bilgilerinin analog olarak iletilmesini salayan A/Vk terminalidir. Televizyon, video oynatc, vb. aygtlara grnt ve ses aktarm iinkullanlr. Bylece ektiiniz bir grnty A/V girii bulunan bir televizyonda hemenizleyebilirsiniz.

(5)Vizr ekrandr. LCD ekran kullanmak istemediiniz durumlarda vizr ekrandanekim alann izleyebilirsiniz.

(6)Hareketli video ekimi, fotoraf ekimi, zel sahne ekimi ve ekilen grntlerinoynatlmas gibi ilevleri yerine getiren anahtardr. Modelden modele deiiklik gsterebilir.

(7)Zoom anahtardr. Odaklanan grnty yaknlatrmak amacyla kullanlr. Dijitalkameralarda iki tr bytme (zoom) ilevi vardr (Bk. Teknik zellikler).

(8) Kamera modeline gre deikenlik gsteren ve kamerann iindeki yazlmkullanarak eitli men ilemlerini yapmay salayan kontrol anahtardr. rnek olarakkamerann men seenekleri arasnda gezinmeyi, fla ve makro ekim zelliklerini ama-kapamay, zamanlamal otomatik ekim yapmay, seilen tercihleri onaylamay, vb. ilemlerisalar.


12/59

8

ekil 1.9 ve 1.10da dijital SLR bir kamerann farkl alardan grn verilmitir.

ekil 1.9: Dijital SLR bir kamerann fla ve objektifi kapal/ak durumdayken ndengrn

ekil 1.10: Dijital SLR kamerann dier alardan grn

(1)Deklanr dmesidir. ekim ilemini balatmak iin kullanlr.

(2)Farkl ekim ve izleme modlarn ayarlamak iin kullanlan anahtardr.

(3) Fla bellek kartnn ve yksek akm/saat oranna sahip batarya ya da pillerintakld yuvadr. Yuvann kapan amak iin kapa krmz ok ynnde hareket ettirmekgerekir.

(4)Dijital giri /k, A/V ve DCin terminallerinin bulunduu yuvadr. Kapa krmzok ynnde hareket ettirerek aabilirsiniz.


13/59

9

NOT: Dijital kameralarn modeline gre batarya ve fla bellek yuvasnn,dijital giri /k, A/V ve DCin gibi terminallerin kullanm farkllk gsterebilir. Ne trbellek kartnn ya da bataryann kullanld, bunlarn nasl takld ya da kapaklarn naslaldgibi bilgiler dijital kameralarn kullanm klavuzlarnda yer almaktadr.

Aratrma devi:Bir dijital kamera kullanm klavuzu elde edin ve kullanlan bellekkartn, bataryay, resim alglaycsn, dijital giri /k terminalinin trn, bakaterminalinin bulunup bulunmadn raporlayn. Bataryann ve bellek kartnn nasltakldn resimli olarak raporunuzda gsterin.

1.1.2. alma lkesiGerek film kameralarda gerekse dijital kameralarda grntnn bir kopyasnn

oluturulmas ilkesi ayndr. Bu ilem iin birka sral mercekten oluan lens nitesikullanlr.

Dbkey mercek iinden geenn yardmyla gerek resim biimlendirilir. Eldeedilen resimn mercek iinde nasl hareket ettiine bal olarak deiir. In mercekiindeki hareketi iki unsurdan etkilenir:

- Ik huzmesinin lense giri as

- Lensin yaps

Nesneden mercee yansyan n mercek iine giri as nesneyle mercek arasndakimesafeye gre deiir (Bk. ekil 1.11). Mercek nesneye yaklatnda mercek dna kann huzmeleri daha uzak noktada buluur. Bu durum elde edilen kopyann bymesineneden olur. Mercek nesneden uzaklatnda mercekten kan n huzmeleri daha yaknnoktada buluur. Bylece resmin kopyas klr.

(A) (B)ekil 1.11: (A) Mercek nesneye yak n, (B) Mercek nesneden uzaklatrlyor


14/59

10

ekil 1.12: Mercekten geennhuzmelerinin k r lma alarnn

deiimi ve bulankla neden olmas

Mercekten kan n huzmeleri

kesimeleri gereken noktada bulumayacakekilde yzeye arpacak olursa elde edilenkopyada bulanklk meydana gelir (Bz.ekil1.12). rnein, kamerann nesneye ok fazlayaklatrlmas durumunda grntdebulunklk meydana geldii grlr.

ekil 1.11Ada nesne mercektenuzaklatnda mercekten kan nhuzmeleri perdenin nne decek adakrlacak ve grnt bulanklaacaktr. ekil1.11Bde ise nesne mercee yaklatrldndamercekten kan n huzmeleri perdeninarkasnda buluacak ada krlacak vegrnt bulank olacaktr.

Grnrk bilindii zere krmz ve mor arasnda deien bir renk tayf na sahiptir.Her renk farkl bir krlma deerine sahiptir. Renkler mercein iinden geerken farklkrldklarndan tek mercekle oluturulan resmin kopyasnda renk bozulmalar meydanagelecektir. te bu nedenle geree en yakn resmin elde edilmesi iin kameralarda birdenfazla mercek kullanlr. Ana renklerin istenilenekilde krlmasn salamak iin farklmalzemelerden retilen mercekler kullanlr. Her mercek renkleri farkl ekilde krdndanmerceklerin birletirilmesiyle doru renk deerlerine sahip resim kopyas elde edilir.

Aadaki ekillerde mekanik aksamndan dolay daha karmak olan dijital SLR birkamerann alma ilkesi gsterilmitir.

(A) (B)

ekil 1.13: (A) Ik yanstc ana ayna yardmyla bak asn ayarlamay salayan odaklamaekranna yanstlr, (B) Vizr zerinde resmin gerek bir rnei oluturulur

(A) (B)ekil 1.14: (A) Daha ufak bir aynaya yanstlan resmin bir grntsyle lenslerin en iyiekildeodaklanmas salanr, (B) Lenslerin iinden geenk miktar hesaplanarak en uygun pozlama

sresi belirlenir


15/59

11

(A) (B)ekil 1.15: (A) Deklanre basldnda Aperture denen diyafram sayesinde lensin

ama/kapama deeri ayarlanr, (B) Yanstc ana ayna kalkar ven yol almasn salar

(A) (B)ekil 1.16: (A) Shutter diye adlandr lan perden resim alglaycsna varmasn salar, (B)

Ik filtre zerine arpar ve gerekli olank geirilir

(A) (B) (C)ekil 1.17: (A) Resim alglaycs elektrie evirir ve DIGICe yollar, (B) Resim DIGIC

taraf ndan yksek hzda ilenir ve bellek kartnn ilgili adresine yazlr (C) Resmin tutulduubellek kart

Makine ekim iin hazrlandnda vizr zerinden ya da LCD ekran zerindenekilecek grnty izlemek iin ayna dzenei yardmyla resmin bir kopyas oluturulur.Ana ayna taraf ndan yanstlan k buzlu bir camla kapl olan odaklama ekranna gnderilir(Bk. ekil 1.13).

CMOS zerinde AF alglaycs vardr. AF yardmc n olumsuz hava koullarndaodaklamann daha iyi yaplmas amacyla kullanlan bir ndr. Daha kk bir aynayardmyla AF alglaycsna gnderilen resmin bir rnei yardmyla lenslere AF yardmcn (odaklama sinyali) gnderilir (Bk.ekil 1.14).

Hem 35mm film kameralarda hem de dijital kameralarda diyafram (aperture) ve lensama/kapama kapa (shutter) bulunmaktadr. Kamerada yer alank lme alglaycsyardmyla diyafram ayarlanarak lenslerin iinden geecek olank miktar belirlenir.Ayrca lens ama/kapama kapa ayarlanarak ieri girenn sresi belirlenir (Bk.ekil1.15).

Deklanr tuuna basldnda diyafram ve lens ama/kapama kapa yukardaanlatldgibi belirlenen miktardan ieri girmesini salar. Ana yanstc ayna kalkar ve


16/59

12

k CCD ya da CMOS resim alglaycsna gelir. Ancak bundan nce kzlalt ve mortesi

(grnr k tayf nn dnda kalan nlar) nlar bir filtre yardmyla elenir (Bk.ekil1.16).

Resmin dijital bilgisi elde edildikten sonra bilgi dijital resim ileyicisine (DIGIC) veoradanda flash bellek kartna gnderilir (Bk.ekil 1.17).

CCD ya da CMOS resim alglayclar yariletken teknolojiyle retilmi ve zerlerindemilyonlarca fotohcresi , fotoeleman ya da piksel olarak adlandrlan a duyarl diyotbulunan yongalardr (chip).

Gerekte CCD ya da CMOS olsun her fotohcresi renk krdr. Dier bir ifadeylefotohcreler yalnzca yzeye arpann iddetine (parlaklk ) duyarl olup renk alglamazelliine sahip deildirler. Her bir fotohcresiekil 1.18de gsterildii gibi saf beyazdansaf siyaha 256 farkl gri tonuna duyarldr.

ekil 1.18: Gri lei 256 farkl ton ierir

ekil 1.19: ana renkten dierrenklerin elde edilmesi

Renkli resim elde etmek iin pek okalglayc nnde renk filtresi bulunur. Renk filtresiyardmyla k temel renge (k rmz, yeil,mavi) ayrtrlr. Dijital kamerada rengi dekaydetmenin eitli yollar vardr.

Yksek kaliteli kameralarda her renk iinayr renk alglaycs kullanlr. Gelen anarenklerine ayrtran bir dzenek yardmyla (beamsplitter) her renk ilgili alglaycya gnderilir. Her alglaycya giden resim de ayn olmakla

birlikte, filtreler nedeniyle her alglayc yalnzcatemel renklerden birine yant verir (Bkz. ekil1.20).


17/59

13

ekil 1.20: In ana renklerine ayrtr lmas ve herrenk alglaycsnda yalnzca ilgili rengin gzkmesi

Elde edilen ayr resim stste bindirildiinde gerek resim eldeedilmi olur. Bu tr kameralarn enbyk stnl her rengindegerek piksel deerlerindekaydedilmesidir. Ancak bu yntemikullanan kameralar hem daha ardrhem de daha pahaldr.

Bir baka yntem tek bir alglaycnn nnde krmz, yeil ve mavi filtreleri sraylahzl bir ekilde dndrmektir. Alglayc ayr resmi de hzlca kaydeder. Bu yntemle deher rengin gerek piksel deerleri kaydedilir. Ancak kamerann ve hedefin duraan olmasart vardr ki bu da elde tutulan kameralar ve hareketli nesnelerin ekimi iin uygundeildir.

ekil 1.21: zerinde ayr renk filtresi bulunan dnen bir diskin gerek grnty taramas

Bu her iki yntem de profesyonel stdyo fotorafl iin uygun olmakla birliktedk seviyeli ve daha ufak kameralar iin pek uygulanabilir deildir.

Temel renkleri kaydetmenin daha uygulanabilir ve tasarruflu bir yntemirenk filtredizisi (color filter array) diye adlandrlan sabit bir filtre kullanmaktr. Alglayc krmz,yeil ve mavi filtreli piksellere paralanr. Gerek resmin renk deerleri hakknda yaklakbilgi elde etmek sz konusudur. Bu ilem komu piksellere de bakmay ve interpolationdiye adlandrlan ok iyi bir tahminde bulunmay gerektirir.

En yaygn kullanlan filtre paterni (iz)Bayer Filter Pattern olarak adlandrlanpaterndir (Bk.ekil 1.22). Pikseller eit olarak dalmamtr. Krmz ve mavi piksellerin


18/59

14

says kadar yeil piksel vardr. nk insan gz her renge eit duyarlkta deildir.

Gerek resme yaklaabilmek iin yeil piksellerden daha fazla bilgi almak gerekir.

ekil 1.22: Bayer filtresi ve bytlm bir parasHer piksel yalnzca kendi filtresinin karlad rengi kaydedebilir. rnein krmz

filtreli piksel kendisine arpan krmz n parlakln bilir. ekilen grntnn herpikselinin gerek rengini bilmek iin komu filtrelere baklr. Komu filtrelerdeki parlaklkiddetine gre gerek renk tahmin edilir.

rnek vermek gerekirse, krmz filtreli piksel ok parlak ve komu yeil filtrelipikselle mavi filtreli piksel de ok parlaksa ekilen grntnn o andaki pikselininbeyazrenk olduu belirlenir. Burada olay tamamen komu filtrelerin parlaklk iddetleriyleilgilidir. Hangi filtre daha parlaksa gerek renk o filtrenin rengine yakndr.

Bu teknii kullanan kameralarda yalnzca tek bir alglayc kullanlr ve tm renkbilgisi tek seferde kaydedilir. Bu nedenle bu tr kameralar daha kktr, ucuzdur ve okfarkl durumlarda rahatlkla kullanlabilir. Ancakinterpolationdenen tahmin ilemi iin okhzl alan ilemciye (DIGIC) gereksinim vardr.

1.1.3. Aksesuarlar

Dijital kameralarn kullanm esneklii salayan ve baz teknik zelliklerinikullanabilmek iin gerekli olan aksesuarlar vardr. Bu aksesuarlar u ekilde sralayabiliriz:

Batarya vearj Cihaz

Dijital kameralar modellerine gre farkl bataryalar kullanr. Burada bilinmesi gerekenmA/h (saat bana mA cinsinden akm) deeridir. Dijital kameralar, film kameralara gredaha fazla enerjiye gereksinim duyduundan yksek mA/h deerine sahip bataryakullanlmaldr. mA/h deeri ykseldike daha fazla grnt kayd yaplabilir, ancak fiyat daykselir.

Dijital kamerann kulland batarya trne grearj cihaz kullanmak gerekir. Dijitalkameralar ok fazla enerji harcadklarndan akalinegibi arj edilemeyen bataryalar tercihedilmez. Her ne kadar alkaline bataryalar uzun mrl olsa da dijital kameralar iin uygundeildir. Genellikle LiIon (Lityum Ion), NiCad (Nikel Cadmiyum) ve NiMH (NikelMetal Hydride) gibiarj edilebilir bataryalar kullanmak daha ekonomiktir.


19/59

15

NOT: arj edilebilir bataryalar iinde en uzun mrl ve gvenilir olanNiMH bataryalardr. Dierlerine gre yeni bir batarya teknolojisi olup evreyi zehirleyenmaddeler en aza indirgenmitir. zellikle NiCad bataryalarda yer alan Kadmiyum malzemesievre iin son derece zararldr.

ekil 1.23: AA serisi 2300mA/hlik NiMHbataryalar ve arj cihaz

ekil 1.24: NB-3L serisi 790mA/hlik LiIonbatarya vearj cihaz

FireWire ve USB Dijital Veri Aktarm Kablolar

Dijital kameralarn elbette en gzel yan ektiiniz grntleri annda bilgisayar gibibir baka dijital platforma aktarabilmesidir.. Bu ilem iin genellikle FireWire ve USBarayzleri tercih edilir.

ekil 1.25: Solda 4ten 6ya, ortada 9dan 9a, sada 9dan 6ya ine sayl farkl FireWirekablosu

ekil 1.26: Dijital kamera balant noktalar farkl olan iki ayr USB kablo


20/59

16

NOT: Kablosuz dijital veri iletimi standard olan bluetooth teknolojisiningelitirilmesiyle birlikte baz dijital kameralara da bluetooth vericisi eklenmitir. Bylecebluetooth alcs olan cihazlara kablosuz grnt aktarm gerekletirilebilir.

Analog A/V Bilgisi AktarmKablolar

Dijital kameralarn bir nemli zellii deanalog k verebilmeleridir. Bylece analogses ve grnt giriine sahip televizyonlardaektiiniz grntleri izleyebilirsiniz. AyrcaA/V girii olmayan televizyonlara takl olanvideo oynatclarn ya da uydu alclarnarkasnda bulunan A/V girileri yardmyla dagrntleri televizyondan izlemenizmmkndr. A/V kablosunda genellikle ikik bulunur. Sar renkli olan video kdrve televizyon ya da video oynatcsnn sarrenkli video giriine taklr. Dier kgenellikle siyah renklidir ve beyaz ya dakrmz renkli audio giriine taklr.

ekil 1.27: A/V kablosu ve A/V girileri

DC Adaptr

Dijital kameralarn ou harici DCgiriine sahiptir. Bylece bataryaya gerekkalmadan uygun DC adaptryle 110/220VACebeke geriliminden besleme alnabilir.

ekil 1.28: DC adaptr ve kablosu

Fla

Dijital kameralarla gece ekimi yapldnda dhili fla yeterli gelmeyebilir. Budurumda ortam parlakln ykseltmek iin ok daha gl harici flalar kullanlr. Haricifla destei genellikle profesyonel ekim yapan makinelerde bulunur. Nasl takldnrenmek iin teknik kullanm klavuzuna bakn.


21/59

17

ekil 1.29: Dz ve halka yapsnda iki ayr harici fla

ok Amal stasyon (Dock Station)

Dijital kameranzla TVye, bilgisayara, yazcya, vb. cihazlara veri aktarmak iinsrekli kablo kullanmak istemiyorsanz ok amal istasyonlardan kullanarak kabloskntsndan kurtulabilirsiniz. Eer dijital kameranzla srekli olarak bilgisayara grntaktaryorsanz istasyonu bilgisayarn USB giriine balarsnz. Kameranzn istasyonkullanma zellii varsa kameranz istasyonun zerine takarsnz. stasyonla birlikte gelenuzaktan kumandayla ya da cihazn zerinden veri aktarm, fotoraf gsterisi, kamerapillerini dahiliarj etme gibi pek ok ilemi yapabilirsiniz.

ok amal istasyonlar harici beslemeyle alr. Kullandnz istasyonunkameranzla uyumlu olmas gerekir. Ayrca uyumlu bir yazcya da balant yapabilirsiniz.

ekil 1.30: stte bir istasyonun nden ve arkadan grn, altta uzaktan kumandal birbaka istasyon


22/59

18

Tripot

Dijital kameranzla sabit ekim yapmakistiyorsanz ayakl tripotlardan kullanabilirsiniz.Dijital kameralarn altnda tripotlara taklmalarnsalayan balant yuvas bulunur.

ekil 1.31: Sabit ekim iin tripot1.1.4. Teknik zellikleri

Piyasada birbirinden ok farkl teknik zelliklere sahip kameralar bulunmaktadr.Aada bu zelliklerden ncelikli olanlar aklanmtr.

znrlk

Dijital kameralarn en nemli teknik zelliklerinden biri znrlk deeridir. Birkamerann yakalayabildii ayrnt miktar znrlk (resolution) olarak adlandrlr.Kamera iinde yer alan CCD ya da CMOS resim alglaycsnn sahip olduu piksel sayskamerann znrln belirler. Daha fazla piksel saysna sahip olan kameralar bozulmaolmadan daha byk boyutlu resimler ekebilir.

3,2 Megapiksellik bir kamerann balca znrlk deerleri aadaki gibidir.

640X480:Resimlerin e-posta olarak gnderilmesi iin uygundur.

1024X768:Yazc basks iin yeterli bir kalitedir.

1600X1200:Yaklak iki milyon piksellik yksek znrlkl resim elde edilebilir.Bozulma olmadan 13,5X10 cm ebatlarnda fotoraf basks alnabilir.

2048X1536:3,2 Megapiksele yakn ok yksek znrlkl resim elde edilebilir.Bozulma olmadan 17X13 cm ebatlarnda fotoraf basks alnabilir.


23/59

19

ekil 1.32: Farkl znrlkte resimlerin piksel deerlerinin karlatrlmas

rnek olarak 2048X1536 piksel znrlnde bir resmi ele alalm; Byle bir resim

yatayda 2048, deyde 1536 pikselden oluur.2048 x 1536 = 3145728 piksel = 3145728/1000000 = 3,15 Megapiksel

Dijital fotoraf basksnda in (1 inch = 2,54cm) bana 300piksel baslr. Budurumda;

2048/300 = 6,8in 17cm

1536/300 = 5,1in 13cm Dolaysyla 17X13 cm boyutlarnda fotoraf baskselde edilebilir.

Soru: 11Mpiksel znrlnde ekilmi bir fotoraf ka cm ebatlarnda fotoraf kdna zgn kalitesinde baslabilir?

11Mpiksellik fotoraf 4294X2516 znrlndedir.

4294/300 = 36,4cm 2516/300 = 21,3cm

Kayt Kalitesi

Dijital kameralar resimleriTIFF ya da JPEG formatndan birinde kaydeder. TIFFsktrlmam resim formatdr. JPEG ise sktrlm resim formatdr. Dijital kameralarn

byk ounluu JPEG trn kullanmakta olup kullancya yksek, orta ve dk gibi


24/59

20

kalite ayarlar sunar. Tablo 1.1 size farkl resim boyutlar iin tahmin edebileceiniz dosya

boyutlar hakknda bir fikir sunacaktr.Tablo 1.1: Farkl resim znrlkleri iin farkl kayt kalitelerinde elde edilecek resim

boyutlarResim Boyutu TIFF

(Sk trlmam)JPEG

(Yksek Kalite)JPEG

(Orta Kalite)640X480 1.0MB 300KB 90KB800X600 1.5MB 500KB 130KB

1024X768 2.5MB 800KB 200KB1600X1200 6.0MB 1.7MB 420KB

Resim boyutunun hesaplanmasyla ilgili bir rnek yapacak olursak;

Resmin 1 pikselinde gerek renk deeri iin 24 bitlik renk bilgisi vardr. 8 bit krmz,8 bit yeil ve 8 bit mavi renk iindir. 24 bit = 3 byte yapar.

Dolaysyla 1600X1200 znrlnde ekilmi bir fotoraf n;

1600 x 1200 = 1920000 pikseli bulunur. Toplam renk bilgisi;

1920000 x 3 = 5760000 byte = 5625 KB = 5,5 MB yapar.

Renk bilgisi dndaki bilgileri de hesapladmzda Tablo 1.1de gsterildii gibi1600X1200 znrlnde sktrlmam resmin boyutu yaklak 6 MB yapar. Ksa adylaJPEG olarak bilinen sktrma formatyla insan gznn alglayamad ayrntlar elenir yada birbirini tekrar eden bilgiler kartlr ve %80-90lara varan sktrma ilemigerekletirilir.

Zoom

Dijital kameralarn bir dier teknik zelliide hedefe yaknlama (zoom) deerleridir.ki tr zoom zellii vardr:

Optik Zoom

Bu yaknlama ileviyle lens dzenei iindeki merceklerin konumu deitirilerekgerek bytme ve kltme ilemi yaplr. Baz dijital kameralarda 35 mm film kameramercekleri kullanlmaktadr.

Dijital Zoom

Bu yaknlama ileviyle odaklanan grnt dijital olarak bytlr. Grntbytldke resmin aralarna otomatik olarak pikseller yerletirilir. Gerek bytmedeildir. Bytme oran leinde resim kalitesi der.

Her kamerada optik zoom zellii bulunmayabilir. Optik zoom deeri ykseldikecihaz fiyat da ykselir. Yaknlama oran X harfiyle gsterilir. Optik zoom deeri


25/59

21

ykseltildike ekil 1.1de gsterildii gibi mercek dar doru hareket ettirilir (nesneye

yaklar). Bylece odaklanlan grntnn daha byk bir kopyas resim alglaycs zerinedrlr. Mercek ieri doru hareket ettike (nesneden uzaklar) grnt klr, ancakdaha geni bir ekim alan elde edilir.

Fla Bellek

Dijital kameralarn film kameralara gre en byk stnl film bitmesi gibi birskntnn olmamasdr. Grntler flash bellek kartlarna dijital olarak kaydedildiindenbellein dolmas durumunda istenmeyen grntler silinerek yer alabilir. Farkl flashbellek kartlar kullanan dijital kameralar bulunmaktadr. Kamera hangi tr kart destekliyorsaonu kullanmak gerekir.

Dijital kameralar dahili haf za kartlaryla gelir. stendiinde daha byk bir haf zakart kullanlabilir. 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB, 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, 4GB,8GB deerlerinde haf za kartlar bulmak mmkndr.

Video Oynatma

Dijital kamera deyimi her ne kadar dijital fotoraf makineleri iin kullanlsa da bukameralarn tek zellii duraan resimler ekmek deildir. Dijital kameralarn pek ouhareketli grnt ekimi yapabilme zelliine sahiptir. Ancak dijital kameralarda kullanlangrnt ileme ilemcisidijital camcordergibi video kameralarda kullanlan ilemci kadargl olmadndan grnt ekimi snrlandrlmtr. rnek vermek gerekirse pek okdijital kamerann en yksek grnt ekim znrl 640X480 piksel ve saniyede 30erevedir (30fps-frame per second). Ayrca pek ok dijital kamerada grnt kalitesinegre ekim sresi de snrlandrlmtr. rnein 640X480 znrlkte 30sn, 320X240znrlkte 180sn sre snr bulunmaktadr.

Kablosuzletiim

Yeni nesil dijital kameralarn baz modellerine kablosuz (wireless) veri iletiimiyapmay salayan bluetooth ilevi eklenmitir. Bylece Bluetooth yoluyla kablosuz alczellii bulunan bir baka cihaza kablosuz grnt aktarm gerekletirilebilir.

LCD Boyutu ve Nokta SaysLCD ekran ekim yaparken grntleri oluturmak, men ayarlarn ayarlamak ve

grntleri oynatmak iin kullanlabilir. LCD boyutunun artmasyla birlikte ekilengrntlerin n izlemesi daha rahat yaplabilir, ancak enerji tketiminin artacanunutmamanz gerekir.

PictBridge

Bu zellie sahip dijital kameralar yardmyla ayn zellie sahip yazclardan baskalnabilir. PictBridge ortak bir standart olup bu zellii destekleyen herhangi bir yazcdan

bask almak mmkndr. PictBridge zelliini kullanmak iin balant ular her iki cihaza


26/59

22

da uygun dijital veri kablosu (USB ya da FireWiredan hangisi kullanlyorsa) kullanlr.

Kamerann zerinde yer alan bask tuuyla bask ilemi balatlr.Odak (Focus) ve Ama Kapama Hz

Sabit odakl kameralar hareketli lens dzeneine sahip deildir. Yksek seviyelimakinelerse kameray ilgili nesneye otomatik olarak odaklar.

ou kamera aydnlk durumuna gre doru ama kapama sresini belirleyebilir. Bazdurumlarda (sahnenin ok karanlk ya da ok aydnlk olmas gibi) diyaframdan geecekkmiktarn elle ayarlama gerekebilir. Bir dijital kamerann ISO deeri k hassasiyetinibelirler. Geleneksel film kameralarda kullanlan filmlerin ne kadarlk k hassasiyetine sahipolduklar zerlerinde yazldr. ISO-100lk bir dijital kamera ISO-100 film kullanangeleneksel film kamerayla ayn k duyarlna sahiptir. Yksek ISO deeri kamerann adaha duyarl olmas anlamna gelir ve daha karanlk anlarda resim ekilebilir.

Bir kamerann en yksek diyafram ama kapama oran ne kadarn ieri gireceinibelirler. Dk diyfram oran kamerann a daha duyarl olduunu ve dk klarda dahakaliteli grnt alnabileceini gsterir. Ayrca yksek hzda hareket eden nesnelerin berrakbir ekilde ve duruyormu gibi yakalanabilmesi iin yksek ISO ve dk ama kapamazelliine sahip kameralar kullanlmaldr.

1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder)

Yksek kalitede hareketli dijital video kayt yapabilen cihazlardr. Dijital fotoraf makinelerinin hareketli grnt ekebilmesi gibi dijital video kameralar da fotoraf ekebilir.


Kullandklar kayt teknolojileri bakmndan farkl dijital video kameralar vardr.Dijital video kameralarn ilk versiyonlar Dijital 8 olarak adlandrlan bir kayt formatkullanan ve analog Hi 8 video kameralarn varisi olan cihazlardr. Dijital 8in kaset bantgenilii 8 mmdir.

ekil 1.33: Dijital 8 video kamera ekil 1.34: Dijital 8 video kamera (arka grn)

Dijital 8 kayt formatn kullanan cihazlar Hi 8 analog kasetleri oynatabilme zelliinede sahiptir. Gelien teknolojiyle birlikte dijital kasetlerin boyutu kltlm ve MiniDV


27/59

23

olarak adlandrlan dijital kaset standard gelitirilmitir. MiniDV kaset teknolojisini

kullanan cihazlarn daha yeni bir teknolojiye sahip olmas sonucu bnyelerine gnnkoullarna uygun teknolojiler eklenmitir. MiniDVnin kaset bant genilii 6 mmdir.

ekil 1.35: MiniDV video kamera

ekil 1.36: MiniDV video kamera (arka grn)

Dijital 8 ve MiniDV standardlarnn kaset yaplar farkl olup her ikisi de 500 satrlkznrle sahiptir. Dijital 8 kameralar MiniDVlere gre birazck daha bykllerdedir.

Aratrma devi:VHS, VHS-C, S-VHS, 8mm, Hi-8 gibi analog kayt yapan videooynatclarn znrlk deerlerini ve boyutlarn kaset kullanan dijital video oynatclarylakarlatrn.

ekil 1.37: DVD kaydedicili videokamera

Dijital kayt ortam olarak CD ve DVDlerinyaygnlamas ve zellikle DVD disklere uzun sreliyksek kaliteli video kayd yaplabilmesiyle birliktekayt ortam olarak DVD kullanan video oynatclargelitirilmitir. MPEG-1 (Moving Picture ExpertsGroup) saysal video sktrma formatnda VCDkalitesinde bir video grnts 352X288 pikselznrlnde kaydedilirken,MPEG-2saysal videosktrma formatnda DVD kalitesinde bir videogrnts 720X526 piksel znrlndekaydedilmektedir.

Dolaysyla 500 satr kalitesinde olan Dijital 8ve MiniDVlerden biraz daha yksek kaliteli bir kaytteknolojisi ortaya kmaktadr.

DVD disklerin nemli stnlkleri vardr. Kaydettiiniz DVD diski kayt formatndestekleyen bir DVD oynatcda ya da bilgisayarda hibir dntrme yapmaya gerekkalmadan izleyebilirsiniz. DVDli kaydedicilerde bilgi izler, zerine kaydedildiinden

grntnn istenen bir noktasna hemen gidilebilir.


28/59

24

Aratrma devi: Dijital video kaydedicilerinde yerden kazan salamak ve kayt

sresini uzatmak amacyla MPEG diye adlandrlan bir sktrma format kullanlr. Her birfilm erevesi (frame) yoldan biriyle sktrlr. Bu sktrma yollar; intraframe,predicted frame ve bidirectional frame olarak adlandrlr. Bu sktrma yollarnnzelliklerini ve farklarn aratrn. Piyasada satlan video oynatclardan bu sktrmayollarn kullananlara rnek bulun ve hangi yolun daha ok kullanldn renin.

lk nce Japonyada ve ardndan ABDde balayan yksek tanmlamal /younluklu(HD-High Definition) TV yaynlaryla birlikte yksek znrlkte kayt yapan videokameralar gelitirilmitir. Standard bir VGA kalitesinde video grnts 640 stun ve 480satrdan oluurken HD teknolojisiyle bu oran 1080i format iin 1920X1440 deerinekartlmtr. HD kayt yapan video kameralar HDV kasetler kullanr.

ekil 1.38: HD video kamera

ekil 1.39: HD video kamera (arka grn)

Dijital kameralarn yaad en byk sorun uzun sreli yksek kaliteli film kaydyapmada yaanlan sorundur. Bunun nedeni kullanlan kayt medyasnn snrl kapasitedeoluudur. DVD znrlnde MPEG-2 saysal video sktrma formatnda 21 saate kadarkayt yapabilen ve kayt medyas olarakHDD(Hard Disk Drive) kullanan video kameralargelitirilmitir. HDD kapasitesinin ykseltilmesiyle birlikte kayt sresi deykseltilebilmektedir. Bu tr kameralarla ok yksek znrlkl (HD standardnda) videoekimi yapabilmek te mmkndr.ekil 1.40da 30GB kapasiteli ve maksimum videoboyutu 2016X1512 piksel olan bir video oynatc gsterilmitir.

ekil 1.40: HDD video kamera

ekil 1.41: HDD video kamera (arka grn)

ekil 1.42de dijital video kamerann (camcorder) genel yaps gsterilmitir. Dijitalkameralarn yapsyla paralellik gstermekte olup en byk farklar yksek kaliteli ve uzunsreli video ekimi yapabilmeleridir. Bunun nedeni yaplarnda kullanlan geni lek


29/59

25

entegreli (LSI-Large Scale Integrated) saysal resim ilemcisinin (DIGIC DV) dijital

kameralarda kullanlan resim ilemcisinden daha kuvvetli olmasdr.

ekil 1.42: Dijital video oynatcsnn yaps

Genel bir video kamera cihaz iki temel blmden oluur:

- Kamera Blm:Bu blm CCDyi, mercekleri, yaknlama (zoom) motorlarn,odaklamay ve diyafram (aperture) ierir.

- Video Kayt Blm:Bu blm CCD yoluyla elde edilen bilginin analog-dijitaldntrcler yoluyla saysala evrilmesinden sonra kayt ortamna yazlmasnsalar (Analog video kameralarda ADC ilemi yoktur. Bilgi manyetik kasetbandlarna analog olarak kaydedilir).

Kayt ortam olarak HDD, HDV, DVD, MiniDV, Dijital 8 saysal kayt ortamlarnkullanan video oynatclarndan farkl olarak CF (Compact Flash) Microdrive, SD(SecureDigital), Memory Stick gibi fla bellek kartlarna video kayd yapan kameralarretilmektedir.

1.2.2. alma lkesi

ekil 1.43: CCD ve mercek

Dijital kameralarda ve analog videokameralarda olduu gibi dijital video kameralarda damercek dzeneinden geen k kk bir yariletken resim alglaycs olan CCD zerinegnderilir. ok yksek znrlkl modern videokameralarda bir CCD zerinde 3 milyonun zerindefotohcresi (a duyarl diyot) bulunur.


30/59

26

Her bir fotohcresininn iddetini lt ve daha parlakn daha yksek

elektrik ykyle temsil edildii dijital kameralar blmnde anlatlmt. Mercek dzenei,CCDnin almas ve daha pek ok fiziksel donanm dijital kameralarda olduu gibidir.Ancak dijital video kameralarda kayt ortam olarak kaset bant, DVD ya da hard diskkullanlr.

Dijital video grntsnn kaydedilmesinde izlenen iki yol vardr; bunlardan birianalog televizyonlarda kullanlan tarama sistemine uygun gemeli (interlaced) kayt teknii,dieriyse yeni nesil dijital kameralarda kullanlan tam kayt tekniidir (Ayrntl bilgi iinMonitrler modlne bavurun).

Gemeli analog video grntsnde tam bir ereve (resim) ikiye blnmektedir.nce tam grnml birinci yarm ereve ekrana yazdrlr, ardndan ikinci yarm ereveekrana yazlr. Tam grnml iki yarm ereve ekrana yazldnda tam resim ortayakm olur.

lk nesil dijital video kaydedicilerde gemie uyum salamak amacyla gemeli taramailkesine uygun kayt teknii korunmutur. Bylece televizyonun video giriine balanan birvideo kamerann dntrme ilemi yapmasna gerek kalmamtr. Ancak video kameralarnperformanslarnn ve teknolojilerinin ilerlemesiyle birlikte gemeli kayt tekniindenvazgeilmitir. Bylece her bir ereve tek seferde kaydedilmektedir. Televizyonun analogvideo giriine balanan byle bir kamerann grntsn izleyebilmek iin tam erevelerinikiye ayrtrlmas gerekir.

ekil 1.44-1.49da dijital video kaydedicisinin alma ilkesi gsterilmitir.

ekil 1.44: Kamerann mercek dzeneiekil 1.45: Titremeye duyarl grnt

dengeleme sistemi

ekil 1.46: Merceklerden geenn CCDyzeyine arpmas

ekil 1.47: CCDden gelen video sinyalini ve

mikrofondan gelen ses sinyalini ileyenelektronik kontrol kart


31/59

27

ekil 1.48: Verilerin elektronik kontrolkartndan kayt ortamna aktarlmas

ekil 1.49: Kaset teknolojisini kullanan kaytortam

1.2.3. Aksesuarlar

Dijital kameralarda kullanlan aksesuarlarn pek ou dijital video kameralarda dakullanlr. inde sigara yakcs adaptr, farkl priz adaptrleri,arj aleti ve tayc antannolduu bir aksesuar takm ekil 1.50de gsterilmitir.

ekil 1.50: Aksesuar tak m

Video kameralarn bataryalar genellikle daha uzun mrl olacakekilde retilirler.Bu nedenle dijital kameralarda kullanlanlardan biraz daha byk bataryalar vardr. Ayrcaharici mikrofon taklabilme zellikleri sayesinde daha gl ses kayd yapabilirler.


32/59

28

ekil 1.51: (A) Video kamera LiIon bataryas, (B)Mikrofon

ekil 1.52: Bataryann videokameraya tak lmas

ekil 1.53: Destek bataryas

Dijital video kameralar ve dijitalkameralarn altnda tripot balanabilmesi iinyuva bulunmaktadr. Daha uzun sreli kaytilemi gerekletirebilmek amacyla burayataklabilen bataryalar gelitirilmitir. KamerannDCin girii kullanlarak daha uzun sreli vetanabilir g destei salanm olur.

1.2.4. Teknik zellikleri

Dijital kameralarn sahip olduklar teknik zelliklerin byk ounluu dijital videokameralarda da bulunur.

CCD ya da CMOS performans, aydnlatma zellii, dijital/analog giri ve kdestei (video, ses ve DV giri /k), kablosuz iletiim, uzaktan kontrol edilebilme, flabellek destei, kayt teknolojisi, zoom zellii, video kayt znrl, fotoraf ekmeznrl nemli zelliklerdendir.

Camcorder olarak adlandrlan video kameralarn en nemli zelliklerinden biri lensdzeneinin yapsdr. Bir kamerayla ak ve berrak bir grnt alabilmek iin lensdzeneinin odann iyi ayarlanmas gerekir. Hareket halindeki bir kamerayla odaklamayapabilmek zordur. Bu nedenle video kameralarda otomatik odaklama (autofocus) dzeneibulunur.

Otomatik odaklama kzlalt (infrared) sinyalle nesnelerin mesafesinin llmesiyleyaplr. Kzlalt sinyal erevenin ortasndaki nesneye arpar ve video kamerada yer alan biralglaycya geri dner. Mikroilemci kzlalt n ne kadar srede geldiini hesaplar. Busre k hzyla arplr ve gidi dn dolaysyla ikiye blnr. Bylece nesnenin mesafesihesaplanr ve lens dzeneini hareket ettiren kk bir motor yardmyla odaklama ilemigerekletirilir.


33/59

29

Camcorder video kameralarn bir dier nemli zellikleri k iddetinin farkl

seviyeleri iin kendilerini otomatik olarak ayarlayabilmeleridir. Camcorder CCD zerindekifotohcrelerin yklerini izler ve kamerann irisini ayarlayarak lensin iinden daha fazla yada daha az k gemesini salar. Camcorder iindeki bilgisayar olarak nitelendirilebilecekelektronik devre yardmyla her zaman en iyi kontrast (karanlk ve k arasndaki denge)oran ayarlanr. Bylece resimler ok karanlk ya da ok aydnlk gzkmez.

Kameralarn bir dier zellii de NTSC ve PAL yayn trnde video kna ya davideo kaydna sahip olup olmadklardr. zellikle eski televizyonlarda yalnzca PAL ya dayalnzca NTSC yayn destei bulunurdu. NTSC Kuzey Amerika ve Japonyada kullanlan birtelevizyon yayn standard olup, PAL Avrupa ve Trkiyede kullanlan yayn standarddr.Hem DVD hem de VCD kalitesindeki PAL yaynn satr says NTSC yayna gre daha

fazladr. Artk yeni nesil televizyonlarn ve kameralarn hepsi her iki yayna da destekvermektedir. PAL destekli eski televizyon sahiplerinin kamera grntsn televizyonaaktarmalar iin video k tr PALa ayarlanmaldr.

Aratrma devi: Arzal bir video kamera temin etmeye aln. indeki zoomdzeneini, lens dzeneini, mercekleri hareket ettiren motor aksamn ve elektronik devrekartn skerek snf iinde arkadalarnza gsterin. Her bir paray etiketleyerek isimlerinive zelliklerini zerlerine yazn.

1.3. Haf za Kartlar

Dijital kamera ve video kameralarda fotoraf ve grnt kayd gerekletirmek zeretanmas kolay ve pek ok dijital cihazla uyumlu haf za kartlar kullanlr. Bu modldehaf za kartlarndan MMC, SD, CF ve Stcik Memory anlatlacaktr.

1.3.1. MMC

Siemens ve SanDisk taraf ndan 1997 ylnda piyasaya tantlm bir fla bellek kartdr.Toshibann NAND tabanl fla bellek yapsnda retilmitir ve daha eski bir teknoloji olanIntelin NOR tabanl fla bellek yapsn kullanan CFten daha kktr.

ekil 1.54: Solda MMC kart, sada RS-MMC kart ve uygunlatrc

lk nesil MMC (MultiMedia Card) kartlar 24 mm geniliinde 32 mm yksekliinderetilmitir. 2004 ylnda kullanlmaya balanan RS (Reduced Size ndirgenmi Boyutlu)


34/59

30

MMC kartlar 24 mm geniliinde 16 mm yksekliinde retilmektedir. Uygun adaptr

(uygunlatrc) kullanmyla birlikte RS-MMC kartlar eski MMC uyumlu cihazlardakullanlabilir.

MMC kartlar ilk olarak 1 bitlik seri iletiim gerekletirecek ekilde retilmilerdir.Fakat daha yeni srmleri 4 ve hatta 8 bitlik bilgiyi ayn anda gnderecek ekildetasarlanmtr.

ekil 1.55: MMC kartn bilgisayarzerindeki kart okuyucu yuvaya

tak lmas

MMC kartlar cep telefonlarnda ve pekok dijital kamerada yaygn olarakkullanlmaktadr. MMC kartn en nemli zelliikendisinden sonra gelitirilen SD kartnkullanld cihazlarda da kullanlabilmesidir.Modern bilgisayarlar genellikle MMC kartlar daokuyabilen SD kart yuvasna sahiptir. ekil1.54te bir MMC kartn SD okuma yuvasnasahip dizst bilgisayara taklmas gsterilmitir.

MMC standardnn ak bir standard (Open Standard) olmas nedeniyle pek ok firmabu standard zerinde deiiklikler yapmlardr. Nokia ve Siemens firmalarnn RS-MMCyigelitirmelerinden sonra MMCplus ismiyle bilinen MMC4 standard ve MMCmobile ismiylebilinen RC-MMC4 standardlar piyasaya srlmtr.1.3.2. SD

ekil 1.56: SD kart

SanDisk, Toshiba ve Panasonic firmalarnn ortak kararvermesi sonucu 1999 ylnda SD (Secure Digital) kart ortayakartlmtr. SD kart bir fla bellek kart tr olup dijitalkameralar, avu ii bilgisayarlar ve cep telefonlar gibiportatif cihazlarda kullanlan belleklerdir. Fiziksel boyutlarMMC kartlarla ayndr. Genellikle MMC kartlardan birazdaha kalndr.

SD kartlar farkl hzlarda retilmekte olup hz deerleriCD-ROM srclerde olduu gibi X harfiyle belirtilir ve1X=150kB/sdir.

SD 1.01 versiyonu en fazla 66X (10MB/s) ve SD 1.1versiyonu en fazla 133X (20MB/s) hza sahiptir.

Bu yksek hz deerlerine sahip SD kartlar zellikle video kayt ortam olarak flabellek kullanan video kameralar iin retilmitir. SD ve MMC kartlarn eski ve yeni nesil

bilgisayarlarda kullanlabilmesi iin USB, FireWire ve paralel port zerinden balanabilen


35/59

31

dntrcler retilmitir. Hatta SD kartlarn floppy disket srcleri zerinden

kullanlabilmesi iin FlashPath uygunlatrcs gelitirilmitir.SD kartlarda yazma korumas anahtar bulunur. Anahtar konumu aada olduu

zaman yazma korumas etkindir.

SD/MMC kartlar yaplarnda kullanlan 28 bitlik LBA adreslemesi dolaysyla en fazla128 GB kapasitesinde retilebilirler.

4 hatl seri iletiim kullanlr (saat darbesi, seri giri, seri k ve yonga seici). SDkartn Secure (Gvenlik) kelimesi yapsna eklenen birifreleme donanmyla ilgilidir.Dijital mzik paylamnda kullanclarn Dijital Haklar Ynetimine uygun hareketetmelerini salamak iin byle bir yap oluturulmutur.

SD kartlardaSPImod(e zamanl seri giri ve seri k), bir bit SD mod(ayr komutve veri kanallar) ve drt bit SD mod(drt bitlik paralel iletim) iletim standardlardesteklenir.

1.3.3. CF

SD kartlardan biraz daha byk 50 pinlik fla bellek trdr. Fiziksel olarak iki trvardr (Form faktr).

CF-I : 36.4 X 42.8 X 3.3 mm

CF-II : 36.4 X 42.8 X 5.0 mm

ekil 1.57: CF kartlar

Baz dijital SLR makineler her ikisini dedestekler. CF-I arayz 70mAlik akmekebilirken CF-II arayz 500mAe kadar akmekebilir. CF kartlarda da hz X olarak gsterilir.80X hznda CF kartlar vardr. Ancak hzetkileyen nemli unsur vardr. Birincisi kartnen yksek yazma hz, ikincisi dijital kamerann

en yksek yazma hz ve ncs kardnonboard denetleyicisiyle dijital kamerannyazlm arasndaki uyumdur.


36/59

32

ekil 1.58: PCMCI CF uygunlatr ckart

lk zamanlarda CF kartlar performans vefiyat asndan SD kartlara gre ok dahastnd. Ancak gnmzde nemli bir farkkalmamtr. 16 bitlik veri aktarm yoluna sahipolmasna karn uygulamada SD kartla CF kartarasnda nemli bir fark yoktur.

CF kartlarn baz dijital kamera reticileritaraf ndan desteklenen WA (Write Acceleration Yazma Hzlandrmas) tr vardr. Bu trdestekleyen kameralarda bir miktar daha hzart salanmtr.

ekil 1.57de dizst bilgisayarlarnPCMCI yuvalarnda kullanlan CF kartuygunlatrcs gsterilmitir.

1.3.4. Memory Stick

1998 ylnda Sony firmas taraf ndan piyasaya srlm bir fla bellek trdr.Memory Stick Pro, Memory Stick Duove Memory Stick Microtrleri vardr.

lk nesil Memory Stick kartlarda 128 MBlk bellek snr varken Memory Stick Prokartyla bu snr 32 GB deerine kartlmtr. Sony firmasnn rettii dijital kameralar,dizst bilgisayarlar, PDAlar, cep telefonlar, dijital mzik oynatclar ve PlayStation oyunkonsollarnda kullanlan bir karttr. SanDisk ve Lexar firmalar da bu kartn retim lisansnasahiptir.


37/59

33

Eski Memory Stick kartlar yeni

MS srclerinde kullanlabilirken,Memory Stick Pro veMemory Stick Pro Duoeski srclerde alamaz.Memory Stick kartlarn dizstbilgisayarlar iin PCMCI okuyucusuve hatta 3.5 floppy srclerdealabilmesi iin uygun okuyucusubulunmaktadr.

Memory Stick Duokart, Sonytaraf ndan cep kameralar gibi daha

kk dijital cihazlarda daha kkboyutlu bir fla bellek kart kullanmaihtiyacndan dolay retilmitir.Ayrca uygun bir adaptr yardmylaDuo kartlarn daha byklerinikullanan dier dijital makinelerde derahatlkla kullanlabilir. SanDiskfirmasyla birlikte Sony, Duo kartndrtte biri byklnde (15 X 12.5X 1.2 mm) Memory Stick Microtrn piyasaya srmtr. Bu

kartndan kuramsal kapasitesi 32 GBkadardr. Tablo 1.2de MS kartlarnkarlatrmalar yaplmtr.

Tablo 1.2: Memory Stick kartlarn farklar

Aktarm HzlarStandard En yksek yazma hz: 14.4Mbit/s (1.8MB/s)

En yksek okuma hz: 19.6Mbit/s (2.5MB/s)Pro/Pro Duo Aktarm: 160Mbit/s (20MB/s)

En kk yazma hz: 15Mbit/s

En yksek yazma hz: 80Mbit/s (Yksek Hzl Pro Duo)Micro (M2) Aktarm: 160Mbit/sFiziksel Byklkleri (Form Factor)

Standard ve Pro 50mm X 21.5mm X 2.8mmDuo 31mm X 20mm X 1.6mmMikro 15mm X 12.5mm X 1.2mm

ekil 1.59: Solda Memory Stick Duo kart veadaptr, sada ise Memory Stick kart gsterilmitir

ekil 1.60: CF ve MS destekli bir dijital kamera


38/59

34

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar nerilerUSB destekli dijital kamerann kapalolduuna emin olunuz.Dijital kameraya uygun fla bellek kartnve bataryay yuvasna taknz.

Bu ilem iin cihaz kitapnabavurunuz.

Cihaz anz ve rnek ekim yapnz.

Dijital kamerann USB kablosunundikdrtgen eklindeki geni ucunubilgisayarnza, daha kk olan dierucunu kameranzn dijital giriinebalaynz.Dijital kamerann ekim ayar anahtarngrnt gsterim konumuna alnz.

Bilgisayarnza yeni bir cihazntakldn belirten donanm bulunduuyars ekrana gelir.

Cihazla birlikte gelen kurulum CDsinibilgisayarnza taknz.

Kurulum ilemine devam edin vedosyalarn alnaca yer olarak CDsrcnz gsterin.Not: Internetten donanmla ilgili dahayeni srcleri almsanz ilgili srcdosyalarnn olduu yeri deseebilirsiniz.

Kurulum ilemini ilgili donanmbilgisayara balamadan nce deyapabilirsiniz.

Byle bir durumda donanmla birliktegelen yazlm ykleyin. Yklemeilemi bittikten sonra donanmbilgisayara balayabilirsiniz.Dijital kameradaki grntleri, ekimanahtar grnt oynatmmodundayken alabilirsiniz. Cihaz,iletim sisteminin donanm aygtlar

penceresinde tanabilir bellek olarakgzkecektir.

UYGULAMA FAALYET


39/59

35

LME VE DEERLENDRME

Bu blmde 1 nolu renme faaliyetinde anlatlan konular hakknda bilginizi veyeteneinizi lmek amacyla oktan semeli sorular sorulacak ve uygulamal testyaplacaktr. Maddeleri duyarllkla yantlamanz nerilir.

A. LME TEST

1. DIGIC iin aada sylenenlerden hangisi yanltr?A) Bir eit mikroilemcidir.B) Dijital grntleme ilemcisidir.C) Saysala evrilen resim bilgisi zerinde her trl ilem DIGIC taraf ndan yaplr.D) Dijital kameralarn znrln belirleyen nemli bir paradr.

2. Dijital kamerayla alnm 1024 X 768 znrlnde bir fotoraf n kayt boyutuaadaki deerlerden hangisi olamaz?A) 2,5MBB) 3,5MBC) 200KBD) 1MB

3. Dijital kamerayla ekilmi bir grntnn gemeli tarama tekniini kullanantelevizyon zerinden seyredilebilmesi iin hangi veri aktarm arayz kullanlr?A) USBB) FireWireC) Analog video/audioD) Bluetooth

4. Aadakilerden hangisi dijital kayt ortam deildir?A) Hi8B) MiniDVC) HDVD) HDD

5. PictBridge zellii nedir?A) Dijital kameralarn birbirleriyle kablosuz iletiim kurmalarn salayan bir standart.B) Dijital kameralarn uyumlu yazclardan bask almalarn salayan bir standardtC) Geni al objektif destei.D) Dock Station balant zellii.

LME VE DEERLENDRME


40/59

36

6. Dock Station nedir?A) Dijital kameralarn bilgisayara balantlarn salamak iin gelitirilmi bir balantarayzdr.B) Dijital kameralardan yazcya veri aktarmak iin gelitirilmi bir balantarayzdr.C) Kablosuz veri aktarm iin gelitirimi bir standarttr.D) Veri aktarlmak istenen her durumda kablo kullanm skntsn kaldrmak iingelitirilmi bir balant istasyonudur.

7. Fla bellek kartlarnn birim veri aktarm hzlar neyle gsterilir?A) 1X = 150KB/s

B) 1X = 1MBit/sC) 1X = 150KBit/sD) 1X = 1MB/s

8. Aadaki kayt trlerinden hangisi dijital video kameralarda kullanlan bir video kayttr deildir?A) MPEG-2B) AVIC) MPEG-1D) JPEG

9. Aadaki paralardan hangisi analog film video ve dijital video kameralarn ortakparalarndan deildir?A) CCDB) LensC) Fla BellekD) Renk filtresi

10. Aadaki zelliklerden hangisi yeni nesil dijital video kameralarda bulunmaz?A) Titremeden kaynaklanan mercek kaymas sorununu azaltan grnt dengeleyici.B) Gemeli taramayla kayt teknii.C) Dijital grnt ilemcisi.

D) Analog video ya da dijital video k.

DEERLENDRME

lme sorularnn ounu doru yantlam ve eksiklerinizi gzden geirmiseniz birsonraki renme faaliyetine geebilirsiniz.


41/59

37

RENME FAALYET-2

Bu renme faaliyetinde grnt taramas yapan tarayclar ve barkod okuyucularreneceksiniz. Tarama ilemi yaparak grnty sktrlm resim formatna eviren veeitli zel iaretleri tarayarak saysal kodlara dnm yapan cihazlarda farklalglayclarn kullanldn ve bu cihazlarn kurulumlarnn nasl yapldn reneceksiniz.

Tarayclarda kullanlan farkl alglayclar (lazer, optik, kamera, CCD vb.) hakkndatemel dzeyde bilgi edinip hangi teknolojinin hangiartlarda daha kullanl olduunu,birbirlerine gre stn ve eksik yanlarn, piyasada kullanlan ve flatbed olarak bilinentarayclarda hangi ne tr bir tarama cihaznn kullanldn aratrnz ve sonularraporlaynz.

2. TARAYICILAR 2.1. Tarayclar

Tarayclar ilerindeki zel dzenek yardmyla herhangi bir nesneyi optik olaraktarayan, taranan bilgiyi saysal bilgiye eviren ve yazlm araclyla elde edilen saysalbilgiyi sktrlm resim tr olan JPEG ya da baka bir tre eviren cihazlardr.Tarayclarn bir nemli zellii de OCR (Optical Character Recognition) denen yazlmtekniiyle karakterlerin de taranp bir metin dosyas olarak kaydedilmesini salamaktr.


Gnlk yaamda defter sayfalarnn taratlmas, kitap sayfalarnn bilgisayar ortamnaaktarlmas, eski resim albmlerinde yer alan resimlerin taratlmas vb. pek ok uygulamasvardr.

ekil 2.1: eitli dzyatak (flatbed) tarayclar

Tarayclar genel olarak drt farkl trde karmza kar:

RENME FAALYET 2

AMA

ARATIRMA


42/59

38

Dzyatakl (Flatbed) Tarayclar: Tayc

dzenek yardmyla okuma kafasnn hareketettirildii ve taranan nesnenin sabit bir yatak zerineyerletirildii tarayc trdr. En yaygn kullanlantarayc tr olmas nedeniyle modlde bu trtarayclar anlatlacaktr.

Yaprak beslemeli (Sheet-fed) Tarayclar:Okuma kafas duraandr ve taranacak sayfabesleme yuvasna verilir. Sayfa hareket ettirilerektarama ilemi gerekletirilir. Bu durum yazclarnalma yapsna benzetilebilir.

Elle tutulan (Handheld) Tarayclar: Butarayclarda taranan nesne sabit kalmakla birlikteokuma kafas tayc bir dzenek taraf ndan deilelle hareket ettirilir. Tarama srasnda elin dzgnhareket et memesi nedeniyle tarama kalitesidktr, ancak hzl tarama ileminingerekletirilmesi istenen durumlar iin uygundur.

Tambur (Drum) Tarayclar: Muazzam boyutlarda ayrntnn elde edilmesi istenenyayn endstrisi gibi alanlarda kullanlan ve Photomultiplier Tube (PT) denen birteknolojiye sahip tarayclardr. Taranacak dokman cam bir silindir zerine yerletirilir.Silindirin ortasnda nesneden yansyan ayr huzmeye blen ve her bir huzmeyi ayrbir renk filtresine gnderen alglayc vardr. Her bir filtre knda k elektrik sinyalineevrilir.

ekil 2.3te dzyatakl bir taraycnn genel yaps gsterilmitir. En nemli eleritarama yzeyini aydnlatan fleuresan lamba, tarama yzeyinden yansyan CCDalglaycya yanstan optik (ayna-mercek dzenei) dzenek, CCDnin evirdii elektriksinyalini saysal bilgiye evirenmikroilemci ve okuma kafasn (tayc) tayan koluhareket ettirenadm motorudur.

ekil 2.3: Dzyatakl taraycnn yaps

ekil 2.2: Flatbed tarayc


43/59

39

Bu elere ek olarak aadaki malzemeler dzyatak tarayclarn yapsnda bulunur:

Veri iletiim arayzBesleme katDengeletirici kolKontrol devresi

ekil 2.4: Taraycnn i grnts. Solda Elektronik kart ve ad motoru, sada okumakafasn tayan kol ve kay

ekil 2.5: Balant arayz olarak USB kullanan bir taraycnn bilgisayara balants

Dijital kameralarda olduu gibi tarayclarda optik dzenei ve elektrie evirenbir alglayc /dntrc bulunur. Dzyatak tarayclarda en sk tercih edilen k


44/59

40

alglaycs CCDdir. ekil 2.6da optik dzenein CCD yzeyine nasl yanstt

resmedilmitir.

ekil 2.6: In tarama kafas iinde hareketi ve CCDye ulamas

2.1.2. alma lkesi

lk zamanlarda tarayclar kendilerine zel yazlmlar yardmyla taranan nesneyidosyaya evirirdi. Bu durum taraycnn baka bir bilgisayara balanmas durumunda aynyazlmn ilgili bilgisayara da kurulmasn gerektirirdi. Ayrca her firma kendine gre resimdzenleme yazlm gelitirdiinden bu durum kullanclar asndan can skc bir sorunoluturmaktayd.

reticiler arasndaki bu farkll gidermek, bilgisayarlarda kullanlan popler resimileme yazlmlar yardmyla da taranan bilgilerin dosyaya evrilmesini salamak ve taraycile bilgisayar arasnda ortak bir iletiim standard kurmak amacyla TWAIN diyeadlandrlan bir standart gelitirilmitir. TWAIN destekli bir taraycy bilgisayarnzakurduktan sonra TWAIN desteine sahip resim ileme yazlmlaryla (Photoshop, Paint ShopPro vb.) tarama ilemini balatabilirsiniz.

Dzyatak bir taraycda tarama ilemini gerekletirmek iin taranacak belgetaraycnn cam yzeyine yerletirilir.

ekil 2.7: Taraycya belgeninyerletirilmesi ekil 2.8: Tarama ileminin TWAIN destekli bir

yazlm zerinden balatlmas

TWAIN destekli bir resim ileme yazlm zerinden ya da taraycnn kendi zelyazlm zerinden tarama ilemi balatlr.


45/59

41

ekil 2.9: Tarayc yazlmnn TWAINdestekli bir resim ileme yazlmzerinden arlmas

ekil 2.10: zerinde fleuresan lambann, yanstcaynalarn, optik mercein ve CCDnin yer ald

tayc

ekil 2.11: Yanstc aynalarla n lenszerine odaklanmas

ekil 2.12: Taycnn destekleyici kolzerinde hareket etmesi

Rengin elde edilmesinde farkl yntem kullanlr. Yntemlerden birinde tarayc herbir noktay geite tarar. Her gei lesin ve CCDnin arasnda yer alan farkl bir renkfiltresi kullanr. gei de tamamlandnda tarayc yazlm resmi de birletirir ve tekresim elde edilir.

Dier bir yntemde, lens yardmyla resmin daha kk kopyas alnr. Her birresim renk filtresi iinden geer (krmz, yeil ya da maviden biri) ve tarayc CCDdengelen ayr paray da birletirir. Bu tarama ilemi tek geite gerekleir.

Dier bir resim alglama teknolojisiCIS (Contact Image Sensor)dr. CIS sistemiyleCCD, aynalar, filtreler, lamba ve mercek dzenei ortadan kaldrlm onun yerine krmz,yeil ve mavi renklerdek yayan diyot(LED) satrlar getirilmitir. Tarama alannngenilii boyunca yaylm 300-600 kadar resim alglaycs vardr. Tarama ilemibalatldnda beyazn elde edilmesi iin ayn anda bir satr boyunca dizilmi krmz,yeil ve mavi LEDler yaklr. Parlatlan resim alglayclar taraf ndan yakalanr. CIStarayclar daha ucuz, hafif ve ince olmakla birlikte CCD tarayclarn kalitesini veremez.


46/59

42


ekil 2.13: Adm motorun hassasiyeti y-ynndeki rnekleme deerini belirler

Tarayclarn en nemli teknik zelliisahip olduklar znrlktr. ou dzyataktarayc 300X300dpi (dots per inch)znrlne sahiptir. Tarayclarn dpideeri CCD ya da CIS dizisinin tek birsatrnda (x-ynndeki rnekleme oran)bulunan alglayc saysyla ilikilidir. Ayrcataycy hareket ettiren adm motorunhassasiyeti de (y-ynndeki rnekleme oran)dpi deerini etkiler. Ayrca adm motorsayesinde okuma kafasnn konumu tahmin

edilebilir. Elektrik kesilip geldiinde hareketkafas rahatlkla balang konumunagetirilebilir.

Aratrma devi: Adm motorunteknolojide kullanmyla ilgili farkl rneklerbulmaya aln. Neden adm motorun tercihedildiini aratrn.

rnein 300X300 dpi znrlnde ve mektup boyutunda dokman tarayabilmezelliine sahip bir taraycnn CCDsi her bir satrnda 2550 alglayc bulundurur. Tekgeili bir taraycdaysa alglayc says bunun katdr (7650). ekil 2.13te gsterilen

adm motoru 1 inin 300de biri admda ilerleyebilir.Bir dier nemli zellik te keskinliktir. Keskinlik kullanlan optik dzenein kalitesine

ve kullanlan k kaynann parlaklna baldr. Parlak bir xenon lamba ve yksek kalitelensler daha berrak ve keskin bir grnt elde edilmesini salar.

Baz tarayclarn 4800X4800 ya da 9600X9600 dpi znrlkte tarama ilemiyaptklar belirtilmektedir. Ancak bu kadar yksek znrlkl tarama gerek donanmsaltarama deeri deildir. Interpolation denen yazlmsal bir yntemle tarama znrlykseltilir. Bu znrle yazlmsal znrlk denir.

Interpolation yntemiyle CCD taraf ndan elde edilen resim bilgisinin aralarna

yazlmsal olarak pikseller yerletirilir. rnein donanmsal znrlk 300X300 dpi veyazlmsal znrlk 600X300dpi ise yazlm taraf ndan her bir CCD alglaycs taraf ndantaranan bir piksele karlk bir piksel eklenir.

Tarayclardan bahsedilirken kullanlan bir baka terim de bit derinlii (bit-depth) yada dier adyla renk derinliidir. Bu terim taraycnn yeniden retebilecei renk saysnbelirtir. Her piksel standart gerek rengin elde edilebilmesi iin 24 bitlik renk bilgisine gerekduyar. Piyasada satlan baz tarayclarn 30bit ya da 36bit renk derinliine sahip olduklarbelirtilmektedir.

Tarama ileminin yaplmas yalnzca srecin bir parasdr. Dier bir nemli zelliktetaraycnn hangi veri arayzyle bilgisayara balanddr. Genel olarak aadaki balantarayzleri kullanlr:


47/59

43

Paralel: Paralel port zerinden yaplan bu balant en yava balant yoludur. Paralel

portlu bir yazcyla paralel portlu bir tarayc ayn anda bilgisayara balanabilir. Bunun iintarayc zerindeki ikinci bir balant noktas kullanlr. Yazcyla tarayc ift ynl paralelport kablosuyla birbirlerine balanr, ardndan tarayc zerindeki bilgisayar balantnoktasndan bilgisayara balant kurulur.

SCSI: zel SCSI konektr kullanan tarayclardr. SCSI kontrol kartyla birliktegelirler. Ancak bilgisayarnzda uygun bir SCSI denetleyicisi varsa onu da kullanabilirsiniz.

USB:Bu tarayclar bilgisayarlara balandklar anda eer gncel bir iletim sistemikullanyorsanz hemen tannrlar. Kullanmlar kolaydr. zel bir donanmsal ayar yapmaygerektirmezler. Veri iletim hzlar da olduka iyidir.

FireWire: Genellikle yksek donanmsal tarama znrlne sahip tarayclardakullanlr. Bu balant arayzne sahip tarayclar USB ve SCSI tarayclardan daha hzldr.

ekil 2.14: Tarayc zerinde birdenfazla konektr olabilir

ekil 2.15: USB portlu taraycnn arka paneli

NOT: Tarayc yazlmlar taranan bir nesnenin grntsn resim dosyasnadntrr. Eer taranan nesnede yaz varsa ve bu yazlarn bilgisayarda yaz dosyas olarakkaydedilmesini istiyorsanz OCR diye adlandrlan yazlmlar kullanmalsnz. rnein birkitabn sayfalarn tarayp bilgisayar ortamna yaz formatnda aktarabilirsiniz.

2.2. Barkod Tarayclar/OkuyucularBarkod, saylar ve harflerin eitli genilikteki ve uzunluktaki ubuk ve boluklarn bir

araya gelmeleriyle oluturulan bir kodlama sistemidir. Bir markete girdiinizde tmrnlerin zerinde eitli ekillerde ubuklardan oluan etiketler grmsnzdr. Gerektebarkod olarak adlandrlan bu kodlamayla rnlerin zerinde ne tr rn olduklar, neredengeldikleri, fiyatlar vb. bilgiler tutulmaz. Barkod yalnzca bilgisayara veri girmenin bir eidiolup belli sayda karakterden oluan bir rn bilgisi ierir.ekil 2.16da 12 rakamdan oluanbarkod

ekil 2.16: Solda 12 rakamlk barkod, sada 13 rakamlk barkod


48/59

44

zel olarak tasarlanm barkod okuyucusuyla barkod etiketi okutulduunda

bilgisayara ilgili sayda karakterden oluan rn bilgisi girilir. Bilgisayarn bal olduu anasunucuya daha nceden girilmi olan bir veritabanndan rn bilgisinin hangi rne karlkgeldiine baklr. Veritabanna ilgili rnn tm bilgileri girilmi olduundan bilgiler ktolarak ekrana ya da kada aktarlr.

ok farkl barkod standartlar olup bunlardan en sk kullanlan marketlerde rndenetimini kolaylatrmak amacyla kullanlan UPC(Universal Product Code) kodudur.

2.2.1. Yaps ve alma lkesi

Bilgisayarlar barkodlar okuyamaz. Barkodun ierdii bilginin bilgisayar taraf ndankullanlabilir duruma getirilmesi iin barkod kodunun alnmas ve bilgisayarn anlayacatre dntrlmesi gerekir. Barkod bilgisini alp bilgisayara gnderen cihazlarbarkodokuyucusuya dabarkod taraycs olarak adlandrlr.

Bir barkod okuyucusu temel olaraktarayc, kod zcve veri aktarm Kablosuparalarndan oluur. Tarayc barkod iaretlerini (izgiler ve boluklar) alglar ve bu bilgiyikod zcye gnderir. Kod zc elde ettii iaret bilgilerini uygun elektriksel kaevirir ve bilgisayar diline evrilmi bilgiyi (ounlukla ASCII karakter bilgisi) veri aktarmkat yardmyla bilgisayara gnderir.

Genel olarak drt tr barkod taraycs vardr:

Kalem tr tarayclar -Lazer barkod tarayclarCCD (Charge Coupled Device) tarayclar-Kamera tabanl okuyucular

Kalem Tr Barkod Tarayc: ubuk eklindedir ve ucundak kayna ve kkaynann yanna yerletirilmi foto diyot bulunur. Taraycnn ucu taranacak barkodetiketin izgileri zerinde yumuak hareketlerle gezdirilir. Foto diyotk kaynandanyansyan n iddetini ler ve barkod etiketindekiekillere bal olarak elektrik dalgasretir (ekil 2.17). Barkod taraycs retilen biimlendirilen elektrik dalgasn kod zcyegnderir. Kod zc dalgaeklini geleneksel bilgisayar verisine (ASCII kodlarna)dntrr.

ekil 2.17: Kalem tr taraycda k rmz noktaylagsterilenn gezdirilmesine gre elektrik

sinyallerinin elde edilmesi

Lazer Barkod Tarayc: Kalem tr barkod tarayclar gibi alr. Ik kaynaolarak lazer kullanlr. lerinde lazerin uygunekilde geri yansmasn salayacak bir aynadzenei vardr. Kalem tr barkod tarayclarda olduu gibi yansyan lazeriniddeti fotodiyot taraf ndan alglanr.


49/59

45

ekil 2.18: Lazer barkod tarayc ve PS/2 balantnoktas

CCD Barkod Tarayc: Okuma kafas zerinde bir satr boyunca dizilmi ok saydakk k alglaycs bulundurur. Barkodekillerine bal olarak retilen elektrik dalgalarkod zcye gnderilir. CCD barkod okuyucunun kalem tr ve lazer barkodokuyuculardan fark barkod etiketinden yansyan n parlakln lmesidir. Diertarayclar ise taraycnn kendisi taraf ndan retilen belirli frekanstakiler.

Kamera Tabanl Barkod Okuyucu:Yksek hzda fotoraf eken bir video kamerabulundurur. Barkod etiketinin fotoraf ekilir ve saysal resim ileme (Digital ImageProcessing) teknikleriyle barkod etiketi zlr (Trafik polislerinin plaka okuyan cihazlarya da OGS gielerinde bulunan kameralar gibi).

ekil 2.19: Barkod tarayclar n sanayide kullanm


Doru donanma sahip olduunuz mddete barkod okuyucular tm bilgisayaryazlmlarnda kullanabilirsiniz. Barkod okuyucular eitli arayzlerle bilgisayara balanr.PS/2 klavye giriini kullanan ya da RS232 ve USB gibi klavye girii dndaki bir bakaportu kullanan balant trleri vardr.

Dorudan klavye giriini kullanan barkod tarayclar bilgiyi klavyenin kulland

karakter kodlamasnda gnderdii iin herhangi bir uygulamada sanki klavye kullanyormu


50/59

46

gibi kullanabilirsiniz. Okuma ilemini yaptnz anda ilgili kod veri giri alanna yazlr ve

enter tuuna baslyormu gibi ilem sonlandrlr.Bu giri trn kullanan tarayclarn en nemli sorunu tarayc zerinde denetiminizin

olmamasdr. Ayrca kursr veri giri alan iinde tutmanz gerekir.

Dier balant trleriyse USB, RS232 ve Macintosh bilgisayarlar iin ADBdir. Bubalant trlerinde cihazla birlikte bilgisayara kurulmak zere iletim sistemi yazlm gelir.Yazlm bilgisayara yklenir ve cihaz hangi uygulamayla birlikte kullanlmak isteniyorsa oyazlma gre ilgili ayarlama yaplr. Bu tr balantlarda cihaz zerinde daha fazla denetimesahip olursunuz. Tablo 2.1de USB, PS/2 ve ADB balant trleri gsterilmitir.

Tablo 2.1: Barkod tarayclar iin farkl balant trleri ve bilgisayara balanmalarUSB Konektr PS2 Konektr ADB Konektr

Bu arayz kullanantarayclarn balanmasndabilgisayarn kapatlmasnagerek yoktur.

Klavye koklaycs yardmylaklavyeyle birliktekullanlabilir. Cihaznbilgisayar taraf ndanalglanmas iin bilgisayaralmadan nce taklmasgerekir.

Macintoshbilgisayarlar iin kullanlanve PCler iin PS/2 portunakarlk gelen balantnoktasdr.

USB Konektr Sembol PS2 Konektr Sembol ADB Konektr Sembol

PC ve Mac iin USBbalants PC iin PS/2 balants Mac iin ADB balants


51/59

47

UYGULAMA FAALYET

Paralel Port Taraycnn Kurulumu

lem Basamaklar nerilerParalel portlu taraycy bilgisayarnznyaknnda dz bir yere yerletiriniz. Taraycnn beslemesini kesin.

Taraycyla birlikte gelen paralel port

kablosunun 25pinlik erkek konektrnkapal durumdaki bilgisayarn paralelportuna balaynz. Kablonun dier ucunutaraycya balaynz.

Eer sistemde paralel port bir yazc davarsa uygun bir kablo yardmylayazcy taraycnn zerinde yer alanyazc balant noktasna balayn.Sonu olarak bilgisayara balanttarayc zerinden yaplr.Dikkat: Ayn anda iki paralel cihaznalmayacan unutmayn.Cihazlardan biriyle olan iinizibitirdikten sonra dier cihaz kullann.

Taraycnz anz.Baz tarayclarda g tuu yoktur.Adaptr prize baladnzda taraycalr.

Bilgisayarnz anz. Bilgisayarnzaldktan sonra iletim sisteminizinekrannda sisteme yeni bir donanmyklendiini belirten bir uyar kar.Ynergeleri izlemeniz durumunda vetaraycnzla birlikte gelen yazlmyklediinizde kurulum tamamlanmtr.

Eer herhangi bir uyar almadysanziletim sisteminizin Denetim Masaskonsoluna gidin ve yeni donanm elle(manuel) ykleyin.

UYGULAMA FAALYET


52/59

48

USB Port Taraycnn Kurulumu)

lem Basamaklar neriler

Taraycnz dz bir zemine vebilgisayarnzn yaknna yerletiriniz.

Taraycnn beslemesini kesin.

Taraycyla birlikte gelen yazlm CDsinibilgisayarnza taknz ve kurulum ileminigerekletiriniz.

ekil 2.16: Yazlm CDsi, g adaptr ve USBkablo

Baz tarayclarn cihaz bilgisayarabalandktan sonra kurulmasgerekebilir. En iyi kurulum seeneinirenmek iin taraycnzla birliktegelen teknik dkman inceleyin.

Taraycnz anz. Baz tarayclarda g tuu yoktur.Adaptr prize baladnzda taraycalr.

USB kablosunun kareeklindeki ucunutaraycya, dikdrtgen eklindeki ucunubilgisayara taknz.

ekil 2.17: USB kablosunun bilgisayara vetaraycya balanmas

Bu srada bilgisayarnzn akolmasnn bir sakncas yoktur. USBcihazlar ak durumdaki bilgisayaradorudan balanabilir. Cihaznzotomatik olarak USB destekli iletimsistemi taraf ndan alglanacaktr.


53/59

49

NOT: Tama srasnda okuma kafasnn sallanmasn engellemek amacylabaz tarayclarn arka taraflarna emniyet kilidi konulur. Tarama ileminin yaplabilmesi iinemniyet kilidini amay unutmayn. Ayrca cihaznzla birlikte gelen teknik dkmanlarmutlaka inceleyin. Cihaznzn kalibrasyonu ve en iyi kullanmyla ilgili yaplmasgerekenleri teknik dkmanlarda bulabilirsiniz.


54/59

50

LME VE DEERLENDRME

Bu blmde 2 nolu renme faaliyetinde anlatlan konular hakknda bilginizi veyeteneinizi lmek amacyla farkl trden sorular sorulacak ve uygulamal test yaplacaktr.Maddeleri duyarllkla yantlamanz nerilir.

A. LME TEST

1. Tarayc okuma kafasn hareket ettiren hangi motordur?A) Servo motorB) DC motorC) Adm motoruD) Fan motoru

2. Tarayclarda x-ynndeki donanmsal znrl ne belirler?A) Kullanlan aa duyarl malzemenin fotohcre saysB) Kullanlan fleuresan lambann k iddetiC) Hareket motorunun adm hassasiyetiD) Interpolation hz

3. Aadakilerden hangisi tarayc kafasnda bulunan elerden deildir?A) Lamba ve devre dzeneiB) Adm motoruC) Yanstma aynalarD) Ia duyarl malzeme (CCD vb.)

4. TWAIN iin aada sylenenlerden hangisi yanltr?A) Taraycyla bilgisayar arasnda oluturulmu ortak bir iletiim dilidir.B) TWAIN srcs TWAIN standardn destekleyen herhangi bir uygulamayla

tarayc arasnda bir yorumlayc olarak alr.C) TWAIN standard tarayclara tak ve altr zellii kazandran bir standarddr.

Taraycy bilgisayara balarsnz ve src yklemenize gerek yoktur.D) TWAIN destekli bir uygulama zerinden yine bu destee sahip bir cihaz

kullanmak iin ilgili cihazn btn zelliklerinin bilinmesine gerek yoktur.5. Aadaki zelliklerden hangisi bir taraycnn fiziksel zelliklerindendeildir?

A) Bit derinlii B) Interpolation C) znrlk D) Adm motor hassasiyeti

6. Yazlmsz gelmi bir barkod taraycnn hangi konektre balanmas olasdr?A) PS/2 B) USB C) FireWire D) RS-232

DEERLENDRME

lme sorularnn ounu doru yantlam ve eksiklerinizi gzden geirmiseniz

modl deerlendirmeye geebilirsiniz.

LME VE DEERLENDRME


55/59

51

MODL DEERLENDRMEA. LME TEST

1. Aadakilerden hangisi barkod tarayclarda kullanlan bir teknikdeildir?

A) Barkod etiketinin batan sona taranarak ubuk ve boluklarn geniliine uygunelektrik sinyali retilmesi.

B) Lazer huzmesinin barkod etiketi zerine tutulmas ve geri dnen lazerde meydanagelen deiimin elektrik sinyallerine evrilmesi.

C) inde bulunan dnen bir disk yardmyla resmin taranmas ve bir resim alglaycszerine drlerek kodlarn elektrik sinyallerine evrilmesi.

D) Barkod etiketinin fotoraf nn ekilip dijital resim ileyicisi yardmyla kodlarnbelirlenmesi.

2. Aadakilerden hangisi bir taraycda adm motorun tercih nedenidir?

A) Daha hzldr.B) Kontrol edilmesi daha kolaydr. Asal hareket zellii olduundan o andaki

hareket konumu belirlenebilir.C) Daha seri hareket zelliine sahiptir.D) Daha az akm eker.

3. Aadaki paralardan hangisi dzyatak tarayclarda bulunmaz?A) Hareket dengeletirici kolB) Ayna dzeneiC) Analog dijital dntrcD) Kamera

4. Aadakilerden hangisi video kameralarn dier kameralara gre ayrt edici birzelliidir?

A) Otomatik odaklama

B) CCDC) LensD) Optik zoom

5. Aadaki kayt ortamlarndan hangisi tanabilirlik ve kullanm kolaylalarndandierlerine gre daha esnektir?

A) HDDB) CFC) MiniDVD) DVD

MODL DEERLENDRME


56/59

52

B. PERFORMANS TEST

GZLENECEK DAVRANILAR Evet Hayr

Dijital Kameralar1) Dijital kameralarn eitlerini biliyor musunuz?2) Dijital kamerayla dijital video kameray ayrt edebiliyormusunuz?3) Fla bellek kartlarn ayrt edebiliyor musunuz?

4) Fla bellek kartn dijital kameraya takabiliyor musunuz?5) Dijital kamerann kullandbatarya trne uygun bataryatakabiliyor musunuz?6) Dijital kameray bilgisayara takp grnt aktarm yapabiliyormusunuz?7) ektiiniz fotoraf n ne kadarlk yer kapladnhesaplayabiliyor musunuz?8) Optik ve dijital zoom arasndaki fark ayrt edebiliyor musunuz?9) Dijital kamerann analog kndan televizyon balantsyapabiliyor musunuz?10) Dier aksesuar balantlarn yapabiliyor musunuz?

Tarayclar

1) Dzyatak taraycy bilgisayara ykleyebiliyor musunuz?

2) Tarayc kalitesini belirleyen unsurlar biliyor musunuz?

3) Tarama ilemi yapabiliyor musunuz?4) TWAIN destekli bir yazlm zerinden tarama ilemibalatabiliyor musunuz?5) Barkod taraycnn bilgisayar balantsn yapabiliyor musunuz?

6) Farkl balant arayzlerini ayrt edebiliyor musunuz?

MODL DEERLENDRME

lme testinde yer alan sorular yantlam ve performans testinde belirtilendavranlar uygulayabiliyorsanz modl baaryla tamamlamsnzdr. stenen sonucualamamsanz eksik olduunuz noktalar tekrarlayn.


57/59

53

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 B3 C4 A5 B6 D7 A8 D9 C

10 B

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 C2 C3 B4 C

5 B6 A

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 C2 B3 D4 A

5 B

CEVAP ANAHTARLARI


58/59

54

NER LEN KAYNAKLAR

AKIR Ali Yavuz, Hakan KARATA, Mehmet NDER, BiliimTeknolojilerinin Temelleri I: PC Donanm ve Yazlm Yardmc Kitab,Sistem, stanbul

MEYERS Mike,Renkli ve Resimli Kolay PC, ALFA, 1.Bask, stanbul, 2003

NER LEN KAYNAKLAR


59/59

KAYNAKA

Ron White, Timothy Edward Downs,How Computers Work,QUE, 8thEdition, 2005, Indiana PolisGEN H. Hakan,PC Donanm Ders Notlarhttp://electronics.howstuffworks.com/digital-camera.htm/printable (Haziran2006)

http://www.howstuffworks.com/camcorder.htm/printable (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/d35mm/index.html (Haziran 2006)http://www.canon.com/technology/dv/index.html (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/dc/index.html (Haziran 2006)

http://www.sony.com.tr (Haziran 2006)http://www.sony.com (Haziran 2006)

http://www.shortcourses.com/choosing/how/03.htm (Haziran 2006)

http://www.howstuffworks.com/scanner.htm/printable (Haziran 2006)http://www.extremetech.com/article2/0,1697,1157541,00.asp (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/scan/index.html (Haziran 2006)

http://support.gateway.com/s/tutorials/Tu_842279.shtml (Haziran 2006)http://www.howstuffworks.com/upc.htm/printable (Haziran 2006)

http://www.taltech.com/TALtech_web/resources/intro_to_bc/bcpwork.htm(Haziran 2006)

KAYNAKA

bilişim teknolojileri - 06 - görüntü İşleme cihazları

Documents