• 00051n stichting

industrieel bouwen nederland

N ." E U vtI S B R • E F Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 1 - nr. 3 september 1990 Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070-3507171 fax 070-3504327

Prf?gramma BOOOSTING biieenkomst~----. in het Huis van de Toekomst 26 september 1990, aanvang 17.30 uur

Tijdens deze bijeenkomst zal een confrontatie plaatsvinden tussen participanten van het Huis van de Toekomst en Booostingieden. Adres: Autotron, Graafsebaan 133, 5248 NL Rosmalen (04192 - 11133).

Het programma voor deze middag is als volgt samengesteld:

Aankomst en ontvangst in het Huis van de Toekomst Welkomstwoord door Chriet Titulaer Audiovisuele presentatie en rondleiding BROODMAALTUD

17.30 17.45 18.00 19.00 19.45 20.15 20.45 21.15

1 e Lezing door de heer Th. Bosch (architekt te Amsterdam) 'Is de woningbouw traditioneel?' 2e Lezing door de heer Ir F. Verheijen (architekt te Leiden) 'Nieuwe materialen in de woningbouw' 3e Lezing door de heer Ir E.W . van Boorsel (direkteur Intervam) 'Waarom doet Intervam mee aan het Huis van de Toekomst?' AFSLUITING EN BORREL

N.B. Dit programma is onder voorbehoud. U kunt zich uitsluitend door middel van de bij deze nieuwsbrief bijgesloten antwoordkaart voor deze avond opgeven. Dit geldt ook voor BOOOSTING aangeslotenen!

Verslag BOOOSTING biieenko------.... in de aula van het Haagse Op 15 juni jl. is er een BOOOSTING mini-symposium gehouden in het Haagsch Gemeentemuseum ter gelegen­heid van de uitreiking van het BOOOSTING-boek 'Tussen Traditie en Experiment'. De middag werd geopend met een voordracht door de voorzitter van het BOOOSTING-bestuur, Prof. Ir Jan Brouwer. Tijdens zijn voordracht ging hij in op de doelstel­ling van BOOOSTING en de bijdrage die BOOOSTING kan leveren aan het afstemmen van ontwerp- en realisatie­processen. Hierna hield Ir Jan Westra een inleiding, waar­uit het onderscheid tussen projektarchitect en produktarchi­teel duidelijk naar voren kwam. Jan Westra is wetenschappelijk medewerker aan de TU Eindhoven en is tevens de redacteur van het BOOOSTING-boek.

Vervolgens hebben vier vooraanstaande personen een lezing gehouden nl.: • Prof. Ir M. Zwarts, produktarchitect, die onder de titel 'Techniek van Damocles' een aantal st~llingen poneerde met voorbeelden die rechtstreeks te maken hadden met zijn beroepspraktijk. • Prof. Ing. J. Istha, industrieel ontwerper, zette in zijn le­zing de samenhang uiteen tussen bouwtraditie en produkt­ontwikkeling. • Ir Th. Asselbergs, stadsarchitect Gemeente Haarlem, liet in zijn verhaal 'Visioen van de Vooruitgang', de tegenstrij­dige kanten zien waarmee de moderne architect te maken heeft. Enerzi jds is er het vrijblijvende betemmingsplan waarbinnen zijn moderne bouwsel het levenslicht kan zien en anderzijds de harde realiteit.

D

ISOMETRIE VAN STADSVILLA'S TE HAARLEM (19871, THIJS ASSELBERGS

~~IUE~museum op 15 juni1990

• Tenslotte gaf Ir c.J. Vriesman, directeur Directie Coördi­natie Bouwbeleid van het Ministerie van Volkshuisvesting , Ruimtelijke Ordening en Milieu, een lezing over 'Het Expe­riment en Beleid'.

Na zijn lezing kreeg Ir F.W. Olivier, projectleider materi­aaltechnologie van het Ministerie van Economische Zaken het BOOOSTING-boek 'Tussen Traditie en Experiment' overhandigd door de heer Vriesman. De presentatie, bijgewoond door circa 80 personen, werd afgesloten met een borrel in de foyer van het museum.

booosting N.EU~SBR.EF

DE OOGST VAN BOOOSTING Tien ontwerpgroepen, elk samengesteld uit een architekt, een industrieel ontwerper en een industrieel producent, lieten in november 1988, op een tentoonstelling bij ioN, zien wat ze sinds de oprichting van BOOOSTING hadden bereikt. Nu zijn we bijna twee jaar verder en gaan we eens kijken wat de resultaten na die vliegende start zijn geworden.

Vier lopende projecten, die onder de vlag van BOOOS­TING het levenslicht zogen, passeren nu één voor één de revue.

Verhoogde vloer Ontwerper Peter de Wolf ontwierp samen met de architek­ten Kees van der Hoeven en Karel Rosdorff voor Krupe Bo­matex (plafonds, vloeren en wonden) een vloersysteem. Het belangrijkste verschil met de bestaande oplossingen is dat de vloerpanelen op drie punten worden ondersteund.

DE KEUKENZIJDE VAN DE VERPLAATSBARE NATIE CEL, ARCHIPEL ONTWERPERS FOTO: SANDRA ALBERTS

Daardoor liggen ze altijd stabiel. Bovendien kunnen de vloerbouwers de vloer nu 'afregelen'. Horizontaal zijn de poten nastelbaar als ze al vastgelijmd zitten. Verticale in­stelling is nog mogelijk als de vloerpanelen al liggen. De stelpoot is in principe klaar, maar de producent zoekt naar mogelijkheden voor produktie van de panelen. Het zit er wel in dat dit binnen afzienbare tijd gaat lukken. De Wolf Designers neemt nu in opdracht wand- en plafondsystemen onder handen.

Verplaatsbare natte cel Flexibiliteit, maar dan in de indeling van woningen, is het uitgangspunt van de ontwikkeling van de 'Unit' van Archi­pel Ontwerpers. Het is een combinatie van toilet, badcel en keuken, die op wielen vrij binnen de 'Unitwoning' ver­plaatsbaar is. De Unit is via een flexibel leidingsysteem ge­koppeld aan het woningcasco. Het gros van de leidingen is in de unit ingebouwd zodat in het casco nauwelijks lei­dingen nodig zijn. Dat heeft het voordeel dat vrijwel alle installatiewerk in de fabriek kan plaatsvinden. In de ge­meente 's-Gravenhage is al enige tijd een project met Unit­woningen in de aanloopfase.

Bouwsysteem voor werkplekken Dit systeem, ontwikkeld door Cepezed uit Delft en Bas Pruyser, in samenwerking met Ahrend, omvat meubilair, lei­dingen en vloeren. Het voordeel van zo'n sterk geïnte­greerd systeem is dat alle leidingen volledig buiten het zicht blijven. Ze kunnen geleiding van electriciteit en gege­vensverkeer voor hun rekening nemen, maar ook water, ri­oolwater en perslucht. Dat impliceert dat het systeem in principe even goed geschikt is voor laboratoria en produk­tie als voor kantoren. Voor de kantoorwerkplek ontstaan nieuwe toevoeg ingen: een fonteintje, aparte ventilatie voor elke werkplek, enzovoort. Bij convectorpunten zijn de leidingen van de vloer verbon­den met de leidingen in de poten van het meubelsysteem. Per tien werkplekken is een inventaris gemaakt van de be­nodigde voorzieningen. Er zitten gezien de omvang nog heel wat technische haken en ogen aan het systeem.

Media-eenheid Het meest spectaculaire ontwerp van de tien BOOOS­TING- produkten is de Media-eenheid, vervanger voor de archaïsche meterkast die nog steeds in alle woningen een onbescheiden plaats inneemt. Zij is de vrucht van de sa­menwerking tussen Victor Mani van architekten bureau BOA (Beware Of Architects) Contractors en Marcel Vroom van ontwerpbureau Landmark. De Media-eenheid bestaat uit een smalle aluminium koker met elektronische apparatuur voor verbruiksmeting en stu-

NIEU1NSBRIEF

ring in de vorm van koppel bare modulen. De leidingen van het openbare net (gas, licht, water en informatie) zijn aan de onderkant op de eenheid aangesloten. Aan de bovenkont zillen de aansluitingen met de leidingen aan de woning. De eenheid is op elke gewenste plaats in te bouwen. Toepassing van nieuwe informatietechnologie - in principe is zij al beschikbaar - biedt interessante perspectieven: elektronische verbruiksmeting, aflezing van de meters via de telefoonaansluiting, instelling van gewenst maximaal elektriciteitsverbruik, bediening van apparatuur via de tele­foon, noem maar op. De ontwikkeling van concept naar praktische toepassing verloopt langzaam. De technische problemen zijn niet ge­ring, maar oplosbaar. Het lastigste vraagstuk is van politie­ke en organisatorische aard. Er is een opsteker. Onlangs heeft de COOPRA haar schouders onder het project gezet. De COOPRA is de coöperatieve inkoopsvereniging van de nutsbedrijven. De vereniging is actief betrokken bij de in­voering van telemetrie.

En verder ••.••.••••••• Nieuwe ideeën verkeren nog in het prebaarmoederlijke stadium. Het zouden er meer kunnen zijn dan je op het eerste gezicht zou denken. Jan Westra kent uit zijn eigen praktijk het voorbeeld van de ontwikke ling van dakkappen met een geïntegreerde goot. Het produkt werd voor één project ontwikkeld terwijl het misschien best universeel toe­pasbaar zou kunnen zi jn.

Over deuren heeft Jan Westra ideeën die· tot een nieuw BOOOSTING-project zouden kunnen uitgroeien. Ze zijn ontstaan bij het zoeken naar mogelijkheden voor de toe­passing van zijn idee voor het BOOOSTING-produkt Cur­tain Glass, dat naar wens in doorzichtigheid kan variëren. Een gluurraampje om te kijken wie er voor de deur staat zou een compact en overzichtelijk produkt kunnen zijn om verdere ontwikkelingen in gang te zeilen. Gewone deuren zijn vanu it het oogpunt van montage in de woning buiten­gewoon complex en duur. Een deur zonder sponning of drempel die niet meer hoeft te worden afgehangen zou enorme besparingen op bouwkosten kunnen opleveren. De deur mag aardig aan de prijs zijn als de montagekosten wegvallen.

Ontwerpbureau Landmark denkt samen met architektenbu­reau Hoogstod van Tilburg BV na over daksystemen. Het zou gaan om de ontwikkeling van een universeel dakele­ment. Een aantal van die elementen zouden samen van spouw tot spouw een dragende overspanning moeten kun­nen vormen. Wie weet. Aan BOOOSTING de taak om zul­ke ideeën te bevruchten.

Vooral het laatste half jaar is er een aantal bedrijven ge­weest die het initiatief hebben genomen om in 'BOOOS­TING-verband' nieuwe produkten te laten ontwikkelen: Voorbij Beton, Nevanco en Pandart. Gezien de ervaring dat vooral de financiën een succesvolle ontwikkeling van (nieuwe) produkten in de weg staan, mag verwacht wor­den dat, door de inbreng van de bedrijven, deze nieuwe projecten meer toekomst hebben dan de twee jaar geleden gestarte andere tien!

Ed van Hinte.

booosting

MEDIA-EENHEID, VERVANGER VOOR DE ARCHAïSCHE METERKAST, VICTOR MANI

(BOA) EN MARCEL VROOM (LANDMARK)

booosting NIEUvtlSBRIEF

BOOOSTING PROGRAMMA 1990-1991:

26 september 1990, aanvang 17.30 uur BOOOSTING bijeenkomst in het 'Huis van de Toekomst' te Rosmalen.

1 november 1990 BOOOSTING bijeenkomst bij Hoogovens te Umuiden.

7 februari 1991 BOOOSTING bijeenkomst op de bouwbeurs in de Jaarbeurs te Utrecht.

april 1991 BOOOSTING bijeenkomst bij General Electric Plastics te Bergen op Zoom.

BOOOSTING: In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Neder­land, BOOOSTING, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling van BOOOSTING is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onder­zoeken en toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodukten en gebouwdelen, ter verhoging van de kwaliteit van de gebouwde omgeving.

Op de bijgevoegde antwoordkaart kunt u aangeven of u geïnteresseerd bent in meer informatie over de stich­ting BOOOSTING.

(9 Q) Z m

l- a (/) ...c 0 c

Q)

0 CV) > 0 c a

I-

co Q) (9 - 0.... I

(/) a a -a ...::,L. > l- C a a w - co Q) I.() l- a 00 u Q) ........... I.()

(/) 0.... N

(!) 1: '" Z Q) Qi 0 >.

-t:: c...:;._ '-- 0 l- c 0 ::>.- Q)

'" Q) 0._ ...0...0

~ co~ E 0 '';: Z"'~(")"'Q)

0 Q. - E or--.: E > 0 E 0 t;~ E~~ g 0 .. ..s::::.

Oa3oO)a3~ 0 u '" ra - c O.~e::: §.~Q.

~ ,5 2 0.:0 2 >.:0 0

Q) 0 co - c c ~

-;;; c 0 "t; 00 Q)

~ Q)

oZ E °ZJ2 c 0) .. ~ J! c c > i= 0 ~i=::> 0 0 Q) Q)tI)":':: ~tI) E 0 ;:) 0 t cO ~ 0O='

Q 0.. > ° 20r "'0 Q) ~ c 0) c m o Q)Q) ....

0 c 0 Z D. -;;;0-0...00'"

0 ~ Q) 0 i= 0 Q)co C Eco a3 0 :::E ti)

=e g'Q)0!Q) > '-. « 'E 0 0-0 > '"0 0

! Q) c '-. 0 o .... ~ ~ ... ~ -0

E ......

'" 0 0 Q) .. 0 l ",0::>",00

·e Q) u 0 U ;:) «~~N~I Z 0 ...... co -0 ... .... Q) ;:) 0 -0 '" c lil\'( Z

Q) 0 ~

::> .. 0 ~ 00 0 co « Cl.. I.L. '" -

BOOOSTING PARTICIPANTEN:

INDUSTRIEËN: Ahrend Design Team Bruynzeel Keukens & Kasten BV Bruynzeel Multipanel BV Centrum Staal Cogebene-Mudde BV General Electric Plastics Holec Hoogovens Katan BV Krupe Bomatex De Meeuw Oirschot BV Nevanco Gmep BV Octatube Space Structures BV Pandart CV SCH Holland BV Teeuwen BV Voorbij Prefab Beton Wavin KPS BV Wolvega Panelen BV

INDUSTRIEEL ONTWERPERS: Brouwer & Koning Holland Processing Klimaat/Bouw BV De Kock Produktontwikkeling BV Friso Kramer Landmark BV TNO Produktcentrum

ARCHITEKTEN: Archipel Ontwerpers Thijs Asselbergs Böhtlingk Architectenbureau Jan Bmuwer Associates BV Cepezed BV Corsmit BV Henket Architectenbureau BV Victor Mani OD 205 Post, ter Avest, van Remundt Architecten Van Waes Architektuur BV

OVERIGEN: TU Eindhoven Kruisheer Partners Consul.tants