Bhp w szkole. O

bowiązki, odpow

iedzialność, dokumentacja

obowiązkiodpowiedzialność

dokumentacja

Bhp w szkoleBożena Winczewska

P R O F E S J O N A L N E P U B L I K A C J E D L A S Z K Ó Ł I P L A C Ó W E K O Ś W I A T O W Y C HISBN 978-83-269-3594-7UOO46

Cena 89,oo zł

Polecamy nasze pozostałe publikacje:

Dostępne pod adresem: http://fabrykawiedzy.com

Bhpw szkoleObowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja

Autor:Bożena Winczewska

Redakcja:Katarzyna Giruć

Kierownik grupy wydawniczej:Julita Lewandowska-Tomasiuk

Menedżer produktu:Paulina Krzyżanowska

Projekt graficzny okładki:Piotr Fedorczyk

KorektaZespół

Koordynator produkcjiMagdalena Huta

DrukMDruk

Skład i łamanieRaster studio, Norbert Bogajczyk

ISBN 978-83-269-3594-7

Wydanie III

Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl

NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 – Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł.Publikacja „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” została przygotowana z zachowa-niem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twór-ców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwią-zania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowa-nie zawartych w publikacji „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” wskazówek, przy-kładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Bhp w szkole

WSTĘP

Książka „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” to zbiór praktycznych wskazówek niezbędnych do zapewnienia właściwego stanu bhp w szkole.

Dyrektor szkoły odpowiada za bezpieczeństwo uczniów i pracowników przebywających na jej terenie. Aby uniknąć wypadków albo konsekwencji, gdy już do nich dojdzie, szkoła musi spełniać wszystkie wymogi bezpie-czeństwa i higieny pracy. Realizacja tych obowiązków podlega regularnym kontrolom zarówno zewnętrznym (kontrola budowlana, sanepid, PIP, straż pożarna, kuratorium), jak i wewnętrznym.

W niniejszej książce dyrektor szkoły znajdzie nie tylko aktualne wytyczne wynikające z przepisów prawa, ale również praktyczne wskazówki eksper-tów, którzy na co dzień dokonują kontroli warunków bhp, jak również przykłady z życia szkół.

Materiał obejmuje m.in. następujące zagadnienia: wytyczne bhp w bu-dynku szkolnym, wytyczne bhp na terenie wokół szkoły, dyrektor jako pracodawca – obowiązki bhp, przegląd obiektów należących do szkoły, dokumentacja bhp w szkole, wypadki uczniów, ochrona przeciwpożarowa w szkole.

4

Bhp w szkole

Spis treści

ROZDZIAŁ 1. BHP W BUDYNKU SZKOLNYM ........................................................ 91.1.. Wejście,.korytarz,.klatka.schodowa. ............................................................. 111.2.. Stołówka.i.kuchnia. ....................................................................................... 131.3.. Sale.lekcyjne.................................................................................................. 151.4.. Warsztaty,.stanowiska.praktycznej.nauki.zawodu......................................... 181.5.. Pracownia.chemiczna. .................................................................................. 211.6.. Sala.gimnastyczna. ........................................................................................ 241.7.. Pracownia.komputerowa. ............................................................................. 261.8.. Pomieszczenia.sanitarnohigieniczne. ............................................................ 281.9.. Inne.pomieszczenia. ...................................................................................... 29

ROZDZIAŁ 2. BHP WOKÓŁ SZKOŁY ..................................................................... 312.1.. Ogrodzenie.terenu.wokół.szkoły. .................................................................. 332.2.. Oświetlenie.terenu.wokół.szkoły. ................................................................. 342.3.. Drogi,.przejścia.na.terenie.szkoły. ................................................................. 362.4.. Prace.porządkowe.w.otoczeniu.szkoły. ......................................................... 392.5.. Boiska.sportowe.. .......................................................................................... 392.6.. Zajęcia.sportowe.poza.budynkiem.szkoły. .................................................... 402.7.. Bezpieczeństwo.sprzętu.sportowego. ........................................................... 412.8.. Bezpieczeństwo.placu.zabaw. ....................................................................... 412.9.. Zapewnienie.dostępu.do.bieżącej.wody.w.szkole. ........................................ 432.10.. Monitorowanie.terenu.wokół.szkoły. ............................................................ 43

ROZDZIAŁ 3. DYREKTOR JAKO PRACODAWCA – OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BHP PRACOWNIKÓW OŚWIATY ................... 45

3.1.. Odpowiedzialność.dyrektora.szkoły. ............................................................. 473.1.1.. Zadania.dyrektora.w.zakresie.ochrony.zdrowia.

i.życia.pracowników ......................................................................... 473.1.2. Obowiązki.w.zakresie.informowania.pracowników ......................... 493.1.3.. Zakres.obowiązkowych.konsultacji.z.pracownikami ........................ 503.1.4.. Konsekwencje.nieprzestrzegania.przepisów.bhp ............................. 50

5

Spis treści

3.2.. Szkolenie.pracowników.w.zakresie.bhp. ....................................................... 513.2.1.. Formy.szkoleń .................................................................................. 523.2.3.. Cele.szkoleń ...................................................................................... 523.2.4.. Rodzaje.szkoleń ................................................................................ 53

3.2.4.1.. Szkolenie.wstępne. ............................................................. 533.2.4.2.. Szkolenie.okresowe............................................................. 57

3.3.. Ochrona.kobiet.w.ciąży. ................................................................................ 593.3.1.. Rozwiązanie.umowy.w.okresie.ciąży ................................................ 593.3.2.. Ciąża.a.warunki.pracy ....................................................................... 60

3.4.. Ocena.i.dokumentacja.ryzyka.zawodowego.pracowników.szkoły. ............... 623.4.1.. Definicja.ryzyka.zawodowego.i.jego.ocena ...................................... 633.4.2.. Obowiązki.pracodawcy.związane.z.oceną.

ryzyka.zawodowego ......................................................................... 633.4.2.1.. Środki.ochrony.indywidualnej. ........................................... 64

3.4.3.. Ocena.ryzyka.zawodowego.w.szkole ............................................... 643.4.3.1.. Częstotliwość.dokonywania.oceny.ryzyka.zawodowego. ... 67

3.5.. Pierwsza.pomoc.w.szkole. ............................................................................. 683.5.1.. Obowiązki.dyrektora.szkoły.w.zakresie.

udzielania.pierwszej.pomocy ........................................................... 683.5.2.. Zapoznanie.z.zasadami.udzielania.pierwszej.pomocy ...................... 703.5.3.. Wyznaczenie.osób.odpowiedzialnych.za.udzielanie.

pierwszej.pomocy.w.szkole .............................................................. 703.5.4.. Punkty.pierwszej.pomocy.w.szkole .................................................. 713.5.5..Kara.za.nieudzielenie.pomocy. ........................................................... 71

3.6.. Choroby.zawodowe.. ..................................................................................... 723.6.1.. Zgłoszenie.podejrzenia.choroby.zawodowej ................................... 723.6.2.. Wszczęcie.postępowania ................................................................. 733.6.3.. Wydanie.orzeczenia.o.chorobie.zawodowej .................................... 733.6.4.. Odwołanie.od.orzeczenia ................................................................. 743.6.5.. Stwierdzenie.choroby.zawodowej ................................................... 743.6.6.. Zapobieganie.chorobom.zawodowym ............................................. 753.6.7.. Stres.szkolny ..................................................................................... 77

3.7.. Badania.lekarskie.pracowników.szkoły. ........................................................ 773.7.1.. Wstępne.badania.lekarskie .............................................................. 78

6

Bhp w szkole

3.7.2.. Okresowe.badania.lekarskie ............................................................ 793.7.3.. Kontrolne.badania.lekarskie ............................................................. 793.7.4.. Skierowanie.na.badania .................................................................... 803.7.5.. Badania.w.godzinach.pracy .............................................................. 803.7.6.. Orzeczenie.lekarskie ......................................................................... 813.7.7.. Orzeczenie.niezdolności.do.pracy .................................................... 813.7.8.. Odwołanie.od.orzeczenia ................................................................. 823.7.9.. Badania.do.celów.sanitarno-epidemiologicznych ............................ 82

3.8.. Służba.bhp.w.szkole. ..................................................................................... 833.8.1.. Powołanie.służby.bhp ...................................................................... 833.8.2.. Zakres.działań.służby.bhp. ................................................................ 843.8.3.. Uprawnienia.pracowników.służby.bhp ............................................ 853.8.4.. Wymagania.kwalifikacyjne.pracowników.służby.bhp ...................... 87

3.9.. Warunki.higienicznosanitarne. ..................................................................... 883.10.. Wypadek.przy.pracy. ..................................................................................... 89

3.10.1..Postępowanie.po.wypadku.pracownika .......................................... 893.10.2..Wypadek.pracownika.w.warunkach.szkolnych ................................ 903.10.3..Skład.zespołu.powypadkowego ....................................................... 913.10.4..Postępowanie.zespołu.powypadkowego ......................................... 923.10.5..Protokół.powypadkowy ................................................................... 933.10.6..Rejestr.wypadków.przy.pracy .......................................................... 953.10.7..Wypadek.nauczyciela.oddelegowanego.do.pracy.w.innej.szkole .... 96

ROZDZIAŁ 4. PRZEGLĄD OBIEKTÓW NALEŻĄCYCH DO SZKOŁY ..................... 994.1.. Termin.i.częstotliwość.przeglądu.bhp. ........................................................ 101

4.1.1.. Obowiązki.i.odpowiedzialność.dyrektora.szkoły ............................ 1014.2.. Skład.komisji.biorącej.udział.w.przeglądzie.bhp. ........................................ 1024.3.. Wezwanie.z.urlopu.do.dokonania.przeglądu. ............................................. 103

4.3.1.. Odwołanie.z.urlopu.pracownika. niepedagogicznego ........................................................................ 103

4.3.2.. Odwołanie.z.urlopu.nauczyciela .................................................... 1034.4.. Konsekwencje.niewywiązania.się.

z.obowiązku.kontroli.bhp. ........................................................................... 1044.5.. Zakres.przeglądu.obiektów.należących.do.szkoły. ...................................... 104

7

Spis treści

4.6.. Dokumentowanie.przeglądu.bhp. ............................................................... 1114.6.1.. Lista.kontrolna ................................................................................ 1114.6.2.. Protokół.z.ustaleń.komisji .............................................................. 111

ROZDZIAŁ 5. DOKUMENTACJA BHP W SZKOLE .............................................. 1135.1.. Statut.szkoły.–.zapisy.dotyczące.bhp. ......................................................... 1155.2.. Dokumentacja.szkolna.związana.z.bhp. ...................................................... 115

ZAŁĄCZNIKI DO ROZDZIAŁU 5Załącznik.nr.1.. Regulamin.bhp. .......................................................................... 118Załącznik.nr.2.. Protokół.z.kontroli.stanu.bhp. .................................................... 121Załącznik.nr.3.. Sprawozdanie.z.przeprowadzonej.próbnej.

ewakuacji. .................................................................................. 125Załącznik.nr.4.. Wniosek.do.organu.prowadzącego.o.wykonanie.

barierek.zabezpieczających. ....................................................... 126Załącznik.nr.5.. Rejestr.zachorowań.na.choroby.zawodowe.

i.podejrzeń.o.takie.choroby........................................................ 127Załącznik.nr.6.. Rejestr.wydanych.zaświadczeń.o.odbyciu.szkolenia.

w.zakresie.bhp. .......................................................................... 129Załącznik.nr.7.. Protokół.kontroli.obiektów.należących.do.szkoły.

pod.kątem.zapewnienia.bezpiecznych. i.higienicznych.warunków.korzystania. z.tych.obiektów. ......................................................................... 131

Załącznik.nr.8.. Lista.kontrolna.przeglądu.obiektów.należących. do.szkoły.pod.kątem.zapewnienia.bezpiecznych. i.higienicznych.warunków.korzystania. z.tych.obiektów. ......................................................................... 133

Załącznik.nr.9.. Regulamin.bezpiecznego.użytkowania. urządzeń.i.sprzętu.sportowego. ................................................. 136

Załącznik.nr.10.. Regulamin.boiska.szkolnego. ..................................................... 138Załącznik.nr.11.. Regulamin.korzystania.ze.stołówki. ............................................ 140Załącznik.nr.12.. Zasady.postępowania.

w.razie.zaistnienia.wypadku.w.szkole. ....................................... 141Załącznik.nr.13.. Regulamin.pracowni.chemicznej. ............................................... 147

8

Bhp w szkole

Załącznik.nr.14.. Regulamin.sali.gimnastycznej. ................................................... 150Załącznik.nr.15.. Protokół.powypadkowy. ............................................................ 152Załącznik.nr.16.. Rejestr.wypadków. ..................................................................... 155Załącznik.nr.17.. Instrukcja.bezpieczeństwa.pożarowego. .................................... 156Załącznik.nr.18.. Informacja.o.zagrożeniach.podczas.pracy.

dla.bezpieczeństwa.i.zdrowia. pracowników.firm.zewnętrznych. .............................................. 159

ROZDZIAŁ 6. WYPADKI UCZNIÓW .................................................................... 1616.1.. Zasady.postępowania.w.razie.wypadku.osoby.pozostającej.

pod.opieką.szkoły. ....................................................................................... 1636.1.1.. Pierwsze.czynności.po.wypadku .................................................... 1636.1.2.. Powołanie.zespołu.powypadkowego ............................................. 1646.1.3.. Skład.zespołu.powypadkowego ..................................................... 1646.1.4.. Protokół.powypadkowy.i.rejestr.wypadków .................................. 165

ROZDZIAŁ 7. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W SZKOLE ............................ 1677.1.. Obowiązki.właściciela,.zarządcy.lub.użytkownika.obiektu.. ........................ 169

7.1.1.. Instrukcja.bezpieczeństwa.pożarowego ......................................... 1717.1.2.. Ewakuacja.ze.szkoły ....................................................................... 1727.1.3.. Podręczny.sprzęt.gaśniczy .............................................................. 1747.1.4.. Hydranty ......................................................................................... 175

7.2.. Oznakowanie.obiektu.i.impregnacje.ogniochronne. ................................... 1767.3.. Kontrola.spełniania.wymogów.przepisów.prawa.w.zakresie.ochrony.

przeciwpożarowej. ...................................................................................... 1767.4.. Przyczyny.powstawania.pożarów. ............................................................... 1787.5.. Kształtowanie.bezpiecznych.nawyków.i.zachowań.uczniów. ...................... 180

BHP W SZKOLE – SPRAWDZIAN WIEDZY ......................................................... 181

ROZDZIAŁ 1. BHP W BUDYNKU SZKOLNYM

Dyrektor szkoły odpowiada za bezpieczne i higieniczne warunki na-uki i pracy w pomieszczeniach szkolnych. Poniższy rozdział dotyczy warunków, jakie należy zapewnić, aby uczniowie i pracownicy szkoły byli bezpieczni od momentu wejścia do szkoły, do czasu, gdy opuszczą jej mury.

W rozdziale m.in. wytyczne bhp dotyczące: ¯ wejścia, korytarza, klatki schodowej, ¯ stołówki i kuchni, ¯ sal lekcyjnych, ¯ pracowni praktycznej nauki zawodu, ¯ pracowni chemicznej, ¯ sali gimnastycznej, ¯ pracowni komputerowej, ¯ poddasza, strychu, piwnicy, kotłowni, ¯ pomieszczeń sanitarnohigienicznych.

Rozdział 1. Bhp w budynku szkolnym

11

1.1. Wejście, korytarz, klatka schodowa

Poniżej wymagania, jakie powinny spełniać: stan zewnętrzny budynku, wejście do szkoły, korytarz i klatka schodowa.1. Elewacja budynku nie powinna mieć ubytków i pęknięć. Należy rów-

nież sprawdzić stolarkę drzwiową i okienną oraz stan pokrycia dachu i kominów. Pokrycie dachowe powinno być nieuszkodzone i nie mieć przecieków. Stan gzymsów, balkonów i rynien nie może stwarzać zagrożenia oberwania się.

2. Wejście do budynku powinno być łatwe do zlokalizowania. Jeśli jest kilka wejść, główne powinno być oznakowane. Jeżeli w szkole jest osobne wejście dla uczniów, w tym miejscu powinna znajdować się por-tiernia, a nauczyciele powinni pełnić dyżury. Dyrektor musi sprawo-wać kontrolę nad uczniami wchodzącymi i wychodzącymi ze szkoły.

3. Drzwi wejściowe do szkoły muszą spełniać wymagania techniczne dla budynków, otwierać się na zewnątrz budynku. Wejścia z zewnątrz do budynku przewidziane do stałego użytkowania, należy chronić przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza. W tym celu należy zastosować rozwiązania nieutrudniające ruch.

4. Jeśli drzwi są szklane, tafle szklane muszą być wykonane z nietłukącego się szkła lub innego trwałego materiału. W przypadku przezroczystych tafli szklanych należy je oznakować białymi poprzecznymi pasami.

5. W wejściu do szkoły nie powinny znajdować się wycieraczki przemiesz-czające się w wyniku stąpnięcia na nie butami.

6. Obiekt szkolny powinien być jak najlepiej dostosowany dla osób nie-pełnosprawnych (szerokość wejść, podjazdy na schodach, ergonomicz-ne stanowiska pracy).

7. Jeśli w szkole występują miejsca niebezpieczne, powinny być ozna-kowane i zabezpieczone. Również pomieszczenia, do których zabra-nia się wstępu osobom nieupoważnionym, powinny być oznakowane i zabezpieczone.

8. Wszystkie miejsca w szkole powinny być oznakowane widocznymi znakami lub barwami bezpieczeństwa. Głównym zadaniem znaków i barw bezpieczeństwa jest informowanie pracowników i uczniów

Bhp w szkole

12

o zagrożeniach. Dyrektor szkoły rozmieszcza tablice ostrzegawcze, a inspektor bhp kontroluje jakość ich wykonania. Aby prawidłowo roz-mieścić tablice:

z przed zastosowaniem znaków i barw bezpieczeństwa w konkret-nym miejscu należy dokonać analizy oceny ryzyka zawodowego i zastosować wszelkie możliwe środki eliminujące to ryzyko. Tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia, stosuje się znaki bez-pieczeństwa – tymczasowe lub stałe,

z liczba i umiejscowienie znaków bezpieczeństwa powinna być uza-leżniona od wielkości terenu, na którym są zastosowane, oraz od rodzaju i poziomu występujących zagrożeń,

z znaki zakazu, nakazu, ostrzegawcze, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe,

z wszystkie stosowane znaki i sygnały bezpieczeństwa muszą być czytelne, widoczne i słyszalne (jeżeli w szkole stosuje się sygnały dźwiękowe). Żeby to osiągnąć:

� nie umieszcza się zbyt wielu znaków obok siebie, � nie stosuje się jednocześnie obok siebie 2 podobnych znaków lub sygnałów, ponieważ łatwo je pomylić,

� stosuje się odpowiednie wzory znaków, � należy dbać o właściwy stan techniczny znaków i sygnałów, � dostosowuje się wielkość znaków do możliwości percepcyjnych pracowników i uczniów.

Dyrektor szkoły, realizując polecenie inspektora pra-

cy, umieścił instrukcje, wymalowane na blachach,

tuż nad maszynami. Pracownicy stale kaleczyli o te

blachy głowę. Należy zatem pamiętać, by nie umieszczać

instrukcji w miejscach, które będą zwiększały zagrożenia.

Do tworzenia instrukcji dyrektor szkoły może zobowiązać

specjalistę ds. bhp zatrudnionego w szkole lub zatrudnić

specjalistę z zewnątrz.