bonde la maji la ziwa victoria kusini jumuiya ya …4 jedwali 1: maeneo ya utawala ya bonde ndogo ya...

BONDE LA MAJI LA ZIWA VICTORIA KUSINIJUMUIYA YA WATUMIA WA RASILIMALI

ZA MAJI ZA ITARE-CHEMOSITMUHTASARI WA MPANGO WA KUSIMAMIA

BONDE NDOGO LA MAJI (MKBM)2018 - 2022

Toleo: Desemba 2017

Imefadhiliwa na CIFOR ikishirikiana na WRA

REPUBLIC OF KENYA

BONDE LA MAJI LA ZIWA VICTORIA KUSINI

JUMUIYA YA WATUMIA WA RASILIMALI ZA MAJI ZA ITARE-CHEMOSIT

MUHTASARI WA MPANGO WA KUSIMAMIA BONDE NDOGO LA MAJI (MKBM)

2018 - 2022

Toleo: Desemba 2017

Mpango wa Kusimamia Bonde Ndogo la Maji la Itare Chemosit (2018-2022)

ii

Shukrani

Timu ya uendelezaji ya Mpango wa Kusimamia Bonde Ndogo la Maji (MKBM) ya Mamlaka ya Rasilimali za Maji Ziwa Victoria Kusini inawashukuru wahusika wote na taasisi zilizochangia kuifanya kazi hii kufanikiwa na kufaulu. Tunashukuru Kituo cha Kimataifa cha Utafiti wa Misitu (CIFOR) ambacho kiliongoza mradi wa ‘Minara ya Maji ya Afrika ya Mashariki: Sera na mazoea ya kuimarisha faida za msitu pamoja na uhifadhi wa maji (The ‘Water Towers’ of East Africa: Policies and practices for enhancing co-benefits from joint forest and water conservation) kupitia msaada wa kifedha kutoka kwa Wizara ya Ushirikiano wa Kiuchumi na Maendeleo (BMZ); Vilevile, shukrani kwa uratibu bora na uwezeshaji wa Mamlaka ya Rasilimali za Maji (Water Resources Authority), kutoka kwa Ofisi Kuu ambayo ilifadhili kwa kiasi kikubwa kazi hii; ofisi za kanda za Ziwa Victoria Kusini na Kericho ambazo zinasimamia bonde la mto Sondu ambako bonde ndogo linapatikana la Itare-Chemosit. Msaada wa kiufundi kutoka wizara za Serikali ya Kata ya Bomet, Dionsoiyet WRUA, Huduma ya Misitu, Wizara ya Maji, Kenya Water Towers, Wizara ya Mambo ya Ndani na Uratibu wa Serikali ya Taifa, na Dionsoiyet WRUA, Itare CFA ilionekana kuwa muhimu katika kuunda matokeo ya mchakato huu; wote tunawatolea shukrani. Shukrani za dhati huenda kwa wanachama wa Itare-Chemosit WRUA ambao walishiriki kwa uvumilivu kwa mchakato wa uendelezaji wa SCMP, wakiwa na jukumu kubwa katika kutoa na kuthibitisha taarifa za msingi na data.


iii

Yaliyomo

Shukrani .............................................................................................................................. ii Yaliyomo ............................................................................................................................ iii Orodha ya jedwali .............................................................................................................. iv Ufupisho .............................................................................................................................. 1 1 Utangulizi ..................................................................................................................... 3

1.1 Uandaaji wa SCMP ............................................................................................... 3 Umuhimu na misingi ya SCMP ................................................................. 3 Eneo la utendaji ......................................................................................... 3 Ushirikishaji Sera ...................................................................................... 6 Ushirikishaji wa wadau .............................................................................. 7 Mchakato wa uendelezaji wa SCMP .......................................................... 7 Kutambua dira ........................................................................................... 7

Utambuzi na uchambuzi wa tatizo ........................................................................ 8 2 Sifa za bonde ...............................................................................................................10 3 Uendelezaji wa scmp ...................................................................................................11 4 Usawa wa maji na usimamizi wa mahitaji: Shughuli zilizopangwa,

muda na bajeti ............................................................................................................12 5 Usambazaji wa maji na matumizi ..............................................................................13 6 Kulinda/kuhifadhi rasilimali ya maji .........................................................................14 7 Uhifadhi wa bonde na ardhioevu ...............................................................................15 8 Usimamizi wa mafuriko ..............................................................................................17 9 Kuhimili mabadiliko ya tabianchi ..............................................................................18 10 Uendelezaji wa miundombinu ya rasimili ya maji ....................................................19 11 Kuimarisha maisha .....................................................................................................20 12 Mbinu ya haki za msingi/kupunguza umaskini .........................................................22 13 Ufuatiliaji na usimamizi wa taarifa ............................................................................24 14 Usimamizi wa fedha ....................................................................................................25


iv

Orodha ya jedwali

Jedwali 1: Maeneo ya utawala ya bonde ndogo ya Itare-Chemosit......................................... 4 Jedwali 2: Sifa za bonde: Shughuli zilizopendekezwa, muda na bajeti ................................. 10 Jedwali 3: Uundaji wa SCMP: Shughuli zinazopendekezwa, muda na bajeti ....................... 11 Jedwali 4: Usawa wa maji na usimamizi wa mahitaji: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti .................................................................................................... 12 Jedwali 5: Ugawaji wa maji na matumizi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti .............. 13 Jedwali 6: Kulinda/Kuhifadhi rasilimali ya majiL Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti .. 14 Jedwali 7: Uhifadhi wa bonde-eneo na maeneo oevu: Shughuli zilizopangwa,

muda na bajeti.................................................................................................... 15 Jedwali 8: Kuhimili mabadiliko ya tabianchi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti ......... 18 Jedwali 9: Uendelezaji wa miundombinu ya rasilimali za maji: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti.................................................................................................... 19 Jedwali 10: Kuimarisha maisha: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti ............................. 20 Jedwali 11: Mbinu ya haki za msingi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti .................... 22 Jedwali 12: Uendelezaji wa taasisi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti ........................ 23 Jedwali 13: Ufuatiliaji na usimamizi wa habari: Shughuli zinazopangwa, wakati na bajeti .. 24 Jedwali 14: Fedha na utekelezaji: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti ........................... 25 Jedwali 15: Muhtasari wa bajeti ya Itare-Chemosit SCMP .................................................. 26

Orodha ya kielelezo Kielelezo 1: Bonde ndogo ya Itare-Chemosit ........................................................................ 4 Kielelezo 2: Bonde ndogo ya Itare-Chemosit na wilaya ndogo za utawala ............................. 5 Kielelezo 3: Mpangilio wa taasisi zinazohusika na sekta ya maji kupitia

Sheria ya Maji 2002. .......................................................................................... 6 Kielelezo 4: “Problem tree’ iliyotumika kutambua and kuchambua tatizo ............................. 8


1

Ufupisho

Toleo hili ni muhtasari wa Mpango wa Kusimamia Bonde Ndogo la Maji (Sub-catchment management plan – SCMP). Muhtasari huu unalenga programu za SCMP, hasa katika kila lengo, tokeo na bajeti ya programu. Muhtasari huu vilevile umetafsiriwa kwa lugha ya Kiswahili ili kuhakikisha kuwa idadi kubwa ya watu inaweza kuusoma na kuwa toleo linapatikana kwa urahisi. Ripoti kamili ya SCMP inapatikana pia kwa mtu yeyote anayetaka kuisoma. Mpango wa Kusimamia Bonde Ndogo la Maji (SCMP) ni hati ya kusimamia maeneo ya vyanzo vya maji na rasilimali za maji katika ngazi ndogo katika eneo la kilomita 150 hadi 200 za mraba. Mpango huu umeandaliwa kusimamia bonde ndogo la maji la Itare-Chemosit. Uendelezaji wa SCMP hii ambao inalenga usimamiaji na ulinzi wa rasilimali za maji uliongozwa na Sheria ya Maji ya 2016 na Mzunguko wa Uendelezaji wa Jumuiya ya Watumia wa Rasilimali za Maji (Water Resource Users Association [WRUA] Development Cycle). Uendelezaji wa SCMP uliungwa mkono na CIFOR na ulitumia mchakato shirikishi, ambapo taasisi zote mbili na wadau husika walishiriki kikamilifu. Mpango huu utatekelezwa na Itare-Chemosit WRUA kwa kushirikiana na Mamlaka ya Usimamizi wa Rasilimali za Maji (LVSCA) na wadau wengine. Bonde ndogo la Itare-Chemosit katika Kaunti ya Bomet lina eneo la kilomita za mraba 247. MAMBO muhimu katika utekelezaji wa SCMP ni pamoja na: kuboresha miundombinu ya rasilimali za maji; kuikata na kuiondoa miti ya mikalutusi katika maeneo oevu na kuregesha misitu katika bonde ndogo hili; kuboresha ubora wa maji; na kupunguza mmomonyoko wa udongo. Mpango huu una nia ya kuboresha matumizi endelevu na uhifadhi wa bonde kupitia uhakiki wa upatikanaji wa maji yenye ubora unaotakiwa. Haya yanahitaji uhifadhi bora wa bonde ndogo dhidi ya uharibifu, usafi na usalama wa rasilimali ya maji viboreshwe, na udhibiti wa matumizi ya maji ili kuhakikisha ugawaji sawa. Ili kufikia malengo haya, SCMP iliendelezwa kwa kutumia mchakato shirikishi, na WRUA wakishirikishwa pamoja na Itare-Chemosit WRUA, ambayo iliongoza mchakato kupitia msaada wa WRA na CIFOR. Mchakato wa utekelezaji wa SCMP ulihusisha kutambua maswala nyeti, mafunzo, kazi ya ziada (fieldwork) na uendelezaji wa mpango. Masuala nane yanayohusiana na maji katika bonde hili yalitambuliwa; kwa kipaumbele haya yalikuwa ni: miundombinu duni ya rasilimali za maji, ukataji miti, upandaji miti ya mikalutusi katika maeneo ya ardhioevu, uchafuzi wa maji, kuenea kwa rasilimali za maji, mmomonyoko wa udongo, maporomoko ya ardhi na mafuriko. Shughuli zinazopendekezwa kushughulikia matatizo haya ni pamoja na kuongeza ufahamu wa jumuiya, uenedelezaji miundombinu, hatua za kulinda vyanzo vya maji, na ufuatiliaji. Shughuli hizi zinatakiwa kutekelezwa kwa mda wa miaka mitano, kati ya Januari 2018 na Desemba 2022. Bajeti inayokadiriwa kutekeleza shughuli hizi za SCMP ni KES 69,337,850.00 (takriban Euro 569,646 au dola za Marekani 671,611). Bajeti hii itafadhiliwa


2

moja kwa moja au kwa njia nyingine na wadau husika waliotajwa mbeleni na wengineo. Inatarajiwa kuwa mwisho wa kipindi cha miaka tano, matumizi na uhifadhi wa rasilimali asili katika bonde ndogo la Itare-Chemosit vitakuwa bora zaidi, na kupewa kipaumbele ulindaji na uhifadhi wa rasilimali za maji na bonde hilo.


3

1 Utangulizi

Uandaaji wa SCMP

Hatua za uendelezaji wa SCMP zinaongozwa na mwongozo wa Ratiba ya uendelezaji ya Jumuiya ya Watumia Rasilimali za Maji (WDC) ambao unatoa mpangilio wa SCMP, taratibu ya uendelezaji, na uendeleza kujenga uwezo na ushirikishwaji jumuishi wa wadau wote husika chini ya uongozi wa WRUA, ili kuwezesha SCMP kumilikiwa na WRUA kwa utekelezaji kwa ufanisi. Uendelezaji na utekelezaji wa SCMP hivyo kwanza unahitaji WRUA imara, ambayo itahitaji kujengwa uwezo wake unaotakikana ili kutekeleza mpango huu. Kwasababu rasilimali za maji ni mahitaji ya msingi ya binadamu, muhimu pia kwa ajili ya maendeleo na mazingira endelevu, wanachama wa WRUA lazima wawe wawakilishi wa eneo lote la bonde ndogo ili kuwepo na ufanisi katika utekelezaji wa SCMP. Hatua zote wakati wa kuandaa WRUA na uendelezaji na utekelezaji wa SCMP zitahitaji ushirikishwaji wa wadau wote husika, ili kuyahusisha masuala yanayohusiana na sekta zote katika usimamizi wa maji.

Umuhimu na misingi ya SCMP

Haja ya kuandaa SCMP ya bonde ndogo la Itare-Chemosit ilitokana na haja ya dharura ya kutatua migogoro kati ya shughuli mbalimbali za kijamii na kiuchumi kwa upande mmoja, na mifumo ya ikolojia na maisha ya miradi ya miundombinu ya maji na rasilimali za maji kwa ujumla. Kiwango cha ongezeko la idadi ya watu na ongezeko la shinikizo kwa rasilimali kutokana na shughuli za kiuchumi na za kijamii zimeathiri sana rutuba ya ardhi, mmomonyoko wa udongo, uchafuzi wa maji, kupotea kwa mimea, ongezeko la mchangatope katika mito, na hivyo kuathiri mapato. Hatua zinazostahili za kushughulikia uharibifu wa mabonde lazima ziwekwe, pamoja na miradi ya kuboresha hali ya maisha. SCMP hii inalenga kupendekeza hatua ambazo zitapunguza kiwango cha uharibifu kutokana na matatizo ya mazingira, uchafuzi usio na uhakika, na kupunguza kiasi cha mchangatope unaomiminika kwa mto Sondu.

Eneo la utendaji Eneo la utendaji wa SCMP hii ni bonde ndogo ya Itare-Chemosit, iliyo na eneo la ukubwa wa kilomita za mraba 247, na ni sehemu ya chanzo cha maji ya mto Sondu na cha bonde ndogo ya mto Sondu. Mto Itare ndio mto mkuu unaopitia bonde ndogo ya itare-Chemosit, na mito yake midogo ni Chesirere, Kiptomo, Songo na Sondu ambayo inapatikana katika sehemu ya juu. Mito ya Kiptungit, Kapoiwet na Sugutek imo sehemu ya kati ya bonde, na mito ya Kiptiget na Meriasi imo upande wa chini wa bonde. Mipaka ya bonde ndogo hili inalingana na mfumo asili wa mtiririko wa maji ndani ya bone; na kwa hivyo mipaka haiendi sambamba na mipaka ya utawala. Kitengo kidogo cha utawala kilichotumiwa katika maendeleo ya SCMP ni wilaya. Vielelezo viwili vifuatavyo vinaonyesha maeneo ya bonde ndogo ya Itare-Chemosit.


4

Jedwali 1: Maeneo ya utawala ya bonde ndogo ya Itare-Chemosit

Nambari. Wilaya Wilaya ndogo 1 Saosa Chemosit, Chepchabas 2 Chabangang Kapsengere 3 Kimulot Kapsinendet, Kapset, Chemalal 4 Chemosot Kaminjeiwet, Chemosot 5 Boito Boito 6 Kusumek Kusumek 7 Chemelet Kabiangek, Chemelet 8 Chalk Chepkembe 9 Kabartegan Kipkerieny 10 Chemoiben Chemoiben, Roronya 11 Litein Litein Township

Kielelezo 1: Bonde ndogo ya Itare-Chemosit


5

Kielelezo 2: Bonde ndogo ya Itare-Chemosit na wilaya ndogo za utawala

Kanuni zinazoongoza Uendelezaji wa SCMP unaongozwa na kanuni za Usimamizi Shirikishi wa Rasilimali za Maji (Integrated Water Resources Management), ambazo zinatambua mazingira endelevu kama msingi muhimu wa kuendeleza hali ya kijamii na kiuchumi. Hii ina maana kwamba matakwa ya mazingira hasa ya maji yanapaswa kupewa kipaumbele. Kanuni hizi zimegawa katika nguzo nne: 1. Maji safi ni rasilimali yenye kikomo na inayoweza kuathirika kwa urahisi, ni ni muhimu

kwa maendeleo ya maisha, maendeleo na mazingira; 2. Uendelezaji na usimamizi wa maji unapaswa kutumia mbinu shirikishi, inayohusisha

watumiaji, watunga mipango na watunga sera katika ngazi zote; 3. Wanawake wanaumiliki mkuu katika utoaji, usimamizi na ulinzi wa maji; na 4. Maji yana thamani ya kiuchumi katika matumizi yake yote na yanapaswa kutambuliwa

kama bidhaa ya kiuchumi. Katika utekelezaji wa kanuni hizi kupitia vifaa kama vile SCMP, kauli mbiu inayofahamika kama 3E — Ufanisi (Efficiency), Usawa (Equity) na Mazingira endelevu (Environmental sustainability) — itatumika. Kauli hii inatambua kwamba uhaba wa maji unaendelea ilhali matakwa yanaongezeka, na kiwango cha maji yanayopatikana pia kinaofautiana na mahitaji ya watumiaji mbalimbali. Maji pia yanahitajika kuendeleza mazingira, na tahadhari


6

inahitajika kugeuza mchakato unaoendelea wa uharibifu wa mazingira. Kanuni zinaonyesha uhaba na uwepo wa uhatari wa rasilimali za maji ambazo zinaweza kuharibiwa kwa urahisi. Dalili ya uharibifu wa rasilimali za maji ni uharibifu wa vyanzo vya maji ambao huathiri viwango vinavyopatikana vya maji na ubora wake. Ushirikishwaji kikamilifu wa wadau ni muhimu na unapaswa kuzingatiwa katika usimamizi wa rasilimali za maji, ambao unaothiri sekta zote za kiuchumi na kimazingira za bonde. Kadri upatikanaji wa maji unapungua na matakwa kuongezeka, ndivyo thamani ya kiuchumi ya maji inaongezeka. Thamani hii inapaswa kutambuliwa bila kupuuza masuala ya kijamii. Kanuni hizi zinazitambua pia nafasi muhimu ya wanawake katika usimamizi wa rasilimali za maji kwani wanaathiriwa zaidi wakati viwango vya maji hupungua. Katika jamii nyingi za Kiafrika, ikiwa ni pamoja na Kenya, wanawake ndio wanajukumu la kuteka maji, hivyo ipo haja ya kuwashirikisha kikamilifu katika maamuzi kuhusu usimamizi wa rasilimali za maji. Kanuni hizi zinawezesha uendelezeshaji wa SCMP kuwa na asili ya kimataifa.

Ushirikishaji Sera

Mwelekeo wa sera kwa uendelezaji wa SCMP unatolewa na Sera ya Maji ya 2012 na Sheria ya Maji ya 2016. Sheria ya Maji ya 2016 ilifanyiwa mapitio ili kuiainisha na sera na mapitio ya mfumo wa kisheria (Bill) ili yawiyane na Katiba ya Kenya (2010), ambayo inasisitiza ugatuzi na haki za binadamu, na hivyo kutoa misingi ya ushirikiano na utoaji wa huduma. Sera inaelezea mbinu za uhusiano kati ya ngazi za chini, za kikanda na za kitaifa. Sera ya 1999 ilitoa nafasi za kuanzishwa kwa taasisi na mbinu katika ngazi zote, kulingana na kanuni na dhana za IWRM. Mambo haya bado yanatambuliwa katika Sera ya Maji na katika sheria. Mpangilio wa mipango ya taasisi ya rasilimali zote za maji na utoaji wa huduma za maji, kwa mujibu wa Sheria ya Maji 2002, unaonyeshwa hapa chini.

Kielelezo 3: Mpangilio wa taasisi zinazohusika na sekta ya maji kupitia Sheria ya Maji

2002.


7

Ushirikishaji wa wadau

Wadau walioshiriki katika uundaji wa SCMP ya Itare-Chemosit walikuwemo: Serikali (Utawala, WRA-LVSC, Serikali ya Kaunti ya Bomet (Wizara ya Agriculture, MOT na watawala wa wadi); mashirika yasiyo ya kiserikali (CIFOR, KWTA); na wenyeji (Itare-Chemosit WRUA, CFA za Itare, makundi ya jamii). Kupitia mchakato shirikishi, kila mshiriki alikuwa na fursa ya kueleza masilahi na maoni yake katika SCMP, na kuchangia mpango wa usimamizi wa rasilimali za maji uliohusisha maeneo yote husika, kwa lengo la kuhamasisha umiliki na ustawi. Vikundi na walengwa walihusishwa kupitia Itare-Chemosit WRUA na kwa hivyo mambo yanayowaathiri moja kwa moja yanawakilishwa katika mpango huu, na hivyo kuufanya mpango huu kukubalika kwa urahisi na kutekelezwa katika kiwango cha chini.

Mchakato wa uendelezaji wa SCMP

SCMP iliundwa kupitia mchakato shirikishi ambao ulihusisha hatua kuu nne ambazo ni: (i) awamu ya kuanzishwa, ambapo wadau walielezwa vile SCMP itakavyendelezwa, na kukawa na makubaliano juu ya hatua zitakazofuatiliwa, na jinsi data na taarifa zitakavyokusanywa na kuchambuliwa. (ii) uchambuzi wa hali halisi ulihusisha uchambuzi wa data na taarifa za mifumo biofizikali, kijamii na kiuchumi, haidrolojia, na data na taarifa za rasilimali za maji, ili kuongeza uelewa wa bonde ndogo. (iii) uandalizi shirikishi wa mpango, unaohusisha Itare-Chemosit WRUA na wanachama wa CFA, na wadau husika kutoka serikali ya kaunti, huduma za umma, wafadhili wa maendeleo na wadau wengine mbalimbali. Hatua hizi zilihusisha kutoa mafunzo, kuorodhesha uwezekano wa rasilimali, masuala na changamoto za rasilimali za maji na zile zinazohusiana na maji. Uhakiki wa taarifa ulifanyika kupitia ziara ya kazi kabla ya hatua ya mwisho ya (iv) uandalizi wa SCMP.

Kutambua dira

Kutafuta dira ni maelezo ya hali ya baadaye ya bonde ndogo, kama ilivyotajiriwa na wakazi wa bonde katika siku zijazo; muda huu kwa mjibu wa Itare-Chemosit ulikuwa ni wa miaka mitano. Hali kama hiyo inapaswa kutafakari usawa kati ya upatikanaji wa maji na matakwa ya maji, pamoja na uhifadhi wa eneo-bonde na ustawi wa maisha ya ubora na ujasiriamali. Tukizithamini sifa za Vision 2030 na kuangazia rasilimali za maji, wanachama wa WRUA na wadau walipoelezwa juu ya dira na Dira and Mtazamo ya WRA, waliunda dira ya Itare-Chemosit ili kuongoza juhudi za baadaye za usimamizi wa bonde. Dira Dira ya WRA ni kuwa mchezaji wa kimataifa katika kanuni na usimamizi wa rasilimali za maji. Wanajamii walipendekeza mifano sita ya dira ambamo kulipatikan dira mmoja ya SCMP: Kuwa mwandamizi wa WRUA katika usimamizi na uhifadhi wa rasilimali za maji katika kanda ya Ziwa Victoria Kusini. Dhima Dhima ya WRA ni kusimamia, kudhibiti na kuhifadhi rasilimali za maji kwa busara, na wadau kuhusisha ili kuimarisha usambazaji wa maji kwa usawa, na mazingira endelevu. Haya yakizingatiwa, wanachama wa Itare-Chemosit WRUA walitoa mifano mitatu ya dhima ya


8

SCMP, ambayo iliunganishwa na dhima ya SCMP ikawa: Kusimamia, kulinda na kuhifadhi rasilimali za maji katika bonde ndogo la Itare-Chemosit kufikia mwaka wa 2025 kupitia ushirikiano na wadau na utumiaji mzuri kwa maisha endelevu.

Utambuzi na uchambuzi wa tatizo

Utambuzi wa matatizo ulipitia hatua mbili: kulikuwa na mikutano ya awali ya mashauriano ya kikundi na kufanya matembezi katikati ya eneo wakati wa savei. Uchambuzi ulitekelezwa katika hatua zote mbili. Dhana ya ‘problem tree’ ilitumiwa katika mchakato: mizizi ya mti ikawa sababu zinazozua tatizo, shina ikawa tatizo lenyewe, na matawi yakawa athari zinazotokea kutokaa na tatizo. Dhana hii iliongeza uelewa kwa washiriki kuhusu matatizo yao na kuwaongoza kwa makini vile watakavyo kabiliana na tatizo au matatizo hayo. Ikaibuka wazi kuwa katikaharakati za kutatua tatizo, inapaswa kuzingatia mizizi kwani ndiye vyanzo vya matatizo, na kwamba haifai kuzingatia matawi ambayo yanawakilisha athari. Sababu ni kwamba matawi yataendelea kukua vile mizizi pia inakua, nayo mizizi ambayo ndiye vyanzo bya matatizo bado ingali hapo (Kielelezo 4).

Kielelezo 4: “Problem tree’ iliyotumika kutambua and kuchambua tatizo

Katika harakati za kuandaa SCMP hii, wadau walitekeleza utambuzi wa awali wa tatizo kwa kuzingatia ujuzi wao wa bonde ndogo hili. Zoezi hili lilisaidia kuimarisha ufahamu wao wa dhana ya ‘problem tree’ na utekelezaji wa baadaye. Uchambuzi ulijumuisha hatua zinazoendelea kwa sasa, mikakati ya kutatua matatizo, na washiriki na majukumu yao. Matatizo yaliyotambuliwa yalibadilishwa wakati wa safari ya uwanja wa samaki; hii ilikuwa imefungwa kuwa vikundi vinavyofunika kifungo cha juu, cha kati na cha chini, na kila kundi


9

linalohusika na kutambua na kutathmini matatizo katika maeneo fulani. Utambuzi wa matatizo ulikamilishwa na matembezi kufanywa katikati ya eneo na makundi matatu tofauti yenye WRUA na wawakilishi wa CFA kutoka kwa sehemu husika. Mchakato huo unatakiwa kutembea kwenye njia zilizojulikana na kuvuka kwenye maeneo ya tatizo ndani ya ufikiaji mdogo wa Itare-Chemosit. Matatizo haya yaliyoandaliwa na maelezo yaliyopatikana kulingana na dhana ya mti wa tatizo, ikiwa ni pamoja na sababu, tatizo yenyewe na athari. Maelezo ya ziada yaliongezwa kama mahitaji kwa nyaraka za tatizo. Matatizo yalipofafanuliwa na kuchambuliwa, yaliorodheshwa nayale yaliyo na athari kubwa kwenye rasilimali za maji kupewa kipaumbele kwa kuzingatia maoni na uzoefu wa wanachama wa WRUA na CFA. Kwa jumla, matatizo nane yalichambuliwa na baada ya kuyaorodhesha, ikawa wazi kuwa miundombinu duni ya maji ilikuwa tatizo kubwa zaidi lililoathiri rasilimali za maji katika ufuatiliaji, ikifuatiwa na ukataji miti, upandaji miti ya mikalutusi ndani ya misitu, na uchafuzi wa maji. Matatizo haya hufanya msingi wa maendeleo ya SCMP, pamoja na maeneo yanayohusiana na muundo wa mpango na kuongozwa na WDC. Orodha ya matatizo

1. Miundombinu duni ya rasilimali ya maji 2. Ukataji wa miti na uharibifu wa misitu 3. Kupanda miti ya mikalutusi kwenye maeneo ya ardhioevu 4. Uchafuzi wa maji 5. Uvamizi kwenye maeneo kando ya mito na rasilimali za maji 6. Mmomonyoko wa udongo 7. Maporomoko ya ardhi 8. Mafuriko


10

2 Sifa za bonde

Kuna uhaba wa maelezo mazuri juu ya rasilimali za asili na shughuli za kijamii na kiuchumi katika bonde ndogo kwasababu taarifa zilizo zimegawanyika na kutawanyika kwa watendaji tofauti wa ya eneo-bonde; data hizi zinahitaji kukusanwya, kuimarishwa na kuchambuliwa.

Jedwali 2: Sifa za bonde: Shughuli zilizopendekezwa, muda na bajeti

SURA YA 3 SIFA ZA BONDE Lengo Update baseline information and develop integrated spatial plan

Sasisha maelezo ya msingi na uendeleze mpango jumuishi wa nafasi Viashirio 1. Taarifa za msingi zimesahihishwa

2. Uzalishaji wa bonde ndogo kusalihishwa Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Savei ya kukusanya taarifa za msingi na mapitio

Utoaji ajira na kuajiri Wiki 2 614,000 Takwimu shirikisha za ukusanyaji taarifa

Mwezi 1 120,000

Mikutano ya marejeo na kupashana taarifa

Wiki 2 96,000

JUMLA 830,000.00


11

3 Uendelezaji wa scmp

Uwakilishi wa Jumuiya ya Watumia Rasilimali ya Maji (WRUA) unatofautiana kwa uanachama katika bonde ndogo. Idadi kubwa ya wanachama hutoka katika sehemu za juu na za kati ya bonde, ni wanachama wachache tu wanaotoka sehemu ya chini. CFA zinapatinaka sehemu ya kati (KONCOFA) na sehemu ya juu (KIFCAN) kwani maeneo haya ndiyo yaliyo na mwavuli.

Jedwali 3: Uundaji wa SCMP: Shughuli zinazopendekezwa, muda na bajeti

SURA YA 4 UUNDAJI WA SCMP Lengo Usimamizi ba bonde ndogo ni wa usanifu na uakilishaji wa sawa Viashirio 1. Uanachama wa WRUA membership evenly distributed with

adequate representation Mapitio ya utekelezaji wa SCMP

Shughuli Shuguli ndogo Muda Bajeti (KES) Kufuatilia hali ya utekelezaji wa SCMP

Andika kumbukumbu ya mafanikio ya shughuli zilizotekelezwa na kuhakikisha kuwa maoni ya wanawake na vijana yanajumuishwa.

Mwezi 1 80,000

Kufanyia mapitio ya SCMP Wiki 2 796,400 Kujenga uwezo wa WRUA kupitia uhamasishaji wa rasilimali

Kujenga uwezo wa wanachama wa WRUA katika uhamasishaji wa rasilimali na kuendeleza mapendekezo. Washiriki waliochaguliwa watwakilisha wanaume, wanawake na vijana

Miezi 2 278,400

JUMLA 1,154,800.00


12

4 Usawa wa maji na usimamizi wa mahitaji: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

Mfumo wa mto wa Itare-Chemosit hauna data za mtiririko wa maji itakayotimuwa kutathmini uwezokano wa mtiririko ni wa kiasi gani. Eneo-bonde lina vituo vitatu vya kupima wingi wa maji (regular gauging stations): Itare 1JA01, Itare-Chemosit 1JB01 na Chemosit 1JB03. Vituo hivi havina taarifa za kumbukumbu, kwani vituo viliporwa mara tu viliposajiliwa. RGS moja (1JA01) kwa sasa inafanyiwa ukarabati, na WRA imewezeshwa kukusanya data ya mtiririko ambayo itakuwa taarifa ya msingi kwa kituo hicho. Hata hivyo, kwa utathmini sahihi wa upatikanaji wa maji juu ya ardhi katika bonde ndogo ya Itare-Chemosit, itakuwa ni jambo la busara kama vituo vyote vitakuwa na stesheni za ufuatiliaji wa hali ya hewa na mvua.

Jedwali la 4: Usawa wa maji na usimamizi wa mahitaji: Shughuli zilizopangwa, muda na

bajeti

SURA YA 5 USAWA WA MAJI NA USIMAMIZI WA MAHITAJI Malengo Kuthibitisha uwezekano wa rasilimali za maji katika sehemu ya

bonde ndogo ya Itare-Chemosit Kuthibitisha mahitaji ya maji Kuthibitisha usembazaji sawa wa maji

Viashirio 1. Taarifa iliyopo ya dhamira ya maji ya bonde ndogo ya Itare-Chemosit

2. Waraka wa mahitaji ya maji kwa matumizi tofauti 3. Usawa wa ugawaji maji umeanzishwa

Shughuli Shughuli ndogo Mda Bajeto (KES) Utathmini wa rasilimali ya maji ya juu na chini ya ardhi

Uandaji wa mpango wa kazi wa mtaalam mshauri

Wiki 2 20,500

Tendering and awarding

Mwezi 1 15,000

Kazi ya ziada Mwezi 1 901,500 Mikutano kati ya mtaalamu na wadau

Siku 1 77,600

Utathmini wa matakwa na hifadhi

Mkutano wa marejeo Siku 1 258,200

JUMLA 1,272,800.00


13

5 Usambazaji wa maji na matumizi

Bonde ndogo ya Itare-Chemosit kwa sasa haina mpango wa ugawaji wa maji utakaosaidi usawa wa ugawaji maji kwa watumiaji tofauti. Kuna wachache walio na hati za kutoa maji katika eneo-bonde. Wengi wa watoaji maji hawa hutumia mbinu zisizotumia mashini (kama makopo au mitungi midogo ya maji) za kutoa maji kutoka kwa chemchemi na mito. Kutokana na kuwepo kwa viwanda vya chai, matumizi ya maji kwa shughuli za viwanda na kiuchumi yanaongezeka. Kwa sasa uzingatiaji wa viwango vinavyokubalika katika eneo-kanda ni wa chini. Hatua stahiki zichukuliwe kwa wale ambao wanakiuka maharti yaliyowekwa. Mafunzo pia yanatakika kupewa Kamati za WRUA zitanufaika kwa mafunzo vilevile kusaidia kuimarisha masharti na sheria.

Jedwali 5: Ugawaji wa maji na matumizi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 6 UGAWAJI NA MATUMIZI YA MAJI Lengo Kufunya uamuzi wa ugawaji wa maji na matumizi yake kwa sasa Viashirio 1. Utekelezaji wa mpango wa ugawaji maji

2. Uzingatiaji wa masharti yanayokubalika Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Savei ya utoaji maji

Uandaji wa miongozo ya utendaji wa kazi

Wiki 2 22,400

Taratibu za kumpata mtaalam mshauri kupita kamati ndogo, na ununuzi

Wiki 1 18,000

Uundaji wa mpango Wiki 3 612,600 Mkutano wa marejeo Siku 1 31,000 Ripoti ya utoaji maji kupokewa na kutumiwa

Siku 1 31,000

Uandaji wa mpango wa ugawaji maji

Uandaji wa mpango wa ugawaji wa maji Siku 5 22,400 Taratibu za kumpata mtaalam mshauri Wiki 3 518,000 Mkutano wa marejeo Siku 1 23,000

Usamamizi wa matakwa

Ujenzi wa bomba Miezi 3 544,000

JUMLA 1,822,400.00


14

6 Kulinda/kuhifadhi rasilimali ya maji

The reserve flow for Itare-Chemosit sub-catchment has not been established. There is therefore need to determine if the reserve recommendations are valid across a range of flow levels. Most water sources, including springs, wetlands and riparian zones, have been encroached upon posing a great danger to their sustainability. Further, the sub-catchment is experiencing a decline in vegetation cover as more farmers continue to encroach on wetlands and the riparian reserve. The activities in this programme will be conducted by members of both WRUA and CFA. Mtiririko wa maji ya akiba ya bonde ndogo ya Itare-Chemosit haujajulikana. Kwa hiyo kuna haja ya kuamua ikiwa mapendekezo ya hifadhi ni halali katika ngazi mbalimbali za mtiririko. Vyanzo vingi vya maji, ikiwa ni pamoja na chemchemi, maeneo oevu, na maeneo kando ya mito, yamevamiwa na uendelevu wa vyanzo hivi vya maji umo hatarini. Zaidi ya hayo, eneo-bonde linakabiliwa na uhaba wa uoto kadri wakulima wanaendelea kuvamia maeneo oevu na hifadhi za maeneo kando ya mito. Shughuli za programu hii zitatekelezwa na wanachama wa WRUA na CFA.

Jedwali 6: Kulinda/Kuhifadhi rasilimali ya majiL Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 7 ULINZI/UHIFADHI WA RASILIMALI YA MAJI Lengo Kuimarisha ulinzi/uhifadhi wa ubora wa maji na viwango vyake Kiashiria Kuongeza ubora na upatikanji wa rasilimali ya maji na kupunguza

uchafuzi wa maji Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Uhamasishaji wa jamii (WRUA na CFA) juu ya taarifa za rasilimali za maji na usafi wa mazingira

Kujenga uelewa na uwezo wa WRUA na CFA katika Usimamizi Shirikishi wa Rasilimali za Maji (IWRM), upandaji miti na usafi wa mazingira

Mwezi 1 262,400

Uendelezaji wa Mipango ya Kudhibiti Taka (Effluent Discharge Control Plans (EDCP)

Semina ya uhamasishaji kwa waondoaji taka halisi ili waunde EDCP (viwanda 4)

Mwezi 1 70,000

Kuboresha usafi wa mazingira

Ujenzi wa vyoo vya mashimo, uchimbaji mashimo ya kukusanya taka, ujenzi wa vituo vya kuhamisha taka

Miezi 4 1,407,500

Ujenzi wa of soil conservation structures Ujenzi wa matuta ya kuhifadhi udong

Ujenzi wa miferiji, na mitaro ya kusambaza maji

Miaka 5 955,000

Ulinzi wa chemichemi 40 Savei, muundo, ununuaji wa vyombo na ujenzi wa chemichemi 40 Utafiti, kubuni, ununuzi na usambazaji wa vifaa na ujenzi wa chemchem 40

Miezi 5 10,344,000

JUMLA 13,138,900.00


15

7 Uhifadhi wa bonde na ardhioevu

Bonde ndogo ya Ita-Chemosit, ikiwa na eneo la kilomita za mraba 247, ni moja ya vyanzo vya maji vya eneo-bonde la Sondu na ni sehemu ya maeneo yanayojumuisha bonde ndogo ya Sondu. Uvamizi uwazi katika maeneo yote yanayopakana na mto Sondu. Uharibifu wa ardhi katika eneo-bonde unasabibshwa na kilimo cha wakulima wadodo wadogo bila hatua muafaka za kudhibiti mmomonyoko wa udongo, ukataji miti, majaribio ya kukausha maeneo oevu, uvamizi kwenye maeneo kando ya mito yaliyotengwa, na uvunaji wa mchanga. Ongezeka la watu limesababisha shinikizo katika ardhi ya kilimo, na kusababisha uvamizi katika maeneo yaliyohifadhiwa kama misitu na maeneo oevu, kusababisha kuenea kwa kilimo kando ya mito na kuchangia uchafuzi na mchango-tope kwenye mito. Uoto kweney maeneo yaliyo kando kando ya mito umefyekwa ili kupata ardhi kwa matumzi ya kilimo na miti ya miyukaliputusi kupandwa katika maeneo hayo, na kusababisha uakaukaji wa maeneo oevu. Wakati wa matembezi katikati ya eneo (transect walk), uvamizi wa maeneo oevu ulionekana kuenea sana katika sehemu yote ya bonde ndogo, ikiwa ni pamoja na ndani ya misitu. Sehemu ya juu ya Ita-Chemosit, ambayo ni msitu, inawakilisha asilimia 50 ya eneo la misitu la bonde ndogo. Karibu asilimia 25 ya mwavuli wa msitu umepunguzwa na matumizi kubadilishwa kuwa eneo la kuzalisha chakula. Ushahidi zaidi wa ugawaji wa ardhi ni dhahiri katika eneo lilobaki msitu, kuonyesha uvamizi bado unaendelea. Katika programu hii, WRUA na CFA watashirikiana kutekeleza shughuli zilizopendekezwa.

Jedwali 7: Uhifadhi wa bonde-eneo na maeneo oevu: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 8 UHIFADHI WA ENEO-BONDE NA MAENEO KANDOKANDO YA MITO Lengo Kupunguza uharibfu wa eneo-bonde na kurekebisha maeneo

yaliyoharibika Viashirio 1. Kupunguza mchangatope na ubora wa maji

2. Ongezeko la viwango vya maji 3. Ongezeko la mwavuli

Shughuli Shuguli ndogo Muda Bajeti (KES) Kukuza ufahamu wa jamii na kujenga uwezo wao katika usimamizi wa eneo-bonde, hasa katika ushirikiano na uhusiano wa misitu na maji

Mikutano ya hadhara 12 ya uhamasishaji na kujenga uwezo; mikutano 3 kwa kila wilaya ndogo. Inakusidiwa kila mkutano utazingatia uwakilishi sawa wa wanawake na vijana

Wiki 3 630,000

Kutoa mafunzo juu kuanzisha kitalu cha miti na kilimo cha mseto

Mafunzo ya siku 3 juu ya kuanzisha vitalu vya miche na kilimo cha mseto. Uchaguzi wa washiriki utazingatia uwakilishi wa wanawake na vijana

Siku 3 450,000

Utengenezaji wa vitalu vya miti na WRUA na CFA

Kutengeneza vitalu vya miti 32, vitalu 2 kwa kila wilaya ndogo

Siku 5 11,008,500


16

WRUA na CFAs kuweka mipaka na kutenga ardhioevu

Kuchora ramani na kuweka mipaka Siku 5 360,000

WRUA na CFAs kuhifadhi ardhioevu, misitu na maeneo nyevunyevu

Kuchora ramani, kuweka mipaka na kupanda miti ya asili na mianzi kwenye ardhioevu

Wiki 3 506,000

JUMLA 12,954,500.00


17

8 Usimamizi wa mafuriko

Wakati wa mvua nzito, bonde ndogo la Itare-Chemosit inaathiriwa na mvua ya mafuriko, ambapo maji hujaa na kuzidI kinga za mito. Upotevu wa udongo husababisha maporomoko ya ardhi, ambayo husababisha uharibifu wa mali na upotezaji wa mifugo. Matukio kama hayo yanajenga mazingira duni ya kuishi, ikiharibu uzuri wa mandhari, pakibaki ardhi iliyoharibika na kubadilika.

Jedwali 8: Usimamizi wa Mafuriko: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 9 USIMAMIZI WA MAFURIKO Lengo 1. Kupunguza madhara mabaya ya mafuriko

2. Kuanzisha mfumo wa uonyaji mapema wa mafuriko 3. Kukuza matumizi endelevu ya maji ya mafuriko

Kiashirio Kuhimili athari za matukio ya mafuriko Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Uhamasishaji Hamisisha jamii juu ya

maswala ya usimamizi wa mafuriko

Wiki 1 300,000

Kuezeka mabwawa katika maeneo yalioathirika

Kutambua maeneo ya ujenzi wa mabwawa

Wiki 2 5,446,000

Kutengeneza miundo na makadirio yake

Wiki 2

Kutoa zabuni na kutuza mkataba

Mwezi 1

Kujenga Ujenzi na ufungaji

Miezi 3

Uchimbaji wa maeneo yaliyotengwa

Mwezi 1

Upandaji nyasi ya vetiva kama kinga

Wiki 2

Kulinda kingo za mito Kutayarisha ramani na kuyatenga za maeneo yaliyoathirika

Mwezi 1 672,500

Kupanda miti ya asili rafiki wa maji

Mwezi 1

JUMLA 6,448,500.00


18

9 Kuhimili mabadiliko ya tabianchi

Vyanzo vingi vya maji, ikiwa ni pamoja na chemchemi, ardhioevu na maeneo kando ya mito, vimevamiwa na vimo kwenye hatari kubwa kwa uendelevu wao. Eneo-bonde pia linakabiliwa na kupungua kwa uoto kadri wakulima wengi wanaendelea kuvamia eneo-bonde, na hivyo kupunguza mwavuli wa uoto. Ufyonzaji wa kaboni unaathiriwa. Kwa hiyo, vipindi vya ukame vimekuwa virefu na misimu ya mvua haiwezi kutabirika katika miaka ya hivi karibuni. Mabadiliko ya tabianchi yanaathiri mito midogo na mito katika bondo ndogo ya Itare-Chemosit. Kupungua kwa mvua katika miezi ya kawaida ya mvua ya kawaida ya mwezi Aprili na Mei itaathiri mifumo ya kilimo na shughuli za matumizi ya ardhi katika sehemu ndogo. Ongezeko la mvua pia hutafsiriwa zaidi, na kusababisha kuongezeka kwa mmomonyoko wa udongo na mimea zaidi iliyosafirishwa kwa njia ya mito na miili mingine ya maji. Kwa hivyo ni muhimu kwamba mipango ya baadaye ya rasilimali za maji inazingatia matukio haya.

Jedwali 8: Kuhimili mabadiliko ya tabianchi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 10 KUHIMILI MABADILIKO YA TABIANCHI Lengo Kukuza uhimili wa mabadiliko ya tabianchi hewa

Kukuza uhimili wa mabadiliko ya tabia nchi Viashiria Uelewa wa jamii kuhusu kuhimilia mabadiliko ua tabianchi

Uanzishaji wa fursa za kujitafutia kipato (IGAs) rafiki wa mazingira Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Kukuza uelewa wa athari za mabadiliko ya tabia nchi na mbinu za kuakabili

Uhamasishaji wa jamii katika mabadiliko ya tabianchi na mbinu za kuyahimili katika maeneo yote tatu. Uwakilishaji sawa wa wanawake na vijana utasisitizwa

Wiki 1 360,000

Kutoa mafunzo juu ya matumizi endelevu ya maji

Kukuza uelewa wa WRUA juu ya matumizi endelevu ya maji kwa faida ya kiuchumi. Uwakilishaji sawa wa wanawake na vijana utasisitizwa

Wiki 1 394,600

JUMLA 754,600.00


19

10 Uendelezaji wa miundombinu ya rasimili ya maji

Kwasababu mvua ni ya kutosha, bonde ndogo bado haijajenga vifaa vya kuhifadhi maji kama vile mabwawa na visima. Eneo-bonde lina uwezekano mkubwa wa kuwa na maji chini ya ardhi, pamoja na zaidi ya chemichemi 200 ambazo hazijahifadhiwa na karibu 20 zilizohifadhiwa. Kuna maji juu ya ardhi ya kutosha kwa mahitaji ya wanadamu na wanyama. Hata hivyo, ipo haja ya kuendeleza uvunaji wa maji ya mvua na kulinda chemichemi zaidi ili kuboresha usalama wa maji, kwa kuwa maji hayo yamechafuka sana kutokana na mmomonyoko wa udongo.

Jedwali 9: Uendelezaji wa miundombinu ya rasilimali za maji: Shughuli zilizopangwa,

muda na bajeti

SURA YA 11 KUJENGA MIUNDOMBINU ZA RASILIMALI YA MAJI Lengo Kuongeza vifaa vya kuhifadhi maji Viashirio Kuongeza uwezo wa mabwawa na mabomba kuhifadhi maji Shughuli Shuguli ndogo Muda Bajeti (KES) Kuchimba mabwawa ya ujazo wa kati 5

Savei na uchimbaji wa mabwawa ya ujazo wa kati 5

Miaka 5 13,500,000

Install 30 za kuvuna maji ya mvua kutoka kwa paa (zenye mita za ujazo 10) katika mashule na taasisi

1. Ununuzi wa matanki na vifaa husika Miezi 2 5,253,500

2. Misingi na vifaa Mwezi 1

3. Ununuaji wa matanki Mwezi 1

JUMLA 17,083,500.00


20

11 Kuimarisha maisha

The Itare-Chemosit WRUA membership is primarily made up of diverse farmers. In this farming community, on-farm structures like terraces on sloping land, gabions on erosion spots, and agro-forestry are not fully embraced; this leads to catchment degradation which in turn results in poor crop harvests, thus increasing poverty levels. The community has high interest in establishing income-generating activities to enhance their livelihoods. Idadi kubwa ya wanachama wa Ita-Chemosit WRUA ni wakulima mbalimbali. Katika jumuiya hii ya wakulima, miundo ya shamba-kama mashamba ya ardhi ya ardhi, gabions juu ya matangazo ya mmomonyoko wa ardhi, na misitu ya kilimo haikubali kikamilifu; hii inasababishwa na uharibifu wa uharibifu ambao huwa na matokeo mavuno mavuno mazao, na hivyo kuongeza viwango vya umasikini. Jumuiya ina riba kubwa katika kuanzisha shughuli zinazozalisha mapato ili kuboresha maisha yao.

Jedwali 10: Kuimarisha maisha: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 12 KUIMARISHA MAISHA Lengo Kuongeza mbinu za kujitafutia kipato

Kupunguza viwango vya umaskini Viashirio Wanachama wa WRUA members wapate mafunzo ya kuanzisha

shughuli za kuongeza kipato Wanachama wa WRUA members economically empowered

Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Ukulima wa maziwa (ng’ombe na mbuzi), ensuring representation of women and youth.

Kuhamasisha wakulima kuhusu ya umuhimu wa kilimo cha maziwa (mikutano 3 ya kuhamasishaji kwa kila eneo)

Wiki 1

76,000

Kutoa mafunzo ya uzalishaji wa ng’ombe maziwa kwa wakulima

wiki 2

539,800

Washiriki 45 kwa siku mmoja miezi 2

214,000

Kupanda nyasi ya napier, calliandra, desmodium, lucerne, vetiver grass

mwezi 1 259,530

Kugenga nyumba 12 za mbuzi Kujenga vitengo 18 vya malisho for dairy cows.

wiki 1 224,690

Pesticides per year per cow and goat

mwaka 1 100,000

Kununua ngombe wa maziwa 12 1,800,000 Kununua mbuzi 12 240,000 Kutoa huduma za wanyama na ufuatiliaji

169,600

Jumla ndogo 3,409,599


21

Ufugaji nyuki, na kuzingatia uwakilishi sawa wa wanawake na vijana

Kutooa uelewa kwa umma kuhusu ufugaji nyuki Mikutano 3, mkutano 1 kwa eneo

Wiki 2 50,668

Maeneo kabambe ya kufuga nyuki

Siku 2 6000

Mafunzo Wiki 3 179,933 Kutengeneza mizinga ya nyuki Mwezi 1 241,350 Kununua vifaa vya kuvuna asali Wiki 1 426,200 Jumla ndogo 904,171

WRUA na CFA kuanzisha vitalu vya miti na kutazingatia uwakilishi sawa wa wanawake na vijana

Mikutano katika maeneo 3 ya kuwahamasisha umma

Wiki 1 76,000

Masomo Wiki 3 539,800 Kununua vifaa Mwezi 1 69,300 Kujenga vitalu vya miti 3 94,600 Kutoa huduma za matibabu na ufuatiliaji / usimamizi

250,000

Jumla ndogo 1,038,700 JUMLA 5,017, 650.00


22

12 Mbinu ya haki za msingi/kupunguza umaskini

Katika bonde ndogo ya Itare-Chemosit shughuli kuu za kiuchumi ni kilimo, ikiwa ni pamoja na ufugaji wa mifugo na kilimo cha mazao. Uzalishaji mchai ya fedha. Shughuli nyingine za kiuchumi zimezingatia sekta hizi muhimu. Vyanzo vya chini pia ni makazi ya jamii ya Ogiek (wawindaji-wakusanyaji). Kiwango cha umaskini ni asilimia 57.8 (poverty index) kupitia Bunge la Bomet, Ofisi ya Taifa ya Takwimu, 2014), na inaonyesha wazi kuwa wanachama wengi wa WRUA na jamii kwa ujumla wanahitaji kuongezea au msaada wa kapato chao kwa njia mbalimbali. Fedha zinatakikana iwapo mradi wowote ule wa maendeleo endelevu utafanikiwa katika bonde ndogo; kwa mfano wanachama wa WRUA wanapaswa kuanzisha shughuli zinazozalisha mapato kwa uendelevu. WRUA inapaswa kujumuisha hatua za maji na za umasikini katika eneo-bonde kwa kutumia na kugawa maji kwa shughuli za kuzalisha kipato kama uwekaji nyuki, uanzishwaji wa vitalu vya miti, na ufugaji wa wanyama wa maziwa. Mipango hiyo inapaswa kuvutia vijana, wanawake na makundi mengine. Kwa sasa wanawake ni theluthi ya wanachama wa WRUA, lakini ushiriki wao wa kazi umepunguzwa na mada za kitamaduni ambazo hazina imani na uongozi wa wanawake wala kushiriki kwao katika katika maamuzi. Kuna haja ya kuwawezesha wanawake kwa njia za kujenga uwezo wao wa kuruhusu ufanisi wa ustawi wa kijinsia.

Jedwali 11: Mbinu ya haki za msingi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 13 MBINU YA HAKI ZA MSINGI Lengo Uhakika wa upatikanaji sawa wa maji kwa watumiaji wote na kwa

matumizi yote, na uwezo wa watumiyaji wa chini na wa juu kusikizana na kutatua migogoro

Viashirio Kuboresha ulinzi wa haki za binadamu na mazingira za maji Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Maisha endelevu na kupunguza umasikini

Kukuza uelewa na uhamasishaji juu ya matumizi endelevu ya maji kwa manufaa ya kiuchumi

Mwezi 1 396,600

Mafunzo yanayohusiana na jinsia, udhibiti wa migogoro, VVU na UKIMWI, ulemavu katika WRM na hatua za kuthibitisha kijinsia na usawa wa kijinsia

Mafunzo ya siku 3 kwa wanachama 70 wa WRUA na wa CFA na wadau 5

Wiki 1 850,000

Anzisha shuguli za kuzalisha mapato (IGAs) hasa zinazolenga wanawake

Kuweka mfuko kwa shughuli za kuongeza kipato za wanawake

Mwaka 1 300,000

JUMLA 3,224,600.00


23

WRUA ya Itare-Chemosit impeshapatiwa masomo kuhusu usimamizi wa fedha, mabadiliko yaliyo katika sekta ya maji, uongozi, na ujuzi wa mawasiliano wakati wa vikao vya kujenga uwezo, hata hivyo bado inahitaji kujenga uwezo zaidi katika maeneo mengine kwa mfano uhamasishaji wa rasilimali na uendelezaji wa mapendekezo, ushirikiano, kuboresha utendaji wake na ushirikiano na taasisi zingine katika usimamizi shirikishi wa rasilimali za maji. Tathmini ya mahitaji ya mafunzo lazima ifanyike kutambua upungufu uliopo wa ujuzi iwapo usimamizi wa rasilimali za maji utakuwa wa tija na ufanisi. Uhamasishaji lazima uimarishwe kwa njia ya baraza za umma ili kuongeza uelewa na kuajiri wanachama zaidi kwa WRUA. Uhamasishaji inapaswa kuzingatia kutoa fursa zaidi kwa wanawake kuchukua nafasi za uongozi. WRUA inahitaji kupata ardhi ya kujenga ofisi pamoja na fanicha na kompyuta ili usimamizi wa shughuli zake kutoka kwa ncha ya kati .

Jedwali 12: Uendelezaji wa taasisi: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 14 UENDELEZAJI WA TAASISI Lengo Kujenga uwezo wa WRUA ili ili kutekeleza kwa ufanisi

shughuli za usimamizi shirikishi wa rasilimali ya maji katika eneo-bonde

Viashiria • Ongezeko la idadi ya wanachama wanaojisajili • Data na taarifa za jamii • Ongezeka la idadi ya wanawake wanaochukua nafasi za

uongozi katika kamati ndogo za WRUA Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Mikutano za kuhamasiha kuhusu majukumu ya wanaume na wanawake katika usimamizi shirikishi wa rasilimali za maji na umuhimu wakuongeza ushirikishwaji wa wanawake katika uongozi

Mikutano, semina na mabaraza ya uhamasishaji

Mwezi 1 60,400

Kusajili wanachama wa WRUA

Inaendelea 42,000

Ziara za WRUAs ambazo zimefanikiwa ili kukuza ujuzi

Kutembelea baadhi ya WRUA

Mwezi 1 220,000

Kuandika ripoti na nyaraka/kumbukumbu

Wiki 1 6,800

Uandalizi wa warsha za wadau

Mikutano ya wadau husika

Kila mwaka 702,500

JUMLA 1,020,900.00


24

13 Ufuatiliaji na usimamizi wa taarifa

Bonde ndogo ya Itare-Chemosit haina kituo cha ufuatiliaji. Vituo vya RGS 1JA01, 1JB01 na 1JB03 viliporwa mara tu viliposajiliwa katika miaka ya 1955, 1951 na 1956. Kwa hivyo, hali ya ubora wa maji juu ya ardhi na ubora wa maji chini ya ardhi haijulikani. Hata hivi sasa, hakuna mchakato wa kufuatilia ubora wa maji, ilhali WRA inasimamia matumizi ya maji katika ngazi ya msingi. Kwa sasa, hakuna ufuatiliaji wa uchafuzi wa mazingira. Kwa ufuatiliaji bora wa uchafuzi wa mazingira, wanachama wa WRUA watazisimamia rasilimali za maji pamoja na kufuatilia mtiririko, matumizi, ufuataji kanuni za kibali, na masuala ya uchafuzi. WRUA infuatilia upande wa chini wa mto, na CFA upande wa juu wa mto.

Jedwali 13: Ufuatiliaji na usimamizi wa habari: Shughuli zinazopangwa, wakati na bajeti

SURA YA 15 UFUATILIAJI NA USIMAMIZI WA TAARIFA Lengo Kuanzisha database ya usimamizi wa rasilimali ya maji Kiashiria Data na taarifa data and information for planning Shughuli Shughuli ndogu Muda Bajeti (KES) Ukarabati wa vitua vya kupima maji

Taratibu za kumuajiri mtaalam mshauri, kutathmini maeneo

Miezi 3 384,000

Mikutano ya kuhamasisha Mwezi 1 76,000 WRA kuweka mitambo ya mvua

Tathmini ya maeneo ya installation

Wiki 1 28,000

Kununua vifaa vya HydroMet Mwezi 3 350,000 Kuweka vituo vya HydroMet Miezi 2 292,700

Mafunzo ya ukasanyaji wa data, na ufuatiliaji wa eneo-bonde and ardhioevu

Semina ya mafunzo Siku 1 21,000

Kusambaza taarifa , usomaji data wa kila siku

WRUA na CFA kukusanya data za kiasi cha maji kila siku, mvua, evaporation na data ya eneo-bonde na ardhioevu

Kazi inaendelea

144,000

JUMLA 1,295,700.00


25

14 Usimamizi wa fedha

Itare-Chemosit WRUA haina rasilimali za kifedha za kutosha ili kukidhi bajeti yake ya uendeshaji na kuongeza ushiriki wa jamii katika shughuli za usimamizi wa eneo-bonde. Vile vile, WRUA ina ujuzi mdogo wa kifedha wa kusimamia kwa ufanisi rasilimali zake za kifedha. WRUA itatumia fedha inazozipata za ndani kupitia ada za usajili na misaada kutoka kwa wafadhili kuiwezesha kukidhi gharama za siku kwa siku. Fedha nyingi zinazohitajika na WRUA kutekeleza SCMP hii vina vyanzo mbalimbali ikiwa ni pamoja na WSTF, WRMA na wadau wengine au mashirika ya ufadhili yanayopendeleia kuiunga mkono Itare-Chemosit WRUA katika utekelezaji wa SCMP hii.

Jedwali 14: Fedha na utekelezaji: Shughuli zilizopangwa, muda na bajeti

SURA YA 16 FEDHA NA UTEKELEZAJI Lengo Kuimarisha msingi wa kifedhaa wa WRUA Kiashirio Rasilimali za kutosha za utekelezaji wa shughuli za WRUA Shughuli Shughuli ndogo Muda Bajeti (KES) Ubia baina ya sekta ya umma na sekta binafsi

Kuimarisha ushirikiano kwa kuorodhesha mashirika ya kibinafsi ambayo yanaweza kushirikiana na WRUA

Miaka 3 205,500

Kuwekeza faida za shughuli za kuongeza kipato

Kusaini hati za makubaliano (MOU) kati ya WRUA na mashirika/bodi za sekta binafsi

Miaka 3 40,000

Kuongeza ada zinatozwa wanachama

Shughuli za kuongeza uanachama hasa wa wanaume, wanawake na vijana kwa idadi sawa Kuendelea na michango ya wanachama

Miaka 3 15,000

Mchango wa kupata fedha zitakasotosha kwa bajeti ya kuwekeza SCMP

Uendelezaji wa proposal 4 proposals kwa mwaka za kutafuta pesa

Miaka 3 58,500

WRUA kuanza miradi ya kuongeza kipato

Maji ya ufugaji nyuki, greenhouse za mboga mboga

Miaka 3 3,000,000

JUMLA 3,319,000.00


26

MUHTASARI WA BAJETI YA SCMP Jedwali lifuatalo ni muhtasari wa bajeti ya Itare-Chemosit WRUA SCMP ya KES 69,337,850.00 kwa kipindi cha miaka mitano. Bajeti ya kina imeambatishwa kama Kiambatisho A.

Jedwali 15: Muhtasari wa bajeti ya Itare-Chemosit SCMP

NO. Sura Gharama (KES) Gharama (EUR) Gharama (USD) 3 Sifa za eneo-bonde 830,000.00 6,818.88 8,039.43 4 Uundaji wa SCMP 1,154,800.00 9,487.27 11,185.46 5 Usawa wa maji na mahitaji 1,272,800.00 10,456.70 12,328.42 6 Ugawaji maji 1,822,400.00 14,971.95 17,651.87 7 Ulinzi wa rasilimali za maji 13,138,900.00 107,942.79 127,264.17 8 Uhifadhi wa bonde na

maeneo oevu 12,954,500.00 106,427.85 125,478.06

9 Usimamizi wa mafuriko management

6,448,500.00 52,977.73 62,460.55

10 Mabadiliko ya tabianchi 754,600.00 6,199.43 7,309.10 11 Uendelezaji wa

miundombinu ya rasilimali za maji

17,083,500.00 140,349.70 165,471.80

12 Kuimarisha maisha 5,017,650.00 41,222.56 48,601.26 13 Mfumo wa haki 3,224,600.00 26,491.74 31,233.67 14 Uendelezaji wa taasisi 1,020,900.00 8,387.22 9,888.50 15 Ufuatiliaji wa rasilimali ya

maji na ya bonde 1,295,700.00 10,644.84 12,550.23

16 Usimamizi wa fedha 3,319,000.00 27,267.28 32,148.03 JUMLA 69,337,850.00 569,645.94 671,610.55

bonde la maji la ziwa victoria kusini jumuiya ya …4 jedwali 1: maeneo ya utawala ya bonde ndogo ya...

Documents