biuletyn tpn 06

??????...

BiuletynTATRYTPN

www.tpn.plwww.tatry.tpn.pl1

20 10fot. Marcin Bukowski

www.tpn.pl

www.tatry.tpn.pl

2z miłości do gór

W numerze...

Biuletyn nr 1/2010(12)

Komu w drogę…• Mroźna na urlopie 3• Uwaga, lawiny 4• Nowe tereny

dla narciarstwa? 5• Wystawa na zimę 7• Ptaki w obiektywie 8

Z życia parku• Elektroniczna wizytówka 9• Jesteśmy na Facebooku 9• Park w mediach 10• TPN na zakręcie 11• Zadania ochronne 11• Naukowcy o Tatrach 12• Do piór! 13• Wycinają zdrowe drzewa?! 14• Tatry czekają 16

Wydawnictwa• Sabała 17• A w najnowszych

„Tatrach”… 18


fot. Marcin Bukowski


Komu w drogę…Mroźna na urlopie

Jaskinia Mroźna zostałaJaskinia Mroźna zostałaJaskinia Mroźna zostałaJaskinia Mroźna zostałaJaskinia Mroźna została

zamknięta na sezonzamknięta na sezonzamknięta na sezonzamknięta na sezonzamknięta na sezon

zimowy. Dzieje się takzimowy. Dzieje się takzimowy. Dzieje się takzimowy. Dzieje się takzimowy. Dzieje się tak

każdego roku w okresiekażdego roku w okresiekażdego roku w okresiekażdego roku w okresiekażdego roku w okresie

od 1 listopadaod 1 listopadaod 1 listopadaod 1 listopadaod 1 listopada

do 30 kwietnia.do 30 kwietnia.do 30 kwietnia.do 30 kwietnia.do 30 kwietnia.

To czas na przeglądTo czas na przeglądTo czas na przeglądTo czas na przeglądTo czas na przegląd

infrastruktury,infrastruktury,infrastruktury,infrastruktury,infrastruktury,

prace porządkoweprace porządkoweprace porządkoweprace porządkoweprace porządkowe

oraz remontowe.oraz remontowe.oraz remontowe.oraz remontowe.oraz remontowe.

Zimą jaskinia równieżZimą jaskinia równieżZimą jaskinia równieżZimą jaskinia równieżZimą jaskinia również

po prostu „odpoczywa”po prostu „odpoczywa”po prostu „odpoczywa”po prostu „odpoczywa”po prostu „odpoczywa”

od tłumu turystów,od tłumu turystów,od tłumu turystów,od tłumu turystów,od tłumu turystów,

a w jej korytarzacha w jej korytarzacha w jej korytarzacha w jej korytarzacha w jej korytarzach

znajdują schronienieznajdują schronienieznajdują schronienieznajdują schronienieznajdują schronienie

np. nietoperze.np. nietoperze.np. nietoperze.np. nietoperze.np. nietoperze.

W sezonie letnimJaskinia Mroźna

cieszy się ogromnąpopularnością. Liczeniaprzeprowadzonew ostatnich dwóchlatach wykazały,że w ciągu długiegoweekendu sierpniowego(ok. 15 sierpnia) jaskinięodwiedzało ponad2 tys. osób dziennie.

Pozostałe jaskinieturystyczne otwarte sąprzez cały rok. Są tow Dolinie Kościeliskiej:Jaskinia Mylna, Obłazko-wa, Raptawicka, SmoczaJama (w Wąwozie Kra-ków), oraz w Dolinie kuDziurze Jaskinia Dziura.Obiekty te, w przeci-wieństwie do Mroźnej,nie są oświetlone, należywięc zabrać ze sobąlatarkę, szczególniedo Jaskini Mylnej.

(bch)(bch)(bch)(bch)(bch)fot. Bogusława Chlipała

??????...


Uwaga, lawiny

Nadal obowiązują dotychczas stosowane ta-blice z aktualnym stopniem zagrożenia la-

winowego i uniwersalnymi znakami ostrzegaw-czymi, „szachownicą” i „ręką”, ale przybyło kilkadodatkowych tablic informacyjno-ostrzegaw-czych. Mówią one o ryzyku zejścia lawin na tym

fot.

Bogu

sław

a C

hlip

ała

Z początkiem tego rokuZ początkiem tego rokuZ początkiem tego rokuZ początkiem tego rokuZ początkiem tego roku

wprowadzono zmiany w systemiewprowadzono zmiany w systemiewprowadzono zmiany w systemiewprowadzono zmiany w systemiewprowadzono zmiany w systemie

oznakowania lawinowego drogioznakowania lawinowego drogioznakowania lawinowego drogioznakowania lawinowego drogioznakowania lawinowego drogi

Palenica Białczańska – Morskie Oko.Palenica Białczańska – Morskie Oko.Palenica Białczańska – Morskie Oko.Palenica Białczańska – Morskie Oko.Palenica Białczańska – Morskie Oko.

Komu w drogę…

szlaku, zwracają uwagę na szczególnie niebez-pieczne jego odcinki, a także informują, że przej-ście w warunkach zagrożenia lawinowego odby-wa się na własną odpowiedzialność. Są to tabli-ce, które spotkamy tylko na drodze do Morskie-go Oka. Zostały umieszczone na Palenicy Biał-czańskiej, z obu stron Żlebu Siwarnego (okoliceWodogrzmotów Mickiewicza), na Włosienicy,przed wylotem Żlebu Głębokiego (Żlebu Żan-darmerii) oraz przed Starym Schroniskiem nadMorskim Okiem. Dodatkowo przed pawilonemgastronomicznym na Włosienicy postawiononową tablicę informującą o aktualnym stopniuzagrożenia lawinowego.

Droga do Morskiego Oka przebiega przeztereny zagrożone schodzeniem lawin. Dlategoteż przed wyjściem należy sprawdzić stopień za-grożenia lawinowego oraz zalecenia dla uprawia-jących turystykę podczas obowiązywania danegostopnia. Informacje te uzyskać można np. w Punk-cie Informacji Turystycznej TPN lub na stronachinternetowych parku.

Apelujemy o rozważne decyzje w trakcie zi-mowych wędrówek po Tatrach.

(bch)(bch)(bch)(bch)(bch)

Informujemy i ostrzegamy, decyzja należydo Ciebie


Nowe tereny dla narciarstwa? Komu w drogę…

W chwili zamykanianumeru trwały

konsultacje społeczne nad analiząoddziaływania tegoprzedsięwzięcia na obszarNatura 2000. Przypomnijmy,że już na początku 2009 r.obszar przeznaczony dla jazdypozatrasowej został wyznaczonyza pomocą czarno-żółtychtyczek. Jeśli w wyniku konsultacjispołecznych okaże się,że nie ma istotnych przeszkódw udostępnianiu tego obszaru,nowa granica będzie

Nie jest wykluczone,Nie jest wykluczone,Nie jest wykluczone,Nie jest wykluczone,Nie jest wykluczone,

że w rozpoczętym sezonieże w rozpoczętym sezonieże w rozpoczętym sezonieże w rozpoczętym sezonieże w rozpoczętym sezonie

zimowym TPN poszerzyzimowym TPN poszerzyzimowym TPN poszerzyzimowym TPN poszerzyzimowym TPN poszerzy

strefę przeznaczonąstrefę przeznaczonąstrefę przeznaczonąstrefę przeznaczonąstrefę przeznaczoną

dla narciarstwadla narciarstwadla narciarstwadla narciarstwadla narciarstwa

pozatrasowego w rejoniepozatrasowego w rejoniepozatrasowego w rejoniepozatrasowego w rejoniepozatrasowego w rejonie

Kasprowego Wierchu.Kasprowego Wierchu.Kasprowego Wierchu.Kasprowego Wierchu.Kasprowego Wierchu.


Komu w drogę…

Posłuchaj, co na tematudostępnienia nowych

terenów mówią pracownicy TPN.

Nowe tereny dla narciarstwa? – cd.

przeprowadzona w następującysposób. Na Goryczkowej graniąpo „tradycyjny” trawersPośredniego GoryczkowegoWierchu, a następnie w dół,łącząc się z trasą narciarskąna wysokości tzw. „męskiegoskrótu”. Na Gąsienicowej strefata będzie biegła również graniądo wierzchołka Beskidu,a następnie w dół, takżedo połączenia z trasą narciarską.Na tyczkach zostanąumieszczone te same co roktemu piktogramy mówiąceo zakazie jazdy poza tą strefąoraz tabliczka informująca, żeosoby wyjeżdżające poza liniętyczek będą karane mandatamido 500 zł.

(sz)(sz)(sz)(sz)(sz)

fot.

Bogu

sław

a C

hlip

ała

Tak wyglądał PośredniGoryczkowy Wierchw zeszłym sezonie


Wystawa na zimę

Przez cały lutyPrzez cały lutyPrzez cały lutyPrzez cały lutyPrzez cały luty

w sali audiowizualnejw sali audiowizualnejw sali audiowizualnejw sali audiowizualnejw sali audiowizualnej

Ośrodka Edukacyjno-Ośrodka Edukacyjno-Ośrodka Edukacyjno-Ośrodka Edukacyjno-Ośrodka Edukacyjno-

-Muzealnego TPN-Muzealnego TPN-Muzealnego TPN-Muzealnego TPN-Muzealnego TPN

przy ul. Chałubińskiego 42aprzy ul. Chałubińskiego 42aprzy ul. Chałubińskiego 42aprzy ul. Chałubińskiego 42aprzy ul. Chałubińskiego 42a

można oglądać wystawęmożna oglądać wystawęmożna oglądać wystawęmożna oglądać wystawęmożna oglądać wystawę

„Dzieje Węgierskiego„Dzieje Węgierskiego„Dzieje Węgierskiego„Dzieje Węgierskiego„Dzieje Węgierskiego

Towarzystwa Karpackiego.Towarzystwa Karpackiego.Towarzystwa Karpackiego.Towarzystwa Karpackiego.Towarzystwa Karpackiego.

Turystyka górska na starychTurystyka górska na starychTurystyka górska na starychTurystyka górska na starychTurystyka górska na starych

dokumentach”.dokumentach”.dokumentach”.dokumentach”.dokumentach”.

Węgierskie Towarzystwo Kar-packie powstało w 1873 r.

i było odpowiednikiem rówieśnicze-go Towarzystwa Tatrzańskiego. Sku-piało członków głównie narodowo-ści węgierskiej i niemieckiej zamiesz-kujących tereny ówczesnych Węgier,a po roku 1919, zmieniwszy nazwęna Towarzystwo Karpackie – obszarCzechosłowacji. Zakres działania To-warzystwa Karpackiego był niemal

Komu w drogę…

identyczny z aktywnością Towa-rzystwa Tatrzańskiego. Oba bu-dowały schroniska, udostępniałygóry szlakami turystycznymi, pro-wadziły działalność wydawnicząi ochroniarską. Towarzystwo skła-dało się z sekcji i oddziałów tere-nowych mających dużą autono-mię.

Wystawa prezentuje około30 plansz tematycznych z orygi-

nalnymi dokumentami z epokilub ich fotokopiami: początki To-warzystwa, budowę szlaków tu-rystycznych, wież widokowychi schronisk, działania na rzeczochrony przyrody, muzealnictwo,działalność badawczą i wydawni-czą, organizowanie ratownictwai przewodnictwa górskiego, po-znawanie jaskiń, taternictwo i nar-ciarstwo. Pokazano na nich też

działalność poszczególnych sekcji:wschodniokarpackiej, koszyckiej, hni-leckiej, nowowiejskiej i lewockiej,preszowskiej i magurskiej, a takżesekcji działających na innych obsza-rach.

Działalność Towarzystwa Kar-packiego została zakazana w roku1945 r., a reaktywowana dopierow 1993 r., po zmianach politycznychoraz powstaniu Republiki Słowackiej.Ta najnowsza karta dziejów Towa-rzystwa również jest pokazana nawystawie.

Wystawę uzupełnia ekspozycjawidokówek dokumentująca wypra-wy podejmowane przez członkówTowarzystwa poza Karpaty – mię-dzy innymi w Sudety i Alpy.

Wystawę przygotowała Państwo-wa Biblioteka Naukowa (Štátna ve-decká knižnica) w Koszycach (Repu-blika Słowacka) ze zbiorów dra JánaGašpara oraz archiwum Biblioteki.Uzupełnił ją ze zbiorów własnychoraz Ośrodka Dokumentacji Ta-trzańskiej TPN Wiesław Siarzewski.

(z)(z)(z)(z)(z)

Widokówka ze zbiorówOśrodka Dokumentacji Tatrzańskiej


Ptaki w obiektywie Komu w drogę…

Do 20 lutego Ośrodek Edukacyjno-MuzealnyDo 20 lutego Ośrodek Edukacyjno-MuzealnyDo 20 lutego Ośrodek Edukacyjno-MuzealnyDo 20 lutego Ośrodek Edukacyjno-MuzealnyDo 20 lutego Ośrodek Edukacyjno-Muzealny

TPN gości wystawę będącą pokłosiemTPN gości wystawę będącą pokłosiemTPN gości wystawę będącą pokłosiemTPN gości wystawę będącą pokłosiemTPN gości wystawę będącą pokłosiem

konkursu fotograficznego organizowanegokonkursu fotograficznego organizowanegokonkursu fotograficznego organizowanegokonkursu fotograficznego organizowanegokonkursu fotograficznego organizowanego

przez Nikon Klub Polska pt. „Ptaki Polski”.przez Nikon Klub Polska pt. „Ptaki Polski”.przez Nikon Klub Polska pt. „Ptaki Polski”.przez Nikon Klub Polska pt. „Ptaki Polski”.przez Nikon Klub Polska pt. „Ptaki Polski”.

Wystawa jest nie-wątpliwie wielką

atrakcją dla miłośnikówprzyrody; daje szansępodziwiania znakomitych,a często unikatowychfotografii ukazującychwiele gatunków ptaków,w tym także mało zna-nych. Oprócz ptakówdrapieżnych możemyobejrzeć m.in. wróblowa-

te, ptactwo wodne,czaple, rybitwy i innegatunki przedstawionew ich naturalnym środo-wisku. Wiele z zaprezen-towanych ujęć jest wyjąt-kowych, wymagającychod fotografa długichprzygotowań w oczeki-waniu na to jedno, spe-cjalne zdjęcie.

Na wystawę składa siępięćdziesięsiąt fotografiiw formacie 100 x 70 cm,wykonanych przez jede-nastu autorów: PiotraCharę, Tomasza Grześ-kowiaka, Henryka Janow-skiego, Michała Jastrzęb-

skiego, Andrzeja Jezio-rowskiego, Jacka Karda-siewicza, SławomiraKrajniewskiego, TomaszaKrupienkę, TomaszaOlechno, Pawła Pawlaka

oraz Waldemara Woź-niaka.

Zdjęcia można oglą-dać od poniedziałkudo soboty w godz. 8–15.

(psz)(psz)(psz)(psz)(psz)

fot.

Mich

ał Ja

strz

ębsk

i

fot.

Mich

ał Ja

strz

ębsk

i

fot.

Tom

asz

Krup

ienk

o

fot.

Mich

ał Ja

strz

ębsk

i

??????...


Z życia parku

Pod koniec roku TPN dołączyłPod koniec roku TPN dołączyłPod koniec roku TPN dołączyłPod koniec roku TPN dołączyłPod koniec roku TPN dołączyłdo grona instytucji, które mają oficjalnądo grona instytucji, które mają oficjalnądo grona instytucji, które mają oficjalnądo grona instytucji, które mają oficjalnądo grona instytucji, które mają oficjalnąstronę na portalu społecznościowymstronę na portalu społecznościowymstronę na portalu społecznościowymstronę na portalu społecznościowymstronę na portalu społecznościowymFacebook.Facebook.Facebook.Facebook.Facebook.

Można tam znaleźć informacje o planowa-nych wydarzeniach, ciekawe linki, krótkie

filmy. Chcemy być tam, gdzie ludzie zaintereso-wani Tatrami, i dzielić się wiadomościami o tym,co robimy – takich narzędzi dostarcza ten po-pularny portal. Chcieliśmy również umożliwić in-ternautom dyskusję – na oficjalnej stronie parku,jak na razie, nie ma żadnego forum. Przez po-nad miesiąc strona TPN zgromadziła niemalpięciuset „fanów”.

Facebook, największy portal społecznościo-wy na świecie, został założony przez Ameryka-nina, Marka Zuckerberga, w 2004 r. i od tej poryprzyciągnął 350 mln użytkowników.

(pk) (pk) (pk) (pk) (pk)

Elektroniczna wizytówkaPod koniec grudnia ruszył nowy serwis internetowy Tatrzańskiego ParkuPod koniec grudnia ruszył nowy serwis internetowy Tatrzańskiego ParkuPod koniec grudnia ruszył nowy serwis internetowy Tatrzańskiego ParkuPod koniec grudnia ruszył nowy serwis internetowy Tatrzańskiego ParkuPod koniec grudnia ruszył nowy serwis internetowy Tatrzańskiego Parku

Narodowego. Wpisuje się on w system identyfikacji wizualnej zaprojektowanyNarodowego. Wpisuje się on w system identyfikacji wizualnej zaprojektowanyNarodowego. Wpisuje się on w system identyfikacji wizualnej zaprojektowanyNarodowego. Wpisuje się on w system identyfikacji wizualnej zaprojektowanyNarodowego. Wpisuje się on w system identyfikacji wizualnej zaprojektowany

w połowie 2008 roku. Po odświeżeniu logo, zmianach wyglądu tablic,w połowie 2008 roku. Po odświeżeniu logo, zmianach wyglądu tablic,w połowie 2008 roku. Po odświeżeniu logo, zmianach wyglądu tablic,w połowie 2008 roku. Po odświeżeniu logo, zmianach wyglądu tablic,w połowie 2008 roku. Po odświeżeniu logo, zmianach wyglądu tablic,

kierunkowskazów czy materiałów biurowych przyszedł czas na stronękierunkowskazów czy materiałów biurowych przyszedł czas na stronękierunkowskazów czy materiałów biurowych przyszedł czas na stronękierunkowskazów czy materiałów biurowych przyszedł czas na stronękierunkowskazów czy materiałów biurowych przyszedł czas na stronę

internetową.internetową.internetową.internetową.internetową.

Podzielono ją na pięć głównych działów, któ-rych lektura dostarczy wszelkich informa-

cji o parku. Coś dla siebie znajdą tu i ci, którzyo przyrodzie lubią tylko czytać lub chcą napisaćszkolny referat, i ci, którzy w Tatrach spędzajączas aktywnie i szukają wiadomości o warunkachna szlakach, możliwościach noclegu, cenach czyprzepisach. Zachęcamy do korzystania z zakładkiWirtualne Tatry, która daje możliwość np. zapla-nowania trasy wycieczki. Jest galeria zdjęć –można ją nie tylko oglądać, ale i tworzyć. Wszyst-kie wydawane przez park publikacje są do ku-pienia w sklepie internetowym.

Przez kilka dni ze strony można było po-brać ankietę, w której pytaliśmy użytkownikówo opinię na temat serwisu, a także prosiliśmyo sugestie dotyczące nowych funkcjonalności.

Wszystkie głosy przeanalizowaliśmy, a część pro-ponowanych zmian i ulepszeń już wprowadzo-no. W dalszym ciągu czekamy na uwagi.

(pk)(pk)(pk)(pk)(pk)

Jesteśmyna Facebooku


Park w mediach Z życia parku

Przegląd publikacji na temat TPNjest niezwykle użytecznym na-

rzędziem w rękach osób odpowia-dających za kontakt z mediami i ma-jących styczność z dziennikarzami.Niestety, warunki umowy nie poz-walają na przedstawienie wynikówmonitoringu mediów szerszej pu-bliczności, ale niewykluczone, żepojawi się możliwość przeglądupublikacji w sieci wewnętrznej parkui zapoznawania się z nimi na przykładw czytelni biblioteki. Podobnie, za-stanawiamy się, czy nie podjąć mo-nitorowania innych mediów – radiai telewizji, które są – niestety – naj-bardziej opiniotwórczym przekaźni-kiem informacji.

Od marca ubiegłego roku Tatrzański Park NarodowyOd marca ubiegłego roku Tatrzański Park NarodowyOd marca ubiegłego roku Tatrzański Park NarodowyOd marca ubiegłego roku Tatrzański Park NarodowyOd marca ubiegłego roku Tatrzański Park Narodowy

otrzymuje informacje o publikacjach prasowychotrzymuje informacje o publikacjach prasowychotrzymuje informacje o publikacjach prasowychotrzymuje informacje o publikacjach prasowychotrzymuje informacje o publikacjach prasowych

i internetowych, w których pojawia się nazwa naszeji internetowych, w których pojawia się nazwa naszeji internetowych, w których pojawia się nazwa naszeji internetowych, w których pojawia się nazwa naszeji internetowych, w których pojawia się nazwa naszej

instytucji lub jej skrót. Korzystamy z platformy Instytutuinstytucji lub jej skrót. Korzystamy z platformy Instytutuinstytucji lub jej skrót. Korzystamy z platformy Instytutuinstytucji lub jej skrót. Korzystamy z platformy Instytutuinstytucji lub jej skrót. Korzystamy z platformy Instytutu

Monitorowania Mediów, raporty dostarczane sąMonitorowania Mediów, raporty dostarczane sąMonitorowania Mediów, raporty dostarczane sąMonitorowania Mediów, raporty dostarczane sąMonitorowania Mediów, raporty dostarczane są

e-mailem co najmniej raz dziennie. Wystarczy kliknąć,e-mailem co najmniej raz dziennie. Wystarczy kliknąć,e-mailem co najmniej raz dziennie. Wystarczy kliknąć,e-mailem co najmniej raz dziennie. Wystarczy kliknąć,e-mailem co najmniej raz dziennie. Wystarczy kliknąć,

aby na ekranie komputera pojawił się zeskanowany artykuł.aby na ekranie komputera pojawił się zeskanowany artykuł.aby na ekranie komputera pojawił się zeskanowany artykuł.aby na ekranie komputera pojawił się zeskanowany artykuł.aby na ekranie komputera pojawił się zeskanowany artykuł.

Monitoring prowadzony jest od1 marca 2009 r. W tym czasie w cza-sopismach oraz portalach interneto-wych opublikowano 1949 przeka-zów mediowych zawierających na-zwę lub skrót nazwy naszego parku.W prasie co najmniej 274 autorów(znanych z nazwiska lub inicjału)opublikowało 1053 artykułów i nota-tek. Informacji internetowych – ano-nimowych lub sygnowanych podpi-sami 274 autorów – ukazało się 896.Często informacje te dublowały się– podawane w gazetach, pojawiałysię też w portalach prowadzonychprzez te gazety. Najwięcej o parkupisały media regionalne i lokalne.Wśród tytułów najczęściej piszących

należy wymienić „Dziennik Polski”oraz „Gazetę Krakowską”. Na ła-mach ich wydań głównych oraz mu-tacji regionalnych ukazało się 510 pu-blikacji. Sporo o parku pisał lokalny„Tygodnik Podhalański” (181 artyku-łów i notatek). Aktywne były też „Ga-zeta Wyborcza” oraz... „Trybuna” –zanim nie znikła z rynku prasowego.Ale o TPN pisały też tytuły z nasze-go punktu widzenia „egzotyczne” jak„Technika Transportu Szynowego”,„Łazienka” czy „Polski Instalator”.Cieszące się kontrowersyjną sławą„Nie” pisało o nas aż 4 razy. Gdybyte wszystkie informacje wyciąć z ga-

zet i ułożyć obok siebie, zajęłyby po-wierzchnię sporego pokoju – prawie32,5 m kwadratowego.

Analiza merytoryczna materia-łów publikowanych o TPN pokazu-je, co najbardziej interesuje czytelni-ków polskich gazet – a dokładniej –dziennikarzy do nich piszących. Niejest to obraz zbyt budujący – ale tozupełnie inny temat...

(z)(z)(z)(z)(z)Ogólna liczba publikacji o TPN

od marca do grudnia 2009 r.w podziale na media.Źródło: Instytut Monitorowania Mediów


Z życia parku

TPN na zakręcie

Będzie to ostatni rokistnienia Gospodar-

stwa Pomocniczego.Zgodnie z przygotowy-wanym projektem zmianw ustawie o ochronieprzyrody od 1 stycznia2011 r. nastąpi prze-kształcenie parku z jed-nostki budżetowejna państwową osobęprawną. Oznacza towchłonięcie GP przezTPN i nadanie nowejjednostce częściowejsamodzielności finansowej.

Drugim ważnymwydarzeniem będą zmia-

Wydarzenia, jakich będziemy świadkamiWydarzenia, jakich będziemy świadkamiWydarzenia, jakich będziemy świadkamiWydarzenia, jakich będziemy świadkamiWydarzenia, jakich będziemy świadkami

w rozpoczynającym się roku, zapowiadają sięw rozpoczynającym się roku, zapowiadają sięw rozpoczynającym się roku, zapowiadają sięw rozpoczynającym się roku, zapowiadają sięw rozpoczynającym się roku, zapowiadają się

jako niezwykle brzemienne dla dalszegojako niezwykle brzemienne dla dalszegojako niezwykle brzemienne dla dalszegojako niezwykle brzemienne dla dalszegojako niezwykle brzemienne dla dalszego

funkcjonowania TPN.funkcjonowania TPN.funkcjonowania TPN.funkcjonowania TPN.funkcjonowania TPN.

ny na stanowiskach dy-rektorskich. PawłowiSkawińskiemu, dyrek-torowi naczelnemu,w lutym kończy się pię-cioletnia kadencja,w związku z tym ministerśrodowiska w grudniuogłosił konkurs na tostanowisko. Nie przyniósłon rozstrzygnięcia:w terminie zgłosiło siętylko dwóch chętnych.Należy się więc spodzie-wać ponownego ogło-szenia konkursu.Czy wystartuje w nimdotychczasowy szef

parku? To jest dobrepytanie...

Z kolei na emeryturę,osiągnąwszy 65 lat, wy-biera się zastępca dyrek-tora – Stanisław Czuber-

nat, któremu podlegaDział Społecznych FunkcjiParku – a w nim międzyinnymi Zespół Wydaw-nictw TPN i redakcja„Tatr”. Swoje stanowisko

piastuje od dwudziestulat. Czy zechce się z namijeszcze trochę pomęczyć?Na to pytanie teżnie znamy odpowiedzi.

(z)(z)(z)(z)(z)

6 stycznia minister6 stycznia minister6 stycznia minister6 stycznia minister6 stycznia minister

środowiska podpisałśrodowiska podpisałśrodowiska podpisałśrodowiska podpisałśrodowiska podpisał

tzw. zadania ochronnetzw. zadania ochronnetzw. zadania ochronnetzw. zadania ochronnetzw. zadania ochronne

dla Tatrzańskiegodla Tatrzańskiegodla Tatrzańskiegodla Tatrzańskiegodla Tatrzańskiego

Parku Narodowego.Parku Narodowego.Parku Narodowego.Parku Narodowego.Parku Narodowego.

W poprzednich latachW poprzednich latachW poprzednich latachW poprzednich latachW poprzednich latach

wyznaczały onewyznaczały onewyznaczały onewyznaczały onewyznaczały one

działania parkudziałania parkudziałania parkudziałania parkudziałania parku

na najbliższy rok.na najbliższy rok.na najbliższy rok.na najbliższy rok.na najbliższy rok.

Tym razem zostałyTym razem zostałyTym razem zostałyTym razem zostałyTym razem zostały

opracowaneopracowaneopracowaneopracowaneopracowane

na trzy lata.na trzy lata.na trzy lata.na trzy lata.na trzy lata.

Zadania ochronne to dokument dotyczącystrategii ochrony dla parku narodowego.

Wskazuje, które miejsca w parku mogą byćudostępnione dla nauki, edukacji, celówkulturowych, turystycznych, rekreacyjnychi sportowych. Identyfikuje i ocenia istniejąceoraz potencjalne zagrożenia dla przyrody,a także definiuje sposoby ich eliminacjilub ograniczenia negatywnych skutków.W opracowaniu znajdziemy informacje,które tereny są objęte ochroną ścisłą, czynnąi krajobrazową z podaniem rodzaju, rozmiarui lokalizacji poszczególnych zadań.


Zadaniaochronne


Tegoroczna konferencja, która odbędzie się w dniach 14–16

października 2010 r. w Zakopanem, składać się będzie z sesji

naukowych, obejmujących trzy podstawowe dziedziny: nauki o Ziemi,

nauki biologiczne oraz relacje zachodzące pomiędzy przyrodą Tatr

a działalnością człowieka. Podczas każdej z nich zaprezentowane

zostaną referaty oraz postery. Termin przesyłania streszczeń i kart

zgłoszeniowych upływa 15 marca.

Więcej informacji na temat konferencji można znaleźć na stro-

nach internetowych krakowskiego oddziału PTPNoZ http://ho-

me.agh.edu.pl/ptpnoz oraz TPN www.tpn.pl.Marcin GuzikMarcin GuzikMarcin GuzikMarcin GuzikMarcin Guzik

Z życia parkuNaukowcy o Tatrach

Polskie Towarzystwo Przyjaciół NaukPolskie Towarzystwo Przyjaciół NaukPolskie Towarzystwo Przyjaciół NaukPolskie Towarzystwo Przyjaciół NaukPolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

o Ziemi Oddział Kraków oraz Tatrzańskio Ziemi Oddział Kraków oraz Tatrzańskio Ziemi Oddział Kraków oraz Tatrzańskio Ziemi Oddział Kraków oraz Tatrzańskio Ziemi Oddział Kraków oraz Tatrzański

Park Narodowy już dziś zapraszająPark Narodowy już dziś zapraszająPark Narodowy już dziś zapraszająPark Narodowy już dziś zapraszająPark Narodowy już dziś zapraszają

na październikową konferencjęna październikową konferencjęna październikową konferencjęna październikową konferencjęna październikową konferencję

pt. „Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ichpt. „Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ichpt. „Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ichpt. „Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ichpt. „Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich

otoczeniem”. To czwarte z organizowanych cyklicznieotoczeniem”. To czwarte z organizowanych cyklicznieotoczeniem”. To czwarte z organizowanych cyklicznieotoczeniem”. To czwarte z organizowanych cyklicznieotoczeniem”. To czwarte z organizowanych cyklicznie

spotkań naukowych noszących zbiorczy tytułspotkań naukowych noszących zbiorczy tytułspotkań naukowych noszących zbiorczy tytułspotkań naukowych noszących zbiorczy tytułspotkań naukowych noszących zbiorczy tytuł

„Przyroda TPN a człowiek”.„Przyroda TPN a człowiek”.„Przyroda TPN a człowiek”.„Przyroda TPN a człowiek”.„Przyroda TPN a człowiek”.


Do piór! Z życia parku

Konkurs przeznaczony

jest dla uczniów szkół

podstawowych i gimnazjów

z Małopolski. Temat: różne

oblicza tatrzańskiej przyrody

w ciągu roku kalendarzowego.

Pracę można napisać w for-

mie opowiadania, gdzie w roli

narratora wystąpi wybrane ta-

trzańskie zwierzę, opisu pre-

zentującego wybrane miejsce

w Tatrach lub wiersza.

Na opisane teksty czeka-

my w Zespole Szkół im. Le-

gionów Polskich w Poroninie

Już po raz piąty Tatrzański Park NarodowyJuż po raz piąty Tatrzański Park NarodowyJuż po raz piąty Tatrzański Park NarodowyJuż po raz piąty Tatrzański Park NarodowyJuż po raz piąty Tatrzański Park Narodowy

we współpracy z Zespołem Szkół im. Legionówwe współpracy z Zespołem Szkół im. Legionówwe współpracy z Zespołem Szkół im. Legionówwe współpracy z Zespołem Szkół im. Legionówwe współpracy z Zespołem Szkół im. Legionów

Polskich w Poroninie organizuje konkursPolskich w Poroninie organizuje konkursPolskich w Poroninie organizuje konkursPolskich w Poroninie organizuje konkursPolskich w Poroninie organizuje konkurs

literacki pod nazwą „Na tatrzańskim szlaku”.literacki pod nazwą „Na tatrzańskim szlaku”.literacki pod nazwą „Na tatrzańskim szlaku”.literacki pod nazwą „Na tatrzańskim szlaku”.literacki pod nazwą „Na tatrzańskim szlaku”.

Tegoroczna edycja nosi tytuł „Rok w Tatrach”.Tegoroczna edycja nosi tytuł „Rok w Tatrach”.Tegoroczna edycja nosi tytuł „Rok w Tatrach”.Tegoroczna edycja nosi tytuł „Rok w Tatrach”.Tegoroczna edycja nosi tytuł „Rok w Tatrach”.

(ul. Piłsudskiego 34, 34-520

Poronin) do 19 lutego. Roz-

strzygnięcie nastąpi tydzień

później. Na uroczyste rozda-

nie nagród i dyplomów zapro-

simy laureatów 4 marca do

siedziby Tatrzańskiego Parku

Narodowego.

Zainteresowanych za-

praszamy do zapoznania się

z regulaminem konkursu

na stronach internetowych

organizatorów: www.tpn.pl,

www.szkolaporonin.pl.

(mk)(mk)(mk)(mk)(mk) fot.

Mał

gorz

ata

Kot


Wycinają zdrowe drzewa?! Z życia parku

Dziesiątki lat rabunkowej eksploatacji tatrzańskich lasówDziesiątki lat rabunkowej eksploatacji tatrzańskich lasówDziesiątki lat rabunkowej eksploatacji tatrzańskich lasówDziesiątki lat rabunkowej eksploatacji tatrzańskich lasówDziesiątki lat rabunkowej eksploatacji tatrzańskich lasów

doprowadziły do powstania drzewostanów odoprowadziły do powstania drzewostanów odoprowadziły do powstania drzewostanów odoprowadziły do powstania drzewostanów odoprowadziły do powstania drzewostanów o

niewłaściwej strukturze gatunkowej i wiekowej.niewłaściwej strukturze gatunkowej i wiekowej.niewłaściwej strukturze gatunkowej i wiekowej.niewłaściwej strukturze gatunkowej i wiekowej.niewłaściwej strukturze gatunkowej i wiekowej.

Wyeliminowano buka i jodłę, a w ich miejsce posadzonoWyeliminowano buka i jodłę, a w ich miejsce posadzonoWyeliminowano buka i jodłę, a w ich miejsce posadzonoWyeliminowano buka i jodłę, a w ich miejsce posadzonoWyeliminowano buka i jodłę, a w ich miejsce posadzono

świerka. Taki skład gatunkowy w połączeniu zświerka. Taki skład gatunkowy w połączeniu zświerka. Taki skład gatunkowy w połączeniu zświerka. Taki skład gatunkowy w połączeniu zświerka. Taki skład gatunkowy w połączeniu z

oddziaływaniem grzybów, owadów oraz huraganowychoddziaływaniem grzybów, owadów oraz huraganowychoddziaływaniem grzybów, owadów oraz huraganowychoddziaływaniem grzybów, owadów oraz huraganowychoddziaływaniem grzybów, owadów oraz huraganowych

wiatrów prowadzi do zamierania drzewostanów w regluwiatrów prowadzi do zamierania drzewostanów w regluwiatrów prowadzi do zamierania drzewostanów w regluwiatrów prowadzi do zamierania drzewostanów w regluwiatrów prowadzi do zamierania drzewostanów w reglu

dolnym. Już tworząc ponad pół wieku temu Tatrzańskidolnym. Już tworząc ponad pół wieku temu Tatrzańskidolnym. Już tworząc ponad pół wieku temu Tatrzańskidolnym. Już tworząc ponad pół wieku temu Tatrzańskidolnym. Już tworząc ponad pół wieku temu Tatrzański

Park Narodowy,Park Narodowy,Park Narodowy,Park Narodowy,Park Narodowy,

wskazywano na potrzebęwskazywano na potrzebęwskazywano na potrzebęwskazywano na potrzebęwskazywano na potrzebę

podniesienia naturalnejpodniesienia naturalnejpodniesienia naturalnejpodniesienia naturalnejpodniesienia naturalnej

odporności drzewostanówodporności drzewostanówodporności drzewostanówodporności drzewostanówodporności drzewostanów

poprzez ich przebudowę,poprzez ich przebudowę,poprzez ich przebudowę,poprzez ich przebudowę,poprzez ich przebudowę,

czyli dostosowanieczyli dostosowanieczyli dostosowanieczyli dostosowanieczyli dostosowanie

struktury gatunkowej,struktury gatunkowej,struktury gatunkowej,struktury gatunkowej,struktury gatunkowej,

wiekowej i przestrzennejwiekowej i przestrzennejwiekowej i przestrzennejwiekowej i przestrzennejwiekowej i przestrzennej

do siedliska. Dziś przyszedłdo siedliska. Dziś przyszedłdo siedliska. Dziś przyszedłdo siedliska. Dziś przyszedłdo siedliska. Dziś przyszedł

czas na dokończenie pracyczas na dokończenie pracyczas na dokończenie pracyczas na dokończenie pracyczas na dokończenie pracy

poprzedników.poprzedników.poprzedników.poprzedników.poprzedników.

największym w dotychcza-sowej historii TPN wiatro-

łomie w 1968 r. tempo wprowa-dzania w reglu dolnym bukówi jodeł znacząco wzrosło. Do koń-ca ubiegłego wieku zabiegiem takimobjęto kilkaset hektarów lasu. Dziś

każdy może zaobserwować efektywielkiego nakładu pracy poczynio-nego przez leśników w minionychdziesięcioleciach. Wynik byłby zna-fo

t. Z

bign

iew

Krz

an

Jelenie, ogryzając młode jodełki,często doprowadzają do ich usychania

Pomocy, jesteśmy w beznadziejnympołożeniu!Po

fot.

Krys

tyna

Bab

ula


Wycinają zdrowe drzewa?! – cd. Z życia parku

cznie lepszy, gdyby nie niszczącapresja jeleniowatych na sadzonkii młodniki, w szczególności jodło-we.

Po latach nadszedł ostatecznyczas stworzenia posadzonymwcześniej drzewkom optymalnychwarunków rozwoju. Na większościpowierzchni wzrastały one równo-legle z już istniejącym lub powsta-jącym z samosiewu drzewostanemświerkowym, który w pierwszej fa-zie pełnił funkcję osłonową. Terazjednak świerki stanowią przeszko-dę dla młodego pokolenia gatun-ków docelowych, przygłuszając je,a czasem wręcz uśmiercając przezodcięcie dostatecznej ilości światłai zabranie przestrzeni życiowej.Aby nie zaprzepaścić pracy po-przedników, należy usuwać prze-szkody i umożliwiać powrót jodeł,buków, jaworów na właściwe so-bie siedliska.

W roku 2010, podobnie jakw latach poprzednich, prowadzo-ne też będą wycinki świerków za-atakowanych przez kornika druka-

rza. Są to tak zwane cięcia przy-godne, niedające się precyzyjnieprzewidzieć ani co do miejsc wy-stąpienia, ani co do rozmiarów.W ostatnich latach rozmiary te byłyznaczne z powodu gradacji, czylimasowego występowania kornika.W wyniku cięć przygodnych uzyski-wano ponad 80 proc. drewna.

Zarówno cięcia tzw. planowe,odsłaniające preferowane gatunki,jak i cięcia przygodne realizowanesą w Tatrzańskim Parku Narodo-wym wyłącznie na obszarze obję-tym ochroną czynną i za zgodąministra środowiska, który zatwier-dza plany zadań ochronnych dlaparku narodowego na kolejne lataw formie zarządzenia. W strefieleśnej poddanej ochronie ścisłejzabiegów się nie wykonuje, obo-wiązuje tam ustawowy zakaz inge-rencji w ekosystemy.

Dział Ochrony Przyrody TPNDział Ochrony Przyrody TPNDział Ochrony Przyrody TPNDział Ochrony Przyrody TPNDział Ochrony Przyrody TPN

W konkurencji ze świerkamiten młody buk ma znikome szansena osiągnięcie dorosłościfo

t. To

mas

z M

ączk

a

??????...


Z życia parkuTatry czekają

Zmieniliśmy nieco zasady rekrutacji. Na na-szej stronie internetowej będziemy publi-

kować opisy konkretnych zadań, w których po-dajemy konieczne szczegóły. Niezależnie odtego zapraszamy wszystkich zainteresowanychdo wysyłania formularzy zgłoszeniowych. Danebędziemy ewidencjonować, a informacje zawar-te w zgłoszeniach pomogą nam znaleźć zadaniaspełniające oczekiwania konkretnych osób.

W zimie będziemy potrzebować pomocyprzy monitorowaniu szlaków turystycznych,narciarskich i nartostrad. To zadanie głównie dlaosób mających sprzęt skiturowy i umiejącychporuszać się na nim w terenie wysokogórskim.

Wszystkie niezbędne informacje wraz zeszczegółowym opisem zadania można znaleźć nastronie internetowej TPN w zakładce Wolonta-riat, w dziale Wspieraj.


Pod koniec ubiegłego roku udało się pokonać wszelkie barieryPod koniec ubiegłego roku udało się pokonać wszelkie barieryPod koniec ubiegłego roku udało się pokonać wszelkie barieryPod koniec ubiegłego roku udało się pokonać wszelkie barieryPod koniec ubiegłego roku udało się pokonać wszelkie bariery

administracyjne i od stycznia mamy w TPN osobę odpowiedzialną wyłącznieadministracyjne i od stycznia mamy w TPN osobę odpowiedzialną wyłącznieadministracyjne i od stycznia mamy w TPN osobę odpowiedzialną wyłącznieadministracyjne i od stycznia mamy w TPN osobę odpowiedzialną wyłącznieadministracyjne i od stycznia mamy w TPN osobę odpowiedzialną wyłącznie

za koordynowanie wolontariatu. Całoroczny Wolontariat dla Tatr rusza więcza koordynowanie wolontariatu. Całoroczny Wolontariat dla Tatr rusza więcza koordynowanie wolontariatu. Całoroczny Wolontariat dla Tatr rusza więcza koordynowanie wolontariatu. Całoroczny Wolontariat dla Tatr rusza więcza koordynowanie wolontariatu. Całoroczny Wolontariat dla Tatr rusza więc

pełną parą.pełną parą.pełną parą.pełną parą.pełną parą.

fot.

Mar

cin B

ukow

ski

W zimie potrzebujemy pomocy przy monitorowaniuszlaków turystycznych, narciarskich i nartostradfo

t. M

arcin

Buk

owsk

i


Sabała Wydawnictwa

Imię Sabały od przeszło stu lat od-mieniane jest we wszystkich przy-

padkach, stało się synoni-mem góralskości w najczyst-szej formie, symbolem pod-halańskiego mitu, jego po-stać obrosła legendą niemoż-liwą do oddzielenia od histo-rycznej prawdy. Gdy WiesławAleksander Wójcik w roku1986 zabrał się do pisania bio-grafii Sabały, okazało się, że udo-kumentowanych faktów z jego

życia jest niedużo, że o bohate-rze tak właściwie niewiele wiado-mo, a niemal każde zdarzenie z jegoudziałem zawarte we wspomnie-niach współczesnych mu osób za-wiera elementy nieprawdziwe,wręcz baśniowe. Jednak Autor,znany z dociekliwości i staranności,nie dał się ponieść legendzie, z inży-nierską precyzją – wszak jestabsolwentem politechniki –odkrywał chwila po chwiliSabałowy życiorys, śledziłkażdy trop związany nie tyl-ko z żywotem górala, alei z mitem, jaki tworzył się

narodzin po niejasne okolicznościśmierci, historię sabałowego kultu –jego wizerunki utrwalone aparatemfotograficznym, pędzlem, ołówkiemi rzeźbiarskim dłutem, jego echaw muzyce, scenariuszach filmowychi teatralnych, wydawnictwach na-ukowych i encyklopediach, echachbrzmiących od Tatr do Bałtyku i po-za granicami trzech rozbiorów.

Książka liczy ponad400 stron, zawiera wieledziesiątków ilustracji, indeksi bibliographia sabaliana –niezwykle bogate piśmien-nictwo świadczące o pozy-cji Sabały w kulturze polskiej.Czy pozycji zasłużonej? Autoruchyla się od odpowiedzi nato pytanie, pozostawiająckwestię jego rozstrzygnięciaCzytelnikom.

(z)(z)(z)(z)(z)

Wiesław Aleksander Wójcik,Sabała, Zakopane 2009, ss. 412,

Wydawnictwa Tatrzańskiego ParkuNarodowego.

Po niemal ćwierćwieczu,Po niemal ćwierćwieczu,Po niemal ćwierćwieczu,Po niemal ćwierćwieczu,Po niemal ćwierćwieczu,

jakie upłynęło od chwili,jakie upłynęło od chwili,jakie upłynęło od chwili,jakie upłynęło od chwili,jakie upłynęło od chwili,

gdy Autor rozpoczął pracęgdy Autor rozpoczął pracęgdy Autor rozpoczął pracęgdy Autor rozpoczął pracęgdy Autor rozpoczął pracę

nad dziełem swego życia,nad dziełem swego życia,nad dziełem swego życia,nad dziełem swego życia,nad dziełem swego życia,

wreszcie ukazał się opasływreszcie ukazał się opasływreszcie ukazał się opasływreszcie ukazał się opasływreszcie ukazał się opasły

tom poświęconytom poświęconytom poświęconytom poświęconytom poświęcony

najbardziej znanemunajbardziej znanemunajbardziej znanemunajbardziej znanemunajbardziej znanemu

góralowi tatrzańskiemu –góralowi tatrzańskiemu –góralowi tatrzańskiemu –góralowi tatrzańskiemu –góralowi tatrzańskiemu –

Janowi Krzeptowskiemu,Janowi Krzeptowskiemu,Janowi Krzeptowskiemu,Janowi Krzeptowskiemu,Janowi Krzeptowskiemu,

zwanemu Sabałą.zwanemu Sabałą.zwanemu Sabałą.zwanemu Sabałą.zwanemu Sabałą.

wokół Jaśka Krzeptowskiego jesz-cze przed śmiercią.

Tatrzański Park Narodowy ze-brał plon dociekań nad legendar-nym góralem i wydał książkę zaty-tułowaną krótko: Sabała. Znalazłosię w niej wszystko, co Wiesławo-wi A. Wójcikowi o bohaterze uda-ło się zebrać: całe jego życie – od


??????...


A w najnowszych „Tatrach”... Wydawnictwa

RozmaitościW roku 2009 sprzedano ponad dwa milio-

ny biletów wstępu do TPN. Ilość odwiedzającychod 10 lat utrzymuje się na stałym poziomie z wa-haniem ± 10 proc. • Z początkiem 2010 r.wprowadzono zmiany w systemie oznakowanialawinowego na drodze do Morskiego Oka •W Zakopanem i tatrzańskich schroniskach za-

montowano duże monitory podające informacjeo pogodzie i aktualnych zagrożeniach. Są one ste-rowane z centrali TOPR • Każdego roku w cza-sie Wszystkich Świętych notowano dewastacjękapliczki w Dolinie Kościeliskiej. W tym roku nawandali urządzono zasadzkę – Straż Parku za-trzymała i przekazała policji trzy osoby • W tymsezonie narciarze – miłośnicy freeride’u – byćmoże będą mogli korzystać z nowych terenów.Dla tego sportu dopuszczono całe północnei północno-wschodnie stoki Beskidu oraz częśćzachodniego zbocza Pośredniego Wierchu Go-ryczkowego • Pod koniec listopada 2009 r. do-szło do poważnego konfliktu między TPN a Cen-tralnym Ośrodkiem Sportu. Ten ostatni bezwymaganych zezwoleń poszerzył narciarskie tra-sy biegowe biegnące przez park narodowy, de-wastując roślinność • „Tatry” były promowanew czasie konferencji urządzonej w Brukseli przezredakcję zaprzyjaźnionego z nami włoskiegokwartalnika „L’Eco delle Dolomiti” • Nie przy-niósł rozstrzygnięcia konkurs na stanowisko dy-rektora TPN ogłoszony przez ministerstwo śro-dowiska. Kolejny konkurs prawdopodobnie bę-dzie ogłoszony w lutym • Ing. Barbara Chovan-cová, stale współpracująca z „Tatrami”, decyzjąRady Naukowej Wydziału Leśnego Uniwersyte-tu Technicznego 26 listopada uzyskała tytuł Phi-

losophy Doctor • 5 grudnia 2009 r. Józef Nyka,wybitny znawca problematyki górskiej, szczegól-nie tatrzańskiej, autor licznych przewodników,obchodził 85 rocznicę urodzin • 10 listopada2009 r. zmarł niestrudzony obrońca przyrodytatrzańskiej, przewodnik Józef Maciata • Jednym

??????...


A w najnowszych „Tatrach”... – cd. Wydawnictwa

z eksponatów znajdujących się w zbiorach Mu-zeum Tatrzańskiego, związanych z początkaminarciarstwa w Tatrach, jest odznaka Zakopiań-skiego Oddziału Narciarzy Towarzystwa Ta-trzańskiego z roku 1907 • 24 października 2009r. był obchodzony jako Dzień Patrona. Był toostatni akord trwających cały rok obchodów120. rocznicy powstania Muzeum Tatrzańskie-go im. Dra Tytusa Chałubińskiego • W ramachtychże obchodów w Zakopanem prezentowa-no wystawę „Tatry – czas odkrywców”. Odkońca listopada wystawa jest prezentowanawłoskiej publiczności w salach Museo Naziona-le della Montagna w Turynie • W NowymTargu można było oglądać wystawę dokumen-tującą niemieckie badania antropologiczne lud-ności góralskiej prowadzone przez nazistów

w czasie okupacji w latach 1940–1943 • NaNowym Cmentarzu w Zakopanem odsłoniętoodnowiony nagrobek Józefa Oppenheima, wy-bitnego ratownika, narciarza i taternika.

Z drugiej strony TatrDo Serca lasu nad Czarnym Wagiem Czytel-

ników „Tatr” prowadzi Peter Laučík. Autoropisuje historię i dzień dzisiejszy osady CzarnyWag – przez wieki związanej z gospodarowa-niem w lasach Niżnich Tatr u podnóży KralowejHoli • Po ubiegłorocznym załamaniu rynku tu-rystycznego Wysokich Tatr Słowacy zapowie-dzieli zmianę polityki. Oprócz wprowadzeniaszeregu nowości można spodziewać się obniże-nia cen o 10–20 proc., co ma przyciągnąć pol-skich narciarzy. Piszemy o tym w artykule Lep-

sza oferta, te same obawy • Od listopada możnalatać Z Warszawy w Tatry samolotem. Punktemdocelowym jest lotnisko w Popradzie, skąd doZakopanego można się dostać w godzinę. Ce-na przelotu jest konkurencyjna, porównywalnaz kosztami przejazdu pociągiem InterCity do Kra-kowa i dalej autobusem do Zakopanego. Niemówiąc już o czasie podróży, który – łączniez koniecznością wcześniejszego stawienia się nalotnisku – zamyka się w trzech godzinach • Pojesiennym przestoju w pracy Muzeum TANAP-uw Tatrzańskiej Łomnicy zwiedzający mają do dy-spozycji nowe atrakcje: całkowicie przebudowa-ną wystawę przyrodniczą w centralnej części eks-pozycji, nowe prezentacje multimedialne orazmożliwość obejrzenia na własne oczy w dużympowiększeniu preparatu skrzelopływki bagiennej.

PublicystykaOchrona środowiska Tatr to nie tylko dba-

łość o czystość szlaków, budowa oczyszczalnischroniskowych ścieków, zamienianie opałowe-go węgla i koksu prądem i zamykanie dróg dlapojazdów mechanicznych. Niewiele mówi sięo „zanieczyszczaniu” górskiej ciemności, o skaże-niu nieba laserowymi błyskami, o tym, że nienatu-ralne efekty świetlne mają wpływ na zachowanieistot żywych zamieszkujących Tatry – nie tylko

??????...



zresztą zwierząt. Pisze o tym Jakub Brzosko, w ar-tykule Tatrzańskie niebo, czyli wolna amerykanka.

TaternictwoW przerwie między niespodziankami jesien-

nej aury dokonano pierwszego ambitnego przej-

ścia taternickiego, w warunkach zimowych – sa-motne klasyczne przejście drogi Łacińskiego – Pa-szuchy w ścianie Kazalnicy. O tym wyczynie, a tak-że o innych dokonaniach – uwzględniając równieżnajwybitniejsze przejścia taterników słowackich –pisze Jakub Radziejowski w artykule Wspinaczko-we remanenty 2009. Między latem a zimą.

NarciarstwoModa na jeżdżenie poza utrzymywanymi

trasami narciarskimi dotarła i w Tatry. Jej poja-wienie się, a szczególnie uprawianie w terenach,na których obowiązują rygory ochrony przyro-dy wywołała falę dyskusji nacechowanej dużądozą emocji. W „Tatrach” publikujemy dwugłosw tej sprawie. Uprawianie freeride’u wedługMichała Trzebuni, autora tekstu Freeride, już nieroślina, jeszcze nie biznes, jest sztuką na granicyartyzmu wymagającą zachowania stylu jazdy.„Linia zjazdu – pisze – musi być zapamiętananiczym wiersz podczas recytacji na konkursie”.Odnosi się też do historycznych pierwocin,czasów „wolnej jazdy” Zaruskiego lub „wyryp”narciarskich Oppenheima. Nie zwraca jednakuwagi na aspekt związany z miejscem uprawia-nia tego sportu. Czy to Tylko chwila? – zapytujeSzymon Ziobrowski. „Tatry są małe – pisze. –Kolejna grupa chce poszerzenia dotychczaso-

wych uprawnień, bo jej przedstawiciele są tu »odzawsze«, bo w górach... jest fajnie”.

JaskinieOdwiedź Jaskinię Staniszowską, zachęca Zbi-

gniew Ładygin. Jaskinia Nowa Staniszowska odkońca grudnia stała się nową atrakcją turystycznąliptowskiej strony Niżnich Tatr, a dokładniej –Doliny Jańskiej. Nie będzie konkurencją dla słyn-nych Jaskiń Demianowskich, ale z pewnościąprzyciągnie turystów i wczasowiczów odwiedza-jących ten zakątek. Jaskinię zwiedza się z prze-wodnikiem w niewielkich grupach. Zwiedzają-cy dostają czołówki, którymi oświetlają jaskinię –we wnętrzu nie ma instalacji elektrycznej. Jaski-nia ma dogodny dojazd, dojście jest krótkiei niemęczące. Zwiedzanie trwa około 45 minut

??????...



• Korytarze jaskini Mesačný Tieň przekroczyły23 km długości, a jej głębokość sięga 450 m.Cały czas trwa eksploracja, a do zbadania pozo-stało jeszcze wiele problemów. Wszystko wska-zuje na to, że wkrótce Mesačný Tieň pokonasystem Jaskini Śnieżnej i stanie się najdłuższą ja-skinią Tatr. Badacze Mesačného Tieňa mierząznacznie dalej: chcą pokonać najdłuższy systemjaskiniowy Słowacji – Jaskinie Demianowskie –liczący ponad 35 km długości.

Wypadki górskieNajpierw depresyjna jesień i samobójcy,

potem zalodzone szlaki i zsuwający się po nichturyści, ale najgorsze przyszło na przełomie roku2009 i 2010. W ciągu tygodnia w Tatrach Pol-skich zginęło pięć osób – trzy w lawinie i dwie

w czasie upadku ze skalnej ściany. O Tragicznymprzełomie roku i innych wypadkach pisze AdamMarasek • Również po stronie słowackiej Tatrdoszło minionej jesieni do wypadków śmiertel-nych. Ich przyczyną były lawiny. Trzecią ofiarązwiezioną z gór przez HZS był Polak, który nastronę słowacką spadł ze Świnicy. Pewne zda-rzenie w Tatrach Słowackich nieoczekiwanieprzybrało wymiar stosunków międzynarodo-wych. Udana akcja ratunkowa po madziarskichwspinaczy skończyła się oficjalnymi podziękowa-niami złożonymi ratownikom przez węgierskie-go ministra spraw zagranicznych. Pisze o tymMarek Grocholski w artykule Dyplomacja lawi-nowa • Nie tylko w Tatrach, Na Babiej Górze...też niebezpiecznie. Mówi o tym Anna Arcikie-wicz. Historia babiogórskiej turystyki zna przy-

padki zdarzeń śmiertelnych, dramatycznych ak-cji poszukiwawczych i zwykłych „drobnych” zda-rzeń górskich. Podobnie jak i w Tatrach, więk-szość z nich to wypadki zdarzające się „na życze-nie” turystów. Brak odpowiedniego wyposaże-nia, nieznajomość terenu, brawura i lekkomyśl-ność i tutaj są przyczyną większości wypadków.

GeografiaTylko przypadkowi wycieczkowicze rusza-

ją w góry bez mapy. Takiego błędu nie popeł-ni żaden rasowy turysta. Mapa nie tylko poma-ga orientować się w terenie, stanowi też źród-ło informacji o zwiedzanej okolicy. Jak powsta-je nowoczesna mapa – pisze Marcin Bukow-ski w artykule Mapa w GIS-ie, jej źródła i wyko-nanie.

??????...



PrzyrodaSłoneczny wrzesień, mróz i zaspy śnieżne

w połowie października, a potem stosunkowociepły listopad z często występującą inwersjątemperatury. Taka była tatrzańska jesień 2009 –meteorologiczną analizę tego okresu w artyku-le Ostatni pocałunek lata, pierwszy zimy przed-stawia Anna Fiema • Czy klimat się ociepla? Topytanie jest ostatnio bardzo modne. Krótko-okresowe zmiany pogody dają sprzeczne od-powiedzi – raz dokuczliwe upały, raz nawro-ty mrozu i śniegu. Statystyczną analizę zmian tem-peratury powietrza w artykule Sygnał global-nego ocieplenia w Tatrach przedstawia ElwiraŻmudzka. Autorka bardzo ostrożnie formułujewnioski, ale mimo to budzą one niepokój •Zjawiska i procesy w świecie przyrody wydają

się uporządkowane, stałe, przewidywalne. Mimoto od czasu do czasu obserwujemy zdarzenia,które – przynajmniej w ludzkim rozumieniu –świadczą o niedoskonałości świata natury.O takich przypadkach piszą Tomasz Skrzydłow-ski, Tomasz Mączka w artykule Wypadki i nie-doskonałości w świecie roślin • Czy niedźwiedziejuż śpią? – na takie i inne podobne pytania dzien-nikarzy muszą każdego roku odpowiadać To-masz Zwijacz Kozica i Filip Zięba. Autorzy do-dają wiele interesujących szczegółów • Gąsie-nic pod Piecem szukał Jarosław Wenta. Nie bylejakich gąsienic, ale gąsienic górówek. Autor w po-szukiwaniu gąsienic tych typowo górskich mo-tyli wybrał się nocą, bo właśnie wtedy żerują onena rozmaitych tatrzańskich trawach. Co z te-go wynikło, można przeczytać we wspomnia-

nym artykule • Wierzba to kolejne drzewo,które staje się bohaterem artykułu TomaszaSkrzydłowskiego i Beaty Słamy. Dla Polakówwierzba ma nieco kiczowate skojarzenia: mazo-wiecka równina, krzywe drzewa wzdłuż piasz-czystej drogi, fortepianowe akordy Chopina...Tymczasem wierzba wierzbie nierówna, szcze-gólnie w Tatrach, gdzie rośnie kilkanaście jejgatunków.

TEMAT NUMERUNatura 2000 to hasło napełniające nadzie-

ją jednych i strachem innych. Ochrona przy-rody stała się przedmiotem zainteresowaniakrajów Unii Europejskiej, wszystkich 27, którestanowią ten związek. Udział w programienie jest obowiązkowy, ale zarówno Polska, jak

??????...



i Słowacja podjęły suwerenne decyzje o przy-stąpieniu do niego. Wśród obszarów Natury2000 znalazły się Tatry. Niestety, mimo to poobu stronach granicy u przedsiębiorczych oby-wateli ujawniły się nadzwyczajne zdolności doobchodzenia unijnego prawa. W obu krajachrealizacja tego prawa w zakresie ochrony przy-rody pozostawia – delikatnie mówiąc – wiele dożyczenia. Cykl artykułów omawia zarównoaspekty prawne Natury 2000, jak i praktycznąich realizację. Na cenzurowanym są inwesty-cje prowadzone w Tatrach. O Wspólnej go-spodarce, wspólnych zagrożeniach, wspólnejochronie, a także o wyznaczonych w Tatrach gra-nicach obszarów „naturowych” piszą Magda-lena i Tomasz Zwijacz Kozica, o Inwestowaniuw naturze po stronie polskiej można przeczytać

w artykule Szymona Ziobrowskiego, natomiasto tym, jak wyglądają Naturalne biotopy inwesto-rów po stronie południowej, pisze słowacki eko-log, który ukrywa się pod inicjałem M.F. O Sied-liskach wokół Tatr ponownie piszą Magdalenai Tomasz Zwijacz Kozica, natomiast o „natu-rowej” współpracy między krajami Unii – Łu-kasz Pęksa w artykule Polak, Hiszpan dwa bra-tanki.

Inne góryPo Macedońskich ścieżkach prowadzą Anna

i Michał Ronikierowie. Razem z nimi odwiedza-my kilka grup górskich, wchodzimy na wierzchoł-ki przekraczające 2700 m n.p.m. Towarzysząnam monotonne nawoływania muezina, przepla-tane dzwonami pobliskiej cerkwi. Bałkany to dla

nas nadal kraina pełna egzotycznych sprzeczno-ści • Katarína Laučíková zaprasza w okoliceGrenoble, w masyw Belledonne, gdzie historiastyka się z górami. Te góry zostały wprawdzieodarte z dzikości, ale i tu można natrafić na ostojeprzyrody. Niezwykle ciekawe są dzieje tegoregionu i to one najbardziej zainteresowały au-torkę artykułu.

RozmowyNajbardziej czuję się taternikiem – mówi

Władysław Cywiński w wywiadzie udzielonymMaciejowi Krupie. Władysław Cywiński jest zna-ny polskim i słowackim miłośnikom Tatr. Jegoosiągnięciem są kolejne tomy szczegółowegoprzewodnika po Tatrach. Do tej pory ukazało siępiętnaście tomów, w przygotowaniu są kolejne.

??????...



Jest też autorem książki autobiograficznej i nie-zliczonej ilości artykułów – niejednokrotnie kon-trowersyjnych – poświęconych tematyce ta-trzańskiej. Cywiński jest bodaj najwybitniejszymznawcą tatrzańskiej topografii. Jest znakomitymtaternikiem, mającym na swym koncie międzyinnymi przejście Głównej Grani Tatr. Latem2009 r. skończył 70 lat.

HistoriaWśród wielu ludzi na stałe związanych z dzie-

jami Zakopanego znajduje się osoba Józefa Op-penheima, narciarza, taternika, naczelnika TOPR-u przez 25 lat, jednej z najbarwniejszych postacimiędzywojennego Zakopanego. Był człowie-kiem niełatwym, jak mawiano o nim: najpierwpolubiły go psy, potem narciarze i kobiety, a do-piero później cała reszta. Zginął zastrzelony w nie-wyjaśnionych okolicznościach w styczniu 1946 r.w swym domu na Krzeptówkach. Pisze o tymWojciech Szatkowski w artykule Józef Oppen-heim vel Opcio • Jeszcze brzmiały strzały kam-panii wrześniowej 1939 r., gdy dwa totalitarnemocarstwa, hitlerowskie Niemcy i sowiecka Ro-sja, podpisały traktat o podziale Polski i wzajem-nej przyjaźni. Później doszło do kilkakrotnychspotkań wysokich przedstawicieli policji obupaństw, których celem była koordynacja me-

tod zwalczania polskiego ruchu oporu. Jednaz nich miała miejsce zimą 1940 r. pod Tatrami.O szczegółach pisze Wojciech Wilczek w arty-kule Gestapo i NKWD w Zakopanem • W let-nim wydaniu „Tatr” (nr 30) ukazały się obszer-ne fragmenty wspomnień anonimowego Angli-ka, który pod koniec lat siedemdziesiątych XIX w.wędrował po Tatrach. Maciejowi Krupie udałosię rozszyfrować tożsamość Tajemniczego Angli-ka. Okazał się nim być James Bryce, prawnik,historyk, działacz polityczny, ambasador WielkiejBrytanii w Ameryce, ale i podróżnik zwiedzają-cy nie tylko Tatry, ale i Alpy, Pireneje, Islandię,Kaukaz... Jest uczestnikiem jednego z pierwszychwejść na Gerlach przez Batyżowiecką próbęi prawdopodobnie pierwszym obywatelem „Za-chodu”, który wszedł na ten szczyt • Mama

Pychowa to wspomnienie Krystyny Sałygi-Dąb-kowskiej o Janinie Pychowej, która jako ratow-nik górski przez 20 lat gazdowała w dyżurceTOPR-owskiej w Kuźnicach • Jakub Radziejow-ski w cyklu Najwspanialsze drogi Tatr zadajepytanie: Z czym może się kojarzyć Kocioł. Jed-ni będą myśleli o gulaszu, inni o bigosie – ta-ternikowi bez zastanowienia skojarzy się z Ko-tłem Kazalnicy, a właściwie jego ścianą opadają-cą do Czarnego Stawu pod Rysami. Ta jednaz najbardziej wymagających ścian tatrzańskichznana jest też pod nazwą Sanktuarium. Pierw-sze próby jej zdobycia odbyły się w roku 1950,ale pierwszą drogę wytyczono dopiero pięć latpóźniej. Od tej pory wyznaczono ich kilkana-ście – o żadnej z nich nie mówi się z lekcewa-żeniem.

??????...



EtnografiaGóry Europy kryją cuda, o jakich nam się nie

śniło. Piękne krajobrazy, niezwykłe twory natu-ry, unikatowe tradycje i zwyczaje. Michał Kowal-ski pojechał w słoweńskie Alpy Julijskie, gdziespotkał Wioślarzy z jeziora Bled. Jest ich kilku-dziesięciu, a tradycję zawodu przekazują z oj-ca na syna. W sezonie każdego dnia wypływa-ją na taflę jeziora w charakterystycznych drew-nianych łodziach popychanych dwoma wiosła-mi. Wiosłują na stojąco, jak ich dziadowie i pra-dziadowie, którzy przywilej ten otrzymali od ce-sarzowej Marii Teresy • Gdzieś między Stra-żowskimi Górami a Małą Fatrą jest Malowa-na wieś – Čičmany, tamtejszy Chochołów, sły-nący z archaicznych piętrowych drewnianychchałup i ich charakterystycznego zdobienia –

geometrycznych wzorów pokrywających bia-łą farbą niemal wszystko. Čičmany odwiedziłi przedstawił Czytelnikom „Tatr” Zbigniew Ła-dygin.

MalarstwoW siedemdziesiątą rocznicę śmierci Wit-

kacego prezentujemy jego mało znane malar-stwo tatrzańskie, odległe od narkotykowych wy-tworów „firmy portretowej”. Pretekstem jestodnaleziony ostatnio, znajdujący się w zbio-rach prywatnych obraz z wczesnego okresutwórczości. Mowa o Hińczowych Stawach Sta-nisława Ignacego Witkiewicza. O obrazie tymi o innych tatrzańskich pejzażach Witkacegopisze najlepsza znawczyni przedmiotu, AnnaKról.

ProzaMinęło 15 lat od tragicznej śmierci Bogusła-

wa Probulskiego, zakopiańskiego taternika, ra-townika i himalaisty. W rocznicę śmierci w cza-sie samotnej wspinaczki północną ścianą Gie-wontu o swoim przyjacielu pisze Julian Klame-rus. Pisze zwyczajnie, bez wyliczania zasług,malując w ciepłych barwach portret kolegi. Obajprzez pewein czas byli związani z Krynicą, to-też nic dziwnego, że portret ten jest malowanyz Widokiem na Jaworzynę.

LekturyW siedemdziesiątą rocznicę wybuchu drugiej

wojny światowej ukazała się niewielka, ale waż-na książeczka Józefa Nyki zatytułowana Taterni-cy Ojczyźnie. Wojenne losy taterników recenzuje

??????...



„Biuletyn” Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ukazuje się nieregularnie, wyłącznie w Internecie: www.tpn.pl, www.tatry.tpn.pl. Wszystkie materiały zawarte w „Biuletynie” są chronione prawamiautorskimi. Redakcja: Paulina Kołodziejska (red. naczelny), tel. +48 18 2023322, [email protected]; Marek Grocholski, tel. +48 18 2023321, [email protected]; Zbigniew Ładygin,tel. +48 18 2023320, [email protected]. Adres redakcji: 34-500 Zakopane, ul. Chałubińskiego 42 a, fax +48 18 2023325. Numer 1/2010(12) zamknięto 1 lutego 2010 r.

Wiesław A. Wójcik • Ten sam autor opisuje je-den z najbardziej przejmujących albumów ta-trzańskich wydanych w ostatnich latach. Mowao Tatrach Mieczysława Żbika • W pierwszychdniach grudnia ukazał się 15 tom przewodnikapo Tatrach Władysława Cywińskiego, opisującyGrań Baszt. Omawia go Marek Grocholski (Sza-tan na Mikołaja).

Góry i medytacjaGóry są ucieczką i ratunkiem – taką tezę

stawia ks. Roman E. Rogowski w swym felieto-nie Szukaj schronienia w górach. Tytuł jest cyta-

tem z biblijnej Księgi Rodzaju, ale schronieniaw górach przed troskami codziennego życiaszukamy niezależnie o swoich przekonań religij-nych...

Moim zdaniemPamięć Tatr to kolejny felieton Kuby Szpilki

o mocno filozoficznej wymowie. Tym razemautor wziął się za sposób, w jaki góry – a Ta-try szczególnie – wpisują się w naszą pamięć.„Górskie włóczęgi, towarzysze drogi, uniesieniai upadki to budulec pamięci – pisze Szpilka. – Imdłużej trwa nasza tatrzańska historia, tym bar-

dziej jest okazały gmach dzięki tym »cegiełkom«budowany. Kiedy zgaśnie nasza fizyczna aktyw-ność (...) wtedy nastaje czas namysłu” • Iza Gro-nowska-Babicz mieszkająca na stałe we wło-skich Alpach przysłała kolejną Pocztówkę znadkrawędzi. Pisze w niej o Wyrazistości chwil –chwil, które w ułamku sekundy mogą zmie-nić całe nasze życie, chwil, o których wiemy,że mogą nastąpić, ale nie wiemy, kiedy i czyw ogóle nadejdą • Zbigniew Ładygin Czeka-jąc na wiosnę zastanawia się, dlaczego góry siętak skurczyły, dlaczego możemy umieścić Tatryw kieszeni.

biuletyn tpn 06

Education