bm£ cu¡pÑ g¡eäne øs 2012 hl¢v ¢nöl ¢esü qm¡l fb · 1 bm£ cu¡pÑ g¡eäne øs 2012...
TRANSCRIPT
1
Bm£ Cu¡pÑ g¡Eäne øS 2012
HL¢V ¢nöl ¢eSü Qm¡l fbA Child’s Personal Pathway
¢nr¡ J f¢lhdÑel (hs EW¡l) e¢bl SeÉ fkÑhrZ2u pwúlZ
e¡j: -------------------------------------------------SeÈa¡¢lM: -------------------------------------------------L£Ju¡LÑ¡l: -------------------------------------------------
pj¡lpVl h¡µQ¡cl SeÉ HL¢V pgm k¡œ¡l p¤¤k¡N cu¡
R¢h
Bengali
2
Bj¡l hÉ¡f¡lB¢j h¡s£a k¡ Lla i¡m¡h¡¢p e¡j
X¡Le¡j (Bm¡c¡ qm)
SeÈa¡¢lM hup:
h¡s£l i¡o¡
p¡wú«¢aL f¢l¢Q¢a:
k a¡¢lM pÇfZÑ Ll¡ quR:
B¢j k¢c ¢hoæ h¡ AM¤n£ qC ah Bf¢e ¢LHi¡h Bj¡L p¡q¡kÉ Lla f¡lhe...
Bj¡l ¢fËu hC/e¡pÑ¡l£ l¡Cj (Rs¡)
Bj¡l ¢fa¡j¡a¡/A¢ii¡hLl e¡j:
Bj¡l f¢lh¡ll AeÉ¡eÉl¡Bj¡l p¡b S¢sa qmb ¢i¢SVl J
AeÉ¡eÉ pwÙÛ¡
Bj¡l BNËq
3
¢nöl hÉ¢š²Na Qm¡l fb (f¡pÑe¡m f¡bJu)f¤¢Ù¹L¡ hÉhq¡l Ll¡l ¢ecÑ¢nL¡
H c¢mm Bfe¡l h¡µQ¡l fkÑhrZ J fËj¡Z¡¢cl p¡b Bm£ Cu¡pÑ g¡Eäne øSl Ximfj¾V jV¡pÑ Hl p¡b k¡Np§œ ÙÛ¡fe Bfe¡L p¡q¡kÉ Llh a¡C h¡µQ¡l ASÑelHL¢V ¢Qœ °al£a Hhw a¡cl ¢nr¡l J ANËN¢al SeÉ flhaÑ£ p¢WL fcrf ¢ea p¡q¡kÉ Ll¦e k¡l ¢i¢š qh L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa j¡e, a¡cl BNËq J Eæuel Q¡¢qc¡z pwn¡¢da Bm£ Cu¡pÑ g¡Eäne øSl Ximfj¾V jV¡pÑ (2012) bL H c¢mml gljÉ¡V J i¡o¡ NËqZ Ll¡ quR Hhw a¡ L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nø Ae¤k¡u£
¢nr¡ J Eæuel J ¢nr¡l ¢h¢iæ ¢edÑ¡¢la ¢houl 7¢V ¢h¢iæ Hm¡L¡u p¡S¡e¡ quRz H c¢mml fËbj ¢cL HL¢V abÉ pwNËq Awn BRz Hl jdÉ BR Bj¡l hÉ¡f¡l fªù¡ Hhw HL¢V ¢fa¡j¡a¡/A¢ii¡hL/L£Ju¡LÑ¡ll Bm¡Qe¡ fªù¡z HV¡ Sl¦l£ k
BNl¢Va ¢nöl je¡i¡h fËL¡n f¡h Hhw fll¢Va ¢nöl ANËN¢a ¢eu fË¢a V¡jÑl h¡ fË¢a ¢ae j¡p A¿¹l C¢ah¡QL Bm¡Qe¡l SeÉ hÉhq¡l Ll¡ qhz kph h¡µQ¡clA¢a¢lš² Q¡¢qc¡ BR, Efk¤š² rœ a¡cl HLL ¢nr¡ f¢lLÒfe¡ h¡ mrÉl a¥me¡u ANËN¢a ¢eu, qua¡ Xim¡fj¾V¡m S¡eÑ¡m k QL¢mØV (a¡¢mL¡) BR a¡l p¡b¢j¢mu Bfe¡L Bm¡Qe¡ Lla qhz hupl p¡b pÇf¢LÑa f¢li¡o¡l fË¢a pwhcen£ma¡ Hl Q¡¢hL¡¢Wz
¢nr¡l fË¢a¢V ¢cL hup¡e¤k¡u£ Ù¹l i¡N Ll¡ quRz Ha ‘¡e, cra¡, h¡dn¢š², J BQlZ pe¡š² Ll¡ quRz HV¡ mrÉ Ll¡ Sl¦l£ k h¡µQ¡l¡ Hph Ù¹l Ae¤k¡u£ ANËN¢aLlh Hje L¡e Lb¡ eu kqa¥ H…m¡a hupl p¡b mrÉj¡œ¡l k¡N e¡Cz
SeÈ -11 j¡p 8-20 j¡p 16-26 j¡p 22-36 j¡p 30-50 j¡p 40-60+ j¡p
¢nöl f¡pÑe¡m f¡bJu p¡¢hÑLi¡h hÉhq¡l Lla qhz h¡QQ¡l¡ a¡cl ¢eSü N¢aa J Ef¡u hs EWz hs EW¡l ¢hhlZ h¡ Hl d¡l¡h¡¢qLa¡L fË¢a¢V ¢nöl hsEW¡l SeÉ fËu¡Se£u Ù¹l ¢qph NZÉ Ll¡ k¡he¡z H…m¡ QL¢mø ¢qph hÉhq¡l Ll¡ k¡he¡z ¢h¢iæ ¢nöl¡ ¢h¢iæ pju ¢h¢iæ hÉ¡f¡l ANËN¢a Llhz hup/Ù¹l HL¢Vlp¡b BlL¢V HL¡L¡l qu k¡u L¡lZ Ha L¡e ¢edÑ¡¢la hupl p£j¡e¡ hd cu¡ qu e¡C hlw HL¢V p¡d¡lZ f¢lhdÑel j¡œ¡ h¡T¡e¡ quRz
ANËN¢a h¡T¡e¡l SeÉ h¡µQ¡cl fkÑhrZ J fËj¡Z…m¡a e¡ð¡l J a¡¢lM ¢mMa qhz fË¢a¢V V¡jÑl h¡ fË¢a Q¡l j¡p pjul SeÉ e¡ð¡l mM¡l SeÉ HL¢V ¢iæ lwulLmj hÉhq¡l Ll¦e Hhw fË¢a ju¡cl öl¦ bL 1ew ¢cu öl¦ Ll¦ez
fËu¡Se£u lw h¡hq¡l Ll k ¢hou¢V a¡l fËj¡Zl p¡b k¡ pw¢nÔø a¡l f¡n e¡ð¡l ¢mM¤ez HV¡ HLpju h¡µQ¡l ANËN¢a cM¡hz AeL fkÑhrZ AeL…m¡ ¢hou k¤š² b¡Lz Efk¤š² rœ ¢nr¡l J f¢lhdÑel AeÉ¡eÉ Hm¡L¡l p¡b ¢j¢mu ¢eez fkÑhrZ cM¡ k¡u ¢Li¡h h¡µQ¡l¡ nM (L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nù) Hhw ¢nr¡ J ANËN¢al flhaÑ£ Ù¹l (glj¢Vi Hppj¾V) ¢L, Hhw HV¡L Ae¤n£me J p¤¤k¡N,
¢nr¡l f¢lhn, pÇfc, l¦¢Ve J ¢hno‘cl i¢jL¡ CaÉ¡¢cl hÉ¡f¡l f¢lLÒfe¡ Ll¡l p§œ qJu¡ E¢Qaz fkÑhrZ…m¡L p¡ç¡¢qLi¡h H¢mj¾Vpl p¡b jm¡a qh k¡a¢nr¡l flhaÑ£ fcrf h¡T¡ k¡uz
fkÑhrZ…m¡L pl¡p¢l f¡ø CV e¡V h¡ BW¡m¡ mhm ¢mM l¡Ma qh k¡a pqS f¢lhaÑe Ll¡ k¡u J a¡ p¢WL quz L¡e L¡e e¡V mð¡ qa f¡l, k¡ f¢lL¢Òfa fkÑhrZl pju eu¡ quR, AeÉ…m¡ ü¡i¡¢hLi¡hC qhz p¢WL ja¡ja h¡T¡e¡l SeÉ pw¢nÔø H¢mj¾V…m¡ ¢Q¢q²a Ll¡l BN h¡µQ¡l¡ k¡a ü¡d£ei¡h Hhw d¡l¡h¡¢qLi¡h ¢eScl fËL¡n Ll a¡ ¢e¢ÕQa Ll¦ez fkÑhrZ R¡s¡J gV¡, ¢fa¡j¡a¡/A¢ii¡hLcl j¿¹ha, ByL¡ J R¢hl gV¡L¢f, J lQe¡ fËj¡Z ¢qph hÉhq¡l Ll¡ ka f¡lz HV¡ Efk¤š² fªù¡…m¡l j¡T j¡T h¡ fªù¡l
fRe ¢cL Y¡L¡e¡ k¡hz ¢nr¡l fË¢a¢V Hm¡L¡l fl HL¢V fªù¡ cu¡ quR kM¡e f¢lL¢Òfa flhaÑ£ fcrfl e¡V mM¡ k¡h k¡a L¡kÑLl ¢nr¡, h¡µQ¡l BNËq, nM¡l dlZ J prja¡ ¢hhQe¡u
¢ea qhz ¢nöl ASÑe a¡l p¡b nu¡l (Bm¡Qe¡) Lla qh Hhw a¡cl j¿¹hÉ HM¡e ¢mM l¡M¡ k¡hzH e¢b hs R¡f¡u f¡Ju¡ k¡h
4
¢fa¡j¡a¡/A¢ii¡Ll fªù¡
fË¡b¢jL Bm¡Qe¡
a¡¢lM a¡¢lM
a¡¢lM a¡¢lM
5
L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøMm¡ J AeÄoZ - AwnNËqZ
M§yS hl Ll¡ J AeÄoZ Ll¡ ¢S¢eo, OVe¡ J m¡LSel hÉ¡f¡l BNËq cM¡e¡ a¡l Q¡lf¡nl SNvL AeÄoZ Ll¡l SeÉ a¡l Ae¤i¢a hÉhq¡l Ll¡ ¢h¢iæ LjÑL¡ä AwnNËqZ Ll¡ k¡l L¡e gm¡gm e¡C ¢hno BNËq cM¡e¡
a¡l¡ k¡ S¡e a¡ ¢eu Mm¡ a¡cl A¢i‘a¡l p¡b jm Hje ¢S¢eol A¢ieu Ll¡ a¡cl A¢i‘a¡L Mm¡l j¡dÉj fËL¡n Ll¡ a¡cl Mm¡u i¥¢jL¡ eu¡ AeÉcl p¡b a¡cl A¢i‘a¡l A¢ieu Ll¡
Awneu¡l 'CµR¡ b¡L¡ ' LjÑL¡ä öl¦ Ll¡ L¢We L¡S My¥S eu¡ 'B¢j f¡lh¡ ' H je¡i¡h cM¡e¡ Ty¥¢L eu¡, ea¥e A¢i‘a¡u S¢sa qJu¡ Hhw Qø¡ J i¥ml j¡dÉj nM¡
p¢œ²u ¢nr¡ - fËlZ¡S¢sa qJu¡ J je¡k¡N cu¡ a¡cl L¡S AeL pju dl je¡k¡N dl l¡M¡ EµQj¡œ¡l LjÑn¢š², j¡q cM¡e¡ pqS Aje¡k¡N£ e¡ qJu¡ My¥¢Ve¡¢Va je¡k¡N cu¡
6
Qø¡ Q¡¢mu k¡Ju¡ L¢We f¢l¢ÙÛ¢aa LjÑL¡ä Q¡¢mu k¡Ju¡ Bl¡ Qø¡ h¡ ¢iæ Ef¡u gm f¡Ju¡ k¡h H ¢hnÄ¡p cM¡e¡ pjpÉ¡ j¡L¡hm¡l fl Bh¡l Qø¡ Ll¡
k¡ a¡l¡ Lla QuR a¡ ASÑe Ll¡ Efi¡N Ll¡ a¡cl ¢eScl mrÉ ASÑe p¿¹¥¢ø cM¡e¡ gm¡gm ¢eu eu - hlw ¢Li¡h ¢LR¥ ASÑe Llm¡ a¡ ¢eu NhÑh¡d Ll¡ h¡Cll f¤l×L¡l h¡ fËpwn¡l SeÉ eu hlw ¢eScl Se¡ pjpÉ¡ j¡L¡hm¡ Ll¡ Efi¡N Ll¡
pj¡m¡Qe¡j§mL pª¢ø J ¢Q¿¹¡ Ll¡ - ¢Q¿¹¡ Ll¡a¡cl ¢eSl d¡le¡ d¡le¡ ¢eu ¢Q¿¹¡ Ll¡ pjpÉ¡ pj¡d¡el fb hl Ll¡ ea¥ei¡h L¡S Ll¡l Ef¡u hl Ll¡pwk¡N °al£ Ll¡ pwk¡N °al£ Ll¡ J a¡cl A¢i‘a¡l d¡l¡ mrÉ Ll¡ i¢hoÉa Ae¤j¡e Ll¡ a¡cl d¡lZ¡ fl£r¡ Ll¡ S¡V, Ae¤œ²j, L¡lZ J gm Hphl d¡le¡ °al£ Ll¡L¡Sl ¢h¢iæ Ef¡u hR eu¡ f¢lLÒfe¡ Ll¡, HL¢V L¡S ¢Li¡h Lla qh a¡l ¢pÜ¡¿¹ eu¡, pjpÉ¡ pj¡d¡e Ll¡ J mrÉ f±R¡e¡ a¡cl L¡S ¢Li¡h ANËpl qµR a¡ M¢au cM¡ fËu¡Se qm L±nm f¢lhaÑe Ll¡ L±nm i¡m¡i¡h L¡S LlR ¢Le¡ a¡ fkÑ¡m¡Qe¡ Ll¡
7
BmÑ£ Cu¡pÑ g¡Eäne øS f¢lhdÑel ¢houhÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL f¢lhdÑe
pÇfLÑ Ns a¡m¡ BaÈ¢hnÄ¡p J BaÈpQaea¡ Ae¤i¢a J BQlZ f¢lQ¡me¡
h¡µQ¡l¡ AeÉcl p‰ i¡m¡h¡p Hhw SeÈ bLC pwØfnÑQ¡u
j¤Ml ¢cL a¡¢Lu b¡L Hhw j¤Mi¢‰ eLm Ll kje¢SqÄ¡ hl Ll¡, q¡ Ll¡ J Q¡M hs Ll¡
Lb¡ hmm p¡s¡ cu, kje q¡a f¡ e¡s Hhw j¤Mi¢‰f¢lhaÑe Llz
a¡l j§m cM¡n¡e¡L¡l£L Qe Hhw a¡l Nm¡l BJu¡Shn£ p¡s¡ cu: kMe f¢l¢Qa cM¡n¡e¡L¡l£ Bpe aMej¤M E‹m qu EW Hhw Q’m qu EW
cM¡n¡e¡L¡l£ k ¢cL eSl ce p p¢cL a¡L¡u S¢su dl¡ fR¾c Ll: n¡¿¹ qu, Ss¡S¢s Ll, q¡p,
Lu¡l¡ll (cM¡n¡e¡L¡l£) ¢cL a¡L¡u a¡ a¡l q¡uV¡L¡ cu
L¡a¥L¥a¥ ¢cm J AeÉ¡eÉ n¡l£¢lL¢œ²u¡u q¡p J Nm¡l BJu¡S Ll
m¡LSel p¡b k¡N¡k¡N Ll¡lSeÉ J a¡cl je¡k¡N dl l¡M¡lSeÉ a¡l ül, A‰i¢‰, Q¡M¡Q¡¢Ma¡L¡e¡ CaÉ¡¢c hÉhq¡l Llz
m¡Ll Ry¡u¡, J j¤M J ül M¤n£ qu ¢hnÄÙÛ hu×Lcl p¡b Ss¡S¢s Ll n¡l£¢lL J j¡e¢pL Bl¡j
eu A¢ÙÛl qm kMe dl¡ qu, c¡m¡e¡ qu, Lb¡ hm¡ qu h¡ Bcll
BJu¡S Ll¡ qu aMe n¡¿¹ quz AeL dlZl j¡e¢pL i¡h cM¡u kje Bl¡j, iu J EšSe¡ AeÉcl BhN j¡e¢pL p¡s¡ cu, kje a¡l ¢cL a¡¢Lu
q¡pm q¡p Hhw AeÉ h¡µQ¡cl L¡æ¡ öem A¢ÙÛl qu k¡uz
SeÈ -11 j¡p
AeÉclL p¡j¡¢SL jm¡jn¡u pÇf«š² Lla ¢h¢iæi¡hcª¢ø BLoÑZ Lla Q¡u
¢hno m¡LSel p¡b pÇfLÑ Ns a¡m Af¢l¢Qa m¡LSel hÉ¡f¡l p¢¾cq¡e b¡L f¢l¢aa L¡l¡ pq¡ua¡ fm AeÉcl p¡b jn J ea¥e
f¢l¢ÙÛ¢a AeÄoZ Ll
AeÉcl L¡SLjÑ BNËq cM¡u Hhw R¡V J hscl p¡b¢iæi¡h p¡s¡ cu, kje qua¡ hscl Qu h¡µQ¡clLcMa hn£ BNËq£ qu h¡ R¡Vl¡ kMe a¡cl p¡b Lb¡hm aMe hn£ je¡k¡N£ qu
e¡jl Mm¡l Awn ¢qph a¡l¢eSl e¡L, Q¡M h¡ fV My¥S hlLla i¡m¡h¡p
a¡l ¢eSl ül J ¢œ²u¡ kAeÉcl Efl fËi¡h Ll a¡nMz
L¡e ¢LR¥ Q¡Cm h¡ BNËqS¡e¡h¡l SeÉ a¡l ¢cL a¡¢LucM¡u
L¡e ¢LR¥ Lla AeÉcl p¡q¡kÉeu kje e¡N¡ml h¡Cl ¢LR¥fa qm
LÓ¡¿¹, ¢hoæ h¡ qa¡n qm f¢l¢Qa hsclL a¡l Ae¤i¢a S¡e¡u ¢eSL n¡¿¹ Ll¡l rja¡ ASÑe LlR Hhw Bl¡jc¡uL ¢LR¥
hÉhq¡l Ll¡ fR¾c Lla f¡lz a¡l kaÀ eh¡l pju pqk¡¢Na¡ Ll kje L¡fs fl¡e¡z qyÉ¡, e¡ J ¢LR¥ p£j¡e¡ h¤Ta öl¦ Llz
8-20 j¡p
8
hÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL f¢lhdÑepÇfLÑ Ns a¡m¡ BaÈ¢hnÄ¡p J BaÈpQaea¡ Ae¤i¢a J BQlZ f¢lQ¡me¡
AeÉcl p¡b Mm HLSe f¢l¢Qa hu×Ll ¢el¡fc ac¡l¢La bL
ü¡d£ei¡h ea¥e f¢lhn My¥S cM kje AeÉclp¡b Mm¡ h¡ jm¡jn¡ Ll, ah nw¢La quNm Bcl f¡Ju¡l SeÉ h¡ BnÄÙÛ qh¡l SeÉ ¢glBpz
f¢l¢Qa hu×Ll p¡b Mm kje HL AflL hmN¢su cu¡z
ea¥e Mme¡ J f¢lhn My¥S cM ah¢eu¢jai¡h fËu¡Se f¢l¢Qa hu×LlpÇj¢a Se eu
d£l d£l Mme¡ ¢cu A¢ieu-Mm¡Mma öl¦ LlR (h¡µQ¡cl a¡l¢eSl ¢Q¿¹¡i¡he¡ h¤Ta p¡q¡kÉ qu k¡¢h¢iæ h¡µQ¡cl hm¡u ¢iæ qa f¡l)
hÉ¢š² ¢qph ¢eSl hÉ¡f¡l d¡lZ¡fËcnÑe Ll kje ü¡d£ei¡h ¢LR¥ LlaQ¡u, hsclL hm 'e¡'
AeÉcl Ae¤i¢a h¤Ta f¡l, kje L¡æ¡ öem ¢Q¢¿¹a qufs h¡ f¢l¢Qa L¡l¡ q¡¢pl BJu¡S öem Eà£ç qu EWz
a¡l d£l d£l hs EW¡ CµR¡ J pwLÒfl L¡lZ p lNka h¡ qa¡n qa f¡l k¡ p¡jm¡e¡ L¢We, kje a¡l¡hcjS¡S£ qu ka f¡lz
Evp¡q J pq¡ua¡u ¢LR¥ p¢WL p£j¡e¡ je Qmz ¢LR¥ ¢S¢eo ¢eSl, ¢LR¥ ph¡l J ¢LR¥ AeÉl a¡ h¤Ta öl¦
Llz
16-26 j¡p
AeÉcl Mm¡u BNËq Hhw k¡N ¢ca öl¦ Ll AeÉcl a¡l A¢i‘a¡ S¡e¡uz a¡cl L¡R k¡l¡ …l¦aÆf§ZÑ a¡cl fË¢a Bcl
i¡m¡h¡p¡ cM¡uz AeÉ L¡e h¡µQ¡l p¡b ¢hno hå¥aÆ f¡a¡a f¡lz
j§m Lu¡l¡l J f¢l¢Qa hu×LL Bm¡c¡Lla f¡l
¢eSl fR¾c J BNËq h¡T¡a f¡l
fËu¡Se AeÉcl Bcl ¢ea Q¡u a¡cl Ae¤i¥¢a kje ¢hoæ, M¤n£, l¡N, i£a, ¢Q¢¿¹a CaÉ¡¢c
h¡T¡a f¡lz AeÉcl Ae¤i¢a J CµR¡u p¡s¡ cu S¡e k ¢LR¥ L¡S AeÉcl r¢a h¡ BO¡a Lla f¡lz AeÉl¡ c¤x¢Ma qm a¡clL Bcl ¢ca Qø¡ Llz ¢LR¥ ¢LR¥ p£j¡e¡ J ¢euj h¤Ta f¡l Hhw pqk¡¢Na¡ Ll ¢eS ¢eu¿»Z Lla f¡l kje a¡cl k¡ Ll¡ E¢Qa eu a¡
bL pl Bpa f¡lz c¤x¢Ma qm ¢eSL AeÉ L¡S p¢lu eu¡ ¢nMR kje ea¥e
L¡e Mm¡ h¡ L¡S hÉÙ¹ qu fs¡z22-36 j¡p
9
hÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL f¢lhdÑepÇfLÑ Ns a¡m¡ BaÈ¢hnÄ¡p J BaÈpQaea¡ Ae¤i¢a J BQlZ f¢lQ¡me¡
HL¢V NË¥f (ph¡l p¡b) Mma f¡l, Mm¡ld¡le¡ °al£ Lla f¡l kje AeÉ h¡µQ¡clp¡b HL¢V A¢ieul i¢jL¡ °al£ Ll¡z
Mm¡ öl¦ Ll, pjhup£cl a¡l p¡b k¡N¢ca BqÄ¡e Lla f¡l
AeÉl¡ ¢L LlR h¡ hmR a¡a p¡s¡ ¢cuMm¡ Q¡¢mu ka f¡l
pjhup£ J f¢l¢Qa hscl p¡b hå¥p¤¤miBQlZ cM¡a f¡l, kje Bm¡Qe¡ öl¦ Ll¡Hhw i¡m¡ pÇfLÑ °al£ Ll¡z
L¡l¡ pq¡ua¡u p ¢h¢iæ LjÑL¡ä J pl”¡jhR ¢ea f¡lz
a¡l¡ k¡ LlR a¡l fËpwn¡ fm M¤n£ qu Ja¡l j¤mÉ¡ue Llz
R¡V L¡e L¡S Ll¡l c¡¢uaÆ fm M¤n£ quz Af¢l¢Qa m¡LSel p¡b p Bl¡ hn£
jm¡jn¡ Lla f¡l Hhw ea¥e p¡j¡¢SLf¢l¢ÙÛ¢aa p Bl¡ hn£ BaÈ¢hnÄ¡p£ quz
AeÉ Rmjucl p¡b Mm¡l pjuBaÈ¢hnÄ¡p ¢eu Lb¡ hm Hhw j¤š²i¡h pa¡l ¢eSl h¡s£ J pj¡S ¢eu Lb¡ hmaf¡lz
hu×Lcl p¡q¡kÉ Q¡Ca p BaÈ¢hnÄ¡p£z
¢eSl Ae¤i¢al hÉ¡f¡l pQae Hhw ¢LR¥ L¡S J Lb¡ kAeÉcl BO¡a Lla f¡l a¡ h¡Tz
AeÉcl Q¡¢qc¡ h¤Ta f¡l Hhw f¡m¡ ¢cu J pl”¡j i¡N¡i¡¢NLl hÉhq¡l Lla f¡l, L¡e L¡e pju AeÉcl p¡q¡kÉ ¢euz
Q¡¢qc¡ p¡b p¡b f§lZ e¡ qm Afr¡ Lla f¡l Hhw h¡Tk ph CµR¡ p¡b p¡b f¤lZ qhe¡z
¢iæ Ae¤ù¡e, ¢iæ p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢aa J ¢eujl f¢lhaÑe qma¡l p¡b j¡¢eu ¢ea f¡lz
30-50 j¡p
10
hÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL f¢lhdÑe
pÇfLÑ Ns a¡m¡ BaÈ¢hnÄ¡p J BaÈpQaea¡ Ae¤i¢a J BQlZ f¢lQ¡me¡
Bm¡Qe¡ öl¦ Lla f¡l Hhw AeÉcl Lb¡ je¡k¡N¢cu n¡ez
¢eSl ‘¡e J p k¡ h¡T a¡ AeÉcl h¤¢Tu hmaf¡l Hhw AeÉcl p¢WL fËnÀ Lla f¡lz
AeÉ h¡µQ¡cl p¡b pjpÉ¡ pj¡d¡el SeÉ fcrf eukje Bf¡p ¢jj¡wp¡z
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
h¡µQ¡l¡ ¢jm¢jn Mm, AeÉ¡eÉcl p¡b f¡m¡ eu a¡l¡¢Li¡h a¡cl L¡SLjÑl Bu¡Se Llh H hÉ¡f¡l HLJfll d¡lZ¡ ¢hhQe¡ Llz a¡l¡ AeÉcl Q¡¢qc¡l JAe¤i¥¢al hÉ¡f¡l pQae Hhw hscl J AeÉ h¡µQ¡clp¡b HLV¡ C¢ah¡QL pÇfLÑ Ns a¥ma f¡lz
¢eSl Q¡¢qc¡ BNËq J ja¡ja ¢eu AeÉclp¡b Lb¡ hma BaÈ¢hnÄ¡p£ quz
¢eSl pÇfLÑ C¢ah¡QL Hhw a¡l p¡jbÑ¢eu Lb¡ hma f¡lz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
h¡µQ¡l¡ ea¥e LjÑL¡ä Lla BaÈ¢hnÄ¡p£ quHhw hm a¡l¡ Le L¡e L¡e LjÑL¡äBeÉ…m¡ bL hn£ i¡m¡h¡pz a¡l¡ f¢l¢QaNË¥f Lb¡ hma BaÈ¢hnÄ¡p£, a¡cl d¡lZ¡ ¢euLb¡ hm Hhw a¡cl fR¾cl LjÑL¡äl SeÉfËu¡Se£u pl”¡j hR ¢ea f¡lz a¡l¡ LMea¡cl p¡q¡kÉl fËu¡Se BR h¡ e¡C a¡ hmaf¡lz
a¡l¡ h¡T a¡cl ¢eScl L¡S AeÉcl Efl fËi¡h Ll,Ec¡qlZül©f, kMe a¡l¡ h¤Ta f¡l a¡cl L¡S AeÉL¡e h¡µQ¡ c¤x¢Ma quR aMe a¡l¡ a¡L Bcl Ll¡lQø¡ Llz
a¡cl SeÉ k p£j¡e¡ hd cu¡ quR J k BQlZ Bn¡Ll¡ qu a¡ S¡ez
lN e¡ ¢Nu Bf¡p Ll pjpÉ¡ pj¡d¡e Ll¡ ¢nMa öl¦LlR kje LE a¡cl Mme¡ ¢eu ¢emz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
¢Li¡h a¡l¡ J AeÉl¡ Ae¤i¢a fËcnÑe Ll, ¢Li¡h a¡l¡ JAeÉl¡ BQlZ Ll J a¡l fË¢agm ¢eu h¡µQ¡l¡ Lb¡ hmHhw S¡e k L¡e L¡e BQlZ ANËqZk¡NÉz a¡l¡ NË¥fl h¡LÓ¡pl Awn ¢qph L¡S Ll Hhw ¢euj h¤T J je Qmz¢iæ f¢l¢ÙÛ¢aa J ¢eujl f¢lhaÑe qm a¡l p¡b j¡¢eu¢ea f¡lz
40-60+ j¡p
11
hÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL f¢lhdÑel flhaÑ£ Ù¹lL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
12
k¡N¡k¡N J i¡o¡
n¡e¡ J je¡k¡N h¡T¡ hm¡
f¢l¢Qa BJu¡Sl ¢cL ¢gl a¡L¡u HhwBJu¡Sl p§œ p¢WLi¡h ¢eZÑu Lla f¡lz
Nm¡l BJu¡Sl p¤¤l n¡e, pe¡š² Ll J p¡s¡cuz
AeÉcl ¢cL a¡¢Lu qp J es p¡s¡ cu Nm¡l BJu¡S Q¥f Ll k¡u h¡ paLÑ qu LE Lb¡ hmm a¡l ¢cL je¡k¡N ¢cu a¡L¡u
¢L¿¹¥ hš²¡ AeÉ¢cL a¡L¡m p¡s¡ cu¡ hå Llcuz
f¢l¢Qa BJu¡S, në h¡ A‰i¢‰l BJu¡S n¡e AÙÛ¡u£ je¡k¡N - ¢nöl ¢eu¿»Z e¡C, ea¥e ¢LR¥
¢nöl je¡k¡N Ls eu
¢eSl e¡j öem b¡j J a¡L¡u f¢l¢Qa A‰i¢‰, në J BJu¡Sl
ja¡ fË¡pw¢NL p§œ h¤Ta öl¦LlRz
¢h¢iæi¡h ¢eSl Q¡¢qc¡ J Ae¤i¢a fËL¡n Ll kje, L¡æ¡,Nm¡l J W¡Vl BJu¡S
f¢l¢Qa hu×Ll Lb¡u p¡s¡ ¢ca ¢eSl në °al£ Llz L¡m EW¡l Bn¡u q¡a h¡¢su cu hscl p¡b Lb¡ hma Lb¡l në fËÉ¡L¢Vp Ll Ns
a¡m; 'h¡h¡, e¡e¡, N¡N¡' CaÉ¡¢c në hmz
SeÈ -11 j¡p
k në a¡l¡ Efi¡N Ll, kje N¡e h¡ R¾cla¡m, a¡a p¡l¡ nl£l c¡m¡uz
B¢h×L¡l Ll¡l nš² h¡pe¡ b¡L ¢eSl fR¾cl L¡e hÙ¹¥ h¡ LjÑL¡ä üÒfÙÛ¡u£
¢e¢hs je¡k¡N cu fËd¡e EŸ£fL ¢LR¥l fË¢a je¡k¡N cu - në J
AeÉ L¡l¡ Lb¡u pqSC je¡k¡N q¡l¡u
AeÉcl n¡l£¢lL A‰i¢‰l i¡o¡Ae¤plZ Lla öl¦ LlRz
¢hno L¡l¡ p¡b f¢l¢Qa fËp‰kMe AeÉ ¢LR¥ hm¡ qu a¡a p¡s¡cu (kje 'j¡ L¡b¡u?' 'e¡LL¡b¡u?')
HLL në h¤Ta öl¦ Ll kje'L¡f', '¢jó', 'XÉ¡X£'
Mm¡u BJu¡S hÉhq¡l Ll kje Mme¡ N¡s£ ¢eu hË¥jnë Ll¡
HLL në hÉhq¡l Ll në J BJu¡S Oe Oe eLm Ll j¤Ml në Lla i¡m¡h¡p Hhw ¢h¢iæ L¡lZ në J
BJu¡S ¢eu fl£r¡ ¢el£r¡ Lla i¡m¡h¡p (kje VX£,e¡, j¡l, h¡C-h¡C)
L¡e ¢LR¥ Q¡Ca J BNËq cM¡a a¡l¡ Q¡Ml Cn¡l¡hÉhq¡l Ll
a¡cl i¡o¡ Ns a¡m¡u ¢eSü në °al£ Ll
8-20 j¡p
13
k¡N¡k¡N J i¡o¡
n¡e¡ J je¡k¡N h¡T¡ hm¡
N¡e J NÒf R¾c n¡e J Efi¡N Ll R¾c Efi¡N Ll Hhw N¡e N¡Ju¡u k¡N
¢cu h¡T¡u k p öeR ÙÛ¢hl je¡k¡N - je qu p öeRe¡
f¢l¢Qa hÙ¹¥l e¡j hmm a¡ hR ¢ea f¡l,a¡ ¢eu Bp, h¡ AeL…¢ml jdÉ pe¡š²Lla f¡lz
p¡d¡lZ h¡LÉ h¡T ('kje hm¢V R¥s c¡J')
f¢l¢Qa A¢ihÉ¢š² eLm Lla f¡l kje 'Jq ¢Xu¡l','Am N¡e'
c¤C në S¡s¡ ¢ca öl¦ LlR (kje 'Ju¡¾V hm','j¡l S¥p')
¢h¢iæ dlZl °ce¢¾ce në hÉhq¡l Ll (kje 'h¡e¡e¡,'N¡, ¢pÔf, qV')
p¡d¡lZ fËnÀ ¢S‘¡p¡ Lla öl¦ LlR m¡LSecl ¢eu Lb¡ hma Hhw Aa£al ¢S¢eo ¢eu
Lb¡ hm¡ öl¦ Ll
16-26 j¡p
hsl¡ kMe NÒf fs n¡e¡u aMe p a¡clül BNËqil n¡e
hý f¢l¢Qa në pe¡š² Ll Hhw a¡a p¡s¡cu kje clS¡u LE V¡L¡ ¢cm p¢cLa¡L¡u, clS¡l ¢cL a¡L¡u h¡ p¢cLH¢Nu k¡u
në, N¡e J Rs¡N¡e BNËq cM¡u HLd¡l¡ je¡k¡N, pÇfZÑ f¡Ju¡ Nm ¢iæ
L¡S ¢eu k¡Ju¡ k¡u - h¡µQ¡l e¡j hÉhq¡lLl a¡l je¡k¡N BLoÑZ Ll¡ k¡uz
p¢WL R¢h c¢Mu LjÑ pe¡š² Lla f¡l, kje'L m¡g¡µR?'
Bl¡ S¢Vm h¡LÉ h¤Ta f¡l kje 'a¡j¡lMme¡ …¢Ru l¡M¡ ' Hhw 'Hl fl Bjl¡ HLV¡hC fsh¡z'
p¡d¡lZ fËnÀ 'L', '¢L', 'L¡b¡u' a¡ h¡T(kje, 'JV¡ L? ' 'JV¡ ¢L? ' 'JV¡ L¡b¡u?')
p¡d¡lZ d¡lZ¡ h¤Ta f¡l (kje hs/R¡V)
a¡l k¡N¡k¡N h¡s¡a, Ae¤i¢a, A¢i‘a¡ J i¡he¡S¡e¡a i¡o¡L HL¢V n¢š²n¡m£ j¡dÉj ¢qph hÉhq¡lLlRz
HL ¢hou bL BlL ¢hou f¢lhaÑe Ll Bm¡Qe¡Lla f¡lz
M¤h a¡s¡a¡¢s ea¥e në nM Hhw k¡N¡k¡N a¡ hÉhq¡lLlz
L¡e L¡e pju Lb¡ Lj hm BL¡l C¢‰a hÉhq¡l Llkje HL¢V Mme¡ Bea hm 'B¢j HV¡ Q¡C'
¢h¢iæ fËnÀ Lla f¡l (kje, ¢L, L¡b¡u J L) p¡d¡lZ h¡LÉ h¡hq¡l Ll (kje 'j¡ L¡S NRe') ¢LR¥ në hÉhq¡l Lla öl¦ LlR (kje N¡Cw, LÉ¡Vp)
22-36 j¡p
14
k¡N¡k¡N J i¡o¡
n¡e¡ J je¡k¡N h¡T¡ hm¡
L¡e Bm¡Qe¡u BNËq£ qm HL¡L£ h¡ NË¥fAeÉcl Lb¡ n¡e
Bl¡ hn£ BNËq ¢eu NÒf n¡e J jel¡M
Rs¡ J NÒf j§m OVe¡ J R¾c Ae¤j¡e Llaf¡l
je¡k¡N ¢ca f¡l - HLC p¡b n¡e h¡Ll Hhw ¢eSl jek¡N f¢lhaÑe Llaf¡lz
¢ecÑn f¡me Lla f¡l (k¢ce¡ ¢eSlfR¾cl L¡S hn£ je¡k¡N£ qu)
¢S¢eofœl hÉhq¡l S¡e (kje L¡e ¢LR¥ L¡VaBjl¡ ¢L hÉhq¡l L¢l)
L¡e L¡S h¡ R¢h hR ¢eu cM¡u k p hÙ¹¥lAhÙÛ¡e h¡T kje 'e£Q', 'Efl', 'fRe'z
p¡d¡lZ ¢ecÑn p¡s¡ cu, kje HL¢V hÙ¹¥ Be¡h¡ p¢lu l¡M¡
'Le' h¡ '¢Li¡h' H S¡a£u fËnÀ h¤Ta öl¦ LlR
a¡l i¡he¡ S¡s¡ ¢ca Bl¡ S¢Vm h¡LÉ hÉhq¡löl¦ LlR (kje CE¢Sw, Hä, ¢hLS)
p¡d¡lZ f¤le¡ OVe¡ p¢WL d¡l¡h¡¢qLa¡u hZÑe¡ Llaf¡l (kje N¢su e£Q fs NR, B‰¥m hÉb¡fuR)
a¡l d¡lZ¡, ¢L OVR J fl ¢L OVa f¡l, Aa£aA¢i‘a¡ je Ll a¡ hZÑe¡ Lla Lb¡l hÉhq¡lLla f¡lz
Le ¢LR¥ OV p fËnÀ Ll Hhw a¡ hÉ¡MÉ¡ Llaf¡l, S¡ea Q¡u kje L, ¢L, LMe J ¢Li¡h
¢h¢iæ ¢œ²u¡fc hÉhq¡l Ll (kje Mm¡, Mm¢R,Mmh¡, Mm¢R)
AeÉcl L¡R AbÑ f¢l×L¡l Ll¡l SeÉ p¤¤l, R¾c Jh¡LÉ hÉhq¡l Ll
a¡cl L¡R …l¦aÆf§ZÑ L¡e hÙ¹¥ h¡ m¡Ll Eflje¡¢ehn i¡o¡ hÉhq¡l Llz
a¡l A¢i‘a¡l f¢l¢d Ae¤k¡u£ a¡l i¡o¡l Eæ¢aLl
L¡e hÙ¹¥L AeÉ ¢LR¥ LÒfe¡ Lla a¡l i¡o¡hÉhq¡l Ll, kje HC h¡„ Bj¡l LÉ¡pm (c§NÑ)
30-50 j¡p
15
k¡N¡k¡N J i¡o¡
n¡e¡ J je¡k¡N h¡T¡ hm¡
je¡k¡N dl l¡M, Efk¡N£ L¡Sje¡S¡NpqL¡l Q¥f Ll hp b¡Lz
c¤C-j¤M£ je¡k¡N, HLC p¡b n¡e J L¡SLl üÒfpjul SeÉz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
h¡µQ¡l¡ ¢h¢iæ f¢l¢ÙÛ¢aa je¡k¡N pqL¡ln¡ez a¡l¡ NÒf n¡e, j§m OVe¡ p¢WL Ae¤j¡eLla f¡l Hhw kMe AeÉ L¡S hÉÙ¹ aMe k¡n¡e pw¢nÔø ja¡ja, fËnÀ h¡ L¡S pq a¡l fË¢ap¡s¡ cuz
c¤C d¡l¡h¡¢qL Awn ¢ecÑn j¡e L±a¥L, Bh¡ma¡h¡m Rs¡, S¡L Efi¡N Llz R¢h h¡ L¡e ¢LR¥ hÉhq¡l e¡ LlC HL¢V NÒf
hma f¡lz Bm¡f Bm¡Qe¡u AeÉcl d¡lZ¡ n¡e J a¡a
p¡s¡ cu
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
a¡l¡ ¢h¢iæ d¡lZ¡l h¡ L¡Sl ¢ecÑn je Qmz a¡l¡a¡cl A¢i‘a¡l hÉ¡f¡l h¡ L¡e NÒf h¡ OVe¡lhÉ¡f¡l '¢Li¡h' J 'Le' H dlZl fËnÀl Ešl cuz
¢h¢iæ i¡N i¡N Ll, e¡j ¢cu, ea¥e në Hhwa¡l AbÑ J ül AeÄoZ Ll a¡cl i¡o¡l cra¡h¡s¡u
Mm¡d¤m¡u a¡cl i¢jL¡ J A¢i‘a¡ LÒfe¡ Llai¡o¡ hÉhq¡l Ll
hš²hÉ k¡N¡k¡N ÙÛfZ Ll Hhw j§m d¡lZ¡u ¢ÙÛlb¡L
¢Q¿¹¡, d¡lZ¡, Ae¤i¢a J OVe¡ p¡S¡a, d¡l¡h¡¢qLa¡l¡Ma J hÉ¡MÉ¡ Lla Lb¡ hÉhq¡l Ll
a¡cl Mm¡u HLV¡ NÒfl d¡l¡ h¡ hZÑe¡ A¿¹iÑš²Ll
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
h¡µQ¡l¡ ¢eSclL L¡kÑLli¡h fËL¡n Ll Hhw nË¡a¡lQ¡¢qc¡ h¤Ta f¡lz kMe a¡l¡ L¡e OVe¡ k¡ OVR h¡BN¡j£a OVa k¡µR a¡ a¡l¡ p¢WLi¡h Aa£a,haÑj¡e J i¢hoÉa ¢qph heÑe¡ Llz a¡l¡ a¡cld¡lZ¡ h¡ OVe¡ ¢eu ¢eScl hZÑe¡ J hÉ¡MÉ¡ °al£ Llz
40-60+ j¡p
16
k¡N¡k¡N J i¡o¡l flhaÑ£ fcrfL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
17
n¡l£¢lL fËhª¢Ü
es¡Qs¡ J dl¡d¢l ü¡ÙÛÉ J ¢eSl kaÀ
në J cªnÉ j¡b¡ O¤¢lu p¡s¡ cu d£l d£l ¢eSl j¡b¡ EyQ¥ l¡Ma f¡lR q¡a J f¡ e¡s k¡ d£l d£l Bl¡ ¢eu¢¿»a qµR p¡je bL fRel ¢cL, fRe bL p¡jel ¢cL N¢su ka f¡lz fVl Efl öu q¡a il ¢cu fËbj j¡b¡ J fl h¤L Efll ¢cL a¥ma f¡l f£Wl Efl öu a¡l q¡a f¡ Efll ¢cL a¥m q¡a ¢cu dl ¢LR¥ dl¡l SeÉ q¡a h¡¢su cu Hhw ¢LR¥ dla öl¦ Ll ¢S¢eo j¤M ¢cu fl£r¡ Ll, L¡e L¡e pju q¡a ¢cu j¤M cuz
Eo·, Bl¡jc¡uL nl£¢lL ØfnÑ J kaÀ p¡s¡ cu J M¤n£ qu a¡l Lø qm, r¥d¡ h¡ a«o·¡ m¡Nm a¡ h¡T¡a f¡l M¡h¡l pju Ae¤j¡e Ll J BNËq ¢eu Afr¡ Llz
SeÈ -11 j¡p
gÓ¡l ¢eS ¢eS hp b¡La f¡l hp¡ AhÙÛ¡u R¡V Mme¡ a¡m¡l SeÉ p¡jel ¢cL Ty¥La f¡l cy¡s¡h¡l SeÉ g¡¢eÑQ¡l h¡ L¡EL dl V¡e Q¡l¢cL k¡h¡l SeÉ phpju q¡j¡…¢s cu h¡ Ns¡a b¡L g¡¢eÑQ¡ll Q¡l¢cL HLf¡ a¥m J Bs¡B¢si¡h q¡V Hhw hscl c¤C q¡a h¡ HL
q¡a dl q¡Vz fËbj LuL¢V f¡ ¢eS ¢eSC gm HL q¡a bL BlL q¡a Mme¡ eu c¤C q¡a c¤C¢V ¢S¢eo dl a¡ HLœ Ll, kje c¤C q¡a c¤C¢V hÔL dl a¡ ¢cu
W¥L¡W¥¢L Ll BP¥m ¢cu R¡V ¢S¢eo dl a¥ma f¡l iS¡ h¡¢ma, fCØV h¡ lwH c¡N ¢ca i¡m¡h¡pz f¤l¡ q¡a ¢cu Lmj h¡ œ²ue dl ¢h¢iæ i¡h c¡N ByL
Q¡jQl SeÉ j¤M M¤m ¢eSl h¡am h¡ L¡f dl BP¥m ¢cu dl¡l ja¡ M¡h¡l dl j¤M cu Q¡jQ hÉhq¡l Ll¡l Qø¡ Ll, j¤M ¢ea f¡l ah L¡e L¡e pju
M¡h¡l fs k¡u eÉ¡f£ f¢lhaÑe Ll¡l pju p¢œ²u pqk¡¢Na¡ Lla f¡l (¢ÙÛl qu
n¡u, f¡ Efll ¢cL a¥m dl) fËnË¡h h¡ f¡uM¡e¡ Ll¡l hÉ¡f¡l (i¡h) k¡N¡k¡N Lla öl¦ Ll
8-20 j¡p
18
n¡l£¢lL fËhª¢Ü
es¡Qs¡ J dl¡d¢l ü¡ÙÛÉ J ¢eSl kaÀ
hscl q¡a dl Efll am¡u ka f¡l e£Ql am¡u fRe ¢gl h¡ q¡j¡…¢s ¢cu Bpa f¡l hÔL ¢cu R¡V V¡Ju¡l h¡e¡e¡l pju i¡lp¡jÉ l¡Ma öl¦ Ll a¡cl Qm¡gl¡l p¡b a¡l¡ k R¡f l¡M a¡l k¡N¡k¡N h¤Ta öl¦ Ll
M¡h¡l J f¡e£ul hÉ¡f¡l a¡cl fR¾c AfR¾c Ns EW ea¥e ü¡c J NWel M¡h¡l Ma BNËq£ qu c¤Cq¡a ¢cu L¡f dl f¡e Ll Hhw hn£ f¡e£u h¡Cl fs e¡ eÉ¡f£ iS¡ J e¡wl¡ qu Nm a¡ f¢l×L¡li¡h S¡e¡a f¡lz fnË¡h f¡uM¡e¡l hN fm a¡ h¤Ta f¡l f¢V h¡ VumV ¢L L¡S hÉhq¡l qu a¡ h¤Ta f¡l L¡fs fl¡/hcm¡e¡ J f¢l×L¡l f¢lµRæa¡l ¢euj je Qma
pq¡ua¡l CµR¡ fËL¡n Llz
16-26 j¡p
¢el¡fc c¤f¡u c±s¡a f¡l ¢hnË¡j ¢ea h¡ j¡¢Va L¡e Mme¡ ¢cu Mma q¡V¥iP hpa f¡l Hhw q¡a
hÉhq¡l e¡ Ll ¢eSl f¡ul Efl cy¡s¡a f¡lz BaÈ¢hnÄ¡p ¢eu hu EWa f¡l J Mm¡l SeÉ e¡pÑ¡l£l hu EW¡l pl”¡j hu
EWa öl¦ LlRz HL¢V hs hm ¢LL Lla f¡lz hCHl f¡a¡ EÒV¡a f¡l, L¡e L¡e pju AeL…m¡ HLp¡bz f¡¢el SN, q¡a¥¢s, hC J Lmj S¡a£u ¢LR¥ dl hÉhq¡l Lla f¡l Lmj h¡ fe¢pm S¡a£u mM¡l pl”¡j dla ¢ae BP¥m hÉhq¡l Lla öl¦ LlR hªš h¡ plm lM¡l ja¡ BL«¢a eLm Ll ByLa f¡l lCm dl ¢py¢s ¢cu Efl h¡ e£Q k¡Ju¡ Bp¡ Lla f¡lz HL q¡al Efl hn£ ¢eiÑl Ll¡l fËhZa¡ cM¡a f¡lz
Q¡jQ ¢cu pÇf§ZÑi¡h ¢eS ¢eS Ma f¡lz f¡e£u e¡ gm i¡m¡i¡h f¡e Lla f¡lz f¢V J VumVl fËu¡Se qm a¡ f¢l×L¡li¡h S¡e¡a f¡l ¢hfc h¤Ta öl¦ Ll J hscl p¡q¡kÉ Q¡Ca f¡l L¡fs fla p¡q¡kÉ Ll, kje ¢eS qÉ¡V fl, SÉ¡LVl ¢Sf¡l
M¤m, h¡a¡j M¡m¡ n¡VÑ M¤m gma f¡l ü¡d£ei¡h ¢eSl kaÀ ¢ea f¡l ah HMe¡ L¡e L¡e pju
hscl pq¡ua¡ m¡Nz
22-36 j¡p
19
n¡l£¢lL fËhª¢Ü
es¡Qs¡ J dl¡d¢l ü¡ÙÛÉ J ¢eSl kaÀ
ü¡d£ei¡h J p¡e¾c ¢h¢iæi¡h kje, ¢fRm, N¢su, q¡j¡…¢s ¢cu, qV, c±sm¡¢gu, T¡f¢cu Qm¡gl¡ Lla f¡l
¢py¢s, d¡f, h¡ hu EW¡l pl”¡j c¤C f¡ hÉhq¡l Ll hu EW R¡V ¢LR¥ q¡a ¢eu fË¢a d¡f c¤Cf¡ ¢cu e£Q ej Bp L¡e h¡d¡ Hs¡a N¢a J ¢cL f¢lhaÑe Ll i¡m¡i¡h c±s¡a f¡l HL f¡ul Efl ¢LR¥rZ cy¡¢su b¡La f¡l HL¢V hs hm dla f¡l m¡Ce J hªš ByLa f¡l HLq¡a pl”¡j hÉhq¡l Lla f¡l, kj h¡µQ¡cl Ly¡¢Q ¢cu L¡NS Ly¡Va f¡l ¢ae BP¥m hÉhq¡l Ll fe¢pm dla f¡l, f¤l¡ q¡a Bl hÉhq¡l Ll e¡ fËbj c¤C BP¥m J h¤s¡ BP¥ml j¡TM¡e fe¢pm dl i¡m¡ i¡h ¢eu¿»Z Ll
hÉhq¡l Lla f¡lz ¢LR¥ Arl eLm Lla f¡l, kje a¡cl e¡j kph Arl hÉhq¡l qu
r¥d¡ m¡Nm h¡ LÓ¡¿¹ qm Abh¡ kMe ¢hnË¡j ¢ea Q¡u h¡ Mma Q¡uaMe hscl hma f¡l
LjÑL¡äl gm a¡cl k n¡l£¢lL f¢lhaÑe qu a¡ mrÉ Ll k¿»f¡¢a J pl”¡j k ¢el¡fc hÉhq¡l Lla qh a¡ h¤Ta f¡lz Bl¡ i¡m¡i¡h fnË¡h, f¡uM¡e¡ ¢eu¿»Z Lla f¡l Hhw VumV
hn£li¡N pju ¢eSC Lla f¡lz ¢eS ¢eS q¡a d¡u¡ J öL¡a f¡lz L¡l¡ pq¡ua¡u L¡fs fla f¡l, kje p¡je M¡m¡ L¡V h¡ n¡VÑ
fla q¡a Y¥L¡a f¡l, fÉ¡¾V ¢eSC Ve a¥ma f¡l Hhw N¡s¡uS£f¡l S¡s¡ ¢cu ¢cm ¢eS h¡L£V¥L¥ m¡N¡a f¡lz
30-50 j¡p
20
n¡l£¢lL fËhª¢Ü
es¡Qs¡ J dl¡d¢l ü¡ÙÛÉ J ¢eSl kaÀ
¢h¢iæ Ef¡u Qm¡gl¡l Qø¡ Ll ¢LR¥ bL m¡g¢cu p¢WLi¡h fs AeÉ¡eÉ h¡µQ¡cl p¡b fË¢ak¡¢Na¡j§mL c±s¡c±¢sl Mm¡u h¡d¡ Hs¡a
N¢a J ¢cL H¢su i¡m¡i¡h Mma f¡l hÉ¡m¡¢¾pw J LÓ¡C¢ðw pl”¡jl Q¡l¢cL, e£Q, Efl h¡ j¡TM¡e ¢cu
Qm¡Qm Lla f¡l L¡e¡¢LR¥ d¡‚¡ cu¡, R¥s j¡l¡, m¤g eu¡ J m¡¢b j¡l¡u Bl¡ hn£
¢eu¿»Z cM¡a f¡l L¡e ¢LR¥a f¢lhaÑe Ll¡l SeÉ p¡d¡lZ k¿»f¡¢a hÉhq¡l Lla f¡l k¿»f¡¢a, ¢S¢eofœ, pl”¡j, ¢ejÑ¡Z p¡jNË£ CaÉ¡¢c Bl¡ hn£ ¢eu¿»Z pq
¢el¡fc hÉhq¡l Lla f¡l HLq¡a hn£ hÉhq¡l Lla fR¾c Ll EÒV¡¢cL (O¢sl ¢hfl£a) es¡Qs¡ hÉhq¡l Lla öl¦ Ll fs¡ k¡u Hje Arl ¢mMa öl¦ Ll f¢l×L¡li¡h Arl mMa p¢WLi¡h fe¢pm dl J hÉhq¡l Ll
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ hs J R¡Vdlel es¡Qs¡l j¡dÉj i¡m¡ ¢eu¿»Z cM¡uz a¡l¡¢h¢iæ Ef¡u BaÈ¢hnÄ¡p ¢eu ¢el¡fc Qm¡Qm Llz a¡l¡ mM¡l SeÉfe¢pm pq k¿»f¡¢a J pl”¡j p¢WLi¡h hÉhq¡l Lla f¡lz
ü¡ÙÛ¡Ll M¡h¡l M¡u Hhw ¢h¢iæ dlel M¡h¡l M¡Ju¡l fËu¡Se£ua¡ h¡T p¡d¡lZax ¢cel hm¡u öLe¡ J f¢l×L¡l b¡L hÉ¡u¡j, M¡Ju¡c¡Ju¡, O¤j¡e¡, f¢l×L¡l f¢lµRæa¡ k p¤¤ü¡ÙÛÉl SeÉ fËu¡Se£u a¡
h¡T ea¥e ¢LR¥ Ll¡l pju ¢el¡fš¡l fËu¡Se£ua¡ h¡T Hhw ¢LR¥ Ty¥¢L ¢hhQe¡u eu
Hhw i¡m¡i¡h p¡jm¡u ¢Li¡h pl”¡j¡¢c ¢el¡fc pl¡e¡ J jS¥c l¡M¡ k¡u a¡ h¤T pl¡p¢l aaÆ¡hd¡e R¡s¡C ¢LR¥ ¢LR¥ ¢el¡fš¡j§mL L¡S fËÉ¡L¢Vp Llz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ i¡m¡ ü¡ÙÛÉl SeÉ n¡l£¢lL hÉ¡u¡jl J ü¡ÙÛÉLl M¡h¡ll …l¦aÆ h¡T Hhw¢el¡fc J ü¡ÙÛh¡e b¡L¡l hÉ¡f¡l Lb¡ hmz a¡l¡ L¡fsQ¡fs fl¡ J HL¡ HL¡VumV k¡Ju¡ pq a¡cl ¢eScl p¡d¡lZ f¢l×L¡l f¢lµRæa¡ J hÉ¢š²Na Q¡¢qc¡ f§lZLla f¡lz
40-60+ j¡p
21
n¡l£¢lL fËhª¢Ül flhaÑ£ Ù¹lL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
22
Arl‘¡e
fs¡ mM¡
f¢l¢Qa m¡Ll p¡b hC J R¡f¡ L¡NSfœ cM¡ i¡m¡h¡p
fl h¡µQ¡cl mM¡ ¢eiÑl Ll a¡cl cra¡ J h¡dNjÉa¡l Efl k¡ a¡l¡¢nö J HLV¥ q¡Va nM¡l hupl h¡µQ¡l¡ (VXm¡l) p hup H…m¡nMz a¡l¡ mM¡ nM¡l BNC a¡clL LbÉi¡o¡u i¡h¢h¢eju ¢nMaquz fl a¡l¡ kph në hma f¡l a¡ ¢mMz
i¡h¢h¢eju J i¡o¡u mM¡l Evp cM¤e
fË¡b¢jL c¡N cu¡ Bl mM¡ HL euz HV¡ hh£ J VXm¡lcl SeÉ HLV¡j¡e¢pL J n¡l£¢lL A¢i‘a¡ k¡ a¡l¡ HMe¡ HLV¡ AbÑhq pwLa ¢qph°al£ Lla f¡l e¡Cz
Mm¡ J B¢h×L¡l Hhw n¡l£¢lL Eæue c¡N cu¡ J q¡al mM¡l EvpcM¤ez
SeÈ -11 j¡p
hC J R¡f¡ L¡NSfœ BNËq ¢eu e¡s
8-20 j¡p
hC J Rs¡u BNËq£ Hhw Hl jdÉ a¡l ¢hno fR¾cJ b¡La f¡lz
16-26 j¡p
¢LR¥ ¢fËu NÒf, Rs¡, N¡e, L¢ha¡ b¡L f¢l¢Qa NÒf bL në h¡ h¡LÉ h¡l h¡l hm f¢l¢Qa NÒf, Rs¡ h¡ Mm¡l öeÉÙÛ¡e kje në h¡ h¡LÉ f§lZ Ll, kje 'q¡Çf¢V
X¡Çf¢V pV Ae H.....'
a¡cl cu¡ ¢iæ ¢iæ c¡N a¡l¡ ¢Qea f¡lz
22-36 j¡p
23
Arl‘¡e
fs¡ mM¡
a¡m J R¾c Efi¡N Ll a¡m J h¡l h¡l k në hm¡ qu a¡ h¤Ta f¡l Lb¡l jdÉ a¡m dla f¡l NÒf J L¢ha¡ n¡e J a¡a HLLi¡h h¡ ph¡C ¢jm k¡N cuz NÒf J L¢ha¡u h¡lh¡l hm¡ Awn k¡N cu Hhw j§m OVe¡ J h¡LÉ Ae¤j¡e Lla
f¡lz NÒf ¢Li¡h NWe Ll¡ qu a¡ h¤Ta öl¦ LlR ¢Li¡h NÒf no qh a¡ hma f¡l Bl¡ hn£ je¡k¡N ¢cu NÒf n¡e J je l¡M j§m NÒfl L¡W¡j¡, OVe¡ J j§m Q¢lœ…m¡ hZÑe¡ Lla f¡l hCfœ J Bnf¡n R¡f¡ R¢h J mM¡u BNËq cM¡u f¢l¢Qa në J ¢Qq² kje ¢eSl e¡j J ¢h‘¡fZl m¡N¡ ¢Qea f¡l ¢eS ¢eSC hC cM p¡hd¡e hC e¡s S¡e k R¡f¡l Arl abÉ ¢h¢eju qu p¢WLi¡h hC dl J f¡a¡ EÒV¡u S¡e k R¡f¡l AbÑ BR Hhw CwlS£a h¡j bL X¡e Hhw Efl bL e£Q fs¡
qu a¡J S¡e
L¡e L¡e pju a¡l¡ kMe ByL J lw¢cu R¢h ByL aMe a¡l HlAbÑ hm
¢h¢iæ S¡uN¡u a¡cl cM¡ ¢h¢iæ ¢Qq²l AbÑ ¢eSl¡ cuz
30-50 j¡p
24
Arl‘¡e
fs¡ mM¡
Rs¡ hma b¡L fË¡b¢jL në…m¡ n¡e J hm BJu¡S…m¡L p¡d¡lZ në iP p¡S¡u Hhw HLœ Ll jn¡u Hhw S¡e L¡e
Arl¢V L¡e nël p¡b k¡uz BJu¡SL Arll p¡b k¡N Ll, hZÑj¡m¡l Arl…m¡l e¡j J ül S¡e ¢LR¥ në J pqS h¡LÉ fsa öl¦ Ll hC fs¡l A¢i‘a¡ bL a¡cl i¡o¡ fËi¡¢ha qu Bl¡ hn£ dlel hC Efi¡N Ll S¡e k hC J LÇfÉ¥V¡l bL abÉ Bh¡l pwNËq Ll¡ k¡u
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ pqS h¡LÉ fs J h¡Tz a¡l¡ ül-‘¡e hÉhq¡l Ll p¡d¡lZ në nM Hhwp¢WLi¡h fsa¡l¡ ¢LR¥ p¡d¡lZ A¢eu¢ja nëJ fsz a¡l¡ kMe ¢L fsR a¡ ¢eu AeÉcl p¡b Lb¡hm aMe a¡l¡ k a¡ h¤TR pV¡ h¡T¡ k¡uz
a¡l¡ R¢h By¡La h¡ mMa kph c¡N ByL a¡l¡ ¢eSl¡ Hl AbÑcu
a¡cl hš²hÉl nË¡aL në i¡N Ll hma öl¦ LlR Rs¡N¡el R¾c dl l¡Ma f¡l fË¡b¢jL BJu¡S…m¡ n¡e J në hm BJu¡S…m¡L p¡d¡lZ në ¢hiš² Lla J jn¡a f¡lz nël p¡b Arll ¢jm M¤S f¡u, Arll e¡j hma J EµQ¡lZ
Lla f¡l AbÑ h¡T¡e¡l SeÉ ¢LR¥ ¢LR¥ pqS Arl hÉhq¡l Ll k¡ ¢LR¥
BJu¡SL p¢WL J d¡l¡h¡¢qLi¡h fËL¡n Llz ¢eSl e¡j J BeÉ ¢LR¥ kje mhm CaÉ¡¢c ¢mMa f¡l AbÑhq R¡V R¡V h¡LÉ ¢mMa Qø¡ Llz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
kph në a¡cl EµQ¡¢la BJu¡Sl p¡b ¢jm h¡µQ¡l¡ a¡cl ül-‘¡ehÉhq¡l Ll a¡ mMz a¡l¡ ¢LR¥ A¢eu¢ja p¡d¡lZ nëJ mMz a¡l¡¢LR¥ pqS h¡LÉ mM k¡ ¢eSl¡ J AeÉl¡ fsa f¡lz ¢LR¥ në p¢WLh¡e¡e Hhw AeÉ…m¡ ül h¡ BJu¡Sl p¡b ¢j¢mu mMz
40-60+ j¡p
25
Arl-‘¡el flhaÑ£ Ù¹lL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
26
N¢Zae¡ð¡l (pwMÉ¡) BL¡l, Buae J j¡f
¢h¢iæ hÙ¹¥l/R¢hl pwMÉ¡ h¡ në phÑ¡¢dL 3V¡ f¢lhaÑe mrÉ Ll L¡e¢LR¥ J a¡cl es¡Qs¡ cM, Mm J a¡ e¡s¡Q¡s¡ Ll h¡µQ¡l¡ fËbjC BL¡l,Buae J j¡fl hÉ¡f¡l a¡cl d¡lZ¡ ASÑe Ll
L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa Q¢lœ cM¤e - Mm¡, cM¡ J n¡l£¢lL fËhª¢Ü
SeÈ -11 j¡p
a¡l¡ a¡cl Rs¡ J N¡e Efi¡Nl j¡ÉdÉj pwMÉ¡…m¡l e¡j pÇfLÑS¡ea öl¦ Ll
a¡l¡ ¢LR¥V¡ h¡T k cM¡ e¡ NmJ L¡e ¢LR¥l A¢Ù¹aÆ b¡La f¡lz
AbÑhqi¡h hs h¡ R¡V ¢LR¥ ¢Qea f¡l °ce¢¾ce ¢euj h¡ l¦¢Ve S¡e kje ¢hR¡e¡ bL EW¡l pju, M¡h¡l pju, eÉ¡f£l
pju J O¤j¡h¡l pju
8-20 j¡p
cM¡ e¡ NmJ L¡e ¢LR¥l A¢Ù¹aÆ b¡La f¡l HV¡ S¡e ¢S¢eofœ p¡S¡a J a¡¢mL¡iš² Lla öl¦ Ll, kje pLm VX£ hu¡l
HLp¡b Ll¡ h¡ VX£ J N¡s£…m¡ Bm¡c¡ Ll l¡M¡ ¢LR¥ ¢LR¥ pwMÉ¡ EÒV¡f¡ÒV¡ Ll hm
CepV h¡XÑ h¡ ¢SNp¡ f¡Sm ¢h¢iæ BL¡ll ¢S¢eo p¢WL S¡uN¡u l¡Ma Qø¡Ll Hhw L¡e L¡e pju pgm quz
hÔL ¢cu a¡cl ¢eScl ja¡ Ll ¢LR¥ Ns L¾VCe¡l il¡ J M¡¢m Ll¡ i¡m¡h¡p ¢h¢iæ L¡Sl d¡l¡l p¡b °ce¢¾ce l¦¢Vel k¡N My¤S f¡u h¤Ta öl¦ LlR k ¢LR¥ HLV¡ HMeC qa f¡lz16-26 j¡p
k¢c hm¡ qu ah ¢LR¥ R¡V pwMÉL hÙ¹¥ HL¢V NË¥f bL hR eu kje'Bj¡L HL¢V c¡J' h¡ 'Bj¡L c¤C¢V c¡J'
¢LR¥ pwMÉ¡ d¡l¡h¡¢qLi¡h hma f¡l e¡ð¡ll d¡lZ¡l Efl ¢Qq² J pwLa ¢eu fl£r¡ ¢el£r¡ Ll ¢h¢iæ pwMÉ¡l jdÉ f¡bÑLÉ h¤Ta f¡l pwMÉ¡l f¢lj¡Z h¡T¡a i¡o¡l hÉhq¡l Lla öl¦ LlR kje 'Bl¡
hn£' h¡ 'AeL…m¡ ' S¡e k L¡e ¢LR¥a ¢LR¥ k¡N Llm h¡ h¡c ¢cm a¡ pwMÉ¡u Lj h¡
h¡s
R¢ha p¡d¡lZ BL¡l J BL«¢a mrÉ Ll BL¡l J BL«¢a Ae¤k¡u£ ¢S¢eofœ Bm¡c¡ Lla öl¦ Ll BL¡ll i¡o¡ hÉhq¡l Lla öl¦ Ll haÑj¡e, Aa£a J i¢hoÉa ¢eu ¢LR¥ Lb¡ h¤Ta f¡l kje 'BN', 'fl' J 'n£OË' pjul Efl kph L¡S ¢eiÑl Ll a¡ Ae¤j¡e Lla f¡l kje M¡h¡l pju h¡
h¡s£l pju
22-36 j¡p
27
N¢Za
e¡ð¡l (pwMÉ¡) BL¡l, Buae J j¡f
¢LR¥e¡ð¡ll e¡j J i¡o¡ pqS¡ai¡h hÉhq¡l Ll ¢LR¥ pwMÉ¡l e¡j J pwMÉ¡ ü¡i¡¢hLi¡h hÉhq¡l Ll 10 fkÑ¿¹ p¢WLi¡h …ea f¡lz S¡e k HL¢V pV Lu¢V BR a¡ e¡ð¡l ¢cu h¡T¡ k¡u BP¥m, L¡NS ¢m¢Ma ¢Qq² h¡ R¢ha pwMÉ¡ h¡T¡a öl¦ Llz L¡e L¡e pju e¡ð¡l J pwMÉ¡ p¢WLi¡h jm¡a f¡lz j¿¹hÉ h¡ fËnÀ Ll e¡ð¡ll hÉ¡f¡l BNËq cM¡u c¤C NË¥f ¢S¢eol a¥me¡ Lla f¡l, LMe a¡l¡ HLC e¡ð¡l a¡ hma f¡l pwMÉ¡j§mL pjpÉ¡u BNËq cM¡u ¢ae h¡ Q¡l¢V ¢S¢eo ¢h¢iæi¡h Bm¡c¡ Lla f¡l Hhw h¤Ta öl¦ LlR k j¡V
pwMÉ¡ a¡a HLC b¡L f¢lhn kph pwMÉ¡ BR a¡a BNËq cM¡u e¡ð¡l Hl hÉ¡f¡l BNËq cM¡u h¤Ta f¡l k öd¤ hÙ¹¥ eu, ¢py¢s, a¡¢m h¡ m¡g kL¡e ¢LR¥C N¡e¡ k¡uz
¢h¢iæ BL¡ll ¢S¢eo ¢cu Mm h¡ ¢S¢eo p¡¢Su BL¡l J ÙÛ¡elhÉ¡f¡l a¡l BNËq cM¡u
Q¡lf¡nl ¢S¢eol BL¡ll ¢jm h¤Ta f¡l AhÙÛ¡ej§mL i¡o¡ hÉhq¡l Ll ÙÛ¡u£ ¢ejÑ¡Zj§mL L¡Sl j¡dÉj h¡ a¡l Bnf¡nl L¡e ¢LR¥l
BL¡l J ki¡h ¢LR¥ p¡S¡e¡ a¡ ¢eu Lb¡ hm p hÉ¡f¡l a¡lBNËq h¡T¡uz
Bnf¡nl ¢S¢eol BL«¢al hÉ¡f¡l BNËq cM¡u a¡l L¡S p¢WLi¡h BL¡l hÉhq¡l Lla f¡lz °ce¢¾ce ¢S¢eofœl BL¡l ¢eu Lb¡ öl¦ Ll kje 'N¡m' J 'mð¡'
30-50 j¡p
28
N¢Za
e¡ð¡l (pwMÉ¡) BL¡l, Buae J j¡f
hÉ¡¢š²Nai¡h …l¦aÆf§ZÑ ¢LR¥ e¡ð¡l ¢Qea f¡l 1-5 fkÑ¿¹ pwMÉ¡ ¢Qea f¡l fË¢a¢Vl SeÉ HL¢V pwMÉ¡l e¡j hm ¢ae bL Q¡l¢V ¢S¢eo …ea f¡l L¡e L¡S h¡ hÙ¹¥ N¡e k¡ pl¡e¡ k¡ue¡ 10 fkÑ¿¹ ¢S¢eo …ea f¡l, 10 Hl hn£J …ea öl¦ LlR hs NË¥f bL Ru¢V ¢S¢eo …ea f¡l 1-5 pwMÉ¡l SeÉ p¢WL e¡ð¡l hR eu Hl fl 1-10¢V ¢S¢eo R¢su l¡M¡ 10¢V fkÑ¿¹ ¢S¢eo …ea f¡l Lu¢V ¢S¢eo a¡l¡ cMR a¡ a¡l¡ Ae¤j¡e Lla f¡l Hhw a¡ …e cMz c¤C¢V i¡N l¡M¡ ¢S¢eo a¥me¡ Ll 'h¢n' h¡ 'Lj' h¡T¡a i¡o¡ hÉhq¡l Ll c¤C i¡N l¡M¡ ¢S¢eo ph…¢m …e cM j¡V La¢V BRz k e¡ð¡l a¡L cu¡ qu a¡l bL HL¢V hn£ e¡ð¡l ¢L a¡ hma f¡lz fy¡Q¢V J fl 10 ¢S¢eol NË¥f bL HL¢V hn£ h¡ HL¢V Lj hl Lla f¡lz q¡a Lmjl L¡S J Bm¡Qe¡u k¡N J ¢hu¡Nj§mL i¡o¡ hÉhq¡l Lla öl¦ Ll c¡N ¢cu kph hÉ¡f¡l a¡l¡ h¡T¡a f¡l J hÉ¡MÉ¡ Lla f¡l a¡l ¢qp¡h l¡M ¢eSl BNËql hÉ¡f¡l ¢eSl N¡¢e¢aL pjpÉ¡ h¤Ta öl¦ Ll
A¢NËj ¢nr¡l mrÉj¡œ¡
h¡µQ¡l¡ ¢eiÑlk¡NÉi¡h HL bL 20 fkÑ¿¹ …ea f¡l, p…m¡ p¢WL Ae¤œ²j p¡S¡af¡l Hhw kL¡e e¡ð¡l bL L¡e¢V HL e¡ð¡l hn£ h¡ Lj a¡ hma f¡lzf¢lj¡Z J hÙ¹¥ hÉhq¡l Ll a¡l¡ c¤C¢V HL AwLl pwM¡ k¡N h¡ ¢hu¡N Lla f¡l Hhwp¡je h¡ fRe¢cL …ea f¡l Ešl f¡Ju¡l SeÉz ¢à…e, AdÑL J i¡N Ll a¡l¡pjpÉ¡ pj¡d¡e Ll
BL¡ll ¢hhlZ ¢ca L¢We °œj¡¢œL BL¡ll h¡ pj¡e ¢àj¡¢œLBL¡ll N¡¢e¢aL e¡j hÉhq¡l Lla öl¦ Ll
¢hno e¡jl BL¡l hR eu ¢eSl Bf¢rL AhÙÛ¡e h¡T¡a f¡l kje fRe h¡ f¡n mð¡u J EµQa¡ Ae¤k¡u£ c¤C h¡ ¢ae¢V ¢S¢eo p¡S¡a f¡l JSe J d¡lZ rja¡ Ae¤k¡u£ c¤C¢V ¢S¢eo p¡S¡a f¡l f¢l¢Qa ¢S¢eo J p¡d¡lZ BL¡l hÉhq¡l fl fÉ¡V¡eÑ J jXm °al£
Llz pju pw¢nÔø °ce¢¾ce i¡o¡ hÉhq¡l Ll V¡L¡fup¡ pw¢nÔø °ce¢¾ce i¡o¡ hÉhq¡l Ll f¢l¢Qa OVe¡ Ae¤œ²¢jLi¡h p¡S¡a f¡l üÒf pjuL pqSi¡h j¡fa f¡lz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
f¢lj¡Z J ¢S¢eol a¥me¡ Lla J pjpÉ¡ pj¡d¡e Lla h¡µQ¡l¡ BL¡l,JSe, rja¡, AhÙÛ¡e, c§laÆ, pju J V¡L¡ ¢eu Lb¡ hma °ce¢¾cei¡o¡ hÉhq¡l Llz a¡l¡ fÉ¡V¡eÑ (eLn¡) Qe, °al£ Ll Hhw hZÑe¡Lla f¡lz a¡l¡ °ce¢¾ce ¢S¢eofœl Q¢lœ J BL¡l fkÑhrZ LlHhw a¡ hZÑe¡ Lla N¡¢e¢aL i¡o¡ hÉhq¡l Llz
40-60+ j¡p
29
N¢Zal flhaÑ£ Ù¹lL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
30
fª¢bh£L S¡e¡m¡LSe J pj¡S fª¢bh£ fËk¤¢š²
m¡LSe J pj¡Sl hÉ¡f¡l ‘¡e qh¡l öl¦ ¢eiÑl Lla¡cl fË¡b¢jL J AeÉ¡eÉ pÇfLÑl Eflz
hÉ¢š²Na, pj¡¢SL J j¡e¢pL fËhª¢Ü Hhw k¡N¡k¡N Ji¡o¡ cM¤e
Qm¿¹ L¡e¢LR¥ Ae¤plZ Ll¡l SeÉ Q¡M Jfl j¡b¡ O¤l¡u
kMe L¡e j¤M h¡ ¢S¢eo qW¡v cª¢øl h¡ClQm k¡u aMe fË¢a¢œ²u¡ cM¡u
BLoÑZ£u L¡e ¢S¢eo h¡ OVe¡ cM¡l SeÉBNËq ¢eu l¦jl Q¡l ¢cL a¡L¡u
f¢l¢Qa Mme¡ cMm Be¢¾ca qu q¡p L¡e L¡S gm f¡Ju¡ Nm a¡ Ae¤LlZ
Ll kje j¡h¡Cm m¡¢b j¡lm h¡ T¥eT¥¢eh¡S¡mz
a¡cl fËk¤¢š²l hÉ¡f¡l ‘¡e ASÑel öl¦ ¢eiÑl Llh¡µQ¡l¡ ¢S¢eofœ fl£r¡ Ll Hhw ¢Li¡h p…m¡L¡S Ll a¡ h¤Ta Qø¡ Llz
L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa Q¢lœ cM¤e - Mm¡ JAe¤på¡e Ll¡ Hhw pj¡m¡Qe¡j§mLi¡h °al£ J ¢Q¿¹¡Ll¡
SeÈ -11 j¡p
fö, j¡e¤o J N¡s£ ¢L Ll a¡ ¢e¢hsi¡hcM
Mme¡ m¤¢Lu l¡Mm a¡ cM Hhw hlLl¡l Qø¡ Ll
L¡e ¢LR¥ fs Nm a¡ My¥S ¢S¢eo S¡s¡ ¢ca Qø¡ Ll kje c¤CV¡
¢S¢eo W¥L¡W¥¢L Ll h¡ L¡e ¢S¢eoL¾VCe¡l l¡Mz
S¡e k ¢S¢eofœ ¢h¢iæi¡h hÉhq¡l qu,kje hmL N¢su ¢ca qh, N¡s£LWma qhz
8-20 j¡p
m¡LSel hÉ¡f¡l BNËq£ Hhw a¡cl J a¡clf¢lh¡ll hÉ¡f¡l NÒf BNËq cM¡u
a¡cl, a¡cl f¢lh¡ll J AeÉ¡eÉ m¡Lcl hÉ¡f¡lNÒf Efi¡N Llz
¢h¢iæi¡h ¢S¢eo fl£r¡ Ll cM kje,Ty¡¢Lu, h¡¢s ¢cu, cM, Ae¤ih Ll, ü¡c¢eu, j¤M¢cu, Ve, O¤¢lu h¡ My¡Q¡ ¢cu
je l¡M L¡b¡u ¢S¢eo b¡L k ph ¢S¢eo HLœ b¡L a¡ jm¡u kje
¢V-fV Y¡Le¡ m¡N¡u16-26 j¡p
31
fª¢bh£L S¡e¡
m¡LSe J pj¡S fª¢bh£ fËk¤¢š²
¢eSl Bfe f¢lh¡l J pÇfLÑl hÉ¡f¡l d¡lZ¡BR k¡ A¢ieuj§mL Mm¡u h¡T¡ k¡uz ¢eSlf¢lh¡ll °ce¢¾ce L¡SLjÑ J OVe¡ eLm Llkje Q¡ h¡e¡e¡ J f¡e Ll¡
a¡cl ¢eScl hå¥h¡åh qa öl¦ Ll a¡l¡ nM k AeÉcl p¡b a¡cl ¢jm J
h¢jm BR k¡ a¡clL AeÉcl p¡b HL Llh¡ Bm¡c¡ Llz
R¡V fª¢bh£ S¡a£u Mme¡ ¢cu Mma i¡m¡h¡pkje g¡jÑ, NÉ¡lS, lm m¡Ce
a¡cl f¢lhnl L¡e ¢S¢eol M¤¢Ve¡¢V mrÉ Ll
¢LR¥ L¢ÇfEV¡l S¡a£u pl”¡j Q¡m¤ Ll¡ Jp¡d¡lZ L±nm…m¡ ¢nMa Q¡u
k¡¢¿»L Mme¡ Q¡m¡e¡, kje Q¡¢hcu¡ Mme¡uQ¡¢h O¤l¡e¡ CaÉ¡¢c
22-36 j¡p
j¡e¤ol S£he BNËq cM¡u k¡l¡ a¡cl L¡Rf¢l¢Qa
kph EõMk¡NÉ OVe¡l A¢i‘a¡ a¡cl quRa¡ a¡l¡ je l¡M Hhw a¡ ¢eu Lb¡ hmz
f¢lh¡l h¡ hå¥h¡åhcl ¢hno pju J OVe¡h¤Ta f¡l
¢h¢iæ fn¡ J S£hek¡œ¡u BNËq cM¡u kph a¡clL AeÉcl bL Bm¡c¡ Ll a¡l
¢LR¥V¡ a¡l¡ S¡e Hhw hå¥h¡åh J f¢lh¡llp¡b kph ¢hou ¢jm h¡ h¢jm BR BR a¡¢eu Lb¡ hma f¡lz
a¡l¡ kM¡e h¡ k ¢hnÄ h¡p Ll a¡l hÉ¡f¡l fËnÀLl J j¿¹hÉ Ll
a¡l¡ kph ¢S¢eo cMR kje N¡Rf¡m¡, föf¡M£,ü¡i¡¢hL J fË¡ç ¢S¢eo CaÉ¡¢c ¢eu Lb¡ hmz
Le ¢LR¥ OV Hhw ¢Li¡h ¢LR¥ L¡S Ll a¡ ¢euLb¡ hm
hª¢Ü, ru Hhw pjul p¡b f¢lhaÑe CaÉ¡¢c ¢euLb¡ hm
S£h¿¹ ¢LR¥ J f¢lhnl hÉ¡f¡l kaÀn£ma¡ cM¡u
¢L Ll p¡d¡lZ pl”¡j Q¡m¡a qu a¡ S¡ekje ¢p¢X fÔu¡l Hhw ¢lj¡V L¾VÊm
k¡¢¿»L Mme¡u Abh¡ p¢aÉL¡l LÉ¡jl¡ h¡j¡h¡Cm g¡e BNËq cM¡uz
Mme¡, k¡ ¢Vfm h¡ V¡em ¢LR¥ qu h¡ nëLl h¡ ea¥e R¢h °al£ Ll¡l cra¡ cM¡u
S¡e k LÇfÉ¥V¡l bL abÉ hl Ll¡ k¡u
30-50 j¡p
32
fª¢bh£L S¡e¡
m¡LSe J pj¡S fª¢bh£ fËk¤¢š²
f¢lh¡ll ¢euj l£¢aa k¡N ¢ca i¡m¡h¡p
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ a¡cl J a¡cl f¢lh¡ll Aa£a JhaÑj¡e OVe¡ ¢eu Lb¡ hmz a¡l¡ S¡e k AeÉh¡µQ¡l¡ HLC ¢S¢eo fR¾c Lle¡ Hhw HphØfnÑL¡alz a¡l¡ f¢lh¡l, pj¡S J I¢aqÉ¢eScl J AeÉcl jdÉL¡l ¢jm J h¢jm…m¡S¡ez
¢e¢hsi¡h ¢jm, h¢jm, eLn¡ J f¢lhaÑecM
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ ÙÛ¡e, ¢S¢eofœ, p¡jNË£ J S£¢ha ¢LR¥lhÉ¡f¡l ¢jm J h¢jm…m¡ S¡ez a¡l¡ a¡clQ¡lf¡nl f¢lhnl °h¢nø ¢eu Lb¡ hm Hhw¢Li¡h HL bL BlL S¡uN¡l f¢lhn ¢iæqa f¡l a¡ ¢eu Lb¡ hmz a¡l¡ föf¡M£ JN¡Rf¡m¡ fkÑhrZ Ll Hhw hZÑe¡ Ll Le¢LR¥ ¢S¢eo OV Hhw f¢lhaÑe ¢eu Lb¡ hmz
LÇfÉ¥V¡l p¡d¡lZ fËNË¡j Q¡m¡a f¡l a¡cl hup¡fk¡N£ LÇfÉ¥V¡l pgVJuÉ¡l ¢eu LÇfÉ¥V¡l
L¡S Llz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ S¡e k ú¥m J h¡s£a ¢h¢iæ dlZl fËk¤¢š² hÉhq¡lquz a¡l¡ fËk¤¢š² ¢hno EŸnÉ hR eu J hÉhq¡l Llz
40-60+ j¡p
33
fª¢bh£L S¡e¡l flhaÑ£ fcrfL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
34
A¢ihÉ¢š²f§ZÑ BVÑ J ¢XS¡Cej¡dÉj J Ef¡c¡e AeÄoZ J hÉhq¡l Ll¡ LÒfZ¡fËhZ qJu¡
h¡µQ¡l¡ j¡dÉj J Ef¡c¡e AeÄoZ Ll a¡cl Q¡l f¡nl fª¢bh£LS¡e¡l Awn ¢qphz
L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nø cM¤e - Mm¡ J S¡e¡, n¡l£¢lL fËhª¢Ü,fª¢bh£L h¡T¡ - fª¢bh£
hh£ J VXm¡lcl fËu¡Se a¡cl fª¢bh£ ¢eu NhoZ¡ Ll¡ Hhw a¡cl¢eScl BC¢Xu¡ J i¡he¡ BVÑ J ¢XS¡Cel j¡dÉj fËL¡n Ll¡l BN¢h¢iæi¡h a¡ fËL¡n Ll¡l Ef¡u My¥S cMa qhz
L¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nø cM¤e; i¡h¢h¢eju J i¡o¡; n¡l£¢lL fËhª¢Ü,hÉ¢š²Na, p¡j¡¢SL J j¡e¢pL fËhª¢Üz
SeÈ -11 j¡p
a¡l¡ Ae¤i¢a J p¡l¡ nl£l hÉhq¡l Ll ¢h¢iæ j¡dÉj AeÄoZ Ll k BJu¡S a¡l¡ i¡m¡h¡p a¡a p¡l¡ nl£l c¤¢mu p¡s¡ cu kje N¡e h¡
a¡mz L¡e L¡S cMm a¡ Ae¤LlZ Ll kje a¡¢m cu¡ h¡ q¡a e¡s¡ N¡el p¡b p¡b esa öl¦ Ll, a¡m h¡ N¡e n¡e J a¡a k¡N cu
es¡Qs¡u (e¡Q) e£Q k c¡N fs plLj fË¢aœ²£u¡ mrÉ Ll Hhw a¡aBNËq£ qu
8-20 j¡p
¢eSclL n¡l£¢lL L¡S J në ¢cu fËL¡n Llz i¢‰ Ll k HL¢V ¢S¢eo AeÉ¢Vl fË¢a¢e¢daÆ Ll, ¢hno Ll kMe ¢h¢iæ
¢S¢eofœl p¡d¡lZ …e¡hm£ HL quz
16-26 j¡p
¢fËu N¡e N¡Ju¡u k¡N cu h¡¢s ¢cu, T¡¢Lu, V¡L¡ h¡ g¥ ¢cu në °al£ Ll h¡cÉk¿» ki¡h në °al£ Ll a¡a BNËq cM¡u hÔL, lw J c¡N ¢eu NhoZ¡ Ll
i¡h¢h¢ejul SeÉ pwLa hÉhq¡l Lla öl¦ Ll kje HL¢V m¡Ce HyL hmh'HV¡ B¢j'
A¢ieu Ll ¢hnÄ¡pk¡NÉ L¡¢qe£ °al£ Lla öl¦ Ll
22-36 j¡p
35
A¢ihÉ¢š²f§ZÑ BVÑ J ¢XS¡Cej¡dÉj J Ef¡c¡e AeÄoZ J hÉhq¡l Ll¡ LÒfZ¡fËhZ qJu¡
¢lw Nj k¡N ¢ca J e¡Qa i¡m¡h¡p f¢l¢Qa ¢LR¥ N¡e N¡u a¡m a¡m esa öl¦ Ll N¡el a¡m a¡m e¡Q p¡d¡lZ a¡m f¡ ¢cu W¡L¡ cu në ¢Li¡h f¢lhaÑe Ll¡ k¡u a¡ ¢eu NhoZ¡ Ll J nM lw J a¡ ¢Li¡h f¢lhaÑe Ll¡ k¡u a¡ ¢eu NhoZ¡ Ll h¡T k a¡l¡ m¡Ce ¢cu HLV¡ Hm¡L¡ hå Lla f¡l Hhw p
BL«¢a…m¡ ¢cu ¢h¢iæ ¢S¢eo h¡T¡a f¡lz ¢S¢eol NWe BNËq£ J a¡ hZÑe¡ Lla öl¦ Ll ¢h¢iæ ¢ejÑ¡Zp¡jNË£ hÉhq¡l Ll hÔL…m¡ M¡s¡ J Bs¡B¢s i¡h L¡e S¡uN¡ Bm¡c¡ Lla h¡ °al£
Lla hÉhq¡l Lla öl¦ Ll ¢ejÑ¡Z p¡jNË£ S¡s¡ ¢cu ¢ejÑ¡Z Lla J i¡lp¡jÉ l¡Ma f¡l S¡e k ¢hno L¡lZ k¿»f¡¢a hÉhq¡l Ll¡ k¡u
¢h¢iæ fËL¡ni¢‰l hÉ¡f¡l a¡l fR¾c Ns a¥ma öl¦ Ll Ae¤i¢a S¡e¡a es¡Qs¡ hÉhq¡l Ll N¡eh¡Se¡l p¡b p¡s¡ ¢cu es¡Qs¡ pª¢ø Ll ¢eSl SeÉC N¡e N¡u Hhw p¡d¡lZ N¡e °al£ Ll Rs¡ °al£ Ll hsl¡ ¢L Ll a¡ mrÉ Ll, k¡ cM a¡ pqSi¡hC hscl Ae¤f¢ÙÛ¢aa Ae¤LlZ
Ll ¢eSl A¢i‘a¡ bL Ae¤j¡e-¢eiÑl A¢ieu Ll Mme¡ ¢eu L¡¢qe£ °al£ Ll, kje M¡j¡ll föf¡M£clL Qu¡ll q¡aml
'M¡s¡C' bL EÜ¡l Lla qhz a¡cl A¢ieu pq¡uL qh¡l SeÉ Bn f¡n k¡ f¡Ju¡ k¡u a¡ hÉhq¡l Ll a¡cl A¢i‘a¡ J p¡s¡ ¢h¢iæ j¡dÉj kje N¡e, e¡Q J R¢h HyL J AeÉ¡eÉ
Ef¡c¡e h¡ në hÉhq¡l Ll g¥¢Vu a¡mz
30-50 j¡p
36
A¢ihÉ¢š²f§ZÑ BVÑ J ¢XS¡Ce
j¡dÉj J Ef¡c¡e AeÄoZ J hÉhq¡l Ll¡ LÒfZ¡fËhZ qJu¡
N¡e J e¡Ql p¡b HLV¡ pÇfLÑ °al£ Lla öl¦ Ll ¢h¢iæ h¡cÉk¿»l në ¢eu NhoZ¡ Ll lw jn¡m ¢L qu a¡¢eu NhoZ¡ Ll ¢h¢iæ NWel hÙ¹¥ °al£ Ll¡l fl£r¡ Ll ¢h¢iæ j¡dÉj hÉhq¡l Ll ea¥e ¢LR¥ °al£ Ll¡ k¡h a¡ h¡T f¢lL¢Òfa gm fa Ef¡c¡e…m¡ ¢h¢iæi¡h hÉhq¡l Ll
¢h¢iæ Ef¡c¡e hÉhq¡l Ll HL¢V EŸnÉ j¡b¡u lM ¢ejÑ¡Z Ll Efk¤š² Ef¡c¡e hR eu Hhw fËu¡Se j¡e¡epC f¢lhaÑe p¡de
Llz
BL«¢a °al£ J S¡s¡ ¢ca fËu¡Se£u k¿»f¡¢a J L±nmhR euz
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
h¡µQ¡l¡ HLp¡b N¡e N¡u J e¡Q Hhw p…m¡ f¢lhaÑe Ll¡lEf¡u ¢eu fl£r¡ ¢el£r¡ Llz a¡l¡ lw, ¢XS¡Ce NWeBL¡l J a¡l L¡S ¢eu ¢el¡fc ¢h¢iæ Ef¡c¡e, p¡jNË£,k¿»f¡¢a J L±nm hÉhq¡l Ll NhoZ¡ Llz
OVe¡, m¡LSe J ¢S¢eol p¡d¡lZ fËa£L °al£ Llz a¡cl Ae¤i¢a, BC¢Xu¡ A¢i‘a¡ fËL¡n Ll¡l SeÉ e¡e¡ dlZl es¡Qs¡l ea¥e dlZ
öl¦ Ll ¢hno EŸnÉ ¢hno lw hR eu a¡cl Mm¡u HL¢V NÒf h¡ ¢hhlZ£ A¿¹iÑš² Ll AeÉ h¡µQ¡cl p¡b Mm k¡l¡ HLC dlZl Mm¡ MmR ¢hhlZ£ °al£ J A¢ieu Lla HL¢V NË¥fl Awn ¢qph pqk¡¢Na¡ Ll Mm
A¢NËj ¢nr¡l mrÉ
hÉhq¡l J EŸnÉ ¢Q¿¹¡ Ll h¡µQ¡l¡ ¢h¢iæ j¡dÉj J Ef¡c¡e ¢eu j§m Ef¡uk¡ ¢nMR a¡ fËu¡N Llz a¡l¡ a¡cl ¢eSl BC¢Xu¡, i¡he¡ J Ae¤i¢a¢XS¡Ce, fËk¤¢š², ¢nÒf, e¡Q, N¡e, A¢ieu J NÒfl j¡dÉj fËL¡n Llz
40-60+ j¡p
37
A¢ihÉ¢š²f§ZÑ BVÑ J ¢XS¡Cel flhaÑ£ fcrfL¡kÑLl ¢nr¡l …ZNa °h¢nøl p¡b p‰¢a lM
38
A¢a¢lš² fkÑhrZ, j¿¹hÉ J R¢hl SeÉ