Gratis magazine voor Surinameliefhebbers in Utrecht

Jaargang 2 | nr 1 | maart 2010

vergroot je wereld

Dilemma: remigreren of blijven? Ik ben gevlucht uit Suriname Tante Lotti, mama van 60 kinderen Surinaams talent: kunstenaar Georges Struikelblok

inhoud

3 Afval in Suriname 6ACTUEEL Nieuws Recensies 5 43 BAND De straat

Gevlucht

12

Marroncultuur

18

COLUMNS 20 36 37 SERVICE Redactioneel Colofon Recept Kaart Utrecht 4 46 46 47 28 32 34 40 Salim Elfassi Rosanne Sies 14 42

De stagiair Straatpraat

BEELD Fotoreportage 1 10 Fotoreportage 2 30

MENSEN Kruidenmedicatie 15 Jeugdjournaal Tweede plek Journalistiek Kindertehuis

Vrijheid voor alles 38

Remigratie

21 3

Tante Lotti

24 14

Grote dromen

44

Stori

3

welkom

tekst Pauline den Hartog Jager beeld Thomas van Driel

tekst Reinout Schreuders

nieuws

Tropischstukje

SurinameOfficile landstaal Hoofdstad Regeringsvorm Staatshoofd Religie Nederlands Paramaribo Republiek Runaldo Ronald Venetiaan Christendom 40,7% Hindoesme 19,9% Islam 13,5% 163.820 km (Nederland 41.528 km) 481.267 (Nederland 6.515.057) God zij met ons Suriname Surinaamse dollar (SRD)

NederlandHallo Paramaribo! De eerste voetstappen op Surinaamse grond voelen extreem heet en benauwd aan, maar al snel went het vochtige en tropische warme klimaat. Het weer, het constante getjirp van krekels, de krakkemikkige houten huisjes en de palmbomen; je voelt je ver van huis. Ver weg van Nederland, ver weg van Utrecht. Suriname leeft in Utrecht en Utrecht leeft in Suriname. De verhalen in Stori hebben allemaal te maken met de band tussen Utrecht en Suriname. Denk bijvoorbeeld aan de Stichting Hart voor Suriname die computers levert aan blinde kinderen in Paramaribo (pagina 32). Of de eigenaresse van de broodjeszaak op de Neude wiens man naar Nederland moest vluchten (pagina 12). Suriname is een apart land. Het is bizar om op een ander continent Nederlands te kunnen praten, terwijl je ondertussen wel aan de linkerkant van de weg moet rijden. Op de muren van veel winkels prijkt groot het Zwitsal-logo en in de plaatselijke Combemarkt rijden Surinaamse vrouwtjes rond met winkelwagentjes van de Albert Heijn. Creolen, Hindoestanen, Javanen en bakras (blanke Nederlanders) leven zonder veel problemen bij elkaar. Maar Suriname is ook het land dat grotendeels niet begaanbaar is en waar een jaar geleden nog een volksstam werd ontdekt dat naakt rondliep. Twee weken geleden zat ik nog in de zon in Paramaribo, een verfrissende tonic in mijn hand. Ik mis de mensen, de temperatuur, de natuur, het relaxte leven en bovenal het eten. Maar Suriname is meer dan roti. Het land doet iets met de mensen, en ook met onze groep redacteuren die voor dit blad in Suriname zat. Zo werden de vadergevoelens van een van de redacteuren flink aangewakkerd bij het zien van de gehandicapte Jonathan in kinderhuis Maria Hoeve (pagina 40) en kroop een andere redacteur door de afvalbergen van Paramaribo (pagina 6). Wij van Stori proberen jou met dit tijdschrift een beeld te geven van het land, de Utrechtse invloeden in Suriname en de Surinaamse invloeden in Utrecht. Adyosi (doei)! Pauline den Hartog Jager Hoofdredacteur Stori

Oppervlakte Inwoners Volkslied Munteenheid

Eerste president van Suriname overledenDe eerste president van Suriname, Johan Ferrier, overleed begin dit jaar op 99-jarige leeftijd in Oegstgeest. Ferrier werd geboren in Paramaribo en was vanaf 1968 tot de onafhankelijkheid in 1975 gouverneur van Suriname. Op 25 november 1975 werd Ferrier genstalleerd als president, maar trad vijf jaar later af nadat een groep militairen onder leiding van Desi Bouterse de macht greep. Ferrier woonde sindsdien in Nederland en werd in 1999 tot Surinaams politicus van de eeuw gekozen.

Tweede Kamer bezoekt SurinameIn oktober brachten zeven fractievoorzitters een werkbezoek aan Suriname. Naast de wederzijdse hoffelijkheden, het veelvuldig schudden van handen en het uitwisselen van cadeautjes, werd de goede relatie tussen Nederland en Suriname benadrukt. In discussiebijeenkomsten met parlementarirs en gewone Surinamers werden ook kritische kanttekeningen geplaatst. De 100 procentcontroles op Schiphol, de weigering van koningin Beatrix om een officieel staatsbezoek aan Suriname te brengen en de Nederlandse traagheid bij rechtshulpverzoeken waren de meest gehoorde klachten. Agnes Kant (SP) en Geert Wilders (PVV) waren niet mee, omdat zij het als een ordinair snoepreisje beschouwden.

Bouterse wil weer president wordenDesi Bouterse wil dit jaar meedoen aan de presidentsverkiezingen in Suriname. Tijdens een vergadering van zijn partij zei hij vorig jaar: Ik wil n termijn president zijn, daarna moet de jeugd het overnemen. Hij zal het moeten opnemen tegen huidig president Venetiaan en oud-rebellenleider Brunswijk. Bouterse is een van de hoofdverdachten in het proces over de Decembermoorden, waarbij in 1982 vijftien tegenstanders van zijn toenmalige militaire regime gedood werden.

Rellen schokken SurinameSuriname werd Kerstmis vorig jaar opgeschikt door rellen in Albina, een stadje in het uiterste noordoosten van Suriname. Honderden woedende marrons gingen met Suriname werd Kerstmis vorig jaar opgeschikt door rellen in Albina, een stadje in het uiterste noordoosten van Suriname. Honderden woedende marrons gingen met bijlen en andere wapens Brazilianen, Chinese winkeliers en andere buitenlanders te lijf nadat een Braziliaanse goudzoeker een plaatselijke crimineel had doodgestoken. Dertien mensen raakten gewond en twintig Braziliaanse vrouwen werden verkracht. De aanblik van uitgebrande autos, verwoeste hotels en geplunderde winkelpanden leidde bij een lokale radioverslaggever tot de uitspraak: Dit zijn Rwandese taferelen, hier ontbreekt ieder gezag en overheerst de emotie.

4

Stori

5

reportage

tekst en beeld Sarah Graman

Suriname willen we allemaalFernandes, bami, hamburgers en snoep. Surinamers houden van lekker eten en drinken, maar helaas niet van opruimen. Waar je ook kijkt, overal zie je lege verpakkingen.

schoon

Een

Op straat, in de rivier, op het gras en zelfs naast lege prullenbakken. Suriname kampt met een afvalprobleem dat alsmaar groter wordt. Wie zijn flesje leeg heeft, prikt het ergens tussen. Lege bamibakken worden onderweg uit de auto gegooid en papiertjes lukraak losgelaten. Het zorgt niet alleen voor veel rommel, in de brandende zon ontstaat er een onmiskenbare stank die door de hele stad te ruiken is. Niet bepaald aantrekkelijk voor toeristen en langzamerhand steeds onleefbaarder voor de bewoners. Paramaribo is vies, burgers moeten ophouden hun eigen stad te vervuilen. Adiel Kallan is parlementarir namens de NPS, de grootste oppositiepartij in Suriname, en ergert zich mateloos aan al het zwerfvuil. De inwoners moeten doorhebben dat ze fout zitten. Voorlichting speelt daarbij een belangrijke rol. Al op school moeten kinderen leren hoe ze met afval om horen te gaan. Een taak die in Suriname niet door de overheid maar door stichtingen wordt uitgevoerd.

welijksreis in ons geboorteland. Tijdens een tochtje op de Surinamerivier viel het op hoe veel afval daar aan de oever ligt. Overal drijven petflessen en blikjes. Daar ontstond het plan iets tegen de vervuiling te doen. Een hele onderneming in een land waar echt goede afvalverwerking ontbreekt. Zelfs het ophalen van vuil verloopt niet altijd even soepel. Bergraaf: Hoe vaak en wanneer het hier opgehaald wordt, verschilt enorm. Een goede structuur is er nauwelijks. Daarnaast zijn er nog delen van de stad waar er helemaal geen reguliere ophaal is. Daar moet je bellen om de vuilniswagen te laten komen.

Overal drijven petflessen en blikjesllegaal dumpenHet gevolg is dat mensen hun afval zelf ergens gaan dumpen. Zakken vuil worden achtergelaten in bermen en op afgelegen erven. Wie de stad uitrijdt, ziet dan ook overal vuilniszakken en grof vuil aan de kant van de weg. Bergaaf: Mensen zijn blijkbaar wel bereid moeite te doen om rommel van hun eigen land af te krijgen. Ze kunnen het alleen niet naar een goede plek brengen. We streven ernaar om in ieder district een recyclestation te plaatsen zodat het daar verder verwerkt kan worden.

Stichting SuWaMaEen van die stichtingen is SuWaMa (Suriname Waste Management). Binnenkort starten zij met het project Duurzaam geleerd, duurzaam gedaan. Lespakketten waarbij kinderen op school over energie en afval leren. Alle activiteiten sluiten aan op het hoofddoel van de organisatie: de Surinaamse bevolking beter om laten gaan met milieu, energie en afval. SuWaMa is in april 2008 opgericht door Djina Bergraaf en haar man na een bezoek aan Suriname. Bergraaf: Op dat moment woonden we nog in Nederland en waren we op hu-

6

Stori

7

reportage

tekst en beeld Sarah Graman

Ook dat verwerken van afval gebeurt nog in erg kleine mate. Openbare Werken haalt het afval op en zorgt voor vervoer naar de grote stortplaats buiten de stad. Eenmaal daar blijft het liggen tot het vergaat, wegwaait of wordt uitgezocht door kleine bedrijven. Met petflessen, het meest voorkomende afval in Suriname, werd tot voor kort niets gedaan. Om die reden heeft Bergraaf samen met haar het bedrijf ReComSur opgezet: Petflessen waaien het binnenland in, worden door de rivier meegenomen en liggen overal in het land. Je komt er niet van af. Bij ReComSur kunnen bedrijven en particulieren nu grote tonnen aanvragen om hun lege flessen in te deponeren. Het bedrijf zorgt ervoor dat de flessen omgevormd worden tot recyclebaar materiaal. De winst wordt ondermeer in SuWaMa gestoken. Bergraaf: Het begint inmiddels aardig te lopen. In het begin moesten we regelmatig advertenties plaatsen om mensen op de hoogte te brengen van ons bestaan. Nu worden we spontaan opgebeld door mensen die interesse hebben. Inmiddels hebben we er al zon 700 geplaatst.

zelfs Bergraaf niet. Ze kan enkel uitgaan van goodwill van de mensen. Wetten maken en overtredingen bestraffen moet toch echt door de overheid gebeuren. Het dumpen van afval wordt momenteel namelijk niet of nauwelijks beboet. Ariel Kallan wil daarom een speciaal politienetwerk om meer te controleren en eventuele sancties op te leggen. Kallan: Door oogluikend toe te staan dat mensen hun troep maar op straat gooien, geef je het beeld dat het mag. Politie, justitie, openbare werken en onderwijs moeten beter samenwerken om de vervuiling tegen te gaan.

Het dumpen van afval is een gewoonte gewordenToekomstVreemd genoeg is de vervuiling iets dat pas sinds enkele jaren speelt. Bergraaf: Ik heb hier tot mijn achttiende op school gezeten, dat is twaalf jaar geleden. Toen was het probleem nog niet zo groot. Plastic flesjes hadden we nog niet maar toen was het zelfs not done om een papiertje op straat te gooien. Inmiddels ligt er ook op het schoolplein veel afval. Natuurlijk zijn we in Suriname meer en meer gaan consumeren, maar ergens is er toch iets fout gegaan. Wat afval betreft ontbreken de waarden en normen onder de bevolking. Hopelijk kunnen we dat in de toekomst veranderen, al zullen we daar alle mogelijke hulp bij nodig hebben. Een schoon Suriname wil iedereen namelijk wel.

SamenwerkingReComSur en SuWaMa staan los van de overheid. Hoewel Milieubeheer alle medewerking verleent, werken ze niet samen. Bergraaf legt uit: Ons geld krijgen we binnen door middel van sponsoring van enkele grote Surinaamse bedrijven. De overheid bemoeit zich helaas nog te weinig met milieuproblemen. Initiatieven moeten daardoor vanuit de burger zelf komen. Je kunt immers niet blijven wachten tot er iets gebeurt. Hoe goed het inmiddels ook gaat, sommige dingen kan

8

Stori

9

Nickerie

beeld Bianca Brasser

beeld Bianca Brasser

Berg en Dal

10

Stori

11

interview

tekst en beeld Hanne Maasson

was. Mensen die gezien hebben hoe Gobardhan meegenomen werd, spreken over een film. Pas na drie weken zag Rinia hem weer, op de staattelevisie van Suriname. Hij stond geboeid voor de camera, samen met een andere man. Hij verklaarde schuldig te zijn aan brandstichting in regeringsgebouwen en aan andere activiteiten tegen de regering. Nederland besteedde veel aandacht aan de gevangenschap van Gobardhan, die de Nederlandse nationaliteit heeft. Na een lang proces werd de man van Rinia veroordeeld tot twee jaar gevangenschap. Ook zijn broer die actief was tegen Bouterse, werd veroordeeld. Toen Gobardhan vrij kwam, vluchtte hij samen met zijn gezin en broer naar Nederland. Heel graag zou Rinia weer in Suriname willen wonen.Maar het kan niet en ik probeer er niet meer aan te denken. Het leven gaat verder en ik heb nu een bestaan in Nederland opgebouwd. Maar ik mis mijn ouders nog elke dag. Rinias hele familie woont nog in Suriname. Gelukkig heeft ze veel vrienden en woont haar schoonfamilie hier. Zij zijn eerder naar Nederland gegaan en woonden destijds in Utrecht. Vandaar dat wij hier ook heen zijn gegaan.

Ik houd van Utrecht, dit is mijn thuis

Gevlucht uit Suriname...Je kan bijna niet om Rinias broodjeskar heen. Net naast de Neude staat het Surinaamse kraampje Javaans meisje. De kleurrijke wagen met de regenboog op de zijkant valt op. Rinia heeft een bijzondere band met Suriname. In 1986 ben ik gevlucht.

Samen met haar Hindoestaanse man en haar eerste kind verliet Rinia Suriname. Door de politieke problemen van haar man was het niet mogelijk om er langer te blijven. Er is zoveel gebeurd. Het heeft te maken met Bouterse. Mijn man was niet langer veilig in Suriname.

Ik mis mijn familie nog elke dagOmprakash Gobardhan, de man van Rinia, werd rond 29 november 1983 samen met tien andere mensen gevangen genomen door de Surinaamse autoriteiten. Ze werden verdacht van het opzetten van een coup tegen de regering. Op een avond werd hij van zijn bed gelicht, zegt Rinia. Pas de volgende dag kreeg ik het te horen. Ik had geen idee waar hij was en dat terwijl ik hoogzwanger van ons eerste kind

In de gevangenis maakte Gobardhan een vreselijke tijd mee. The Inter-American Commission on Human Rights heeft een dossier gemaakt van de geweldplegingen die tegen hem en andere gevangen zijn verricht. De mannen werden in de gevangenis geestelijk en lichamelijk mishandeld. Ze werden geslagen, hadden gebroken neuzen, tanden, benen en veel littekens. Ook werd er geschoten op hun voeten en n van de mannen is verkracht. Met honkbalknuppels zijn de mannen bewerkt. Een paar jaar geleden heeft de broer van Gobardhan geprobeerd om weer een leven op te bouwen in Suriname. Maar in Suriname werd hij geschaduwd en gentimideerd. Sommige mensen zien hem nog steeds als gevaar. Na een jaar keerde hij terug naar Nederland. Rinias man gaat het daarom ook niet proberen. Mijn man heeft geen hoop meer. Hij blijft in Nederland en daar hebben we vrede mee, zegt Rinia.

12

Stori

13

column

tekst Salim Elfassi beeld Thomas van Driel

tekst en beeld Pauline den Hartog Jager

achtergrond

tas dragenMijn zwarte haren, donkere wenkbrauwen en mijn getinte huid wekken een angst op bij oudere dames. Zij grijpen namelijk vaak naar hun tasje als ze mij zien. Dit gebeurt vooral als ik naar de tramhalte loop of als ik naast ze ga zitten in de metro. Het vooroordeel dat de Marokkaanse jeugd tasjes steelt is er, maar hoe lossen we dit op?Op een zonnige winterdag in Rotterdam stapte ik de trein uit op het centraal station. Normaal neem ik de tram, maar deze dag besloot in ik naar huis te lopen. Fluitend en met een brede glimlach op mijn gezicht liep ik op de Meent. Ik genoot van het weer en van de vele gekleurde gezichten die voor bij me passeerden. Zo liep ik ook langs een wat oudere Surinaamse dame. Jongeman, riep ze. Ik draaide me om en zag een uitgeputte mevrouw met een grote rode tas van de Media Markt. Ja, mevrouw, zei ik terug. Ze vroeg me waar ik naar toe liep, waarop ik antwoordde: de Heemraadssingel. Toevallig moest zij daar ook naar toe. U ben jong en sterk. Kunt u me helpen met het dragen van deze tas. Ze reikte me de zak en we kletsten een kleine tien minuten over allerlei onderwerpen. Voor ik haar de tas terug gaf, vroeg ik haar waarom ze me in vertrouwen nam. De dvd-speler die in de tas zit kan ik tenslotte wel goed gebruiken, grapte ik. Zo vertelde ze me een klein stukje geschiedenis van haar emigratie naar Holland. In de begin jaren van mijn verhuizing waren de Surinamers de Marokkanen van nu. Ik weet wel beter. Na deze laatste woorden overhandigde ik haar de tas en scheidden onze wegen.

Kunt u mijn

De natuur als

wonderdokterBladeren tegen hoofdpijn en sapjes om sterke babys te krijgen. Voor Surinamers zijn dit soort natuurmiddelen niet meer dan normaal. Waar Nederlanderse vrouwen bij menstruatieklachten al snel naar de paracetamol grijpen, kiezen Surinamers voor een kruidenstoombad. Half uurtje hangen en al de viezigheid stroomt eruit.

Surinamers waren de Marokkanen van nuMaar zijn het de media of de persoonlijke ervaringen van mensen die de kloof tussen mensen vergroot? Of is het een combinatie van beide? En hebben we meer slechte dan goede ervaringen met de anderen of blijven de slechte ervaringen langer hangen? Thuis aangekomen kwam ik tot de conclusie dat wantrouwen vooral gevoed wordt door vooroordelen. Iemand die de stap durft te nemen zich daartegen af te zetten kan wel eens de remedie hebben gevonden om het onderling wantrouwen weg te nemen. Ik heb dan ook een oproep aan alle oudere dames: sta gerust uw zware tas af aan een Marokkaanse jongere. Dan bent u van uw last af en kan ik mijn maatschappelijke rol als jongere vervullen.

14

Stori

15

achtergrond

tekst en beeld Pauline den Hartog Jager

De laatste jaren vindt er een verschuiving plaats op het gebied van medicinale planten. In oude boeken met geneeskrachtige planten staan veel recepten tegen malaria, zegt onderzoekster Van Andel. Nu richten de natuurgenezers zich meer op aids of welvaartziektes als hoge bloeddruk en suikerziekte.

Moderne ziektesDokter Landveld beweert de oplossing tegen kanker te hebben. Volgens hem is een virus de oorzaak. In zijn kliniek in Paramaribo laat Landveld een fotoserie zien van vrouwen met baarmoederhalskanker. Met hun benen wijd en een eendenbek in hun vagina liggen ze op de behandeltafel. Daar zit het gezwel, wijst Landveld naar een plek die er niet abnormaal uitziet. Maar de virussen zitten ook al op hun binnenbeen. Hij zoomt ver in op een stuk bovenbeen van de vrouw, tot haar porin en de pixels in de foto duidelijk te zien zijn. Kijk, dat zijn de kankervirussen. Marktvrouw Marcella gelooft niet in de kankergeneeswijze van Landveld. Daar is geen medicatie voor, zegt ze lacherig. Ook Prof. Dr. Jim van Horn, orthopedisch chirurg in het Sint Vincentiusziekenhuis in Paramaribo, is sceptisch. Het probleem met Odany Jewa is dat je de werking van de medicijnen echt goed moet onderzoeken, anders kan dat iemands dood betekenen.

Veel natuurdokters denken heel wat meer te kunnen genezen dan alledaagse kwalen. Er zijn meerdere verhalen van wonderbaarlijke genezingen bekend. Een daarvan is het verhaal van Ischa, de zoon van schrijfster Karin Anema, die aan een zeldzame botziekte leed. In haar boek De groeten aan de Koningin vertelt Karin hoe zij met haar zoon naar de binnenlanden van Suriname afreisde voor Pake, de bekende bottendokter. Een jaar later was zijn been genezen en kon de jongen normaal lopen, iets wat de doktoren niet voor mogelijk hadden gehouden. Rntgenfotos leverden bewijs van de genezing. De Marrons zijn op de een of andere manier heel goed in het repareren van botten, zegt onderzoekster Van Andel. Maar hoe? Dat weet niemand. Dokter Van Horn twijfelt aan de bottendokters. Ik heb heel veel bedenkingen bij dit soort Margrietverhalen, zegt Van Horn. Ik ben blij voor de jongen, maar het bot kan spontaan genezen zijn. Ik vraag mij af of het geneest dr de kruidenbehandeling of ondnks de kruidenbehandeling. Toch snapt Van Horn wel dat mensen voor de kruidengeneeskunde kiezen. Er zit een groot verschil tussen wat de patint voelt en wat wetenschappelijk bewezen is. Uiteindelijk gaat het om de patint. Als een alternatieve manier van genezen werkt, dan mag dat. En eerlijk gezegd kijk ook ik met verwondering naar sommige kuren.

Water of alcohol in de beker, kwartier laten staan, opdrinken en weg is de buikpijn

Nu richten de natuurgenezers zich meer op aids of andere welvaartziektesHaar tafel ligt vol met bladeren, een aantal plastic potjes en heel veel flesjes, elk met een andere werking. Marcella is een van de verkoopsters op de kruidenmarkt in Paramaribo. Een grote hal met tientallen tafels en minstens evenveel soorten kruiden, bladeren en flesjes met onbestemde takjes en vloeistoffen. De kennis van de medicinale planten wordt van generatie op generatie overgegeven. Mijn oma heeft mij alles geleerd over de planten, vertelt Marcella. Ze wijst naar een paar houten bekers. Speciaal tegen buikpijn. Je vult ze met water of alcohol, laat dit een kwartier staan, drinkt het op en weg is de buikpijn.

GezondVan de drieduizend marktkraampjes die Paramaribo telt, zijn er 432 bedoeld voor de verkoop van medicinale planten, osi dresi. Dat blijkt uit een onderzoek van 2007 van Tinde van Andel, onderzoekster naar medicinale planten in Suriname voor het Nationaal Herbarium in Leiden. Medicinale planten zijn voor Surinamers niet meer dan gewoon, zegt Van Andel. Men is hier bijvoorbeeld dol op kowru dresi, natuurlijke laxeermiddelen. Dat zien zij als gezond. Zo stroomt de hele boel door en reinigen ze zichzelf. De hele medicinale kruidenmarkt wordt beheerd door Marrons, afstammelingen van gevluchtte slaven.

Odany JewaLang niet alle Surinamers kennen de oude recepten voor de kruidenmedicijnen. Voor hen is er Odany Jewa, de enige kliniek voor natuurgeneeskunde in Suriname. De kant-enklare kruidenmedicijnen van Odany Jewa zijn razend populair en worden op veel plekken in het land verkocht. Veel vrouwen maken gebruik van vaginale stoombaden, vertelt Heijns Landveld, kruidendokter en oprichter van Odany Jewa. Na een menstruatie of bevalling maken ze een stoombad met kruiden en hangen daar een half uur boven. Op die manier stroomt al de achtergebleven viezigheid eruit.

16

Stori

17

reportage

tekst en beeld Bobbie van der List

Andr Pakosie vertrok 31 jaar geleden uit Suriname om zich in Utrecht te vestigen. De natuurgeneeskundige van beroep is kabiten (kapitein) van de Marrongemeenschap in Nederland, wat simpel gezegd betekent dat Pakosie Marrons te woord staat als zij met vragen zitten. De Marrons zijn afstammelingen van West-Afrikaanse slaven, die in opstand kwamen op de plantages van Paramaribo en vluchtten naar het binnenland. Er bestaan zes Marronstammen. Ikzelf ben Ndyukamarron, die voornamelijk in het Marowijnedistrict wonen.

Organiseren in een structuur die dichtbij cultuur staat

OrganiserenTijdens het congres Marrons 21e eeuw in 1999 kwam naar voren dat Marrons in Nederland behoefte hadden zich te organiseren in een structuur die dichtbij de eigen cultuur staat. De benoeming van Pakosie tot kabiten maakte het voor de gemeenschap in Nederland makkelijker om bepaalde zaken te regelen. Daar snakten de Marrons in Nederland naar, aldus een tevreden kabiten. Trots geeft de bedachtzame Pakosie aan de hand van een voorbeeld aan hoe Marrons zich in de loop van de tijd hebben aangepast aan Nederlandse normen en waarden. Marrons willen begraven worden in Suriname. Voor de partner en familieleden nemen bepaalde rituelen veel tijd

in beslag. Als je naar Suriname gaat, kost dat zeker zes weken. Dat accepteert een werkgever niet zomaar. Toen heb ik als kabiten geregeld dat een aantal rituelen in Nederland konden gebeuren, waardoor men maar een week naar Suriname hoeft. De Marrons in Suriname kennen een turbulente historie. In het gebied waar Pakosie vandaan komt de Marowijne heeft de binnenlandse oorlog veel verandert, aldus antropoloog Henna Guicherit. Zij is een goede vriendin van Pakosie, maar wij zeggen zelf meestal dat we als broer en zus zijn. In de jaren zeventig ontmoette de twee elkaar bij Fort Zeelandia. Ik was toen werkzaam bij het Surinaams Museum en we raakten aan de praat. Hij kwam toevallig op mijn pad.

Marrons

De turbulente historie van de

Marrons willen begraven worden in Suriname

Binnenlandse Oorlog 1982Mijn inschatting is dat de Binnenlandse Oorlog in 1982 nog steeds een traumatische ervaring is voor veel Marrons, zegt Guicherit. In 1995 deed zij nog onderzoek onder duizend vluchtelingen, voornamelijk van Marron komaf. Veel mensen leden aan een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS). Iedere Marron kent wel iemand die slachtoffer was van de Binnenlandse Oorlog. Aan Guicherits gezicht is af te lezen dat de slechte positie van Marrons in de Marowijne haar raakt. Als je het district Marowijne wil opbouwen, moet je iets doen aan de behandeling van mensen met PTSS. Het betreft mensen die in het Nationaal Leger van Bouterse hebben gediend, maar vooral ook militairen uit het Junglecommando van Brunswijk. De antropoloog pleit er dan ook voor om mensen aan te stellen die een PTSS kunnen herkennen, zodat mensen de juiste behandelingen krijgen. Hoe Guicherit de toekomst voor Marrons in Suriname ziet? De nieuwe generatie heeft geleden onder de Binnenlandse Oorlog, er is een nieuwe generatie analfabeten ontstaan. Bovendien is er geen cohesie en vertrouwen in Marrondorpen in het binnenland. De populatie is onvoldoende georganiseerd om een gedegen belangenstrijd te voeren. Mensen uit de stad moeten opkomen voor het district Marowijne als de politiek het nalaat, besluit Henna Guicherit.

Henna Guicherit maakt zich zorgen om Marrons in Suriname. In Nederland gaat het daarentegen goed met de afstammelingen van gevluchtte West-Afrikaanse slaven. Ze hebben zich weten te organiseren. Daar snakten de Marrons naar, aldus Andr Pakosie.

18

Stori

19

de straat

tekst en beeld Sarah Graman

tekst en beeld Hanne Maasson

interview

De Keizerstraat

Remigreren of toch blijven?Verkeersborden, reclames en natuurlijk de voertaal. Overal in Paramaribo is de Nederlandse invloed nog duidelijk zichtbaar. Opvallend zijn de straatnamen die zowel daar als in Utrecht voorkomen. Zo ook de Keizerstraat. Een weg met dezelfde naam, maar toch een wereld van verschil. Ik kon niet meer tegen de kou, zegt Carry Runs (52) in Paramaribo. En van alle bureaucratie werd ik gek. Ik wilde terug naar mijn roots. In Nederland zijn er net als Runs veel Surinamers die overwegen om terug te gaan naar hun geboorteland. Het Nederland Migratie Instituut in Utrecht helpt daarbij.

Om de mensen die willen remigreren te helpen, bestaat de onafhankelijke stichting het Nederlands Migratie Instituut (NMI). Zij geven ondersteuning tijdens het remigratieproces. Purcy Denz, remigratieconsulent, ziet veel Surinamers aankloppen voor hulp. We bieden mensen een luisterend oor. Mensen weten niet wat ze willen en ze zijn vaak verkeerd genformeerd. Het NMI legt de remigratieprocedure uit en verwijst zo nodig door. Ze weten vaak niet waar ze aan beginnen. Naast dat je aan een aantal eisen moet voldoen, idealiseren ze het leven in hun geboorteland. Het is niet makkelijk om weer een leven op te bouwen in het land waar je vandaan komt, zegt Denz.

Wij bieden mensen een luisterend oor

20

Stori

21

interview

tekst en beeld Hanne Maasson

tionaliteit verkregen hebben. Ook werk vinden en een vaste woning hebben, horen bij de eisen. Om daarbij te helpen, is er in veel landen een Sociaal Attach van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Gert van der Schuur is sinds 2008 werkzaam als Sociaal Attach in Paramaribo. Van der Schuur ziet elke Surinaamse remigrant. Mensen komen bij ons voor verschillende zaken. Bijvoorbeeld voor problemen met een overheidsinstelling, maar ook voor persoonlijke problemen. Ook zoeken we werk.

Mensen zijn vaak slecht genformeerd

Goed informerenNaast remigranten helpen en ondersteunen, voert Van der Schuur ook onderzoek uit. Soms komen we onaangekondigd op bezoek om te kijken of mensen wel recht hebben op het geld dat ze krijgen. Als je geld krijgt voor je partner, maar je partner woont er niet, wordt het bedrag verlaagd. Maar ook andersom kan dit het geval zijn. Mensen weten vaak niet waar ze recht op hebben, zegt Van der Schuur. Van der Schuur merkt dat sommige mensen slecht genformeerd zijn en vaak makkelijk over remigratie denken. We raden aan om eerst een kijkje te nemen in het land en alvast werk en een woning te regelen. Zorg ook dat je goede informatie hebt, voordat je besluit om te remigreren. Naast Van der Schuur en Denz hamert ook Runs erop ook dat mensen zich heel goed moeten laten informeren. Een huis vinden is erg moeilijk. Ook is het bedrag dat je maandelijks krijgt niet veel. Zorg dat je werk hebt zodra je in Suriname bent. Runs heeft nooit spijt gehad van haar beslissing om terug te gaan naar Suriname. Ik mis de mensen in Nederland, maar verder niks. Ik ben erg gelukkig in Suriname.

Carry Runs is twee jaar geleden geremigreerd naar Suriname nadat ze 38 jaar in Amsterdam gewoond heeft. Ik heb de mogelijkheid met beide handen aangepakt toen ik hoorde van de remigratieregeling, zegt Runs. Ze is naar Suriname teruggegaan voor het land. Het land heeft vele rijkdommen en het klimaat is heerlijk. Het is zo fijn om hier te leven. Runs heeft zich laten informeren door het NMI. Het zijn hele behulpzame mensen. Je krijgt alleen met zoveel bureaucratie te maken. Ik begon met een A4tje, nu heb ik een hele map vol papierwerk. Het was niet makkelijk voor Runs om weg te gaan. Het is een zware weg en je moet het echt willen, vindt Runs. Als je enigszins twijfelt, ga dan niet. Twee jaar lang heeft ze zich voorbereid voordat ze weg kon. Ik heb Suriname nog een keer bezocht en heb toen besloten om het remigreren door te zetten.

Ze voelen zich Surinamer n Nederlander

Eisen remigratie-uitkeringDe remigratie-uitkering heeft een aantal eisen om aan te voldoen. Zo moet je 45 jaar of ouder zijn en heb je minimaal een half jaar een uitkering. Ook moet jij of n van je ouders geboren zijn in Suriname. Daarnaast geef je bij het remigreren je Nederlandse nationaliteit op. Je bent hier dan ook niet meer verzekerd. Voor Surinamers is het moeilijk om hun paspoort in te leveren. Ze zijn gehecht geraakt aan Nederland en voelen zich Surinamer en Nederlander. Veel mensen besluiten toch om hier te blijven, aldus Denz. Eenmaal in Suriname, moet je zorgen dat je het recht op je uitkering niet verliest. Zo moet je jaarlijks een bewijs van leven laten tekenen en binnen een half jaar de Surinaamse na-

22

Stori

23

reportage

tekst en beeld Anouk Mentink

Tante Lotti

Voor ik het wist bleven de kinderen het hele weekend logerenKindertehuis Nos Kasita vangt al zesentwintig jaar kinderen uit probleemgezinnen op. De Surinaamse overheid brengt verwaarloosde kinderen onder in het huis van Charlotte Dakriet, zonder haar ooit een cent subsidie uit te keren. Hoe een huishouden van zestig kinderen draait op een moeder n Nederlandse vrijwilligers van de Utrechtse Stichting Projecthulp Suriname.

dromen24

blijft

Stori

25

reportage

tekst en beeld Anouk Mentink

Roze-met-witgeruite schorten hebben ze aan. De oppasmoeders, de zogeheten tantes, houden de peuters en kleuters in de gaten, terwijl die gierend van het lachen rondjes rennen op het erf. Toch is het rustig in Nos Kasita (Ons huis). De zevenenvijftig oudste broertjes en zusjes zijn tussen zeven en acht uur s morgens vertrokken naar school.

ten verbruik ik op n dag. Dat krijg je als je zestig monden moet voeden. Op hetzelfde moment loopt een ambtenaar binnen met de gesubsidieerde levering van die week. Als ik u niet had, zegt Dakriet tegen de man. De ambtenaar moet haar deels teleurstellen: wel olie, maar geen rijst voor Nos Kasita deze week. Met de belofte dat er volgende keer meer

Alles gaat hier op zijn Surinaamsvrijwilligers van de Nederlandse Stichting Projecthulp Suriname(SPS) en drie tantes, vrouwen uit de buurt die gratis meehelpen. SPS brengt mensen vanuit Nederland en Belgi met mij in contact, zegt Dakriet. Die mensen geven geen financile steun, maar helpen mij in mijn tehuis. Op dit moment is er een man van rond de veertig jaar en een meisje van negentien. Het meisje vermaakt de kinderen, de man zorgt dat het huis aan kant is. Als ik even weg ben gaat hij vegen, voor ik het weet is het hele huis opeens schoon. Het geld voor eten en medicijnen haalt ze uit eigen portemonnee, met behulp van vrienden. Iedereen die hier woont of meehelpt, behoort tot een grote familie. Ooit, ooit, wordt het hier beter,zegt Dakriet. Mijn droom is een groot huis voor alle kinderen. Ik wil meer kamers, met een bibliotheek, een voetbalveld en betere spullen. De vrijwilligers van SPS brainstormen momenteel samen met tante Lotti over een nieuw activiteitenplan, over huiswerkbegeleiding en huishoudelijke verbeteringen. Dit is een begin, zegt Dakriet vastberaden. Nu de subsidie nog.

Geen subsidie betekent geen kindertehuisDe drie kleinste kinderen blijven achter in de crche op de begane grond van het huis, samen met jonge leeftijdsgenootjes uit de buurt. zal zijn verlaat hij de kamer.

OndersteuningSPS is een bemiddelingsbureau tussen vrijwilligers uit Nederland en ontwikkelingsprojecten in Suriname,legt oud-bestuurslid Esther Veen uit. De stichting houdt informatiebijeenkomsten in Utrecht. Genteresseerden gaan door een selectieprocedure en worden vervolgens voorbereid op het project waar ze naartoe gaan. We willen dat al onze mensen goed voorbereid zijn op de problemen en struikelblokken. Ik zie je straks kan in Suriname net zo goed over twee dagen betekenen. SPS wil samen met vrijwilligers de organisatie binnen kindertehuizen en scholen stabieler en duurzamer te maken. En dat moeten de projecten realiseren met hun eigen middelen, zegt Veen. Meer informatie? www.stichtingprojecthulpsuriname.nl.

GenoegKlagen doet ze nooit, maar Dakriet beseft al te goed dat ze in al die jaren geen subsidie van de overheid heeft gehad. Meer dan honderd kinderen vonden bij haar een nieuw en tijdelijk thuis. Ik heb, op het wekelijkse voedsel na, nooit financile ondersteuning gehad. Ik ben bezig met een nieuwe subsidieaanvraag, want zo kan het niet langer. Ze heeft een afspraak met haar kinderen, voor het geval de overheid haar verzoek afwijst. Geen subsidie betekent geen kindertehuis, zegt ze stellig. Als dat gebeurt laad ik alle kinderen in een grote schoolbus, en rijd ze naar het ministerie. Dan is het hun probleem. Ik weiger nog langer te worden gebruikt door de regering. Dakriet staat niet alleen in haar missie. Ze krijgt hulp van

Juf helptIn de keuken op de bovenverdieping van het huis zet Charlotte Dakriet pannen rijst op het vuur. Zij is tante Lotti. Dakriet heeft een kwart eeuw geleden het onderwijs verlaten om ondervoede en verstoten kinderen een thuis te bieden. Ik gaf les op een basisschool. Kinderen namen mij in vertrouwen als hun ouders problemen hadden. Voor ik het wist bleven ze het hele weekend logeren. De Surinaamse overheid heeft de weg naar Nos Kasita gevonden. Tientallen kinderen zijn de afgelopen decennia bij Lotti ondergebracht. Dakriet krijgt elke week wat groenten en olie, maar dat is nooit genoeg. Die hoeveelheid groen-

RegelneefHans van Hout is een van de vrijwilligers van SPS. Hij is net twee weken in Suriname aangekomen. Het leven in Paramaribo is hem niet vreemd, omdat hij het land al acht keer heeft bezocht. Van Hout helpt Dakriet in het kindertehuis. Ik maak de boel hier schoon, doe boodschappen en ik probeer sommige dingen in huis te verbeteren,zegt Van Houten. Ik ga zo naar het ministerie van Milieu, om te vragen hoe ik het hout op het terrein het beste kan afvoeren. Ook dat gaat op zijn Surinaams. Erg langzaam dus.

26

Stori

27

achtergrond

tekst en beeld Lars van Soest

jeugdjournaalboeit groot en kleinEen oma van 91 jaar die haar middelbare school diploma haalt, tips over het gebruik van dode vliegen, maar ook serieuze politieke onderwerpen. Het jeugdjournaal in Suriname heeft het allemaal.

Surinaams

foto Lars van Soest

Negentig procent van de kinderen in Paramaribo kijkt naar ons programmaOp de redactie aan de Flamboyantstraat werken zon dertien mensen. In verschillende ruimtes zijn ze aan de slag. In de grootste kamer wordt het redactiewerk gedaan. Een handjevol redacteuren is druk aan het bellen. Ook is er een montageruimte, een studio en een klein hok waar de voiceovers kunnen worden ingesproken. Dat was vroeger een toilet, vertelt presentator en eindredactrice Soelami Starke. Maar dat hebben we omgebouwd. Starke loopt door de smetteloze redactieruimte. De muren hebben een vlekkeloos witte kleur en worden versierd met verscheidene fotos. Hier begon het zon vijf jaar geleden allemaal voor het in Paramaribo gevestigde 10Minutenjournaalwant zo luidt de officile naam van het programma. Starke vertelt verder over het journaal. Je moet weten dat we niet live op de buis komen. We zetten alles van te voren in elkaar. De redactieleden maken overdag hun items en moeten om vier uur klaar zijn. Daarvr hebben we de onderwerpen die in de uitzending komen natuurlijk al uitgekozen. Daardoor kunnen we voordat de filmpjes af zijn, al beginnen met de presentatieteksten. Dat zijn de stukjes tekst die de presentator gebruikt om de verschillende items aan elkaar te praten. We werken hier met vier presentatoren, legt Starke uit. Drie vrouwen, inclusief ik, en een man. Het leuke vind ik vooral dat we zoveel verschillende onderwerpen aan de orde laten komen. We hebben vaak grappige filmpjes. Laatst nog: een oma die op 91-jarige leeftijd haar middelbare schooldiploma haalde. Of dat item over de kunstzinnige functies van dode vliegen. Dat dit concept aanslaat bij de kinderen in de Surinaamse hoofdstad blijkt uit de cijfers. Onze doelgroep zijn kinderen tussen de tien en veertien jaar. Maar ook kinderen van vijftien en zestien proberen we aan te spreken. Dat lukt heel aardig. We hebben wel eens berekend dat ongeveer negentig procent van de kinderen in Paramaribo naar ons programma kijkt, vertelt Starke vol trots. Ik vind het ook grappig dat veel volwassen mensen naar ons journaal kijken. Wij leggen de dingen natuurlijk op een eenvoudige manier uit en dat vinden oudere mensen ook wel makkelijk, denk ik.

Dennis Moekotte (23)Nederlandse stagiair bij het Surinaams jeugdjournaal Ik studeer journalistiek in Zwolle en ben zodoende via klasgenoten bij het Surinaamse jeugdjournaal terecht gekomen. Een aantal van hen had hier al stage gelopen en op die manier kwam ik op het idee om ook in Suriname wat te gaan doen. Het trok me wel om drie maanden in het buitenland aan de slag te gaan. Ik vermaak me tot dusver prima. Ik mocht meteen volwaardig aan de slag, elke dag op pad. Ik doe alles: filmen, monteren en interviewen. Wel een verschil met Nederland. Daar mag je bij programmas niet meteen alles doen. Dat heb ik bij mijn eerste stage gemerkt. Hier is het een stuk vrijer, dat komt misschien ook omdat het een wat kleiner bedrijf is. Deze stage is echt een aanrader.

OmaSerieus nieuws hebben we ook. Uit onderzoek bleek namelijk dat veel van de kinderen graag wat meer politiek nieuws in de uitzending wilden. Nou, daar zijn we toen mee aan de slag gegaan. We gaan voornamelijk uit van het Surinaamse nieuws. Natuurlijk brengen we ook wel eens buitenlands nieuws, maar dat houden we dan wat korter.

VoorlichtingHet jeugdjournaal is zich ook bewust van zijn taak als opleider. We krijgen regelmatig stagiaires van de Surinaamse School voor Journalistiek. Zij komen hier twee weken op snuffelstage. Ze gaan ook nog bij andere media langs, zodat ze overal even aan kunnen proeven. Dat doen we graag, zodat de studenten hier warm worden voor een baan in de journalistiek. Veel van de journalistiekstudenten in Suriname eindigen namelijk in de PR of voorlichting en dat is zonde.

Ook volwassenen kijken graag. Wij leggen de zaken lekker makkelijk uit

28

Stori

29

Brownsberg

beeld Pauline den Hartog Jager

beeld Bianca Brasser

Paramaribo

30

Stori

31

reportage

tekst en beeld Bianca Brasser

voor afgedankte computers

tweede plekComputers openen een wereld voor blindenTe traag en niet meer up-to-date oftewel: rommel. Zo worden in Nederland computers van een paar jaar oud vaak bestempeld. Op de Louis Braille blindenschool in Paramaribo denken ze hier anders over. Voor hen bieden deze afgedankte computers een wereld van mogelijkheden. Stichting Hart voor Suriname zorgt er vanuit Utrecht voor dat overbodige spullen uit Nederland in Suriname een tweede leven krijgen.

Een

Wat moet er echt nog mee jongens? klinkt het om tien uur s morgens over een afgelegen terrein in Woerden. Een man van middelbare leeftijd probeert een grote doos cd-roms in een volgeladen 40- voets container te proppen. Tevergeefs, de container zit vol. Roberto Schets, heet de man. Al drie jaar lang gebruikt hij elke minuut van zijn vrije tijd om containers te vullen met bij elkaar gebrachte spullen. Met zijn linkerarm veegt Schets het zweet van zijn voorhoofd. Wat een hobby h?, zucht hij. De container bevat deze keer een extra kostbare inhoud: tweehonderd computers geschonken door Rabobank Zeist en bestemd voor onderwijsinstellingen in Suriname.

ternet heb, kan ik elke dag de krant lezen. Dankzij een computer kan ik alles doen wat een ander ook kan. Daarom is het zo belangrijk dat blinde kinderen computervaardigheden leren.

ComputertrainingDe deur van het computerlokaaltje zwaait open. Drie kinderen komen op de tast binnen en gaan achter een computer zitten. In n beweging worden de aan-knoppen ingedrukt en begint een computerstem te praten. De ogen van de 14-jarige Kenuchia zijn op het plafond gericht. Op de tast vindt ze haar brailleboek en begint de regels over te typen op de computer. Bij elke letter die ze indrukt galmt een blikkerige stem uit de computer. Ze typt vlot, af en toe controleert ze haar zin op een speciaal apparaatje onder haar toetsenbord, die de zinnen op haar beeldscherm vertaalt naar braille. Haar handen komen geen moment los van het toetsenbord. Dat komt omdat ik al twee jaar computerles krijg, vertelt ze. Ik vind typen heel erg leuk, maar het allerleukst is het internet op, zegt ze verlegen. Daar kan ik naar een boek luisteren en de televisie horen. Sinds een aantal maanden is het blindencentrum gestart met trainingen voor volwassen blinden. Tachtig volwassenen volgen de computertraining en het aantal blijft volgens Van Daal groeien. Het is geweldig dat we er computers bij krijgen, roept hij enthousiast. Nu kunnen we meer trainingen gaan geven.

Computers in SurinameDe man die er in Suriname voor zorgt dat de ingezamelde computers op de juiste plek terechtkomen is Rob Jansen. Hij is een van de vrijwilligers voor Stichting Hart voor Suriname. Jansen heeft zijn auto volgeladen met tien computers en vijf laptops. De computers zijn bestemd voor de Louis Brailleschool in Paramaribo, de enige blindenschool in Suriname. Sinds drie jaar leren de kinderen hier naast basisonderwijs ook computervaardigheden. De 53-jarige Christiaan van Daal geeft de kinderen elke ochtend computerles. Zelf is hij ook blind. Op zijn 30ste kon hij door een netvliesaandoening geleidelijk steeds minder zien totdat op zijn 35ste alles donker werd. Computers openen een wereld voor blinden, zegt Van Daal. Van zijn broer kreeg hij spraaksoftware. Ik kan een boek laten voorlezen, communiceren en als ik in-

32

Stori

33

de stagiair tekst en beeldbeeldvan SoestJaspers achtergrond tekst en Lars Patricia

vakantieParamaribo is een van de meest populaire steden onder studenten. De Surinaamse hoofdstad biedt een groot arsenaal aan stageplaatsen en veel Nederlanders maken daar graag gebruik van. Wie wil er nou niet leren in de tropen? De Utrechtse vriendinnen Sanne Nijhof (22) en Mandy Kok (21), verpleegkundigen in opleiding, dachten daar net zo over.Mandy: Het leek mij erg leuk om in het buitenland op stage te gaan, alleen was de taal vaak een barrire. De keuze voor Suriname was dan ook geen moeilijke. Ik vind het belangrijk dat ik mijn patinten kan verstaan. Sanne: Ik wilde ook graag buiten Nederland op stage, al ging het bij mij net wat anders. Ik wist dat Mandy zou gaan, maar haar werd afgeraden om alleen te gaan. Toen heb ik gezegd dat ik wel mee wilde. Mandy: Nu werken we hier in Paramaribo bij het Sint Vingaasjes even kunnen geven. Daar moet je even aan wennen, maar het is niet zo dat ik me niet gewaardeerd voel. De zusters zeggen vaak dat ze erg blij met ons zijn. Sanne: Ook de materialen zijn anders. Thuis kun je bij wijze van spreken een handdoek uit de kast pakken, hem op de grond gooien en weer een nieuwe pakken. Hier moeten we zuinig zijn, want we hebben niet overal genoeg van. Mandy: Het leven naast de stage bevalt goed. Het zwembad ligt praktisch tussen onze woning en het werk in. Dat is ideaal.

Het is net

In Nederland spreken we elkaar wat netter aancentius Ziekenhuis. We zijn er momenteel vijf weken en het is af en toe nog wel even wennen. Sanne: De grootste verschillen met het werk in Nederland zijn de communicatie en middelen waarmee we werken. Mandy: In Nederland spreken we elkaar wat netter aan. Geef me de verbanddoos, klinkt toch anders dan: Zou je me dieHet is eigenlijk net een vakantie. We zijn ook al een keer op kaaimannentour geweest. Sanne: We gaan nog veel meer leuke uitstapjes maken. Binnenkort gaan we met een groep van zestig Nederlanders de jungle in. Voor de rest zien we het wel. We blijven nog tot juni, dus we hebben nog veel leuke dingen voor de boeg.

deeltijdjournalistiek

Droom

uitgekomen

We willen dit jaar twaalf studenten laten slagenAmbitie. Dat is het toverwoord voor de deeltijdopleiding Journalistiek in Paramaribo, Suriname. De journalistieke vaardigheden zoals de Utrechtse studenten Journalistiek deze kennen, zijn hier nog een stipje aan de horizon, maar er wordt aan gesleuteld. We durven nog niet kritisch te zijn.

Een jingle weerklinkt in de stille avond. Gevolgd door een warme Surinaamse vrouwenstem: Welkom lieve kinderen in de babbelbus; vandaag gaan we het hebben over overgewicht. Het geluid komt uit een kaal limoengroen lokaal naast het Andr Kamperveenstadion aan de rand van Paramaribo. Het is half zeven en de radioles van tweedejaarsstudenten Journalistiek is net begonnen. Zon doorsnee praktijkles is vrij nieuw in Suriname. Sinds 2009 mag de deeltijdopleiding Journalistiek van de Academie voor Hoger

34 34

Stori

35

achtergrond en beeld Lars Patricia de stagiair tekst tekst en beeldvan SoestJaspers

Suriname...

tekst en beeld Julie der Kinderen, Bianca Brasser

straatpraat

Kunst en Cultuuronderwijs (AHKCO) gebruik maken van het lokaal, wat nu hun radio- en televisiestudio is. Na 29 jaar is onze droom uitgekomen, zegt Jane Kolf coordinator en docente van de opleiding Journalistiek in Suriname. Onze grootste wens was praktijkonderwijs te realiseren en dat is nu gelukt. We hebben een ruimte kunnen huren waarin wij praktijklessen radio-, televisie- en internetjournalistiek geven.

OpleidingDe deeltijdopleiding Journalistiek duurt vier jaar. De lessen worden gegeven van zes uur tot negen uur s avonds en de leerlingen krijgen maar n vak per week. De stages beginnen vanaf het derde jaar, evenals de School voor Journalistiek in Utrecht, maar het zijn er vier; waarvan twee snuffelstages van twee weken. Er is maar n afstudeerrichting mogelijk, waarbij diverse mediagebieden zijn gentegreerd. Het colllegegeld bedraagt 500 Surinaamse Dollar (125 euro). communicatie zijn hier niet vreemd, en zelfs noodzakelijk. Als je voorlichter wilt worden, is er geen andere opleiding beschikbaar dan Journalistiek. Desalniettemin wordt er wel waarde gehecht aan scherpzinnig en onafhankelijk denken. Kritisch kijken is ongelofelijk belangrijk. Alleen wordt er in deze kleine samenleving te veel rekening gehouden met anderen. We durven nog niet kritisch te zijn. Door middel van rollenspellen proberen we dit gedrag wel te bevorderen, legt Kolf uit. Onafhankelijk zijn de journalisten nog niet. Docente Indra Dwarkasing zegt hierover: In Suriname is het een kwestie van overleven. Meerdere banen zijn nodig. En als je dan werkt voor de overheid en schrijft voor Times of Suriname ( dagblad in Suriname, red) dan is dat maar zo.

Waar denk je dan aan?Fransje de Jong (29 jaar)Misschien is dit wel heel standaard hoor, maar ik denk aan zon en warmte. En trouwens ook aan gezellige muziek.

Diploma halenVoorheen kende deze vierjarige deeltijdopleiding enkel theorielessen. De studenten leerden over radio- en televisiejournalistiek maar konden de theorie niet in de praktijk brengen. Door de praktijklessen hoopt Kolf dat er meer mensen afstuderen. Ons doel is studenten afleveren. Je kunt wel een opleidingsinstituut hebben, maar als mensen niet afstuderen wat heb je er dan aan?! We willen dit jaar twaalf studenten laten slagen. Het huidige aantal ligt op twee per jaar. Anders dan in Nederland, kom je in Suriname namelijk ook zonder diploma aan de bak. Als je een goede babbel en een vlotte pen hebt, neemt een journalistiek medium je zo aan. Bijna alle studenten hebben naast hun opleiding al een baan. Afstuderen is dan niet per s nodig. Vaak moeten de leerlingen een keuze maken tussen werken en studeren, laat Kolf weten.

Ilka van der Kruk (40 jaar)

Dan denk ik aan mijn broer. Hij heeft daar een aantal maanden aan een project gewerkt. Hij kwam met veel positieve verhalen thuis.

Dennis Smits (29 jaar)Dan denk ik aan de sterke band die Nederland met Suriname heeft. Ik word er vaak aan herinnerd dat het land een kolonie van Nederland is geweest: bijna dagelijks zie ik Surinaamse mensen.

Klaartje Goosen (51 jaar)Ik denk dan aan mensen die ik ken die een band hebben met Suriname. Bijvoorbeeld mijn collega; zij is Surinaamse.

VaardighedenOm studenten te prikkelen hun diploma te halen, garandeert de AHKCO kwaliteit. Dit niveau stoelt echter op andere vaardigheden dan in Utrecht. Een brede kijk op de maatschappij is bijvoorbeeld belangrijker dan een kritische blik. Vakken als Public Relations en voorlichting en massa-

Als je een goede babbel en een vlotte pen hebt, neemt een journalistiek medium je aan

36

Stori

37 39

dubbelportret

tekst en beeld Anouk Mentink

Benny Jhinnoe(33 jaar) is een van de kleinzonen van het echtpaar. Zijn moeder is een dochter van Kewli en Gerdhardie Mangroe. Benny is geboren in Den Haag en woont inmiddels in Nieuwegein. Hij werkt bij het Utrechtse instituut Forum. Het is een bundeling van onder meer Surinaamse en Marokkaanse gemeenschappen. Verschillende culturen werken binnen dit instituut samen om zoveel mogelijk wensen van etnische groepen bij elkaar te brengen, zegt hij. In Suriname leeft iedereen met elkaar: Javanen, Creolen en Hindoestanen. Daarom werk ik bij Forum, omdat het in Nederland ook vreedzamer moet kunnen.

Ultieme vrijheidDe Mangroes waarderen op hun beurt de structuur van het georganiseerde Nederland. Toch hebben ze nooit willen verhuizen. Ik heb alles hier,zegt Gerhardie. Een huis, een bedrijf, mijn familie en vrienden. Voor het echtpaar Mangroe betekent Suriname de ultieme vrijheid. Ik kan hier mezelf zijn,zegt Kewli. Dat gevoel herkent Benny ook bij zijn grootouders. Dwe eerste paar keren dat ze bij mij op bezoek kwamen, waren ze overtuigd dat Nederland een paradijs is. Na drie maanden hebben ze ingezien dat wij harder moeten werken voor onze levensonderhoud, veel meer belasting moeten betalen en ons aan regels moeten houden.

Vrijheid voor allesGerdhardie en Kewli Mangroe bewaren sinds 1984 al hun vlieg-tickets van Paramaribo naar Nederland. Ze brachten vele bezoeken aan hun kleinzoon Benny Jhinnoe in zijn huis in Nieuwegein. Grootouders en kleinzoon houden van elkaars land, maar willen voor geen goud met elkaar ruilen. Wij zijn gesteld op onze vrijheid, zegt Gerdhardie Mangroe.

De familie Mangroe woont in Nickerie, de tweede stad van Suriname. In een wit houten huis van bijna een eeuw oud. De enorme overkapping van golfplaten naast het huis verraadt de aanwezigheid van een garage.

Keerzijde

Van Nickerie naar Nieuwegein

In Suriname leeft iedereen met elkaar. In Nederland moet dat ook vreedzamer kunnenOok al is Gerdhardie (77 jaar) al acht jaar gestopt met autoreparaties, zit hij geen moment stil op zijn stoel. Hij heeft een ren vol met doks (eenden), een boom met manjas (Surinaamse mangos), en knutselt graag in zijn ruime werkplaats. Kewli zorgt voor het huishouden, het eten en de gastvrijheid. Ze genieten van het erf, de warmte en de omgeving. Toch mis ik mijn kinderen en kleinkinderen. Die wonen bijna allemaal in Nederland, zegt Kewli Mangroe.

Ook Benny ziet een verhuizing van Nieuwegein naar Nickerie niet zitten. Ik heb op dit moment een goede baan in Nederland. Als ik al naar Suriname zou gaan, wil ik wel de zekerheid hebben van een salaris. Hij ziet net zoals zijn grootouders de voordelen van Suriname, maar benadrukt ook de nadelen. Als je in Suriname betrokken bent bij een auto-ongeluk, moet je drie kwartier wachten tot de ambulance er is. Het zorgstelsel laat daar te wensen over, dat is zeker de keerzijde van de medaille. Hoe verschillend hun woonplaatsen mogen zijn, als er feest is, dan komt de hele familie bij elkaar. Dat verklaart de stapels stoelen die de familie Mangroe in de garage heeft staan. Op dat soort momenten maakt afstand even niets uit. De band van onze familie is echt niet stuk te krijgen, bevestigt Benny.

38

Stori

39

achtergrond

tekst Mark Schoones beeld Familie Verhoek

wikkelingsland was, er bleek echter genoeg hulp nodig te zijn, zegt Danille. Dat de adoptie van Rivano uiteindelijk leidde tot de oprichting van de stichting verbaast haar niets. We kregen eindelijk het gevoel waar we naar zochten. Dit was het.

Dit was het. Hier hadden we naar gezochtVijf jaar geleden adopteerden ze Rivano uit Suriname. Het kindertehuis waar het driejarige ventje in verbleef, kon wel wat hulp gebruiken. Bert en Danille Verhoek wilden deze met alle liefde geven en richtten de stichting Kind in Suriname op. Alle puzzelstukjes vielen hiermee op hun plek.

Maria HoeveEn van de projecten die de stichting Kind in Suriname ondersteunt bevindt zich in Lelydorp. Daar, langs n van de zandpaden naast de stoffige hoofdweg, staat kindertehuis de Maria Hoeve. De plek waar Rivano vlak tot zijn adoptie verbleef. Aan het hoofd van de Maria Hoeve staat Nesta Trimoredjo. Ze weet nog goed hoe het adoptieproces verliep. Danille belde haast iedere dag om te vragen hoe het met Rivano ging. De ontmoeting met haar en Bert was ook voor mij erg emotioneel. Met elk kind, hoe kort ze hier ook zijn,

vergelijken is met de Nederlandse Kinderbescherming. Het aantal aanwezige kinderen varieert sterk. Volgens Nesta heeft dat vooral een juridische oorzaak. Sommige ouders spannen rechtszaken aan om hun kind terug te krijgen. Als de rechter beslist dat het kind terug mag, moeten wij daar gehoor aan geven. Vandaag hebben we misschien dertig kinderen, morgen zouden dat er opeens nog maar twee kunnen zijn.

VerbouwingenVoor een kindertehuis beschikt de Maria Hoeve over veel moderne apparatuur. Veel daarvan heeft het huis te danken aan de stichting Kind in Suriname. Ze hebben een gasfornuis, koelkast, wasmachine, droger en kopieermachine geregeld. Ook heeft de stichting tijdens werkreizen de kamers gerenoveerd, de badkamer en douche gemaakt en twee huisjes in de achtertuin gebouwd. Gevraagd naar de toekomst van de Maria Hoeve antwoordt Nesta zorgeloos. Als ik er niet meer ben neemt mijn dochter het misschien wel over. Of iemand anders moet dit werk gaan doen. De

Utrechters steunen kin dertehuisHet oerhollandse Veenendaal verschilt met het Surinaamse Lelydorp als boerenkool met een bord roti. Toch huist er sinds vijf jaar een stukje Sranang in de Utrechtse gemeente. Bert en Danille Verhoek runnen hier de stichting Kind in Suriname. We liepen al een tijd rond met het idee iets te doen voor kansarme kinderen in Zuid-Amerika. Dit werd echter nooit concreet, aldus Bert (42). De beslissing om een stichting in het leven te roepen, kwam pas toen het koppel Suriname bezocht voor de adoptie van Rivano. Wij wisten eerst niet eens dat Suriname een ont-

Vandaag hebben we misschien dertig kinderen,krijg je toch een band. Momenteel heeft de Maria Hoeve veertien slapers. Dit zijn kinderen die permanent in het tehuis verblijven. Het merendeel van de kinderen komt hier terecht via het Bureau Familierechtelijke Zaken. Een Surinaamse instantie die te

maar dat kunnen er morgen nog maar twee zijnfamilie Verhoek wil zich in ieder geval ooit definitief gaan vestigen in Suriname. We kunnen nu niet weg vanwege de kinderen maar het zou wel heel mooi zijn om in Suriname te wonen. Tot nu toe vallen alle puzzelstukjes op zijn plek dus dit zal ongetwijfeld ook wel goed komen.

40

Stori

41

column

tekst Rosanne Sies beeld Thomas van Driel

tekst Moira Lai en Rosanne Sies

recensies

Love Will Bring You Home Sharon Kips

Kunst van Overleven Tropenmuseum

Twijfelende SlesU twijfelt vaak. Is dat omdat u de vragen niet begrijpt, of beheerst u het onderwerp niet? De woorden van deze zin staren me venijnig aan vanaf mijn beeldscherm. Ik heb zojuist een online quiz gedaan om te testen hoeveel ik eigenlijk van Suriname af weet. Niet zo veel dus.De uitkomst van de quiz leert me dat ik in de categorie Sles val, Slechte Surinamekenner. Daar is echter een oplossing voor: In uw geval raden we u aan naar Suriname te verhuizen. Hoe heerlijk zou dat zijn. Wonen in een land als Suriname, een land met jungles en authentieke houten huizen. Een land waar de mensen vriendelijk en de drankjes zoet zijn. Een land waar de regen echt in harde buien valt en de zon ook echt hard schijnt Maar ook een land waar ik eigenlijk helemaal niets van weet. Want de rivier Corantijn waar ze het in de eerste vraag over hebben, daar heb ik nog nooit van gehoord. Ik besluit de quiz nog een keer te maken en de antwoorden die ik niet weet via het internet op te sporen. En dat is maar goed ook. Want als ik niet wist dat men Keti-Koti vierde, zou me zomaar eens een belangrijk feest door de neus geboord kunnen worden. Dit is namelijk het herdenkingsfeest ter ere van de afschaffing van de slavernij in Suriname. Of wat te denken van de Nationale Assemblee. Ik dacht eigenlijk dat het hier om een soort van fabriek ging, afgeleid van het engelse assembly line

Sharon Kips is back in business. Dat bewijst ze wel op haar debuutalbum Love Will Bring You Home. De 23-jarige zangeres uit Almere won in 2007 het programma X-factor, en sindsdien timmert ze hard aan de weg om de souldiva van de lage landen te worden. Bij het intro Say it isnt so worden we eerst even op het verkeerde been gezet. Vol overgave draagt ze een gedicht voor op een licht muziekje. Maar direct na het intro blijkt wel dat Sharon voornamelijk een souldame is met een mooie zoete stem, waarmee ze je meeneemt in een wereld vol liefde. Zoals wel vaker gebeurt in de muziek, is dat ook gelijk het belangrijkste thema in de songs van de half Surinaamse zangeres.

Houtsnijwerk en hiphop. Tot en met 9 mei van dit jaar kun je deze en nog veel meer andere kunsten van het Marronvolk uit Suriname bewonderen in het Tropenmuseum te Amsterdam. De tentoonstelling Kunst van Overleven vertelt over het Marronvolk, vroeger ook wel Bosnegers genoemd. Zij stammen af van de slaven die vroeger naar Suriname werden vervoerd. Hun roots liggen in Afrika, maar nu leven ze vooral in de Surinaamse jungle. De tentoonstelling is opgebouwd in de centrale hal van het museum. Aan de hand van zeven verschillende themas (geheugen, rijkdom, (t)huis, geloofsleven, samen verschillend, levensritme en kunst) kan de bezoeker een ontdekkingsreis door de Marroncultuur maken. In vier grote paviljoenen zijn

Hoe heerlijk zou dat zijn, wonen in Suriname(lopende band). Maar nee, shame on me, het gaat hier om de nationale volksvertegenwoordiging. Ook leer ik dat ik mijn boodschappen kan doen op de Wojo. Dit betekent namelijk markt. Tot slot leer ik nog dat als je via Paramaribo naar Nickerie wilt reizen, je dat over de Oost Westverbinding doet. Toch handig om te weten, mocht het ooit zover komen. Want tsja. Verhuizen naar Suriname lijkt me leuk, maar ga ik het daar wel redden met de minieme kennis die ik tot nu toe heb opgebouwd? Ik weet het niet hoor. Ze hebben gelijk. Ik twijfel vaak.

Het eigenwijze Biggest mistake heeft een specifieke klank, waar koortjes en handclaps een belangrijke plek innemen. Het lied had misschien ook wel in het repertoire gepast van iemand als Trijntje Oosterhuis, maar Sharon heeft een wat warmere stem, waarmee ze de track een heel eigen kleur geeft. Sing u a song is n van de minder geslaagde nummers op de cd. De tekst is redelijk nietszeggend en eigenlijk geldt datzelfde voor de compositie. Zo staan er helaas nog wel een paar songs meer op What a fool believes maar daar staan ook wel weer pracht nummers tegenover als Guilty en de titelsong Love will bring you home. De X-factor zangeres bewijst met dit album dat ze een goede zangeres is, die het in zich heeft om verder uit te groeien tot een Nederlandse souldiva. Met Love Will Bring You Home zal het haar nog niet lukken. Daarvoor is het album nog niet constant genoeg. De kwaliteit van het songmateriaal is niet altijd even sterk en Sharon mag nog wel iets dieper gaan qua intensiteit en emotie. Ze neemt vaak nog de veilige route met zingen en dat is wel eens jammer. Maar verder is het al bijna een vaststaand feit, dat we in de toekomst nog veel meer van deze talentvolle dame mogen verwachten! Love Will Bring You Home is in ieder geval alvast een mooi begin.

door middel van beeld- en geluidsfragmenten verhalen te zien en te horen. De Marrons hebben nooit een eigen schrift gehad waardoor hun cultuur afhankelijk is van doorvertelde verhalen. Daarnaast zijn er meer dan vijfhonderd voorwerpen als instrumenten, kledingstukken, kunstobjecten en verschillende historische fotos uit de eigen museumcollectie en uit andere musea verzameld, om de bezoeker een zo goed mogelijk beeld van deze bijzondere cultuur te geven. Schoolkinderen netjes in uniform poserend met hun juf, maar ook de echt inheemse junglebewoners die slechts gekleed in lendedoek achterdochtig naar de camera kijken. De tentoonstelling is informatief en biedt stof tot nadenken. Bij elk paviljoen tref je een centrale vraag, waarop je zelf, door middel van alle informatie in die sectie een antwoord kan formuleren. Als je je kennis van Suriname en haar volk wilt verbreden is deze tentoonstelling een interessant uitje. De tentoonstelling Kunst van Overleven, Marroncultuur uit Suriname is nog te zien tot 9 mei 2010 in het Tropenmuseum Amsterdam. www.tropenmuseum.nl

42

Stori

8 43

portret

tekst en beeld Yvette Hazebroek

Grote dromenAls kunstenaar wilde ik iets doen voor mijn landIn Suriname is kunstenaar George Struikelblok al een bekendheid, nu is hij hard op weg om ook de rest van de wereld te veroveren. Twee weken geleden reisde hij nog af naar Shanghai om een Tommy in ontvangst te nemen. Daar werden The One Minute awards uitgereikt voor filmpjes van n minuut. Hij won in de categorie Amerika en kon zijn geluk niet op.

Destinys Child, Rihanna, 2Pac en Bollywood sterren ze komen allemaal voorbij in het filmpje dat de Surinaamse kunstenaar George Struikelblok maakte voor de TOM Awards. In de film Portretten laat hij schilderingen van beroemdheden op busjes in Paramaribo zien. Op het einde komen twee meisjes in beeld, die langzaam beginnen te lachen. Dat zijn George zijn eigen sterren, namelijk zijn twee dochters. George is al vijfentwintig jaar bezig als kunstenaar, zowel in Suriname als in Nederland, Guyana, de Verenigde Staten, Brazili en Zwitserland. Hij studeerde aan het Nola Hatterman Instituut in Paramaribo. In de wijk Nieuw Charlesburg in Paramaribo heeft hij zijn eigen atelier en hij is regelmatig in de media te zien als hij zijn kunst tentoonstelt. De kunst die hij maakt is modern, iets dat niet veel Surinamers gewend zijn. Het zijn voornamelijk schilderijen, installaties en landschapskunstwerken.

de tip tips, vernoemd naar het geluid dat ze maken. Het is een houten plankje met een fietsband eroverheen, oorspronkelijk uit Indonesi. George maakte dertig van deze metershoge kunstwerken, ter gelegenheid van de dertig jaar staatkundig onafhankelijkheid van Suriname. Ik wilde iets doen voor mijn land als kunstenaar en ik vind dit een mooi symbool voor de geschiedenis van Suriname.

OverheidKunstenaars krijgen in Suriname niet veel aandacht van de overheid. Zelfs degenen die echt goed zijn en in het buitenland ook bekend zijn, worden niet gezien. De politiek stimuleert het niet. Dat is jammer. George denkt ook dat de drempel voor de Surinamers te hoog is. Vooral moderne kunst moet toegankelijker worden. De mensen houden meer van een realistische stijl, ze moeten wennen aan kunst die anders is. George zou best wat bekender willen worden, vooral in het buitenland. In Suriname zit er nu eenmaal niet meer in. Maar ik vind het zo ontzettend bijzonder dat ik bij de no-

FamilielevenHet familieleven speelt in Georges werk een grote rol, maar daarnaast zijn themas als de dood en liefde belangrijk. Het is een persoonlijk verhaal. Mijn vader overleed toen mijn moeder nog zwanger was van mij. In mijn vroegere werken is vaak een jongetje te zien en deed ik veel met teksten uit rouwadvertenties. Inmiddels is de focus veranderd. Vroegere werken waren somberder en met donkere kleuren, nu is het vrolijker en feller. Ik heb zelf kinderen gekregen. Ik voel me anders en zo is het werk ook aan het veranderen. Struikelblok heeft een fascinatie voor kunst in de openbare ruimte. In Suriname zie je buiten voornamelijk borstbeelden, die te maken hebben met politiek, vertelt hij. Zelf doet hij het anders. Een van zijn grote projecten is het Tip Tip Project (2006). De eerste slippers in Suriname waren

Het is jammer dat de politiek kunstenaars niet stimuleertminatie van de Tommys in hetzelfde rijtje sta als een aantal enorm bekende kunstenaars. Dat betekent al heel veel voor me. Zijn doel is duidelijk. Ik wil de liefde weerspiegelen, lobi. Het is universeel. Het heeft ook met mijn culturele achtergrond te maken. Ik ben moslim en Surinamer. Hier betekent dat vrijheid. De blijheid, spontaniteit en vrolijkheid van het land geef ik weer in mijn kunst met kleur. Maar je houdt er van, of niet.

44

Stori

45

recept

tekst en beeld Julie der Kinderen

tekst en beeld Suzanne Lommers

kaarte Jo ngw eg

Ingredinten:

Suzan Wester, Surinaamse: Bojo is een typisch Surinaamse cake. Er gaat bij ons geen feestje voorbij zonder Bojo! De Bojo vindt zijn oorsprong in de slaventijd en komt van het Creoolse volk. Het is de populairste lekkernij van de Surinaamse keuken.

we

g

7 3

6Cartesiuswe g

14 5

Talmalaan

(de os spreek je beide uit als korte os, dus geen boojoo)

- 1 pak gemalen cassave - 3 eieren - 50 gram roomboter - 2 blikjes kokosmelk - een half pak gemalen kokos (of geraspte verse kokos) - 10 eetlepels suiker - 1 theelepel vanille-essence - 1 theelepel amandel-essence - 1 theelepel kaneel - 1 ons rozijnen (optioneel) - een halve theelepel zout - een pak suikermuisjes

m

se

st

ra

at

Omlo op

Surinaamse lekkernij: Bojo

Am

st

er

Karda

dina

al d

noord Oude

11

GRIFTPARK

Bereiding:Meng de gemalen cassave met de kokosmelk. Doe vervolgens de gemalen of geraspte kokos erbij. Kluts de eieren samen met de vanille- en de amandel-essence, het zout en de suiker tot een dik mengsel. Meng dit goedje door de cassave. Voeg zout en kaneel toe. Doe de rozijnen erbij (optioneel). Doe alles in een beboterde bakblik. Leg daar bovenop een paar klontjes boter en bak de bojo 1 tot 1,5 uur in een hete oven op 190 graden. Laat de bojo in de oven staan totdat de bovenkant een beetje bruin is geworden. Wanneer je er met een satstokje in prikt, moet deze er redelijk droog uitkomen. Je weet dan zeker dat de bojo klaar is. Als de bojo klaar is, laat deze dan even afkoelen. Bestrooi de bojo met wat suikermuisjes.

17

Witte vrouwen

1

Vleute

nsewe

g8

Da4

als

etu

nn

el

12 2

sin

ge

l

15

16

rijn tha Ca

9

West plein

eb aan

10UTRECHT CENTRAAL

13

DOMTOREN

Vind Suriname in UtrechtLekker Surinaams eten?6

Milan Amsterdamsestraatweg 252 3551 CR Utrecht Mediteranes Corner Amsterdamsestraatweg 291 3551 CG Utrecht Surinaamse gerechten Waterval Vleutenseweg 232 3532 HR Utrecht Aruns Tropical Groeneweg 52 3531 VG Utrecht Roti All-in Jan Pieterszoon Coenstraat 14 3531 ET Utrecht Rosita Koekoekstraat 50 3514 CX Utrecht

Cr oe se laa n12

Soulfood Loeff Berchmakerstraat 19 3512 TL Utrecht Moksi Oudegracht 235 3511 NK Utrecht

Meer Suriname in Utrecht...

1

colofonHoofdredacteurPauline den Hartog Jager

Surinaams Javaans Restaurant Pomo Wittevrouwenstraat 22 3512 CT Utrecht Restaurant Sweetie Predikherenstraat 21 3512 TM UTRECHT Warung Tresno Javaans Surinaams Restaurant Oudenoord 422 3513EX Utrecht Surinaams Eethuis Aarti Kanaalstraat 75 3531CB Utrecht Nieuw Akko Amsterdamsestraatweg 110 3513AL Utrecht

14

7

13

Surinam Service Line (zeevracht en luchtvracht) Amsterdamsestraatweg 172 3551 CM Utrecht Artlease Surinaamse kunst te leen! Oudegracht 63 3511 AD Utrecht Reisboekhandel Interglobe Ook Surinaamse boeken! Vinkenburgstraat 7 3512 AA Utrecht16

RedacteurenBobby van der List Yvette Hazebroek Anouk Mentink Bianca Brasser Patricia Jaspers Mark Schoones Hanne Maasson Sarah Graman Lars van Soest Pauline den Hartog Jager

VormgevingEsther Roos Moira Lai Rosanne Sies Salim Elfassi Annemarie Rozendaal2

8

15

Adjunct-hoofdredacteur:Lars van Soest

3

Art-directorThomas van Driel

9

16

UitgeverPeter Douma4

1

EindredactieJulie der Kinderen Sarah Graman Reinout Schreuders Suzanne Lommers

adresPadualaan 99 3584 CH Utrecht Tel: (030)2193000 E-mail: info@stori.nl

10

17

5

11

Surinam Air Travel gespecialiseerd in reizen naar Surnime Amsterdamsestraatweg 91 3513AC Utrecht

15

46

Stori

47

SURINAAMS

MAGAZINE

Te koop in 600 winkels in Suriname n Nederland. abonneren@parbode.com